100 χρόνια Άρης

-Δηλ είσαι από την τούμπα και είσαι αρειανός;

Μα ναι ρε φίλε, γιατί όχι. Τι με κοιτάς λες και είμαι, ξέρω εγώ, αφροαμερικάνος στην εθνική ρωσίας; Για στάσου όμως, κι αυτό έχει γίνει στο μπάσκετ, με τον χόλντεν. Είδες η παλινόρθωση; Και ο παοκ στην τελική το 60’ πήγε εκεί, που του έδωσαν το οικόπεδο να φτιάξει γήπεδο. Ως τότε έπαιζε κάπου μες στην πανεπιστημιούπολη, στην πλατεία χημείου νομίζω, και όταν έφευγε έξω η μπάλα, πήγαινε στα μνήματα απέναντι, στο α’ νεκροταφείο, στην αρχή της ευαγγελίστριας –η οποία είναι ένα μαγικό μέρος, κέντρο – απόκεντρο, σαν χωριουδάκι στη μέση της πόλης.

Και ξέρεις πως από εκεί έχει μείνει η φράση που προτρέπει τον αμυντικό να πετάξει την μπάλα στα μνήματα, για να φάει χρόνο; Όπως στην επαρχία –και την ευαγγελίστρια- που το γήπεδο είναι λίγο έξω από το χωριό, μαζί με το νεκροταφείο. Κι όπως ερημώνει τις τελευταίες δεκαετίες η επαρχία, θα την κλείσουν μια μέρα όλη μαζί σε ένα μνήμα και θα μείνουμε πίσω εμείς, ζωντανοί-νεκροί μες στις πόλεις και τα αστικά κλουβιά –αστικά με την έννοια της πόλης και της αστυφιλίας, και με την έννοια των αστών, που εδώ να δεις ‘αστυφιλία’ από διάφορους ψωνισμένους μικροαστούς.

Αλλά κι η τούμπα τότε, σαν χωριουδάκι ήταν, με χαμηλά προσφυγικά σπίτια. Η πραγματική (αετο)φωλιά για τον παοκ όμως είναι η δυτική θεσσαλονίκη, με τις δυτικές συνοικίες -ή με τα λούμπεν κωλόμπαρα και τους κάγκουρες, εξαρτάται από ποια σκοπιά το βλέπεις. Και όσο πας ανατολικά, σπάει λίγο η μαυρίλα κι αρχίζει κάπως να κιτρινίζει. Οπότε η διελκυστίνδα της υπερβολής μεταξύ των οπαδών, κάτι σα διαγωνισμός γραφικότητας, όπου τραβάς το σκοινί προς την πλευρά σου μέχρι να σπάσει, επιτάσσει να λένε οι παοκτζήδες πως ο άρης είναι ‘παπαναστασιακός’, που αφορά μόνο μια μικρή ζώνη γύρω από τον κεντρικό δρόμο του χαριλάου, και οι αρειανοί να παίρνουν τηλέφωνο στα αθλητικά ραδιόφωνα και τον ραπτόπουλο –που και ο ραπ αρειανός από την τούμπα ήταν, αλλά το κρύβει, όπως έκρυβε παλιά, στα φιλότριχα και προοδευτικά χρόνια του ογδόντα, με περουκίνι το εξωτερικό κενό στο κεφάλι του (για το εσωτερικό κενό δεν ξέρω να σου πω, αλλά μια χαρά ξύπνιος μου φαίνεται), ενώ τώρα που είναι της μόδας η χρυσαυγίτικη καράφλα, κυκλοφορεί γουλί ακομπλεξάριστος…- να παίρνουν λοιπόν τηλέφωνο στα ραδιόφωνα οι αρειανοί και να λένε: καλησπέρα από την κιτρινόμαυρη τούμπα ή από την κιτρινόμαυρη επτάλοφο, την κιτρινόμαυρη κρήτη (όχι από τους ντάλτον του εργοτέλη), τον κιτρινόμαυρο πειραιά, την κιτρινόμαυρη αφρική, τον κιτρινόμαυρο πλανήτη άρη, που βασικά κοκκινωπός είναι, αλλά έτσι και αλλιώς κι η γη θα γίνει κόκκινη, ή κόκκινη από ζωή ή κόκκινη από θάνατο και νιόγαβρους θαυμαστές του μαρινάκη (που πήρε λέει και τον 902), εκτός βέβαια από την τούμπα και την επτάλοφο, που θα παραμείνουν κιτρινόμαυρες, αν και λένε πως και εμείς στο άρμα του μαρινάκη είμαστε. Και τότε, αν είναι, γιατί πέφτουμε ρε συ και μας έχουν πηδήξει διαιτητικά;

Ναι, αλλά γιατί αναφέρεις την τούμπα σε ένα επετειακό κείμενο για τα εκατό χρόνια του άρη; Για να σου εξηγήσω τη δική μου βιωματική σχέση με την ομάδα. Και ότι στη δική μου γενιά, δεν ήταν περίεργο να είσαι τουμπιώτης κι αρειανός, αν είχες προλάβει, στα τελειώματα έστω, τη μεγάλη ομάδα του γκάλη και του γιαννάκη –άλλο αν κάποιοι αλλαξοπίστησαν στην πορεία. Κι έπρεπε να έχεις παοκτζή πατέρα και γερή κατήχηση από το σπίτι, για να πας κόντρα στο αυθόρμητο ρεύμα της εποχής· ή αντιστρόφως να έχεις δεθεί με την ομάδα –και όχι μόνο με τους τίτλους της και τη λογική να είσαι πάντα με τον καλύτερο- για να μη σε παρασύρει μετά η άμπωτη της αντεπανάστασης και να παραμείνεις αρειανός στα πέτρινα χρόνια.

