Τρίτη 19 Απριλίου 2016

Περί δομικής κρίσης

Μπαίνοντας στα χωράφια της πολιτικής οικονομίας, έχω πάντα το φόβο πως τσαλαβουτώ σε πελάγη ημιμάθειας. Το οποίο ισχύει πιθανότατα για όλα τα πεδία, εφόσον η γνώση ποτέ δε σταματά και εξελίσσεται. Αλλά ας μείνουμε σε αυτά που (νομίζουμε πως) γνωρίζουμε.

Ένα από τα πρώτα βασικά πράγματα που μαθαίνει ένας αρχάριος στη μαρξιστική πολιτική οικονομία, είναι ο νομοτελειακός κύκλος των καπιταλιστικών κρίσεων υπερσυσσώρευσης, που εμφανίζονται κάθε τόσο κι απαξιώνουν ένα μέρος των υπερσυσσωρευμένων κεφαλαίων, για να μπορέσουν τα εναπομείναντα κι ισχυρότερα να συνεχίσουν τη διαδικασία διευρυμένης αναπαραγωγής τους.

Υπάρχει μια ενδιαφέρουσα συζήτηση για τη συχνότητα εμφάνισης των κρίσεων και τη δυνατότητα να προβλέψουμε τον ακριβή χρόνο εκδήλωσής της, που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την πρώτη, γενική εκτίμηση του Μαρξ (περίπου μία κρίση ανά δεκαετία) και τη θεωρία των κύκλων του Κοντράτιεφ. Αυτό που πρέπει να κρατήσει κανείς είναι ότι η ανάπτυξη είναι στιγμή του κρισιακού κύκλου, που προετοιμάζει την επόμενη φάση ύφεσης. Και ότι οι δύο αυτές στιγμές έχουν σε μεγάλο βαθμό συγκεραστεί, σε μια προσπάθεια των αρχών να μετριάσουν τις συνέπειες της κρίσης, η οποία μακροπρόθεσμα καταλήγει μάλλον στο αντίθετο αποτέλεσμα. Δηλ σε μια παρατεταμένη ύφεση, που την ακολουθεί ή μάλλον τη διακόπτει μια σύντομη περίοδος πρόσκαιρης κι αναιμικής ανάπτυξης.

Από τα παραπάνω προκύπτει ο κυκλικός κι επαναλαμβανόμενος χαρακτήρας των κρίσεων στον καπιταλισμό. Υπάρχει ωστόσο μια προσέγγιση, που χωρίς να αναιρεί αυτή την ανάλυση, κάνει λόγο για δομική κρίση του συστήματος και θεωρεί πως είναι λάθος να μιλάμε σήμερα για μια τυπική, κυκλική καπιταλιστική κρίση. Κάποιες εξωκοινοβουλευτικές οργανώσεις μάλιστα θεωρούσαν πως έχουν πιάσει τον Πάπα από το αλάθητό του, και τόνιζαν το βάθος αυτής της δομικής κρίσης, επαναλαμβάνοντας μονότονα (και κυκλικά, σαν κρίση) πως το ΚΚΕ βλέπει τη σύγχρονη κρίση στατικά, ως μία από τα ίδια, επανάληψη των όσων ήδη γνωρίζαμε από τις γραφές, κτλ.

Και τι είναι τότε, αφού δεν είναι κυκλική κρίση; Μήπως είναι η τελική κρίση του συστήματος, δεύτε τον τελευταίο ασπασμό και πρέπει να την αξιοποιήσουμε για την επαναστατική υπόθεση; Κι επίσης: Από πού βγαίνει ότι η δομική κρίση δεν είναι κυκλική; Και ποιος λέει πως ο κυκλικός χαρακτήρας της κρίσης δεν είναι ταυτόχρονα και δομικός, ότι δεν απορρέει δηλαδή αναπόφευκτα από τα δομικά χαρακτηριστικά του καπιταλιστικού συστήματος (πτωτική τάση του μέσου ποσοστού κέρδους, κτλ); Αυτό το σημείο, ομολογώ πως πάντα με μπέρδευε.

Μέχρι που σχετικά πρόσφατα κατάφερα να βγάλω μια άκρη (έτσι πιστεύω τουλάχιστον) με κάτι που δεν είμαι σίγουρος κατά πόσο εκφράζει θεωρητικά όλους όσους κάνουν λόγο για δομική κρίση και δεν είναι απαραίτητα σωστό, βγάζει όμως κάποιο νόημα και είναι μια θέση με την οποία μπορεί να αντιπαρατεθεί κανείς.

Μια θέση που εκφράζεται μεταξύ άλλων από το Μαυρουδέα, που σε γενικές γραμμές υποστηρίζει ότι η κρίση του 29' ήταν τόσο βαθιά, που σηματοδότησε συνολικές αλλαγές στην αρχιτεκτονική δομή του συστήματος, τη στροφή προς το new deal και προς κεϊνσιανές, αναδιανεμητικές πολιτικές. Αντιστοίχως, η πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του 70' έβαλε τέλος στη 'χρυσή τριακονταετία' του μεταπολεμικού κεϊνσιανισμού και όρισε χρονικά τη στροφή προς το νεοφιλελεύθερο μοντέλο, που κυριάρχησε μετά την επικράτηση της αντεπανάστασης και τις ανατροπές στις σοσιαλιστικές χώρες. Με τον ίδιο τρόπο λοιπόν, η σημερινή δομική κρίση που εκδηλώθηκε αρχικά το 08' στις ΗΠΑ, σηματοδοτεί μια αντίστοιχη αλλαγή στο πρότυπο καπιταλιστικό υπόδειγμα, που τα βασικά χαρακτηριστικά του δεν έχουν αναφανεί πλήρως ακόμα.

Η συγκεκριμένη περιοδολόγηση των καπιταλιστικών κρίσεων παρουσιάζει ενδιαφέρον κι ορισμένα ερμηνευτικά πλεονεκτήματα, Υπάρχει όμως και αντίλογος. Καταρχάς το διαφορετικό υπόδειγμα του καπιταλιστικού τρόπου ανάπτυξης οφείλεται πρωτίστως, κατά τη γνώμη μου, στον εκάστοτε διεθνή συσχετισμό και τις διαφορετικές ιστορικές συνθήκες που υπαγορεύουν τα χαρακτηριστικά του. Η κεϊνσιανιστική εποχή δεν ήταν μια εποχή ήπιου καπιταλισμού, αλλά η άμυνα του ιμπεριαλιστικού στρατοπέδου ενάντια στο αντίπαλο σοβιετικό δέος και την ισχύ του επαναστατικού κινήματος στις χώρες του δυτικού κόσμου. Οι γενικές τακτικές της άρχουσας τάξης, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, είναι χοντρικά μιλώντας το καρότο και το μαστίγιο. Εφόσον η αστική τάξη δε νιώθει να απειλείται, δεν υπάρχει κανείς λόγος να επιμείνει στο πρώτο και καταφεύγει στο δεύτερο, περικόπτοντας τους μισθούς και τις παραχωρήσεις που αναγκάστηκε να κάνει κατά τη διάρκεια του σύντομου εικοστού αιώνα. Αυτό καθορίζει την υπαρξιακή κρίση της σοσιαλδημοκρατίας, αλλά και τα πενιχρά όρια των διάφορων αναβιώσεών της, από τον ελληνικό Σύριζα και τους Podemos στην Ισπανία, ως τον επικεφαλής των Εργατικών στην Αγγλία και την υποψηφιότητα του δημοκρατικού Σάντερς στις ΗΠΑ.

