Η Οχτωβριανή Επανάσταση κι ο σοσιαλισμός του 20ού αιώνα

Η αυριανή επέτειος της οχτωβριανής επανάστασης ανοίγει αναπόφευκτα μια συζήτηση που δεν περιορίζεται στο νικηφόρο ξεκίνημά της, αλλά εξετάζει συνολικά την ιστορική διαδρομή της χώρας των σοβιέτ κι επεκτείνεται στα αίτια παρακμής και διάλυσής της.

Σε αυτό το πλαίσιο η κε του μπλοκ θεωρεί εξαιρετικά επίκαιρη μια παλιότερη εκδήλωση του (πάλαι ποτέ) ομίλου μελέτης επαναστατικής θεωρίας θεσσαλονίκης, με εισηγητή το σοβιετικό κυριούλη (όπως τον ξέρουν οι σταθεροί αναγνώστες του μπλοκ) και κατά κόσμον περικλή παυλίδη και θέμα τον τίτλο της ανάρτησης: η οχτωβριανή επανάσταση κι ο σοσιαλισμός του εικοστού αιώνα.

Η εισήγηση κι η συζήτηση που ακολουθεί εξετάζει μια σειρά ζητήματα με ενδιαφέροντα και σχετικά ολοκληρωμένο τρόπο -στο βαθμό που μπορεί φυσικά να γίνει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στα πλαίσια μιας εκδήλωσης-εισήγησης για ένα τέτοιο κεφαλαιώδες και πολύπλευρο ζήτημα.

Η συζήτηση έχει μαγνητοσκοπηθεί και παρουσιάζεται σε πέντε μέρη, που η κε του μπλοκ τα συνιστά ανεπιφύλακτα (διατηρώντας έστω τις επιφυλάξεις της για επιμέρους σημεία) σε όσους αναγνώστες θέλουν να εμβαθύνουν στα ερωτήματα που προκύπτουν κατά τη συζήτηση για την κοινωνική φύση και τον χαρακτήρα της σοβιετικής ένωσης.

Όσοι έχουν τον χρόνο και την υπομονή να την ακούσουν ολόκληρη, πιστεύω πως θα ανταμειφθούν στο τέλος από τις ιδέες και τον όγκο των καινούριων πληροφοριών με τον οποίο θα έρθουν σε επαφή, ανεξάρτητα από το βαθμό συμφωνίας τους με επιμέρους κρίσεις και συμπεράσματα του περικλή.

Καλή ακρόαση.

Η Οκτωβριανή επανάσταση και ο σοσιαλισμός του 20ου αιώνα part 1 from OmilosThes on Vimeo.

Η Οκτωβριανή επανάσταση και ο σοσιαλισμός του 20ου αιώνα part 2 from OmilosThes on Vimeo.

Η Οκτωβριανή επανάσταση και ο σοσιαλισμός του 20ου αιώνα part 3 from OmilosThes on Vimeo.

Η Οκτωβριανή επανάσταση και ο σοσιαλισμός του 20ου αιώνα part 4 from OmilosThes on Vimeo.

Η Οκτωβριανή επανάσταση και ο σοσιαλισμός του 20ου αιώνα part 5 from OmilosThes on Vimeo.

Οι θέσεις για τον φόιερμπαχ

Οι πιο πιστοί αναγνώστες του ιστολογίου θα θυμούνται ίσως κάποιες παλιότερες αναρτήσεις της κε του μπλοκ για το σοβιετικό κυριούλη και τον όμιλο μελέτης επαναστατικής θεωρίας –ή απλώς σκέτο όμιλο. Ο τελευταίος μετά από κάποιες πρόσφατες περιπέτειες έχει πάψει επί της ουσίας να υφίσταται στη θεσσαλονίκη, έχοντας μάλλον ολοκληρώσει τον κύκλο του. Αυτό που γίνεται εναλλακτικά στη θέση του, είναι κάποια σεμινάρια με εισηγήσεις-διαλέξεις του σοβιετικού κυριούλη πάνω στα πιο σημαντικά έργα του μαρξ, οι οποίες γίνονται σε εβδομαδιαία βάση στο παιδαγωγικό.

Η τελευταία συνάντηση έγινε στο λυόμενο κτίριο δίπλα από τον πύργο, με θέμα τις θέσεις για τον φόιερμπαχ. Το ιστορικό πλαίσιο του έργου είναι στα μέσα της δεκαετίας του 1840, εν μέσω διωγμών κι εξοριών του μαρξ, λίγο μετά τη συνεργασία του με την εφημερίδα του ρήνου και τη γνωριμία του με τον ένγκελς, και λίγα χρόνια πριν το κύμα των αστικών επαναστάσεων του 1848 και τη συγγραφή του κομμουνιστικού μανιφέστου. Σε αυτό το έργο ο μαρξ καταγράφει συνοπτικά κάποια σημεία υπό τη μορφή θέσεων, με κάποιες ιδέες που θα αναπτύξει διεξοδικά στη γερμανική ιδεολογία, που θα τη συγγράψει μαζί με τον ένγκελς. Εκεί θα επιχειρήσουν από κοινού μια αναμέτρηση με τα φιλοσοφικά ρεύματα της εποχής τους, μια κριτική αξιολόγησή τους, για να προχωρήσουν στην παρουσίαση μιας νέας κοινωνικής θεωρίας που θα την εκθέσουν πιο αναλυτικά στο κομμουνιστικό μανιφέστο. Επί της ουσίας πρόκειται για ένα προσωπικό «ξεκαθάρισμα» με το φιλοσοφικό κεκτημένο της εποχής τους, γιατί η γερμανική ιδεολογία θα παραμείνει απλώς χειρόγραφο, που θα παραδοθεί στην «κριτική των τρωκτικών» όπως είπε χαριτολογώντας ο μαρξ (και θα εκδοθεί μόνο μετά το θάνατό του).

Ας επιστρέψουμε όμως στο θέμα της συνάντησης.

Ήδη στην πρώτη θέση ο μαρξ ασκεί κριτική στον προγενέστερο υλισμό –τον προμαρξικό υλισμό, όπως θα λέγαμε σήμερα-, ο οποίος δεν εξετάζει τη φύση στην εξέλιξή της, αλλά στατικά και βλέπει τον άνθρωπο ως αντικείμενο, αφ’ υψηλού, εν είδει εποπτείας κι όχι ως ενεργό υποκείμενο, δημιουργό της ιστορίας και φορέα εργασιακής δραστηριότητας. Με αυτόν τον τρόπο αφήνει την εξέταση της δραστήριας, της ενεργητικής πλευράς του υποκειμένου στον ιδεαλισμό, ο οποίος αντιλαμβάνεται την εξέλιξη και το υποκείμενό της αφηρημένα και εξωιστορικά, έξω από την κινούμενη πραγματικότητα.

Παραδόξως αυτό το σημείο μοιάζει με την κριτική που ασκήθηκε αργότερα και στο έργο του ίδιου του μαρξ, ότι δηλ ασχολήθηκε αποκλειστικά με την επενέργεια του κοινωνικού είναι στην κοινωνική συνείδηση, αμελώντας να εξετάσει την αντίστροφη επίδραση του δυναμικού μέρους της αντιθετικής σχέσης, δηλ του υποκειμένου πάνω στις αντικειμενικές συνθήκες. Στο βαθμό που συνέβη αυτό όμως, όπως παραδέχτηκε αυτοκριτικά κι ο ένγκελς σε κάποια επιστολή του, ήταν γιατί οι κλασικοί έριξαν το κύριο βάρος στην αντιμετώπιση του κυρίαρχου ιδεαλισμού και της επιρροής του.

Στη δεύτερη θέση ο μαρξ μιλάει για την αντικειμενικότητα της σκέψης, που δεν ξεπηδά αυθόρμητα από το μηδέν, αλλά προκύπτει στα πλαίσια της ενεργητικής δραστηριότητας. Αν έτσι λοιπόν έχουν τα πράγματα, τότε η αντικειμενική αλήθεια είναι ένα πρακτικό ζήτημα, που δεν αποδεικνύεται μόνο θεωρητικά, αλλά σε σχέση με τα πράγματα και τον υλικό κόσμο.

Η τρίτη θέση πραγματεύεται τη διαμόρφωση της ανθρώπινης συνείδησης και της προσωπικότητας εν γένει. Πολλοί υποστηρίζουν ακόμα και σήμερα πως για να αλλάξει ο κόσμος πρέπει πρώτα να αλλάξουν οι συνειδήσεις και η εκπαίδευση που λαμβάνουν –μια αντίληψη που έχει τις ρίζες της στο διαφωτισμό. Κάτι τέτοιο όμως θα καθιστούσε σε τελική ανάλυση ως μοναδικό ενεργό ιστορικό υποκείμενο το δάσκαλο, ο οποίος αφενός έχει κι ο ίδιος την ανάγκη να διαπαιδαγωγηθεί –ακόμα και κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας- αφετέρου δεν μπορεί να προκύψει πάνω από την κοινωνία και να συλλαμβάνει τις ιδέες έξω από αυτήν, ως εξωιστορικό υποκείμενο. Ο άνθρωπος αλλάζει αλλάζοντας το περιβάλλον του, διαμορφώνοντας τις συνθήκες που τον διαμορφώνουν. Να αλλάξουμε τη ζωή μας, αλλάζοντας τον κόσμο, όπως έλεγε παλιότερα κι ένα σύνθημα του φεστιβάλ. Στην ουσία δηλ ο άνθρωπος αυτοαλλάζει ως προσωπικότητα, μες στον αγώνα για την αλλαγή του κόσμου.

Η τέταρτη θέση αναφέρεται στις κοινωνικές προϋποθέσεις της εμφάνισης της θρησκείας. Ο ντιντερό έλεγε ότι η θρησκεία γεννήθηκε όταν ο απατεώνας συνάντησε τον αφελή. Και με αυτή την έννοια καταλαβαίνουν πολλοί και το περίφημο τσιτάτο του μαρξ για τη θρησκεία που είναι το όπιο του λαού. Στην πραγματικότητα όμως οι ψευδείς ιδέες-ιδεολογίες δεν είναι μόνο προϊόν συνωμοσίας, αλλά γίνονται κυρίαρχες γιατί πατάνε στον πραγματικό κόσμο, τις υλικές κοινωνικές σχέσεις και τις «ανάγκες» που δημιουργούν. Το όπιο δεν είναι –μόνο- το ναρκωτικό με το οποίο δηλητηριάζουν οι διάφορες εξουσίες τις μάζες, αλλά το παυσίπονο που χρησιμοποιούν οι μάζες για να αντέξουν τον άσπλαχνο κόσμο και την κοιλάδα των δακρύων –όπως αναφέρει στο ίδιο κομμάτι ο μαρξ. Όποιος λοιπόν ενδιαφέρεται για την καταπολέμηση κάθε λογής όπιου, πρέπει να πολεμήσει και την κοιλάδα των δακρύων, τον άσπλαχνο κόσμο που γεννά τις αυταπάτες και την ανάγκη για ψεύτικες ελπίδες. Με άλλα λόγια να αλλάξει την κοινωνική βάση που γεννά τις ψευδείς ιδεολογίες κι όχι το αντίστροφο –που θα ‘ταν ιδεαλιστικό. Ένας άνθρωπος κυρίαρχος της ζωής του και των υλικών όρων της δε θα ένιωθε καμία ανάγκη για την ύπαρξη και τον οίκτο μιας ανώτερης κυρίαρχης δύναμης (θεότητας) που θα δημιουργεί και θα ελέγχει τον κόσμο.

Οι κάθε λογής εξουσίες όμως δεν χρησιμοποιούν τις ψευδείς ιδεολογίες; Αδιαμφισβήτητα. Αλλά πού τις βρίσκουν; Τις κατασκευάζουν οι ίδιες; Αυτό θα προϋπέθετε ότι έχουν γνώση των σωστών ιδεών και τις κρατάνε για τον εαυτό τους. Στην πραγματικότητα όμως στις ταξικές κοινωνίες, ακόμα και οι κυρίαρχες τάξεις έχουν «παραμορφωμένη αντίληψη» του κοινωνικού γίγνεσθαι.

Στην πορεία της εκδήλωσης, στο κομμάτι των ερωτοαπαντήσεων, πάνω στην εισήγηση, η συζήτηση στράφηκε στον εθνικισμό. Μπορούμε άραγε να πούμε ότι γεννιέται κι αυτός αυθόρμητα όπως το θρησκευτικό συναίσθημα-συνείδηση;

Ο περικλής απάντησε ως εξής: Μπορεί η γέννηση του εθνικισμού να συνδέεται με ιστορικά γεγονότα και πολιτικές πράξεις (όπως την επικράτηση του έθνους-κράτους στην πορεία ανάπτυξης του καπιταλισμού) και με ισχυρά πολιτικής-ιδεολογικής παρέμβασης στη συνέχεια (όπως τα εθνικά σχολεία, το μάθημα της πατριδογνωσίας, κτλ) ωστόσο δεν πρόκειται περί κατασκευης. Η πρώτη ύλη γεννήθηκε αυθόρμητα, καθώς πριν τα έθνη υπήρχαν εθνότητες –με κοινή γλώσσα, πιθανότατα κοινή θρησκεία, και κοινά ήθη κι έθιμα- οι οποίες αρχίζουν να διαμορφώνουν συνείδηση της ταυτότητάς τους στον ύστερο μεσαίωνα, όταν δηλαδή οι αναπτυσσόμενες εμπορευματικές σχέσεις ενώνουν και ομογενοποιούν περιοχές ή φέρνουν σε επαφή λαούς με διαφορετική κουλτούρα και πολιτισμό.

Ενδιάμεσα ο παυλίδης έκανε μια αρκετά ενδιαφέρουσα παρατήρηση περί εθνικισμού και φασισμού, που είναι στην ουσία αποχρώσεις του ίδιου φαινομένου και μία κατάσταση που προκρίνει η αστική τάξη κάθε φορά που χρειάζεται να υπερασπιστεί την εξουσία της και να πολεμήσει με όρους ευρείας, «λαικής» συμμαχίας. Κι αυτό ακριβώς έκανε σε διάφορες ιστορικές περιστάσεις (στη ρωσία μετά τον οκτώβρη, στον ελληνικό και ισπανικό εμφύλιο, ή στην κίνα με το κουόμιτανγκ), με μοναδική –και προσωρινή- εξαίρεση την επαναστατική κατάσταση στη γερμανία του 18-19’, όπου η σοσιαλδημοκρατία ήταν ό,τι καλύτερο μπορούσε να επιλέξει σε εκείνη τη συγκυρία η γερμανική αστική τάξη, πριν «δώσει το δαχτυλίδι» στους εθνικοσοσιαλιστές του χίτλερ.

Κλείνοντας αυτή την παρένθεση και επιστρέφοντας στο αρχικό θέμα, παρακάμπτουμε την πέμπτη θέση για να σταθούμε στην έκτη, όπου ο μαρξ – χωρίς να παραγνωρίζει τη βιολογική υπόσταση του ανθρώπου- εντοπίζει και ορίζει ως ουσία του όχι κάποια κοινά βιολογικά χαρακτηριστικά, όπως έκανε ο προμαρξικός υλισμός, αλλά το σύνολο των κοινωνικών του σχέσεων, των μεταβαλλόμενων κοινωνικών δεσμών που αφήνουν τα ίχνη τους και στα βιολογικά στοιχεία του ανθρώπου.

Αν σκεφτούμε βέβαια ότι στο επίκεντρο των κοινωνικών σχέσεων βρίσκεται η εργασία και η παραγωγή εν γένει, μπορούμε να κάνουμε μια σύντομη παρέκβαση από τη φιλοσοφική διάσταση και να προεκτείνουμε τη σκέψη μας στη σημερινή πραγματικότητα, όπου η ανεργία κάνει πολλούς νέους να αισθάνονται μηδενικά από κοινωνική άποψη και επηρεάζει άμεσα τη βιολογική τους υπόσταση, από το άγχος και την παραίτηση μέχρι τη σεξουαλική αυτοπεποίθηση, ακόμα και τον τερματισμό της υπόστασης αυτής, σε κάποιες περιπτώσεις, με την αυτοκτονία.

Προσπερνάμε και τις επόμενες θέσεις – όπου μεταξύ άλλων ο μαρξ κριτικάρει την αντίληψη του υλισμού της εποχής του για την κοινωνία των ιδιωτών ως άθροισμα μεμονωμένων ατόμων και κατόχων εμπορευμάτων- για να περάσουμε στην ενδέκατη και τελευταία που είναι και η πιο κρίσιμη.

Οι φιλόσοφοι μέχρι τώρα απλώς ερμήνευαν τον κόσμο με διάφορους τρόπους, το ζήτημα όμως είναι να τον αλλάξουμε.

Κάποιες δυνάμεις, ξεχνώντας πως κάθε θέση του μαρξ για τον φόιερμπαχ προϋποθέτει αυστηρά και τις προηγούμενες, απομονώνουν αυτήν τη φράση και την ερμηνεύουν αυθαίρετα με βουλησιαρχικό τρόπο. Είναι αδύνατο όμως να αλλάξεις κάτι που δε γνωρίζεις. Το ζητούμενο είναι να ερμηνεύσεις τον κόσμο στην κίνηση του και να αξιοποιήσεις τους νόμους κίνησης για να τον αλλάξεις. Να βρεις τις αντιφάσεις που τον διέπουν, για να καταδείξεις την προοπτική – την οποία απορρίπτουν εξαρχής οι αστοί φιλόσοφοι, επιδιώκοντας την εμπέδωση του αιώνιου τάχα των καπιταλιστικών σχέσεων.

