Όπως και στην περίπτωση της σοβιετίας το βασικό ερώτημα για το τείχος του βερολίνου παραμένει αν το γκρέμισαν ή κατέρρευσε μόνο του υπό το βάρος των εσωτερικών μας αντιφάσεων. Αν το έριξαν οι λαοί ή οι ιμπεριαλιστές κι οι εκ των έσω προδότες. Ποιος φυλούσε την κερκόπορτα στο τσεκπόιντ τσάρλυ. Κι αν αρκούσε μια παρανόηση κι ένα λάθος τηλεφώνημα –ενός φονιά- για να ανοίξει διάπλατα.
Οι αστοί δημοσιολόγοι το αποκαλούσαν τείχος της ντροπής. Δεν πειράζει. Μισή ντροπή δική τους κι η άλλη μισή στην κίνα βρίσκεται, που μας έλεγε σοσιαλιμπεριαλιστές. Αν κι εκείνο τον καιρό, είχαν ήδη υποδεχτεί τον γκόρμπι στο πεκίνο, έζησαν το δικό τους 89’ στην τιεν αν μεν και δεν είχαν πλέον πολύ μεγάλη σχέση με τον μάο που έβγαλε το σχετικό όρο, θυμίζοντας κάπως εκείνη την παιδική φράση: όποιος το λέει πρώτος είναι. Ή γίνεται στη συνέχεια. Ή τέλος πάντων κρίνει εξ ιδίων τα αλλότρια, όπως λένε οι μεγάλοι.
Μπορεί λοιπόν οι αστοί να θεωρούν το τείχος ζαβολιά και να το αποκαλούν της ντροπής, αλλά μισή ντροπή δική τους, μισή δική μας. Σαν το βερολίνο ένα πράγμα, που το μοιράσαμε στη μέση. Σε αυτήν την πόλη που στα δυο έχει σχιστεί, όπως έλεγε κι ο μπίρμαν, πριν απελαθεί από τη ddr και συμβιβαστεί με αυτούς που κατήγγειλε, ακολουθώντας το ρεύμα του ευρωκομμουνισμού.
Εμείς όμως ξέρουμε τι ακριβώς υπερασπίζαμε στήνοντας αυτό το τείχος. Θα μπορούσε να είναι και μπροσούρα του βλαδίμηρου. Περί δίκαιων κι άδικων τειχών.
Ενώ τα μάγουλα των αστών έχουν επιλεκτικές ευαισθησίες και κοκκινίζουν από ντροπή, μόνο όταν συναντάνε κόκκινα τείχη που τους κόβουν τη φόρα. Και για τα άλλα, στην κύπρο και την παλαιστίνη, παραμένουν κάτασπρα, σαν λευκοφρουροί της αντίδρασης.
Για αυτούς όμως είναι περίπου αυτονόητο ότι είναι γουρούνια αναίσθητα με ευαισθησίες κάλπικες κι επιλεκτικές. Ενώ για εμάς θεωρείται ασυγχώρητο. Πώς συμβιβάζεται ο κομμουνισμός που θέλει να καταργήσει όλα τα κοινωνικά τείχη, με το τείχος του βερολίνου και την κατάργηση ελευθεριών; Κι αν πας να το πιάσεις συγκεκριμένα και διαλεκτικά για να το εκλαϊκεύσεις –τι είναι και τι θέλει το τείχος του βερολίνου- σου λένε ότι γίνεσαι χυδαίος απολογητής στα όρια του μακιαβελισμού.
Μια πρώτη απόπειρα εξήγησης των γεγονότων οφείλει να εστιάσει στη στάση του κόσμου και την κρυφή γοητεία της μπουρζουαζίας και του αστικού κόσμου, που όσο τον κρύβαμε πίσω από τείχη, τόσο πιο γοητευτικός γινόταν. Διέγειρε τη φαντασία αποκτώντας τη γοητεία του απαγορευμένου. Καλός ο σοσιαλιστικός παράδεισος που έχουμε, αλλά πάμε να δούμε τι χάσαμε στην κουρτίνα δύο, πίσω από το παραπέτασμα.
Κι έτσι το σιδηρούν έγινε σταδιακά διάφανο, σαν τεράστια βιτρίνα δυτικού πολυκαταστήματος που έκρυψε το σκάρτο εμπόρευμα κάτω απ’ το χαλάκι κι έριξε το δόλωμα της καταναλωτικής αφθονίας για να τσιμπήσουν οι λαοί, εξαγοράζοντας τις συνειδήσεις τους με νάιλον χάντρες και καθρέφτες παραμορφωτικούς, που έδειχναν τη δύση σαν την ωραιότερη του κόσμου.
Τελικά αντί να βρουν το κέρας της αμάλθειας, βγήκαν κερατάδες και δαρμένοι. Κι ένιωσαν τότε μια ακατανίκητη νοσταλγία για τον χαμένο παράδεισο. Που δεν ήταν ασφαλώς τέτοιος, κι είχε πολλά κουσούρια. Αλλά οι έννοιες αποκτούν νόημα ως προς τα αντίθετά τους, μες σε μια διαλεκτική αντίθεση. Κι ο σοσιαλισμός γίνεται κήπος της εδέμ, σε αντίθεση με την καπιταλιστική κόλαση.