Και τη λαμπράκη –ή κονίτσης, όπως τη λένε ακόμα κάποιοι παλιοί δεξιοί- την έχουν συνδέσει όλοι με τη διαδρομή του 14, κατά μήκος της άνω τούμπας, που ανεβάζει τα καραβάνια των ταλιμπάν ως την αγία βαρβάρα, για να πάνε γήπεδο, ή τους αφήνει μια στάση πιο πέρα, στα γυράδικα, για να φάνε ωμό κρέας –πού να προλάβει να ψηθεί ο γύρος σε μέρα αγώνα- πίνοντας τούμπα λίμπρε: μαλαματίνα με κόκα κόλα ή σουρωτή για τους «εναλλακτικούς». Αλλά το μόνο γήπεδο που υπάρχει επί της λαμπράκη στην πραγματικότητα, είναι το αλεξάνδρειο, όπου παίζει ο μπασκετικός άρης, στην αρχή του δρόμου, κάτω από την εγνατία –αν και οι περισσότεροι αγνοούν αυτό το κομμάτι. Είδες σφε, κι ο λαμπράκης δικός μας είναι...

Κι ίσως είναι σκάνδαλο να έχει ο παοκ δικό του γήπεδο μπάσκετ και να το γεμίζει (;) δύο φορές τον χρόνο, με άρη κι ολυμπιακό, ενώ ο άρης όχι, αλλά καλύτερα έτσι από μια άποψη, που μας άδειασαν τη γωνιά, γιατί το αλεξάνδρειο είναι το πιο μπασκετικό γήπεδο, γεμάτο αύρα, θρύλους και φαντάσματα, που πλανώνται πάνω από την ευρώπη. Κι ήταν αυτονόητο η κεντρική σάλα να πάρει το όνομα του γκάλη, που άφησε εποχή σε αυτό το γήπεδο. Θα το φανταζόσουν ποτέ δηλ με όνομα «μπάνε πρέλεβιτς» ή κάτι άλλο παρόμοιο; (πχ πέτζα στογιάκοβιτς, ή χρήστος τσέκος, ακόμα καλύτερα).

Έτσι κι αλλιώς όμως, δεν έχει νόημα να μιλήσεις για τον άρη χωρίς το διαλεκτικό του αντίθετο, για το γιν χωρίς το γιαν (και για το δίδυμο γκα-γιαν) –κι ας μην το καταλαβαίνουν αυτό όσοι χαίρονται τώρα με την παρακμή και τον υποβιβασμό του ποδοσφαιρικού τμήματος. Όπως δε γίνεται να μη μιλήσεις και για τον ηρακλή, που ιδρύθηκε επί τουρκοκρατίας, αρχικά ως σύλλογος φίλων της μουσικής, και ο άρης προέκυψε από τις τάξεις του με διάσπαση –την ίδια χρονιά που τα έσπαγαν κι οι μπολσεβίκοι με τη δεύτερη διεθνή.

Κι όσοι θυμούνται τον παλιό rso στα ερτζιανά της πόλης, που έκανε ξανά μόδα τα 80’ς στη θεσσαλονίκη, ήδη από τα τέλη του 90’, κι αναρωτιόντουσαν τι να σημαίνουν αυτά τα αρχικά, έχουν καθαρά ελληνική προέλευση και βγαίνουν από το «ραδιοφωνικός σταθμός των οπαδών του ηρακλή», γιατί ως τέτοιος είχε ξεκινήσει –τιμής ένεκεν ίσως και για την αρχική ιδιότητα του συλλόγου. Και πώς να μην έχουν νοσταλγία για τα 80’ς και το βάσια, που ποτέ δεν ξεπέρασαν, οι ηρακλειδείς –ή γριές κατά το κοινώς λεγόμενο, λόγω της παλαιότητας του συλλόγου;

Κι ούτω πως προέκυψε από τα σπλάχνα του ημίθεου ηρακλή ένας θεός. Δηλ τι θεός…; Ημίθεος και βάλε, που θα ‘λεγε κι ο χάρρυ κλυνν. Ο οποίος όμως είναι με τον απόλλωνα καλαμαριάς κι είχε γίνει και πρόεδρος της επαε για ένα διάστημα στα μυθικά 80’ς. Να τα βλέπει αυτά τώρα ο άλλος πόντιος, ο σαββίδης, που τα ‘χει βρει μπαστούνια με τον σαρρή στην επαε, και... διηγώντας τα να κλαις.

Κι αν ψάχνουμε το συνδετικό (μ)νήμα των συλλόγων της θεσσαλονίκης, δεν είναι γιατί τις θεωρούμε «μια πόλη, μια ομάδα, μια τζατζίκι, μια πατάτες». Που το ‘χε πει, με άλλα λόγια κάποτε κι ο μπουτάρης, όταν πρότεινε να υπάρχει μόνο μία ομάδα ανά άθλημα: ο άρης στο μπάσκετ, ο παοκ στο ποδόσφαιρο και ο ηρακλής στο βόλεϊ. Και ναι μεν ο μπουτάρης είναι αρειανός θεωρητικά, μα πάνω απ’ όλα είναι επιχειρηματίας χωρίς ιδεολογίες και συναισθήματα, που σκέφτεται πάντα με κριτήρια κέρδους και όρους αγοράς –που δύσκολα θα χωρέσει στη θεσσαλονίκη παραπάνω από έναν «επενδυτή», με σταθερά έσοδα και κερδοφορία.

Γιατί δηλ, οι ομάδες εκφράζουν κάποια ιδεολογία –θα μου πεις; Δεν είναι ανώνυμες επιχειρήσεις (αε); Σωστή παρατήρηση. Αλλά αυτό δε σημαίνει ότι εμείς τις θέλουμε έτσι, να συγχωνεύονται σαν τις ελληνικές τράπεζες, για να επιβιώσουν, διαγράφοντας μονοκονδυλιά την ιστορία τους.

