Άξιον εστί

Ένα σχετικά ενδιαφέρον σημείο –όπου το σχετικά είναι όσο δεν πάει σχετικό- σχετικά με το κίνημα των αγανακτισμένων, είναι η ορθογραφία του. Έχω ακούσει πχ το επιχείρημα ότι θα έπρεπε να γράφεται με η, όπως κι η αγανάκτηση, γιατί το αγανακτώ δεν είναι όπως τα ρήματα που καταλήγουν σε -ίζω, για να σχηματίζει με γιώτα το θέμα του αορίστου κι όλα τα παράγωγά του. Ξέρω ότι δεν έχουν δίκιο, αλλά δεν μπορώ να το αποδείξω.

Ακόμα πιο ενδιαφέρουσα –σχετικά πάντα- είναι η ετυμολογία της λέξης στα ισπανικά. Το indignados είναι μετοχή –όπως κι οι αγανακτισμένοι στα ελληνικά- που βγαίνει από το ρήμα indignar. Αυτό με τη σειρά του σημαίνει «προσβάλλω» και προέρχεται από το επίθετο indigno που είναι το αντίθετο του digno και σημαίνει ανάξιος. Από το digno βγαίνει το ουσιαστικό dignidad που ‘ναι η αξιοπρέπεια. Η οποία ετυμολογικά στέκει στον αντίποδα των αγανακτισμένων, ιδανικών κι ανάξιων εραστών της εξέγερσης, που δεν έχουν πολλές αξιώσεις κι αιτήματα, μονάχα απαξίωση για τα κόμματα και τα συνδικάτα, όλα μαζί στο ίδιο τσουβάλι.

Ας επιχειρήσουμε μια σύνδεση με το αυριανό. Η συμμετοχή στην απεργία είναι πάνω απ’ όλα θέμα αξιοπρέπειας. Θέμα αρχής για όσους δε μπορούν να συνυπάρξουν με τις τύψεις και τη ρετσινιά του απεργοσπάστη. Το επόμενο βήμα όμως είναι να αποκτήσει πρακτικό αντίκρισμα, να γίνει κάτι παραπάνω από (εκ)δήλωση (αξιοπρεπούς) φρονήματος, την οποία οι παλαίμαχοι κομμουνιστές υπέγραφαν καθημερινά, αρνούμενοι να υπογράψουν μια δήλωση μετανοίας και να λυγίσουν στα βασανιστήρια.

Όσοι δεν απεργούν δηλαδή είναι αναξιοπρεπείς; Όχι βέβαια. Παλεύουν σκληρά με τους φόβους, τη συνείδησή τους, αλλά τις περισσότερες φορές χάνουν. Σαν τον ισοβίτη του αρκά, που παλεύει με την δυστυχία του κι ο μοντεχρήστος του λέει: περιττό να ρωτήσω ποιος κερδίζει.
Αλλά αφού ήρθαν έτσι τα πράγματα στη ζωή τους και δεν τη ζουν όπως τους αξίζει, μπορούν τουλάχιστον να μην την ευτελίζουν. Το πιο άμεσο πρακτικό αντίκρισμα μιας απεργίας, είναι η ανάκτηση της χαμένης (ταξικής) συνείδησης κι αξιοπρέπειας.

Το προπατορικό αμάρτημα ήταν όταν δέχτηκες –αναγκαστικά- να μπεις στον κόσμο της μισθωτής σκλαβιάς, κι άφησες την αξιοπρέπεια στην είσοδο της φυλακής, μαζί με τα υπόλοιπα προσωπικά σου αντικείμενα. Σκυφτός στα καφενεία, στους δρόμους σκεπτικός... αν κι έχεις σταυρουδάκι φυλαχτό για να σε φυλάει από τις δυσάρεστες σκέψεις και τη σκέψη γενικώς. Μα χτες μες στην πορεία... εγώ πάλι σκεφτικός ήμουν, αλλά δεν έχει να κάνει, εγώ δε μετράω. Κατά βάθος όμως χάρηκα που σε είδα εκεί. Κι ίσως να σκέφτομαι αν βρω κι εγώ το θάρρος σου, όταν βρεθώ στη θέση σου. Γιατί έξω από τον χορό, πολλά τραγούδια λέμε, και δεν κοστίζουν τίποτα.