Εδώ θα κάνω μια δική μου παρέκβαση με ένα παράδειγμα που αν και φαινομενικά άσχετο ταιριάζει κατά τη γνώμη μου με την περίπτωση. Πολύς κόσμος καταναλώνει πρόθυμα ένα σωρό ελαφρά τηλεοπτικά και κινηματογραφικά προγράμματα, επειδή θέλει (όπως συχνά λέγεται) να ξεφύγει από την καθημερινότητα και τα προβλήματά του. Στην πράξη όμως αυτά τα σκουπίδια με τη ρηχή μεταφυσική και το προβλέψιμο αίσιο τέλος προσφέρουν στον τηλεθεατή μια ψεύτικη λύτρωση, ανέξοδη και αδιέξοδη, μια εικονική φυγή από την πραγματικότητα που τον κρατάει δέσμιο της υπάρχουσας κατάστασης. Ενώ οι ταινίες για παράδειγμα που πετυχαίνουν να εκφράσουν το ιδανικό του σοσιαλιστικού ρεαλισμού παρουσιάζουν την κινούμενη πραγματικότητα με τις αντιφάσεις της, δείχνοντας έτσι στο θεατή την πραγματική διέξοδο από τη μιζέρια του σύγχρονου κόσμου, που βρίσκεται στην πάλη για την αλλαγή του.

Η τρόπον τινά διάλεξη ολοκληρώθηκε με την παράθεση δύο-τριών αποσπασμάτων από τη γερμανική ιδεολογία, ως εισαγωγή στο θέμα της επόμενης συνάντησης, η οποία θα γίνει σήμερα το απόγευμα, λίγο μετά τις 6, στο παιδαγωγικό – για όσους θεσσαλονικείς τυχόν ενδιαφέρονται.

Κείμενα του νεαρού Μάρξ

Σήμερα η κε του μπλοκ έχει την τιμή να φιλοξενήσει μια πολύ σημαντική δουλειά των σφων νέμπουλα και βανκας που μετέφρασαν στα ελληνικά μερικά από τα πρώτα κείμενα του μαρξ. Μπορείτε να τα διαβάσετε παρακάτω μαζί με ένα δικό τους μικρό πρόλογο, χωρίς κάποιο άλλο δικό μου εισαγωγικό σχόλιο, πέραν των αυτονόητων ευχαριστιών προς τους μεταφραστές.

Η επιστημονικοτεχνική επιμέλεια είναι του σφου Α...

Aufhebung

Εγώ πάντως όταν σκέφτομαι διαφορικές εξισώσεις μου πέφτει.
Εγώ μου πέφτει... τσ, τσ… κλασικό λάθος πολυτεχνίτη θετικής κατεύθυνσης.
Εντάξει ρε συ, μην ξεψειρίζεις, το σημαντικό είναι να συνεννοούμαστε.
Ο(υγ)κ.

Εσένα σου πέφτει, αλλά αν ερχόσουν να ακούσεις για μαρξισμό και βαζιούλιν, θα σου ανέβαζε τη φιλοσοφική λίμπιντο. Το (κάτι σαν) σύνθημα ήταν γραμμένο σε έναν τοίχο του πολυτεχνείου όπου κατέφυγε ο όμιλος για την εκδήλωσή του. Πολυτεχνίτης κι ερημοσπίτης, γιατί στον πύργο του παιδαγωγικού έγιναν κάτι κλοπές και βανδαλισμοί κι η έδρα μας τιμωρήθηκε.

Μαζευτήκαμε λοιπόν συγγενείς και φίλοι σε μια αίθουσα του πολυτεχνείου να ακούσουμε την εισήγηση του συντρόφου, που είχε ως βάση μια εργασία του για το μεταπτυχιακό του στον χέγκελ και την κοινωνική φιλοσοφία εν γένει.

Κυριακή απομεσήμερο, η άνοιξη να σου χαϊδεύει τα μαλλιά και τα σωθικά και να ευφραίνει με τις μυρωδιές της καρδιές και ρουθούνια. Πρώτη μέρα θερινής ώρας, που κατά το σύντροφο σιάντο είναι αστική συνήθεια, αλλά «μικραίνει» τη νύχτα και το σκοτάδι μέσα μας. Και τα σπουργίτια, αλήτες των ουρανών, να εισβάλλουν με αναίδεια από τα παράθυρα και να ρωτάνε επίμονα:
-Τσιρ! Τι κάνετε εδώ; Τσιρ! Γιατί δε βγαίνετε έξω;
Σώπα σύντροφε! Σώπα να ακούσουμε το πουλί!

Κι ο σύντροφος να κελαηδάει μιάμιση ώρα σερί, να μας τα λέει ελαφρολαϊκά κι εκλαϊκευμένα, σα μελωδία στα αυτιά, για να μας τα χωρέσει. Αλλά αυτά τα θέματα έχουνε προαπαιτούμενα. Τριβή με το αντικείμενο και τις έννοιες, προϋπηρεσία, υψηλό επίπεδο πρόσληψης και άριστη διανοητική κατάσταση για γρήγορες αναβάσεις από το αφηρημένο στο συγκεκριμένο κι αντίστροφα. Μέχρι κι άριστη γνώση γερμανικής απαιτούν. Ντας ιστ γκενούχ λίμπλιχε φγιτζ!

Τα γερμανικά είναι η γλώσσα της φιλοσοφίας. Κι όταν εντρυφήσεις σε αυτήν είναι σχεδόν υποχρεωτικό να έχεις φρικτά παράπονα από τις κακές μεταφράσεις του αναγνωστίδη κι άλλων παλιών εκδόσεων. Που είναι όντως άθλιες. Αλλά αν είσαι αρχάριος δεν το καταλαβαίνεις και δεν πειράζει τόσο, ενώ όταν είσαι σε πιο υψηλό επίπεδο, είσαι σε θέση να το αντιληφθείς, οπότε δεν υπάρχει τόσο μεγάλο πρόβλημα.

Εξάλλου αυτές οι μεταφράσεις έχουν και μια καλτ απόχρωση, που είναι αναντικατάστατη. Προτσέσα, ματεριαλισμός, χρήσιμη αξία και τα ρέστα. Ή όπως έλεγε και σε ένα παλιό εξώφυλλο: ιμπεριαλισμός, ο τελευταίος σταθμός του καπιταλισμού. Το τρένο φεύγει στις οκτώ... αλλά είχε ανταπόκριση στο σταθμό της ετε κι εμείς μείναμε στάσιμοι και το χάσαμε.

Παρόλα αυτά στους κύκλους των διανοούμενων θεωρείται εκ των ων ουκ άνευ να αναφέρεσαι στις διάφορες έννοιες, έχοντας σε παρένθεση και τη γερμανική λέξη από το πρωτότυπο. Πχ vernuft και verstand, που είναι για το λόγο και τη διάνοια. Ή να μιλάς για τον κρατικό μηχανισμό που πρέπει να τον zebrechen (τσακίσουμε) και για τις εκλογές όπου ο λαός επιλέγει κάθε τρία ή έξι χρόνια ποιος θα τον zetreten (τσαλαπατάει).

Ο δικός μας σύντροφος –για τον οποίο δεν έχω βρει κάποιο παρατσούκλι και θα τον αναφέρω ως μικρό φιλόσοφο- δεν ανήκει σε αυτή την κατηγορία, αλλά το θέμα του ήταν η aufhebung του καντ από τον χέγκελ. Έννοια που μπορεί να αποδοθεί ως διαλεκτική άρση, αλλά δεν είναι εύκολο να μεταφραστεί με ακρίβεια στα ελληνικά, γιατί σημαίνει τρία διαφορετικά πράγματα: διατήρηση, άρνηση και υπέρβαση.

Αν προσπαθούσα να αναπαραγάγω την εισήγησή του θα τη φτώχαινα και θα την αδικούσα (μπορείτε όμως να τη διαβάσετε ολόκληρη σε αυτή τη διεύθυνση: http://www.scribd.com/doc/50566602/Η-Aufhebung-του-Καντ-από-τον-Χέγκελ-Πολιτικό-Καφενείο). Για αυτό περιορίζομαι στην καταγραφή κάποιων σημειώσεων που κράτησα από την παρέμβαση του σοβιετικού κυριούλη, ειδομένη μέσα από τους δικούς μου παραμορφωτικούς φακούς πρόσληψης, και διαμεσολαβημένη από τη λήθη και το χρονικό διάστημα που πέρασε από εκείνη τη μέρα.

Τις παραθέτω σε μορφή ξεχωριστών σημείων:
-Ξεκινήσαμε από τη σχέση του είναι με το μηδέν και το ερώτημα αν το είναι αποτελεί παράσταση ή έννοια. Η παράσταση αφορά το αισθητηριακά συγκεκριμένο, αυτό που αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις, ενώ η έννοια γενικεύει και βασίζεται στην αφαίρεση. Το αφηρημένο είναι, το είναι γενικώς, είναι μηδέν. Αν όμως ξεκινάει από το μηδέν, δηλ από κάτι αφηρημένο, πώς προκύπτει η κίνηση, η εξέλιξη;

Στη Λογική του ο χέγκελ ξεκινά από την αφαίρεση –το απόλυτο πνεύμα- έξω από κάτι προσδιορισμένο. Ο προσδιορισμός παραπέμπει σε κάτι ορισμένο που έχει αρχή και τέλος δηλαδή στο αισθητηριακά συγκεκριμένο. Ο χέγκελ κάνει μια φιλοσοφική προβολή του θεού –που είναι το απόλυτο πνεύμα- και μια θεολογίζουσα προβολή του πολιτισμού, της κοινωνίας –που εξελίσσεται σε ανώτερες μορφές, για να ενσαρκώσει τέλεια το απόλυτο πνεύμα.

Η ένσταση του μικρού φιλόσοφου είναι ότι δε μπορούμε να δούμε τη Λογική του χέγκελ ξεκομμένη από τη φαινομενολογία του πνεύματος. Η φαινομενολογία είναι στην ουσία το πρώτο μέρος της Λογικής κι εκεί ο χέγκελ πηγαίνει από το συγκεκριμένο στο αφηρημένο, για να συνεχίσει μετά στη Λογική, από το πνεύμα.

Αυτό το πνεύμα όμως, λέει ο περικλής είναι το καθαρό επίστασθαι, η απόλυτη γνώση, που πετάει από κορυφή σε κορυφή κι από επιτυχία σε επιτυχία, χωρίς τη διαλεκτική γνώσης και πλάνης. Είναι μια γνώση που δεν προκύπτει συγκεκριμένα αλλά αυτοαποκαλύπτεται, δηλαδή ο εξ αποκαλύψεως θεός.

Το γίγνεσθαι όμως είναι πάντα συγκεκριμένο. Κι αυτός είναι ο λόγος που ο μαρξ λέει στην πρώτη ακριβώς φράση του κεφαλαίου ότι ο πλούτος της κοινωνίας στον καπιταλισμό εμφανίζεται ως ένα σύνολο (σωρός) από εμπορεύματα και κάθε χωριστό εμπόρευμα ως συστατική μορφή αυτού του πλούτου.*

Αυτό το τελευταίο αναδεικνύει μια βασική διαφορά του μαρξ από τον χέγκελ. Παρόλα αυτά, δεν πρέπει να εστιάσουμε μονομερώς στην τομή και τις μεταξύ τους διαφορές, γι’ αυτό ο περικλής μας ανέφερε ένα κείμενό του στα αγγλικά, όπου αναδεικνύονται τα κοινά σημεία της σκέψης τους. Αν ενδιαφέρει κάποιον, η κε του μπλοκ μπορεί να το ψάξει και να βάλει μια παραπομπή στα σχόλια ή ως υστερόγραφο.

-Δεύτερο σημείο. Ο χιουμ λέει ότι ανάμεσα στα διάφορα φαινόμενα υπάρχει χρονική ακολουθία, όχι όμως κι αιτιότητα. Μπορεί να βλέπω σύννεφα να μαζεύονται στον ουρανό και μετά να βρέχει πχ, αλλά ποιος μου λέει ότι αυτό θα γίνεται κάθε φορά;

Το πρόβλημα του καντ είναι να μπορέσει να διαπιστώσει την αιτιότητα πέρα από τον εμπειρισμό του χιουμ. Γι’ αυτό εισάγει την έννοια του a priori που υπερβαίνει την εμπειρία και το άτομο. Αλλά το καθολικό στον καντ προκύπτει δια της επαγωγής, από επιμέρους περιπτώσεις. Έτσι ο καντ δεν υπερβαίνει τον εμπειρισμό, αλλά τον αμφισβητεί κι αυτή είναι η μεγάλη του συμβολή.

Ο καντ καταλαβαίνει ότι υπάρχει κάτι υπερατομικό, αλλά δε γνωρίζει την προέλευσή του. Όταν βλέπουμε τον ήλιο δε λέμε ότι είναι μια κίτρινη μπάλα που φωτίζει και θερμαίνει, αλλά ότι είναι ουράνιο σώμα. Αυτό είναι μόνο επαγωγικό, δηλ εμπειρικό; Όχι.
Σε ποιο άλλο επίπεδο πρέπει να το δούμε; Στο ιστορικό. Το επίπεδο του πολιτισμού και της κεκτημένης γνώσης της ανθρωπότητας, η οποία γενικεύει την εμπειρία σε γνώση, κάνει το a posteriori της ανθρώπινης εμπειρίας, a priori γνώση για τις επόμενες γενιές.

Και τα ζώα έχουν παραστάσεις και μνήμη, αλλά δεν έχουν έννοιες. Η ανθρώπινη γλώσσα δομείται από έννοιες, οι οποίες είναι το θησαυροφυλάκιο της ανθρώπινης γνώσης (όλης της ανθρωπότητας, όχι του ανθρώπου ατομικά). Κάθε γλώσσα μπορεί να μεταφραστεί σε οποιαδήποτε άλλη, ακριβώς γιατί οι λέξεις αντιστοιχούν σε έννοιες και μπορούν να αντιστοιχηθούν και μεταξύ τους. Διαφορετικά ο μύθος της βαβέλ θα ήταν κάτι παραπάνω από μια αλληγορία κι ίσως μας απασχολούσε ακόμη, στην πραγματική ζωή.

Στο τέλος είπαμε και μια φράση του χέγκελ, για το ενικό εγώ, το εδώ και τώρα, που περιλαμβάνει όλους τους εαυτούς, όλα τα εδώ κι όλα τα τώρα. Ακόμα και στις πιο απλές φράσεις ο άνθρωπος μιλάει με έννοιες, δηλ γενικά.

Αυτά εν ολίγοις.
Σε όλα τα παραπάνω οι λεκτικές και θεωρητικές ακροβασίες βαραίνουν αποκλειστικά εμένα. Το αυτό ισχύει και για τους συνειρμούς παρακάτω.

Ο μπρέζνιεφ ήταν ο «ήλιος του σοσιαλισμού που μας φώτιζε», μέχρι που έδυσε κι αυτοί που πριν τον παίνευαν, αφόριζαν την περίοδο της στασιμότητας σαν να ήταν ο σκοταδιστικός μεσαίωνας. Αλλά ο λεωνίδας ήταν σαν το φιλότιμο που χάθηκε. Δεν υπάρχει στις γλώσσες των άλλων λαών ή στη ζωή τους σαν έννοια κι έτσι μένει αμετάφραστος...

Δεύτερος συνειρμός με τον πολυδιαφημισμένο κυνόδοντα, τα ζόμπι, τα πληκτρολόγια, τις έννοιες και τη μεταμοντέρνα κατασκευή της γλώσσας. Παρεμπιπτόντως ο ρίζος είχε πρόσφατα μα κριτική της τζίας γιοβάννη, γραμμένη σε άπταιστη ξύλινη γλώσσα και στο δίκτυο έγινε ένας μικρός χαμός –αντιστρόφως ανάλογος με τον πραγματικό αριθμό των αναγνωστών της εφημερίδας.

Η πλάκα είναι ότι πέρα από τη φόρμα του κειμένου στο περιεχόμενο η τζία είχε δίκιο. Ο φράχτης, ο προστατευτικός πατερούλης και μια σειρά άλλα στοιχεία δε στρέφονται γενικά κι αόριστα ενάντια στον ολοκληρωτισμό απ’ όπου κι αν προέρχεται, αλλά παραπέμπουν στο σοσιαλιστικό μπλοκ. Και δεν ξέρω καμία άλλη κριτική που να αναδεικνύει αυτή την πτυχή.

Το θέμα είναι ότι αν δεν το ‘γραφε η τζία ελάχιστοι θα το πρόσεχαν κι οι περισσότεροι θα έμεναν στο πρώτο επίπεδο ανάγνωσης που δε θα ενοχλούσε κανένα. Εν πάση περιπτώσει..

Η επόμενη συνάντηση του ομίλου θα γίνει κατά πάσα πιθανότητα την παρασκευή με θέμα το τι να κάνουμε του λένιν. Οπότε θα πιάσει και ζητήματα οργανωτικής φύσης από ένα θεωρητικό πρίσμα. Θα υπάρξει ενημέρωση για ακριβή μέρα κι ώρα.

Υποσημείωση

*Παράλληλα όμως το εμπόρευμα είναι η απλούστερη αφαίρεση στον κεφαλαιοκρατικό τρόπο παραγωγής. Κι η βασική –κατά βαζιούλιν- μεθοδολογική συνεισφορά του μαρξ στο κεφάλαιο είναι ότι (δεν έμεινε στο επίπεδο της αφαίρεσης, αλλά) πραγματοποίησε την (αντίστροφη) ανάβαση από το αφηρημένο (εμπόρευμα) στο συγκεκριμένο.

Είσαι ό,τι εκ-δηλώσεις

Η εβδομάδα που διανύουμε είναι γεμάτη από μια σειρά εκδηλώσεις στην πόλη μας με σοβιετικό χρώμα.

Χτες η σπουδάζουσα της κνε διοργάνωσε εδήλωση με τον κώστα σκολαρίκο (κσ) που είναι σου του τουί της κετουκέ. Δηλ συνεργάτης του τμήματος ιστορίας της κε του κουκουέ. Θέμα της ήταν η συκοφάντηση του σοσιαλισμού στα σχολεία και τις σχολές και πιο ειδικά στο θέμα του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου.