Και σαν τι διαφορετικό εκφράζει δηλ ιστορικά και ιδεολογικά ο άρης; Έλα ντε. Ο άρης είναι πολύ αντιφατική κι ιδιαίτερη ομάδα. Κάποτε είχε αριστοκρατική κοινωνική βάση, αλλά άκμασε μαζί με τους μικροαστούς και την πασοκάρα του 80’, ενώ σήμερα έχει επιφανειακά αρκετές εξωτερικές ομοιότητες με το κομμουνιστικό κίνημα (ίσως τις αναλύσουμε σε κάποια επόμενη ανάρτηση, αν υπάρξει ανταπόκριση από τη βάση του μπλοκ) και μπορείς να δεις στο γήπεδο πανό με τον τσε και τη σημαία της αργεντινής –λόγω μπομπονέρα περισσότερο, παρά λόγω του αργεντινάσο. Άσε που οι αρειανοί έχουν βγάλει και το σύνθημα-κατατεθέν της κρίσης κι εκστασιάζονται όταν φωνάζουν όλοι μαζί «δεν έχω σπίτι, δεν έχω δουλειά, δεν έχω γκόμενα, δεν έχω λεφτά».

Ο άρης είναι επίσης αδελφοποιημένος με το (εναπομείναν) εβραϊκό στοιχείο της πόλης και την τοπική μακάμπι, παράλληλα όμως ήταν από τους ευνοούμενους της κατοχής, σύμφωνα με την κυρίαρχη ασπρόμαυρη προπαγάνδα –κι ας τον αποκαλούν ‘εβραίο’ κι αυτοί σε κάποιο σύνθημά τους (στη μελωδία του «σαρά περκέ τι άμο»).

Κατάφερε να ενώσει στην ακμή του όλους σχεδόν τους έλληνες –κάτι σαν το εαμ της δεκαετίας με τις βάτες- και να κλείνει τα θέατρα τα βράδια της πέμπτης, αλλά να ενώσει στην παρακμή του όλους τους αντίπαλους οπαδούς, που κάνουν καζούρα με το διαφαινόμενο ποδοσφαιρικό υποβιβασμό του.

Έχτισε μια αυτοκρατορία στο μπάσκετ –που οι παοκτζήδες τη θυμούνται σαν την επταετία- αλλά σήμερα έχει μείνει αλώβητο από την «τουρκιά» μόνο το σούλι και ο σούλης παπαδόπουλος, όπως στην τελευταία περίοδο των παλαιολόγων.

Αν θέλεις όμως σφε αναγνώστη μια βασική ιδιαιτερότητα του άρη, εγώ θα ξεχώριζα την εξής. Έβλεπα προχτές τη συγκινητική υποδοχή που είχε ο ομπράντοβιτς στο οακα, στην επιστροφή του ως αντίπαλος και τη βράβευσή του από τον επίσημο παναθηναϊκό στο ημίχρονο. Και σκεφτόμουν ότι ο άρης δεν είχε ούτε ένα ομαλό διαζύγιο με τους δικούς του μπασκετικούς θρύλους.

Ο ιωαννίδης ήρθε με τον ολυμπιακό για να χάσει και να ακούσει να βρίζουν εν χορώ τη γυναίκα του. Ο γκάλης την επόμενη χρονιά με τον παναθηναϊκό, δε γλίτωσε την ένταση και τα υβριστικά. Για το γιαννάκη, ένα χρόνο αργότερα, είχε βγει και ειδικό τραγούδι που υπάρχει και στο γιου-τιουμπ. Μία από τα ίδια με το σούμποτιτς (ως προπονητής) και με το λιαδέλη –που ήταν μια σκάλα κάτω βέβαια ως μπασκετική αξία από τους άλλους. Όλους σχεδόν –άντε να εξαιρείται εν μέρει ο γκάλης- το κοινό τους υποδέχτηκε σαν ιούδες, όπως υποδέχτηκε το καμπ νου το φίγκο, την πρώτη χρονιά που πήρε μεταγραφή στη ρεάλ. Κι αν γινόταν τότε καμιά απόπειρα να τους βραβεύσουν στο ημίχρονο για την προσφορά τους στην ομάδα, πχ το γιαννάκη, θα τον πετροβολούσαν οι οπαδοί με όσα αντικείμενα δεν είχαν πετάξει στον πρέλεβιτς (τότε που εκτελούσε βολές σε νεκρό χρόνο και ο γιαννάκης κάθισε μπροστά, ασπίδα προστασίας από την εξέδρα των αρειανών). Άλλο αν σήμερα έχει παραγραφεί για κάποιους το αδίκημα και τον θέλουν προπονητή στην ομάδα.

Κι η πλάκα είναι πως οι πιο πολλοί από αυτούς είναι όντως αρειανοί κι ο κόσμος σε γενικές γραμμές τους αγαπάει –με βασική εξαίρεση τον ιωαννίδη, που έγινε υπουργός με τη νδ και συνεχίζει από άλλο πόστο την επίδειξη των αρετών του χαρακτήρα του. Αλλά (ο κόσμος) δε συγχωρεί ποτέ και κανέναν. Γιατί όπως λέει και το σύνθημα της αρειανής κερκίδας.

Και πες μου τι ψυχή θα παραδώσεις

Τα χρώματα του άρη αν προδώσεις.

Το Πεσάχ στο σοσιαλισμό

Το κομμουνιστικό κίνημα έχει μια ιστορία πλούσια, γεμάτη –μεταξύ άλλων- με διασπάσεις και σχίσματα, ορθοδοξίες κι αιρέσεις. Μουσάτους αντάρτες και γενειοφόρους ιεραπόστολους του κομμουνιστικού ιδεώδους, ανώνυμους αγίους του κινήματος και οσιομάρτυρες που θυσιάστηκαν για τις ιδέες τους. Μέχρι και σέχτες με ολιγομελή ιερατεία, που προστατεύουν το δόγμα τους και το –εξίσου ολιγομελές- ποίμνιό τους.