Το επάγγελμά σου –λένε- δεν πρέπει να το κάνεις για τα χρήματα, να το βλέπεις σαν εκ-βιασμό, ή ως μια διεκπεραίωση στην καλύτερη. Αλλά να το απολαμβάνεις, με το χαμόγελο στα χείλη. Κι αφού δεν το κάνεις για τα χρήματα δηλ, τότε γιατί το κάνεις; Μήπως για τη δόξα; Κι έρχεται στη συνέντευξη πριν την πρόσληψη η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου. Τι φιλοδοξίες έχετε;

Έλα ντε. Τι τους λες τώρα; Να βγάλω χρήματα για να ζήσω. Όχι, δεν είναι σωστή απάντηση. Να πω ότι θέλω να πετύχω; Να γίνω πλούσιος και δυνατός; Μη φανεί ότι δεν έχω και στόχους στη ζωή μου. Μα τι ερώτηση είναι αυτή; Ούτε σε καλλιστεία να ‘μασταν.

Η βασική μου φιλοδοξία κύριε λάτσιο μου, είναι να επικρατήσει παγκόσμια ο κομμουνισμός. Έστω η δημοκρατική διχτατορία του προλεταριάτου και της νέας βάρδιας της ιντελιγκέντσιας, γιατί αγροτιά είναι εντελώς αμφίβολο αν θα έχει μείνει μέχρι τότε, όπως πάει το πράγμα.
Σε προσωπικό επίπεδο έχω τη φιλοδοξία να δουλέψω σε κάτι σχετικό με τις γνώσεις μου, τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά μου. Αυτό κι αν είναι φιλόδοξο. Εντάξει, ήξερα ότι το πτυχίο μου είναι τελείως άχρηστο για την εύρεση εργασίας, και το μεταπτυχιακό επίσης. Αλλά δε φανταζόμουν ότι θα ‘ναι κι εμπόδιο, σε μερικές αγγελίες.

Προσπαθώ λοιπόν να μπω στην ψυχολογία σου, να καταλάβω πώς σκέφτεσαι, Γιατί σκύβεις το κεφάλι και βλέπεις μόνο μυρμήγκια. Και πρέπει να ‘ρθουμε στο δικό σου επίπεδο, να σε προσεγγίσουμε με δουλειά μυρμηγκιού, για να μπούμε στο οπτικό σου πεδίο και να ακούσεις τι λέμε.

Μαζί κι αυτοί που τα βλέπουν όλα από θέση αρχής, ακόμα και τους τακτικισμούς τους. Αρχές χωρίς αρχή και τέλος, που δεν πατάνε στην πραγματικότητα. Κοιτάνε ψηλά τον ουρανό, κι ονειρεύονται εφόδους, ενώ πάνε ντουγρού για τον γκρεμό, και λένε πως θα πετάξουν. Ξέχασαν πίσω και το καπέλο τους, το κομματικό και την πολιτική τους ταυτότητα, που έμεινε στο σπίτι. Σιγά μην φτιάξουνε έτσι ποτέ οργάνωση. Αλλά εμείς θα τη φτιάξουμε την οργάνωση, χαμένε, α χαμένε.

Βάζεις λοιπόν μέσο για να την βολέψεις, ρίχνεις τον εγωισμό σου, κλείνεις αυτιά και μάτια και σωπαίνεις, μαθαίνεις να είσαι ραγιάς, υποτελής –κι εγώ μαζί σου δηλ, μη νομίζεις ότι το δεύτερο πρόσωπο, είναι αφ’ υψηλού. Κι οι αγάδες μας είναι κλέφτες, κι έχουν κι αρματολούς να τους προστατεύουν.

Βασικά πρέπει να ρίξεις τον εγωισμό σου από την ανάποδη, να βρεις το συλλογικό σου εαυτό, την τάξη σου, τη δύναμή της, συνείδηση κι αυτοπεποίθηση. Για να αρχίσεις να ανακτάς την χαμένη ατλαντίδα, δικαιώματα, κατακτήσεις κι αξιοπρέπεια. Που δε θα την ανακτήσεις ατομικά, αλλά συλλογικά, σε έναν κόσμο που δε θα είναι πια κοιλάδα των δακρύων.

