Ερνέστο τον ελέγανε ή Νίκο

Τέσσερα πράγματα αυξάνονται εκθετικά γύρω μας. Το σύμπαν, η ανοησία, οι πολιτικές διεργασίες - ανακατατάξεις και η σχετική αρθρογραφία στον Ρίζο και την ΚΟΜΕΠ, που χωρίζεται μεθοδολογικά σε δύο υποείδη: α. διεργασίες στο αστικό πολιτικό σκηνικό και β. διεργασίες στον οπορτουνιστικό χώρο. Στο τέλος κάθε ανάλυσης του (μικρο)αστικού χυλού, μένει ένας σοσιαλφιλελέ φασίστας με αριστερές κορόνες, που σημαίνει πως αρκεί μόλις ένας για να τον ξαναφτιάξουμε -αν και χρειάζονται δυο-τρεις ως άλλοθι πολυφωνίας- αρκεί να βρούμε έναν επιχειρηματία να χρηματοδοτεί τα ιδανικά τους, δηλαδή το καπιταλιστικό συμφέρον του.

Η κε του μπλοκ πίστευε ανέκαθεν πως ο οπορτουνιστικός χυλός έχει λίγη γεύση-πλάκα παραπάνω και περισσότερα ιδεολογικά προσχήματα, μακριά από το χρήμα και τις καρέκλες της εξουσίας -και ας μη γεννήθηκε ακόμα δύναμη να τα βάλει με τις μικρο-εξουσίες και τους βοναπαρτίσκους του χώρου. Διεργασίες-διεργασίες, δε μας άφησαν στιγμή να χαρούμε τη ζωή. 

Οι διεργασίες αυτές βέβαια είναι ως επί το πλείστον διασπάσεις και ελάχιστες συμμαχίες που έχουν μέσα τους το σπέρμα της επόμενης διάσπασης. Το πρόβλημα είναι πως συντελούνται με τέτοια συχνότητα που είναι δύσκολο να τις παρακολουθήσεις, εκτός αν είσαι μερακλής και ρέκτης του είδους. Για το μέσο κοινό, όμως, μέχρι να χωνέψει μία διάσπαση, έχουν γίνει άλλες δύο.

Δεν έχω πρόχειρη τη μελέτη του Γκίκα για τον Μεσοπόλεμο, για να ανατρέξω στο σχετικό απόσπασμα, αλλά θυμάμαι ένα στατιστικό για τις πολυάριθμες οργανώσεις του τότε εξωκοινοβουλίου -τροτσκιστές, αρχείοι και λοιπές διασπάσεις- ότι είχαν κατά μέσο όρο μια διάσπαση ανά τρία χρόνια. Ή ότι ο μέσος όρος οργανωτικής ζωής κάθε μέλους έφτανε τα τρία χρόνια, προτού αλλάξει χώρο και μεταπηδήσει σε άλλη. Ένας διαχρονικός χρυσός κανόνας που δεν πρέπει να έχει αλλάξει θεαματικά, ως προς τα ποσοτικά του μεγέθη, στις μέρες μας.

Ένας από τους λόγους που πέτυχε το αφιέρωμα του Λαϊκού Στρώματος στον Αριστερισμό -πέραν της πολυετούς βασανιστικής αναμονής να ωριμάσουν οι συνθήκες για το περιβόητο τρίτο μέρος- είναι ότι έλυνε κάποιες βασικές απορίες του αναγνώστη για το πολύχρωμο μωσαϊκό και τις δαιδαλώδεις διακλαδώσεις ενός Λαβύρινθου, όπου χρειαζόσουν το νήμα της Αριάδνης για να βγάλεις άκρη -πριν τους βρει ο Μινώταυρος του Γιάνη και το εικονογραφημένο WOW. Με άλλα λόγια το ΛΣ σου έδινε -χοντροκομμένα έστω- έναν μπούσουλα για να βρεις τα διακυβεύματα, τα επίδικα και τις απαυτώσεις κάθε συλλογικότητας.

Αλλά αυτά είναι σαν τις ξένες γλώσσες: λίγο να τα αφήσεις, σε αφήνουν. Ούτε μια επταετία μετά από το τελευταίο επικαιροποιημένο μέρος του πονήματος έχουν βγει ένα σωρό καινούρια φρούτα αγνώστου προέλευσης στον μέσο αναγνώστη, που μένει ενεός μπροστά στην εκάστοτε Αναμέτρηση, τη Συνάντηση, τη Μετάβαση, το Σχέδιο Κ κοκ. Ενώ κάποιοι σοβαροφανείς ατσίδες αναρωτιούνται γιατί δε βρήκε προφητικά θέση στο αριστερόμετρο το ΜεΡΑ25 που ιδρύθηκε αργότερα!

Που κι έτσι να μην ήταν, είναι ζήτημα αν θα χωρούσε το προσωποπαγές μόρφωμα ενός αστού νάρκισσου, που είχε άλλες φιλοδοξίες, κεϊνσιανές καταβολές, πασοκικό παρελθόν και μέλλον και βασικό τρίπτυχο το «ειρήνη-ρεύμα-στέγη» κατά της Δεξιάς (και πάλι wow), επειδή είναι η μοίρα του σακατεμένη και έμπλεξε με την άχαστη κατάρα της ΑΡΑΣ -μεταγραφή αεροδρομίου- και τα υπαρξιακά της προβλήματα.

Εδώ είναι ζήτημα αν -γιατί και με ποια κριτήρια- πρέπει να εντάσσεται στο κυρίως εξωκοινοβούλιο το ΣΕΚ και η παροιμιώδης επαναστατική του αισιοδοξία, που ανακαλύπτει παντού νίκες και πετάει από κορυφή σε κορυφή, μαυρίζοντας δεξιούς και οργανώνοντας ανατροπές.

Τέλος πάντων, έχει σαφώς περισσότερη πλάκα να ψάχνεις τις διαφορές της ΑΡΑΣ και της ΑΡΑΝ -το «κλασικό» αστείο για τον στρατό και το ναυτικό του ή το αμφίβολο χιούμορ για τη διαβόητη «μαϊμού της ΑΡΑΝ»- από το να προσπαθείς να βρεις με τον μεγεθυντικό φακό μια διαφορά μεταξύ ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ και ΝεΑΡ που δεν έχουν καμία απολύτως. Ούτε και οι άλλοι έχουν, αλλά έχουν πλάκα τουλάχιστον. Και μπόλικα ιδεολογικά προσχήματα, για όλα αυτά που αγωνιστήκαμε -το ’να, τ’ άλλο...

Στον αντίποδα, τα αστικά κόμματα δεν έχουν ακριβώς πλάκα, γιατί είναι της πλάκας μηχανισμοί και τέλος πάντων παραέχουν πλάκα από μόνα τους, για να κάνεις σοβαρή πλάκα από πάνω.

Για παράδειγμα: είναι φαιδρό άτομο ο Κασσελάκης; Αυταπόδεικτα ναι. Τόσο φαιδρό που έχει καλές πιθανότητες κάποια μέρα να γίνει και πρωθυπουργός. Μην το γελάτε, γιατί ό,τι χλεύασε το αριστεροχώρι -από ΓΑΠ μέχρι Κούλη- τελικά το λουστήκαμε.

Προσφέρεται η περίπτωση Κασσελάκη για πλάκα και χιούμορ υψηλής ποιότητας; Όχι, για μια σειρά λόγους.
Αφενός είναι ένα πολύ σοβαρό σχέδιο made in USA, που αφήνει παρακαταθήκη, ακόμα και αν αποτύχει παταγωδώς ο ίδιος. Δεύτερον, γιατί κρίνεται για τις θέσεις του και όσο και αν ψάξεις να βρεις πού διαφέρουν αυτές των άλλων, θα μείνεις με τη χαρά της αναζήτησης. Και τρίτον -ως συνέχεια του δεύτερου- γιατί υπάρχει μια γενική άμιλλα γελοιότητας και είναι πολύ δύσκολο να βρεις τον πιο καταγέλαστο από όλους.

Είναι αυτοί που έφαγαν στη μάπα αδιαμαρτύρητα τόσα χρόνια την προσωπολατρία για τον Αλέξη -το παιδί, που το φαρμάκωσαν, που έβγαλε έρπη, που μας αγάπησε, θα μας σώσει πάλι απ’ τη σκλαβιά κτλ- και έστρωσαν τον δρόμο στον (διάττοντα) αστέρα -aka Stefanos;
Είναι ο αρκουδιάρης που έκανε θεό τον Αλέξη, μαζί με έναν στρατό τρολ, αλλά τώρα άρχισε τα αμένσιωτα υπονοούμενα για το έκπτωτο είδωλο;

Ή μήπως ο Αλέξης που ήθελε έναν ελεγχόμενο διάδοχο να πετάξει τα βαρίδια για να επανέλθει καβάλα στο πράσινο άλογο της ενωμένης κεντροαριστεράς, αλλά τώρα στοιχίζεται με τα βαρίδια και νιώθει πως την πάτησε όπως κάποτε ο Αλέκος με τον μικρό (τότε) Αλέξη;
Ή ο Πολάκης που εκτιμά ότι τους στοίχισε η υπερπροβολή της ζωής του προέδρου και της ερωτικής του επιλογής; Ή τα τρολ που το έκαναν γαργάρα -φαντάσου όμως να ’ταν στη θέση του κάποιος του ΚΚΕ, ε; Τα μισά να έλεγε...
Ή αυτοί που έβγαλαν... «απεργιακό φύλλο» της Αυγής με τον Πλουμπίδη;

Ή ο Στέφανος που του άρεσε το παιχνίδι των εκλογών και δηλώνει υποψήφιος για τον ενιαίο φορέα της Κεντροαριστεράς που δεν έχει συγκροτηθεί ακόμα; Και αν έβαζε απευθείας για πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ;
Ή μήπως αυτοί που μας ζάλιζαν τον έρωτα (που είναι συνώνυμο της επανάστασης) με τον ύμνο της ενότητας και διαλύονται στα εξ ων συνετέθησαν, για να μπολιάσουν ως πολιτική κοπριά το ΠΑΣΟΚ; Love will tear us apart again. Αν και μάλλον ταιριάζει καλύτερα κάτι από το Μεγάλο μας Τσίρκο.

Ναι, προφανώς στο τέλος τον διαγωνισμό θα τον πάρει ο Στέφανος, που αφήνει αντάρτικα γένια, να μοιάζει μάχιμος ηγέτης. Γιατί δεν έχει ιδέα πού βρίσκεται, κάπως σαν τον Αιγύπτιο στο Αστερίξ Λεγεωνάριος -τρίχες στο σαγόνι!- και χρειάζεται διαρκώς μετάφραση.

Γιατί ο σεναριογράφος τον βάζει να πει ότι έχει διαβάσει το Κράτος και Επανάσταση -έχει σα στάμπα τη ζωή του σημαδέψει- αντί να μας μιλήσει για το αγαπημένο του Αστερίξ. Είναι από αυτά που έγραψε ο Γκοσινί ή από τα μεταγενέστερα, που έγραψε μόνος του ο Ένγκελς, μετά τον θάνατο του Ρενέ;
Και όχι γιατί κλείνει την Αυγή -που δεν την διάβαζε κανείς πια- αλλά γιατί δε θα μπορούσε να την βρει καν στον πάγκο του περιπτερά, χωρίς βοήθεια από το κοινό ή να αναγνωρίσει έστω ποιος την κρατά στη φωτογραφία. Ερνέστο τονε λέγανε ή Νίκο;

Ποιος Τσίπρας σε κρατά και ποιο τσογλάνι;
Απόψε που βαράν τον Μπελογιάννη.
Παπάγος και Πλαστήρας αγκαλιά (2)

Και να σου πω κάτι; Τις έχουν κάνει πολύ δύσκολες στις μέρες μας τις εξετάσεις για να πάρεις αριστερή υπηκοότητα. Μα είναι θέματα αυτά; Δε θα τα έβρισκαν ούτε καν τα (δέκα) μέλη της νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ.
Πλουμπίδης, Μπελογιάννης, ποιοι είναι όλοι αυτοί;
Δεν πειράζει, αρκεί να θυμάστε ότι τους έφαγε όλους ο Ζαχαριάδης, για να περάσετε τις εξετάσεις.
Πότε έκανε τέτοιο πράγμα ο σύντροφος Κώστας;

Ο Στέφανος είναι αυτό που είναι και όση πλάκα κι αν έχει η ιστορία της με το ζόρι μεταμόρφωσής του σε πολιτικό ον, το έχουμε ξαναδεί σαν στόρι στο Χόλιγουντ, με μεγαλύτερη επιτυχία. Αλλά το πιο εκπληκτικό, πιο επιβλητικό και πιο μεγάλο, είναι ότι το υπαρξιακό τέλμα και τα προβλήματα του χώρου δεν οφείλονται στη φαιδρότητα του Κασσελάκη, απλώς αντανακλώνται σε αυτήν.

Την ίδια στιγμή το ΠΑΣΟΚ περιμένει το φιλί του Δούκα, για να ξαναγίνει πριγκιπόπουλο με υπουργεία και να μην είναι πια ο βάτραχος που την πληρώνει όταν πλακώνονται τα βουβάλια για τις κυβερνητικές θέσεις. Κάνει πράξη την τακτική του φοκισμού και το επαναστατικό σύνθημα «ένας, δύο, χίλιοι υποψήφιοι πρόεδροι του Κινήματος». Κι αν κάποιοι απορούν γιατί έχει τόσους εσωτερικούς κλυδωνισμούς, αφού είναι το μόνο διψήφιο κόμμα που δεν είχε πτώση ποσοστών, είναι γιατί αγνοούν τις εργοστασιακές του ρυθμίσεις, που είναι (συντροφικά) μαχαιρώματα μέχρι τελικής πτώσης, ως κανονικότητα, εφόσον δεν παλεύει για την επιβίωσή του. Για τις θέσεις ρε γαμώτο...

Κι έτσι η ΝΔ περνά προς το παρόν απαλά τη δική της ήττα. Με έναν προβλεπόμενο ανασχηματισμό. Με την αναμενόμενη γκρίνια για το κενό στα ακροδεξιά και την αχρείαστη κεντροαριστερή γλάστρα στην προεδρεία της Δημοκρατίας. Με τον Σαλμά να ανακαλύπτει -τώρα που έμεινε στον πάγκο- ότι η κυβέρνηση δεν κάνει πολιτική για τους πολλούς -πωπω, αλήθεια; Και τον Αυγενάκη να δείχνει τι εστί εξουσία -όχι ως υπαλληλικό προσωπικό των πραγματικών αφεντικών, αλλά ως νοοτροπία. Φαντάσου δηλαδή να μην υπήρχε και βίντεο, πώς θα αντιδρούσε για να το καλύψει...

Κάποιοι λένε πως η ΝΔ έχασε ενώ έπαιζε χωρίς αντίπαλο, σε αυτό το ιδιότυπο εναμισοκομματικό σύστημα. Κι άλλοι πως ο βασικός της αντίπαλος είναι εντός των τειχών και με πρωθυπουργική πείρα σε αυτό το παιχνίδι.

Όσο για τον πραγματικό τους εχθρό, θα έπρεπε να τους έχει πάρει όλους παραμάζωμα.
Αλλά ας το δούμε ξεχωριστά σε κάποια άλλη ανάρτηση.

Υστερόγραφο

Τελικά για "αδιάφορες κάλπες" οι ευρωεκλογές δίνουν μια χαρά ειδήσεις και εξελίξεις, σε μια σειρά χώρες της Ευρωλάνδης.
Στη Γαλλία στήνεται μια καρικατούρα Λαϊκού Μετώπου (που έγινε μια φορά ως τραγωδία, με το ΚΚ να βγαίνει εκτός νόμου από την κυβέρνηση του Μπλουμ και τώρα επαναλαμβάνεται σα φάρσα). Το... ΛΜ αποσύρει μονομερώς τους βουλευτές του, διευρύνοντας το Μέτωπο προς τον Μακρόν -που δεν έχει δεσμευτεί να κάνει το ίδιο- σε μια κίνηση που θυμίζει την τακτική ουράς της ΕΔΑ στην Ένωση Κέντρου. Ενώ στη Βολιβία μια κυβέρνηση τύπου ΑΑΔΜ (ή που του μοιάζει κάπως) απέτρεψε στον δρόμο, μαζί με τον λαό, ένα πραξικόπημα, πριν διατυπωθεί η υποψία πως κινούσε η ίδια τα νήματα εξαρχής -όχι από κάποιον τυχαίο, αλλά από τον ίδιο τον Έβο Μοράλες...

Και στο βάθος ο Τρίτος Παγκόσμιος μας γελά ειρωνικά, με το βλέμμα στο κενό να συναντά την άνοια του Μπάιντεν και την "παράνοια" του Τραμπ.

Ανδρέας Παπανδρέου: Ο “αποστάτης του τροτσκισμού” που άλωσε το εργατικό κίνημα

Δημοσιεύτηκε στην Κατιούσα

Αν η Μεταπολίτευση ήταν ΠΑΣΟΚ και έκλεισε τον κύκλο της μαζί του, η προσωπικότητα που την σημάδεψε όσο κανείς ήταν αναμφίβολα ο Ανδρέας Παπανδρέου. Η ιστορία μπορεί να ακολουθούσε παρόμοια βήματα και χωρίς αυτόν, αλλά σταμάτησε στο πιο χαρισματικό άτομο που θα μπορούσε να εκφράσει καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο κάποιες τάσεις: την εμφάνιση της σοσιαλδημοκρατίας και την ενσωμάτωση του ριζοσπαστισμού (που όσο εντυπωσιακός ήταν, εξίσου θεαματικά “εξαϋλώθηκε” σταδιακά…)

Η διαδρομή του Παπανδρέου έχει πολλά ενδιαφέροντα κεφάλαια που και μόνο η ονομαστική τους αναφορά θα έπιανε μεγάλη έκταση:
-Η πρώτη του εμφάνιση στα κοινά με τη σύλληψή του από τη δικτατορία του Μεταξά και τον Ανδρέα να προδίδει τους συντρόφους του στην τροτσκιστική ομάδα που συμμετείχε (μαζί με τον Καστοριάδη μεταξύ άλλων) για να κερδίσει ως αντάλλαγμα την ελευθερία του.