Πρέπει επίσης να συνυπολογίσουμε πως η ανάλυση του Μαυρουδέα συνδέεται πιθανότατα με την ανάλυση περί ολοκληρωτικού καπιταλισμού, δηλ ενός νέου σταδίου καπιταλιστικής ανάπτυξης μετά τον ιμπεριαλισμό, που αναιρεί την κλασική ανάλυση του Λένιν στη σχετική μπροσούρα του για τον ιμπεριαλισμό (ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού, και τον κρατικομονοπωλιακό καπιταλισμό ως το τελευταίο εκείνο σκαλοπατάκι πριν το άλμα στη σοσιαλιστική κοινωνία). Αν υποθέσουμε βέβαια ότι αυτή η επεξεργασία υπάρχει τουλάχιστον εδώ και είκοσι χρόνια, δεν είναι λογικό να υποθέσουμε ότι έχει ήδη παλιώσει, ότι υπάρχουν νέες τάσεις και διεργασίες που την καθιστούν αναχρονιστική και ότι πρέπει να αναζητήσουμε ένα νέο-νέο στάδιο, που διαδέχεται τον ολοκληρωτικό καπιταλισμό; Γιατί να σταματήσουμε εκεί την αναθεώρηση (επαναθεμελίωση) του Λένιν;

Ας συμφωνήσουμε όμως ότι το πιο σημαντικό δεν είναι μια 'βυζαντινολογία' (που μόνο τέτοια δεν είναι πάντως) για το φύλο των αγγέλων και το στάδιο ανάπτυξης του σύγχρονου καπιταλισμού, αλλά η ουσία του πράγματος και τα βασικά γνωρίσματα που καθορίζουν την εξέλιξή του, οι νέες τάσεις που εμφανίζονται ή που ωριμάζουν στο εσωτερικό του, κτλ. Και σε αυτό το πεδίο υπάρχουν πολλά να επισημανθούν, καθώς πλάι στην τάση ολοκλήρωσης των καπιταλιστικών οικονομιών και τον αναβαθμισμένο ρόλο των διακρατικών, ιμπεριαλιστικών οργανισμών, μπορεί να συμπεριλάβει κανείς την εκτίμηση του κόμματος για το συγχρονισμένο χαρακτήρα αυτής της κρίσης, μια σημείωση σ' ένα άρθρο του Μαργαρίτη για τις οξυμένες αντιθέσεις που οδηγούν ουσιαστικά στη διάλυση των κρατών που βρίσκονταν στον "άξονα του κακού" (Ιράκ, Λιβύη και πρόσφατα Ουκρανία, Συρία). Ακόμα και την (προς συζήτηση) εκτίμηση του Θοδωρή, σε ένα σημερινό ενδιαφέρον άρθρο του, ότι πρώτη φορά η κρίση χτύπησε την καρδιά του καπιταλιστικού συστήματος, δηλ το χρηματοπιστωτικό τομέα.

Είναι προφανές κι αυτονόητο πως πρέπει να παρακολουθούμε διαρκώς τις οικονομικές εξελίξεις στο αντίπαλο, ταξικό στρατόπεδο. Αναρωτιέμαι όμως -κι εδώ σκοντάφτω ξανά στα της δομικής κρίσης- ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της και ποια πρακτικά καθήκοντα απορρέουν από μια τέτοια συγκυρία. Για την ακρίβεια, ποια διαφορετικά πρακτικά καθήκοντα υπαγορεύει, τι νέο, διαφορετικό κομίζει αυτή η ανάλυση στο πεδίο της πράξης, ως προέκταση της θεωρητικής επεξεργασίας της; Και γιατί δε μοιράζονται τις γνώσεις τους μαζί μας, για να φωτίσουν όσους βλέπουν παντού και πάντα μία από τα ίδια;

Περισσότερα για αυτό όμως, σε κάποιο από τα επόμενα σημειώματα.

35 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Αν η κρίση είναι μια κανονική και αναμενόμενη κρίση του καπιταλισμού, πρέπει ν' αλλάξουμε τον καπιταλισμό.

Αν η κρίση είναι μια δομική κρίση του καπιταλισμού, μπορούμε να κρατήσουμε τον καπιταλισμό "αλλάζοντας απλά τη δομή του".

Καμία ανάλυση δεν έγινε που να δείχνει ότι αυτή η κρίση είναι κάτι διαφορετικό αλλά το είναι του οπορτουνιστή καθορίζει τη συνείδηση του.
Έτσι λύση για το Μαυρουδέα είναι να αυξηθούν οι μισθοί των καθηγητών πανεπιστημίου για να κινηθεί η αγορά (πάντα με ορίζοντα το παγκόσμιο σοβιέτ εννοείται). Όλα τα άλλα υποτάσσονται σε αυτή τη λύση, μαζί και ο μαρξισμός.

ΓΜ

Ανώνυμος είπε...

Η ύπαρξη περιόδων που αντιστοιχούν σε "κύματα" μακράς διάρκειας, είναι εμπειρικά διαπιστωμένη και σε ικανοποιητικό βαθμό στατιστικά τεκμηριωμένη, χωρίς βέβαια καμμιά επαρκή (γενική) θεωρητική αιτιολόγηση (so far…). Έχουμε δηλ. μακρόχρονα διαστήματα, όπου οι λίγο-πολύ σταθερής περιόδου κυκλικές διακυμάνσεις, παρουσιάζουν σύντομες και ρηχές υφέσεις με ζωηρές και μακρύτερες φάσεις ανάπτυξης και άλλα (όπως τώρα) όπου συμβαίνει το αντίθετο. Μια διαδικασία που εκτυλίσσεται σε τόσο μακρύ χρονικό διάστημα, έχει τον χρόνο να απλωθεί και στον χώρο και αναπόφευκτα επηρεάζεται και από τις γεωπολιτικές εξελίξεις, αλλά μπορεί και να τις προκαλεί η να τις κατευθύνει, αυτή η ίδια σε έναν σημαντικό βαθμό. Άρα το γεωπολιτικό επιχείρημα δεν αποτελεί επιχείρημα εναντίον των μακρών κύκλων, δείχνει όμως ότι μάλλον δεν μπορεί να υπάρξει κάποια γενική θεωρία, του φαινομένου, αφού τελικά για κάθε τέτοιο κύκλο, απαιτείται "συγκεκριμένη ανάλυση, συγκεκριμένης κατάστασης".