Όσο γίνεσαι εμπόρευμα, ανταλλακτική αξία, θα νιώθεις τη ζωή σου άδεια, χωρίς καμιά αξία χρήσης, πέρα από αυτές που σου πλασάρουν. Αξίζει να το δεις, να το αγοράσεις, να καταναλώσεις. Μα πάνω απ’ όλα να υπάρχεις για ένα όνειρο –κι ας είναι η φωτιά του κτλ. Γιατί πραγματική αξία έχουν μόνο αυτά που δεν έχουν αξία, ανταλλακτική. Κι οι μόνες θυσίες που έχουνε αξία είναι στον αγώνα για άλλη εξουσία. Ενώ οι πλαστές αξίες σε κάνουνε θυσία στον βωμό του κέρδους.

Σκέψου το σαν εκείνη τη διαφήμιση, που τα μετρούσε όλα με το χρήμα.
Απλήρωτη υπερωρία: μηδενική αξία. Χαμένο μεροκάματο σε μέρα απεργίας: αξία 30 ευρώ. Συλλογικός αγώνας κι ανάκτηση της χαμένης αξιοπρέπειας. Αξία ανεκτίμητη. Μη ανταλλακτική και ανταλλάξιμη.

Η αξία της εργατικής δύναμης

Γιατί η υπογεννητικότητα εμφανίζεται σε χώρες με σχετική ευημερία και υψηλό βιοτικό επίπεδο; Γιατί στον τρίτο κόσμο οι λαοί πληθαίνουν με ρυθμούς κουνελιών; Δε θα ήταν πιο λογικό εκεί που η ζωή είναι ένα με τα βάσανα να το σκέφτονται διπλά και τρίδιπλα πριν αναπαραγάγουν το είδος;

Μια προφανής απάντηση είναι ότι χωρίς τηλεόραση, λεφτά κι επιλογές για έξοδο για αυτά τα ζευγάρια, το σεξ είναι ό,τι καλύτερο έχουν να κάνουν τα βράδια. Σε αντίθεση με τους αποξενωμένους λαούς της δύσης με την αποστειρωμένη ζωή, που στειρώνουν τεχνητά ακόμα και τους χυμούς του έρωτά τους.

Μια άλλη πιο επιστημονική εξήγηση είναι ότι η φύση προνοεί για τους αδύναμους και τους αναπληρώνει. Σε χώρες με υψηλή θνησιμότητα, το ποσοστό γεννήσεων είναι αντίστοιχα υψηλό γιατί αυτό προστάζει το ανθρώπινο ένστικτο της αναπαραγωγής.

Ο πατήρ διαλεκτικός έχει την ίδια θεωρία για τα ζευγάρια και το γένος του παιδιού. Η φύση προνοεί για τον πιο αδύναμο και στέλνει απογόνους του ίδιου γένους για να τον αναπληρώσουν. Να το πω του άβερελ να προσέχει.

Μια απάντηση σε πιο οικονομική βάση είναι ότι η ανατροφή ενός παιδιού κοστίζει πολύ πιο ακριβά στο δυτικό κόσμο. Οι γενιές που παίρνουν μισθούς με τρία ψηφία (και παίρνουν γενικώς τα τρία) είναι ζήτημα αν μπορούν να θρέψουν τον εαυτό τους, πόσο μάλλον ένα ακόμα παιδί.

Έτσι δικαιώνονται κι όσοι λένε πως στη σύγχρονη κοινωνία το κλασικό προλεταριάτο τελεί υπό εξαφάνιση. Στην αρχική του εκδοχή στα λατινικά προλετάριος ήταν αυτός που δεν είχε τίποτα άλλο πέρα από την ικανότητά του για αναπαραγωγή, δηλ να αποκτήσει απογόνους. Πλέον δεν το έχει ούτε αυτό. Έχει μόνο την εργατική του δύναμη για να την εκπορνεύσει στην αγορά εργασίας και να βγάλει τα προς το ζην.