-Η φυγή του στο εξωτερικό, η θητεία στο αμερικάνικο ναυτικό, η αμερικάνικη υπηκοότητα, η απουσία του απ’ όλα τα σημαντικά γεγονότα της δεκαετίας του 40′ -που δεν τον εμπόδισε να καπηλευτεί το ιστορικό τους φορτίο.

-Η σύνδεσή του με το κόμμα των Δημοκρατικών στις ΗΠΑ, τους κύκλους του Κένεντι και κεϊνσιανούς οικονομολόγους, όπως ο Γκαλμπρέιθ ο πρεσβύτερος, που συνδιαμόρφωσαν τη σκέψη του και τη θεωρία του “πατερναλιστικού καπιταλισμού”.


-Η επιστροφή του στην Ελλάδα μετά από πρόσκληση του Καραμανλή! Η αντιφατική σχέση με τον πατέρα του (το “γέρο της αστικής δημοκρατίας”) κι η προσπάθειά του να ξεφύγει από τη σκιά του, μετακινούμενος σε πιο “αριστερές, ριζοσπαστικές” θέσεις.

-Τα Ιουλιανά, η υπόθεση “Ασπίδα” κι η χούντα των συνταγματαρχών, που στο παπανδρεϊκό αφήγημα ήταν απλώς η ετεροχρονισμένη απάντηση του συστήματος στις μαζικές κινητοποιήσεις των Ιουλιανών και το φόβο που προκάλεσε στα κυρίαρχα στρώματα.

-Η αντιδικτατορική δράση από το εξωτερικό, το ΠΑΚ ως πρόδρομος του ΠΑΣΟΚ, ο ηγεμονισμός κι οι ελιγμοί που τορπίλιζαν κάθε πιθανότητα αντιδικτατορικής ενότητας, υπηρετώντας ωστόσο πιστά το προσωπικό πολιτικό σχέδιό του.

-Η διορατική εκτίμηση ότι χρειάζεται ένα νέο πολιτικό μόρφωμα -κι όχι μια απλή ανακαίνιση της Ένωσης Κέντρου- κι ότι υπήρχε το έδαφος για ένα σύγχρονο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, που εναρμονιζόταν με τα δυτικά πρότυπα, αν και αρχικά είχε καταγγελτική στάση ενάντια στις συμβιβαστικές τάσεις της “Σοσιαλιστικής Διεθνούς” και πασπάλιζε με μαρξιστικές κορόνες και ριζοσπαστικά συνθήματα τον πολιτικό λόγο του ΠΑΣΟΚ.

-Τα αντι-ιμπεριαλιστικά συνθήματα (ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο), η εναντίωση στις βάσεις του θανάτου και την ένταξη της χώρας στην ΕΟΚ, η υπόσχεση για σχετικό δημοψήφισμα, που ξεχάστηκε από την “κυβέρνηση της Αλλαγής” μαζί με πολά άλλα, αφού είχε εξαργυρωθεί εκλογικά κι είχε παίξει το ρόλο της.

-Η εκλογική λεηλασία της βάσης του ΕΑΜικού κόσμου κι η ελλιπής, κουτσουρεμένη αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης -που έφερε όμως πολλά ψηφαλάκια στο ΠΑΣΟΚ, με τις αντιστασιακές συντάξεις.

-Οι μικρές αλλαγές που δεν έφεραν την Αλλαγή, λειτούργησαν όμως αποπροσανατολιστικά για το “άθροισμα των δυνάμεων της Αλλαγής”, το στόχο της “πραγματικής Αλλαγής” (με κατεύθυνση το σοσιαλισμό) κοκ.

-Οι κλαδικές, τα ρουσφέτια, η άλωση του εργατικού κινήματος και το πραξικόπημα στη ΓΣΕΕ, ο μαζικός εκμαυλισμός συνειδήσεων που πισωγύρισε θεαματικά το μαζικό κίνημα και το έστειλε σπίτι του.


-Η προσπάθεια άλωσης του τύπου, που δεν είχε αντίστοιχο αίσιο τέλος για το ΠΑΣΟΚ. Το σκάνδαλο Κοσκωτά ως απόρροια, που γκρέμισε προσωρινά τον Παπανδρέου από την εξουσία -ή μάλλον από την κυβέρνηση, όπως είπε κι ένας όψιμος μαθητής του.



-Η παραπομπή στο ειδικό δικαστήριο και το αφήγημα για το “βρώμικο 89′” που μεταξύ πολλών άλλων ξεχνάει βολικά ότι συμμετείχε και το ΠΑΣΟΚ στη δεύτερη οικουμενική, το Νοέμβρη του ίδιου έτους, αφήνοντας στην άκρη τις “αρχές” του περί μη συνεργασίας με τη Δεξιά.

-Η “άγρια, κινηματική” αντιπολίτευση και η γρήγορη επάνοδος στην κυβέρνηση, όπου δεν υπήρχαν περιθώρια για “φιλοσοβιετικό χαρτί”, “κίνημα Αδεσμεύτων” και λοιπούς ελιγμούς, παρά μόνο για φραστικές διαφοροποιήσεις και τοποθετήσεις, σαν κι αυτήν για το Ευρωπαϊκό Διευθυντήριο, με αφορμή τη FYROM (παρά την εξασθένισή του, η ρητορική δεινότητα παραμένει).



Καταγγέλλουμε, ανησυχούμε, θα δώσουμε μάχες, αλλά δεν υπάρχει άλλος δρόμος…

Κάτι τέτοια τον έκαναν αγαπητό στην ηγεσία του Σύριζα, που δεν τον φτάνει βέβαια ούτε στο δαχτυλάκι του. Και τον έβαλαν στο στόχαστρο φιλελέδων κι αστών αναλυτών που χρειάζονται πλέον ένα διαφορετικό αφήγημα και παρουσιάζουν την οκταετία της Αλλαγής, ως τη μητέρα όλων των κακών: από το χρέος ως το λαϊκισμό…


Εϊναι όμως το λιγότερο “αχαριστία” να μην αναγνωρίζουν τις πολύτιμες υπηρεσίες που προσέφερε στο σύστημα σε μια κρίσιμη για αυτό καμπή. Κι αν μη τι άλλο, η παρουσία του -με τον ένα ή τον άλλο τρόπο- στο προσκήνιο σήμερα δείχνει την εμβέλεια της προσωπικότητάς του -κι αυτός δεν υπάρχει λόγος να μην το αναγνωρίζουμε.

Το καλύτερο ΠΑΣΟΚ που είχαμε ποτέ

Συνοψίζοντας τις δικαστικές αποφάσεις του τελευταίου διαστήματος (από εφετεία και Άρειο Πάγο μέχρι το δικαστήριο της ΕΕ), καταλήγουμε διαδοχικά στα εξής συμπεράσματα: η απληρωσιά και η καθυστέρηση καταβολής μισθών δε συνιστά επιβλαβή μεταβολή των όρων της σύμβασης σε βάρος του εργαζόμενου. Εδώ κανονικά θα κολλούσαν οι στίχοι από τη σύμβαση του Τσακνή, που γυρίζει πότε έτσι, πότε αλλιώς, αλλά πάντα εις βάρος του συμβασιούχου που την υπέγραψε και δεν μπορεί να της ξεφύγει. Εκτός κι αν είσαι ο Τσακνής κι έχεις τη σύμβασή σου στην ΕΡΤ, οπότε βγάζεις ένα σκασμό λεφτά και ένα εκκωφαντικό "σκασμός" στη Ραχήλ και στα αγαθά έργα της κυβέρνησης.

Κολλάει επίσης κι η άλλη δικαστική απόφαση, που δε θεωρεί επιβλαβή τη φυλάκιση για την υγεία κάποιου, ούτε για το διδακτορικό του, αφού η φυλακή είναι μεγάλο σχολείο, σου μαθαίνει πολλά και βασικά σου στρώνει χαρακτήρα -να τα λέμε κι αυτά.

Αν τώρα μένεις απλήρωτος για πολλούς μήνες και θεωρείς πως η επίσχεση εργασίας είναι μια καλή πρώτη κίνηση, μπορείς να σκεφτείς κατευθείαν τη δεύτερη, γιατί οδεύει προς κατάργηση. Σα να σου λέει η απόφαση, όποιος θέλει να αντιδράσει, ας απεργήσει, χωρίς μεσοβέζικες κινήσεις, που κάποιοι πούροι, ντούροι αγωνιστές (συνήθως εντός εισαγωγικών) τις βρίσκουν πιο βολικές από μια απεργία (διαρκείας ή μη). Πού να εκτίθεσαι τώρα, αντί να κινείσαι εκ του ασφαλούς...
Στην πραγματικότητα, η δικαιοσύνη φροντίζει για το αγωνιστικό φρόνημα του εργατικού κινήματος.

Μην ανησυχείς βέβαια, φίλε απεργοσπάστη, γιατί κι η απεργία οδεύει οσονούπω προς κατάργηση ως δικαίωμα ή μάλλον ως πρακτική δυνατότητα, με το νέο συνδικαλιστικό νόμο, που θα βάζει μια σειρά προϋποθέσεις, για να μπορέσει να γίνει συνέλευση σωματείου και να πάρει έγκυρες αποφάσεις. Γιατί πρωθυπουργός μπορείς να βγεις και με το 20% του σώματος, νομοσχέδια μπορούν να ψηφίζονται και με τριάντα βουλευτές παρόντες, διάφορα σωματεία-σφραγίδες μπορούν να έχουν αντιπροσώπους που τους ψήφισαν τα δέντρα... Αλλά η απεργία θα πρέπει να αποφασίζεται τουλάχιστον με τους μισούς (+1) παρόντες. Νόμος (και τάξη).

Αλλά κι ο συνδικαλιστικός νόμος (τώρα που είπες νόμος) δεν είναι θέσφατο, κάτι αμετακίνητο και απαραβίαστο, επειδή απλώς ισχύει -για λιγοστές εμφανίσεις ακόμα. Μπορούμε να τον δούμε κάπως ευέλικτα και να τον παρακάμψουμε κατά περιπτώσεις. Πχ κάτι αναχρονιστικές αγκυλώσεις που λένε πως δεν επιτρέπεται να απολύονται συνδικαλιστές και βάλλουν ευθέως το επιχειρηματικό συμφέρον των ευεργετών μας. Ας μην κολλάμε σε ξύλινες έννοιες, όπως "ποινικοποίηση της συνδικαλιστικής δραστηριότητας στα σύγχρονα κάτεργα" και συναφή παλαιοκομμουνιστικά ρητά, παραγνωρίζοντας το μεγάλο άλμα που γίνεται προς την πραγματική ισότητα, καταργώντας τα προνόμια των διάφορων εργατοπατέρων (εδώ κανονικά κολλάει κι ένα "κομμματόσκυλα", με φωνή τέσσερα, που δείχνει θυμό κι αγανάκτηση, όπως όταν ο Σταύρος Θεοδωράκης θέλει να δείξει πως τα βάζει με το σύστημα).

Τι να σου κάνει όμως κι η κυβέρνηση απέναντι στην τυφλή κι ανεξάρτητη δικαιοσύνη, που δεν παίρνει εντολές από την πολιτική ηγεσία, άσε που κατά βάθος πολεμά το Σύριζα και θέλει να τον ρίξει... Τι να σου κάνει απέναντι στο ευρωπαϊκό δικαστήριο, που καταργεί την εργάσιμη εβδομάδα και την κάνει λάστιχο; Αφού είναι έτσι το ευρωπαϊκό πλαίσιο, δοσμένο. Όπως τα βρήκαμε, έτσι θα τα αφήσουμε, ίσως και λίγο χειρότερα...

Τι άλλο μπορεί να κάνει πέρα από γραπτές ανακοινώσεις-διαμαρτυρίες και αναρτήσεις στα social media; Αφού άλλο είναι η κυβέρνηση κι άλλο το κράτος και η πραγματική εξουσία. Στοιχειώδης μαρξισμός είναι αυτά...
Και τότε "σφοι" μαρξιστές, όπως λέει κι ένας σφος, αφού δεν μπορείτε να παρέμβετε ως κυβέρνηση στο "βαθύ κράτος", γιατί είχατε λυσσάξει να βγείτε κυβέρνηση και λέγατε πως θα τα αλλάξετε όλα, με ένα νόμο σε ένα άρθρο (κι ένα διάταγμα για τη γη και την ειρήνη); Αν έχετε τα χέρια δεμένα και δεν μπορείτε να σκίσετε μνημόνια, παρά μόνο καλτσόν και μερικούς πόντους αξιοπρέπειας, γιατί δεν μπαίνετε μπροστά για μια επανάσταση, να γίνει αλλαγή τάξης στην εξουσία;

Και το δούλεμα πέφτει σύννεφο (σαν το νέφος που θα φύγει μαζί με τη Δεξιά). Αθάνατες πασοκικές συνταγές, για την "καλύτερη δημοκρατία" που είχαν ποτέ οι αστοί, κι ας μην έχουμε στην κυβέρνηση το καλύτερο ΠαΣοΚ που είχαμε ποτέ, παρά μόνο ένα κακέκτυπό του. Έτσι λειτουργεί η αστική τους δημοκρατία, "χωρίς κυβέρνηση", με ανεξάρτητες αρχές, έτοιμα, δοσμένα πλαίσια, όλα από μόνα τους σαν αυτοδιαχειριζόμενα, αυτοματοποιημένα, λες και δεν υπάρχει κράτος (αφού όλοι το λένε αυτό το τελευταίο).

Άσχετα που (είμαστε ή) γινόμαστε βέβαια Σοβιετία, με κομμουνιστικό κράτος (μην ακούς πως ο κομμουνισμός θα το καταργήσει και πως είναι αντίφαση εν τοις όροις, αυτά είναι διανοουμενίστικα, θολοκουλτουριάρικα) ή σαν τη Βενεζουέλα του Μαδούρο, που χορεύει το Ντεσπασίτο σε μια δική του, σοσιαλιστική εκδοχή...



Να μου φέρεις τον κομμουνισμό σιγά-σιγά, και μετά πιο βίαια και ρυθμικά...

Για όσους πάντως εξακολουθούν να φαντασιώνονται ότι ο Σύριζα είναι κάτι σαν μπολσεβίκοι που στριμώχνουν την αστική δικαιοσύνη, κρατικοποιούν τον ΟΑΣΘ (για να τον ξαναπουλήσουν μετά με κάποιο είδος ΝΕΠ) και μας κάνουν σιγά-σιγά (ντεσπασίτο) Σοβιετία, η μόνη γιατρειά είναι λίγος Μπάμπης Μπατμανίδης.

Χρησιμοποιώ το 27 από μικρό παιδί, Σταυρούπολη-Πανεπιστήμιο διότι η Σταυρούπολη είναι το πανεπιστήμιο της ζωής αλλά γενικότερα είμαι ανοιχτόμυαλος ενίοτε είμαι χρήστης και άλλων γραμμών... Ευτυχώς ο ΟΑΣΘ έχει διατηρήσει το G τα τελευταία χρόνια σε σταθερή τιμή και μην πάει το μυαλό σας στο πονηρό αναφέρομαι στην σταθερά της παγκόσμιας έλξης, καθώς, μη νομίζεται οι Νεύτωνες κι οι Αϊνστάινδες του κόσμου, σε μία διαδρομή λεωφορείου του ΟΑΣΘ σε ώρες αιχμής διατύπωσαν τις θεωρίες του, είχαν άπλετο χρόνο μέχρι να φτάσουν στον προορισμό τους...

Παρατηρώ πως οι αστικές μετακινήσεις στην πόλη μας, δεν ανταποκρίνονται τουλάχιστον συμβολικά στον ταξικό τους χαρακτήρα, καθώς περισσότερο θα τις χαρακτήριζα μικροαστικές... Από εκεί και πέρα τυγχάνει καμιά φορά το λεωφορείο να έρθει στην ώρα του και να μην προλαβαίνω να καπνίσω το κλασικό τσιγαράκι που ανάβεις στην στάση και στέλνεις τα σήματα καπνού στον οδηγό για να ξεκινήσει κι αυτό είναι πρόβλημα, γιατί τζάμπα πακέτο... Προσωπικά θα ζητούσα ποιο σταθερές καθυστερήσεις και να μπορούμε και εμείς να κάνουμε τον προγραμματισμό μας και να είμαστε συνεπείς στις αργοπορίες μας...

Πιστεύω… την Τέταρτη ψηφίστηκε η κρατικοποίηση ε; Δε το πήρα χαμπάρι μάλλον θα επρόκειτο για εμβόλιμη αγωνιστική...Νομίζω ότι η κίνηση αυτή είναι ένα βήμα πιο κοντά στην σοβιετοποίηση της χώρας μας που επιχειρεί ο «Σύριζας», ο οποίος επιχειρεί να κολεκτιβοποιήσει τα μέσα παραγωγής με απώτερο σκοπό την μελλοντική ιδιωτικοποίηση τους, όταν ο ίδιος θα καταργήσει επαναστατικά το κράτος από τα μέσα...Σατανικό!

Προτείνω μια πρόταση έναν πιο ουμανιστικό χαρακτήρα ο οποίος έχει ως επίκεντρο τον άνθρωπο οδηγό-ελεγκτή-υπάλληλο-μέτοχο του οργανισμού, τον οποίον και δεν πρέπει να ταλαιπωρούμε με την ωφελιμιστική απαίτησή της μετακίνησης, παράγωγο του σαθρού μεταμοντέρνου κοινωνικού οικοδομήματος...Ταυτόχρονα σε μία κρίσιμη καμπή για την επιβίωση του ίδιου του πλανήτη, την ώρα όπου τίθεται εν αμφιβόλω η συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή, είναι μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να επαναφέρουμε τα γαϊδουράκια και τα μουλάρια για τις μετακινήσεις, μειώνοντας την εκπομπή ρύπων, δίνοντας ταυτόχρονα στην πόλη μας έναν χαρακτήρα πρωτοπορίας, καθιστώντας με αυτόν τον τρόπο την Θεσσαλονίκη, παγκόσμια πρωτεύουσα του χιπστερισμού... Ποια Νέα Υόρκη και ποιο Moma τώρα βρε...
Και πού να ήξερε εκείνη τη διαλεκτική φράση "περισσότερο κράτος, για να μην υπάρχει κράτος"...