Αυτήν τη γνώση όμως την απέκτησαν με πολύ ακριβό αντίτιμο οι πρωτόπλαστοι λαοί που τόλμησαν πρώτοι την έφοδο στον ουρανό και τελικά γκρεμίστηκαν στα τάρταρα. Όπως έλεγε ένα λαϊκό ανέκδοτο της δεκαετίας του 90 σε αυτές τις χώρες: όσα μας έλεγαν οι κομμουνιστές για το σοσιαλισμό, δεν τα είδαμε ποτέ. Αλλά σ’ όσα μας είπανε για τον καπιταλισμό, είχαν δίκιο.
Κι αν μπορούσαν σήμερα να γυρίσουν στο τέλος της ιστορίας, θα τα έκαναν όλα διαφορετικά, κι ίσως πήγαιναν να κλειστούν μόνοι τους στην παλιά επικράτεια της ddr και να χτίσουν γύρω τους ένα τείχος, σε ένα απάνεμο μέρος που να μην πιάνουν οι άνεμοι της αλλαγής κι η θύελλα για την οποία προειδοποιούσε προεκλογικά το κόμμα.
Κι ίσως να το ‘χτιζαν με τα κορμιά τους, όπως είχε προτείνει σε ένα παλιότερο σχόλιό του ο τόνι ριγκατόνι μετά από μια πορεία του πολυτεχνείου, στα εικοσάχρονα από την πτώση του τείχους, που είχαμε μαζί μας σημαίες της ddr.
Για την πορεία του Πολυτεχνείου δεν μπορώ παρά να διατυπώσω την προβοκατόρικη άποψη ότι την επόμενη φορά που θα θελήσουμε να υπερασπιστούμε την ΛΔΓ μπορούμε [αντί να κουβαλάμε σημαίες] να μεταμφιεστούμε ατομικά σε τούβλα και να βαδίσουμε ωσάν τείχος στους δρόμους.
Σαν ατσάλινο τείχος που αλύγιστο ορμάει στα πεδία των τίμιων μαχών. Όπου ατσάλινο σημαίνει σταλινικό, γιατί έτσι μεταφράζεται το προσωνύμιο του στάλιν στην ελληνική. Όχι, θα σου πούνε όμως οι μουλάδες. Το τείχος του βερολίνου ήταν ρεβιζιονιστικό γιατί το ‘φτιαξε ο νικήτας. Κι έτσι επιβεβαιώνουν ότι το τείχος ήταν ό,τι κι ο πόλεμος για τον κλαούζεβιτς: συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα. Δε γίνεται να μην το δούμε συγκεκριμένα, τι σκοπούς υπηρετούσε.
Να το δούμε μέσα από το πρίσμα της διαλεκτικής σκοπού-μέσου όπου το δεύτερο διαμεσολαβεί για την επίτευξη του πρώτου. Το μέσο πρέπει να υπηρετεί το σκοπό, αλλά αν ταυτίζονταν απόλυτα, δε θα υπήρχε αντιθετική σχέση και δε θα χρειαζόταν καμία διαμεσολάβηση. Για τον τελικό σκοπό της αταξικής κοινωνίας του κομμουνισμού πχ, δε θα χρειαζόταν η διαμεσολάβηση μιας μεταβατικής κοινωνίας με κράτος.
Για να είσαι ανθρωπιστής, πρέπει να μισείς και να αντιπαλεύεις τους εχθρούς της ανθρωπότητας. Για να γκρεμίσεις τα ταξικά τείχη και κάθε αόρατο φραγμό που βάζει στη σκέψη ο καπιταλισμός, πρέπει να εντάξεις τους ταξικούς διαχωρισμούς στη συνείδησή σου, να τους αναγνωρίζεις και να μάθεις να σκέφτεσαι ως τάξη απέναντι στην τάξη. Να στήσεις τείχος γύρω από τα κεκτημένα του εργαζόμενου λαού και να τα υπερασπίσεις.
Ο ανώριμος κομμουνισμός αναγκάζεται να αρνηθεί τον εαυτό του για να τον υπερασπίσει ως οντότητα. Ενώ ο καπιταλισμός τρέφεται κι αναπαράγεται μέσα από τον πόλεμο, ενισχύοντας το λεγόμενο στρατιωτικο-βιομηχανικό μπλοκ κι ανοίγοντας ευκαιρίες ανοικοδόμησης και νέα πεδία κερδοφορίας.
