Τρεις ψηφίδες επικαιρότητας

Ας σταχυολογήσουμε μερικά ενδιαφέροντα γεγονότα των ημερών, πριν και μετά το πάσχα, για να τα σχολιάσουμε.

Αυτές τις μέρες ολοκληρώνεται η συζήτηση στην επιτροπή της βουλής για το νομοσχέδιο του υπουργείου δικαιοσύνης που θα έρθει στην ολομέλεια σχετικά με το σωφρονιστικό σύστημα, τις συνθήκες κράτησης, κτλ.

Μέχρι στιγμής τα αστικά μμε έχουν εστιάσει στο αφόρητα εύκολο κι αναμενόμενο δίπολο, που προκαλούν οι αντιδράσεις της νδ για… την κυβέρνηση που συνδιαλέγεται με τους τρομοκράτες, τους απελευθερώνει με φωτογραφικά άρθρα, κτλ. Αν σε αγγίζει αυτού του είδους η υστερία, ενώνεις τη φωνή σου με τη φωνή διαμαρτυρίας των δεξιών βουλευτών και με τη θεατρική επίκληση στο συναίσθημα των συγγενών των θυμάτων από τις διάφορες επιχειρήσεις της 17ν. Αν πάλι έχεις στοιχειώδεις ευαισθησίες και δε θέλεις εκδικητικά να δεις το σάββα ξηρό να τυφλώνεται πλήρως και να ξεψυχά στο κελί του χωρίς ιατρική στήριξη, καλείσαι να επικροτήσεις την κυβερνητική πρωτοβουλία και τα κλισέ του τύπου «η δημοκρατία (ποια δημοκρατία; και για ποιον;) ξέρει να συγχωρεί και δεν εκδικείται τους εχθρούς της».

Το κκε εκπροσωπείται στην επιτροπή από το γιάννη γκιόκα, που καταψήφισε επί της αρχής το νομοσχέδιο, με το σκεπτικό πως δε λύνει βασικά ζητήματα, αλλά υπερψήφισε το επί μέρους άρθρο για την κατάργηση των κελιών τύπου Γ. Ιδού και το βίντεο από το πόρταλ του 902, που αποδεικνύει του λόγου το αληθές.

Θα πίστευε κανείς πως εφόσον υπάρχει σχετικό οπτικό ντοκουμέντο, ως αδιάψευστος μάρτυρας, δε θα χωρούσε πολλή σπέκουλα επί του προκειμένου, έτσι; Λάθος! Τα αστικά μέσα παραποίησαν την παραπάνω καθαρή θέση και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης άλλο που δεν ήθελαν να το αναπαράγουν και να το διαδώσουν μαζικά. Αυτό από μόνο του δεν προκαλεί ίσως μεγάλη έκπληξη –συνηθισμένα γαρ τα βουνά από χιόνια. Έχουν όμως ενδιαφέρον και οι γαργαλιστικές λεπτομέρειες του… ρεπορτάζ. Σε ένα δημοσίευμα του έθνους –που μπορεί να το βρει κανείς αυτούσιο και στη σελίδα του real και μάλλον έχει ως αρχική πηγή το αθηναϊκό πρακτορείο- αναφέρεται σωστά μεν ότι ο γκιώκας δε θα ψηφίσει επί της αρχής το νομοσχέδιο, αλλά εφευρίσκεται ένα απίθανο σκεπτικό, που εμπίπτει στην κατηγορία της επιστημονικής φαντασίας, καθώς «ανοίγει μια συζήτηση αποπροσανατολιστική για τις φυλακές την περίοδο που προχωράνε οι διαπραγματεύσεις με τους εταίρους και κατατίθεται η λίστα με τις νέες δεσμεύσεις της χώρας. Το κριτήριο δηλ της ψήφου του κκε για τις φυλακές τύπου Γ ήταν η πορεία της διαπραγμάτευσης με τους εταίρους –που δεν καταλαβαίνω πολύ καλά πώς σχετίζονται μεταξύ τους, αλλά και έτσι να ήταν, πάλι δε στέκει. Μα είναι να γελάει κανείς, που θα ‘λεγε και μια ψυχή.

Δεύτερη ψηφίδα μια αθώα λεπτομέρεια που πέρασε στα ψιλά, χωρίς να σχολιαστεί όσο θα έπρεπε. Αντιγράφω από το τουίτερ του θανάση αυγερινού (σημειώνω παρενθετικά πως είναι δημοσιογράφος, ανταποκριτής του mega στη μόσχα και μεταξύ άλλων θετικά διακείμενος στη σοβιετική ένωση και το σοσιαλιστικό παρελθόν της χώρας. Ακόμα κι αν είναι κανείς οακκίτης και το θεωρεί ρωσόδουλο, δεν μπορεί να μην παραδεχτεί πως έχει καλή κι έγκυρη πληροφόρηση. Κλείνει η παρένθεση).