Μίλα μου βρώμικα

Η αλήθεια είναι πως περίμενα περισσότερα βρώμικα σχόλια για το 89' με αφορμή το θάνατο του Μητσοτάκη, του στιλ "τρώνε μαζί με το Χαρίλαο ντολμαδάκια στις γειτονιές των αγγέλων". Αλλά αυτά παραδόξως ήταν λιγοστά (δες ως εξαίρεση στον κανόνα ένα κείμενο του Καρτερού, που τα έγραψε σχεδόν στα σοβαρά, αλλά για καλό κι ένα ωραίο ξέπλυμα στο πλυντήριο της ΕφΣυν από τον άνθρωπο των ειδικών αποστολών). Και δεν είναι τυχαίο ίσως. Ποιος θα μπορούσε να μιλήσει για τα παλιά δεξιά λάθη του ΚΚΕ από το σύγχρονο αριστεροχώρι, που πάτησε συνειδητά και ολόψυχα την μπανανόφλουδα της ΠΦΑ; Με τι σκεπτικό και ποιο... ηθικό πλεονέκτημα, που θα έλεγε κι ο Καρτερός;

Εξάλλου, το κόμμα έβγαλε χρήσιμα διδάγματα, φροντίζοντας να απομακρυνθεί στην πράξη από τη λογική που οδήγησε σε αυτές τις τακτικές επιλογές. Τα υπολείμματα από τα ντολμαδάκια (σημειολογικό υπονοούμενο περί γιαλαντζί αριστεράς) στα δόντια είναι ευκρινή, και θα χτυπούσαν άσχημα στο μάτι, αν υπήρχαν ακόμα και δεν είχε γίνει καθαρισμός από την εποχή της κάθαρσης.
Αλλά... αστραφτερή οδοντοστοιχία, αστραπές δε φοβάται. Καθαρά πράγματα...

Τι μένει λοιπόν σε όσους έχουν έτοιμο το συμπέρασμα "ναι αλλά το ΚΚΕ..."; Να λυγίσουν από την ανάποδη το κλαδί και να πιάσουν την ιστορία για την ηγεσία που τσαλαπατά την ιστορία του κόμματος και τα σύμβολά της -που αυτοί θεωρητικά τα έχουν "εικόνισμα", για να θυμηθούμε ένα ιστορικό τσιτάτο του Χαρίλαου. Κι έτσι καταλήγουμε σε κωμικοτραγικά λογικά (;) σχήματα και αφηγήσεις του στυλ:

Ανάθεμα στο ΚΚΕ που προδίδει την ιστορία του ΕΑΜ, το οποίο μας πρόδωσε στη Βάρκιζα.
Ανάθεμα στους επάρατους σταλινικούς που ξεπούλησαν την παράδοση των Λαϊκών Μετώπων, που μας είχαν ξεπουλήσει στην αστική τάξη.
Ανάθεμα και στην ηγεσία που αποκαθήλωσε το Χαρίλαο (ως εικόνισμα) ο οποίος βέβαια ευθύνεται για την πατάτα (και τα ντολμαδάκια) του 89'.

Το ζήτημα δεν είναι φυσικά να σταθούμε σε προδοσίες και πρόσωπα, αλλά να κρίνουμε σφαιρικά τις αιτίες και συνολικά την πορεία που οδήγησε στην κρίση του 89-91. Αυτή τη δύσκολη (αυτο)κριτική μόνο το κόμμα επιχειρεί να την κάνει, αναλύοντας τα προβλήματα στη στρατηγική του, τη στάση του στο ζήτημα της κυβέρνησης -κι αυτό ακριβώς είναι που ξεσηκώνει τις υστερικές αντιδράσεις των... "εικονισματομάχων". Αν δεν το κάνουμε αυτό, το 89' προκύπτει ξαφνικά, μεταφυσικά, σαν κεραυνός εν αιθρία: ("Α, ένα 89! Πώς βρέθηκες εσύ εδώ;"). Και τα προβλήματα αυτά αποτυπώνονται ακόμα και στην αριστερή κριτική (εντός ή εκτός εισαγωγικών) της περιόδου, που μιλούσε πχ για το φως της Περεστρόικα και το σκοτάδι των νεοσταλινικών μεθόδων -ακόμα και σε κάποια σημαντικά κείμενα του Κάππου, που βάλλει μεν από θέση αρχής κατά του κυβερνητισμού, αλλά αφήνει ανοιχτά κάποια παραθυράκια για σχηματισμό άλλου τύπου κυβέρνησης.

Το πρόβλημα δεν ήταν ασφαλώς η αριστερή κριτική, αλλά ο τρόπος με τον οποίο εκφράστηκε και τα σημεία στα οποία εστίασε: το 89' αντιμετωπίστηκε ξεκομμένα από την προγενέστερη περίοδο και ως προδοσία, επειδή κάναμε τον "ιστορικό συμβιβασμό" και την κυβερνητική συνεργασία με τη ΝΔ και όχι για τις επεξεργασίες του 12ου συνεδρίου, τη συγκρότηση του (ενιαίου) Συνασπισμού και την αρχική αμηχανία απέναντι στο ΠαΣοΚ -όπου το αριστεροχώρι έπεσε στο "δις εξαμαρτείν".
Το ΝΑΡ ήταν στην καλύτερη περίπτωση η τιμωρία του κόμματος και το τίμημα που πλήρωσε για τα δεξιά του λάθη-απόκλιση. Αλλά η τιμωρία για ένα λάθος δεν είναι αυτομάτως σωστή και δικαιωμένη ως ανεξάρτητη πολιτική επιλογή.

Βέβαια το βασικό δεν είναι τι θα πεις στους άλλους και πώς θα τους αντιμετωπίσεις. Στον Πασόκο που μιλάει με ύφος για το "βρώμικο 89", λες πολύ απλά πως εμείς απλώς το ξεβρομίσαμε και γίναμε δυστυχώς η κολυμβήθρα που ξέπλυνε τις δικές τους βρομιές. Και αν είναι κάποιος αριστεροχωριανός -που δε φροντίζει καν λεκτικά να διαφοροποιήσει τη σπόντα του περί "βρόμικου 89", παίζεις με τις αντιφάσεις του κι αντιστρέφεις τα ερωτήματα για το σήμερα.

Το βασικό όμως είναι τι θα πούμε εμείς στον εαυτό μας. Και να προσπαθήσουμε να ερμηνεύσουμε κάποιες επιλογές στο ιστορικό τους πλαίσιο, για να καταλάβουμε τα λάθη μας και να τα αποφύγουμε, όχι για να τα δικαιολογήσουμε.

Η αλήθεια είναι πως στη δεδομένη χρονική στιγμή, είτε έτσι είτε αλλιώς, μας την είχαν στημένη και μας περίμεναν στη γωνία. Αν δεν μπαίναμε σε κάποια κυβέρνηση συνεργασίας, θα ευθυνόμασταν για τη συγκάλυψη των πράσινων σκανδάλων και για την... ακυβερνησία που έφεραν τα πιο αναλογικά (όπως λέμε πιο έγκυος) εκλογικά συστήματα. Μπρος (αστικός) γκρεμός και πίσω (νεο-αριστερό) ρεύμα. Η μόνη διέξοδος από αυτόν το φαύλο κύκλο, θα ήταν ένας διαφορετικός πολιτικός λόγος -και βασικά λογική- με εντελώς διαφορετικό σκεπτικό, που δε θα την απασχολούσε τι είδους κυβέρνηση θα έχει ο τόπος. Κι αυτό επί της ουσίας, ήταν κάτι που το βρήκαμε μπροστά μας το 2012.

Είναι χαρακτηριστικό επίσης πως τα συγκρατημένα εγκώμια των Συριζαίων προς τον πολιτικό αντίπαλο Μητσοτάκη, του αναγνωρίζουν ότι έσπασε το ταμπού της εισόδου της Αριστεράς στην κυβερνητική εξουσία, που κατά κάποιον τρόπο λείανε το έδαφος για τη σημερινή ΔΦΑ.

Από μια άλλη άποψη, προσωπικά μπορώ να καταλάβω όσους κατάπιαν μεν την πρώτη κυβέρνηση Τζανετάκη, για να μην παραγραφούν τα σκάνδαλα, αλλά διαχώρισαν τη θέση τους από τη δεύτερη οικουμενική του Ζολώτα, όπου δε συνέτρεχε τέτοιος λόγος. Υπήρχε παρόλα αυτά μια... συνέπεια στο σκεπτικό της συμμετοχής σε μία (ακόμα) οικουμενική, χωρίς εκδικητικούς αποκλεισμούς -την οποία το ΠαΣοΚ δέχτηκε τέσσερις μόλις μήνες αφού απέρριπτε την ίδια πρόταση από... "θέση αρχής". Το λάθος ήταν στο βασικό σκεπτικό, όχι στις λεπτομέρειες.

Μιας και μιλήσαμε όμως για "θέση αρχής", ένα τελευταίο εντυπωσιακό στοιχείο είναι οι υπουργικές θέσεις που (δεν) πήρε το ΚΚΕ σε αυτές τις κυβερνήσεις, με βάση και τους εκλογικούς συσχετισμούς. Τα υπουργικά πόστα τα έπιασαν παράγοντες της "ανανεωτικής αριστεράς", όπως ο Κουβέλης και ο Κωνσταντόπουλος, ενώ το μόνο κομματικό στέλεχος που συμμετείχε σε μια υπουργική επιτροπή εν είδει τρόικας, ήταν ο Δραγασάκης, που σήμερα βρίσκεται στο Συνασπισμό. Που πάει να πει πως το κόμμα δεν "ξεπουλήθηκε" το 89' για να γλυκαθεί με τα υπουργικά πόστα και κυβερνητικές ευθύνες. Δεν ήταν έγκλημα-προδοσία, αλλά κάτι χειρότερο: ήταν λάθος. Ακόμα και στα λάθη του, όμως, το ΚΚΕ κράτησε τις αρχές του... 

Κοινωνικοποίηση κι αυτοδιαχείριση

Ξεκινώντας με τη διασαφήνιση των όρων, νομίζω πως αρχικά πρέπει να συμφωνήσουμε -ή και όχι- πως η "εθνικοποίηση" ως έννοια βασικά ταυτίζεται με την κρατικοποίηση. Έχω υπόψη μου ως χαρακτηριστικό παράδειγμα, το σύνθημα της εθνικοποίησης της γης, ως θέση των μπολσεβίκων, που αναγκάστηκαν τελικά να υποχωρήσουν και να δεχτούν τη θέση των εσέρων για αναδιανομή της γης στους άπορους αγρότες (το οποίο διαιώνιζε την ιδιωτική ιδιοκτησία και απλώς μετατόπιζε χρονικά τη σύγκρουση με τα αστικά στρώματα της υπαίθρου).

Το αγροτικό ζήτημα όμως, έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, καθώς προωθήθηκε τελικά η κολεκτιβοποίηση, δηλ η δημιουργία αγροτικών συνεταιρισμών ως μεταβατικής μορφής, και δευτερευόντως τα σοβχόζ (δηλ οι κρατικοί συνεταιρισμοί). Κάτι που δεν είναι προφανώς άσχετο με το μέσο παραγωγής -τη γη- και τη φύση του, πχ σε σχέση με τον κοινωνικό χαρακτήρα των βιομηχανικών μονοπωλίων.

Το δεύτερο σημείο που πρέπει να διευκρινιστεί, γιατί έχουμε ταλαιπωρηθεί πολύ από τη σχετική σύγχυση, που διεισδύει ενίοτε και στις γραμμές μας, είναι η κρατικοποίηση που συναρτάται άμεσα από τον τύπο του κράτους στον οποίο αναφέρεται.
Σε αυτήν ακριβώς πατάει η ρετσινιά του κρατισμού, που επιχειρούν να μας κολλήσουν οι φιλελέδες -και διάφορα ιδεολογικά αδελφάκια τους, με πιο "ριζοσπαστικό" πρόσωπο- αδυνατώντας βασικά να ξεχωρίσουν -ή μάλλον συγχέοντας σκόπιμα- δυο λογιών άχυρα: το δημόσιο τομέα μιας καπιταλιστικής χώρας και την κρατική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής μιας σοσιαλιστικής χώρας.
Παλιά τους τέχνη κόσκινο, να φαίνονται ως αντίπαλοι του κράτους, μη σου πω κι αντιεξουσιαστές (σαν τον αναρχικό τραπεζίτη του Πεσόα και τον αντιεξουσιαστή ΓΑΠ, ενώ αποτελούν το πιο σάπιο, κρατικοδίαιτο κομμάτι της κοινωνίας.

Βρίσκουν όμως κατά καιρούς πάτημα και σε δικά "μας" (εντός ή εκτός εισαγωγικών) ολισθήματα κι αδυναμίες. Γιατί, όσο σωστό κι απαραίτητο είναι να υπερασπιζόμαστε σήμερα το δημόσιο, δωρεάν χαρακτήρα κάποιων αγαθών, υπηρεσιών κτλ, τόσο λανθασμένη είναι η λογική πως η κρατικοποίηση ορισμένων παραγωγικών τομέων μας προσεγγίζει στο στρατηγικό στόχο του σοσιαλισμού. Μια λογική που διαπερνά σαν κόκκινο νήμα διάφορα μεταβατικά προγράμματα των καιρών μας, εφευρίσκοντας ένα... δυαδικό σύστημα, μεταξύ καπιταλισμού και σοσιαλισμού (δηλ στάδιο).

Αυτά περιγράφουν σε γενικές γραμμές το δίπολο (νεο)φιλελευθερισμού και σοσιαλδημοκρατίας (παρά τα αδιέξοδα και την κρίση ταυτότητας ιδίως της τελευταίας) που εγκλωβίζει δυστυχώς ως τις μέρες μας κόμματα κι οργανώσεις ανά την υφήλιο, που αυτοπροσδιορίζονται μεν ως κομμουνιστικά, αλλά επιμένουν να μην αφομοιώνουν τα διδάγματα της ιστορικής πείρας για τις διάφορες φάσεις ανάπτυξης του καπιταλισμού και τις επακόλουθες, ευέλικτες μετατοπίσεις των διάφορων αστικών, πολιτικών πόλων: από τη σοσιαλμανία του Καραμανλή, μέχρι τη νεοφιλελεύθερη "μετάλλαξη" της σοσιαλδημοκρατίας και τις συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) που υπερβαίνουν αυτό το δίπολο.

Το ωραίο της υπόθεσης όμως είναι η απόπειρα σοσιαλδημοκρατικής καταγγελίας του κρατισμού, που συναντά το αναρχικό όραμα της αυτοδιαχείρισης των επιχειρήσεων, που δρουν με περισσότερη ελευθερία, χωρίς τις νόρμες και το ασφυκτικό πλαίσιο του κεντρικού σχεδιασμού (που είναι βασική παραγωγική σχέση του σοσιαλισμού).
Παρεμπιπτόντως, αν κάποιοι αναρχικοί αγανακτούν με το παραπάνω "τσουβάλιασμα", μπορούν να αναλογιστούν (αν)αρχικά γιατί επιμένουν να βάζουν όλους τους τύπους κρατών (εργατικό, αστικό, κοκ) στο ίδιο τσουβάλι.

Στη δική μας χώρα, η ελληνική ιδιαιτερότητα εκφράστηκε μεταξύ άλλων και με μια "ιδιαίτερη" μορφή σοσιαλδημοκρατίας -το ΠαΣοΚ- που απέρριπτε αρχικά την ένταξη στη Σοσιαλιστική Διεθνή, καταγγέλλοντας το ρεφορμισμό της -sic. Ένα "κίνημα" που δεν περιορίστηκε στον κλασικού τύπου εκφυλισμό του κοινωνικού κράτους, του δημόσιου τομέα, των συνεταιρισμών, κτλ, αλλά πρόβαλλε έναν κατά φαντασία σοσιαλιστικό μετασχηματισμό. Ο οποίος σε αντίθεση με το "κρατικό μοντέλο" του υπαρκτού, έβαζε ως στόχο την κοινωνικοποίηση (των προβληματικών, που τις παρέδωσε ξανά στο κεφάλαιο, καθαρές από χρέη) κι όχι απλώς την κρατικοποίηση.

Μια "κοινωνικοποίηση" που στο σχετικό νομοσχέδιο επιχείρησε να κατοχυρώσει τον ασφυκτικό (μη κρατικό υποτίθεται) περιορισμό κι έλεγχο των απεργιών.
Και δεν είναι τυχαίο πως έδενε με το σύνθημα της αυτοδιαχείρισης και δανειζόταν πολλά στοιχεία από τη Γιουγκοσλαβία του Τίτο και το δικό της "αδέσμευτο" τρίτο δρόμο προς τον καπιταλισμό.
Δεν είναι τυχαίο επίσης πως στη Σοβιετική Ένωση, το σύνθημα της αυτοδιαχείρισης λειτούργησε ως μοχλός για τη μεγαλύτερη αυτονόμηση των επιχειρήσεων -δηλ του κεφαλαίου- και την επιτάχυνση της διαδικασίας της παλινόρθωσης.

Την αυτοδιαχείριση πολλοί αγάπησαν, το σοσιαλισμό κανείς τους.
Στο σοσιαλισμό το κράτος (η δικτατορία του προλεταριάτου, δηλ η εργατική τάξη) απαλλοτριώνει τα μέσα παραγωγής εξ ονόματος της κοινωνίας -με την οποία δεν ταυτίζεται, και ούτε μπορεί να γίνει αυτό μονομιάς, γιατί τότε θα εξέλιπε η ιστορική αναγκαιότητα του κράτους και θα το καταργούσαμε εξ αρχής.