Σήμερα διοργανώνει εκδήλωση με αντίστοιχο θέμα (τη συκοφάντηση του σοσιαλισμού) αλλά σε πιο γενική κλίμακα, με ομιλητή τον κύριλλο παπασταύρο που είναι υπεύθυνος του τμήματος ιδεολογίας της κε του κκε. Η κε του μπλοκ τον είχε παρακολουθήσει πέρσι σε μια εκδήλωση στο -κόκκινο πλέον- πέτρογκραντ κι είχε μείνει με τις καλύτερες των εντυπώσεων. Και μόλις ανεβάσει το κείμενο, φεύγει κατευθείαν για τη νομική.

Την κυριακή η τριλογία ολοκληρώνεται με μια εκδήλωση του ομίλου για τον οκτώβρη και το σοσιαλισμό του εικοστού αιώνα. Ο σοβιετικός κυριούλης -που πρόλαβε τη σοβιετία στα τελευταία της ως φοιτητής στο λομονόσοφ- θα μιλήσει για τις αντιφάσεις και τις προοπτικές του. Κι αν τον πιέσουμε με τις ερωτήσεις μας μπορεί να τον πείσουμε να πει και καινούρια πράγματα που δεν χώρεσαν στην -πολύ καλή- μελέτη που είχε γράψει για το φαινόμενο της γραφειοκρατίας.


Αυτή είναι η -αρκετά καλαίσθητη- αφίσα της εκδήλωσης που θα γίνει στο παιδαγωγικό. Όσοι πιστοί -ορθόδοξοι κι αιρετικοί- προσέλθετε, όπως είστε, με τις απορίες και τις αντιφάσεις σας.

Η πικρή αλήθεια είναι ότι τέτοιες εκδηλώσεις μόνο από την οργάνωση κι από τον όμιλο μπορεί να περιμένει κανείς πια. Πλην εξαιρέσεων που επιβεβαιώνουν τον γενικό κανόνα.

Υγ: το κείμενο αυτό θα αυτοκαταστραφεί μετά την κυριακή

Άτιμη βιολογία

Ένα απ’ τα πρώτα πράγματα που μαθαίνει όποιος έρχεται σε επαφή με τον όμιλο είναι για τη σχέση βιολογικού-κοινωνικού. Την οποία οι βαζιουλινικοί θεωρούν ως τη βασική αντίφαση που θα κινεί την κομμουνιστική κοινωνία. Εκεί όπου θα έχει λυθεί η βασική αντίθεση κεφαλαίου-εργασίας και οι αντιθέσεις που πηγάζουν από το δίπολο παραγωγικές δυνάμεις-παραγωγικές σχέσεις.

Η βασική αντίθεση είναι θέμα που μπορεί πραγματικά να σου πάρει τα μυαλά. Να ξέρεις πχ ότι η βασική αντίθεση στον καπιταλισμό είναι ότι η εργασία κοινωνικοποείται ολοένα και περισσότερο, αλλά οι καπιταλιστές ιδιοποιούνται τους καρπούς της ατομικά. Και να έρχεται ο αντίλογος (όχι της πάτρας) ότι αυτή η αντίθεση είναι παράγωγη της αντίθεσης κεφαλαίου-εργασίας. Που με τη σειρά της είναι η ειδική μορφή που παίρνει στον καπιταλισμό η αντίθεση μεταξύ νεκρής και ζωντανής εργασίας.

Και γιατί να είναι αυτή η βασική σχέση; Γιατί αναφέρεται στο κομμάτι της παραγωγής και την εργασία, που είναι το κλειδί για να ερμηνεύσουμε τις κοινωνικές σχέσεις. Ενώ στην αντίθεση που αναφέρει ο μαρξ, το δεύτερο σκέλος (η ατομική ιδιοποίηση των προϊόντων) έχει να κάνει με τη διανομή. Που σε σχέση με την παραγωγή είναι δευτερεύον και παράγωγο.

Κάτι αντίστοιχο γίνεται και με τη βασική αντίφαση στο σοσιαλισμό, που δεν είναι αυτόνομη κοινωνία με ξεχωριστό τρόπο παραγωγής, αλλά πρώιμος κομμουνισμός με κατάλοιπα και μεταβατικά χαρακτηριστικά. Τη βασική αντίφαση δεν πρέπει να την ψάξουμε στο κομμάτι της διανομής-κατανάλωσης και τις διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες που αναφέρει ο σύντροφος με το μουστάκι στο –πολύ αξιόλογο κατά τα άλλα- βιβλίο του για τα οικονομικά προβλήματα στην εσσδ. Αλλά στο διαλεκτικό δίπολο παραγωγικών δυνάμεων-σχέσεων παραγωγής και στην κρατικοποίηση. Η οποία παραμένει τυπική κοινωνικοποίηση, δηλ κοινωνικοποίηση από το κράτος εκ μέρους όλη της κοινωνίας, όσο δεν επικρατεί η αυτοματοποίηση και ο καθολικά κοινωνικός χαρακτήρας των μέσων παραγωγής. Με άλλα λόγια όσο το κράτος δεν ταυτίζεται με την κοινωνία και παραμένει η ανάγκη ύπαρξής του ως μια δύναμη πάνω από αυτήν.

Κι αφού ξεχάσαμε κι αυτά που ξέραμε επιστρέφουμε στη σχέση βιολογικού-κοινωνικού. Την οποία αν θέλαμε να την απλουστεύσουμε θα λέγαμε ότι είναι η διαλεκτική σχέση μεταξύ φύσης και κοινωνίας. Κι όταν λέμε διαλεκτική σημαίνει ενότητα και πάλη των αντιθέτων. Η σχέση της φύσης με την κοινωνία δεν είναι αρμονική, αλλά κατά βάση συγκρουσιακή. Μια διαρκής πάλη του ανθρώπινου είδους για επιβίωση, ένας σκληρός αγώνας ενάντια στο θάνατο και τα στοιχεία της φύσης. Στα πρώτα του βήματα ο άνθρωπος είχε προσδόκιμο μέσο όρο ζωής δέκα με δεκαπέντε χρόνια και σε κάθε κυνήγι της αγέλης θρηνούσε θύματα.

Η εξέλιξη των έμβιων οργανισμών είναι μια διαρκής επίλυση –πολύπλοκη κι αντιφατική- αυτής της αντίθεσης υπέρ της ζωής. Περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσουν έχουν τα είδη οργανισμών που ανέπτυξαν μεγαλύτερη ευελιξία –δηλ τα θηλαστικά.

Ο άνθρωπος αρχίζει να χρησιμοποιεί εργαλεία, με άλλα λόγια διαμεσολαβεί τη σχέση του με το περιβάλλον κι αρχίζει να διακρίνει τον εαυτό του από αυτό. Αναπτύσσει συνείδηση και τα ένστικτά του σταδιακά αδυνατίζουν.

Αυτό που θα μπορούσε να θεωρηθεί μειονέκτημα από βιολογικής άποψης, εξελίσσεται σε πλεονέκτημα για τον άνθρωπο, που μπορεί να επεμβαίνει συνειδητά στο περιβάλλον, αντί να προσαρμόζεται παθητικά και να υποτάσσεται. Κι αυτό είναι που τον κάνει να ξεχωρίζει από τα ζώα. Όχι η δραστηριότητα γενικά κι αόριστα, αλλά η συνειδητή, σχεδιασμένη δραστηριότητα που σκοπεύει σε κάτι. Εκεί ακριβώς εντοπίζει κι ο μαρξ την ειδοποιό διαφορά του ανθρώπου από τα ζώα. Ή αλλιώς του χειρότερου αρχιτέκτονα που έχει συλλάβει από πριν το σχέδιο του κτιρίου που θέλει να φτιάξει, από την καλύτερη ‘εργάτρια’ μέλισσα που φτιάχνει την κερήθρα της, όπως αναφέρει στο γνωστό παράδειγμα από το Κεφάλαιο.

Την εργάτρια τη βάζω σε πλάγια γραφή και εισαγωγικά, γιατί μόνο η συνειδητή δραστηριότητα συνιστά εργασία. Τα ζώα δεν έχουν συνείδηση, αλλά ένστικτα στα οποία και υπακούνε τυφλά. Κατά συνέπεια σχηματίζουν ομάδες που φτάνουν μέχρι το επίπεδο της αγέλης, αλλά δεν είναι κοινωνίες, γιατί στο επίκεντρο των κοινωνικών σχέσεων βρίσκεται η εργασία.

Οι αναρχικοί αντιμετωπίζουν τη φύση με θρησκευτικό τρόπο. Και βλέπουν τη σχέση του ανθρώπου με αυτήν ως μια ειδυλλιακή σχέση που παραβιάστηκε, τον απομάκρυνε από τη φύση του και τον έκανε δυστυχισμένο. Δηλ μια παραλλαγή του προπατορικού αμαρτήματος.
Η φύση όμως δεν είναι –όπως πολλοί φαντάζονται- ο παράδεισος της εδέμ που τα προσφέρει όλα έτοιμα. Το ανθρώπινο είδος επέζησε κι εξελίχθηκε ακριβώς επειδή μπορεί να μετασχηματίζει το φυσικό του περιβάλλον.

Ο πολιτισμός κι η τεχνολογία αντανακλούν την κοινωνική φύση του ανθρώπου και τα επιτεύγματά της. Ο τεχνοφοβικός θρήνος για την εξάρτησή μας από αυτά, καταλήγει να θρηνεί που είμαστε άνθρωποι. Τι μένει από τον άνθρωπο αν τα απαρνηθεί όλα αυτά;

Η ουσία του, απάντησε ένας αναρχικός που ήρθε στον τελευταίο όμιλο.
Λάθος. Μένει ένα αδύναμο πλάσμα που θα υποτασσόταν στις δυνάμεις της φύσης χωρίς να μπορεί να τις ελέγξει και θα ήταν καταδικασμένο σε αφανισμό, είπε ο σοβιετικός κυριούλης.
Κι όσο για την ουσία του ανθρώπου, όπως λέει ο μαρξ, αυτή είναι το σύνολο των κοινωνικών του σχέσεων. Η κοινωνία όμως δε θα υπήρχε χωρίς την εργασία και τη συνειδητή επενέργεια στο φυσικό περιβάλλον.

Πανομοιότυπη είναι και η φροϋδική θεώρηση που βλέπει τον πολιτισμό ως πηγή δυστυχίας για τον άνθρωπο (το προπατορικό αμάρτημα που λέγαμε). Θρηνεί για τα ταμπού και τον εκφυλισμό του ανθρώπινου είδους, το οποίο και θεωρεί έρμαιο των ενστίκτων του (τα οποία με τη σειρά τους καταπιέζονται και κάνουν τον άνθρωπο δυστυχισμένο). Το κοινωνικό έπεται λαχανιασμένο πίσω από τα ένστικτα, τα οποία ο φρόιντ θεωρεί δοσμένα κι αμετάβλητα, χωρίς να εξετάζει την κίνηση και τη μεταβολή τους στον χρόνο.

Η απολυτοποίηση της φύσης και του βιολογικού στοιχείου βρίσκει εφαρμογή και στον κλάδο της γενετικής με το λεγόμενο βιολογικό αναγωγισμό.
Άτιμη βιολογία που άλλους τους ανεβάζεις κι άλλους τους ρίχνεις στα ξένα χέρια, γιατί δεν είχαν τα σωστά γονίδια και βιολογικά κονέ με την άρια φυλή.

Αχρείοι ψευτοεπιστήμονες που φυσικοποιούν τις κοινωνικές σχέσεις και αποφαίνονται ότι ο εγωισμός κι η ιδιοκτησία είναι αποτέλεσμα της ανθρώπινης φύσης, εγγεγραμμένο στο γενετικό του υλικό. Ανακαλύπτουν γονίδια που ορίζουν κάθε ανθρώπινη λειτουργία και συμπεριφορά, από το γονίδιο της εγκληματικότητας μέχρι το γονίδιο του αριστερού!
Κι έτσι σου ‘ρχεται να τους πεις ότι αν υπήρχε γονίδιο της ηλιθιότητας θα ήταν κάτοχοι με αποκλειστικά δικαιώματα. Αλλά έτσι θα επιβεβαίωνες τη θεωρία τους.

Στον αντίποδα βρίσκεται ο κοινωνικός αναγωγισμός που στραβώνει το κλαδί από την ανάποδη και δεν αναγνωρίζει καμία βιολογική διαφορά ανάμεσα στους ανθρώπους. Ο ακραίος κοινωνιολογισμός ανάγεται στην αστική φιλοσοφία, μας είπε ο σοβιετικός κυριούλης. Παραγνωρίζει την ιδιοσυγκρασία (που έχει να κάνει κατά βάση με το νευρικό σύστημα κάθε ατόμου), περνάει από το συμπεριφορισμό και τη θεωρία του tabula rasa και οδηγεί σε μια –κατεξοχήν αστική- αφηρημένη ισότητα που χάνει το συγκεκριμένο άτομο και δείχνει επιδερμικό ενδιαφέρον για τον άνθρωπο (στην ουσία ενδιαφέρεται μόνο για τα εμπορεύματα και την αφηρημένη ισότητα της αγοράς).

Εκεί συναντάμε εκ νέου τους αναρχικούς (στην αντίθετη απολυτοποίηση αυτή τη φορά) και όσους θεωρούν πως το φύλο είναι εξ ολοκλήρου κοινωνική κατασκευή. Το παπαγαλάκι του κρεμλίνου μου έλεγε ένα παράδειγμα από τη μουσική και τη φωνητική (είμαι σίγουρος ότι κάτι δε λέω σωστά) για τα μπάσα και τα άλτο που μπορούσαν να τα τραγουδήσουν μόνο άντρες και γυναίκες αντίστοιχα. Υπήρχαν και άντρες τενόροι που τραγουδούσαν άλτο, αλλά για να καταφέρουν να πιάσουν τις ψηλές νότες έπρεπε λέει να τους ευνουχίσουν.

Κι έτσι το παπαγαλάκι έφτασε στο συμπέρασμα πως αν δεν πάρεις υπόψη σου τη βιολογία, φτάνεις στο σημείο να ευνουχίζεις τον άνθρωπο. Όχι μόνο τους άντρες τενόρους, αλλά τον άνθρωπο συνολικά ως υπόσταση. Για τη δε μουσική, ούτε συζήτηση.

Για τη διαλεκτική δεν υπάρχουν τέτοια διλήμματα, φύση ή κοινωνία. Και το ένα και το άλλο. Όχι χώρια, αλλά σε μια διαλεκτική ενότητα, νύχι και κρέας που λέει κι η αλέκα. Όπου οι δυο πόλοι βρίσκονται σε στενή αλληλεπίδραση, αλλάζουν διαρκώς και μετασχηματίζονται. Και η διαλεκτική ερευνά το πρωτεύον και τους νόμους κίνησης.

Το γένος για παράδειγμα είναι μια μικρή κοινότητα, μια κοινωνική ομάδα, αλλά βασίζεται σε καθαρά βιολογικούς δεσμούς αίματος. Κατάλοιπά του μπορούμε να βρούμε ακόμα και σήμερα σε ανηρημένη μορφή. Τέτοιο πχ είναι το έθιμο της βεντέτας (κρητικής ή μανιάτικης) που επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας.

Αν επικρατούσε αύριο μια σοσιαλιστική επανάσταση στην ελλάδα, εκτός από τις αστικές σχέσεις παραγωγής, θα έπρεπε να μετασχηματίσει και τέτοιου είδους σχέσεις, που είναι προαστικές, ενίοτε μάλιστα και προταξικές. Με τέτοιες ακριβώς σχέσεις ήρθε αντιμέτωπη η σοβιετική εξουσία στο καζακστάν και τις υπόλοιπες ασιατικές δημοκρατίες. Την ίδια στιγμή που ο νικήτας μιλούσε για είσοδο στον κομμουνισμό εντός εικοσαετίας, ενώ σήμερα πολλοί κυνηγάν την ίδια χίμαιρα κι επικρίνουν τους σοβιετικούς που δεν κατάφεραν να την πιάσουν.

Οι δύο πόλοι μιας διαλεκτικής σχέσης περνάνε από πέντε διαφορετικές φάσεις. Την ταυτότητα, τη διάκριση, τη διαφορά, την αντίφαση και την αντίθεση. Τα δύο τελευταία μπορεί να τα λέω με λάθος σειρά. Κι επίσης δυσκολεύομαι να διακρίνω τη διαφορά μεταξύ διάκρισης και διαφοράς. Μπορώ όμως να τα καταλάβω πολύ καλύτερα μέσα από το διαλεκτικό σχήμα της άρνησης της άρνησης. Και ξέρω ότι έτσι σκέτα, όλα αυτά τα χεγκελιανά φαίνονται στρυφνά κι ακατανόητα, αλλά γίνονται καθαρά και ξάστερα μέσα σε ένα παράδειγμα.

Εν αρχή οι ζωντανοί οργανισμοί είναι ένα με τη φύση. Ο άνθρωπος σταδιακά ξεχωρίζει από αυτήν κι αρχίζει να σχηματίζει κοινωνίες. Η αντιθετική σχέση εξελίσσεται, οξύνεται και φτάνει στο ανώτερο σημείο της, όπου επιλύεται. Οι δύο πόλοι της αίρονται διαλεκτικά, μετεξελίσσονται σε μια καινούρια ποιότητα και κατακτούν την προηγούμενη ενότητα σε ένα ανώτερο επίπεδο.

Σήμερα βρισκόμαστε στο σημείο όπου καλούμαστε να λύσουμε τον κόμπο της αντίθεσης και να αποκαταστήσουμε την ενότητα των δύο πόλων. Ο μαρξ λέει ότι η φύση είναι το ανόργανο σώμα του ανθρώπου. Αν εμείς συνεχίσουμε να καταστρέφουμε το φυσικό περιβάλλον θέτουμε θεμέλια για την αυτοκτονία του είδους μας και τη βαρβαρότητα. Που είναι η μόνη εναλλακτική που έχουμε, αν δεν προχωρήσουμε στο σοσιαλισμό.