Μαθαίνω ότι η ελληνική πλευρά ήθελε να αφαιρέσει από την Κοινή Δήλωση για τα 70χρονα της αντιφασιστικής Νίκης ολόκληρη την παράγραφο κατά της ηρωοποίησης του ναζισμού κι αναγέννησης νεοναζιστικών φαινομένων στην Ευρώπη. Οι Ρώσοι μας πρότειναν επαναδιατύπωση, αλλά εξεπλάγησαν...

Δεν ξέρω πώς μπορεί να ερμηνευτεί και βασικά να δικαιολογηθεί από τους κολαούζους της κυβέρνησης η παραπάνω πληροφορία –που εξ όσων γνωρίζω δεν έχει διαψευστεί στο ενδιάμεσο από επίσημα χείλη- αλλά δεν είναι τυχαίο πως αφορά την ίδια επίσκεψη, όπου ο έλληνας πρωθυπουργός έκανε πολιτική λεζάντα στο μνημείο για τα θύματα του αντιφασιστικού πολέμου, αλλά στις δηλώσεις του καταφέρθηκε ενάντια στον ολοκληρωτισμό, γενικά κι αόριστα.

Η αστική κυβέρνηση πούτιν είναι στη δυσάρεστη (γι’ αυτή) θέση να πρέπει να σεβαστεί το ιστορικό παρελθόν και τα εκατομμύρια νεκρούς του κόκκινου στρατού στη μάχη κατά του φασισμού, οπότε είναι υποχρεωμένη να τηρήσει κάποια προσχήματα, πχ κατά τον εορτασμό των 70χρονων από την αντιφασιστική νίκη των λαών.

Η αστική κυβέρνηση τσίπρα δε νιώθει την ίδια ανάγκη και στην ουσία ενώνει τη δική της φωή με την επίσημη πολιτική της εε και τον αντικομμουνισμό της θεωρίας των δύο άκρων. Πρώτη φορά φασιστερά!

Τρίτη και τελευταία ψηφίδα, η χτεσινή παρέμβαση συνδικαλιστών του παμε στο υπουργείο εργασίας, για να χαλάσουν την (άνοστη και ξαναζεσταμένη) σούπα του κοινωνικού διαλόγου. Που συνέπεσε χρονικά με την.. επίθεση με κομφετί μιας γερμανίδας ακτιβίστριας στο ντράγκι της εκτ. Και φυσικά δεν έτυχαν της ίδιας αντιμετώπισης από τα αστικά μμε –και την ελληνική κυβέρνηση βεβαίως-βεβαίως.

Λες να φταίει που ο δικός μας πετούσε στον αέρα προκηρύξεις κι όχι κομφετί; Ότι δεν έκανε καμία πονηρή αποκάλυψη, όπως το μέλος των femen, για να κερδίσει το φιλοθεάμον κοινό και τη συμπάθειά του; Ότι οι παμίτες διέκοψαν την ομαλή λειτουργία των θεσμών, ενώ η νεαρή διαδηλώτρια στοχοποίησε τη δικτατορία της εκτ; Ναι αλλά αφού κι αυτή θεσμό δεν τη βαφτίσαμε, ως ελληνική κυβέρνηση; Μπέρδεμα..

Άιντε μία είναι η ουσία (για τα κανάλια): δεν υπάρχει αθανασία και ταξική πάλη. Οτιδήποτε επιχειρεί να την προωθήσει και να τη φέρει στο προσκήνιο, δεν μπορεί να τυχαίνει ευμενούς αντιμετώπισης και προβολής. Οτιδήποτε άλλο –κι ιδίως τα πυροτεχνήματα που αυξάνουν την τηλεθέαση- είναι προφανώς ευπρόσδεκτα.

Το μόνο στενάχωρο είναι πως στενοχωρήσαμε το γιάννη παναγόπουλο της γσεε. Ο οποίος σκίζεται τόσο πολύ για την προώθηση της ταξικής πάλης και τα συμφέροντα των εργαζομένων, που έχασε το αγωνιστικό του μούσι κι έρεψε από τον πολύ αγώνα –καθώς εμφανίστηκε εμφανώς αδυνατισμένος. Κι αυτό δεν μπορούσαν να το αφήσουν έτσι οι φίλοι του οι καναλάρχες.

Πληγώσατε το γιάννη; Θα το ‘βρετε από εμάς.