Η αυτοδιαχείριση μιας επιχείρησης ως στόχος, χωρίς τα παραπάνω -πόσο μάλλον απέναντί τους- είναι καταδικασμένη να καταλήξει στην αναγέννηση του στενού ιδιωτικού πνεύματος, ακόμα κι αν το ντύσουμε με ωραίες φράσεις ή τη μορφή ενός "συλλογικού εγωισμού", και σε ένα βάθος χρόνου στην καπιταλιστική παλινόρθωση.

Μένει ανοιχτό ως ζήτημα η σχέση μεταξύ κρατικοποίησης και κοινωνικοποίησης, που ήταν και ο βασικός λόγος για να γραφτεί αυτό το κείμενο -που για αλλού αυτό ξεκίνησε, αλλά ξεστράτισε στην πορεία κι αλλού η ζωή το βρήκε.

Ένα διήγημα για το ΠΑΣΟΚ

Αυτό το διάστημα, τρέχει ένας πρωτότυπος διαγωνισμός διηγήματος για τα χρόνια του (παπ)ανδρεϊκού ΠαΣοΚ, 1981-96. Θα μπορούσε να είναι αφιερωμένος στο "ΠαΣοΚ που γνωρίσαμε" (και δεν αγαπήσαμε), καθώς πρόκειται για ένα ιδιότυπο κράμα νοσταλγίας και τρολαρίσματος, με έμφαση στο δεύτερο συστατικό. Κάτι που φαίνεται κι από το όνομα της ομάδας στο ΦΒ που τον διοργανώνει (ΠΑΣΟΚ, το ορθόδοξο) με απώτερο στόχο να συγκεντρώσει τα καλύτερα διηγήματα, για να κυκλοφορήσουν σε μια συλλογή. Θα μπορούσαμε επίσης να πούμε ότι είναι μια προλεκάλτ ιδέα, αλλά στην πραγματικότητα χρειαζόμαστε κάτι πιο ευρύ, μικροαστικό και λαϊκίστικο, όπως η αταξική έννοια "μη προνομιούχοι".

Κατά τη γνώμη μου, αυτό που θα είχε ενδιαφέρον είναι ένα διήγημα από τη σκοπιά ενός κομμουνιστή που έζησε την πασοκική λαίλαπα αυτών των χρόνων και την αναστοχάζεται αυτοκριτικά. Επειδή όμως η κε του μπλοκ δεν έχει τόσο χρόνο, για να δουλέψει και να υλοποιήσει αυτήν την ιδέα, παραθέτω απλώς μερικά βασικά σημεία που θα έπρεπε/μπορούσε να συμπεριλάβει, για τη σχέση ΠαΣοΚ-ΚΚΕ.

-το άθροισμα των "δημοκρατικών δυνάμεων της Αλλαγής" στη βάση "κοινών" συνθημάτων και στόχων, όπως το "ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο", που το ΠαΣοΚ δεν το πρόδωσε ποτέ, καθώς αποφάσισε να οργανωθεί στο συνδικάτο, και το οποίο θεωρητικά αποτελούσε βασική διαχωριστική γραμμή στο πολιτικό σκηνικό μεταξύ των "ευρωπαϊστών" (ΝΔ και εσ.) από τη μια μεριά και των (με ή χωρίς εισαγωγικά) αντι-ιμπεριαλιστών (ΚΚΕ και -υποτίθεται- ΠαΣοΚ).

-το πανηγύρι και τις κοινές πορείες το βράδυ της εκλογικής νίκης της Αλλαγής, που αντιμετωπίστηκε ως γύρισμα του τροχού της ιστορίας και "οκτωβριανή" επανάσταση από κάποιους (η ιστορία βλέπεις επαναλαμβάνεται ως φάρσα). Αλλά κι η λευκή ψήφος του κόμματος στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης, που δείχνει πως δε στοιχιζόμασταν άκριτα πίσω τους, ανυποψίαστοι για αυτά που ακολούθησαν.

-η αποφθεγματική φράση του Χαρίλαου σε ένα πράσινο παπαγαλάκι, που τον πίεζε: "αλλαγές βλέπω, Αλλαγή δε βλέπω..."
(και όχι, δε νομίζω να το βρήκε γραμμένο σε κάποιο βιβλιαράκι με παροιμίες κι αποφθέγματα, όπως γράφουν εκ των υστέρων διάφοροι κουκουεδολόγοι -που σήμερα έχουν το Χαρίλαο "εικόνισμα", για να θάψουν τους ζωντανούς")

-το 11ο Συνέδριο, που αναλώθηκε στον ακριβή, επιστημονικό προσδιορισμό του "Κινήματος" (ως σοσιαλρεφορμιστικού, νομίζω) που δεν εμφανιζόταν ως παραδοσιακό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα και δεν είχε συνδεθεί με τη Σοσιαλιστική Διεθνή.

-ο ρόλος των Σοβιετικών, οι αυταπάτες για το "ειρηνικό, κοινοβουλευτικό πέρασμα" στο σοσιαλισμό και η ανοχή τους σε μια κυβέρνηση που διαφοροποιούνταν με αστερίσκους απ' τους δυτικούς (πχ στο Πολωνικό) κι έπαιζε επιδέξια το "φιλοσοβιετικό" χαρτί. Κάτι που δείχνει (εκ των υστέρων έστω) την ανάγκη μιας σχετικής αυτονόμησης της επαναστατικής στρατηγικής κάθε ΚΚ από τις "ανάγκες" της σοβιετικής, εξωτερικής πολιτικής (ή όποιου άλλου επαναστατικού κέντρου-χώρας, μελλοντικά).

-οι βάσεις που φεύγουν που μένουν που φεύγουν, μένοντας

-η λεηλασία της ΕΑΜικής βάσης κι η μερική βάση που είχε το στερεότυπο για τους παππούδες που μοίραζαν τα κουκιά και τις ψήφους της οικογένειας, για να έχουν καθαρή συνείδηση και ψήφο.

-οι εντυπωσιοθηρικές κινήσεις στην εκλογή ΠτΔ το 85', τα χρωματιστά ψηφοδέλτια κι η επιλογή Σαρτζετάκη, που την εγκατέλειψε το 90', για να στηρίξει Αλευρά. Έτσι, τον ψηφίσαμε ξανά μόνο εμείς (ως ενιαίος ακόμα Συνασπισμός, τότε) για να ακούμε εκ των υστέρων, ως "ευχαριστώ", τις διάφορες αντικομμουνιστικές δηλώσεις του.

-το πραξικόπημα του 85' στη ΓΣΕΕ, που έδειξε τα όρια της "καλύτερης δημοκρατίας που είχαμε ποτέ" αλλά και του "καλού ΠαΣοΚ", που επιχείρησε αργότερα να εκφραστεί πολιτικά αρχικά με τον Αρσένη κι αργότερα με το ΔΗΚΚΙ του Τσοβόλα.

-το σκάνδαλο Κοσκωτά, η νομική-πολιτική του κάλυψη με τον Κουτσονόμο, ο εκδοτικός πόλεμος κι η δική μας "εμπλοκή" στην υπόθεση, με τη σημαία της κάθαρσης, που αξιολογήθηκε ως το κυρίαρχο ζήτημα προτεραιότητας, στο οποίο υποτάσσονται όλα τα άλλα.

-το "βρώμικο 89'", που εμείς δυστυχώς το ξεβρωμίσαμε κι ο βρωμερός αυριανισμός της πασοκικής προπαγάνδας περί ανίερης συμμαχίας με τη Δεξιά (με την οποία συνεργάστηκε κυβερνητικά και το ΠαΣοΚ, λίγους μήνες αργότερα, υπό το Ζολώτα).

-ο εκμαυλισμός συνειδήσεων, η απογοήτευση κι η ιδιώτευση, κι η τεράστια ζημιά στο λαϊκό κίνημα, που μόνο ένα ΠαΣοΚ μπορούσε να επιφέρει. Κάτι που έκανε δικαίως πολλούς σφους της βάσης μας να απεχθάνονται τελικά τους Πασόκους (μιλάμε για τα στελέχη, τους συνδικαλιστές, τα αμετανόητα σκυλιά του πολέμου) περισσότερο από κάθε άλλον, συμπεριλαμβανομένων των δεξιών -τουλάχιστον αυτοί ήταν ειλικρινείς ως προς τις προθέσεις τους.

Και μια σειρά άλλα, που πιθανόν να μου διαφεύγουν.

Μας χρειάζεται όμως και μια αφορμή για αυτήν την ανασκόπηση, ένα εύρημα που θα ξεδιπλώνει το νήμα της πασοκικής ρεμούλας, και θα βοηθάει συγχρόνως την εξέλιξη της πλοκής. Κι αυτή, νομίζω, πως θα μπορούσε να είναι ο χαιρετισμός του Σπύρου Χαλβατζή στο 4ο Συνέδριο του ΠαΣοΚ, το 96', λίγες μέρες μετά το θάνατο του Παπανδρέου.

Ιδού το οπτικό ντοκουμέντο



Κάθε άλλη ιδέα-πρόταση, δεκτή.

Αντανακλαστικά

Ενημερωτικό δελτίο με διάφορα μικρά νέα που απασχόλησαν την επικαιρότητα τις τελευταίες μέρες, αναδεικνύοντας διάφορα αντανακλαστικά, υγιή και παβλοφικά, που βγήκαν ή δε βγήκαν στην επιφάνεια, ανάλογα με την περίσταση.

Όπως πχ στο γήπεδο Καραϊσκάκη, όπου την Πέμπτη, εκτός από τους φασίστες του ΑΠΟΕΛ, βρέθηκαν κι ελλαδίτικα δίποδα, όπως η κόρη του Μιχαλολιάκου κι ο Καιάδας. Αλλά δε βρέθηκε κάποιος να τους αποδοκιμάσει και να σώσει την τιμή μιας κερκίδας, που κρύβεται πίσω από το φύλλο συκής του No Politica. Και το ξεχνάει βολικά, πχ όταν κάποιοι χάκαραν την ιστοσελίδα ενός οπαδικού συνδέσμου, ώστε να εμφανίζει στην αρχική τον Παύλο Φύσσα -που στην τελική, πέραν των άλλων ήταν γάβρος. Τα κεφάλια του συνδέσμου όμως ένιωσαν την ανάγκη να απολογηθούν -σε ποιον άραγε- για το ατυχές περιστατικό.

Κι από το ορεκτικό περνάμε στο κυρίως πιάτο και τη ΔΦΑ, που ως αντιπολίτευση φώναζε "κανένα σπίτι στα χέρια τραπεζίτη" και τώρα ξεκινά με κυβερνητικό ρεαλισμό τους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας. Πχ όπως την περασμένη Τετάρτη στη Θεσσαλονίκη και την περίπτωση ενός ανάπηρου με υπεργολάβου με αυτιστικό παιδί, που υποθήκευσε το σπίτι του, αλλά δεν τον πλήρωσε ποτέ η ΕΡΤ! Στη συγκέντρωση αλληλεγγύης στα δικαστήρια, που απέτρεψε τον πλειστηριασμό και συγκρούστηκε με τα ΜΑΤ, υπήρχε καμιά εκατοστή κόσμος, με το κάλεσμα της Ανταρσυα, το γνωστό καπελωτικό πανό της ΛαΕ (που δεν απασχόλησε κανέναν), διάφορους φορείς και καμιά 15αριά Παμίτες, χωρίς ανοιχτό κάλεσμα, που δεν πήραν μέρος στη σύγκρουση.
Μέχρι εδώ όλα καλά, απλά και κατανοητά.

Από εδώ και πέρα δεν ψάχνουμε να βρούμε τα γεγονότα (που στην ουσία είναι απλά η αφορμή και τίποτα άλλο) αλλά την πηγή της παρερμηνείας. Ποιος, πώς και γιατί ξεκίνησε το κύμα οργής ενάντια στο ΚΚΕ, το ΠΑΜΕ και τη στάση τους. Όπως και να 'χει το βασικό είναι να κατευθυνθεί η οργή προς τα εκεί κι όχι προς τη ΔΦΑ, που φώναζε "κανένα σπίτι στα χέρια τραπεζίτη" και τώρα δίνει το πράσινο φως για τους πλειστηριασμούς.

Κι εδώ υπάρχουν δύο βασικές γραμμές άμυνας.
Η πρώτη, χυδαία, δεν ενδιαφέρεται καν για τα γεγονότα, αλλά για τη χυδαιότητα ως τέχνη. Το ΠΑΜΕ/ΚΚΕ δεν ήρθε ποτέ και πουθενά και πρέπει να λογοδοτήσει για αυτήν την απουσία του. Η Ένωση Δικαίων μάλιστα το πήγε ακόμα παραπέρα, με μια ανακοίνωση-μαργαριτάρι, όπου εγκαλεί τους ιδιοκτήτες του ΚΚΕ (δηλ την ηγεσία του) και το δημοσίευμα (βλ. δεύτερη γραμμή άμυνας) που παρουσιάζει ως συμμετέχοντες, αυτούς που έλειπαν επιδεικτικά. (Η Ένωση των Δικαίων νομίζω πως "έχει ιδιοκτήτη" τον Πατέλη και δεν είμαι καθόλου σίγουρος αν έχει διακριτή παρουσία στο Βορρά, αλλά δε θα έπαιρνα κι όρκο για έναν τόσο ρευστό χυλό).

Καθώς το ψέμα έχει μια ακαταμάχητη γοητεία, διαδόθηκε ταχύτατα. Κι όσο πιο μακριά από τα γεγονότα ήταν κανείς, τόσο πιο παθιασμένα το πίστευε και υποστήριζε (γιατί όσοι ήταν όντως εκεί, δε θα μπορούσαν να το κάνουν και δύσκολα δε θα αναγνώριζαν συγκεκριμένες φυσιογνωμίες, όπως τον πρόεδρο του Συνδικάτου Οικοδόμων).

Η δεύτερη γραμμή άμυνας βασίστηκε στο δημοσίευμα του 902, ου βγήκε αργά το βράδυ και δεν ανέφερε την παρουσία του εξωκοινοβουλίου και των άλλων φορέων. Δεν το λέω ως υπερασπιστική γραμμή, αλλά έτσι λειτουργεί το portal, πολλές φορές. Δεν ανεβάζει πάντα άμεσα τα θέματα -χωρίς αυτό να υποδηλώνει διεργασίες ή κάποια άλλη σκοπιμότητα. Κι όσο για την αναφορά στους Παμίτες, αυτούς ξέρει, με αυτούς επικοινώνησε, για αυτούς έγραψε, εφόσον δεν ήταν εκεί για να καταγράψει τους υπόλοιπους -και δε νομίζω πως το έκανε για να τους καπελώσει.

Σε κάθε περίπτωση, όποιος δεν έχει social media, μπορεί να μην πήρε χαμπάρι απ' όσα συμβαίνουν σε ένα διαδικτυακό μικρόκοσμο και να ζει ευτυχισμένος. Εάν όμως έχει κάποια επαφή, θα έμενε με την εντύπωση πως το ΠΑΜΕ και οι λαϊκές επιτροπές κατάφεραν (με μαγικό τρόπο) να καπελώσουν μια κινητοποίηση στην οποία δε βρέθηκαν καν. Και με την απορία για τα δυο μέτρα και σταθμά του αριστεροχωρίου, που αν δεν πας κάπου το θεωρεί προδοσία κι αν τελικά πας, το θεωρεί καπέλωμα. Αν δεν αναφέρεις την παρουσία του είναι κάτι σαν το... "σταλινικό" ξύσιμο της φωτογραφίας. Αλλά όταν δεν αναφέρουν αυτοί τη δική σου παρουσία, σου ζητάνε και τα ρέστα, γιατί δεν ήσουν εκεί που ήσουν...

Είναι το άκρο άωτο της τραγικής ειρωνείας βέβαια να ανοίγει αυτό το θέμα ένας χώρος που πάσχει από κινηματική κατάθλιψη μετά από το δημοψήφισμα και είναι ωσεί παρών σε μια σειρά κορυφαίες μάχες (από την ψήφιση του μνημονίου μέχρι το ασφαλιστικό). Το πιο σημαντικό ωστόσο είναι ποιον ακριβώς βολεύει η καλλιέργεια τέτοιων αντανακλαστικών -ή ποιος ωφελείται, με νομικούς όρους. Κι η απάντηση δεν είναι πολύ δύσκολο να δοθεί...

-Καισαριανή
Τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί όμως με τα λυσσασμένα πασοκικά αντανακλαστικά των Συριζαίων που καταλήγουν πάντα στο αβάσταχτο κλισέ περί "αριστερού ψάλτη της δεξιάς" και τον μπαμπούλα της ΝΔ "α ρε Σαμαράς που σας χρειάζεται", που είναι κάτι σαν το "Παπαδόπουλο που χρειάζεστε..." από την ανάποδη.

Αφορμή είναι η σημερινή εκδήλωση για την παραχώρηση του Σκοπευτηρίου στο Δήμο Καισαριανής, που είναι κατάκτηση του λαού της και των δημοτών, όχι κάποια ευγενική κυβερνητική χορηγία. Κι η απόφαση του Σταμέλου να μην παρευρεθεί στην εκδήλωση (που πάρθηκε με ευρεία πλειοψηφία από το δημοτικό συμβούλιο και τη σύμφωνη γνώμη τριών από τους τέσσερις συμβούλους της παράταξης που πρόσκειται στο Σύριζα), για να μη νομιμοποιήσει μια κυβερνητική παράτα, σε μια βδομάδα που η ΔΦΑ ξεπούλησε ό,τι είχε απομείνει όρθιο (πχ στις ΔΕΚΟ).