Ποια είναι όμως η αξία της εργατικής δύναμης; Καλή ερώτηση.
Η αξία της βγαίνει από αυτά που χρειάζονται για να αναπαραχθεί ως εμπόρευμα προς πώληση. Δηλ απ’ όσα χρειάζεται ο άνθρωπος για να ζήσει, να ξεκουραστεί και να μπορεί να δουλέψει την επόμενη μέρα.

Και τι χρειάζεται ένας άνθρωπος για να ζήσει; Αυτό είναι κοινωνικά καθορισμένο. Διαφέρει δηλ ανάλογα με την χώρα την εποχή και τις παραγωγικές δυνατότητες που προσφέρονται, με τον ίδιο τρόπο που διαφέρει το κόστος ανατροφής των παιδιών που αναφέρθηκε πριν. Σήμερα η χρήση και κτήση υπολογιστή είναι απαραίτητη για αρκετές εργασίες, ενώ μισό αιώνα πριν φάνταζε αδιανόητη (και για πολλές γωνιές του πλανήτη εξακολουθεί να είναι).

Έχει να κάνει ακόμα με το κοινωνικό περιβάλλον, τις αξίες του, τα κοινωνικά ήθη κι έθιμα, την ταξική πάλη. Στο τελευταίο ντιμπέιτ η συντρόφισσα γγ έλεγε στα αστικά παπαγαλάκια ότι σήμερα το εξοχικό αποτελεί βασική ανάγκη για τον εργαζόμενο.
Δώσε ντάτσες στο λαό.

Αν το πάρουμε καθαρά βιολογικά οι ανάγκες του ανθρώπου μπορούν να συνοψιστούν στο τρίπτυχο μαμ, κακά και νάνι. Αλλά σε αυτή την περίπτωση υποβιβάζουμε τον άνθρωπο στο επίπεδο του ζώου κατάσταση από την οποία –θεωρητικά- έχει ξεφύγει εδώ και κάτι αιώνες σχηματίζοντας κοινωνίες και διαμορφώνοντας μέσα σε αυτές τις ανάγκες του.

Αυτό το τελευταίο δεν είναι ακριβώς μονοσήμαντο. Όπως λέει στο βασικά καλησπέρα σας κι ο στάθης ψάλτης: οι άνθρωποι ασφαλίζονται στο ικα. Κανένα ζώο όμως δε θα δεχόταν να ασφαλιστεί στο ικα.
Η πρόοδος του είδους μας είναι διαλεκτικό προτσές γεμάτο αντιφάσεις.

Πώς έχει διαμορφωθεί όμως ιστορικά και κοινωνικά η αξία της εργατικής δύναμης στην ελλάδα; Πού σταματάει ο νόμος της ικανοποίησης των διαρκώς αυξανόμενων αναγκών κι αρχίζει το βίτσιο του καταναλωτισμού;
Ο χάρρυ κλυνν, είκοσι χρόνια πριν και κάτι έτη φωτός μπροστά από την εποχή μας, έδωσε απάντηση και σε αυτό το ζήτημα τραγουδώντας τι χρειάζεται ο έλληνας. Ας δούμε τους στίχους.

Ο έλληνας χρειάζεται ένα πιάτο φαΐ
για να ζήσει απλά, ειρηνικά.

Ο έλληνας χρειάζεται ένα κομμάτι ψωμί
Ο έλληνας χρειάζεται ένα ποτήρι νερό
Ο έλληνας χρειάζεται ένα μικρό κρεβάτι
Για να ζήσει απλά, ειρηνικά (2)

Η πρώτη στροφή είναι εισαγωγική και μένει στα απολύτως απαραίτητα για την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης. Στις επόμενες όμως το σκηνικό αλλάζει.

Ο έλληνας χρειάζεται ένα διπλό πάπλωμα
Ο έλληνας χρειάζεται ένα πλυντήριο πιάτων (σσ: το επόμενο δίστιχο τραγουδιέται απνευστί)
ένα ψυγείο δίπορτο, έναν καταψύκτη, ένα φούρνο microwave, έναν αναπτήρα καρτιέ και μια καδένα φακαντόρο, μια τηλεόραση
Ο έλληνας χρειάζεται δύο βίντεο
Για να ζήσει απλά, ειρηνικά (2)

Στην επόμενη στροφή μπαίνει ακροθιγώς κι η προβληματική του ένγκελς για το ζήτημα της κατοικίας.