Σ’ ένα βαθύ μπουντρούμι

Για μένα ισοβίτη η φυλακή είναι ολόκληρος ο κόσμος μου, ενώ για σένα όλος ο κόσμος είναι μια φυλακή, μας λέει κυνικά ο μοντεχρήστος του αρκά. Γιατί είμαστε όλοι ισοβίτες με αλυσίδες που μας κάνουν το βίο αβίωτο, ώσπου να πάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας και να την αλλάξουμε. Καταδικασμένοι να αποδράσουμε μόνοι μας, χωρίς να περιμένουμε απονομή χάριτος. Ένοχοι μέχρι να υπογράψουμε δήλωση που να αποδεικνύει το αντίθετο και να συμβιβαστούμε. Με ερυθρό ποινικό μητρώο απ’ το κακούργημα της σκέψης, δηλαδή του ανατρεπτικού φρονήματος, και των πράξεων που απορρέουν δυνητικά από αυτό, κατά της τάξης που κυριαρχεί και καθορίζει τι είναι νόμιμο και ηθικό. Νόμος είναι το δίκιο του κεφαλαιοκράτη.

Ένα δίκαιο που ποινικοποιεί τους αγώνες και παρουσιάζει τα κινήματα ως τρομοκράτες, ενώ πριν από κάποια χρόνια φυλάκιζε τους αγωνιστές ως κοινούς ποινικούς κρατούμενους. Αλλά αυτοί επέμεναν να αντιμετωπίζονται διακριτά ως πολιτικοί κρατούμενοι και με τη στάση τους κέρδιζαν κάποιες φορές την εκτίμηση και το σεβασμό των ποινικών.

Αν  και ο μίσσιος λέει ότι έπρεπε να αντιδρούν πιο δυναμικά για ό,τι προέκυπτε μες στις φυλακές. Όχι γκολ αυτοί, σέντρα εμείς. Να μας χτυπάνε και να τραμπουκίζουν κι εμείς να απαντάμε με απεργία πείνας (τους κάναμε τη μούρη κρέας, έγραφε ο χρόνης). Και να γυρνάμε και το άλλο μάγουλο σαν καλοί χριστιανοί (ενώ το χριστιανικό, όπως λέει πάλι στο κατά αρκά ευαγγέλιο στην παραβολή με τον καλό λύκο, είναι όποιος έχει δύο μάγουλα να δίνει το ένα). Είναι η γνωστή κατηγορία περί ηττοπάθειας που ενστάλλαξε λέει μέσα μας μετά τη μεγάλη ήττα του εαμ και του δσε κατά τη μεγάλη δεκαετία. Εν πάση περιπτώσει...

Της φυλακής τα σίδερα είναι για τους συντρόφους (και δεν εννοούμε τον άκη). Το μπουντρούμι δεν τους λυγά. Κι έτσι πλάι στο αίσχος του σύγχρονου παρθενώνα, της απομόνωσης, των βασανιστηρίων και των εκπαραθυρώσεων, η ζωή έβρισκε το δρόμο της μέσα από τις χαραμάδες και άνθιζε μέσα σε υγρά κι ανήλιαγα κελιά. Εκεί όπου οι σύντροφοι έβρισκαν χρόνο για αναστοχασμό και επιμόρφωση, είχαν οργανωμένες δραστηριότητες και προσπαθούσαν να κάνουν τη ζωή τους κάπως δημιουργική. Που σαν λέξη ετυμολογικά παραπέμπει στο δήμο, δηλαδή στο λαό και τα έργα του. Μέγας είσαι λαός και θαυμαστά τα έργα σου.

Αλλά ο κόσμος κεμάλ είναι γεμάτος πρόθυμα γιουσουφάκια με αποστειρωμένη ζωή γεμάτη προφυλάξεις και προφυλακτικά, αλλά χωρίς ασφάλιση και ασφάλεια. Που δεν έχουν να χάσουν παρά μόνο τις αλυσίδες τους αλλά φοβούνται να τις σπάσουν γιατί είναι επίχρυσες, όπως και το χάπι της μισθωτής σκλαβιάς. Κι έτσι όπως πάει το πράγμα με την κρίση, σε λίγο θα χρειάζεται μέσο για να μπει κανείς στη φυλακή και να έχει ένα πιάτο φαΐ και μια στέγη πάνω από το κεφάλι του – ήδη παρατηρείται συμφόρηση στα «σωφρονιστικά» ιδρύματα της χώρας- κι ο κόσμος θα μπαίνει στη στενή οικειοθελώς.