ημιαγριος

Αναυδος είπε...

Ορισμένες παρατηρήσεις
1. Η κεϋνσιανη ρύθμιση έγινε δυνατή εξαιτίας των εκτεταμένων καταστροφών του Β’ππ τόσο των παγιων όσο και του εργατικού δυναμικού. Σε συνδυασμό με την τεχνολογική ανάπτυξη αποτέλεσμα του πολέμου οδήγησε σε μια ανευ προηγουένου αύξηση της παραγωγικότητας σε συνθήκες πληρους απασχόλησης. Η αυξημένη παραγωγικότητα έδινε τη δυνατότητα στον καπιταλισμό να αυξάνει τα κέρδη του άρα και την συσώρευση του και ταυτόχρονα να αυξάνει σε ρυθμό μικρότερο της αύξησης της παραγωγικότητας τον εργατικο μισθό.
Η δυνατότητα αυτή μετράπηκε σε πραγματικότητα εξαιτίας της πίεσης του σοσιαλιστικού στρατοπέδου και του εργατικού κινήματος στις καπιταλιστικές χωρες.

2. Σημερα δεν υπάρχει η δυνατότητα αυτή γιατί ο ρυθμός αύξησης της παραγωγικότητας βαίνει μειούμενος. Άρα και να θέλουν οι αστοι δεν μπορουν να εφαρμόσουν κευνιανές πολιτικές.

3. Ο λόγος που η κάθε κρίση είναι χειρότερη από την προηγούμενη οφείλεται βασικά στο ότι ο μη-καπιταλιστικός τομέας της παγκόσμια οικονομίας συρρικνώνεται συνεχώς με αποτέλεσμα το κεφάλαιο να μην μπορεί να εξάγει την κρίση του σε αυτόν. Άρα το μόνο που του απομένει είναι μονο εφαρμογή της άλα μαρξ εξόδυ από την κρίση δηλ αυξηση του βαθμού εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης σε συνδυασό με την καταστροφή μέρους του κεφαλαίου.

4. Με βάση την μαρξιστικη πολιτικη οικονομία ο καπιταλισμός σαν οικονομικό σύστημα δεν καταρρέει. Μπορεί να δημιουργεί απέραντη φτώχεια παγκοσμίως όμως το κεφάλαιο εξακολουθεί να υπάρχει και να αναπαράγεται.

AGIS είπε...

Βάζεις νομίζω ένα θέμα, που είτε απαντιέται με "αφοριστικές" θέσεις (ή σκόρπιες "ευκαιριακές" προσεγγίσεις), από τη μια, ή αλλιώς απαιτεί αναλυτική-πραγματική τεκμηρίωση σε μέγεθος άρθρου αν όχι βιβλίου.
Από την πλευρά μου, οι δυνατότητες μου αυτή τη στιγμή επαρκούν για το πρώτο (αφοριστικές θέσεις και ευκαιριακές προσεγγίσεις).
Και ξεκινάω μα το "θεμελιακό", όπως τίθεται, ερώτημα:
Κρίση "κυκλική" ή κρίση "δομική";
Θα έλεγα, σαν πρώτη απάντηση, ότι και οι κυκλικές κρίσεις είναι "δομικές" κρίσεις.
Οφείλονται στην "δομή" του καπιταλισμού και το ξεπέρασμά τους προϋποθέτει ή συνίσταται σε μια ορισμένη "αναδόμησή" του.

Όταν ο Μαρξ έγραφε το Κεφάλαιο ο αγγλικός καπιταλισμός ήταν συνώνυμος με τον παγκόσμιο καπιταλισμό και οι κυκλικές του κρίσεις (του αγγλικού καπιταλισμού) ήταν δικές του δομικές κρίσεις, ενώ η παγκόσμια αγορά (την οποία μονοπωλούσε) εξακολουθούσε να αποτελεί για το κεφάλαιο.

Απ' τις αρχές του 20ου αιώνα όμως η ζωτική ανάγκη του κεφαλαίου να επεκτείνεται προσκρούει στο -σε κάθε δοσμένη ιστορική περίοδο- πεπερασμένο πια μέγεθος της παγκόσμιας αγοράς (πεπερασμένο σαν την υδρόγειο σφαίρα), και στο γεγονός ότι μέσα σε μια πεπερασμένη, εξαντλημένη έκταση, διεκδικούν την δική τους επέκταση όλες ταυτόχρονα οι δυνάμεις του κεφαλαίου για της οποίες μη-επέκταση=κρίση...

Οπότε αν το νιου ντηλ και ο νεοφιλελευθερισμός αποτελούν κάποιες οικονομικές μορφές αναδόμησης του καπιταλισμού μπροστά στις κυκλικές του κρίσεις, τι να πει κανείς τότε για τον Α ΠΠ και τον Β ΠΠ από την άποψη της ίδιας ακριβώς λειτουργίας "αναδόμησης" του καπιταλιστικού συστήματος;
Και βέβαια, γιατί να μην είναι πχ η αναχαρτογράφηση της "Μεγάλης Μέσης Ανατολής" μια μορφή (πρόσκαιρης) ικανοποίησης της ανάγκης του κεφαλαίου να επεκτείνεται μέσα σε μια αγορά πεπερασμένη, σχετικά εξαντλημένη και ήδη μοιρασμένη με βάση τη δύναμη των εταίρων - ανταγωνστών;

AGIS είπε...

διόρθωση-συμπληρωση στο παραπάνω: ενώ η παγκόσμια αγορά (την οποία μονοπωλούσε) εξακολουθούσε να αποτελεί για το κεφάλαιο ένα πεδίο ικανό να επεκτείνεται .

AGIS είπε...

Σε σχέση, τώρα, με το χρηματοπιστωτικό σύστημα, νομίζω ότι και αυτή η τρέχουσα και μακρόχρονη κρίση δεν αλλάζει καταρχήν τον κανόνα.
Δηλ., καταρχήν, το να εμφανίζεται η κρίση σαν χρηματοπιστωτικό γεγονός, είναι τυπική μορφή εμφάνισης των κρίσεων υπερπαραγωγής, και απόρροια της λειτουργίας του χρήματος ως μέσου πληρωμής.