Εδώ θα μπορούσαν να μπουν μια σειρά ενδιαφέρουσες προεκτάσεις, αλλά ήδη το κείμενο έχει γίνει μακρινάρι. Πχ για τον κοινωνικό αναγωγισμό μιας μερίδας σοβιετικών βιολόγων που δε δέχονταν την ύπαρξη γονιδίων. Για το κατά πόσο και με ποιον τρόπο το κοινωνικό επηρεάζει το βιολογικό κι αν ο λυσένκο ήταν όντως ένας παρανοϊκός επιστήμονας, όπως μας λένε.

Ή ακόμα, για το αν υπάρχει διαλεκτική της φύσης, από τη στιγμή που τα φυσικά φαινόμενα είναι κυκλικά κι επαναλαμβανόμενα. Κάτι όμως που δεν αναιρεί την εξέλιξη. Αν αυτή είναι αργή και βασανιστική, σε αντίθεση με την ανθρώπινη κοινωνία που αλλάζει με ραγδαίους ρυθμούς, αυτό εξηγείται με τη σταδιακή ωρίμανση των φυσικών και κοινωνικών προτσές.

Οι νόμοι κίνησης δεν ήταν παντού και πάντα οι ίδιοι. Ο κόσμος σήμερα αλλάζει με πολύ πιο γρήγορους ρυθμούς απ’ ό,τι στους προηγούμενους κοινωνικούς σχηματισμούς (πχ φεουδαρχία). Ακόμα και μες στον καπιταλισμό τα διάφορα φαινόμενα επιταχύνονται κι ωριμάζουν. Στην εποχή του μαρξ, το μεσοδιάστημα μεταξύ δύο οικονομικών κρίσεων προσέγγιζε τη δεκαετία, ενώ σήμερα οι φάσεις του κρισιακού κύκλου (ύφεση, ανάκαμψη) έχουν σχεδόν συγχωνευτεί με αποτέλεσμα ο καπιταλισμός να διέρχεται μια κρίση διαρκείας χωρίς να διαφαίνεται κάποια προοπτική άμεσης εξόδου στον ορίζοντα.

Όλα αυτά προσφέρονται και για μερικούς πολύ ενδιαφέροντες παραλληλισμούς.
Η αδιάκοπη πάλη του ανθρώπου για επιβίωση, ωριμάζοντας, αποκτά κοινωνικό περιεχόμενο και μετεξελίσσεται σε πάλη των τάξεων. Ο ανθρώπινος υποκειμενικός παράγοντας ωριμάζει διαρκώς, γίνεται αποφασιστικός στο σοσιαλισμό –όπου η πολιτική παίζει πρωτεύοντα ρόλο- για να αρθεί διαλεκτικά και να εκλείψει –με αυτή τη μορφή τουλάχιστον- στον κομμουνισμό (όπου δε θα υπάρχει πολιτική).

Κι η εμφάνιση του κομμουνισμού, ως ανώτερης βαθμίδας εξέλιξης της ανθρώπινης κοινωνίας, απαιτεί ένα μεγάλο μεταβατικό διάστημα ωρίμανσης κι ενδέχεται να περάσει απ’ τα ίδια στάδια που πέρασε κι η βιολογική εξέλιξη μέχρι την εμφάνιση του ανθρώπου.
Ο σοβιετικός σοσιαλισμός μπορεί να ήτανε στο επίπεδο του αυστραλοπίθηκου και των ανθρωπίδων, τουλάχιστον όμως δεν ήτανε μαϊμού σοσιαλισμός, όπως αποφαίνονται μερικοί αυτοαποκαλούμενοι κομμουνιστές.
Κάποτε, στην κοινωνία του μέλλοντος, θα τα βλέπουμε όλα αυτά και θα γελάμε. Αλλά τώρα δε μας παίρνει να κοιτάμε αυτά τα εγχειρήματα αφ’ υψηλού και να τα απορρίπτουμε από την ασφάλεια του ύψους της μπανανιάς μας.

Όλα αυτά ήταν μια σειρά ακραίων συνειρμών και σημειώσεων κατά τη διάρκεια της τελευταίας συνάντησης του ομίλου στη θεσσαλονίκη, όπου το παπαγαλάκι του κρεμλίνου εισηγήθηκε με βάση αυτό το κείμενο (http://www.ilhs.tuc.gr/gr/kyr_utop_87.htm) το οποίο δημοσιεύτηκε πέρσι στην ουτοπία, αφού πέρασε από σαράντα κύματα κι έναν ευτύχη.
Σε ένα από τα επόμενα τεύχη θα μπει κι ένα αφιέρωμα στη σοβιετική ψυχολογία. Η επιμέλεια και τα άρθρα θα είναι του ελληνικού τμήματος της λογικής της ιστορίας (όχι ότι υπάρχουν κι άλλα δηλ). Πρόσχωμεν.

-Τυχόν ευθύνη για χοντροκομμένες διατυπώσεις, διαπιστώσεις και συμπεράσματα –και γενικά για οτιδήποτε χονδρό- βαραίνει αποκλειστικά εμένα και τη λειψή αντιληπτική μου ικανότητα.

Κρίση της αριστεράς και θεωρία

Την περασμένη κυριακή ήταν η πρώτη φετινή συνάντηση του ομίλου εδώ στη θεσσαλονίκη. Αν το πάμε σταχανοφικά φέτος μπορεί να βγάλουμε πάνω από δέκα συναντήσεις, πολλές εξ αυτών για τη σοβιετία, την κοινωνική της φύση κι άλλα συναφή θέματα. Δηλ κάτι σαν έτος σοσιαλισμού.

Η πρώτη εισήγηση ωστόσο κινήθηκε σε άλλα μήκη. Την έκανε ο σοβιετικός κυριούλης κι είχε ως θέμα της την κρίση της αριστεράς ως προς το κομμάτι της θεωρίας. Η παρουσίαση εδώ γίνεται βάσει δικών μου πρόχειρων σημειώσεων κι οι θέσεις του περικλή είναι δημιουργικά διαστρεβλωμένες με το δικό μου τρόπο πρόσληψης, κατανόησης κι απόδοσης όσων είπε.
Οπότε αν είναι να ξεσπαθώστε με κάτι που θα διαβάσετε, τα βέλη να πέσουν κατά δω μεριά.

Στην αρχή ο περικλής ανέφερε κάποιους γενικούς παράγοντες που επικαθορίζουν αυτή την κρίση. Η μεγάλη περίοδος ειρηνικής ανάπτυξης του καπιταλισμού με την εμφάνιση της βήτα διεθνούς (και μεταπολεμικά με τον κεϊνσιανισμό και την εργατική αριστοκρατία θα πρόσθετα εγώ). Η νεοφιλελεύθερη στροφή ως παγκόσμια στρατηγική του κεφαλαίου. Και η ήττα των σοβιετικών και του σοσιαλιστικού μπλοκ εν γένει.

Στη συνέχεια μας απαρίθμησε ένα δεκάλογο με τα ειδοποιά χαρακτηριστικά της κρίσης.

Πρώτο χαρακτηριστικό η παραίτηση απ’ το ιδεώδες και τον τελικό σκοπό του κομμουνισμού. Ο κομμουνισμός ως έννοια όταν δεν είναι ανύπαρκτη είναι αθέμιτη κι αρνητική.
Επιστροφή στην ουτοπία λοιπόν. Κι ο χολογουέι που έχει περιβληθεί από πολλούς με το φωτοστέφανο του ριζοσπάστη, μας λέει: οι λενινιστές γνώριζαν, εμείς όχι. Ο ανοιχτός μαρξισμός που διαφημίζει είναι τέτοιος μόνο χάριν της αβεβαιότητας. Βασικό του σύνθημα είναι ένα ρητό που δανείζεται απ’ τους ζαπατίστας και το οποίο δε συγκράτησα αυτολεξεί, αλλά το γενικό του νόημα είναι παρόμοιο με το δικό μας, ρωτώντας πας στην πόλη.

Ο ζίζεκ απορρίπτει τη δικτατορία του προλεταριάτου και μας λέει πως δεν ξέρουμε πού πάμε αλλά οφείλουμε να δράσουμε, κάνοντας μικρά βήματα προς την άβυσσο. Ο πρώτος άμεσος συνειρμός είναι με τους άνθρωποι της αβύσσου, του τζακ λόντον. Κάπως έτσι θα καταλήξουμε κι εμείς, αν δεν έχουμε επαναστατική θεωρία για το πού θέλουμε να πάμε.

Κι ένας δεύτερος με τον κλασικό του ρεφορμισμού μπερστάιν που ένα αιώνα μετά μας τον πλασάρουν ξανά για επίκαιρο. Μαζί με διάφορες παραλλαγές της κλασικής μπερσταϊνιάδας, ο τελικός σκοπός δεν είναι τίποτα, η κίνηση είναι το παν.

Δεύτερο χαρακτηριστικό. Ο τελικός σκοπός όταν υπάρχει μπορεί να είναι στην καλύτερη περίπτωση μια αφηρημένη ιδέα, ένα ιδεώδες κατάλληλο για κάθε εποχή, ξεκομμένο από τις συγκεκριμένες συνθήκες και την ανάλυσή τους. Εδώ αναφέρθηκε στον αλέν μπαντιού με το βαρύγδουπο λόγο και την ακαδημαϊκή του λεξιθηρία που μπαίνουν για να καλύψουν την απουσία περιεχομένου.

Ο κομμουνισμός για τον μπαντιού είναι μια διαδικασία αλήθειας, που πρέπει να παραμείνει μακριά από το ακάθαρτο κράτος. Μια ιδέα που κρατάει από τον πλάτωνα. Μια φαντασιακή απόδραση από το πραγματικό. Η έννοια του κομμουνισμού μένει στο επίπεδο του καθαρού ιδεαλισμού, χωρίς να απορρέει από την αντικειμενική πραγματικότητα.
Και ποιο είναι το πραγματικό της περιεχόμενό; Κανένα. Δε μας λέει τίποτα απολύτως, πέρα από το ότι ο σοσιαλισμός ήταν ένα καθεστώς ανελευθερίας.

Τρίτο χαρακτηριστικό. Η αναγωγή σε ιδέες που αντιγράφουν το αστικό ιδεώδες.
Εδώ ο σοβιετικός κυριούλης άσκησε κριτική σε ένα ντοκουμέντο του συν από το 2004 με τίτλο η αριστερά του 21ου αιώνα. Η κε του μπλοκ θεωρεί πως η πολεμική σε αυτό τον χώρο για θεωρητικά θέματα είναι σα να κλέβεις εκκλησία. Δε γινόταν να μη σταθούμε όμως στο κλασικό σύνθημα για σοσιαλισμό με δημοκρατία κι ελευθερία.

Η δημοκρατία είναι κράτος κι όποιος την προβάλει αφηρημένα ξεχνάει πως έχει ταξικό περιεχόμενο. Ενώ το τρίπτυχο ελευθερία-ισότητα-αδελφότητα είναι τα συνθήματα που είχε γραμμένα στη σημαία της η αστική γαλλική επανάσταση. Κι είναι η θεωρητική αφετηρία μιας κλασικής αναρχικής θεώρησης που λέει πως στο σοσιαλισμό είχαμε ισότητα χωρίς ελευθερία ενώ στον καπιταλισμό υπάρχει ελευθερία, όχι όμως κι ισότητα.

Τέσσερα. Ο καθημερινός αγώνας ως άρνηση κι αναβολή μιας στιγμής αποφασιστικής ρήξης.
Εδώ αναφέραμε τον άγγλο θεωρητικό ραλφ μίλιμπαντ -πατέρα κατά πάσα πιθανότητα των δύο αδελφών που ήταν υποψήφιοι για την ηγεσία των εργατικών- που θεωρεί τον αγώνα ως μια διαρκή πίεση για μικρές αλλαγές στην κοινωνία. Τις οποίες μπορούν ίσως να κάνουν πραγματικότητα τα δύο βλαστάρια του που έπεσαν ακριβώς κάτω απ’ τη μηλιά.

Κολλήσαμε ένα απόσπασμα απ’ το δρόμο προς την αναρχία του μαλατέστα που εξηγούσε ότι θα τον βαδίσουμε σιγά-σιγά, πορευόμενοι προς την αταξική κοινωνία.
Και συνεχίσαμε με το παράδειγμα του χολογουέι για την ταμπέλα των ζαπατίστας που γράφει, κακιά κυβέρνηση μείνε έξω. Η αγάπη, η φιλία κι η αλληλεγγύη μπορούν να φέρουν την κρίση του κεφαλαίου, γιατί το κρατάν μακριά από τις ανθρώπινες σχέσεις, δεν το αφήνουν να περάσει.
Κι έτσι μπορούμε να δούμε πώς το no pasarán εκφυλίζεται και πέφτει στο επίπεδο του δεν περνάς κυρά μαρία. Δεν περ-νάς, περ-νάς.

Πέμπτον. Αδυναμία θεώρησης της κοινωνίας ως ολότητα κι έμφαση στις μειονότητες και τις ομάδες του περιθωρίου.
Στο πώς να αρχίσουμε από την αρχή ο ζίζεκ διακρίνει τέσσερις βασικές αντιφάσεις που διατρέχουν τη σημερινή κοινωνία (οικολογία, πνευματικά δικαιώματα, ηθική και νέες τεχνολογίες, καινούριες διακρίσεις που υψώνουν τείχη τύπου απαρτχάιντ). Από τις οποίες μόνο η τελευταία θεωρεί πως δικαιολογεί τον κομμουνισμό κι οδηγεί στη βασική αντίθεση της εποχής: ενσωματωμένοι-αποκλεισμένοι.

Έκτο χαρακτηριστικό είναι η παραίτηση από την ταξική θεώρηση που ήταν συνυφασμένο με όλα τα προηγούμενα και δε θεώρησα σκόπιμο να κρατήσω σημειώσεις.
Το έβδομο είναι παρεμφερές κι είναι η συγκρότηση αρνητικών προταγμάτων που βασίζονται σ’ ένα αντί (αντικαπιταλιστικό, αντιμονοπωλιακό, αντινεοφιλελεύθερο) κι η αδυναμία ανάδειξης θετικού σκοπού.
Η αλήθεια είναι ότι ένα μέτωπο από κάποιο αντί- κι έναν κοινό εχθρό πρέπει να ξεκινήσει. Το πρόβλημα είναι αλλού. Να μιλάς πχ όχι για μέτωπο, αλλά για αντικαπιταλιστική επανάσταση. Και να αφήνεις τους άλλους να ψάχνουν τι μπορεί να σημαίνει αυτό που είπες ή που έβαλες στις θέσεις σου.

Όγδοο χαρακτηριστικό. Η αποστασιοποίηση από τις παραδόσεις και τις επιτεύξεις του παρελθόντος. Η περιφρόνηση προς ό,τι ηττήθηκε. Ο πραγματισμός που αρνείται να δει πέρα από την ήττα, τη θετική πείρα και καταλήγει σε στείρο αντισοβιετισμό κι αντιλενινισμό. Και σε τελευταία ανάλυση αντικομμουνισμό, λέω εγώ. Κι αυτό πιάνει πάρα πολλούς ντούρους κομμουνιστές του καιρού μας.

Το ένατο είναι η άλλη όψη του νομίσματος. Η αναπόληση του παρελθόντος και η αντίληψη ότι το μέλλον θα είναι μια απλή επανάληψή του. Αυτό είναι μπηχτή που πιάνει κι εμάς αλλά εγώ πιστεύω πως πιο πολύ το είπε για τους μαοϊκούς και τα μουλάρια. Στην τελική κι αυτός δικός μας είναι κατά βάθος. Σοβιετικό απολίθωμα σε συσκευασία κυριούλη.

Δέκατο και τελευταίο ειδοποιό χαρακτηριστικό η αντίληψη του σοσιαλισμού/κομμουνισμού ως εθνική προοπτική με βάση –κυρίως- τις εθνικές ιδιαιτερότητες.

Στον επίλογο μας μίλησε για τη σημασία της επαναστατικής θεωρίας. Χωρίς αυτήν, έλεγε ο λένιν, δεν υπάρχει επαναστατικό κίνημα.
Χωρίς αυτήν, είπε ο περικλής, η αριστερά γίνεται ουραγός των γεγονότων, χωρίς δυνατότητα πρόβλεψης και παρέμβασης σε αυτά. Έρμαιο της λογικής της δοκιμής-λάθους και της δυναμικής εξέλιξης των γεγονότων που φαντάζει χαώδης γιατί δεν έχουμε θεωρητικά εργαλεία να την ερμηνεύσουμε.

Η επαναστατική θεωρία προχωρά στο πεδίο της πρόγνωσης, πέρα από μια απλή εξήγηση και κατανόηση των φαινομένων. Ανιχνεύει τη νομοτέλεια, τις δυνατότητες και τις προοπτικές. Κι είναι ζήτημα κατεξοχήν πρακτικό. Δεν καθοδηγεί οποιαδήποτε πράξη, (πχ μια μονότονη, αναπαραγωγική εργασία) αλλά τη μετασχηματιστική, δηλ αυτή που αλλάζει τον κόσμο.
Γι’ αυτό και τίθεται εκ των πραγμάτων στο πλευρό της μισθωτής εργασίας που παλεύει να αλλάξει τον κόσμο. Δεν είναι απλώς μια ακαδημαϊκή ενασχόληση.

Έκανε μια σύντομη νύξη για το απ’ έξω και τη δυνατότητα του χειρώνακτα να ασχολείται με τέτοια ζητήματα και να παράγει θεωρία, τη στιγμή που εκτελεί καθημερινά βαριά, μονότονη εργασία κι διαθέτει ελάχιστο ελεύθερο χρόνο. Το απ’ έξω όμως θα το δούμε πιο αναλυτικά σε επόμενο κείμενο.