Το κόμμα μπορεί σε μια εξιδανικευμένη μορφή να ενσαρκώσει την ιδέα του απολύτου καλού, αλλά την ίδια στιγμή να συνεργαστεί και με το διάβολο ακόμα για τον τελικό του σκοπό και να βγάλει μέσα από τις γραμμές του έκπτωτους αγγέλους, που το προδίδουν και εκπίπτουν στο άλλο στρατόπεδο. Ή άλλους που ισχυρίζονται ότι το έχουν απομυθοποιήσει, αλλά εξακολουθούν να το αντιμετωπίζουν ως παντοδύναμη αφαίρεση και να το θεωρούν μεταφυσικά υπεύθυνο για κάθε τι στραβό που συμβαίνει.

Το κόμμα δεν είναι κάτι αφηρημένο, αλλά {είναι} τα μέλη του, οι σύντροφοι που το αποτελούν. Για την ακρίβεια είναι μια αφαίρεση που βασίζεται σε πραγματικά πρόσωπα και γεγονότα. Συγκεντρώνει τα καλύτερα ατομικά χαρακτηριστικά κάθε ξεχωριστής περίπτωσης, τις καλύτερες ιδιότητες των πιο ξεχωριστών συντρόφων, σε μια ενιαία ολότητα και μπαίνει στη σφαίρα των μυθικών, συλλογικών ηρώων.

Για μερικές συνειδήσεις το κόμμα γίνεται ένα είδος θρησκείας, όπιο του εργαζόμενου λαού, με την έννοια του παυσίπονου. Σαν αποκούμπι, όπου μπορεί να αποθέσει τις ελπίδες του, πριν τη συντεταγμένη χρεοκοπία και την ασύντακτη απελπισία. Το κόμμα είναι η καρδιά ενός άκαρδου κόσμου, που κολυμπάει στην κοιλάδα των δακρύων.

Οι κομμουνιστές διαφέρουν επί της ουσίας από τους χριστιανούς, γιατί θυσιάζονται για έναν καλύτερο κόσμο, χωρίς να περιμένουν να απολαύσουν τους καρπούς της θυσίας τους. Χωρίς να υπόσχονται τη δευτέρα παρουσία (όπου επιμένουν να μεταθέτουν κάποιοι τον σοσιαλισμό, κρίνοντας μάλλον από τις δικές τους μεταφυσικές ανησυχίες τα αλλότρια) ούτε μάννα εξ ουρανού και θαυματουργές λύσεις «εδώ και τώρα», του τύπου: «δεύρο έξω από το ευρώ, για να μην πληρώσουμε την κρίση». Δεν ελπίζουν στη νεκρανάσταση του παρελθόντος, αλλά στην επ–ανάσταση «νεκρών» λαϊκών συνειδήσεων και της πτωματικής τους απραξίας –όπως έλεγε η ρόζα, τον καιρό του οκτώβρη, για το γερμανικό προλεταριάτο.

Όλα αυτά μας δίνουν την ευκαιρία να μιλήσουμε για το δικό μας πεσάχ, το πέρασμα στο σοσιαλισμό και τη γη της επαγγελίας. Κι όταν λέμε δικό μας, εννοούμε εμάς τους εβραιομπολσεβίκους, όπως μας έλεγαν εκείνα τα χρόνια, που καταφέρναμε να συνδέουμε διαλεκτικά τις πιο αντιφατικές ιδιότητες. Να είμαστε εβραίοι και άθεοι ταυτόχρονα, να αναγνωρίσουμε πρώτοι απ’ όλους το κράτος του ισραήλ (1948), αλλά την ίδια περίοδο να διενεργούμε πογκρόμ εναντίον του εβραϊκού πληθυσμού, σύμφωνα με την αντισταλινική μυθολογία. Και παράλληλα να στηρίζουμε διακριτικά τον απελευθερωτικό αγώνα των παλαιστίνιων, ενώ το ισραήλ είχε ρόλο τοποτηρητή των αμερικάνων στην ευρύτερη περιοχή της μέσης ανατολής.

Εβραιομπολσεβίκοι σαν το μαρξ και τον τρότσκι, που ‘χαν εβραϊκή καταγωγή. Αν και ο κάρολος δε συνέπεσε χωροχρονικά με το πολιτικό ρεύμα των μπολσεβίκων για να δικαιολογήσει το δεύτερο συνθετικό. Κι ο λέοντας συνέπεσε περιστασιακά, μόλις για μερικά χρόνια. Κατά βάση μάλλον τίμιος κεντριστής ήταν –στη διαμάχη με τους μενσεβίκους- και κατά άλλους μισομενσεβίκος.

Οι οπαδοί του βέβαια πιστεύουν ότι αυτός ήταν ο γνήσιος κι ουσιαστικός συνεχιστής της πολιτικής του λένιν και των μπολσεβίκων. Αλλά ο ίδιος ήταν μάλλον αρκετά περήφανος για να δεχτεί ότι πρέσβευε την συνέχεια κάτι άλλου (λενινισμός, μπολσεβικισμός) κι όχι κάτι δικό του. Έτσι πολλοί τροτσκιστές λένε ότι ο λένιν και οι μπολσεβίκοι ήταν βασικά που προσχώρησαν με τις θέσεις του απρίλη στη θεωρία του τρότσκι για τη διαρκή επανάσταση, παρά το αντίθετο.