Κατά τη γνώμη μου αυτό εκδηλώνεται και στην παρούσα κρίση: Όταν για πάνω από μια δεκαετία οι πιο δυναμικοί βιομηχανικοί κλάδοι (πχ αυτοκινητοβιομηχανία και κατασκευές - τόσο "καταναλωτικές" δηλ. σπίτια, όσο και μεγάλα έργα υποδομών) στήριξαν την "ανάπτυξή" τους (δηλ. την συσσώρευση κεφαλαίου) στον αλλεπάλληλο δανεισμό (καταναλωτικό και κρατικό), είναι λογικό κατά την εμφάνιση της κρίσης η δική τους υπερπαραγωγή να συγκαλύπτεται με τη μορφή προβλημάτων που εμφανίζονται στο χρηματοπιστωτικό σύστημα: οι συναλλαγματικές δεν εξοφλούνται πλέον...

Αλλά καθώς η συγχώνευση των διαφορετικών σφαιρών του κεφαλαίου (βιομηχανικό, εμπορικό, χρηματοπιστωτικό) σε ένα "χρηματιστικό" κεφάλαιο έχει κι αυτή αναπτυχθεί σε μεγέθη χωρίς προηγούμενο, είναι ίσως επόμενο κάθε εκδήλωση της κρίσης να θίγει το κεφάλαιο στο "κέντρο" του, σε μεγέθη και μορφές επίσης χωρίς προηγούμενο, όπως φαίνεται να συμβαίνει με το χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Έχω επίσης τη γνώμη ότι το "νιου ντηλ", διαδεχόμενο -τότε- τον παλαιοφιλελευθερισμό, αφενός αποτέλεσε μορφή οικονομικής "αναδόμησης" τόσο προπολεμικής όσο και μεταπολεμικής: και από τις δυο αυτές όψεις του στο κέντρο του νιου ντηλ (άσχετα από τις προθέσεις του Κέινς) βρίσκεται ο ίδιος ο πόλεμος σαν πρωταρχική μορφή καπιταλιστικής "αναδόμησης" είτε με τη μορφή της προετοιμασίας είτε με τη μορφή της ανοικοδόμησης.
Μια άλλη σοβαρή οικονομική μορφή "αναδόμησης" συνδεμένη με τον Κεϊνσιανισμό είναι, αν δεν κάνω λάθος, η δημιουργία νέων καταναλωτικών αναγκών. Και πρακτικά, η μετατροπή της "μηχανής" σε αντικείμενο κατανάλωσης: ψυγείο, πλυντήριο, αυτοκίνητο, ηλεκτρική σκούπα, τηλεόραση...
Το ζήτημα και πάλι είναι ότι, αν το να εφοδιάσεις πριν και ιδίως μετά τον πόλεμο τον παγκόσμιο πληθυσμό με όλα αυτά τα πράγματα σημαίνει ένα μεγάλο περιθώριο διεύρυμένης συσσώρευσης κεφαλαίου, από τη στιγμή που ο κόσμος θα εφοδιαστεί με όλα αυτά η αντικατάστασή τους κάθε φορά που φθείρονται μπορεί να αναπαράγει το κεφάλαιο αλλά ουσιαστικά δεν το διευρύνει. Βάλε σε αυτά και την αυξημένη παραγωγικότητα της εργασίας δηλ. μείωση της αξίας του κάθε τεμαχίου και τα πραγματα δυσκολεύουν ακόμα περισσότερο.

Και τότε τι κάνουμε με την επίσης πεπερασμένη -σε κάθε ιστορική περίοδο- έκταση των καταναλωτικών αναγκών, για να σώσουμε το κεφάλαιο που κάθε τι το πεπερασμένο το σκοτώνει;

Να αλλάξουμε το στόλο των ΙΧ με έναν νέο υβριδικό στόλο; Να βάζουμε κάθε βράδυ στην πρίζα μαζί με το κινητό και ένα αυτοκίνητο να φορτίζει; Κατανοητή άραγε από αυτή την άποψη η ανάγκη για ρεύμα, πολύ ρεύμα, πάρα πολύ ρεύμα; Να αλλάξουμε το σκληρό μας δίσκο με νέο, "χωρίς κινητά στοιχεία"; Πόσο θα κρατήσει αυτή η ανάσα; Να φτηνύνουν τα μέσα συντήρησης και μαζί τους η αξία της εργατικής δύναμης ώστε να αυξηθεί η απόλυτη υπεραξία που αποσπάται; Είναι λοιπον κι οι ΓΤΟ μια κάποια "λύση". Αλλά πες ότι κι αυτό έγινε... Μετά; Μάλλον τίποτα δεν συγκρίνεται, από άποψη διευρυνόμενης συσσώρευσης κεφαλαίου, με μια γενική καταστροφή που θα την ακολουθούσε μιαν γενική ανοικοδόμηση, ή ίσως πιο συντηρητικά μια διαρκή καταστροφή που θα απαιτούσε μια διαρκή ανοικοδόμηση. Ποιος οικονομολόγος θα μπορούσε να το αρνηθεί αυτό;

AGIS είπε...

σορυ για τα ορθογραφικά κλπ, αλλά γραφω σε μικρή οθόνη με μικρο πληκτρολογιο

Ανώνυμος είπε...

ΥΠΟΘΕΤΩ ΟΤΙ ΠΟΛΛΟΙ ΘΑ ΒΛΕΠΕΤΕ ΤΗΝ ΕΚΠΟΜΠΗ ΑΥΤΟΨΙΑ ΣΤΟΝ ΑΛΦΑ.

ΜΙΛΑΜΕ ΓΙΑ ΓΕΛΟΙΑ ΕΚΠΟΜΠΗ. ΕΔΩ ΒΡΙΣΚΕΙΣ ΛΕΕΙ ΔΟΥΛΕΙΑ ΜΕ ΤΟ ΠΟΥ ΠΑΤΗΣΕΙΣ ΤΟ ΠΟΔΙ ΣΟΥ ΣΤΟ ΝΗΣΙ.

ΣΩΠΑ ΡΕ, ΜΕ ΤΕΤΟΙΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΟΠΟΥ ΘΕΣ ΒΡΙΣΚΕΙΣ ΔΟΥΛΕΙΑ ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΣΤΗΝ ΜΑΓΙΚΗ ΜΥΚΟΝΟ ΤΗΣ ΦΑΒΕΛΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΜΠΡΕΛΑΣ.

Η ΑΛΛΗ ΕΙΠΕ ΟΤΙ ΨΑΧΝΕΙ ΑΤΟΜΑ ΠΟΥ ΘΑ ΒΛΕΠΟΥΝΕ ΩΣ ΚΑΡΙΕΡΑ ΤΗΝ ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΟΥ ΜΠΑΡΜΑΝ 6 ΜΗΝΕΣ ΤΟ ΧΡΟΝΟ.

ΚΑΙ Ο ΒΛΑΚΑΣ Ο ΣΡΟΥΤΕΡ ΧΑΖΟΧΑΜΟΓΕΛΟΥΣΕ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΤΗΣ ΠΕΙ ΤΙΠΟΤΑ.

ΣΥΝΕΧΙΖΩ ΝΑ ΤΗΝ ΒΛΕΠΩ.