Ο έλληνας χρειάζεται ένα σπίτι στην πόλη
Ο έλληνας χρειάζεται ένα σπίτι στην εξοχή
ένα αυτοκίνητο, ένα τζιπ, έναν κορταδόρο, ένα τρέιλερ, ένα τροχόσπιτο, μια σκηνή, ένα σλίπινγκ μπαγκ, μια σχάρα για τα πέδιλα του σκι
Ο έλληνας χρειάζεται ένα ιδιωτικό αεροπλάνο
Για να ζήσει απλά, ειρηνικά (2)

Καρακατα-κατανάλω, καρακατα-κατανά…

Ο έλληνας χρειάζεται μια εθνοκάρτα
Ο έλληνας χρειάζεται καταθέσεις σε συνάλλαγμα,
αμερικάνικα δολάρια, γερμανικά μάρκα, αγγλικές λίρες, ιταλικές λιρέτες, ισπανικές πεσέτες, γιατί τα πεντοχίλιαρα έχουν γίνει πετσετάκια
Ο έλληνας χρειάζεται ό,τι δεν χρειάζονται οι άλλοι
Για να ζήσει απλά, ειρηνικά (2)

Και για κλείσιμο: (…ρέψιμο…) δόξα τω θεώ, φάγαμε και σήμερα…

Χαμένος θησαυρός που μπορείτε να θυμηθείτε στην πιο κάτω διεύθυνση.
http://www.youtube.com/watch?v=xE-UNiB_14s

Ο χαρούλης κριτικάρει την καταναλωτική ενσωμάτωση και την πλαστική ευημερία της δεκαετίας με τις βάτες κι από μια άποψη καλά κάνει. Εκείνα τα χρόνια όμως ο κόσμος χόρτασε ψωμί. Έβγαλε το κατοχικό σύνδρομο και την αγωνία να ζήσουν τα παιδιά του άνετα χωρίς να τους λείψει τίποτα.

Σήμερα τα κοράκια παν να του δημιουργήσουν αντικατοχικό σύνδρομο τύψεων επειδή σπατάλησε αλόγιστα τα ψίχουλα άνεσης που του έλαχαν και τον γυρνάνε πολλά χρόνια πίσω. Στην κατοχή, για την οποία μιλάνε όλοι, από το πριν μέχρι το αριστερό πασόκ. Στο σκοτάδι του εργασιακού μεσαίωνα, που πρέπει να καούμε κι εσύ κι εγώ για να γενεί φως. Κι ακόμα πιο πίσω που ο άνθρωπος ήταν ζώο κι επιβίωνε τρώγοντας τον διπλανό του.

Απ’ την χουντικά αγία τριάδα πατρίς-θρησκεία-οικογένεια στο ψωμί-παιδεία-ελευθεία. Κι από κεί πίσω ολοταχώς στο μαμ-κακά και νάνι με συνεχείς τάσεις ενοποίησης. Κάθε μέρα τρώμε τα σκατά του συστήματος, πασπαλισμένα με θεάματα για να καλύπτουν τη βρώμα και να μας υπνωτίζουν.

Ο άνθρωπος χρειάζεται μια άλλη κοινωνία. Για να ζήσει απλά, ειρηνικά.
Αλλιώς οι ανάγκες του θα γίνονται ένα κουβάρι με τον καταναλωτισμό, μένοντας σε ένα ρηχό (κατ)έχειν (αντικείμενα) αντί του είναι –όπως μας λέει ο φρομ- για να το χάσει στο τέλος κι αυτό.

Η αξία της ανθρώπινης ζωής κατρακυλάει μαζί με αυτή της εργατικής δύναμης. Κι όσο οι διάφορες πτυχές της γίνονται εμπόρευμα με ανταλλακτική αξία θα ψάχνουμε μάταια να βρούμε το νόημά της και την αξία χρήσης της.

Υγ: Χρόνια πολλά στην εορτάζουσα