Κάποιοι άλλοι θέλουν να το σκάσουν από τη φυλακή αλλά μπερδεύουν τα δεσμά με τους συλλογικούς δεσμούς και ψάχνουν ατομικές λύσεις κι αποδράσεις. Να τα μιλήσουνε και να τα συμφωνήσουνε με τον καπετανάκη – που έχει ντούγκλας το μουστάκι- ή να βρουν έναν ήρωα-σωτήρα παλαιοκώστα που «τα έβαλε μόνος του με το σύστημα και το νίκησε». Η έφοδος στον ουρανό θα γίνει με ελικόπτερο, μια νύχτα μαγική σαν την αργεντινή (να δούμε ποιος θα πρωτομπεί). Ουστ!

Υπάρχει και μια τρίτη κατηγορία που θέλει σαν αερικό να ζήσει και ψάχνει την απόδραση σε μια φανταστική ουτοπία, μακριά από τη γήινη και υλική πραγματικότητα που μας πληγώνει. Και η  μόνη φυλακή που αντιλαμβάνονται είναι το σώμα για την ταξιδιάρα ψυχή τους.

Αλλά και το κατοπτρικό της είδωλο, με αυτούς που ψάχνουν μια άμεση λύση, εδώ και τώρα, όχι στη δευτέρα παρουσία της απόδρασης από το αλκατράζ (αυτά συμβαίνουν μόνο στις ρωσίες) αλλά στα διάφορα μικρά ζητήματα που προκύπτουν στην καθημερινότητα της φυλακής. Όπως λέει και ένας συγκρατούμενος του ισοβίτη σε μια ιστορία: εμείς παλιά είχαμε ρεαλιστικά αιτήματα. Ζητούσαμε να μη μας χτυπάνε οι φύλακες τρεις φορές τη μέρα, πρωί μεσημέρι βράδυ.

- Και τελικά τι καταφέρατε;

- Να μας χτυπάνε λίγο περισσότερο το μεσημέρι για να μας αφήνουν ήσυχους το βράδυ.

Αυτό θα πει μεταβατική νίκη του κινήματος.

Και μέσα σε όλα αυτά, σε έναν κόσμο άδειο σαν κλούβιο αυγό, με κλούβια μυαλά και κλούβες παντού, υπάρχουμε κι εμείς, θηρία στα κλουβιά με τους τέσσερις τοίχους και τα αόρατα δεσμά από τις οθόνες ή τη συνήθεια. Που βλέπουμε γύρω μας κάγκελα παντού, αλλά νοσταλγούμε ενίοτε με ρομαντική διάθεση τον ήχο της καγκελόπορτας (του φραγκιά) και την εποχή που ο κόσμος ήταν πιο απλός και οι φυλακές ορατές και συγκεκριμένες.

Λέμε στον κόσμο να αφήσει τη λογική της ανάθεσης και τα θεός φυλάξοι, να μην έχει ανάγκη από τείχη και αλυσίδες, ούτε από κάποιον φύλακα άγγελο να τον προστατέψει,  γιατί το θέμα είναι ποιος θα τον φυλάει μετά από τους φύλακες. Αυτός να πάρει πρέπει την εξουσία. Βρισκόμαστε σε εγρήγορση και επιφυλακή, ενώ περιμένουμε τις συνθήκες να ωριμάσουν, γνωρίζοντας ότι το ξέσπασμα μπορεί να έρθει ξαφνικά και αυθόρμητα, για κάτι δευτερεύον φαινομενικά, όπως το φαΐ του μάγειρα στον αρκά που προκαλούσε εξεγέρσεις κάθε μήνα.

Αρκεί να μη συμβιβαστούμε με τα καρυκεύματα που σκεπάζουν την μπόχα και την πικρή γεύση. Να μη φοβηθούμε τους νταβάδες, τους ανθρωποφύλακες και τα σκυλιά που αλυχτάνε για να τους φυλάξουν. Να σταματήσουμε να είμαστε σαν τερματοφύλακες σε σικέ αγώνα που μετράνε πόσα τρώνε κάθε φορά. Σικέ αγώνας είναι μόνο αυτός που δε γίνεται.

Τίμη σε όσους όρισαν στη ζωή τους να φυλάνε θερμοπύλες και στους δεσμοφύλακες των ακατάλυτων δεσμών του λαού με το κόμμα.

Λευτεριά στο γέροντα παστίτσιο.

Ιστορικά διδάγματα

Ή αλλιώς γιατί η λαϊκή εξουσία θα μπορούσε να σταθεί ως «μεταβατικό» πρόγραμμα.