ΑΗΔΙΑ.

ΘΕΡΣΙΤΗΣ

ΓΕΙΑ ΣΑΣ

Ανώνυμος είπε...

ΜΕΧΡΙ ΤΩΡΑ ΤΑ ΚΟΝΤΕΙΝΕΡ ΔΕΝ ΤΑ ΕΧΕΙ ΔΕΙΞΕΙ.

ΟΛΟ ΛΕΝΕ ΓΙ ΑΥΤΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΠΟΥ ΕΠΙΚΡΑΤΟΥΝ ΕΚΕΙ ΑΛΛΑ ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ 5ο ΚΟΣΜΟ ΔΕΝ ΕΧΕΙ.

ΘΕΡΣΙΤΗΣ

ΓΕΙΑΣΑΣ

Σεχταρ ο Τρομερός είπε...

Πολύ ενδιαφέρον θέμα για ....τον Νέο Μαρξ!
Αν και κουρασμένος, από μια πολύ κοπιαστική και με εντάσεις μέρα, δε θ' αποφύγω να σημειώσω εν τάχει δυό-τρία πράγματα, αναγκαστικά μεταξύ τυρού και αχλαδίου.
Η ιδέα περί "μη τυπικής κυκλικής κρίσης", με απασχολεί κι εμένα, και δημοσίως, από το ~2000, με αφορμή την τότε κρίση, σε συνδυασμό με τα αδιέξοδα του ασφαλιστικού, σαν μείζονος πια και παγκόσμιου προβλήματος. Είχα, και εξακολουθώ να έχω την υποψία, πως, ενώ δεν παύει νάναι μια τυπική κυκλική κρίση υπερσυσσώρευσης (αυτό δεν μπορεί να αποφευχτεί, είναι "δομικό στοιχείο" του Καπιταλισμού, όπως σωστά επισημαίνει ο Αγης), εν τούτοις δείχνει να έχει κάποια πρόσθετα στοιχεία, που παληότερα δεν ήταν ίσως ανιχνεύσιμα, είτε λόγω μεγέθους, είτε και λόγω ...γνωστικής ανεπάρκειας όλων μας (των αστών μη εξαιρουμένων).
Εντάξει, η κρίση δεν είναι "κατάσταση εξαίρεσης", όπως θέλουν οι παπαγάλοι των Καπιταλιστών να πιστεύουμε. Είναι υγιέστατος (γι αυτό το σύστημα-όχι για μας....) τρόπος λειτουργίας και άρα τακτικά επαναλαμβανόμενος και αναμενόμενος, όπως και ο θάνατος όλων μας, που θάλεγε κι ο Κέϋνς. Επιθετικός, λοιπόν και όχι κατηγορηματικός προσδιορισμός το "δομικής" - οι θιασώτες του και μη πρέπει να βρούμε κάτι άλλο, για όνομα, και κυρίως να το τεκμηριώσουμε αναλυτικά, όχι εμπειριοκρατικές-ιδεαλιστικές γενικεύσεις στατιστικών δεδομένων, τύπου Κοντράτιεφ. [ Με την ευκαιρία, ο Κοντράτιεφ, δεν κατηγορήθηκε για τις "στατιστικές" η τους "κύκλους" του, ούτε γιατί ...."αρνήθηκε να προβλέψει το τέλος του Καπιταλισμού, που του ....ζήτησε ο ...Στάλιν(!). Οι αστοί είναι κωμικοί και στον δογματισμό τους....Για περισσότερα και σοβαρότερα, εδώ, στην ΚΟΜΕΠ 3/2003.]
Συνοπτικά, αυτό, που υποψιάζομαι: "Δομική-κυκλική κρίση, ΣΥΝ κάτι άλλο, που πρέπει να βρούμε".
Τι θα μπορούσε να είναι αυτό το άλλο;
Σκόρπιες σκέψεις έχω κι εδώ κατά καιρούς "πετάξει".
Ας επαναλάβω μερικές.
1. Η "έμμονη ιδέα" μου, που μου σφηνώθηκε από το μακρυνό '92, όταν διάβασα μια μελέτη της ΓΣΕΕ, του ηρωϊκού '89(!), που ...υιοθετήθηκε τότε από το Κόμμα(......), ενώ εγώ ...πήρα ανάποδες, για το Ασφαλιστικό εννοώ. Είχα διαβλέψει και αργότερα το τεκμηρίωσα και αρκετά καλά, πως ο Καπιταλισμός δεν μπορεί πλέον να εξασφαλίσει μια ζωτική και global ανάγκη της σημερινής κοινωνίας, που είναι η συνταξιοδότηση των οικονομικά απομάχων. Από τότε προειδοποιούσα συντρόφους, φίλους κι εχθρούς, πως το Ασφαλιστικό δεν πρόκειται να λυθεί όσο υπάρχει Καπιταλισμός, και δυστυχώς, θα πεθάνω δικαιωμένος. Θα πεθάνει γι αυτό ο Καπιταλισμός; Δε νομίζω. Πιό απλό το βλέπω να πεθαίνουν οι απόμαχοι, ξαπλωμένοι στον καναπέ τους.
Αυτό δεν υπήρχε παληά. Ισως υπάρχουν κι άλλα τέτοια.
2. Η πλήρης (και κατ' εμένα αναπόφευκτη) πλήρης κατάργηση του χρήματος σαν εμπορεύματος, μετά το '71, και η μετάβαση στο πιστωτικό χρήμα η Fiat Money, κοινώς στα κωλόχαρτα της Κεντρικής Τράπεζας, και τα παράγωγα των τραπεζιτών, κάρτες, επιταγές, πιστώσεις και όλα εκείνα τα απίθανα παράγωγα αξιόγραφα, με κορωνίδα τα στοιχηματικά.
Ούτε αυτό υπήρχε παληότερα, κυρίως σε τέτοια υπερπλημμύρα. Προ καιρού, λέγανε στην Αμερική, για να παραχθεί 1% ΑΕΠ χρειαζόταν ~8% χρέους, κι αυτό όλο και μεγαλώνει.
3. Η κατανάλωση για την κατανάλωση, η, σωστότερα, για τις ανάγκες επέκτασης του χρηματιστικού κεφαλαίου. Παράλληλα με την πιο μαζική ένδεια, που γνώρισε η Ιστορία.
4. Η καταστροφή του Περιβάλλοντος, χωρίς να ξέρει κανείς τι θα γίνει μετά! "Ασε, μωρέ, θα δούμε....", η "έχει ο Θεός"!
(συνεχίζεται)

Σεχταρ ο Τρομερός είπε...