Κι έτσι αρχίζει μια σειρά παραδόξων με τους διάφορους –ισμούς. Ο τρότσκι–εξ όσων γνωρίζω- δεν εισήγαγε κάποιον –ισμό για τις θέσεις και τις απόψεις του. Το έκαναν όμως οι οπαδοί του, που αυτοπροσδιορίζονται ως τροτσκιστές.
Ο ζηνόβιεφ εισηγήθηκε τον όρο λενινισμός, ως τον μαρξισμό της εποχής του ιμπεριαλισμού. Ενώ τα επόμενα χρόνια ο μαρξισμός-λενινισμός εμπλουτίστηκε με δεύτερη παυλίτσα και τον –ισμό του συντρόφου με το μουστάκι. Τότε οι ορθόδοξοι σύντροφοι δήλωναν σταλινικοί, συμπληρώνοντας κατά το δοκούν την τριάδα με τις παυλίτσες και τις προτομές –με το μαο, το ζήτα του ζαχαριάδη, κοκ.

Σήμερα όμως σχεδόν κανείς δεν αυτοπροσδιορίζεται ως σταλινικός κι οι περισσότεροι οπαδοί του συντρόφου με το μουστάκι θεωρούν τον όρο αδόκιμο κι αντι-επιστημονικό. Έτσι, έχει μείνει κυρίως στη φρασεολογία των τροτσκιστών, που είναι τέτοιοι ακριβώς σε αντίθεση με τους σταλινικούς. Γιατί ο ένας πόλος της αντίθεσης δεν έχει νόημα ύπαρξης, χωρίς τον άλλο.

Κι είναι ζήτημα αν αυτή η αντίθεση έχει σήμερα αντικειμενική βάση ύπαρξης, πέρα από ιστορικούς λόγους.
Τι υποδηλώνει άραγε ο όρος σταλινικός στις σημερινές συνθήκες; Αυτόν που συμφωνεί με την αντίληψη του στάλιν για τις εμπορευματικές σχέσεις στο σοσιαλισμό και τη μπροσούρα του για τα οικονομικά ζητήματα της εσσδ; Αυτό όμως είναι κάτι μερικό, σχετικό με την πολιτική οικονομία του σοσιαλισμού (αν είναι δόκιμος ως όρος, γιατί ο σοσιαλισμός δεν είναι αυτόνομη βαθμίδα κοινωνικής εξέλιξης, ούτε συνιστά κάποιον ξεχωριστό τρόπο παραγωγής).
Ή μήπως κάποιον που συμφωνεί με το σύνθημα για οικοδόμηση του σοσιαλισμού σε μια χώρα; Αυτό ήταν όμως σύνθημα που υπαγορεύτηκε στις συγκεκριμένες συνθήκες μιας συγκεκριμένης χώρας –που ήταν το ένα έκτο του πλανήτη κι όχι μια οποιαδήποτε χώρα. Κι είναι μάλλον ανόητο να εξεταστεί γενικά ως θεωρία, έξω από το συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο.

Ταυτόχρονα όμως, τίποτα από αυτά δε στερείται νοήματος. Η διαρκής επανάσταση, η ιμπεριαλιστική αλυσίδα που σπάει σε μια μικρή ομάδα χωρών, όπου νικάει πρώτα η επανάσταση, η σχεδιασμένη υπέρβαση της εμπορευματικής παραγωγής και των κατάλοιπων της, είναι ζητήματα που θα ξαναβρούμε μπροστά μας. Κι οι σχετικές αντιλήψεις θα καταστούν εκ νέου επίκαιρες, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Δεν είναι στείρες βυζαντινολογίες, αλλά αρχαιολογίες του μέλλοντός μας κι εργαλείο πολύτιμο για την κατανόησή του.

Όποιος κλείσει τα μάτια του και τις προσπεράσει, είναι καταδικασμένος σε πισωγύρισμα. Νομοτελειακά θα σκοντάψει πάνω τους και μπορεί να σπάσει τα μούτρα του. Όποιος αγνοήσει τις υπαρκτές διαφορές πάνω σε αυτά τα θέματα, μπορεί να βαυκαλίζεται ότι πετυχαίνει τη διαλεκτική υπέρβαση των αντιθέσεων, αλλά απλώς εσωτερικεύει την πάλη τους και πετυχαίνει τεχνητές συγκολλήσεις με ημερομηνία λήξης. Άλλωστε ένα βασικό χαρακτηριστικό του οπορτουνισμού είναι να επιχειρεί να κρύψει τις διαφορές και τις διαφωνίες, επικαλούμενος την ενότητα.

Τι γίνεται λοιπόν με το δικό μας πεσάχ; Κάποιοι περιμένουν τον μωυσή με το μαγικό ραβδάκι να ανοίξει τη θάλασσα στα δύο, για να περάσουν ειρηνικά, χωρίς να βρέξουν τα πόδια τους. Διάφοροι επίδοξοι μωυσήδες τα κάνουν μούσκεμα και μας οδηγούν σαν πρόβατα για σφαγή. Και άλλοι μαλώνουν για την γη της επαγγελίας, που την βρήκανε φτωχική και τους γέλασε. Γιατί στην επουράνια έφοδο δε βρήκαν μάννα εξ ουρανού, ούτε τον τίγρη να ενώνεται με τον ευφράτη και να ευφραίνει την ψυχή μας με όλα τα καλά του κόσμου. Δε βρήκαν να ρέει μέλι και γάλα, παρά μόνο άφθονο αίμα, όπως στην πηγάδα του μελιγαλά.


Το βασικό λοιπόν είναι να ορίσουμε τι ακριβώς είναι για εμάς η γη της επαγγελίας. Αλλά αυτό μπορεί να γίνει σε επόμενη ανάρτηση.

Το εβραϊκό ζήτημα

Σε κάποια φάση είχα ξεκινήσει να γράφω ένα κείμενο για το μέτωπο, που κάθε χώρος το βλέπει σαν πάρτι όπου προσκαλεί τους άλλους να έρθουν χωρίς φόβο και δώρα φέροντες. Και προτάσσει ένα πλατύ μέτωπο για να αποφύγει το μέτωπο. Πλατειάζει, το φέρνει από εδώ, το φέρνει από εκεί, εγώ ξανά στο τίποτα, στο γενικά εσύ.