Κι έκλεισε με τα κρίσιμα πεδία όπου μπορεί να αναπτυχθεί μελλοντικά περαιτέρω.
Από εδώ έχω προλάβει να σημειώσω το κομμάτι της κοινωνικής θεωρίας, που ασχολείται με το ερώτημα τι άλλο μπορεί να υπάρξει εναλλακτικά στη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία.

Κι αυτό περιλαμβάνει διάφορα φουτουριστικά που λέει κατά καιρούς ο περικλής σαν ιούλιος βερν της επαναστατικής θεωρίας. Παραθέτω ποτ πουρί από διάφορες σκόρπιες σημειώσεις.
Αυτενέργεια στη βάση της αυτοματοποίησης της παραγωγής. Βιομηχανικές εφαρμογές της βιολογίας και της γενετικής. Βιοτεχνολογίες και νανοτεχνολογίες. Με άλλα λόγια ρύθμιση της βιόσφαιρας. Εξάλειψη των βασικών απειλών κατά της ζωής. Το περιβάλλον δε θα νοείται ως κάτι έξω από τον άνθρωπο που πρέπει να διατηρηθεί, αλλά ως κομμάτι της δραστηριότητάς του. Υπέρβαση της πετρελαϊκής οικονομίας μέχρι τη δεκαετία του 30-40. Και εναλλακτικές πηγές ενέργειας που θα προσεγγίζουν το ανεξάντλητο.

Κάποτε στις αναιρέσεις τους είχε μιλήσει για την ανάγκη του ανθρώπινου είδους να μεταβεί σε άλλους πλανήτες για να συνεχίσει τη ζωή του, μιας και η γη έχει συγκεκριμένα, περατά όρια. Και αυτοί τον κοιτούσαν με δυσπιστία κι ανοιχτά στόματα σα να ‘χαν απέναντί τους τον ποσάδα.
Ωραίες στιγμές..

Συνολικό ηθικό δίδαγμα δεν υπάρχει σε τέτοιες συναντήσεις. Κάποιες δικές μου προεκτάσεις θα τις θέσω σε επόμενα κείμενα. Αυτό εδώ το έβαλα εισαγωγικά ως συνδετικό κρίκο για να μη μοιάζουν τα επόμενα ξεκάρφωτα.

Αν υπάρχει όμως κάτι που μπορούμε να κρατήσουμε είναι η προσέλευση του κόσμου που έφτασε σε διψήφιο νούμερο (υπέρβαση για τα δικά μας δεδομένα) με το ένα τρίτο να είναι γυναίκες (αυτό κι αν είναι υπέρβαση). Αναλογία που μέχρι πρότινος δεν πιάναμε ούτε με ποσόστωση και την οποία οφείλουμε σχεδόν αποκλειστικά στον κοντόχοντρο.

Σα βγω από αυτή τη φυλακή

Κανείς δε θα σε περιμένει. Εκτός από τα προβλήματά σου που θα έχουν μείνει ακριβώς εκεί που τα είχες αφήσει. Μιζέρια, μοναξιά, ανεργία, δντ.

Ημερολόγια κατασκήνωσης – ημέρα δέκατη και τελευταία

Οι διοργανωτές μοιράζουν ερωτηματολόγια, αλλά τα αφήνω ασυμπλήρωτα. Έχω κακή εμπειρία από τότε που συμπλήρωνα πληρεξούσια στην οργάνωση ως αντιπρόσωπος.
Προέρχεσαι από εργατική οικογένεια;
Κοίτα να δεις. Ο άβερελ είναι οικοδόμος, αλλά δε συμμετέχει στα του σωματείου, γιατί έχει συνεργείο και δε θέλει να κάνει τα ίδια –λέει- με τους κουκουέδες υπεργολάβους. Μάλλον όμως θεωρητικοποιεί την τεμπελιά του. Κι η μάνα μου είναι καθηγήτρια αλλά τις προάλλες μίλησα με έναν μουλά και μου είπε πως δεν παράγει υπεραξία.
Οπότε και ναι και όχι.

Τώρα ο άβερελ είναι άνεργος, ο θηλυκός γονιός βγήκε στη σύνταξη κι εγώ αυτά τα ‘χω λυμένα. Αλλά τότε μου την είπανε και με πείραξε. Μετά ο γραμματέας μας είπε πως ό,τι είναι να ειπωθεί πρέπει να ειπώνεται και τουλάχιστον σιγουρεύτηκα για τη δική του ταξική καταγωγή.

Μας διάβασαν το τελικό κείμενο της διακήρυξης κι η συνέλευση διαλύθηκε εγκρίνοντας. Εάν τα έκανε αυτά το κόμμα στην ελλάδα, θα ήταν πρώτο θέμα συζήτησης τα επόμενα δέκα χρόνια. Αλλά εδώ τα κατάπιαμε αμάσητα και φουσκώσαμε με διεθνιστικό ενθουσιασμό.

Έξω φωνάζουνε όλοι σα σκύλοι και στα μπαλκόνια σιωπούν οι φίλοι
Κι εγώ που θέλω να κλείσω μάτι, έχω μείνει χωρίς κρεβάτι.
Οι τουρκογερμανοί παρέμειναν απάλευτοι μέχρι τέλους. Το τελευταίο βράδυ άνοιγαν στην ψύχρα σκηνές στο γιουνάν μαχαλά και ξυπνούσαν τον κόσμο για να πουν: brothers, we need alkohol. -Όχι αρκαντάς, δε χρειάζεσαι. Κι έτσι λιώμα είσαι.
Κι άντε εμάς μας έβρισκαν μέσα και μας ξυπνούσαν. Άμα δε βρίσκαν κανένα, τι ακριβώς έκαναν;

Φεύγοντας αφήσαμε πίσω ένα απέραντο σκουπιδαριό, δείγμα πολιτισμού κι αυτό-οργάνωσης. Καθώς κι ένα σωρό κεντροφόρες μέλισσες αντί αξίνας, αιχμή –συμβολική- για τους τροτσκιστές που θα έπαιρναν μετά από εμάς τον χώρο.
Η ελληνική αποστολή ήταν λαμπρή εξαίρεση στον κανόνα. Αφήσαμε μόνο κάτι σκηνές, αλλά πήραμε μαζί μας όλα τα έμψυχα, κόντρα σε όλα τα προγνωστικά. Γενικά θα μπορούσε να γίνει ένα παζάρι μόνο με αυτά που έμειναν πίσω άκλαυτα, από μαξιλάρια μέχρι ρακέτες.

Στο πούλμαν για τον τσεσμέ, αρχίσαμε με τον κοντόχοντρο τα αποφθέγματα.
Αν τρέμεις από φόβο, όταν πέφτουν δακρυγόνα.
Αν τρέμεις από οργή κι αγανάκτηση όταν πέφτουν τα δακρυγόνα κι αντί για σένα, τα τρων οι μπάχαλοι κι οι αριστεριστές.
Αν τρέμεις από οργή κι αδικία όταν πέφτουν δακρυγόνα και τα τρως εσύ, αντί να τα φαν οι μπάχαλοι.
Τότε είμαστε όλοι σύντροφοι. Τα λέει κι ο γκεβάρα, μία σελίδα πριν το απόφθεγμα με τις κουκούλες.
Κι αν κάποιες φορές τρέμουμε τον ίσκιο μας, κατά βάθος ξέρουμε πως θέλει αρετή και τόλμη η συνείδηση της αναγκαιότητας. Δηλ η ελευθερία.

Επινοήσαμε από κοινού και την έννοια του ηθικού σωσία για συμπεριφορές και χαρακτήρες. Και βρήκαμε ότι ένα σωρό κόσμος είναι φτυστός ο κάουτσκι, που πρώτα ήταν λεβέντης, μαρξιστής αλλά ύστερα έγινε λακές και δε συμμαζεύεται.
Και η πίτσα στέκει μακριά κι αδιάφορη. Όχι για μένα. Αλλά για το αλάνθαστο πολιτικό κριτήριο του κοντόχοντρου, που μου ‘βαλε την ιδέα.

Στο πλοίο της επιστροφής παίξαμε κρυφτούλι με τους υπαλλήλους που κυνηγούσαν όποιον ήθελε να ξαπλώσει και δεν είχε πληρώσει για καμπίνα. Εντάξει αρχηγέ με βρήκες. Σειρά σου να κρυφτείς τώρα.
Κι άντε να του εξηγήσω τι είπε ο λένιν, όταν τον ρώτησαν γιατί ταξίδευε πρώτη θέση. Εμείς σύντροφε την τρίτη θέση θέλουμε να καταργήσουμε, όχι την πρώτη.
Κι εμείς να φανταστείς ρε βλαδίμηρε ούτε καν πρώτη δεν πήγαμε. Στη δεύτερη παρεισφρήσαμε μπας και βολευτούμε, αλλά δε μας αφήσανε.

Στο τελωνείο της χίου σταμάτησαν μερικούς δικούς μας, βρήκαν τις κούτες απ’ τα duty free κι είπαν να βγάλουν εύκολο κέρδος, γιατί κανονικά το αφορολόγητο όριο είναι δύο πακέτα!
Όσοι είχαμε μείνει πίσω μαζευτήκαμε κι έγινε ένας μικρός χαμός σα συντονιστικό. Αλλά η συνδικαλιά που κέρδισε τη συνέλευση ήταν ότι δέκα μέρες στην τουρκία δεν είχαμε κανένα πρόβλημα και ύστερα αναρωτιόμαστε γιατί μας παίρνουν τον τουρισμό οι τούρκοι. Λίγο μπροστά με διαφορά στήθους από το είμαι πολίτης και πρέπει να με υπηρετείτε που ‘πε ο ρασκόλνικοφ σε ένα λιμενομπάτσο και το επιχείρημα της άγνοιας, γιατί τώρα με το δντ, δεν ξέρουμε τι φορολογείται και τι όχι.
Τελικά το λύσαμε με όρους κινήματος, γιατί ερχόταν κι άλλο καράβι και μας άφησαν για να αρμέξουνε τους επόμενους.

Νου-κου-α αφορολόγητα/ κι όνειρα ανομολόγητα (στο ρυθμό του συνθήματος νΚα χωρίς πουκάμισα)

Βγαίνω μια βόλτα στην αθήνα και σκοντάφτω σε κάθε τετράγωνο στα ίδια πρόσωπα. Δέκα άτομα που ξεμείναμε 15αύγουστο στην αθήνα μαζί με τα κορόιδα και τους μπάτσους και έπρεπε να αποφασίσουμε σε ποια απ’ τις δυο κατηγορίες ανήκαμε.

Εμείς ανήκουμε στον homo ομιλίτικους, είδος άκρως ομιλητικό, που μες στο κατακαλόκαιρο είχε κάτι σαν ολομέλεια στα γραφεία του βιβλίου-χάρτου που είναι γεμάτα με αναρχικά βιβλία κι αφίσες. Ποιος είπε ότι οι αναρχικοί δεν κάνουν πολιτική δουλειά;

Μπαλόνια με ήλιο που ξεμακραίνουν, χάνουν επαφή με τα εγκόσμια και μπερδεύουν την εποπτεία με την αφ’ υψηλού θεώρηση. Περνάν τα πάντα από κόσκινο, αλλά δε θέλουν να ζυμώσουν στις πλατειές μάζες. Κι απλώς απλώνουν την κουβέντα σαν τραχανά, σαν αυτόν που έφερε μαζί το παπαγαλάκι του κρεμλίνου. Φοβερή σημειολογία.

Κι ένας γιατρός γκασταρμπάιτερ να μας λέει για τους σουηδούς που επέμεναν να κάνει το εμβόλιο για τη γρίπη. Μέχρι που τους είπε ότι δε θέλει να το κάνει για πολιτικούς λόγους κι αυτοί πήγαν πάσο. Γιατί στη σουηδία το πολιτικό είναι προσωπικό. Και στην κοινωνία του μέλλοντος η πολιτική θα απονεκρωθεί μαζί με το κράτος.

Κι η επόμενη μέρα; Οπορτουνιστικές αγαπούλες με τη μπρέζνιεβα. Πολλή ιταλοντίσκο για να συνέλθουν τα αυτιά. Κουβέντα για τις πυρκαγιές στη μόσχα και την τοποθέτηση της οακκε. Κι απόηχος με τον πατριώτη κομάντο, μια τραμπούκο νΚαπελεύθερη με αδύναμους κρίκους και την κλασική ερώτηση: πώς πέρασες;

Τι απαντάς τώρα; Περίμενε να τα διαβάσεις στο μπλοκ;
Η πρώτη λέξη που σου ‘ρχεται στο μυαλό είναι περίεργα. Και μετά προσθέτεις, πολύ ωραία. Το περίεργα όμως υπερέχει. Πρώτα μπαίνει αυτό και μετά όλα τα άλλα.

Μια δεύτερη απάντηση που με κάλυψε είναι το κάπως συγκλονιστικά. Οι δέκα μέρες που ψιλοσυγκλόνισαν τον κόσμο. Εμπειρία μοναδική κι αναντικατάστατη, αλλά φτάνει τόσο. Ήταν απλώς συμπαθητικά και με αρκετές στιγμές βαρεμάρας. Στη νάξο προσωπικά πέρασα καλύτερα. Αλλά τη νάξο τη ξαναβρίσκεις. Ενώ αυτό το πανηγύρι λαών πολύ δύσκολα. Ειδικά στη γειτονιά σου.

Έφτιαξαν κι ένα βιντεάκι με τις εντυπώσεις των μελών της ελληνικής αποστολής. Ζήτησαν κι από μένα, αλλά τι να τους έλεγα; Για την πάλη των τάξεων και την επαναθεμελίωση που μένει ιστορικά αδικαίωτη;
Ή μήπως το άλλο το ποίημα που λέει ο κοντόχοντρος; Στάλιν εσύ που ανθίζεις στα σπαρτά... Κι αν το καλοσκεφτείς ποιοι συμμετείχαν στο κάμπινγκ ταιριάζει κιόλας.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι τούρκοι δεν είναι οι καλύτεροι διοργανωτές. Μην κοιτάς τους ναρίτες που εντυπωσιάστηκαν. Είναι σαν την ινδή απ’ τον φιλέα φογκ που δεν είχε ξαναδεί χιόνι. Και με μια νιφάδα θα είχε ενθουσιαστεί.
Κι όχι τίποτα άλλο, αλλά ανέλαβαν και το μουντομπάσκετ (όχι οι ναρίτες, οι τούρκοι).

Κι αυτό που θα μου λείψει περισσότερο είναι η ελληνική αποστολή. Ο καψιμιτζής που παίζει να είναι και μέλος του εμεπ. Ο τολιάτι που ως είδος τελεί υπό εξαφάνιση –όχι ως αρανίτης, αλλά ως μπασκετικός οπαδός του παοκ. Ο φρανκ ριμπερί, ο παπακαλιάτης με τα ανοιχτά πουκάμισα που χαλούσε την πιάτσα και το σύνθημα, ο σύντεκνος οβελίξ με τη φράμπαλα που είναι οικονομική και δεν τρώει πολύ, τα δυο κοριτσάκια που έλεγαν τον κοντόχοντρο κύριε χρήστο κι αυτός είναι επαρκής λόγος για να αφήσουμε το ένα από τα δύο να ζήσει. Το τασάκι που αψήφησε την ιδεολογική μοναξιά κι ήρθε μαζί μας. Και πιο πολύ αυτοί που δεν ανέφερα καν.
Με αυτούς ζήσαμε πράγματα και δεθήκαμε περισσότερο. Οι άλλοι σε ένα μήνα από τώρα θα είναι απλά ένα όνομα στο χαρτι με ένα μέιλ ή ένα φέις μπουκ που δεν έχω.

Κλείνω τα ημερολόγια με ένα ιντριγκαδόρικο κουίζ της κατηγορίας σωστό-λάθος.
-στη σμύρνη ένας αριστοκράτης νΚαπελεύθερος έβαλε έναν λουστράκο να του καθαρίσει έναντι αμοιβής τα παπούτσια του.
-το ναρ κι η νΚα –ως υπεύθυνοι για την αποστολή της σμύρνης- ειδοποίησαν από τις άλλες οργανώσεις μόνο τη νεολαία αράν.
-στο καράβι της επιστροφής, γνωστός ναρίτης που ανήκει στην πλειοψηφία, εθεάθη να διαβάζει με ζήλο το βιβλίο του χόλογουέι, πώς να αλλάξουμε τον κόσμο χωρίς να πάρουμε την εξουσία.
-κατά την παραμονή της στην τουρκία το μόνο είδος μπάνιου που έκανε η κε του μπλοκ ήταν με νεράκι της θάλασσας.
-η αγαπημένη τούρκικη τράπεζα των μελών της αποστολής ήταν η ΑΚ ΒΑΝΚ.
-κανένα μέλος από την ελληνική αποστολή δεν έκανε διεθνιστικές επαφές στενού τύπου με μέλη άλλων αποστολών.

Σε όλα τα παραπάνω υπάρχουν το πολύ δύο λάθη. Εκ των οποίων το ένα είναι μάλλον προφανές. Καλή τύχη.

Εισαγωγή στον ποσάδα

Την αλήθεια και μόνο την αλήθεια. Στα χνάρια του τρόμπα συνεχίζουμε την ανάδειξη του σπάνιου έργου του μεγάλου ηγέτη χρήστου ποσάδας (για τους φίλους κλίνεται). Μπαίνουμε κατευθείαν στο ψητό γιατί το κείμενο είναι μεγάλο –και συνάμα πολύ μικρό για να χωρέσει τη σκέψη του μεγάλου διανοητή.

Αρχικά μερικές σκέψεις για το φαινόμενο της γραφειοκρατίας με τις οποίες ούτε ο σοβιετικός κυριούλης δεν τόλμησε να αναμετρηθεί, στο αντίστοιχο βιβλίο του.
Η ανώτερη γραφειοκρατία πρέπει να προγραμματίσει. Έτσι έρχονται ιδέες που δεν είναι στενά γραφειοκρατικές. Γι’ αυτό είναι σπουδαίο αυτό που γίνεται στην πολωνία, όπου υπολογίζεται ότι σίγουρα το 80% της αγροτικής παραγωγής βρίσκεται στα χέρια της ατομικής ιδιοκτησίας. Όμως τα παιδιά των ιδιοκτητών είναι κομμουνιστές.