(συνέχεια)
5. Μια γενικώτερη αντίφαση, που έχουν επισημάνει και πολλοί αστοί: Μια τεράστια ψαλλίδα, ανάμεσα στην τρομερή άνοδο της παραγωγικότητας της ατομικής εργασίας (δηλαδή του κάθε εργάτη) και στην καθήλωση της παραγωγικότητας στο σύνολο της κοινωνίας.
Θα το βρείτε σαν "Οικονομικό Παράδοξο" η και "Τεχνολογικό Παράδοξο", γιατί η παραγωγικότητα ταυτίζεται πια με την τεχνολογική εξέλιξη. Σου λέει ο αφελής αμερικανός: "Καλά, είκοσιπέντε χρόνια έχουμε Ιντερνετ και κινητά, καί όλοι ξέρουν πόσο αλλάξανε τη ζωή μας. Γιατί αυτό δεν εκφράζεται στους δείκτες;
Ελα μου, ντε;
Εχουν προταθεί πολλές ερμηνείες, με σκοπό όχι να απαντήσουν, αλλά να ...αποθαρρύνουν την αμφισβήτηση του Καπιταλισμού. Κατανοητό.
Η δική μου πρόχειρη θέση: Παράλληλα με την παραγωγή χρησίμων αξιών, συμβαδίζει και μια ανταγωνιστική παραγωγή ....αχρήστων αξιών, η ζημιών. Και η σούμα είναι ~2% το χρόνο.
Αλλά, πρέπει να το τεκμηριώσω καλύτερα.
Πάντως, αν δε βρούμε τις απαντήσεις, μην περιμένουμε να πέσει μόνος του ο Καπιταλισμός.
Οπότε, ....άδικα πήγε ο Κοντράτιεφ! Χα, χα!
Αυτά, και παραδίδομαι....

Unknown είπε...

http://www.inegsee.gr/wp-content/uploads/2014/09/EKTESH_16-27082014.pdf

ειναι τα στατιστικα της γ.σ.ε.ε.

το γραφημα 10 σελιδα 74 αφορα τον δεικτη συσσωρευσης παγιου κεφαλαιου.

μετα απο αποτομη ανοδο κορυφωνει το 2007,λιγο πριν εκδηλωθει η κριση.
μετα το 2011 φαινεται η καταστροφη μερους του κεφαλαιου.(αρνητικη συσσωρευση)

το γραφημα 11 αφορα την σχεση προιον προς κεφαλαιο.
ανεβαινει αποτομα μετα το 1993 και κορυφωνει το 2007 και μετα πεφτει ο λογος ,και
συνακολουθα το ποσοστο κερδους του κεφαλαιου πεφτει.(η μοναδα κεφαλαιου παρηγαγε λιγοτερες μονσδες προιοντος απ ο,τι πριν το 2007).
και μαλιστα πεφτει σε συνθηκες αυξησης του κεφαλαιου αφου συμφωνα με το διαγραμμα
10 ο δεικτης συσσωρευσης εξακολουθει να ειναι θετικος μεχρι το 2011.

ΛΑΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ είπε...

" Πίσω από τα λόγια του κάθε προέδρου ΣΕΒ κρύβεται η παραδοχή ότι η “ελεύθερη οικονομία” δεν μπορεί να υπάρξει δίχως κρατικές συμβάσεις, δίχως κρατικές προμήθειες, δίχως επιχορηγήσεις και επιδοτήσεις. Ζούμε, δηλαδή, έναν πρωτοφανή παραλογισμό: κατηγορούμε το κράτος για όσα κακά μας έχουν βρει και, ταυτόχρονα, ζητάμε απ’ αυτό το κράτος να μας βοηθήσει να επενδύσουμε ώστε να φέρουμε την ανάπτυξη. Υποψιάζομαι ότι, αν ο Στάλιν έβλεπε όλα αυτά, θα γέλαγε κάτω από το παχύ του μουστάκι."

γραφει ο Θοδωρης στο αρθρο που παραθετεις και αν σκεφτουμε οτι η Ελλαδα ειναι μια μικρογραφια του σημερινου κοσμου ΤΟ ΑΥΤΟ συμβαινει σε ολη την ανθρωποτητα .Μηπως επρεπε τελικα να χαρουμε το 91 με την "παγκοσμιοποιηση του καπιταλισμου "?.Αληθεια ποιος επενδυει και που σε οποιο μερος στην ανθρωποτητα σημερα ,οταν ακομα και οικονομιες σαν την Κινεζικη φτασαν να "δημιουργουν" καταναλωτες εγχωριους για να καλυψουν την χασουρα των μειωμενων εξαγωγων ,δημιουργωντας νεες πτωσεις των δεικτων και παγκοσμιως ? Μηπως οι κυκλικες κρισεις αυτη την φορα εχουν πιασει ταχυτητες ισες με το μηχανακι του "γυρου του θανατου" προκειμενου να κρατηθει με την φυγοκεντρο σε τροχια ?

Alxazar είπε...

Εδώ μια ανάρτηση του στραταρχα ζουκωφ στο μπλογκ του σχετικά με την καπιταλιστική κρίση και τον περιοδικό της χαρακτήρα όπως ερμηνεύεται από τους κλασικούς
http://laikhexousia.blogspot.gr/2015/12/blog-post_17.html?m=1

Ανώνυμος είπε...