Κι έτσι όπως δεν ενώνονται τα μέτωπα –γιατί για ένα καθαρό κούτελο ζούμε στην κοινωνία και δεν θα το λερώσουμε με πολιτικές εκπτώσεις- έρχονται σε μετωπική σύγκρουση, μέτωπο με μέτωπο και τρίβουν τις μύτες τους σαν τους εσκιμώους. «Με» (απ’ το μέτωπο) από εδώ και «με» από εκεί, μας κάνουνε ένα ωραίο ζευγάρι μεμέ. Κι εμείς τραβάμε τα μεμέ μας απ’ το κακό μας, ώσπου να ωριμάσουν οι συνθήκες, αντί να παίζουμε με τις τάπες και τους πάτους των βαρελιών, να δούμε αν μας παίρνει να πάμε και πιο κάτω.

Και την παράταξη στους οικοδόμους θα κολλούσε να την βγάλουνε μπετοναρισμένο αριστερό μέτωπο, με αρχικά μπετόν αρμέ και σύνθημα άρμεγε λαγούς και κούρευε μισθούς και το δημόσιο χρέος.

Κι εκεί θυμήθηκα ένα εκλογικό αστερίξ με το μαθουσαλίξ που –αν και ήθελε να διώξει τους ξένους από το γαλατικό χωριό- ήταν σαν οργάνωση του εξωκοινοβουλίου και κουβαλούσε ένα πλακάτ που έγραφε: όλοι μαζί μου, αν κι ήταν μόλις ένα άτομο.

Κι εκεί ο ειρμός ξεστράτισε και το κείμενο έγινε πασχαλιάτικο. Γιατί οι υπόλοιποι μπορεί να μας βλέπουν σα μαθουσάλες του κινήματος, 93 χρονών κόμμα κι ακόμα δυνατό κι ακμαίο. Αλλά στην ουσία οι δικές τους θέσεις είναι ακόμα πιο παλιές. Σάπια σοσιαλδημοκρατικά κηρύγματα κι απλά ευχολόγια παπάδων που πατάνε σε δυο βάρκες, τη στιγμή που η κρίση σα μωυσής σκίζει τη θάλασσα στα δύο κι αυτοί πέφτουν στο θεωρητικό κενό και τα κάνουν μούσκεμα.

Έτσι κι αλλιώς η θάλασσα θα γίνει κόκκινη και θα ονομαστεί ερυθρά. Το αίμα νερό δε γίνεται, αλλά το νερό μπορεί να γεμίσει με αίμα και να γίνει κόκκινο από θάνατο. Θα φροντίσουν οι αιγύπτιοι εχθροί μας κι ο στρατός του φαραώ γι’ αυτό. Αλλά όσοι εβραιομπολσεβίκοι τα καταφέρουν θα φτάσουν στη γη της επαγγελίας που είναι περικυκλωμένη από ποτάμια και ιμπεριαλιστές (χάρτινες τίγρεις κι ευφράτηδες).

Αυτό είναι το πέρασμα (πεσάχ) στο σοσιαλισμό που γιορτάζουμε τέτοιες μέρες οι κομμουνιστές. Επειδή όμως δεν είχαμε μαγικά ραβδιά για να υπερβούμε τις δυσκολίες, πέσαμε κατευθείαν στα βαθιά και τα κάναμε κι εμείς μούσκεμα. Κι έκτοτε ψάχνουμε τους υπαίτιους, αποδιοπομπαίους τράγους κι αρνιά, να τα θυσιάσουμε στη σούβλα για εξιλέωση.
Για δες καιρό που διάλεξε ο γκόρμπι να την πάρει
Τώρα που είναι αντικειμενικά εποχή περάσματος στο σοσιαλισμό
Κι ο καπιταλισμός σαπίζει νομοτελειακά κι απειλεί να μας πάρει μαζί του στον τάφο

Κι έτσι έμεινε το έθιμο της σούβλας που παραπέμπει συνειρμικά στις δίκες της μόσχας. Έχει προηγηθεί η σαρακοστή και το κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου γκόρμπι που είχε μετ-αμφίεση κομμουνιστή και τον υποδέχτηκαν σαν μεσσία με βάγια στα χέρια. Φάτε μάτια-ψάρια και χάμπουργκερ από τα μακ ντόναλντ, ή μια πίτσα χατ. Ενώ εμείς χρειαζόμασταν άλλου είδους θάμα κι έναν ιησού να μπει να διαλύσει τους πάγκους των εμπόρων και την παρασυναγωγή των μαυραγοριτών.

Και κάπου εκεί κολλάνε η σολομώντεια λύση του σοσιαλισμού με αγορά που έκοψε το παιδί στα δύο και το σκότωσε. Οι δέκα νομοτέλειες που παραβιάστηκαν μαζί με τη βασική εντολη «ουκ αποκτήσεις κεφάλαιο». Η μεγάλη μαοϊκή πορεία του επιτάφιου, όπου πρέπει κάποια φορά να τραγουδήσουμε όλοι μαζί το μέρα μαγιού μου μίσεψες. Το δίλημμα τρότσκι η βαραββάς, όπου βαραββάς ήταν ο μπουχάριν και τελικά τους φάγαμε και τους δυο. Ο ιωσηφ τζουγκασβίλι κι οι δώδεκα φυλές του ιακώβ που έγιναν σοσιαλιστικές δημοκρατίες, συν άλλες τρεις βαλτικές που προστέθηκαν αργότερα κι ήταν οι πρώτες που αποσπάστηκαν. Η ελεγχόμενη σταυροδοσία στις εκλογές, για να βγάλουμε αυτούς που θέλουμε. Ως και στο εξωκοινοβούλιο το κάνουν κι ας μην εκλέγουν κάποιον (ακόμα).