Το Μαξίμου έκρινε εξ ιδίων τα αλλότρια κι έκανε λόγο για "πολιτική σκοπιμότητα", αφού πρώτα το θέμα είχε κάνει το γύρο του διαδικτύου και την ανάγκασε να πάρει θέση. Την ίδια γραμμή πήραν και τα διάφορα συριζοτρόλ του διαδικτύου (έμμισθα και μη), που βγαίνουν κερδισμένα από την υπόθεση ακόμα κι αν θολώσουν απλώς τα νερά και δημιουργήσουν στο κοινό την εντύπωση ενός "αριστερού εμφύλιου" για την κληρονομιά της αντίστασης.

Αλλά αν πανικοβάλλονται και πρασινίζουν (δηλ πασοκίζουν) τόσο από το κακό τους, με μια απλή, συμβολική πράξη, φαντάσου πώς θα κάνουν αν βρεθούν αντιμέτωποι με ένα μαζικό λαϊκό κίνημα που θα έχει τη δύναμη να τους γκρεμίσει...

Το ΠΑΣΟΚ είναι...

Το χτεσινό κείμενο για το σωφρονιστικό σύστημα της ΕΣΣΔ μπορεί να μην είχε πολλά σχόλια, αλλά προκάλεσε δύο τουλάχιστον περιπτώσεις ανάδρασης, απευθείας προς την κε του μπλοκ:

-Μία του (δικού μας) Regimiento που σημείωσε σωστά (όπως κι άλλοι αργότερα) πως ο τίτλος της ανάρτησης είναι λίγο παραπλανητικός, γιατί αναφέρει το ποινικό κι όχι το σωφρονιστικό σύστημα της ΕΣΣΔ. Έλα όμως που αυτός ήταν ο τίτλος της σχετικής υποενότητας στο βιβλίο του Γκίκα...
-Κι άλλη μία, πιο βαρυσήμαντη, του Λαϊκού Στρώματος, που αρνείται να δεχτεί την ισπανική προφορά του Ρεχιμιέντο και το λέει κάθε φορά Ρετζι(μιέντο), θυμίζοντάς μου το Ρέτζι Μίλερ. Και όταν είδε το χτεσινό κείμενο, με το ημερολόγιο να γράφει 3 του Σεπτέμβρη, μου είπε καλοπροαίρετα:
-Τι μ-λ-κίες είναι αυτές; Γιατί δεν έγραψες κάτι για το ΠαΣοΚ;
Έχουν δίκιο κι οι δύο. Συνεπώς έχουμε και λέμε -έστω και με μια μέρα καθυστέρηση.

Το ΠαΣοΚ είναι κάτι σαν τον υπαρκτό σοσιαλισμό, αν και ο δικός του είναι απλή συνωνυμία -καμία σχέση με σοσιαλιστικές επαναστάσεις και κοινωνίες. Θα έπρεπε δηλ να έχει ένα θεωρητικό σαν τον Σουσλόφ, να μιλήσει για το υπαρκτό ΠαΣοΚ, σε αντίθεση με όλα τα υπόλοιπα γενόσημα που μιλούν για αυτό, σαν αυτό, το υποκαθιστούν ενίοτε, αλλά δεν είναι ΠαΣοΚ.

Σήμερα βέβαια το ΠαΣοΚ μοιάζει με το ρεφρέν του Παπακωνσταντίνου (ένας είναι ο Παπακωνσταντίνου).
Δεν υπάρχεις κι είσαι εδώ.
Το σημερινό φερώνυμο ΠαΣοΚ αργοσβήνει, αλλά αντιστέκεται σθεναρά στην ολική εξαφάνιση, επιβεβαιώνοντας πως κακό σκυλί ψόφο δεν έχει. Και το παλιό καλό ΠαΣοΚ, μια οφθαλμαπάτη της μνήμης σαν τον (εξιδανικευμένο έως ανύπαρκτο) παλιό καλό καιρό, δεν υπάρχει κι όμως είναι ακόμα εδώ, σε διάφορες μορφές και πολιτικές συσκευασίες.

Το ΠαΣοΚ είναι... η πρώτη λέξη του Τσαούση (με το φιλελέ ατακαδόρο Βαϊμάκη) στην ιστορική επανασύνδεση του Fight Club (που επιστρέφει σε καθημερινή βάση, με κίνδυνο να ξεφτίσει ο μύθος του). Μια λέξη που περιλαμβάνει τα πάντα, ΠαΣοΚ. Μόνο...

(σημείωση για Fight-Clubάδες.
1. Το ότι ο Βαϊμάκης είναι φιλελές, είναι αντικειμενικό, όχι υποκειμενική κρίση. Αυτό δεν αναιρεί το ότι είναι αναμφισβήτητα έξυπνος και χαρισματικός ατακαδόρος.
2. Ο κίνδυνος της απομυθοποίησης φωλιάζει κυρίως στις δικές μας, γιγαντωμένες από τη στέρηση, προσδοκίες. Αλλά η επανασύνδεση ήταν ιστορική και πολλά υποσχόμενη, ή μάλλον εγγύηση ότι θα αποτελέσει εξαίρεση στον κανόνα του ξαναζεσταμένου φαγητού)

Το ΠαΣοΚ είναι αναμφισβήτητα το σημερινό πρωτοσέλιδο του Χωνιού, με τους ήρωες με τα κολάν, όπως πολύ εύστοχα τους βάφτισε το blog Στρυχνίνη, που τα παίρνουν υποτίθεται από τους πλούσιους για να τα δώσουν στους φτωχούς. Σιγά παιδιά, μη σκίσετε κανένα κολάν, μαζί με τους καναλάρχες. Όπως το ΚΟΛΑΝ-TV του Σπύρου Παπαδόπουλου, από τους Απαράδεκτους.

ΠαΣοΚ είναι το δημόσιο του 80', η άλωση του κρατικού μηχανισμού και των συνειδήσεων, η ιταλική ταινία Quo Vado (που νομίζω θα ήταν καλύτερα, για την περίσταση, να μεταφραστεί ελεύθερα ως "πού βαδίζουμε") με τον τύπο που ονειρευόταν από μικρό παιδί να μπει στο δημόσιο. Μια ταινία που βλέπεται πολύ ευχάριστα -τόσο στην Ιταλία, όσο και στην Ελλάδα, όπου είμαστε ούνα φάτσα ούνα ράτσα, όλοι οι Νότιοι μια γενιά- αν δεν τη δούμε πολιτικά. Κι αν τη δούμε έτσι -που είναι εκ των ων ουκ άνευ για μας- είναι ίσως η πιο αστεία αντιδραστική ταινία των τελευταίων ετών.
Αλλά αυτό είναι το θέμα μιας άλλης ανάρτησης.

ΠαΣοΚ είναι η αθλητική 3η Σεπτέμβρη κι η επέτειος του τελικού της Σαϊτάμα, που τον ξεχάσαμε όπως την Αλεζία μετά τη Ζεργκόβια. Το Βατερλό (ή μάλλον η Αλεζία) απέναντι στους Ισπανούς -που έκτοτε λατρεύουμε να τους μισούμε- γιατί κόντρα στους Αμερικάνους καταναλώσαμε παραπάνω τύχη, εύστοχα σουτ και μαγικό ζωμό, από όσα παράγουμε. Και ήρθε στο τέλος ο λογαριασμός...

-ΠαΣοΚ είναι κι η επέτειος της 1ης Σεπτέμβρη, με το νόθο δημοψήφισμα για την επάνοδο του βασιλιά (όταν οι πιέσεις αφορούσαν την ίδια τη βιολογική σου ύπαρξη κι όχι τις καταθέσεις που δεν έχουμε). Όπου η τρομοκρατία χτύπησε πρωτίστως τους κομμουνιστές, το κέντρο ευθυγραμμίστηκε ως συνήθως με τη μαύρη αντίδραση κι όλο αυτό το καρπώθηκε αναδρομικά το ΠαΣοΚ, που... έβαζε τέλος στο κράτος της δεξιάς.

-ΠαΣοΚ είναι αυτό που πόσταρε ο Γκαθ στο τούιτα...

Χωρίς περαιτέρω λόγια...

-ΠαΣοΚ σύγχρονο και μεταμοντέρνο είναι οι φοβεροί πανηγυρισμοί των οπαδών του για τη νίκη του ΓΑΠ το 09'.
Κι η ακόμα πιο σύγχρονη μετεξέλιξή τους, με εναλλακτικά τρίλεπτα βιντεάκια σαν κι αυτά.
Βασανίζομαι...









ΠαΣοΚ είναι να πιστεύεις πως τα πράγματα αλλάζουν με εκλογές και μεταβατικά υποκατάστατα, που κόβουν δρόμο. Η συνδικαλιά, που ο Άθλιος στην καταπράσινη (πολιτικά) Κρήτη έμαθε να αποκαλεί πασοκιά. Ο μεταμοντέρνος πληθυντικός στα κινήματα, που υποκατέστησαν το εργατικό (ή έστω το λαϊκό, με την ταξική του έννοια). Έγιναν πολλά, θεματικά, εναλλακτικά. Και θυμίζουν το σλόγκαν της διαφήμισης.
Κινήματα υπάρχουν πολλά. ΠαΣοΚ μόνο ένα.

Τα 13 πρόσωπα του Κουφοντίνα - Μέρος β'

Πιάνουμε το νήμα από εκεί που το είχαμε αφήσει στο πρώτο μέρος, για να δούμε ορισμένες ακόμα χαρακτηριστικές κατηγορίες. Μία κατηγορία μόνος του πχ είναι ο δημοσιογράφος Τάσος Παππάς, το εναλλακτικό πασοκοπαπαγαλάκι, με το ύφος χιλίων μπαρουτοκαπνισμένων οπλαρχηγών και το φοβερό βάθος της πολιτικής του ανάλυσης. Ας δούμε μερικά χαρακτηριστικά σημεία.

Ο μπαρουτοκαπνισμένος Παππάς

Έχουν γραφτεί και ειπωθεί πολλά. Τα περισσότερα όταν η 17 Νοέμβρη ήταν εν ενεργεία. Μύθοι για την προέλευσή της, φληναφήματα για το ρόλο της, στερεότυπα για τη δράση της: Από τις γνωστές αμήχανες θεωρίες της παραδοσιακής Αριστεράς ότι ήταν δημιούργημα των μυστικών υπηρεσιών των δυτικών χωρών, μέχρι τις βιτριολικές κατασκευές της Δεξιάς και των ελληνικών διωκτικών αρχών, που έγιναν βεβαιότητα για τους Αμερικανούς, ότι είχε βάλει το χεράκι του το ΠΑΣΟΚ. Όσοι έλεγαν ότι η 17 Νοέμβρη ήταν αυτό που δήλωνε, δηλαδή μια οργάνωση της Άκρας Αριστεράς που επέλεξε το δρόμο της ένοπλης ανυπακοής, όπως και πολλές οργανώσεις το ίδιο διάστημα στην Ευρώπη, χαρακτηρίζονταν ύποπτοι ή στην καλύτερη περίπτωση, αφελείς.

Η θεωρία των άκρων για αρχάριους. Και το ΠαΣοΚ της καρδιάς του να βγαίνει πάλι στον αφρό, με κάποιο μαγικό τρόπο. Το είχαν στο στόχαστρό τους κι οι αμερικάνοι. Οι οποίοι κακοπερνούσαν γενικά στα χρόνια της Αλλαγής, τους είχαν διώξει και τις βάσεις, θυμάμαι. Όχι;

Σε μια συνεδρίαση, όπως αναφέρεις στο βιβλίο, ένας σύντροφός σου ρώτησε: "πολεμάμε πέντε χρόνια, ως πότε ακόμη;". Εσύ του απάντησες: "πέντε και δέκα χρόνια, όσο χρειαστεί".
Μου θυμίζει τη γνωστή ιστορία με τον κομμουνιστή πολιτικό κρατούμενο την εποχή της παρανομίας του ΚΚΕ. Αφού άκουσε την εισήγηση της καθοδήγησης με όλα τα αισιόδοξα επιχειρήματα για το επερχόμενο τέλος του καπιταλισμού και την αναπόφευκτη νίκη του προλεταριάτου, αναρωτήθηκε: "Δεν καταλαβαίνω ρε σύντροφοι. Οι αντικειμενικές προϋποθέσεις είναι καλές, οι υποκειμενικές αμόμη καλύτερες, και ο Μήτσος πάντα στην Ακροναυπλία".
Αγώνας, αγώνας, αγώνας, θυσίες, θυσίες, θυσίες, υπομονή, υπομονή, υπομονή, αλλά φως στο βάθος του τούνελ δε φαίνεται.

Και λίγο παρακάτω, έρχεται το καλύτερο.

Αντί για το βασίλειο της ελευθερίας είχαμε αυταρχικά και ανελεύθερα καθεστώτα που δυσφήμησαν το ιδεώδες του σοσιαλισμού. Αντί για σοβιέτ είχαμε γκουλάγκ. Τελικώς μου φαίνεται ότι είχαν δίκιο ο "αποστάτης Κάουτσκι" και ο "πάπας του ρεφορμισμού" Μπέρνσταϊν και όχι ο Λένιν και ο Τρότσκι.

Όλα μαζί σε ένα τσουβάλι, μαζί με μια αλαφιασμένη γάτα, κι όποιον πάρουν τα νύχια της.
Κι όχι πως καλλιεργεί τη λογική πως "τίποτα δε γίνεται", επομένως όλοι Σύριζα. Αλλά το κάνει, όσο να πεις...
Δεν είναι όμως κάτι ευκαιριακό, όπως δεν είναι και το μίσος του απέναντι στο σοσιαλισμό που γνωρίσαμε.

Υποστηρίζεις ότι η λαϊκή δημοκρατία (δικτατορία του προλεταριάτου) υπερέχει της αστικής δημοκρατίας. Στην πράξη πάντως αυτό που συνέβη ήταν πολύ διαφορετικό. Τα καθεστώτα που υποστήριζαν ότι ήταν εργατικά (χρησιμοποιώ τον όρο για τη συνεννόηση γιατί δεν πιστεύω ότι ήταν) αμαύρωσαν κάθε έννοια ελευθερίας και δημοκρατίας. Τα πολιτικά συστήματα της αστικής τάξης επιτρέπουν στους αντιπάλους τους να υπάρχουν, να λειτουργούν και να διεκδικούν την κυβερνητική εξουσία, υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι σέβονται τους νόμους και το Σύνταγμα. Δεν εξοντώνουν (δεν αφαιρούν τη ζωή αφού έχει καταργηθεί η ποινή του θανάτου) ούτε και αυτούς που αμφισβητούν με τα όπλα το σύστημα. Τους τιμωρούν αυστηρά, αλλά κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις τους απελευθερώνουν.
Να σου υπενθυμίζω την τύχη που είχαν όλα τα μέλη της πρώτης ηγετικής ομάδας των μπολσεβίκων, αλλά και πώς φέρθηκαν οι μπολσεβίκοι, με το Λένιν εν ενεργεία, στα υπόλοιπα κόμματα. Δεν έθεσαν εκτός νόμου μόνο τα αστικά και μοναρχικά κόμματα, αλλά και τους σοσιαλεπαναστάτες, τους μενσεβίκους, τους αναρχικούς, δηλαδή αυτούς που πήραν μέρος μαζί τους στην επανάσταση. Το επιχείρημα ότι η χώρα ήταν περικυκλωμένη από εχθρούς και ο εμφύλιος μαινόταν είναι κατά τη γνώμη μου μαχητό γιατί όταν οι συνθήκες άλλαξαν και το καθεστώς σταθεροποιήθηκε δεν επετράπη σε κανένα άλλο κόμμα να υπάρξει. Απ' όλα αυτά και από πολλά άλλα, καταλήγω στην άποψη ότι η προλεταριακή δημοκρατία, όπως τη γνωρίσαμε, όχι μόνο δεν ήταν ένα ιδανικό μοντέλο, αλλά συνιστά παράδειγμα προς αποφυγή. Και πριν από το 20ό συνέδριο και μετά.

Αυτός τουλάχιστον είναι ειλικρινής. Όχι Στάλιν, Θερμιδώρ και ιστορίες. Από το Λένιν ακόμα, το και το.

Και μας έχει το καλύτερο για το τέλος. Να μαθαίνετε τι δεν είναι επαναστατικό (η σοβιετία πχ) αλλά και τι είναι: πχ η αραβική άνοιξη. Άλλο που ηττήθηκε...

Τα αυθόρμητα κινήματα που αναπτύχθηκαν τα τελευταία χρόνια λόγω της κρίσης, είτε φυλλορρόησαν είτε ενσωματώθηκαν σε μια λογική διαχείρισης είτε συνετρίβησαν -η περίπτωση της Αραβικής Άνοιξης.

Τουλάχιστον αναφέρει και κάτι ενδιαφέρον, από το Ρενάτο Κούρτσιο, που δίνει τροφή για σκέψη:

Η αξία των αποτυχημένων επαναστάσεων έγκειται στο ότι δεν παρουσιάζουν τα μειονεκτήματα των αντίστοιχων νικηφόρων: σε κάποιο βαθμό όλες οι νικηφόρες επαναστάσεις πρόδωσαν τις υποσχέσεις τους, ενώ οι αποτυχημένες μονάχα τις αρχικές αναλύσεις που τις έθεσαν σε κίνηση μπορούν να προδώσουν. Ένα σφάλμα λιγότερο σοβαρό, συγκρίνοντάς τα.

Ενώ στη διαλεκτική σκοπού-μέσου, καθαρίζει με Καμί:

Ο Καμί στο θέμα αυτό δίνει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα απάντηση: Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα; Πολύ πιθανό. Ποιος όμως θα αγιάσει το σκοπό; Σε τούτη την ερώτηση που η ιστορική σκέψη την αφήνει μετέωρη, η εξέγερση απαντά: τα μέσα.