Αυτές οι αλλαγές εκφράζουν μια λογική ανάγκη που προέρχεται από την επιστημονική πρόοδο και στην οποία η γραφειοκρατία δε μπορεί να ανταποκριθεί γιατί το τοπικό συμφέρον συγκρούεται με την ανάγκη της συγκεντροποίησης. Επιπλέον ο παγκόσμιος ανταγωνισμός με τον καπιταλισμό, ακόμα και με τα άλλα εργατικά κράτη, την υποχρεώνει να καταφύγει στην επιστήμη. Αυτοί προγραμματίζουν όχι από δική τους πρωτοβουλία, αλλά απ’ το ότι το αντικειμενικό προτσές τους υποχρεώνει να το κάνουν.

Έτσι παρουσιάζονται κι αναπτύσσονται ηγέτες αντικειμενικοί που δε δρουν με βάση το γραφειοκρατικό συμφέρον. Μερικές φορές ο στρατιωτικός τομέας στα εργατικά κράτη έχει πολύ πιο σωστές θέσεις απ’ ό,τι ο πολιτικός τομέας. Αυτό συμβαίνει γιατί οι στρατιωτικοί μπορούν και βλέπουν πιο άμεσα τον κίνδυνο, ενώ οι πολιτικοί θέλουν να συμβιβαστούν. Αυτή είναι μια από τις αιτίες της πτώσης του μπρέζνιεφ –που ακόμα δεν ολοκληρώθηκε. Τον διατηρούν ακόμα, γιατί συμβολίζει την πολιτική της ύφεσης.

Αυτά τα προφητικά για τον σύντροφο με τα φρύδια γραμμένα το 1975, επτά χρόνια πριν πεθάνει ο μπρέζνιεφ, που ο θάνατος τον βρήκε πριν την ολοκληρωμένη πτώση του. Σημειωτέον πως αυτό το διαχωρισμό στρατιωτικών-πολιτικών στο γραφειοκρατικό στρώμα, τον διατηρεί νομίζω κι ο σάββας. Η βασική διαφοροποίηση πάντως είναι μεταξύ οικονομικών και πολιτικών στελεχών, με τον λεωνίδα να εκπροσωπεί την προσωρινή επικράτηση των δεύτερων και τους πρώτους να παίρνουν ρεβάνς με την περεστρόικα και την ανοιχτή (επι)στροφή στον καπιταλισμό.
Συνεχίζουμε.

Οι ειδήσεις από την τσεχοσλοβακία πάνω στην ιδεολογική συζήτηση και καταδίκη των θέσεων του ντούμπτσεκ δείχνουν ότι μέσα στον κομματικό μηχανισμό υπάρχει ένας τομέας με αρκετό βάρος που συμμερίζεται τις θέσεις του. Επίσης ότι οι σοβιετικοί δε μπόρεσαν να προωθήσουν μια ανοιχτή πάλη γιατί αυτοί οι ίδιοι προηγούμενα έκαναν την πολιτική του ντούμπτσεκ. Ας σκεφτούμε ότι πριν στη σοβιετική ένωση ο λίμπερμαν κι άλλοι πρότειναν μια σειρά από κολχόζ κι άλλοι τομείς της οικονομίας να περάσουν κάτω από ατομική ιδιοκτησία για να δοθεί κίνητρο. Δηλ πήγαιναν ενάντια στους νόμους της ιστορίας.

Ο καπιταλισμός αποδείχνει ότι δεν έχει πρωτοβουλία. Οι πρωτοβουλίες προέρχονται όχι από την ατομική αλλά από την κρατικοποιημένη ιδιοκτησία. Η πολιτική του λίμπερμαν ερχόταν σε αντίθεση με τους ιστορικούς νόμους, ήθελαν να δώσουν στην ατομική ιδιοκτησία μια πρωτοβουλία που δεν την είχε.
Γι’ αυτό συζητούν αφηρημένα, χωρίς επιστημονικές αρχές. Ο ανταγωνισμός είναι η μορφή που παίρνει το συγκεντροποιημένο ατομικό συμφέρον. Ανταγωνισμός σημαίνει ότι καθένας παράγει ό,τι τον συμφέρει για να πολεμήσει τον άλλο. Αυτό προκαλεί σπατάλη του 40% της ανθρώπινης ενέργειας που διατίθεται στην εργασία. Αυτό είναι αλλοτρίωση, έτσι δημιουργούνται οι αλλοτριωμένοι.

Στη γραφειοκρατία των εργατικών κρατών υπάρχουν στρώματα που θέλουν να γυρίσουν σε αυτή την οικονομία. Μια και δε μπορούν να το κάνουν αφού η ιδιοκτησία είναι κρατικοποιημένη, επιδιώκουν να χρησιμοποιήσουν αυτή την ιδιοκτησία με τρόπο σύμφωνο με το ατομικό συμφέρον. Είναι η μορφή των κολχόζ. Γι’ αυτό εμείς επιτεθήκαμε στα κολχόζ.

Ο ποσάδας είναι μοναδικός στο είδος του, αλλά αν είναι να ενταχθεί σε καλούπι, μπορούμε να τον πούμε τροτσκιστή. Για τους ποσαδίστας ο τροτσκισμός-ποσαδισμός είναι κάτι αντίστοιχο με τον μαρξισμό-λενινισμό για εμάς τους ορθόδοξους.
Τέτοια ορθόδοξη σταλινική τοποθέτηση, για τον λίμπερμαν ως τα κολχόζ, από έναν τροτσκιστή; Μόνο στους αμύητους μπορεί να φαντάζει περίεργο.
Ο σοβιετικός κυριούλης εν παρόδω λέει πως τα κολχόζ της σοβιετίας στην ουσία ήταν κάτι σα σοβχόζ (δηλ κρατικά) γιατί μόνο το κράτος αποφάσιζε για θέματα όπως η συγχώνευσή τους με άλλα κολχόζ πχ. Αυτό όμως είναι μια άλλη συζήτηση.

Η εισαγωγή νέων μηχανών έχει σα συνέπεια την εξαφάνιση ενός μεγάλου αριθμού γραφειοκρατικών τομέων και τη συγκεντροποίηση. Με τη συγκεντροποίηση η τοπική εξουσία του μηχανισμού των κορυφών πλαταίνει, αλλά μειώνεται το υπόβαθρο, τα σημεία στήριξης κι η γενική διακλάδωσή του. Οι αλλαγές αυτές αδυνατίζουν ακόμα κι αν δεν κόβουν τις ρίζες. Κάθε φορά μένει όλο και πιο μικρή ρίζα που δε μπορεί να απορροφήσει τα άλατα από τη γη. Τα άλατα της κοινωνίας δεν εφοδιάζουν πια τις ρίζες για να θρέφονται τα γουρούνια της γραφειοκρατίας. Αυτό είναι το προτσές στο οποίο συνεισφέρουμε.
Η οικεία σε όλους μας εικόνα των γουρουνιών δεν επιλέγεται τυχαία, καθώς παραπέμπει ευθέως στην οργουελική φάρμα των ζώων.

Η αγροτική παραγωγή αντίθετα είναι ακόμα τερατόμορφη. Σε καπιταλιστικές χώρες και σε μερικά εργατικά κράτη, η παραγωγή γίνεται ακόμα με τη μορφή της μονο- ή της ολιγο-καλλιέργειας. Είναι παράλογο κι ακατανόητο. Ήδη σήμερα θα μπορούσε να γίνεται συγκομιδή τέσσερις φορές τον χρόνο. Θα μπορούσαν να φωτίζουν τα χωράφια με τέτοιο τρόπο ώστε μέσα σε μία εβδομάδα να συγκεντρώνεται συγκομιδή που πριν απαιτούσε ένα ή δύο μήνες. Θα ήταν δυνατό να γίνεται τεχνητή πρόβλεψη της βροχής, της παγωνιάς, του κακού καιρού κι έτσι να μην χάνεται συγκομιδή.
Αυτό πρόκειται να συμβεί στα εργατικά κράτη.

Δεν ξέρω τι κάνουν σε άλλους γαλαξίες οι φίλου του ποσάδα, αλλά για εμάς στον πλανήτη γη αυτά τα πράγματα παραμένουν εξωγήινα ακόμα και σήμερα. Αν και στο εργατικό κράτος της σοβιετίας είχαν τρόπο να διαλύουν τα σύννεφα για να μη βρέχει τις μέρες των παρελάσεων.

Ακόμη κι ο ίδιος όμως αναγνωρίζει σε άλλο σημείο κάποια γήινα όρια.
Ο μαρξισμός βασίζεται στην ορθολογική, διαλεκτική σκέψη, στο γεγονός ότι όλη η ιστορία της ανθρώπινης κοινωνίας είναι ιστορία της ταξικής πάλης. Η ιστορία της φύσης δεν είναι ταξική πάλη. Είναι μια πάλη της φύσης. Υπάρχουν στοιχεία τα οποία δεν είναι οργανωμένα, είναι οργανωμένα με φυσικό τρόπο. Η ταξική πάλη μπορεί να προβλεφθεί, κι η φύση επίσης. Ακόμα δεν έχουμε τα μέσα να επέμβουμε στη φύση για να προωθήσουμε της ανθρώπινης κοινωνίας με αυτήν. Στην κοινωνία όμως τα έχουμε.

Σε κάθε περίπτωση όσα λέει παραμένουν μια άκρως ενδιαφέρουσα προοπτική που θα έβρισκε σύμφωνους και πολλούς φουτουριστές ομιλίτες, παρά τις οικολογικές ενστάσεις που μπορεί να προβάλλει κανείς –υπερεκμετάλλευση της γης, περιβαλλοντική καταστροφή κτλ. Εξάλλου στο παραπάνω απόσπασμα ο ποσάδας χαϊδεύει τρόπον τινά τη σχέση βιολογικού-κοινωνικού που ανέδειξε ο βαζιούλιν.

Η παραγωγικότητα προοδεύει πολύ περισσότερο στα εργατικά κράτη απ’ ό,τι στον καπιταλισμό. Στο περού συνεχίζουν να ζουν όπως πριν οκτώ χρόνια. Η αλβανία 25 χρόνια μετά την επανάσταση έχει φτάσει σε ένα επίπεδο που η αργεντινή δεν έφτασε ακόμα. Πώς να πιστέψει κανείς ότι η γραφειοκρατία θα καταφέρει να συγκρατήσει το προτσές της ιστορίας;

Σήμερα στο περού συνεχίζουν να ζουν όπως πριν σαράντα χρόνια, η αλβανία έφτασε τη φτώχεια της χώρας του αργεντινάντσο, το προτσές της ιστορίας έλαβε τέλος κι η πρώην νομενκλατούρα ξεκοκαλίζει τα τριάντα αργύρια της προδοσίας. Το μόνο που μένει ίδιο είναι ο ρόλος της παραγωγικότητας στην αντίληψη των τροτσκιστών για το σοσιαλισμό. Αν ένα εργατικό κράτος δεν έχει υψηλότερη παραγωγικότητα από τα καπιταλιστικά, δε μπορούμε να μιλάμε για σοσιαλισμό, λένε.

Οι εφημερίδες κρύβουν τις ειδήσεις από τη σοβιετική ένωση, ανάμεσα στα άλλα ότι το κκσε διαρκώς πηγαίνει στα εργοστάσια και κάνει διαλέξεις, συνέδρια, συζητήσεις, συνελεύσεις, ζητάει γνώμες. Γίνεται με γραφειοκρατικό τρόπο, όμως οι μάζες μπορούν να επέμβουν.

Δε γίνεται να οικοδομηθεί σοσιαλισμός χωρίς το μαρξισμό, ο μαρξισμός δε μπορεί να λειτουργήσει χωρίς το κόμμα, το κόμμα δε μπορεί να λειτουργήσει χωρίς σοβιετική δημοκρατία κι αυτή δε μπορεί να υπάρξει χωρίς τη διαλεκτική ικανότητα να βλέπει κανείς το προτσές έτσι όπως είναι, δηλ ενάντια σε συμφέροντα στρωμάτων, δομών που εμφανίστηκαν κι αναπτύχθηκαν στην επανάσταση εξαιτίας της καθυστέρησης της επέμβασης των μαζών, επειδή έτσι ήταν οι ιστορικές συνθήκες. Η κυριαρχία της γραφειοκρατίας δεν πρόκειται να διαρκέσει για μεγάλη περίοδο.

Συλλογισμός που στη δομή του θυμίζει πάρα πολύ εκείνον του παπανδρέου για την ανεξαρτησία, την κοινωνική δικαιοσύνη και τη λαϊκή κυριαρχία, που έχουν μείνει σαν προταξικά κατάλοιπα στα συνθήματα της πασπ.
Πάμε και στην χαριστική βολή.

Το προτσές απαιτεί επιστημονική τάξη κι η γραφειοκρατία δεν είναι επιστημονική…
Αυτό για τον όμιλο είναι πραγματικό casus belli. Η μέση συνείδηση αντιλαμβάνεται τους γραφειοκράτες με όρους πασοκικού κράτους, ως παράσιτα που πίνουν το αίμα των άλλων. Όχι ως ειδικούς που κάνουν τη δουλειά τους και πληρώνονται για αυτή. Και η αλήθεια είναι ότι στη σοβιετική γραφειοκρατία μπορεί να συναντήσει κανείς και τα δύο είδη, αλλά όχι σε καθαρή μορφή. Κι αυτό κάνει ακόμα πιο δύσκολο να ξεχωρίσουμε τη βασική τάση, δηλ το ουσιώδες απ’ το επιφαινόμενο. Μεγάλη κουβέντα.

Μην ανησυχείτε όμως.
Εμείς βλέπουμε κι αισθανόμαστε αυτό το προτσές. Κι έχουμε αφιερώσει αυτή τη σχολή στελεχών στην προετοιμασία αυτού του προτσές. Είναι ανάγκη να δούμε ότι απαιτείται επιστημονική μελέτη, επιστημονικά συμπεράσματα, επιστημονική κρίση, επιστημονική σύγκριση.

Κομματική σχολή ποσαδίστας! Ο απόλυτος οδηγός επιμόρφωσης.
Σε τελική ανάλυση τα κκ είναι κάτι σαν την εργατική τάξη. Η κομμουνιστική θεωρία τους έρχεται γενικά απ’ έξω. Έξω από τις παραγωγικές σχέσεις, καμιά φορά κι εκτός διαστήματος.
Αν εξαιρέσεις τα περί διαστήματος, ξέρω αρκετούς ομιλίτες που δε θα διαφωνούσαν επί της ουσίας με αυτό.

Αυτή η συνέλευση έχει σκοπό να μελετήσει αυτό το προτσές και να παρέμβουμε για να βοηθήσουμε τα κομμουνιστικά κόμματα. Να βοηθήσουμε τους συντρόφους του κκ, την ηγεσία, να κατανοήσουν, να ανεβάσουν την επιστημονική τους κατανόηση, να τους ενθαρρύνουμε να παρέμβουν σε αυτό το προτσές για να υιοθετήσουν την πολιτική που είναι αναγκαία. Ανάμεσα στα άλλα την ενότητα του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος που είναι θεμελιώδης (σσ: εννοεί κίνας και εσσδ).

Και οι εξωκοινοβουλευτικοί;
Έχουμε τα πάντα μπροστά μας, όλο τον κόσμο κερδισμένο. Όλοι θέλουν να γίνει κομμουνισμός. Γι’ αυτό οι αριστεριστές έχουν αποτύχει στις επιθέσεις τους ενάντια στα κκ περιμένοντας ότι αυτά θα διαλύονταν. Είμαστε αντίθετοι σε αυτό.
Σε μερικές δράσεις και θέματα, οι αριστεριστές έχουν δίκιο, αναζητούν να ωθήσουν την κομμουνιστική δραστηριότητα, μα δεν έχουν ούτε πρόγραμμα, ούτε στόχο και καταλήγουν να γίνονται επικριτές των κκ, πράγμα που είναι θλιβερό.

Εν κατακλείδι, για να το μαζεύουμε.
Οφείλουμε να μεταδώσουμε το συναίσθημα της χαράς μας σε όλα τα μέλη των κομμουνιστικών κομμάτων, σε όλους τους κομμουνιστές αγωνιστές, ότι οι ποσαδικοί συγκεντρώθηκαν σε μια σχολή στελεχών –ή μέρος από τα στελέχη- για το καθήκον να δώσουν ώθηση στα κομμουνιστικά κόμματα για να προχωρήσουν για την εξουσία.

Ας μοιραστούμε λοιπόν όλοι αυτό το χαρμόσυνο μήνυμα κι ας βροντοφωνάξουμε όλοι μαζί ρυθμικά μαζί με τον χρήστο.
Ζήτω η IV διεθνής.
Ζήτω η σχολή στελεχών της IV διεθνούς
Ζήτω ο σύντροφος φεντερίκο (ένας από τους νεκρούς της μάχης του στάλινγκραντ)
Ζήτω οι κομμουνιστικές μάζες
Ζήτω η ενότητα κίνας-εσσδ (σσ: το 74!)
Ζήτω η ενότητα του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος
Ζήτω ο θρίαμβος της σοσιαλιστικής επανάστασης
Προτείνω να τραγουδήσουμε τη διεθνή (τραγουδιέται η διεθνής)
Ζήτω ο παγκόσμιος θρίαμβος του κομμουνισμού
Ζήτω η άθραυστη ενότητα όλων των εργατικών κρατών, της κίνας, της εσσδ
Ζήτω η ενσωμάτωση του ποσαδισμού στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα σαν τη συνειδητή πτέρυγα του επαναστατικού και κομμουνιστικού κινήματος.