Γιατί βάζω σε εισαγωγικά το μεταβατικό; Γιατί ως όρος έχει πολιτογραφηθεί με συγκεκριμένο περιεχόμενο, απ’ τη δεκαετία του 30. Όποιος τον χρησιμοποιεί λοιπόν σε πολιτικές αναλύσεις πρέπει πρώτα να διαβάσει τη θανάσιμη αγωνία του καπιταλισμού, το μεταβατικό πρόγραμμα της δ’ διεθνούς, είτε για να συμφωνήσει με όσα λέει, είτε για να διαφοροποιηθεί και να ορίσει αλλιώς την έννοια του μεταβατικού.

Εγώ παρακάμπτω για την ώρα αυτό το κομμάτι, για να περάσω κατευθείαν στην ερώτηση του red boy για τη λαϊκή εξουσία.

Πιάνω το νήμα ενός κουβαριού σκέψεων απ’ την ιστορία των επαναστάσεων του 20ού αιώνα.
Η ιστορική πείρα δείχνει ότι η επανάσταση νίκησε σε εκείνες τις χώρες, όπου δε μπορούσε να προχωρήσει ο αστικός εκσυγχρονισμός, ο καπιταλισμός ήταν αδύναμος, μπλέχτηκε στις αξεδιάλυτες αντιφάσεις του και δε μπορούσε να βαδίσει μπροστά χωρίς να καταρρεύσει. Όχι μόνος του βέβαια, αλλά απ’ την «τρικλοποδιά» που του έβαλε ένα δυναμικό, μαζικό κίνημα κι ένα κόμμα με τακτική ευελιξία που πιάστηκε από στοιχειώδη αστικοδημοκρατικά αιτήματα (εθνική ανεξαρτησία, αγροτική μεταρρύθμιση κτλ) για να οξύνει τις αντιφάσεις και να πραγματοποιήσει την επανάσταση.

Η πείρα δείχνει ακόμα ότι οι περισσότερες επαναστάσεις στην ευρώπη νίκησαν στο έδαφος μιας πολεμικής σύγκρουσης και των ιδιαίτερων συνθηκών που δημιούργησε η όξυνση των αντιθέσεων μεταξύ των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Τέτοια ήταν η περίπτωση της ρωσίας και των μπολσεβίκων, των λαϊκών δημοκρατιών της ανατολικής ευρώπης με το ειδικό βάρος του κόκκινου στρατού, αλλά και της κινέζικης επανάστασης το 49’.

Αντιθέτως σε περιόδους κρίσης έχουμε πολλές φορές συντηρητικοποίηση κι αντανακλαστικά κοινωνικού αυτοματισμού στους εργαζόμενους. Άνθρωπος έναντι ανθρώπου, λύκος. Το ένα εργατικό στρώμα στρέφεται ενάντια στο άλλο κι όλα μαζί ενάντια στην κοινή τους υπόθεσή για την χειραφέτηση του κόσμου της δουλειάς. Η νίκη του φασισμού σε μια σειρά χώρες στο έδαφος του παγκόσμιου κραχ το 29, με πιο χαρακτηριστική περίπτωση τη γερμανία, δείχνει τον κίνδυνο που παραμονεύει για το προλεταριάτο αν δεν οργανώσει εγκαίρως τις αντιστάσεις του στη λαίλαπα που έρχεται.

Το προτσές δεν είναι μονοσήμαντο βέβαια. Η ταξική πάλη κι ο υποκειμενικός παράγοντας είναι η άλλη όψη του νομίσματος. Κι ο κόμπος του ζητήματος είναι σε αυτό το «αν δεν». Αν δεν οργανώσει αντιστάσεις. Αν δε μετατρέψει την κρίση του καπιταλισμού σε επαναστατική κρίση, την οικονομική κρίση του συστήματος σε πολιτική.

Το αναφέρω όμως για να δείξω το απλοϊκό της θέσης για την ανικανότητα της αριστεράς που δε μπορεί να εκμεταλλευτεί την χειρότερη κρίση του καπιταλισμού μεταπολεμικά. Μακάρι να ήταν τόσο απλό και να έφταιγαν απλώς κάποιες άχρηστες ηγεσίες. Θα τις είχαμε αλλάξει και θα ξορκίζαμε το κακό. Στην τελική αυτές θα αποδεικνύονταν το ίδιο ανίκανες να ανακόψουν τη ροή των πραγμάτων και του ποταμιού που δε γυρίζει πίσω πια.

Επιπλέον. Ο πόλεμος δεν είναι άλλης ποιότητας φαινόμενο από την κρίση, αλλά η τελική της συνέπεια, μια βίαια επίλυση των αντιθέσεων του συστήματος. Ούτε είναι κάποια ευνοϊκή κινηματική συγκυρία που πρέπει να προσδοκούμε και να επιδιώκουμε, γιατί η καταστροφή που φέρνει είναι ανυπολόγιστη. Το ίδιο ισχύει –σε μικρότερη κλίμακα- σήμερα και για την χρεοκοπία που είναι κι αυτή παιδί της κρίσης. Οι κομμουνιστές δεν ποντάρουν στην απελπισία και την καταστροφή, αλλά στην ελπίδα που δίνει ο αγώνας για να αποφύγουμε την καταστροφή και την καπιταλιστική βαρβαρότητα.