Ο λογοτέχνης Κουφοντίνας

Μπορώ να καταλάβω την ανάγκη ενός κρατούμενου να εκφραστεί με διαφορετικό τρόπο, να ξεφύγει από τη ρουτίνα της φυλακής, κοκ. Αλλά η αλήθεια είναι πως σε κάποια σημεία ξεχνάς σε τι ακριβώς απαντάει ο Κουφοντίνας, ποια ήταν η αρχική ερώτηση. Και επίσης, λογοτεχνικά κρίνοντας, νομίζω πως ούτε καν τους φιλικά προσκείμενους προς αυτόν δεν καταφέρνει να συγκινήσει ο... ποιητής (το οποίο το αναφέρει πλαγίως και ο προλογίζων). Ας δούμε δύο τέτοια χαρακτηριστικά σημεία, όπου το ωραίο της υπόθεσης είναι πως ακολουθούν αμέσως μετά την ερώτηση (που δεν έχει καμία σχέση).

"Γέμισε η νύχτα το κελί απ' το μικρό φεγγίτη", ούτε που το κατάλαβα ότι έπεσε το σκοτάδι, μόνο όταν κοίταξα θολό το χαρτί και θαμπά τα γράμματα. Είπα "έπεσε το σκοτάδι", συνήθεια της γλώσσας, στη φυλακή ποτέ δεν πέφτει το σκοτάδι, πάντα γκρίζο είναι, πάντα νοθευμένο από λάμπα ή προβολέα. Ποτέ δεν πέφτει, αλλά και ποτέ δεν "χιμάει" το σκοτάδι, ποτέ δεν ένιωσα την απειλή αυτής της έκφρασης από παλιά, φίλος ήταν πάντα το σκοτάδι, οι παιδικές νύχτες ήταν υπόσχεση των άστρων ή παιχνίδισμα του φεγγαριού με τα σύννεφα. Σαν φίλος ερχόταν, απαλά στην αυλή, κύματα μέσα από τα καπνοχώραφα στον κάμπο, ή στο βουνό μέσα από τα δέντρα και τους θάμνους, πίσω από τα βράχια, όπως ανάσαιναν τα φυτά και άρχιζε το πανηγύρι των γρύλων, άρχιζαν να σαλεύουν τα ζούδια και τα χαμοδράκια. Και αργότερα οι παράνομοι.

Και λίγο παρακάτω.

Πήρε να σουρουπώνει. Σήμερα, μια στιγμή γραφειοκρατικής αδράνειας ή αβελτηρίας, καθυστέρησε λίγο το άναμμα του μεγάλου προβολέα στο προαύλιο, μας έκανε δώρο ανεκτίμητο μια στιγμή σούρουπου και άνοιξης. Τέτοιες στιγμές σταματά το νευρικό περπάτημα στο προαύλιο, γυρνά ψηλά το κεφάλι, στο τετράγωνο του ουρανού που αυλακώνουν οι μακριές κουλούρες της ατσάλινης σερπαντίνας, χάνεται το βλέμμα στο αχνό κόκκινο που εξατμίζεται στα αραιά σύννεφα. Τέτοιες στιγμές ανοίγουν χώρους στη νοσταλγία, στη μελαγχολία -οι άνθρωποι από σίδερο υπάρχουν μόνο στις παλιές ταινίες μας- ωστόσο γρήγορα κλείνουμε τις ρωγμές πριν πλημμυρίσει το κελί απλωμένο κάμπους με το πανηγύρι της παπαρούνας, κυανές φωνές, άγγιχτα χέρια αγαπημένα, γιατί θα χαθούμε ξανά μέσα στο ίδιο όνειρο που έρχεται κι επανέρχεται, για το "κόκκινο σπίτι σε αυλή με πηγάδι, και μια δράνα γεμάτη με τσαμπιά κεχριμπάρι". Εμείς άλλο όνειρο διαλέξαμε, να 'χουν όλοι πραγματικό αυτό το όνειρο, κι αυτό που διαλέξαμε το ακολουθούμε μέχρι το τέλος.

Ο αυτοκριτικός Κουφοντίνας

Δεν μπορώ να πω πως είναι πολλά ή ουσιαστικά αυτά τα σημεία. Αλλά είναι μάλλον από τα πιο ενδιαφέροντα στο βιβλίο.

Οι γραμμές αυτές επιχειρούν μια συμβολή στη συζήτηση που διεξάγεται στα άπειρα μέρη όπου οι επαναστάτες βάζουν το ίδιο παλιό ερώτημα: πώς η δράση μπορεί, όσο γίνεται περισσότερο, να δημιουργήσει συνείδηση, πώς θα συντελέσουν οι ίδιοι στην ωρίμανση των υποκειμενικών συνθηκών. Μπορεί αυτές οι γραμμές που μιλούν για τους παλιούς κύκλους και λαχταρούν τους καινούριους, να βρουν λίγο χώρο, να πάρουν λίγο χρόνο σε αυτές τις συζητήσεις. γιατί όσα έγιναν στο παρελθόν βαραίνουν στο παρόν και επηρεάζουν το μέλλον, γιατί τίποτα δεν ξεκινά πρώτη φορά με εμάς, αυτά που γίνονται μπορεί να έχουν ξαναγίνει.
Μιλώντας για τους παλιούς κύκλους, θέλω να καταθέσω εμπειρία για τα λάθη, που μας παραμόνεψαν και τα κωδικοποιήσαμε ως αριστερισμό-μιλιταρισμό, λάθη που δεν απέφυγε λίγο-πολύ το παγκόσμιο κίνημα του αντάρτικου που ξεκίνησε μετά τη δεκαετία του 1960, ύστερα από την έκρηξη της κουβανικής επανάστασης το 1959.

Ας δούμε πώς αναλύονται και πώς ορίζονται αυτά τα λάθη

Πώς γίνεται όμως αυτά να είναι τα σημεία αφετηρίας και αναφοράς μας και η πράξη να είναι διαφορετική από τις διακηρύξεις; Πώς γίνεται το κίνημα του αντάρτικου πόλης να αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο της φοκιστικής εκτροπής, της μονόπλευρης (στρατιωτικής) ανάπτυξης και τελικά να μην τον αποφεύγει; Πώς γίνεται και οι ίδιοι οι σύντροφοι που συμμετείχαν στη σύνταξη των ιδρυτικών κειμένων να πράττουν τελικά εντελώς διαφορετικά; Πώς γίνεται και εγώ ο ίδιος να λειτουργώ διαφορετικά με όσα πίστεψα, διδάχτηκα και βίωσα;
Δεν είναι ελληνική μόνο αυτή η εξέλιξη, συμβαίνει και στις καλύτερες επαναστατικές οργανώσεις. Σε όλο εκείνο το κίνημα των αντάρτικων που αναδύθηκαν σε όλο τον κόσμο, από τη δεκαετία του 1960. Οι Τουπαμάρος έγκαιρα είχαν κωδικοποιήσει τους κινδύνους εκτροπής που διατρέχουν οι ένοπλες οργανώσεις, με το όνομα "μιλιταρισμός| και "αριστερισμός" -ακριβώς δηλ τις εκτροπές τις οποίες κι οι ίδιοι τελικά δεν απέφυγαν.
Μιλιταρισμό ορίζουμε την υπεροχή, μέσα στην πολιτικοστρατιωτική οργάνωση, που αποκτά το στρατιωτικό πάνω στο πολιτικό. Εκδηλώνεται ως "απαρατισμός" (από το aparato = μηχανισμός), ως υπέρμετρη φροντίδα για την ανάπτυξη του στρατιωτικού μηχανισμού, που συνοδεύεται από την υποβάθμιση του πολιτικού, έτσι που τελικά να μπαίνουμε εμείς στην υπηρεσία του μηχανισμού και όχι το αντίστροφο.
Ο αριστερισμός περιγράφει την πεποίθηση ότι το άπαν, το ύψιστο στη δράση μιας οργάνωσης, είναι οι μεγάλες και εντυπωσιακές ενέργειες. Είναι η τάση να σχεδιάζονται οποιαδήποτε στιγμή, σε αναλογία μόνο με τις υλικές δυνατότητες της οργάνωσης και ανεξάρτητα από τις εκάστοτε συνθήκες και από την ιδιαίτερη κάθε φορά συγκυρία, οι ανώτερες δυνατές και πιο εντυπωσιακές ενέργειες, υποβαθμίζοντας τις επιπτώσεις πουη μπορεί να έχουν αυτές οι ενέργειες, ιδιαίτερα πάνω στο μαζικό κίνημα.
Ο συνδυασμός αυτών των δύο μορφών εκτροπής μπορεί να οδηγήσει στην υποτίμηση κάθε μορφής αγώνα που δεν είναι ένοπλη, αλλά και κάθε άλλης ένοπλης ομάδας που δεν πραγματοποιεί την ανώτερη δυνατή ενέργεια.

Και συνεχίζει σε άλλο σημείο

Ο Τσε Γκεβάρα θεωρητικοποίησε αυτό το εξεγερτικό σχήμα, διατυπώνοντας σαφέστατα ότι δεν περιμένουμε να έχουν συγκεντρωθεί όλες οι συνθήκες, ότι η επαναστατική εστία μπορεί να τις δημιουργήσει. Υπογραμμίζω το "όλες", που σημαίνει ότι απαιτείται να υπάρχουν κάποιες ευνοϊκές συνθήκες για τον ανταρτοπόλεμο.
Τα μετέπειτα αντάρτικα, όμως, υποβαθμίζουν αυτό το "όλες" και κωδικοποιούν την τακτική τους στη φράση-κλειδί "Η ένοπλη δράση γεννά συνείδηση και οργάνωση". Με τον τρόπο αυτόν αποδίδαμε ιδιαίτερη μεγάλη σημασία στην ένοπλη δράση ως δημιουργό συνείδησης, περισσότερη ίσως από όση της αντιστοιχούσε και με την αντίληψη αυτή δημιουργείται ο κίνδυνος να μπούμε στον πειρασμό να συμπεράνουμε ότι "περισσότερη" ένοπλη δράση μπορεί να δημιουργήσει "περισσότερη" συνείδηση. Όταν υπάρχει αυτή η "ανυπομονησία" χωρίς να σταθμίζεται με τις ανάγκες και το επίπεδο ανάπτυξης του κινήματος, όπως και με τις ιδιαίτερες συνθήκες, τις επαναστατικές παραδόσεις, τη λαϊκή κουλτούρα κ.ά., παραμονεύει πάντα ο κίνδυνος των εκτροπών που προανέφερα.

Η ένοπλη οργάνωση δεν είναι ο πρωταγωνιστής και η δράση της, αν δε συμπληρώνεται από τη λαϊκή πάλη, μπορεί να λειτουργήσει ακόμα κι ανασταλτικά στην αποδόμηση της συνείδησης που οικοδομεί η καθεστωτική προπαγάνδα. Αν δεν υπάρχει λαϊκή οπισθοφυλακή, τότε τίνος πράγματος εμπροσθοφυλακή θα είναι η ένοπλη οργάνωση; Αυτές οι σκέψεις είναι ο καρπός της εμπειρίας μας, όπως προκύπτουν από τον αναστοχασμό παλιών γκεβαρικών και αυτές κατατίθενται στη σημερινή συζήτηση.

Αλλά αυτή η αρνητική εξέλιξη και τα λάθη δεν είναι αναπόφευκτα.

Όμως, αν ο κίνδυνος της στρατιωτικοποίησης "ενυπάρχει", είναι "εγγεγραμμένος" στην πρωταρχική στρατηγική μας σύλληψη, αυτό σημαίνει ότι είναι αναπόφευκτος ο απαρατισμός, η στροφή προς τα μέσα, η υπερίσχυση των αναγκών της οργάνωσης απέναντι στις λαϊκές ανάγκες και τις ανάγκες του κινήματος; Επομένως, δεν υπάρχει οδός διαφυγής και η στρατιωτικοποίηση θα μας επιβληθεί με τη σιδερένια ισχύ ενός νόμου ανάπτυξης της ένοπλης οργάνωσης;
Όχι, κατηγορηματικά όχι. Δεν είναι αυτή μια αναπόφευκτη μοίρα.

Να και το κλασικό σταλινικό φραστικό σχήμα, του αρνητικού ρητορικού ερωτήματος: Μήπως σφοι..; Όχι σφοι, δεν μπορούμε να το πούμε αυτό.

Ο Κουφοντίνας σημειώνει επίσης τις δυσκολίες που παρουσιάζει μια αυτοκριτική στάση και τοποθέτηση.

Ξέρω τη δυσκολία να θίγεις τόσο ευαίσθητα θέματα, θυμάμαι τη σχετική "πρωταρχική εμπειρία", τραυματική για μένα, τη θύελλα που σήκωσε ο Κοσμάς, εκεί γύρω στα 1978, όταν είχα μιλήσει τότε για τον κίνδυνο να επικρατήσει το στρατιωτικό πάνω στο πολιτικό μέσα την οργάνωση. Πώς είχε αγριέψει το μάτι του, σαρωτικός σα μπουλντόζα είχε πάρει σβάρνα ό,τι επιχείρημα πήγαινα να υψώσω: "Είμαστε τρομοκρατες ρε, έχουμε όπλα και βαράμε, τι μου τσαμπουνάς για μιλιταρισμούς, όχι θα πάμε με το σας και με το σεις...". Άντε να μιλήσεις ψύχραιμα για αυτό το θέμα, όταν έχεις απέναντι όλο σχεδόν το φάσμα της αριστεράς και μεγάλο κομμάτι της αντιεξουσίας να σου κοπανάνε διαρκώς για "μιλιταρισμούς" και "φετιχισμούς των όπλων" και να ξέρεις ότι συνήθως εκτοξεύουν άκοπα και άδικα αυτήν την καραμέλα, όχι για να αναζητήσουν τουης σωστούς τρόπους δυναμικής πράξης αλλά ζητώντας να δικαιολογήσουν την απραξία τους στο πεδίο της δυναμικής δράσης, συνήθως μόνο ως πρόφαση για να μην κάνουν τίποτα σοβαρό, όχι μόνο "ένοπλο" αλλά και "άοπλο", δυναμικό και μαζικό.

Παρόλα όσα όμως, καταλήγει ότι "η λαϊκή δημοκρατία είτε θα είναι ένοπλη είτε δε θα υπάρχει" και θεωρεί τις συλλήψεις αλάνθαστο κριτήριο για τον επαναστατικό ή το ρεφορμιστικό χαρακτήρα ενός χώρου.

Ακόμα και μετά τη μεταπολίτευση, όταν η επίσημη Αριστερά έπαψε να "παράγει" πολιτικούς κρατούμενους -αυτό το αλάνθαστο κριτήριο επαναστατικότητας ενός πολιτικού χώρου- (...)

Οι διώξεις του αστικού κράτους προς δεκάδες κομμουνιστές ή απλούς συνδικαλιστές προφανώς δεν μπαίνει στο ζύγι, γιατί δε βολεύει στο τελικό συμπέρασμα, που έχει παρθεί εξ αρχής.

Κλείνουμε με δύο ακόμα αποσπάσματα. Το πρώτο, όπου διηγείται την κατάντια ενός από τα μέλη της οργάνωσης που έσπασαν (τα οποία είναι και η πλειοψηφία, αν έχω καταλάβει καλά) και τη χτυπητή αντίθεση με έναν από αυτούς που κράτησαν.

Θυμάμαι το 2002, το πρώτο πρωινό στη φυλακή. Μικρό το κελί νο 16, η υγρασία του υπόγειου είχε πετύχει ήδη την πρώτη νίκη της απέναντι στο βιαστικό βάψιμο, το καγκελόφραχτο παράθυρο έδινε μια μερική άποψη του περίκλειστου προαύλιου, που ήταν σκοτεινό από το πυκνό δίχτυ ψηλά, στα δέκα μέτρα ύψος που έφταναν οι σιδερένιοι τοίχοι. Έβγαλαν τον πρώτο κρατούμενο να περπατήσει. Μία ώρα, και μετά ξανά τις υπόλοιπες 23 κλείδωμα στο κελί. Ήταν από τους λίγους που δε μίλησαν. Μου χαμογέλασε λοξά, συνωμότης από τη φύση του, κουρασμένο το ανέκφραστο πρόσωπο, το βάδισμα όμως κρατούσε τη σταθερότητα της περηφάνιας.
Ύστερα έβγαλαν έναν από αυτούς που είχε μιλήσει πολύ, είχε σηκώσει το δάχτυλο, έδειξε συντρόφους, καταδίκασε την οργάνωση, απαρνήθηκε 1013 τον παλιό εαυτό του, ζήτησε επιείκεια "επειδή συνεργάστηκε". Στο δεύτερο κύκλο που έκανε, με πολλή αστάθεια στο βήμα, με είδε πίσω από τα κάγκελα, σαν να κεραυνοβολήθηκε, γονάτισε, έπιασε τα κάγκελα του παραθύρου, γοερά τα κλάματα, μέσα στα αναφιλητά μόνο "Συγνώμη Μήτσο, συγνώμη Μήτσο", είδε κι έπαθε να τον ξεκολλήσει ο φύλακας, απαγορευόταν να μιλάμε μεταξύ μας, αφοπλιστική τόση συντριβή, είπα να σωθεί ό,τι γινόταν ακόμα να σωθεί. Χώθηκε γρήγορα στο κελί του, ξαναβγήκε, μου πέταξε ένα χιλιοδιπλωμένο χαρτάκι, μια σελίδα όλη κι όλη, έφριξα, πώς χωρούσε τόση αθλιότητα σε τόσο λίγες αράδες, τι "μετανοώ ειλικρινά", τι "καταδικάζω την εγκληματική οργάνωση", τι "αυτιστικοί δολοφόνοι", στο πνεύμα βέβαια της εφιαλτικής ομολογίας του, πασπαλισμένο όμως με τις διανοουμενίστικες φιοριτούρες των δικηγόρων του. Που θα το έδιναν την άλλη μέρα κιόλας στη δημοσιότητα. Έσκισα το χαρτάκι, του είπα τι να κάνει με τους δικηγόρους του, να βρει άλλους, προκόψαμε -αργότερα- και από εκεί, του έφτιαξα στα γρήγορα καινούρια υπερασπιστική γραμμή.