Και την ατέλειωτη εβδομάδα των παθών που περνάνε οι κομμουνιστές μετά τις ανατροπές. Ανεβαίνουν το γολγοθά με το σταυρό στο χέρι, αλλά μια μέρα –την Τρίτη κατά τας γραφάς- θα τον αντικαταστήσουνε τα όπλα και θα αναληφθούν με έφοδο στους ουρανούς, μαζί με την επ-ανάσταση των λαών. Πρόσχωμεν..

Ας διαβάσουμε όμως κάτι πιο ελαφρύ από τον χώρο του πολιτικού άρλεκιν.

Το πάσχα πλησιάζει και καθώς είμαι ο μόνος πρέσβης που αντιπροσωπεύει μια χώρα που έχει επίσημη θρησκεία την ορθοδοξία, πληροφορώ την ΑΜ τον πατριάρχη ότι θα παραστώ στην λειτουργία της ανάστασης. Πληροφορώ και τους συνεργάτες μου που μου λένε ότι πρέπει να φτάσω πολύ νωρίς στον καθεδρικό ναό γιατί κάθε χρόνο οργανώνεται διαδήλωση των αθέων ακριβώς τη στιγμή που ο ιερεύς ανακράζει χριστός ανέστη.

Φτάνω λοιπόν μία ώρα πριν από την ανάσταση με την ελληνική σημαία στο αυτοκίνητο, κι όμως είμαι αναγκασμένος να κατέβω εκατό περίπου μέτρα από την εκκλησία. Τόσο πυκνό είναι το πλήθος. Έχουν ληφθεί θεαματικά μέτρα ασφαλείας –έφιππος αστυνομία επαγρυπνεί ώστε να μην σημειωθούν επεισόδια ανάμεσα στους πιστούς που χώνονται ανάμεσα στην εκκλησία και τους αθέους που είναι συγκεντρωμένοι στο απέναντι πεζοδρόμιο.

Χωρισμένοι από ολόκληρο το φάρδος του δρόμου που το κατέχει η αστυνομία, οι δυο παρατάξεις αγνοούν η μία την άλλη προς το παρόν, αν και μερικές μεμονωμένες κραυγές ακούγονται από την πλευρά των αθέων. Υποπτεύομαι ότι είναι στελεχωμένοι από μερικούς κομσομόλους.

Στο εσωτερικό της εκκλησίας βασιλεύει σκοτάδι. Μερικά κεριά, αφιερώματα πιστών, καίνε μπροστά στις εικόνες. Το πλήθος –ηλικιωμένοι οι περισσότεροι- είναι σιωπηλό. Ένας διάκος ο αναγνώστης, διαβάζει πολύ βιαστικά, μια σειρά προσευχές σε σλαβονική γλώσσα, λειτουργική της ρωσικής ορθοδοξίας.

Δεξιά κι αριστερά απ’ την κεντρική αψίδα είναι οι χοροί, γυναίκες οι περισσότερες, που περιμένουν το σύνθημα. Σκοτάδι και κρύο. Ο χριστός βρίσκεται ακόμη στον τάφο και θα αναστηθεί σε λίγο.

Έξαφνα η μεγάλη καμπάνα αρχίζει να χτυπά αλλά δεν κατορθώνει ο ήχος της να σκεπάσει εντελώς τις απειλητικές ιαχές των αθέων που αρχίζουν τα ουρλιαχτά τους. Μία από τις πλάγιες πύλες φέρνει ως εμάς την προσποιητή, άλλωστε, οργή του πλήθους και τούτο σου προκαλεί ένα ελαφρό ανατρίχιασμα φόβου στον τράχηλο, σα να ήσουν πρωτοχριστιανός μέσα στις κατακόμβες της ρώμης κι άκουγες να πλησιάζουν οι ρωμαίοι κεντηρίωνες. Όσο χτυπά η καμπάνα, τόσο δυναμώνουν τα ουρλιαχτά. Στο μεταξύ η ωραία πύλη ανοίγει ορθάνοιχτα και ο κλήρος κατάχρυσος, εμφανίζεται κρατώντας αναμμένες λαμπάδες, με τον πατριάρχη επικεφαλής.

Η πομπή κάνει τον γύρο της εκκλησίας απέξω αλλά πάντα μέσα στο περίβολο του ναού, που προστατεύεται από κάγκελα. Συνοδεύεται από διάκους με καταπληκτικές φωνές. Στο εσωτερικό της εκκλησίας οι χοροί έχουν αρχίσει ένα λειτουργικό ύμνο εις δόξαν χριστού αλλά έξω δε μπορεί κανείς να ακούσει τίποτε άλλο παρά το πλήθος των αθέων που έχει φτάσει στο βαθμό της φρενίτιδας, ουρλιάζει και ρίχνεται με λύσσα επάνω στα κάγκελα του περιβόλου.

Οι συνοδοί μου προσπαθούν να με πείσουν ότι όλα αυτά είναι σκηνοθεσία αλλά ως πού; Όταν η πομπή ξαναμπαίνει στην εκκλησία ο πατριάρχης ανακράζει χριστός βασκρεσε και όλοι οι πιστοί το επαναλαμβάνουν με θέρμη και φιλιούνται σταυρωτά. Τότε αρχίζει η λειτουργία. Θα κρατήσει δυο ώρες. Βγαίνω και γυρίζω στο αυτοκίνητό μου.

Ρίγη συγκίνησης. Οι αθέοι με κατεβασμένο επίτηδες τον τόνο να θυμίζει το τέλος από την ισπανική ταινία η γλώσσα της πεταλούδας, όπου τα παιδάκια πετούσαν πέτρες στον κομμουνιστή και του φώναζαν με μίσος ρόχο και ατέο. Κι ο κριτικός αναγνώστης να μην ξέρει αν πρέπει να χαρεί με τον μαχητικό αθεϊσμό των ηρωικών κομσομόλων, να γελάσει με τις υπερβολικές περιγραφές, ή να κλάψει που στα 1968, μετά από 50 χρόνια επανάστασης, το όπιο του λαού επιβίωνε ακόμα, με την ανοχή του σοβιετικού κράτους.