Επιστροφή στα της ιστορίας. Μετά την παρισινή κομμούνα, οι αδύναμοι κρίκοι προχωράνε ανατολικά και προς την περιφέρεια. Από την ημιφεουδαρχική, τσαρική ρωσία του 17’, στην αγροτική κίνα κι από εκεί στα αντι-ιμπεριαλιστικά κινήματα της τριτοκοσμικής αφρικής τη δεκαετία του 60’ και τη λατινική αμερική σήμερα με τη μπολιβαριανή επανάσταση. Στον δυτικό κόσμο και στην ευρώπη ειδικότερα, ο καπιταλισμός αποδείχτηκε πιο ανθεκτικός, ικανός να απορροφήσει τους κραδασμούς και τις εκάστοτε επαναστατικές κρίσεις –εκτός από τις χώρες που απελευθέρωσε ο κόκκινος στρατός στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.

Αυτή η πτυχή επηρέασε άμεσα κάποιες αναλύσεις του γκράμσι, ο οποίος μεταξύ άλλων είχε πει μεταφορικά ότι ο οκτώβρης ήταν μια επανάσταση ενάντια στο Κεφάλαιο του μαρξ. Με την έννοια ότι επικράτησε σε μια χώρα με χαμηλό επίπεδο ανάπτυξης που ήταν πιο μακριά –από υλικοτεχνικής άποψης- από τον τελικό σκοπό της κομμουνιστικής κοινωνίας όπως την είχαν οραματιστεί οι κλασικοί.

Περισσότερο όμως επηρέασε τις αναλύσεις του για την επανάσταση στη δύση. Την κοινωνία των πολιτών ως ένα πλέγμα πολιτικών θεσμών που απορροφά την κοινωνική δυσαρέσκεια (και το οποίο δεν υπήρχε στην περίπτωση της ρωσίας). Τον πόλεμο χαρακωμάτων (άμεσα επηρεασμένο από τα τεχνικά γνωρίσματα των μαχών του πρώτου παγκοσμίου πολέμου). Τους συνασπισμούς και την ιδεολογική ηγεμονία.

Αυτό το έργο όμως χαρίστηκε στους αναθεωρητές κι επικαλύφτηκε απ’ τη θεωρητική τους σκουριά. Έγινε πολιτική κληρονομιά του μπερλίνγκουερ κι έτσι ο γκράμσι θεωρήθηκε πρόδρομος του ευρω-κομμουνισμού. Οι τακτικοί συνασπισμοί έκαναν το κίνημα ουρά της σοσιαλδημοκρατίας κι ο πόλεμος χαρακωμάτων μεταφράστηκε ρεφορμιστικά σε κατάληψη των πόστων της κρατικής εξουσίας, καθώς το κράτος θεωρείται μια ανοιχτή σχέση με περιεχόμενο που αλλάζει ανάλογα με τα πόστα (χαρακώματα) που κατέχουμε, τους κλάδους που εντάσσονται στο δημόσιο κτλ.

Τηρουμένων των αναλογιών θυμίζει εκείνο το σκετσάκι των αμάν για τον συνασπισμό, με τον αποστάτη βούγια και τον πρόεδρο κωνσταντόπουλο, όπου ο πρώτος έλεγε ότι αν έφευγε ένας σύντροφος κάθε τετραετία για το πασόκ, σε κάποια χρόνια θα ‘ταν πλειοψηφία και θα ‘καναν κυβέρνηση.

Ή σαν το ανέκδοτο με τον φυλακισμένο που θέλει να αποδράσει και σκέφτεται να το σκάσει λίγο-λίγο, για να μην τον πάρουν χαμπάρι. Πρώτα ένα χέρι, μία τούφα, ένα αυτί… και μια μέρα... φτου ξελευθερία Πρώτα οι τράπεζες, ύστερα η ενέργεια και μια μέρα θα φτάσουμε στο σοσιαλισμό… Ένα σοσιαλισμό τεμαχισμένο, ψεύτικο κι άψυχο, κομμένο και ραμμένο στα μέτρα της αυταπάτης για το σουηδικό μοντέλο. Όσα κομμάτια κι αν μπορέσεις να ενώσεις...