Ζήτω!

Αντί επιλόγου, κλείνουμε αυτή την εισαγωγή με ποσαδική σοφία για το προαιώνιο θέμα της ομορφιάς.

Η ομορφιά δεν είναι σχήμα, είναι μια ανθρώπινη σχέση. Όλα όσα δίνουν ώθηση στις σχέσεις της ανθρωπότητας είναι όμορφα. Ο μαρξ κι ο λένιν είναι οι πιο όμορφοι άνθρωποι του κόσμου γιατί η θύμησή τους αντιπροσωπεύει την αγνότητα που ταυτίζεται με την πρόοδο της ανθρωπότητας, με την ιστορική αντικειμενικότητα την αφιερωμένη στην πρόοδο της ανθρωπότητας. Υπάρχει τίποτα πιο όμορφο από αυτό;

Το όμορφο πρέπει να προτείνει ιδέες στις ανθρώπινες σχέσεις. Σκέψεις, συμπεράσματα που να καθορίζουν την πορεία, τον τρόπο που σκεφτόμαστε και δρούμε. Η σκέψη του μαρξ και του λένιν έχει προτείνει τις πιο όμορφες και πλήρεις ιδέες χωρίς καμία αντίφαση με την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, την ανθρώπινη αδελφοσύνη. Αυτό είναι το πιο όμορφο πράγμα που μπορεί να υπάρξει. Υπάρχουν αντικείμενα που προκαλούν αίσθηση και διεγείρουν τα αισθήματα, αλλά αυτό συμβαίνει γιατί τα αισθήματα προσδιορίζονται από τις καπιταλιστικές σχέσεις. Η σκέψη του μαρξ και του λένιν αντίθετα δε διεγείρει. Οργανώνει την ικανότητα σκέψης. Η καπιταλιστική ζωή οργανώνει μια ομορφιά η οποία διεγείρει τις αισθήσεις, αλλά δε δίνει ιδέες. Το πολύ-πολύ δίνει ιδέες που ωθούν την ατομική ικανοποίηση κι απόλαυση.

Παράλληλα στον πρόλογο της έκδοσης, διαβάζουμε τα κάτωθι:
Κάνουμε έκκληση σε όλα τα κκ, στα σκ, στις ομάδες της αριστεράς, να μελετήσουν και να συζητήσουν αυτά τα κείμενα, γιατί πέρα από την πληροφορική και αναλυτική τους σημασία, οργανώνουν τη σκέψη, τις ιδέες και τις θέτουν σε μια διαλεκτική κίνηση, πράγμα που είναι αναγκαίο για να κατανοηθεί το αντικειμενικό προτσές και για να καθοριστεί η αναγκαία δράση για την ανατροπή του καπιταλισμού και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού.

Όπως θα έλεγε κι ο αντικαπιταλιστής αεκτζής χαρίδημος.
Τζούλια, βάλε αν θέλεις και τρομπόνι
Εμάς μόνο ο ποσάδας μας γκ… πωρώνει

Για το σκληρό διαλεκτικό

Το σημερινό ποστ θα είναι λίγο τεμπέλικο, βασικά αντιγραφή άλλων κειμένων για ένα θέμα αρκετά σημαντικό που επέλεξα να μην αναφέρω πιο πριν γιατί θα έπεφτε πάνω στις απεργίες και θα χανόταν.
Έχει να κάνει με το σκληρό διαλεκτικό πατέλη, την αρνητική του κρίση και τη στάση της αριστερής διανόησης, ως συνέχεια κι από το προηγούμενο κείμενο. Επομένως είναι θέμα με πολιτικές προεκτάσεις, όχι προσωπικό.

Καταρχήν η ανακοίνωση του ομίλου της αθήνας ως εισαγωγή και για τα γεγονότα.

Κατά την συνεδρίαση του εκλεκτορικού σώματος του Γενικού τμήματος του Πολυτεχνείου Κρήτης ο σ. Δημήτρης Πατέλης κρίθηκε …ακατάλληλος να εξελιχτεί στη βαθμίδα του αναπληρωτή καθηγητή με 5 ψήφους υπέρ της εξέλιξης, 3 κατά και 3 λευκά (στη συγκεκριμένη περίπτωση τα λευκά ισοδυναμούν με κατά). Με μια πρώτη ματιά το ζήτημα μοιάζει να αφορά την ακαδημαϊκή κοινότητα και τον ίδιο τον κρινόμενο.

Το ζήτημα όμως δεν είναι προσωπικό ή ακαδημαϊκό.
Αφορά το σύνολο της κομμουνιστικής αριστεράς, το φοιτητικό και ευρύτερα εκπαιδευτικό κίνημα. Εντάσσεται δε στην εκτεταμένη και μανιώδη αντίδραση που ζούμε το τελευταίο διάστημα, με κύριες εκφράσεις την ντε φάκτο άρση του ασύλου σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, την κατάληψη του κτιρίου Παπαδόπετρου από τον γνωστό και μη εξαιρετέο πραξικοπηματικώς ασκούντα τη διοίκηση του Πολυτεχνείου Κρήτης Γρυσπολάκη και μια σειρά άλλα. Και τώρα αυτός, ο «άρχων» του ΠΚ, μαζί με έναν πρώην κνίτη (Ψύλλος) ως εκπρόσωπο του ακαδημαϊκού καθηγηταριού και έναν νυν «θεωρητικό» της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς (Λιοδάκης) σε ρόλο δοσίλογου-κουκουλοφόρου, συνέπραξαν σε μια «ανίερη» συμμαχία.

Αυτή η απόφαση στρέφεται πρωτίστως κατά της διεθνούς σχολής «Λογική της ιστορίας», και των ομίλων μελέτης επαναστατικής θεωρίας μέλος των οποίων είναι και ο σ. Δημήτρης, αλλά έχει και πολλούς άλλους αποδέκτες. Στο πρόσωπο του σ. Δημήτρη χτυπούν τον πρωτοπόρο, επαναστάτη δάσκαλο. Πρωτοπόρο τόσο στην έρευνα, στην επιστήμη, όσο και στους αγώνες για κοινωνική χειραφέτηση. Το επιστημονικό του έργο δεν είναι ουδέτερο, αλλά στρατευμένο στο κομμουνιστικό ιδεώδες, το οποίο διερευνά μέσω των νομοτελειών που διέπουν την κοινωνία και την ιστορία της, της επιστήμης ως άμεσης παραγωγικής δύναμης και το ρόλο της σήμερα και αύριο στην κατεύθυνση της κομμουνιστικής χειραφέτησης της ανθρωπότητας. Αυτά όμως δε συνάδουν με το λογικό θετικισμό, που ασπάζονται κάποιοι, ή με τον μεταμοντέρνο πλουραλισμό και τις πολλές αλήθειες κάποιων άλλων.

Ο ρεβανσισμός αυτής της απόφασης σχετίζεται με τις φοιτητικές και ευρύτερα πανεπιστημιακές κινητοποιήσεις για το άρθρο 16, την κεφαλαιοκρατική «αναβάθμιση» του δημόσιου πανεπιστημίου, και αφορά άμεσα όλους όσους συμμετείχαν σ’ αυτές και/ή τις υποστήριζαν. Αφορά όχι μόνο το ΠΚ, αλλά ευρύτερα τους φοιτητές και καθηγητές, τους πραγματικούς επιστήμονες, που δεν υποτάσσουν την έρευνα στην κερδοφορία του κεφαλαίου, αλλά στις ανάγκες τις ανθρωπότητας. Ο ρόλος του δάσκαλου-κομμουνιστή στο πανεπιστήμιο πρέπει να είναι εντός, εκτός κι εναντίον.

Το αστικό πανεπιστήμιο δε θέλει στους κόλπους του υγιείς, ανατρεπτικούς ανθρώπους, αλλά άβουλα όντα, υπηρέτες του συστήματος. Με αυτό τον τρόπο στέλνουν το μήνυμα σε δυνητικά επίδοξους αντιρρησίες, ταραχοποιούς. Οι διώξεις όμως εναντίων εκείνων που δε σκύβουν το κεφάλι, αποτελούν τιμή, όταν προέρχονται από τους παρατρεχάμενους του αστικού-επιχειρηματικού πανεπιστημίου. Οι συμπράξεις με εκείνους που εκτελούν εντεταλμένη υπηρεσία του κεφαλαίου είναι ντροπή και αίσχος, ιδιαίτερα για τους αυτοαποκαλούμενους αριστερούς.

Οι μάσκες πλέον έπεσαν. Ο καθένας κρίνεται από τις πράξεις του, από τη συνέπειά του κι όχι από τα λόγια του. Οι «ανίερες» συμμαχίες δεν έχουν θέση εντός της αριστεράς, αν αυτή θέλει να λέγεται και να είναι αριστερά.

Τι τέλος πάντων είναι η αριστερά; Τι είδους αριστερά είναι αυτή που αδυνατεί να δείξει στοιχειώδη συντροφικότητα, αλληλεγγύη, ήθος; Σημάδια των καιρών και της κρίσης της αριστεράς. Και μετά απορούμε γιατί δε συσπειρώνει κόσμο, γιατί δεν την εμπιστεύεται…

Είναι καιρός όποιος θεωρεί τον εαυτό του αριστερό να πάρει θέση και ν’ αναλάβει τις ευθύνες του. Με ποιους θα πάει και ποιους θ’ αφήσει.
Έχουμε πόλεμο. Άλλωστε πάντα είχαμε πόλεμο με τέτοιου είδους αντιλήψεις από όπου κι αν προέρχονται.
Στον πόλεμο δεν υπάρχουν μόνο νίκες, υπάρχουν και ήττες. Τίποτα όμως δεν πάει χαμένο. Η τελική νίκη θα είναι δική μας!

Δημήτρη Πατέλη, η στάση σου, η συνέπειά σου λόγων και έργων αποτελεί παράδειγμα. Κάθε στάση ζωής αποτελεί παράδειγμα. Παράδειγμα -προς αποφυγή- αποτελεί και η στάση των κριτών σου.
Δεν είσαι μόνος, είμαστε δίπλα σου!

Αντίστοιχη ανακοίνωση έβγαλε κι ο όμιλος της θεσσαλονίκης. Αντ' αυτού θα προτιμήσω να παραθέσω ένα κείμενο που έγραψε σε πιο προσωπικό τόνο το παπαγαλάκι του κρεμλίνου πιάνοντας την ουσία από τα μαλλιά.

Σχετικά με τη μη εξέλιξη του σ. Πατέλη στη βαθμίδα του αναπληρωτή καθηγητή, θα ήθελα να κάνω τρία σχόλια. Εξυπακούεται ότι συμφωνώ πλήρως με τα κείμενα συμπαράστασης των ομίλων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη που ήδη κυκλοφορούν.

Το πρώτο αφορά το γεγονός καθαυτό. Σε συνθήκες κρίσης της κεφαλαιοκρατίας, η κρίση ενάντια τον σ. Πατέλη δεν είναι ούτε άσχετη, ούτε μεμονωμένη, αλλά ούτε και τυχαία. Εντάσσεται στη συνολική επίθεση του κεφαλαίου ενάντια σε οτιδήποτε προοδευτικό έχει απομείνει ως κατάκτηση στο χώρο της παιδείας και της εργασίας.

Tο πανεπιστήμιο της αγοράς δεν αντέχει αιρετικούς όπως ο Δημήτρης. Δεν διανοείται πώς ένας πανεπιστημιακός, αντί να κάθεται στη βολή του ακαδημαϊκού άμβωνα, στρέφει το βλέμμα του στις αγωνίες και τα βάσανα του κόσμου της εργασίας. Θεωρούν αδιανόητο ένας δάσκαλος να παραμένει αταλάντευτα πιστός στα ιδεώδη της κομμουνιστικής χειραφέτησης και να μην χαμαιλεοντίζει σύμφωνα με την πρακτική “φρόνιμα και ταπεινά πάω με κείνον που νικά”...

Για όσους αφιερώνονται στη μελέτη της επιστήμης, είναι πλέον πρόδηλο ότι οι κεφαλαιοκρατικές σχέσεις έχουν γίνει στενός κορσές. Προκειμένου να επιβάλουν την οικονομική, πολιτική και ιδεολογική ηγεμονία τους, οι πολυεθνικές, μέσω των κρατών-εκπροσώπων τους, επιδίδονται σε ένα ανελέητο κυνήγι όσων ξεφεύγουν από τις θεσμικές περιχαρακώσεις της εμπορευματοποιημένη γνώσης και των "πνευματικών δικαιωμάτων".

Πρόσφατα διαβάσαμε ότι η Διεθνής Ένωση Πνευματικής Ιδιοκτησίας (IIPA), ζήτησε (υπαγόρευσε!) από τις ΗΠΑ να συντάξουν μια λίστα (“Λίστα 301” την αποκαλούν) αποτελούμενη από όσους έχουν το θράσος να χρησιμοποιούν λογισμικό ανοιχτού κώδικα. Στη λίστα περιλαμβάνονται ολόκληρα κράτη, όπως η Ινδία, η Βραζιλία, η Ινδονησία (ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ, 04/03/10)...

Είναι προφανές ότι ακριβώς τα πολυτεχνεία αποτελούν τα ιδρύματα εκείνα που διεξάγουν αντίστοιχη έρευνα, και άρα συνιστούν προτεραιότητα για την εφαρμογή ακόμη πιο ασφυκτικών μέτρων ελέγχου της λειτουργίας τους. Η μέγγενη του κεφαλαίου θα σφίγγει όλο και περισσότερο τον κλοιό σε όσους προσπαθούν να αντισταθούν στην καταστροφή της επιστήμης. Πώς να χωρέσει και πώς να εξελιχθεί σε ένα τέτοιο ίδρυμα ο άνθρωπος που θεωρεί τη γνώση και την επιστήμη μορφή κοινωνικής συνείδησης, η οποία δεν υπόκειται σε ιδιωτική ιδιοκτησία αλλά πραγματώνεται διαμέσου της αλληλεπίδρασης μεταξύ των ανθρώπων και μπορεί να υπάρξει-αναπτυχθεί μονάχα στο βαθμό που συντονίζεται με τις τάσεις προοδευτικής ανάπτυξης της κοινωνίας;

Η απόφαση λοιπόν του “έκτακτου στρατοδικείου” υπαγορεύεται από την ασκούμενη πολιτική στο χώρο της παιδείας. Δεν είναι ότι δεν λαμβάνει υπόψη το επιστημονικό έργο του Δημήτρη. Το κάνει, αλλά με τέτοιο τρόπο που επιβεβαιώνει περίτρανα τη ρήση του Λένιν ότι στην κοινωνία της μισθωτής δουλείας, το να περιμένει κανείς αμερόληπτη επιστήμη (“αξιολογικά ουδέτερη”...) “είναι κουτούτσικη αφέλεια, που μοιάζει με το να περιμένει κανείς αμεροληψία από τους εργοστασιάρχες στο ζήτημα, αν θα πρέπει ν’ αυξήσουν το μεροκάματο των εργατών, ελαττώνοντας τα κέρδη του κεφαλαίου”.

Το δεύτερο σχόλιο που θα ήθελα να κάνω αφορά τον ίδιο το σύντροφο. Η αλληλεπίδραση μαζί του είναι μια πραγματική εμπειρία ζωής. Αναπροσανατολίζει όλες τις ιεραρχήσεις και όλους τους στόχους της ζωής. Τον σ. Πατέλη γνωρίζουμε από τα κείμενά του, από τις αναζητήσεις των ομίλων, μέσα από τα μαθήματά του, στην καθημερινή του ζωή. Η γνωριμία με την προσωπικότητα του Δημήτρη μάς κάνει ηθικά καλύτερους ανθρώπους, δίνει περιεχόμενο και βάθος στα συναισθήματά μας, μας ανεβάζει στις κορυφές των επιστημονικών προβλημάτων της εποχής μας, αλλάζει άρδην τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο, ριζοσπαστικοποιεί τη στάση ζωής μας.

Είναι αδύνατο και αδιανόητο σε έναν δάσκαλο τέτοιου βεληνεκούς να ξεχωρίσεις την παιδαγωγική και επιστημονική του διάσταση από το όλον της προσωπικότητάς του. Και δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά: είναι θέμα συνέπειας, λόγων και έργων, βαθειάς κατανόησης των αναγκών της ανθρωπότητας, αίσθημα ευθύνης απέναντι σε κάθε συνομιλητή. Τελικά, πρόκειται για επαναστατικά χαρακτηριστικά που όλοι μας αγωνιζόμαστε να σφυρηλατήσουμε εμπνεόμενοι και μορφωνόμενοι από το έργο και το λόγο του σ. Πατέλη.

Παρά το γεγονός ότι κάποιοι με διδακτορικά στη σχολή του Γκαίμπελς αποφάνθηκαν στο δίκτυο ότι την όλη συζήτηση έχουν ανοίξει “τίποτα διδακτορικοί και μεταπτυχιακοί”, είμαι υπερήφανος και τυχερός που με τον Δημήτρη συνδέομαι και μέσω της διδακτορικής μου διατριβής, στην οποία είναι ο επιβλέπων καθηγητής. Για μένα αποτέλεσε και αποτελεί λογική συνέχεια των προβληματισμών μας στα χρόνια ύπαρξης και λειτουργίας των ομίλων. Σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί μοναχικό δρόμο, αλλά συλλογική προσπάθεια στόχος της οποίας είναι η συμβολή στην κατανόηση φλεγόντων ζητημάτων για την επιστημονική θεμελίωση των προταγμάτων κοινωνικής χειραφέτησης και οικοδόμησης της μοναδικής εναλλακτικής της κεφαλαιοκρατίας κοινωνίας, του κομμουνισμού.