μια απορία για Αναυδο γιατι η παραγωγικότητα της εργασίας (με το μαρξιστικό ορισμό στο 1ο Τομο του Κεφαλαίου) βαίνει μειούμενη στις ιμπεριαλιστικά αναπτυγμένες χώρες; δεν το πιάνω. Ισα-ισα ακριβώς το αντιθετο συμβαίνει. Νομίζω οτι η παραγωγικότητα αυξάνεται συνεχώς,
εξου και η πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους, αν σκεφτούμε οτι ολοένα και περισσότερο σταθερό κεφάλαιο (σ) αντιστοιχει συνεχως σε λιγότερο μεταβλητό (μ) (αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας), επομένως και ο λόγος υ/(σ+μ) πέφτει.
και πάλι τη πτωτική τάση στο μυαλό μας πρέπει να την έχουμε ακριβώς σαν τάση όχι γραμμική πτώση. Ειχα ανεβάσει τις προάλλες ενα διάγραμμα ενος ερευνητή που εδειχνε αυτο ακριβώς. Βέβαια εκανε μια χονροδειδή προσέγγιση στον υπολογισμο του σ+μ και της υπεραξίας (υ) (μπαλαμούτιαζε το ΑΕΠ), ομως έβγαζε τις κατακρημνίσεις του ποσοστού κέρδους σε όλες τις μεγάλες κρίσεις. Εδώ ισως η μορφή του μεγέθους του ποσοστού κέρδους, δηλαδή οτι ειναι λόγος , ευνοεί την χρήση τέτοιας προσέγγισης.
Η αποψή μου ειναι η εξής: χωρις τεκμηρίωση, μπακαλίστικα, ο βιομηχανικος κύκλος λειτουργίας εχει αυξηθει απο την εποχή του Μαρξ , απο 10 σε 20 χρονια. Και απο την άλλη έχουμε την γενική κρίση του καπιταλισμού, τη συνεισφορά στη γενική πτώση του ποσοστού κέρδους πυο φαίνεται πρώτα απ' ολα στη μειωση των επιτοκίων στις ιμπεριαλιστικές χώρες απ' το 1800, μη ξεχνάμε ότι το επιτόκιο εχει πάντα ενα ταβάνι, το ποσοστό κέρδους.
Ο λόγος της αύξησης του βιομηχανικού κύκλου οφείλεται στην υπερδιόγκωση του πιστωτικού τομέα, με το πιο χαρακτηριστικο παράδειγμα την παράλληλη αγορά των τραπεζών με παράγωγα και σύνθετα προϊόντα κάθε είδους, αυτά βέβαια πάνε πακέτο με την υπερεκμετάλλευση ολου του πλανήτη απο τα μονοπώλια, αυτα δίνουν πνοή στις συναλλαγές μέχρι το επόμενο μπαμ, βέβαια το κάθε μπαμ θα ειναι και συγκλονιστικοτερο, αλλα
ο καπιταλισμος εχει τις λύσεις, παλιότερα γιναν και παγκόσμιοι πόλεμοι απανωτοι όπως υπενθυμίζει σωστά και ο Αγης, γιναν βέβαια και επαναστάσεις.
το κλειδι τώρα μαλλον κρύβεται στη Κίνα, παρότι δε διέθετε τη παραγωγικότα της εργασίας των ΗΠΑ ή της Γερμανίας, ήταν εύφορο έδαφος για επενδύσεις και εξαγωγή κεφαλαίου ΜΑΛΛΟΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ για αντιστάθμισμα της πρωτικής τάσης του ποσοστού κέρδους στις μητροπόλεις, όταν η κριση αγγαλιάσει για καλά τη κινα, εκει θα δούμε πράγαματα που δεν πιστεύαμε οτι θα ζούσαμε στη ζωή μας (ειτε θετικα ειτε αρνητικα).

el quinto

Ανώνυμος είπε...

Νομίζω:
δομική είναι μία κρίση του καπιταλισμού που αφορά την κάθε καπιταλιστική κοινωνία και οικονομία και δεν αφορά οικονομικές κρίσεις σε διαφορετικές εποχές ή ξεχωριστά χώρες (δηλαδή δεν αφορά την ύπαρξη διάφορων εξωτερικών παραγόντων όπως ο ταξικός συσχετισμός δύναμης κάθε χώρα ξεχωριστά)

δομική λοιπόν (λέω εγώ) είναι μία κρίση που δεν αφορά πχ την πρόσκαιρη αδυναμία του κεφαλαίου να ανοίξει νέες αγορές (να βρει νέες διεξόδους) αλλά αφορά αιτίες που δημιουργούνται εξαιτίας της οικονομικής ανάπτυξης (πχ υπερσυσσώρευση) - είναι "προιόν" του ίδιου του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής (που δεν είναι ο ίδιος σε κάθε χρονική περίοδο πχ αλλάζει ο βασικός παραγωγικός συντελεστής πχ περνάμε από τον ατμό στο πετρέλαιο και το 70 λένε κάποιοι περνάμε στον καπιταλισμό των νέων τεχνολογιών, δεν το υπογράφω αυτό ότι ισχύει 100%)

Δομική λοιπόν είναι μία κρίση όταν υπάρχει η δομική αιτιότητα (η κρίση έρχεται λόγω των αντιφάσεων που διέπουν τον καπιταλισμό) δηλαδή των "νόμων" του καπιταλισμού.
Για να ξεπεραστεί λοιπόν η δομική κρίση πρέπει να αλλάξουν τους νόμους που ισχύουν την εκάστοτε περίοδο.
Πχ το χρήμα εκφράζεται στον χρυσό της κάθε χώρας, μετά περνάμε στον χρυσό κανόνα του bretton woods, μετά περνάμε στην ελεύθερη διακύμανση (όλο αυτό όμως δεν έχει να κάνει με τις πίπες περί "χρηματιστηριακό "καζινο" καπιταλισμό)

Υπάρχει η θεωρία που λέει ότι την δομική κρίση του 70 δεν την έχουμε ξεπεράσει ακόμα (ότι είδαμε από ανάπτυξη δεν ήταν πραγματική αλλά ανάπτυξη μόνο φούσκας ανα περίοδο, αλλά και πρόσκαιρες λύσεις όπως φτηνό εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό από τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες)

Το ξεπέρασμα λοιπόν μιας δομικής κρίσης χρειάζεται την αλλαγή οικονομικών νόμων (κάτι που δεν έχουμε δει από το 70 έως σήμερα)

Η έννοια του οικονομικού νόμου χοντρικά είναι οι αναγκαίες σχέσεις ανάμεσα στα πράγματα, και όχι σχέσεις που μπορεί να υπάρχουν ή να μην υπάρχουν σε μια χώρα ή μια εποχή.

Για περισσότερα για τον ορισμό του "οικονομικού νόμου" Μαρξ Κεφάλαιο 3ος τόμος (νομίζω μαζί με την πτωτική τάση και όλα τα άλλα ωραία που λέει ο παππούς)

Ανώνυμος είπε...

στο προηγούμενο που σου έστειλα για την δομική κρίση και τους νόμους κλπ, βαλε υπογραφή Αλέκος

Antonxxx είπε...

The Marxist theory of economic crises in capitalism – part one

https://thenextrecession.wordpress.com/2015/12/27/the-marxist-theory-of-economic-crises-in-capitalism-part-one/


The Marxist theory of economic crises in capitalism – part two

https://thenextrecession.wordpress.com/2015/12/29/the-marxist-theory-of-economic-crises-in-capitalism-part-two/


The US rate of profit revisited

https://thenextrecession.wordpress.com/2015/12/20/the-us-rate-of-profit-revisited/


Capitalism and Anwar Shaikh
The most important book on capitalism this year will be Anwar Shaikh’s
Cycles in capitalism
By Michael Roberts to 15
th AHE conference, July 2013

https://thenextrecession.files.wordpress.com/2013/07/cycles-in-capitalism.pdf



Capitalism – competition, conflict, crises.

https://thenextrecession.wordpress.com/2016/04/04/capitalism-and-anwar-shaikh/



https://thenextrecession.wordpress.com/2016/04/09/apples-and-pears-the-economist-on-profits/


Cheap money, low oil prices and corporate debt

https://thenextrecession.wordpress.com/2016/03/28/cheap-money-low-oil-prices-and-corporate-debt/


Can we avoid the oncoming world recession?

https://thenextrecession.wordpress.com/2016/02/09/can-we-avoid-the-oncoming-world-recession/


Will China pull down the world?

https://thenextrecession.wordpress.com/2016/01/14/will-china-pull-down-the-world/

Antonxxx είπε...