Και ένα ακόμα, που θα μπορούσε να χωρέσει ίσως και στη μετωπική λογική της ΔιΕΕξόδου.

Από την άλλη, όσο αφορά το ελάχιστο πρόγραμμα κοινωνικής σωτηρίας, χρειάζεται να επισημάνουμε ότι η κατάσταση σήμερα είναι τόσο οριακή, ώστε ακόμα και ο αγώνας για μερικά ψίχουλα και οριακές βελτιώσεις -για να μη μιλήσουμε για τα αυτονόητα ουσιαστικά δικαιώματα, τη στήριξη του λαϊκού εισοδήματος και την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής- αυτές οι ελάχιστες διεκδικήσεις αναπόφευκτα οδηγούν σε σύγκρουση με το εγχώριο και το ξένο κεφάλαιο.
Έτσι, εκ των πραγμάτων, δύο είναι οι επιλογές μας: είτε θα υποταχθούμε στη μοίρα που μας ετοίμασαν, περιμένοντας την αναπότρεπτη τότε εθνική και κοινωνική καταστροφή. Είτε θα βγούμε από τα μνημόνια με άμεση έξοδο από την Ευρωζώνη και τη γερμανική Ευρώπη. Τρίτος δρόμος δε χωρεί. Ενα μέτωπο ενιαίας πολύμορφης πάλης, που δε θα συναρτά άμεσα το ζήτημα της ανεξαρτησίας, της ενδογενούς ανάπτυξης και του γεωπολιτικού ανασχεδιασμού, με τη διαγραφή του παράνομου και απεχθούς χρέους και την έξοδο από τη φυλακή της γερμανικής Ευρώπης, θα είναι εξ αρχής υπονομευμένο και υπονομευτικό ως προς τη διαδικασία δημιουργίας (ωρίμανσης) των υποκειμενικών συνθηκών και ιδιαίτερα της ανάπτυξης της λαϊκής συνειδητότητας.

Δε χρειάζεται νομίζω κάποιος επίλογος με τελικά συμπεράσματα. Θα μπορούσε να προβληματιστεί πάντως κανείς κατά πόσο η πολιτική σκέψη που φλερτάρει (και σε πολλά σημεία ερωτοτροπεί ανοιχτά) με το ΠαΣοΚ έρχεται σε αντίφαση με την τρομοκρατική, ένοπλη δράση και τα αντίστοιχα μικροαστικά ξεσπάσματα ή αποτελεί αναγκαίο συμπλήρωμά της.

Καλοκαιρινό ποτ-πουρί

Μικρές ψηφίδες από το παζλ της επικαιρότητας

ΠΟΚΕΜΟΝ: Χούντα δε γνωρίσαμε, ούτε δημοκρατία...

Αυτός ο στίχος μου ερχόταν συνειρμικά τις τελευταίες μέρες, με την επέτειο της μεταπολίτευσης και τη μόδα με τα πόκεμον, που δεν πρόλαβα (από την ανάποδη) να τα γνωρίσω στη γενιά μου. Μου φαίνονταν ούτως ή άλλως άθλια, αλλά είχα μεγαλώσει αρκετά, για να αφορούν τα παιδιά της ηλικίας μου και να ξέρω τι ακριβώς είναι. Ο Sniper που ξέρει (χωρίς να του αρέσουν) λέει πώς πήγαν κόντρα στον κανόνα της επιτυχίας, πρώτα κινούμενο σχέδιο - μετά video game, και έγιναν γνωστά πρώτα ως παιχνίδι, προτού εξελιχθούν σε κινούμενο σχέδιο. Κάτι σαν τη δική μας ελληνική ιδιαιτερότητα, που εκφράστηκε κυρίως επί μεταπολίτευσης. Και αφού δηλ τα Πόκεμον επιστρέφουν στη μόδα, γιατί να μη γίνει του συρμού και η Νέα Μεταπολίτευση του Σύριζα; Παραμύθια για τα μικρά παιδιά είναι και τα δυο...

Συγχώρα με που δεν καταλαβαίνω τι λένε τα κομπιούτερς κι οι αριθμοί

Όταν λοιπόν κάνει τον κύκλο της κι επιστρέφει στα πράγματα μια μόδα που δεν την πρόλαβες (από την ανάποδη) καν ως παιδί, καταλαβαίνεις πως αρχίζουμε να γερνάμε επικίνδυνα. Και δυσκολεύεσαι να παρακολουθήσεις την ορολογία της νεολαίας, τις εννοιολογικές-ιδεολογικές μετατοπίσεις, και το γενικό νόημα. Τι είναι anime, τι είναι manga, τι λένε τα κομπιούτερς κι οι αριθμοί. Γιατί παθιάζεται ο κόσμος με τα παραμύθια για τον εκλογικό νόμο, το σύνταγμα, τη Νέα Μεταπολίτευση κι ως πότε θα την πατά με χάντρες και καθρεφτάκια του εποικοδομήματος για ιθαγενείς;

Μήπως εσύ καταλαβαίνεις Ρόζα; Ή χάνεις κι εσύ τον μπούσουλα, που σε έκαναν θεωρητικό ίδρυμα στις Βρυξέλες και συνιστώσα της κυβερνώσας αριστεράς (Ρόζα), μαζί με την αλήστου μνήμης ΚΟΕ, που έβαζε το σύνθημα για τη "Μεταπολίτευση του Λαού"; Κι άσε να μην πιάσουμε τη συζήτηση για περασμένα μεγαλεία, όταν υπήρχε η χώρα των σοβιέτ και σπουδαία παιδικά προγράμματα σαν την Φρ-ουτοπία που κυνηγάμε, γιατί θα μελαγχολήσουμε χειρότερα.

Κι αν εμείς τελικά γεράσαμε και δεν καταλαβαίνουμε, πώς ακριβώς ορίζεται το φρέσκο; Τι καινούριο υπάρχει στα γλυκερά φληναφήματα για έναν ανθρώπινο καπιταλισμό και την παμπάλαια σκουριά της σοσιαλδημοκρατίας; Τι νέο κι ελπιδοφόρο υπάρχει στον μαζικό παλιμπαιδισμό να κυνηγάς Πόκεμον στη μέση του δρόμου και πολιτικές χίμαιρες για νόστιμες ομελέτες χωρίς να σπάσουμε αυγά;

ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ: Οι φαιδρές, χαλαρές πόζες των δελφίνων της αστικής εξουσίας στο προεδρικό Μέγαρο, γύρω από το χαλαρό Πάκη, που δεν είχε χρυσαυγίτες γύρω του και ήταν χαλαρός -όχι όπως τότε, με τον τραμπουκισμό του Κασιδιάρη στην Κανέλλη, όπου ήταν σφιγμένος, συγκρατημένος και δεν μπορούσε ούτε αντανακλαστικά να κινηθεί και να αντιδράσει- είναι η εικόνα παρακμής της... χαλαρής, αστικής δημοκρατίας, που δείχνει όμως τα δόντια της, όταν χρειάζεται.

Κι αν τα όρια (ακόμα και) του πιο δημοκρατικού εκλογικού νόμου σταματάνε έξω από την είσοδο ενός εργοστασίου, οι υποκριτικές δημοκρατικές ευαισθησίες της χαλαρής αστικής δημοκρατίας, της ΔΦΑ και της ΕΕ βρίσκουν τοίχο στο προσφυγικό ζήτημα και τη διαχείρισή του, πχ με την επέμβαση των δυνάμεων καταστολής στις καταλήψεις που στέγαζαν μετανάστες. Όπου ο Σύριζα καταγγέλλει και διαφοροποιείται ως κόμμα, αλλά εγκρίνει και τεκμηριώνει ως κυβέρνηση. Και τα επιχειρήματα του Τόσκα για την οργανωμένη, συλλογική αντιμετώπιση του ζητήματος παίρνουν δικαίως μια θέση στο Τρολο-Πάνθεο.

Κάθε (νέα) Μεταπολίτευση έχει το (νέο) ΠαΣοΚ που της αξίζει. Το παλιό χαρακτήριζε "απλή αλλαγή φρουράς" τη μεταπολίτευση. Το καινούριο ομνύει σε μια Νέα Μεταπολίτευση, νέα αλλαγή φρουράς, αλλά ποντάρει πως θα βγαίνει πάντα στον αφρό, όσο έχει ποταμίσια αντιπολίτευση, που το εγκαλεί, γιατί σκορπίζει πόρους στη δωρεάν μετακίνηση των ανέργων -κι όχι στην ανάπτυξη. Είναι απλώς μια διαφορά φάσης, όχι ποιότητας.

ΤΖΙΑ ΓΙΟΒΑΝΗ: Ο θάνατος της Τζίας Γιοβάνη, που διατηρούσε τη στήλη με τις κινηματογραφικές κριτικές στο Ριζοσπάστη, μετά από σκληρή και πολύχρονη μάχη με τον καρκίνο (που κατάφερε να τον νικήσει την πρώτη φορά), μας δίνει αφορμή να θυμηθούμε την πολύ εύστοχη κριτική της για τον Κυνόδοντα, που έγινε -άθελά της και με διαφορά από το δεύτερο- το πιο γνωστό της κείμενο, μόλις μπήκε στο στόχαστρο του βαθέως ίντερνετ, που πίστεψε πως βρήκε λαβράκι για αξιοποίηση.

Έχει ενδιαφέρον να δούμε ποιος θα είναι κι ο αντικαταστάτης της σε μια στήλη με ειδικό βάρος, που έχει φιλοξενήσει σημαντικές υπογραφές, από του Ραφαηλίδη μέχρι του Αντωνάκου...

ΦΕΣΤΙΒΑΛ: τις προηγούμενες μέρες βγήκε το αρχικό σχέδιο προγράμματος (σαν βαρυσήμαντο ντοκουμέντο ακούγεται) για το κεντρικό φεστιβάλ στην Αθήνα. Το οποίο έχει φέτος ως σύνθημα ένα στίχο του Χικμέτ (να προχωράς καθώς προβαίνει μπρος η ιστορία) με το τετράπτυχο: αγώνας-γνώση-τόλμη και αντοχή, που θυμίζει ένα παλιό παρανόμι του Βουρνούκιου από τους Υπεραστικούς (οι πιο παλιοί σφοι αναγνώστες θα το θυμούνται). Και νομίζω πως δε θα αργήσει η ώρα που το σύνθημα θα είναι ο στίχος του Αλκαίου από τη Ρόζα. Όχι για τα κομπιούτερς και τους αριθμούς, που εκφράζει τη γνήσια, μπρεζνιεφική αμηχανία μπρος στο τρένο της ΕΤΕ, που έρχεται καταπάνω μας. Ο άλλος που λέει: πώς η ανάγκη γίνεται ιστορία... Κι ελπίζω μέχρι τότε να πείσω κι ένα σφο να κάνει ερμηνευτική ανάλυση των στίχων και των βαθύτερων νοημάτων του ποιητή.

Κατά τα άλλα και σε μια πρώτη ανάγνωση, δύο είναι τα καινούρια ονόματα που ξεχωρίζουν. Ο Στάθης Δρογώσης, που επισφραγίζει με εμφατικό, συμβολικό τρόπο τη ρήξη του με τις αυταπάτες για το Σύριζα και την κυβερνώσα αριστερά. Και από τα πιο εμπορικά (που είναι σαν αναγκαίο κακό, αλλά είναι πάντα καλοδεχούμενα, εφόσον κάνουν μια δύσκολη, αντιεμπορική επιλογή, και έρχονται στο Φεστιβάλ) τους Ονιράμα στη νεανική σκηνή. Που ελπίζω να τους περιλάβει στο πρόγραμμά του ο Ζαραλίκος, που βγαίνει ακριβώς πριν από αυτούς...

Τα 13 πρόσωπα του Κουφοντίνα

Παίρνοντας πάσα από το χτεσινό επίλογο της Ρένας Δουρου-τι, η κε του μπλοκ παραμένει σε κλίμα βιβλιοπαρουσίασης και παραθέτει (σε δύο μέρη) αποσπάσματα από το βιβλίο του Δ. Κουφοντίνα που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις "μονοπάτι" και έχει τη μορφή 13 ερωτοαπαντήσεων με το (γνωστό, "εναλλακτικό" παπαγαλάκι) Τάσο Παππά. Εδώ μπορείτε να θυμηθείτε και την αντίστοιχη ανάρτηση από το προηγούμενο, πολυσυζητημένο βιβλίο του Κουφοντίνα, "γεννήθηκα 17 Νοέμβρη". Αυτή τη φορά, ο Κουφοντίνας μπορεί να μην κλείνει το μάτι στην "κυβέρνηση της αριστεράς" που αχνοφαίνεται (όπως έκανε εμμέσως πλην σαφώς στον επίλογο εκείνου του βιβλίου), αλλά υπάρχουν άλλα ενδιαφέροντα σημεία, που αναδεικνύουν διάφορες πτυχές της πολιτικής του διαμόρφωσης. Τις οποίες και διαχωρίζω σε διάφορες υποκατηγορίες, για την οικονομία του κειμένου και την ευκολία του σφου αναγνώστη. Καλή ανάγνωση

Ο κομμουνιστής Κουφοντίνας

Σε εκείνη την πολιτική πρωτοβουλία που φιλοδοξούσαμε να εξελιχθεί σε ελπιδοφόρα πολιτική κίνηση, ξεχώριζε η μεγάλη μορφή του Θανάση Χατζή, του ιστορικού γραμματέα του ΕΑΜ. Τυχεροί, τυχερότατοι όσοι τον γνώρισαν και μαθήτευσαν δίπλα του, κοινώνησαν από αυτή τη ζωντανή πηγή της ιστορίας μας - μια ιδέα μπορούν να πάρουν όσοι δεν τον γνωρίζουν από το μνημειώδες έργο του "Η νικηφόρα επανάσταση που χάθηκε". Γύρω του είχαν συσπειρωθεί τότε παλιοί καπεταναίοι και αντάρτες, μαζί με αγωνιστές από όλη τη μετέπειτα διαδρομή του κινήματος, από τη μετεμφυλιακή μέχρι τη μεταπολιτευτική περίοδο.

Η πρώτη έκπληξη (για μένα τουλάχιστον) και το βασικό ερώτημα είναι σε ποια πολιτική κίνηση συμμετείχε ο Χατζής, έστω στα πολιτικά και βιολογικά του γεράματα. Κι αν ήταν μία από τις πολλές που κατάπιε το κύμα της Πασοκικής Αλλαγής ή κάτι άλλο, με μεγαλύτερες αξιώσεις. Όπως και να έχει, ο Χατζής (που έχει γράψει ένα από τα καλύτερα έργα για την Αντίσταση, ανεξάρτητα από τις επιμέρους διαφωνίες που μπορεί να έχει κανείς) δίνει παρακάτω έναν πολύ ωραίο πολιτικό ορισμό για τον κομμουνιστή.

Η διαδικασία συσσώρευσης δυνάμεων είχε ξεκινήσει από καιρό, με συναντήσεις σε φιλόξενα σπίτια σε πολλές γειτονιές της Αθήνας, όπου καλούνταν αγωνιστές της περιοχής. "Πώς θα τους βρίσκουμε, Θανάση;" ρωτούσαμε. "Αρκεί να ξέρουμε έναν κομμουνιστή σε κάθε γειτονιά" απαντούσε. "Πώς ορίζουμε έναν κομμουνιστή;" επιμέναμε. "Κομμουνιστής είναι εκείνος που έχει γύρω του πενήντα αγωνιστές" χαμογελούσε. Δεν είχα ακούσει πιο πετυχημένο ορισμό.

Όντως ωραίος ορισμός. Αγωνιστές ειδικά όμως; Όχι γενικά μάζες;
Ας προχωρήσουμε παρακάτω, με μια πολιτική αποτίμηση του ρεφορμισμού.

Δυστυχώς η ιστορία δεν έχει ανακαλύψει ακόμα -χιλιάδες χρόνια τώρα- άλλον τρόπο, συχνά λησμονούμε ότι και ο καπιταλισμός για να επικρατήσει χρειάστηκε να οργανώσει αιματηρές επαναστάσεις και να πραγματοποιήσει ακόμα αιματηρότερους πολέμους και ολόκληρες γενοκτονίες. 

Η ιστορία δε δικαίωσε ποτέ τους Κάουτσκι και τους Μπερνστάιν όλων των εποχών. Μπορεί τις προηγούμενες δεκαετίες να υπήρχαν περιθώρια για τις μεταρρυθμίσεις της σοσιαλδημοκρατίας και του ρεφορμισμού, και αυτό χάρη στους χώρους που άνοιγε ο αγώνας των λαών και που δημιουργούσε το αντίπαλο δέος της Σοβιετικής Ένωσης (που τότε τη θαύμαζαν και την λάτρευαν αυτοί που σήμερα την περιφρονούν και την απαξιώνουν). Μετά την καπιταλιστική κρίση όμως, μετά τη δεκαετία του 1970, τα περιθώρια της σοσιαλδημοκρατίας και του ρεφορμισμού στενεύουν δραματικά. Η σημαντικότερη τελευταία αναλαμπή της σοσιαλδημοκρατίας στην Ευρώπη συμβαίνει στην παπανδρεϊκή Ελλάδα την πενταετία 1981-1985 (τόνωση της ενεργού ζήτησης, δομές κοινωνικού κράτους, θεσμικές αλλαγές, κλπ) για να αρχίσει από το 1986 η αέναη πίεση λιτότητας πάνω στην εργασία. Ενώ ο ρεφορμισμός, με τη μορφή του "ευρωκομμουνισμού" περνά στο αστικό στρατόπεδο με τη συμμετοχή του στη διαχείριση της κρίσης σε Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία -και ολίγον στην Ελλάδα το 1989- και ταυτόχρονα πολεμά με λύσσα κάθε ριζοσπαστικό κίνημα, προδίδοντας τα λαϊκά συμφέροντα.