Η υποστήριξη της υποψηφιότητάς μου από τη μεριά του ήταν ένας πραγματικός άθλος και χωρίς τη δική του στάση ένα θέμα με ξεκάθαρα μαρξιστικές αναφορές θα είχε πεταχτεί στα αζήτητα. Και αυτό το πεδίο υπήρξε χώρος σύγκρουσης του Δημήτρη με τις κυρίαρχες αντιλήψεις, αλλά και με τους δήθεν αριστερούς αυλοκόλακες. Υπήρξε και για τον αντίπαλο ευκαιρία να εκτοξεύσει άλλη μια επίθεση στον ίδιο. Από πρώτο χέρι είδα τη σπάνια ικανότητα ενός ανθρώπου να μετατρέπει συνειδητά τις ανάγκες άλλων ανθρώπων (τις δικές μου στην προκειμένη περίπτωση) σε εσωτερική παρώθηση, σε αγωνία για τη στήριξη του συντρόφου, σε αυταπάρνηση και ετοιμότητα ανά πάσα στιγμή να πολεμήσει με την αντίδραση.

Σε μια τέτοια παιδαγωγική σχέση δεν μπορούμε παρά να δούμε το πρόπλασμα των κομμουνιστικών σχέσεων του μέλλοντος, την κομμουνιστική αλληλεπίδραση εκπαιδευτή και εκπαιδευόμενου. Ο σεβασμός στην άποψη, ακόμη και στις ανεπάρκειες του άλλου, η διακριτικότητα στο χειρισμό λεπτών ζητημάτων, η ικανότητα να ανοίγει ορίζοντες στις παντοειδείς αναζητήσεις, η ετοιμότητα για αρωγή στις όποιες περιπλοκές του βίου και του έργου είναι ελάχιστα, αλλά ενδεικτικά του γεγονότος ότι η παιδαγωγική διάσταση διατρέχει το σύνολο της προσωπικότητας του Δημήτρη.

Ένα από τα πράγματα που κάνει εντύπωση σε όποιον έχει βρεθεί στο γραφείο του σ. Πατέλη στο Πολυτεχνείο Κρήτης είναι η μισάνοιχτη πόρτα του που αφήνει να περνά φως προς τα έξω, προς ένα σκοτεινό διάδρομο ερμητικά κλειστών γραφείων... Προσωπικά, έχοντας διηγήσεις και παιδικές αναμνήσεις για το γραφείο του κομμουνιστή δήμαρχου στις Συκιές της Θεσσαλονίκης, του οποίου η πόρτα ήταν μονίμως ανοιχτή στους δημότες (ενώ σήμερα πρέπει να διαβείς πολλούς κλητήρες, γραμματείς και παρατρεχάμενους...), δεν μπορούσα να μην κάνω τη σύγκριση. Ο αυθεντικός αγωνιστής, ο επαναστάτης μπορεί να υπάρξει μονάχα σε σύνδεση με τις αγωνίες του περίγυρού του, οφείλει να είναι ανοιχτός σε εξωτερικά ερεθίσματα. Αργότερα μάθαμε ότι η ανοιχτή πόρτα δεν είχε μόνο συμβολικό χαρακτήρα. Πολλάκις φιλοξενηθήκαμε στο σπίτι του Δημήτρη στο Κερατσίνι (για πανελλαδικές πορείες, διημερίδες κτλ.), το οποίο αποτέλεσε συνάμα κέντρο υποδοχής και φιλοξενίας όσων για διάφορους λόγους βρέθηκαν ανέστιοι στην πρωτεύουσα. Και είναι ακριβώς στο σπίτι του Δημήτρη που γράφω τώρα αυτές τις γραμμές...

Τέλος, θέλω να κάνω και ένα σχόλιο πάνω στη στάση και στις ευθύνες της αριστεράς, μιας και ένας από τους στρατοδίκες (αν όχι ο δήμιος...) στην υπόθεση του Δημήτρη Πατέλη είναι ο Λιοδάκης. Χωρίς να θέλω να γενικεύσω, αφού είναι προφανές ότι ο Λιοδάκης δεν εκφράζει το σύνολο του ΝΑΡ, εγείρεται ένα ζήτημα σχετικά με τη στάση του χώρου απέναντι σε ορισμένα άτομα, αντιλήψεις και πρακτικές. Προβληματίζει ιδιαίτερα το γεγονός ότι συγχρωτίζεται με δυνάμεις του ρεφορμισμού, ότι φλερτάρει με τα μπάχαλα και αναρχικές πρακτικές, ότι δέχεται εύκολα στις γραμμές του μεταμοντέρνους αρνητές του μαρξισμού και κάθε επιστημονικού ορθολογισμού, ότι ανέχεται τη στάση “μαρξιστών” διανοούμενων στην περίπτωση της εκδικητικής απόλυσης του Παλαιστίδη από τις εκδόσεις “Άγρα” (βλ. άρθρο του Κ. Μάρκου στο ΠΡΙΝ, 07/03/10)... Δεδομένων των παραπάνω, η παρουσία ενός Λιοδάκη στις γραμμές του ΝΑΡ δεν αποτελεί μεμονωμένο περιστατικό και η στάση ουδετερότητας στη σύγκρουση με τον Γρυσπολάκη αντικειμενικά βάζει πλάτες στην εφαρμοζόμενη πολιτική.

Είναι επιτακτική η ανάγκη να ξεκαθαρίσει τη στάση του ο χώρος και να διαχωριστεί από ρεύματα και πρακτικές που θυμίζουν τόσο μαρξισμό όσο το ΠΑΣΟΚ θυμίζει τις ιδρυτικές αρχές της Β' Διεθνούς! Σε αντίθετη περίπτωση θα νομιμοποιούμαστε να μιλάμε για παγιωμένη αντίληψη και θέση αρχής. Οφείλουμε όμως να επισημάνουμε ότι επαναστατική πολιτική δεν γίνεται με διπλωματία σε στυλ “χίλιοι καλοί χωρούν”, ούτε με συνδικαλιές στο εσωτερικό της όποιας οργάνωσης. Ένα τέτοιο κόμμα γρήγορα θα πέσει στα μάτια του αγωνιζόμενου λαού και θα εγκαταλειφθεί. Η συσπείρωση μεγαλώνει, όχι όσο διαχέεται η γραμμή, αλλά όσο πιο ξεκάθαρη γίνεται η τελευταία. Σύντροφοι, μην φοβάστε να καθαρίσετε τις γραμμές σας! Ουδείς θα σας κατηγορήσει για σταλινισμό...

Βεβαίως, η αλληλεγγύη στο σ. Πατέλη αφορά το σύνολο της αριστεράς. Και εδώ θα κριθούν όλοι οι χώροι. Όσοι δεν χαρίζουν την επιστήμη και το πανεπιστήμιο στο κεφάλαιο οφείλουν άμεσα να πάρουν θέση στο πλευρό του Δημήτρη και να καταδικάσουν τη χούντα που θέλουν να επιβάλουν ορισμένοι, φιμώνοντας κάθε ορθολογική και μαρξιστική φωνή στην εκπαίδευση. Αλλιώς, όχι μόνο “Ο κόσμος της σοφίας” θα διδάσκεται σαν εγχειρίδιο φιλοσοφίας (...), αλλά σε λίγο θα δούμε και τον “Κώδικα Ντα Βίντσι” στον κατάλογο των έγκριτων συγγραμμάτων! Καθένας κρίνεται!!! Άλλωστε, όπως λέει ο Μπρεχτ και μας θύμισε ο τελευταίος “Οδηγητής”:

“Όποιος σπίτι μένει σαν αρχίζει ο αγώνας
Κι αφήνει άλλους ν' αγωνιστούν για την υπόθεσή του
Πρέπει προετοιμασμένος να 'ναι: γιατί
Όποιος δεν έχει τον αγώνα μοιραστεί
Θα μοιραστεί την ήττα.

Ούτε μια φορά δεν αποφεύγει τον αγώνα
Αυτός που θέλει τον αγώνα ν' αποφύγει: γιατί
Θ' αγωνιστεί για την υπόθεση του εχτρού
Όποιος για τη δική του υπόθεση δεν έχει αγωνιστεί”

ΟΛΟΙ ΟΙ ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΟΙ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΡΟΦΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΤΕΛΗ!
ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΣ ΑΝΗΚΕΙ!
Ο ΚΟΣΜΟΣ ΑΥΤΟΣ ΜΑΣ ΑΝΗΚΕΙ!

Υ.Γ.: Οι απόψεις είναι προσωπικές και δεν είναι απαραίτητο να εκφράζουν ούτε το σ. Πατέλη ούτε τους ομίλους.

Κι εδώ οι τελικές του διορθώσεις (μετά από γόνιμη εκ των έσω κριτική).

Μετά από συζητήσεις που είχα με συντρόφους, θα ήθελα να διορθώσω και να ξεκαθαρίσω ορισμένες απόψεις μου, σύμφωνα και με τις εύστοχες και σωστές παρατηρήσεις που μου έγιναν.

ΠΡΩΤΟΝ: Ξεκαθαρίζω ότι η αναφορά στην υπόθεση της απόλυσης του Ντίνου Παλαιστίδη από τις εκδόσεις "Άγρα" αφορούσε το χώρο του ΝΑΡ γενικά και πρέπει να τονίσουμε ότι ο ίδιος ο Γ. Λιοδάκης πήρε σωστή θέση στο πλευρό του απολυμένου, υπογράφοντας το κείμενο των πανεπιστημιακών. Επίσης, για να μην αδικούμε το ΝΑΡ συνολικά, οφείλω να επισημάνω ότι το ίδιο έχει πάρει ξεκάθαρη θέση υπέρ του Παλαιστίδη, ενώ η αναφορά μου σχετιζόταν με το άρθρο του Κ. Μάρκου στο τελευταίο ΠΡΙΝ και μόνο με αυτό.

ΔΕΥΤΕΡΟΝ: Το φλερτ με τα "μπάχαλα" και πάλι δεν αφορά τον ίδιο τον Λιοδάκη. Στην αναφορά που κάνω εξετάζω προβληματικές, κατά την άποψή μου, συμπεριφορές και στάσεις του ΝΑΡ και όχι του Λιοδάκη. Για την ακρίβεια, μάλιστα, η αναφορά σχετιζόταν με συγκεκριμένη τάση στο εσωτερικό του χώρου, με την οποία ωστόσο υπάρχει ανοικτή διαπάλη. Επομένως, η λέξη "μπάχαλα" που χρησιμοποίησα ήταν άκρως ατυχής και δεν εμπλέκει ούτε το ΝΑΡ γενικά, ούτε τον ίδιο τον Λιοδάκη. Επιπρόσθετα, κάνω διάκριση ανάμεσα στα "μπάχαλα" και στους σοβαρούς και οργανωμένους αναρχικούς -όσο οξύμωρο κι αν ακούγεται κάτι τέτοιο...

ΤΡΙΤΟΝ: Συγχαρητήρια στη νΚΑ για τη συντροφική, ξεκάθαρη και κρυστάλινη τοποθέτησή της!

Αυτά! Επειδή οι καιροί χαλεποί και κυρίως πονηροί...

Τέλος -για όσους άντεξαν κι έφτασαν ως εδώ- ένα πιο επιστημονικό κείμενο που υπογράφουν με αφορμή την περίπτωση του σκληρού διαλεκτικού τα άλλα τρία λεμόνια (εκ του λομονόσοφ ορμώμενα) ή αλλιώς το ελληνικό τμήμα (sic) της διεθνούς ερενυητικής ομάδας της Λογικής της Ιστορίας.

Εξ αφορμής της ακραία απαξιωτικής, καταδικαστικής αντιμετώπισης (καταψήφισης) των μαρξιστικών ιδεών, του ερευνητικού προγράμματος και του θεωρητικού έργου του συντρόφου μας Δημήτρη Πατέλη σε πρόσφατη συνέλευση εκλεκτορικού σώματος στο Γενικό Τμήμα του Πολυτεχνείου Κρήτης και δεδομένου ότι ορισμένοι από τους επικριτές του, είτε είχαν, είτε έχουν (όπως δηλώνουν) σχέση με την αριστερά θα θέλαμε να επισημάνουμε τα εξής:

Η μαρξιστική σκέψη είναι οργανικά συνδεδεμένη με την αγωνιστική στάση ζωής και την αφοσίωση στην υπόθεση της κομμουνιστικής χειραφέτησης. Γενικότερα, η οποιαδήποτε απόπειρα δημιουργίας μιας δήθεν ουδέτερης, αποϊδεολογικοποιημένης κοινωνικής επιστήμης και φιλοσοφίας σε μια κοινωνία που σπαράσσεται από ταξικές αντιθέσεις είναι ουτοπική και υποκριτική.

Ο μαρξισμός συνάπτεται με το επιστημονικό εγχείρημα της καθολικής θεώρησης της κοινωνίας. Ειδοποιό γνώρισμά του είναι η εξέταση των επιμέρους πτυχών του κοινωνικού εντός των συναφειών της ολότητας. Συνακόλουθα, η μαρξιστική σκέψη είναι εγγενώς αντίθετη προς τον κατακερματισμό των πεδίων της κοινωνικής θεωρίας, προς την άτεγκτη, στενή εξειδίκευση και τον υποδουλωτικό καταμερισμό της επιστημονικής εργασίας που καθιστά αδύνατη την κατανόηση των υπό διερεύνηση ξεχωριστών προβλημάτων και φαινομένων.

Για τους ανθρώπους που εργάζονται ειλικρινώς στο χώρο της μαρξιστικής σκέψης δεν μπορούν να αποτελούν γνώμονα θεωρητικής αναζήτησης και κανόνα εγκυρότητας οι δημοσιεύσεις σε περιοδικά του mainstream, των θεσμοθετημένων ranking lists και του υψηλού impact factor. Οι αυτοματοποιημένες, αποπροσωποποιημένες διαδικασίες αποτίμησης του ερευνητικού έργου στο σύγχρονο αστικό πανεπιστήμιο είναι δηλωτικές της βαθύτατης αποξένωσης και του γενικευμένου ανταγωνισμού μεταξύ των μελών του, της παντελούς αδιαφορίας προς το περιεχόμενο της σκέψης ενός εκάστου εξ αυτών.
Η αποδοχή τεχνοκρατικών κριτηρίων αξιολόγησης του ερευνητικού έργου οδηγεί στην ενίσχυση των φαινομένων κρίσης και παρακμής των κοινωνικών επιστημών.

Ο μαρξισμός στη διάρκεια του 20ου αιώνα συνδέθηκε με τα πλέον συγκλονιστικά επαναστατικά εγχειρήματα που γνώρισε η ανθρωπότητα. Σε συνάρτηση με τις πρώτες απόπειρες οικοδόμησης του σοσιαλισμού η μαρξιστική σκέψη αναπτύχθηκε στο πλαίσιο ποικίλων και τολμηρών ερευνητικών προγραμμάτων, που επιχείρησαν δια της θεωρίας να φωτίσουν τα βήματα της νέας κοινωνίας. Στη Σοβιετική Ένωση, καθώς και σε άλλες σοσιαλιστικές χώρες, και σε επιστημονικά πεδία όπως η ψυχολογία, η παιδαγωγική, η πολιτική οικονομία, οι ιστορικές σπουδές, η κοινωνική θεωρία, η γνωσιολογία, η θεωρία της τέχνης και η φιλοσοφία η μαρξιστική σκέψη σημείωσε αξιόλογη έως εξαιρετική πρόοδο. Απορρίπτοντας το δογματισμό και τις ιδεολογικές απλουστεύσεις, θεωρούμε ότι οι δημιουργικές μαρξιστικές παραδόσεις των πρώτων σοσιαλιστικών εγχειρημάτων αφορούν άμεσα τις δυνάμεις της αριστεράς που με συνέπεια αγωνίζονται για τη σοσιαλιστική προοπτική. Είναι δική τους κληρονομιά.
Η περιφρονητική αντιμετώπιση αυτών των παραδόσεων, η συλλήβδην απόρριψή τους σε πνεύμα άκρατης εμπάθειας είναι απαράδεκτη για ανθρώπους που δηλώνουν στράτευση στην υπόθεση της κοινωνικής απελευθέρωσης.

Η διατήρηση και ανάπτυξη των μαρξιστικών σπουδών στους χώρους επιστημονικής έρευνας και εκπαίδευσης αποτελεί κρίσιμο ζήτημα για την αριστερά, οργανικά συνδεδεμένο με την αναγκαιότητα της επαναστατικής θεωρίας και της κριτικής συνειδητοποίησης, προκειμένου οι κοινωνικοί αγώνες να είναι εύστοχοι και νικηφόροι. Η θεωρητική ανίχνευση χειραφετικών δυνατοτήτων στο πλαίσιο των πλέον γόνιμων παραδόσεων της μαρξιστικής σκέψης είναι οργανικό μέρος του αγωνιστικού πράττειν που αποσκοπεί στην αλλαγή της κοινωνίας.
Στις προοπτικές που ανοίγουν για ένα τέτοιο πράττειν δοκιμάζονται και κρίνονται οι ιδέες, το θεωρητικό έργο, οι προσωπικές συμπεριφορές και το ηθικό ανάστημα του κάθε αριστερού διανοούμενου.

Ένα κείμενο που έχει μπει ήδη στη νέα προοπτική, σήμερα στο πριν κι έχει σταλθεί και στο ρίζο, αλλά δεν το βλέπω να δημοσιεύεται.

Αντί επιλόγου να πω ότι σήμερα στο παιδαγωγικό του απθ γίνεται μια πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση με το σοβιετικό κυριούλη για το έργο του σοβιετικού παιδαγωγού μακάρενκο. Το ξέρω ότι είναι ενημέρωση της τελευταίας στιγμής, αλλά όποιος βρίσκεται στη μητέρα πατρίδα κι έχει την ευκαιρία να πάει δεν πρέπει να την χάσει.
Η κε του μπλοκ είναι ανοιχτή σε πιθανούς εθελοντές για ανταποκρίσεις και κάτι παραπάνω από πρόθυμη να τις δημοσιεύσει.

Ευχαριστούμε για την υπομονή σας να το διαβάσετε όλο...