Όλα αυτά στο πολιτικό άρλεκιν με τίτλο πράσινη μόσχα και συγγραφέα τον άγγελο βλάχο, που πέραν όλων των άλλων διετέλεσε πρέσβης της ελληνικής χούντας στη σοβιετία από το κοσμοσωτήριο 68 μέχρι το 71’.
Από τα τελευταία αποκτήματα της μπρεζνιεφικής βιβλιοθήκης της κε του μπλοκ.

Κλείνουμε με ένα ακόμα ντοκουμέντο στο κλίμα των ημερών, που εξασφάλισε για την κε του μπλοκ ένας διατατικός (ττ) αναγνώστης:

"Σύλληψις Κατά την Ώρα της Αναστάσεως

Η Αστυνομία του Πειραιώς, ανεκοίνωσεν ότι συνελήφθησαν κατά την λειτουργία της Αναστάσεως στον Άγιο Παντελεήμονα Δραπετσώνας οι Ν. Αθηναίος, ετών 25, Στ. Κοιλάκος, ετών 23 και Παν. Κυριάκης, ετών 24, γιατί είπον την φράσιν: «Και του χρόνου ανταρτοκρατούμενοι».
Οι τρείς συλληφθέντες εδήλωσαν στην Γενική Ασφάλεια ότι και αυτοί άκουσαν την φράσιν: «Και του χρόνου Λαϊκή Δημοκρατία», αλλά οι ίδιοι δεν είπον τίποτα. Η σύλληψις των τριών νέων κατά την χαρμόσυνη στιγμή της Αναστάσεως και ενώ κρατούσαν αναμμένες λαμπάδες δημιούργησε δυσμενέστατην εντύπωσιν στο εκκλησίασμα."

Η Αυγή, 7 Απριλίου 1953

Υγ: μην παρεξηγείτε τη σνομπ διάθεση στα σχόλια. Αυτές τις μέρες η κε του μπλοκ δεν έχει ούτε καν υπολογιστή και τη βγάζει στη γύρα με δανεικά.

Κομμουνιστικό καλτ

Μια ρετρό καλτ γλώσσα δεν πεθαίνει ποτέ.

"...επιβεβαιώνεται η λενινιστική φόρμουλα ότι ο μόνος τρόπος ύπαρξης του ιμπεριαλισμού είναι από πόλεμο σε πόλεμο".
Είναι από την ανακοίνωση του ΚΕΚΡ του τιούλκιν στη Ρωσία, ένα κόμμα που ξέρει να τιμάει τα σύμβολα, τις παραδόσεις και την ωραία μπιροκρατική μας διάλεκτο. Φόρμουλες υπάρχουν πολλές. Λενινιστική όμως μία, κι αυτή είναι που επιβεβαιώνεται. Ο διαλεκτικός φορμαλισμός στα καλύτερά του.

-την ανακοίνωση υπογράφουν -μαζί μετον τιούλκιν- πέντε άτομα, άπαντα με την ιδιότητα του γραμματέα της ΚΕ του κόμματος. Όποιος έχει καταλάβει τι χρειάζονται πέντε γραμματείς και πώς ακριβώς γίνεται ο καταμερισμός εργασίας μεταξύ τους, ή πως γινόταν στο ΚΚΣΕ παλιότερα κερδίζει παράσημο ήρωα της σοσιαλιστικής εργασίας.

-ο τηλέπαθος σήμερα τα βάζει με τον ελβετό τενίστα ρότζερ φέντερερ που δήλωσε ότι δε μένει πολύ στο ολυμπιακό χωριό γιατί ένα σωρό αθλητές θέλουν να τους δώσει αυτόγραφο.
Δυσκολεύομαι να καταλάβω το πολιτικό του κριτήριο (δυστυχώς ο ελβετός πρέπει να λέει την αλήθεια) αλλά καλά κάνει, γιατί είναι λιμό κι εμείς είμαστε με τον Ναδάλ που θα ανέβει σύντομα στην κορυφή της κατάταξης.

-παρεμπιπτόντως οι φανέλες της Ρωσίας στη διοργάνωση θυμίζουν εκπληκτικά τη θρυλική CCCP. Από την εξέδρα ούτως ή άλλως δεν έλειψαν ποτέ.
Οι αγωνιστικές εμφανίσεις της ομάδας είναι κακές, αλλά αυτό είναι το λιγότερο. Η ομάδα δε σταματά να δίνει πολιτικά μηνύματα. Ενσαρκώνει τον γνήσιο σοβιετικό πολυεθνικό διεθνισμό (μετά τον τζόνι χόλντεν και δεύτερος έγχρωμος πολιτογραφημένος ρώσος στην αποστολή), μαζί με τους χειρότερους φόβους των ναζί αστών (το ρωσοεβραϊκό λόμπι με τον εβραίο μπλατ στον πάγκο) και των αμερικάνων (ο αντρέας -έτσι τον ανέφερε ο εκφωνητής της κρατικής τηλεόρασης, έτσι σας τον λέμε- κιριλένκο είναι γιος ή το λιγότερο σωσίας του θρυλικού ιβάν ντράγκο. Ο οποίος παρεμπιπτόντως ήταν στην πραγματικότητα σουηδός αθλητής με συμμετοχή και σε ολυμπιακούς αγώνες. Αλλά στη συνέχεια απέκτησε αμερικάνικη υπηκοότητα και αγωνίστηκε με τα χρώματα της αστερόεσσας-sic- και στην ατλάντα. Άξιος ο μισθός του...)