Ο κομμουνισμός δε μπορεί να νοηθεί όμως με εθνικούς στρατούς και πολεμικές συγκρούσεις. Ο πολεμικός κομμουνισμός της εποχής του ‘εμφύλιου’ στη ρωσία, ονομάστηκε κατ’ ευφημισμόν τέτοιος, για να δείξει το ζήλο των μπολσεβίκων να καταργήσουν άμεσα τις εμπορικές σχέσεις. Κι ο πασιφιστικός κομμουνισμός του νικήτα και της ειρηνικής συνύπαρξης, πρόδωσε αυτή την πάλη ταυτίζοντάς την με το συμβιβασμό και την ταξική ειρήνη στις χώρες της δύσης.
Τι ήταν λοιπόν από αυτή την άποψη το τείχος του βερολίνου;
Εφαρμογή της δικτατορίας του προλεταριάτου. Γιατί η δτπ (κι όχι γενικά εργατική δημοκρατία) είναι δικτατορία ενάντια στην αστική τάξη, και πρέπει να μεταχειριστεί και τέτοιες μεθόδους για να επιβιώσει.
Και τι ήταν από αυτή την άποψη το δυτικό βερολίνο;
Η απόδειξη ότι μπορούν να υπάρξουν καπιταλιστικές νησίδες εν μέσω σοσιαλιστικών χωρών και να είναι άκρως επιζήμιες για την υπόθεσή μας. Σε αντίθεση με τις σοσιαλιστικές νησίδες που είναι θνησιγενείς και σε κρατάνε κλεισμένο σε ένα μικρόκοσμο, στο περιθώριο της πραγματικής ζωής.
Εμείς μία φορά πήγαμε να κάνουμε κάτι αντίστοιχο με αξιώσεις, όταν θέλαμε να εγκαταστήσουμε πυραύλους στην κούβα, που ήταν ούτως ή άλλως από μόνη της αγκάθι στο μάτι των αμερικάνων και προκεχωρημένο φυλάκιο του κομμουνισμού. Αλλά κάναμε πίσω την τελευταία στιγμή εκθέτοντας το φιντέλ, για να μη γενικευτεί η σύγκρουση. Τώρα που έμεινε μόνη της η κούβα είναι μια νησίδα πολιορκημένη από ένα καπιταλιστικό αρχιπέλαγος, που απειλεί να τη σκεπάσει και να την πνίξει. Τραγική απόδειξη ότι οι νησίδες δε μπορεί να έχουν θεαματικό αποτέλεσμα, εφόσον παραμείνουν τέτοιες.
Φέτος είναι η εικοστή δεύτερη επέτειος της πτώσης του τείχους και τα πενηντάχρονα της έγερσής του. Απάνω στα 28 συνάντησε κι αυτό το θάνατο, μα το κρατάμε μυστικό, μας έδιωξε κι εμάς αδιάβαστους.
Καληνύχτα και καλά τείχη.
Η ιστορική ειρωνεία είναι ότι εκείνη την ίδια χρονιά που στηνόταν το τείχος και της επέμβασης στον κόλπο των χοίρων, όπου οι κουβανοί απέκρουσαν τα ιμπεριαλιστικά γουρούνια, οι σοβιετικοί έσπαγαν τα τείχη της στρατόσφαιρας και πετούσαν στο διάστημα με τον κοσμοναύτη γιούρι γκαγκάριν. Κι ο μη αστικός μύθος λέει ότι το πρώτο πράγμα που είπε εν πτήσει ήταν: δε βλέπω κάποιον θεό, εδώ πάνω.
Αλλά οι σοβιετικοί –κι όχι μόνο- τον λάτρεψαν σαν θεό για το κατόρθωμά του κι αυτό φαίνεται μεταξύ άλλων από μια δήλωση της μαύρης αράχνης, του τερματοφύλακα λεβ γιασίν, που είχε πει ότι η χαρά που πήρε όταν είδε το γκαγκάριν στο διάστημα, ξεπερνιέται μόνο από την απόκρουση ενός πέναλτι! Ίσως γιατί στο πέναλτι, σε αντίθεση με το φάουλ, δεν υπάρχει τείχος αμυνόμενων -όπως στο βερολίνο- να σε προστατεύει.
Η χαρά αυτή αντανακλά με αταβιστικό τρόπο και στους σύγχρονους συντρόφους, ίσως γιατί κατά κάποιον τρόπο συμβολίζει την πολυθρύλητη έφοδο στον ουρανό, που επιτέλους έγινε. Μπορούσε να το δει κανείς και στο φετινό φεστιβάλ της αθήνας. Συγκεκριμένα στον παιδότοπο, όπου υπήρχε αφιέρωμα στον ηρωικό κοσμοναύτη και μαζί ένα ομοίωμα, σαν αυτά με τους παίκτες του ΝΒΑ, με δυο ειδικές υποδοχές για να βάζεις το κεφάλι σου και να φωτογραφίζεσαι φορώντας το σκάφανδρό σου, παρέα με τον σύντροφο γιούρι. Τα μικρά παιδάκια το λάτρεψαν.
Ε, μαζί και κάποια μεγαλύτερα παιδάκια, όπως φαίνεται από την παραπάνω φωτό. Και δεν ήταν και λίγα.Έτσι δεν είναι ναντιέζντα;