Τι ρόλο παίζει όμως ο δημόσιος τομέας σε ένα αστικό κράτος, συνυφασμένο με τα μονοπώλια; Ποια ταξικά συμφέροντα υπηρετεί; Μπορεί η καρδιά του συστήματος (τράπεζες) να αρχίσει να χτυπά φιλολαϊκά, χωρίς να το σκοτώσουμε; Τι προοπτικές θα είχε ένας τύπος νεπ (έλεγχος κεφαλαίων, αναδιανομή εισοδήματος) χωρίς καν την ύπαρξη σοβιετικής εξουσίας;

Θα υπήρχε, λένε, μια δημοκρατική κυβέρνηση στο τιμόνι και θα άνοιγε δρόμο διάπλατα για το σοσιαλισμό. Σα να λέμε ο καλός μπάτσος της φυλακής που θα αφήνει να περνάει στη ζούλα εφημερίδες και κάνα τσιγάρο. Κι ίσως κάνει και τα στραβά μάτια, όσο εμείς θα σκάβουμε το τούνελ που θα μας οδηγήσει κάποτε στο σοσιαλισμό.

Αλλά ο ρόλος του φύλακα είναι αυστηρά καθορισμένος σε αυτό το σύστημα και το θέμα είναι ποιος θα μας φυλάει από τους φύλακες και ποια τάξη θα τους ελέγχει. Κι αν αυτή είναι η δική μας, δεν έχουμε κανένα λόγο να μένουμε στη φυλακή. Σπάμε τις αλυσίδες μας στον αδύναμο κρίκο τους και το σκάμε σαν το μπεζεντάκο (που ως κι οι τροτσκιστές δικό τους τον θεωρούν).

Κι αν βγούμε από αυτή τη φυλακή, κανείς δε θα μας περιμένει και τίποτα δε θα είναι έτοιμο, αλλά θα έχουμε το μέλλον στα δικά μας χέρια.

(Συνεχίζεται...)

Πορφυρό βιολί

Αμπελοφιλοσοφική εισαγωγή:
Το βίωμα έχω μάθει να το υποτιμώ ως κριτήριο. Πολύς κόσμος που είναι στην κοσμάρα του, τη γενικεύει και νομίζει ότι έτσι είναι τα πράγματα γιατί δε μπορεί να δει πέρα από αυτό. Συνήθως το επικαλούνται αυτοί που πιστεύουν σε θεό και θέλουν να σε πείσουν ότι υπάρχει αλλά δε μπορούν. Είναι το ύστατο καταφύγιό τους. Όπως και να 'χει θολώνει την κρίση, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων.
Δε γίνεται όμως να το αγνοήσεις. Ακριβώς όπως δεν υπάρχει θεωρία χωρίς πείρα. Αλίμονο σε αυτόν που δεν έμαθε να πλουτίζει τις παραστάσεις του από την εμπειρία του, που δεν έμαθε να την παίρνει υπ' όψιν του και να την αξιοποιεί στη συνέχεια θεωρητικά. Αυτό είναι λειψός τρόπος σκέψης που δε μπορεί να πάει μακριά.

Αυτά τα λέω για να δικαιολογήσω όσα ακολουθούν. Η αφορμή για το κείμενο αυτό είναι ο θάνατος ενός φαντάρου από χρήση ναρκωτικών στο καμπάνη του κιλκίς, εκεί που έκανα κι εγώ κέντρο. Παρόλα αυτά δεν επηρεάστηκα συναισθηματικά -θέλω να πιστεύω- στην κρίση μου. Αυτά που γράφω τα πιστεύω ούτως ή άλλως, δεν τα γράφω εν βρασμώ ψυχής. Απλά βαριέμαι να τα φιλτράρω και να τα στρογγυλέψω.

Στο στρατό δεν έχεις πολύ ελεύθερο χρόνο να ηρεμήσεις. Έχεις όμως πολύ χρόνο -ώρες ατέλειωτες που δεν περνάν με τίποτα- να ξεφτιλίζεσαι (κι αυτό δε σημαίνει μόνο καψώνια και σωματικές κακουχίες) και αρκετό για να σκεφτείς τα προβλήματά σου (ειδικά αν έχεις κι άλλα, εκτός στρατοπέδου) και να σε πάρουν από κάτω.
Αλλά υπάρχει μόνο ένας "τρόπο διαφυγής". Εύκολος και ψεύτικος, αλλά διαρκώς μπροστά σου, δύσκολο να πάψεις να τον σκέφτεσαι.
Αν δεν είσαι δυνατός χαρακτήρας, αν δεν προσαρμόζεσαι και δεν κάνεις εύκολα φίλους, αν είσαι με οποιοδήποτε τρόπο ιδιαίτερος ή ευάλωτος και το πάρουν οι άλλοι χαμπάρι, βασικά την έβαψες.