Στη σημερινή Ελλάδα -και θα ήταν μάλλον υπερβολή να συγκρίνουμε την ηγεσία του σημερινού συριζαϊκού ρεφορμισμού με έναν Κάουτσκι, ακόμα και έναν Μπερλίνγκουερ- με μηδενικά περιθώρια σοσιαλδημοκρατικής πολιτικής και ασφυκτική πίεση και έλεγχο από τον ιμπεριαλισμό, ο ρεφορμισμός βρέθηκε στην εξουσία με αισχρή δημαγωγία και άθλια εξαπάτηση του λαού.

Συνεχίζουμε με τη θεωρία του φοκισμού και την αντίστοιχη ανάγνωση του Γκεβάρα (που αν θυμάμαι καλά, είχε απασχολήσει εκτενώς τον Άγη, στην προηγούμενη αντίστοιχη ανάρτηση).

Αυτή η ιδιαίτερη ιστορία ξεκινά από τον τρόπο που αναγνώσαμε τον "γκεβαρισμό", αυτή την κουβανική αίρεση στην ορθοδοξία της παραδοσιακής αριστεράς, αλλά και στον τρόπο που αναγνώσαμε την αίρεση της αίρεσης, την τουπαμαρική εμπειρία. 

Ο γκεβαρισμός ήταν μια στρατηγική αποφασιστικής αναμέτρησης, σε παγκόσμιο επίπεδο, με τον ιμπεριαλισμό - καπιταλισμό, και τακτικά εξειδικευόταν στη δημιουργία "δύο, τριών, πολλών Βιετνάμ". Η τακτική σκέψη που συνοψιζόταν σε αυτό το σύνθημα ήταν η δημιουργία πολλών "Βιετνάμ", πολλών εξεγερτικών εστιών στη Λατινική Αμερική, που θα συντονίζονταν από το κεντρικό στρατηγείο του αντάρτικου στη Βολιβία, θα ακολουθούσε επέμβαση των ΗΠΑ, θα επερχόταν κλιμάκωση της αναμέτρησς. Ήταν μια τακτική, "μια μέθοδος" όπως χαρακτηρίζει ο ίδιος ο Τσε τον ανταρτοπόλεμο, και θα ήταν λάθος η ανάγνωσή της ως στρατηγική. Αν ο ίδιος ο Τσε ήθελε να βάλει αυτό το ζήτημα στρατηγικά θα το συνόψιζε στο σύνθημα "δυο, τρεις, πολλές Κούβες". 

Από την άλλη, ο Τσε ορίζει τον ανταρτοπόλεμο ως λαϊκό πόλεμο, το αντάρτικο για αυτόν δε νοείται ως ανεξάρτητο από τη λαϊκή κινητοποίηση και δε θα μπορούσε να ευοδωθεί δίχως τη στήριξη της αγωνιζόμενης κοινωνίας. Ο αρχικός πυρήνας, η εστία (το "φόκο" στην ορολογία μας) είναι ο αρχικός σπινθήρας και η δράση του είναι "διαπαιδαγωγική". Ο Τσε δε θεωρούσε τον αγώνα καθαρά στρατιωτικό, αλλά πολιτικοστρατιωτικό.

Η "κλασική, κομμουνιστική" στιγμή του Κουφοντίνα συμπληρώνεται με τη χρήση μιας φράσης, που έχει σχεδόν "πνευματικά δικαιώματα" από το κόμμα. Κάτω από ξένες σημαίες...

Παρότι με δυο λόγια είναι "ώριμες" οι αντικειμενικές συνθήκες, εντούτοις οι πολίτες εξακολουθούν να ακολουθούν ξένες σημαίες, να θεωρούν ότι συμμετέχοντας σε εκλογικούς αγώνες συμμετέχουν και σε ουσιαστικούς πολιτικούς αγώνες. Δηλαδή αυτό που λέμε υποκειμενικές συνθήκες είναι σα να βρίσκονται σε διαφορά φάσης με τις αντικειμενικές, είναι "ανώριμες".

Ολοκληρώνουμε αυτήν την υποκατηγορία με μια κριτική αποτίμηση-υπεράσπιση των σοσιαλιστικών εγχειρημάτων του εικοστού αιώνα, που είναι πολύ πιο έντιμη από το γενικό μέσο όρο (αλλά μέχρι να φτάσει στο κομμάτι της κριτικής, όπου αναπαράγει διάφορα εύκολα στερεότυπα).

Αυτή η λαϊκή αντίσταση, με κύρια πλευρά της το κομμουνιστικό κίνημα, ήταν ο καθοριστικός παράγοντας -είτε ως αντίπαλο δέος στην Ανατολή, είτε ως δράση του κινήματος στη Δύση- και για τη διαμόρφωση της αστικής δημοκρατίας, ιδιαίτερα για την ευνοϊκότερη περίοδό της, των κοινωνικών συμβολαίων και των δικαιωμάτων, που δεν ήταν παραχωρήσεις αλλά κατακτήσεις. 

Δεν εννοιολογώ ωστόσο το κομμουνιστικό κίνημα με βάση τις "εφαρμογές" του στην Ανατολή, ούτε με βάση το ρεφορμισμό και αναθεωρητισμό των επίσημων κομμάτων του στη Δύση, παρότι θεωρώ και δική μου ιστορία όλα αυτά, την αποδέχομαι, την ερμηνεύω και την υπερασπίζομαι. 

Τη συντελεσμένη ιστορία μας υπερασπίζομαι, τη διαδρομή του κινήματος προς τους ιστορικούς μας στόχους, όσο κι αν λάθεψε σε αυτή τη διαδρομή, και όσο και αν θόλωσαν τα ονόματα αυτών των ιστορικών σκοπών μας. Αυτά τα ονόματα δεν μπορούμε να τα εγκαταλείψουμε -άλλωστε, αν αφήναμε όλες τις έννοιες που ατιμάστηκαν από τις εξουσίες και τις γραφειοκρατίες (σοσιαλισμός, μεταρρυθμίσεις, δημοκρατία, τόσες άλλες...) θα καταδικαζόμασταν σε πολιτική αφωνία- αντίθετα πρέπει να τα ξαναπιάσουμε και να τα ξανασκεφτούμε. 

Για μένα το κομμουνιστικό κίνημα υπήρξε το μεγαλύτερο, το ουσιαστικότερο και το πιο θαυμαστό βήμα της ανθρωπότητας από την αρχή της ιστορίας της, η σημαντικότερη περίοδος της περιπέτειας του ανθρώπου και η πιο ελπιδοφόρα. Τότε έγινε η πιο γερή χειραφετική και απο-αποξενωτική προσπάθεια για την απελευθέρωση και του μυαλού του ανθρώπου. 

Σήμερα παρότι έχει περάσει πάνω από ένα τέταρτο του αιώνα από την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, η αστική δημοκρατία έχει ακόμα την ανάγκη να αναφέρεται σε εκείνη τη δημοκρατία, και να την ορίζει ως "λαϊκή", γιατί μόνο έτσι, μόνο αρνητικά μπορεί να προσδιοριστεί η ίδια. Όμως ακόμα και εκείνη η "λαϊκή" δημοκρατία είχε επεκταθεί και στην οικονομική σφαίρα, με αρκετή οικονομική ισότητα, σημαντική κοινωνική πρόνοια και πλήρη απασχόληση, θεωρώντας το δικαίωμα στην εργασία βασικό ανθρώπινο δικαίωμα.

Ο πασόκος Κουφοντίνας

Τα παραπάνω όμως μπορεί να διαμορφώσουν μια στρεβλή, λειψή εικόνα, αν δε συμπληρωθούν από την πασοκική ιδεολογία, που διαπνέει διάφορα σημεία στο κείμενο του Κουφοντίνα. Είτε αυτό έχει να κάνει με την αναπαραγωγή του κλασικού στερεότυπου για τους άβουλους γραφειοκράτες του κόμματος (από τον Ανθρωπάκι του Τσίρκα) είτε με απλά ιστορικά στοιχεία, όπως το... βρώμικο 89' και το... πλειοψηφικό ΠαΣοΚ. Στοιχεία που θα επιβεβαίωναν τη ρετσινιά-ταμπέλα του... ένοπλου Πασόκου-ρεφορμιστή (το χώρο από τον οποίο ξεκίνησε εξάλλου κι ο ίδιος ο Κουφοντίνας).

Σήμερα, δεκαετίες ρεφορμιστικής κυριαρχίας έχουν κάνει να ξεχνάμε ότι η βασική συνθήκη του επαναστάτη είναι η αφοσίωση στον αγώνα, η ολοκληρωτική αφοσίωση στην υπόθεση της επανάστασης. Όχι όμως η "άκριτη" αφοσίωση σε έναν κομματικό μηχανισμό που μετατρέπει το μέλος της οργάνωσης σε άβουλο στρατιώτη, δίχως κριτική σκέψη, αυτενέργεια και πρωτοβουλία, σε απλό γρανάζι της κομματικής μηχανής, όπου μέχρι και η τελευταία λεπτομέρεια της προσωπικής του ζωής θα καθοριζόταν από έναν κομματικό υπεύθυνο σαν αυτόν που περιγράφει ως "Ανθρωπάκι" ο Τσίρκας.

Συνέχεια για το 89' και τις επιχειρήσεις της 17Ν κατά Μπακογιάννη και Πέτσου.

Άλλωστε η απόφαση αυτή δεν αφορούσε απλώς την εμπλοκή των δυο συγκεκριμένων πολιτικών στο σκάνδαλο Κοσκωτά. Αφορούσε την ευθύνη, την τεράστια ευθύνη ολόκληρου του κυρίαρχου πολιτικού προσωπικού -ορισμένων από αυτούς με πολύ ακραίες νεοφιλελεύθερες θέσεις- για την οικονομική καταστροφή, η οποία αναπόφευκτα θα οδηγούσε -όπως προβλέπαμε ήδη από τότε- στη σημερινή κοινωνική καταστροφή. Αυτό ανέφερε τότε η 17Ν στα κείμενά της και σε αυτά είχα παραπέμψει όταν ρωτήθηκα σχετικά στο δικαστήριο. Δεν ανέφερα ποτέ, όπως ειπώθηκε ότι δήλωσα τότε "Ας μην έκανε εθνική συμφιλίωση". Εξάλλου, αυτό που είχε γίνει τότε δεν ήταν μια εθνική ενότητα και "γεφύρωση της Δεξιάς με την Αριστερά στο όνομα της εθνικής συνεννόησης" αλλά μια σύμπραξη της ΝΔ με το Συνασπισμό κατά του πλειοψηφικού ΠΑΣΟΚ που κυβερνούσε τότε. Αργότερα, όταν βάθυνε και οξύνθηκε περισσότερο η πολύπλευρη κρίση, προωθήθηκε -τότε- η "εθνική συμφιλίωση" ΝΔ-Συνασπισμού-ΠΑΣΟΚ, με στόχο τη σταθεροποίηση του συστήματος. Αυτή όμως είναι μια πάγια τακτική των κυρίαρχων της χώρας σε περιόδους κρίσης.

Αν κάποιος νομίζει πως αυτό ήταν απλώς τυχαίο ή ένα λάθος της στιγμής, έρχεται στη συνέχεια ένας αχταρμάς, όπου αναπαράγεται αυτούσιο ακόμα και το πασοκικό επιχείρημα για την ανίερη συμμαχία και τη σύμπραξη της Αριστεράς με τη Δεξιά, στις δημοτικές εκλογές του 86'!

Εκείνη η ρεφορμιστική αριστερά που "συμφιλιώθηκε" στο Λίβανο, την Καζέρτα, στη Βάρκιζα, στην Κρήτη. Που φρενάρισε τη λαϊκή αντίσταση στα Ιουλιανά του 1965, που βραχυκύκλωσε το δυναμικό αντιδικτατορικό αγώνα, που όμνυε στη μεταπολιτευτική ΕΑΔΕ ("όλοι μαζί με τη ΝΔ, να μην έρθει δικτατορία"), που γεφύρωσε με τη ΝΔ, το 1986, βγάζοντας δεξιούς δημάρχους σε Αθήνα, Πειραιά, Θεσσαλονίκη, που συμμάχησε το 1989 με το Μητσοτάκη κατά του Παπανδρέου και μετά με όλους μαζί, και έδωσε και αυτή όσα γύρετε η Ζίμενς και οι ολιγάρχες, στρώνοντας το δρόμο στο πρώτο μνημόνιο Μητσοτάκη.

Η χαριστική βολή έρχεται με το υπονοούμενο για την πρόσφατη 20ή Οκτώβρη. Ο λαός ήταν στους δρόμους, αλλά ο ρεφορμισμός (εδώ εννοεί προφανώς το κόμμα κι όχι το Σύριζα) του έφραξε το δρόμο προς την επανάσταση...

Αυτό το κίνημα των μη βίαιων αγανακτισμένων οδηγήθηκε γρήγορα στην ήττα και διοχέτευσε την ορμή του στην αυταπάτη της αλλαγής μέσω της ψήφου, με τα γνωστά αποτελέσματα της πικρής διάψευσης. Τη μόνη φορά που προσπάθησε να γίνει μαζικά βίαιο, όταν επιχείρησε δυναμική είσοδο στη Βουλή, ήρθε ως αρωγός του συστήματος ο μηχανισμός του ρεφορμισμού και του έφραξε το δρόμο.

Ο ρηχός θεωρητικός Κουφοντίνας

Τελευταία κατηγορία για σήμερα. Που δεν έχει να κάνει με πολιτικές διαφωνίες, πχ για το αν υπάρχει ή όχι εξάρτηση και πώς την καταλαβαίνουμε, αλλά με το βάθος αυτής καθαυτής της ανάλυσής του. Σταχυολογούμε μερικά αποσπάσματα (με τις υπογραμμίσεις δικές μου, όπως και στα προηγούμενα αποσπάσματα, άλλωστε).

Κάθε μνημονιακό βήμα αφαιρεί ένα τμήμα της δημόσιας περιουσίας, αλλά ταυτόχρονα αφαιρεί και ένα τμήμα κυριαρχίας, και αφαιρεί και ένα τμήμα δημοκρατικών δικαιωμάτων και το κενό (αστικής) δημοκρατίας αναπληρώνεται από τις "εξισορροποιητικές" δόσεις αυταρχισμού, μέσα στο ευρύτερο πλαίσιο της διαδικασίας οικοδόμησης του παγκόσμιου καπιταλιστικού ολοκληρωτισμού. Έτσι η αστική δημοκρατία στις σημερινές συνθήκες της "νέας" φάσης του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού βαδίζει προς την πλήρη άρνησή της, απεκδυόμενη και τα τελευταία ιμάτια έκφρασης της λαϊκής βούλησης, μετατρέποντας τον πολίτη σε αντικείμενο πειθάρχησης και βιοπολιτικού ελέγχου.

Όταν έκλειναν πίσω μας οι πύλες της φυλακής ήδη είχε κλείσει γύρω από τη χώρα η σιδερένια μέγκενη του ευρώ και ο λαός ριχνόταν πιο βαθιά στο εοκικό μπουντρούμι, όμως αυτό δε διακρινόταν μέσα στην εκθαμβωτική και ολοένα πιο φανταχτερή βιτρίνα της "ισχυρής Ελλάδας" όπως θριαμβολογούσαν οι ολετήρες της. Το ορατό ευρωπαϊκό χρήμα που έρρεε κρουνηδόν, εκμαύλιζε και διαιώνιζε την κυριαρχία των εγχώριων ελίτ, δημιουργούσε μια επίπλαστη εικόνα οικονομικής ισχύος, η οποία όμως απέκρυπτε απλώς την "αόρατη" καταστροφή των θεμελίων, της ευρύτερης παραγωγικής βάσης. Το φανταχτερό οικοδόμημα, που όλο και γιγαντωνόταν, πατούσε σε ολοένα και πιο σαθρά θεμέλια που τα υπέσκαπταν μεθοδικά οι σχεδιασμοί της γερμανικής Ευρώπης.

Ολόκληρη ατή την επταετία, ολόκληρο το πολιτικό προσωπικό κάθε απόχρωσης, ομοιόμορφα στη στάση τους, δίχως το παραμικρό όχι, δίχως την παραμικρή αντίσταση, υπογράφουν εθελόδουλα και ραγιάδικα τις δανειακές συμβάσεις που οργανώνουν τη νέα αποικιακή σχέση. Αποδέχονται να μην κυβερνούν οι ίδιοι, παραδίνουν τα κλειδιά της χώρας διαπράττοντας έτσι συνειδητά πράξη έσχατης προδοσίας.

Σχετικά με τις οργανωτικές μορφές, θα έπρεπε να ισχύει το αυτονόητο, όπως αναφερθήκαμε προηγουμένως στο σημείο που αφορά τη σχέση μέσων και σκοπού, δηλαδή ότι θα έπρεπε οι μορφές οργάνωσης να προσαρμόζονται στα ουσιώδη χαρακτηριστικά της κοινωνίας που ονειρευόμαστε. Ωστόσο, παρατηρούμε διαχρονικά την παραδοξότητα οι επαναστάτες να μην μένουν ανεπηρέαστοι από τη γενική και τη συγκεκριμένη κάθε φορά μορφή του καπιταλισμού (τεϊλορισμό, φορντισμό, τογιοτισμό, κλπ) και να υιοθετούν τις κάθετες δομές και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των συγκεκριμένων κάθε φορά μορφών οργάνωσης της παραγωγής. Έτσι βρίσκονται παγιδευμένοι στην αντίφαση να υιοθετούν λίγο πολύ στην πράξη αυτό που απορρίπτουν κατηγορηματικά στο λόγο και τη θεωρία.

Περισσότερα τέτοια ελπιδοφόρα, στο επόμενο μέρος.


Υγ: σχετικό και άσχετο μαζί με τα προηγούμενα ένα σημερινό κάλεσμα, που το πόσταρε και ο quinto στα σχόλια, έξω από την ισραηλινή πρεσβεία. Λεπτομέρειες μπορείτε να δείτε σε αυτόν το σύνδεσμο.