Όλοι έχουν να διηγηθούν ωραίες ιστορίες από το στρατό, αλλά κανείς δε θέλει να ξαναπάει. Κι όσο παράξενο κι αν φαίνεται (ένεκα της πληθώρας σκηνικών που διηγούνται όλοι και μάλιστα κάποιοι τα έχουν καταγράψει και σε βιντεάκια) επικρατεί μια ιδιότυπη ομερτά γύρω απ' το θέμα. Κανείς δεν το σηκώνει, κανείς δεν ενδιαφέρεται ουσιαστικά, κανείς δεν κάνει κάτι για να αλλάξει η κατάσταση.
Κάποιες στήλες σε κυριακάτικες εφημερίδες, ή μηνιαία περιοδικά νεολαιών, κανά θεματάκι στον τύπο, καμιά ξώφαλτση τυπική αναφορά σε κανά φυλλάδιο κι αυτό είναι όλο.
Κανείς δεν κάνει οργανωμένη σοβαρή δουλειά στους φαντάρους. Τα μέλη της κομμουνιστικής νεολαίας παύουν να θεωρούνται τέτοια όσο βρίσκονται στον στρατό. Και δεν είναι το τυπικό που πειράζει, αλλά το ουσιαστικό της υπόθεσης.
Ο καθένας πηγαίνει μόνος του, με μοναδικό όπλο την ατομική του αξιοπρέπεια. Αν είναι τυχερός μπορεί να βρει κανά δυο-τρία ανοιχτά μυαλά ακόμη και να κάνουν κάτι όλοι μαζί. Αλλά κι αυτό για όσο είναι ο ίδιος εκεί πέρα, παροδικά. Και στην πλειοψηφία των περιπτώσεων κατακτά μόνο για τον εαυτό του, όχι συλλογικά (πχ το δικαίωμα να μην κάνεις προσευχή, να βάζεις πολιτικές εφημερίδες κ.ά).

Κατά τα άλλα η ζωή συνεχίζεται και πέρα βρέχει.
Κι ας αλλοιώνονται συνειδήσεις στο στρατό. Κι ας μαθαίνεις εκεί να εξοικειώνεσαι με το βύσμα και να μην αντιδράς, γιατί "και τι να κάνεις στην τελική, δεν αλλάζει". Κι ας είναι εκεί που σε μαθαίνουν να κάνεις υπομονή και να μη μιλάς, να μη διεκδικείς. Εκεί που σου μαθαίνουν να γλείφεις για να 'χεις ευνοϊκή μεταχείριση. Εκεί που μαθαίνεις να εναλλάσσεσαι στους ρόλους του μαλάκα-θύματος που τον εκμεταλλεύονται και του μαλάκα που εκμεταλλεύεται τους άλλους γιατί έγινε παλιός, νομίζει ότι είναι κάποιος, ότι έχει εξουσία και ήρθε η ώρα να την χρησιμοποήσει για να ξεσπάσει για την πούτσα που έτρωγε τόσους μήνες. Το ότι μπορεί να κυλήσει το πράγμα και χωρίς πούτσα για κανέναν ούτε που του πέρασε ποτέ από το νου.

Κανείς δε σηκώνει το θέμα του συνδικαλισμού για τους φαντάρους. Εδώ δεν ισχύει για τους αξιωματικούς, σιγά μην γίνει για τους στρατιώτες...
Κανείς δεν ενδιαφέρεται, αλλά όλοι ξέρουν την κατάσταση. Και σωπαίνουν, προσποιούνται ότι δεν υπάρχει. Όπως γίνεται με τις φυλακές. Είναι τυχαίες άραγε οι τόσες ομοιότητες ανάμεσα στα στρατόπεδα και τις φυλακές; Συρματοπλέγματα, τρόπος λειτουργίας, άθλιες εγκαταστάσεις, ανύπαρκτα δικαιώματα, ακόμα και ίδια ορολογία σε κάποια πράγματα.
Και πάνω απ' όλα η σιωπηλή συνενοχή της κοινωνίας που ξέρει αλλά ντρέπεται να μιλήσει για τέτοια ταμπού θέματα που της χαλάν τη βιτρίνα και τη νιρβάνα. Σφυρίζει αδιάφορα, δε θέλει να ξέρει και κάθε φορά που μαθαίνει κάτι δε φείδεται υποκρισίας στις ανιδράσεις της. Δηλώνει έκπληκτη, αγανακτισμένη, αποφασισμένη να πάρει μέτρα. Μέχρι την επόμενη φορά...

Υγ: Κι εμείς ως πρωτοπόρο κομμάτι, πρωτοπορούμε στην απάθεια...