...Global profitability peaked in the later 1990s and has not recovered.

world rate of profit Maito

As a result, companies have used their ‘savings’ to invest not in productive assets like factories, equipment or new technology that could boost productivity growth (which has slowed to a trickle), but instead paid out more dividends to shareholders, boosted top executive pay and bought back shares to boost their prices. And much of this has been done by multinationals borrowing more at near zero rates, while shifting cash into offshore tax havens to avoid tax.

In my view, this clearly lends support to Marx’s law of the tendency of the rate of profit to fall as an explanation of weak investment in the major capitalist economies since 1998. Marx’s law would suggest that any fall in the rate of profit should be accompanied by a rise in the organic composition of capital (the ratio of the value of capital equipment to the wages of the labour force) faster than any rise in the rate of surplus value (the profit extracted from the labour force). In my recent paper, I show that in the current ‘depression’ period since 2000, the organic composition of capital rose 41%, well ahead of the rise in the rate of surplus value at 7%. So the rate of profit has fallen 20%. ‘Profitable investment opportunities’ have shrunk.....

https://thenextrecession.wordpress.com/page/4/

Antonxxx είπε...


Too much profit, not too little?

https://thenextrecession.wordpress.com/2015/11/08/too-much-profit-not-too-little/

AGIS είπε...

Συνεχίζοντας τις αφοριστικές και ευκαιριακές σκέψεις:

Σχετικά με τους χρονικούς κύκλους των κρίσεων: γύρω στα 1850 αυτοί "μετριόνταν" αν δεν κάνω λάθος 5ετείς. Γύρω στα 1890 ο Ένγκελς (στην επανέκδοση της "κατάστασης της εργατικής τάξης..." νομίζω) μιλά ήδη για μεγέθυνση του κύκλου σε δεκαετή.

Τώρα τι έχουμε; Έχουμε από την έναρξη της παγκοσμιοποίησης έναν σχεδόν 20ετή κύκλο καπιταλιστικής ανάπτυξης που καταλήγει στην παρούσα παρατεταμένη κρίση, με κάποιες (στο ενδιάμεσο διάστημα) πιο ολιγόχρονες και παροδικές, εμφανιζόμενες ως χρηματιστηριακές.

"Δομικά", στην περίοδο της αγγλικής μονοκρατορίας, ο Μαρξ κάπου παρομοιάζει (χωρίς να θυμάμαι ακριβώς τη διατύπωση) τις διεργασίες της κρίσης και του ξεπεράσματός της με διεργασίες αναπαραγωγής της πρωταρχικής συσσώρευσης, και πρόκειται πια ουσιαστικά για μορφές απαλλοτρίωσης του μικρού κεφαλαίου από το μεγάλο, δηλ. η κρίση σαν παράγοντας συγκέντρωσης του κεφαλαίου. Αυτό είναι δομικό στοιχείο ή στοιχείο "αναδόμησης" του καπιταλιστικού σχηματισμού πάνω στις ίδιες του τις βάσεις.

Σε αυτά που ο Μαρξ αναλύει με πρότυπο "έναν" μόνο καπιταλισμό, τον αγγλικό, έρχεται από τα τέλη του 19ου αιώνα να προστεθεί και ο ανταγωνισμός των "άλλων" καπιταλισμών, Γερμανίας, ΗΠΑ κλπ, που ήδη από τις αρχές του 20ου περνάνε όλοι μαζί στο στάδιο του ιμπεριαλισμού. Κατά τη γνωμη μου από τη στιγμή αυτή κι έπειτα οι κύκλοι των κρίσεων (δηλ. της ανάπτυξης ανάμεσα στις κρίσεις) μεγαλώνουν γιατί το ωρίμασμα της κρίσης το κάνει πιο σύνθετο και αντιφατικό ο διεθνής ανταγωνισμός. Αλλά από τη στιγμή που η κρίση ωριμάσει, τότε είναι βαθύτερη, ξεπερνιέται δυσκολότερα και συνυφαίνεται με το ζήτημα της αναδιανομής των "σφαιρών επιρροής".

Χωρίς καθόλου (ίσα-ίσα) να καταργείται το στοιχείο που προσομοιάζει με φάση αναπαραγωγής της πρωταρχικής συσσώρευσης: Εκτοπισμός μικρομεσαίων στρωμάτων, "απορρόφηση" του μικρού κεφαλαίου από το μεγάλο - αλλά και η ίδια η αναδιανομή των "σφαιρών επιρροής"- συνθέτουν τα χαρακτηριστικά αυτής της "προσομοίωσης".

"Δομικά" είναι αυτά, αλλά και πάντα ήταν. "Δομική" είναι και η μετανάστευση του κεφαλαίου όπου βρίσκει φτηνό εργατικό δυναμικό, "δομικό" και το ότι η ίδια αυτή μετανάστευση δημιουργεί συνθήκες κρίσης στις χώρες από τις οποίες μεταναστεύει αυτό το κεφάλαιο, οι οποίες συνθήκες πλέκονται με τους υπόλοιπους γενεσιουργούς παράγοντες της κρίσης.

Εν τέλει νομίζω πως η "κυκλικότητα" και η "δομικότητα" της κρίσης προσδιορίζουν το ίδιο πράγμα από διαφορετικές απόψεις: κυκλικές δηλ. περιοδικά επαναλαμβανόμενες και δομικές γιατί προέρχονται από τις δομικές αντιφάσεις τις καπιταλιστικής ανάπτυξης.

Η τυχόν ιδιαίτερη "δομικότητα" της κρίσης το 1929 ή το 2008 ουσιαστικά εννοώντας με αυτό το όνομα την αδυναμία ενός πρόσκαιρου μεν οριστικού δε ξεπεράσματος της κρίσης στην συγκεκριμένη φάση, σημαίνει μάλλον την δυσκολία του καπιταλισμού στο ιμπεριαλιστικό του στάδιο να ξεπερνά τα όρια των κύκλων της ανάπτυξής του αναπαράγοντάς τους (τους κύκλους ανάπτυξης) σε νέες κλίμακες. Μάλλον γιατί είναι ο ίδιος η τελική "κλίμακα" ανάπτυξης του καπιταλισμού και το ξεπέρασμα των εκάστοτε ορίων ανάπτυξής του είναι γι' αυτό πολύ πιο επώδυνο από ότι για τον καπιταλισμό της παιδικής ηλικιας, της εφηβείας, των νεανικών χρόνων και της ωριμότητας...

Δύσκολο βέβαια να αποφύγει κανείς κάτι το βαρύγδουπο σε σκέψεις σαν τις παραπάνω. Αλλά το ζήτημα είναι αν και πόσο ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.

Ανώνυμος είπε...

Είναι πολύ μακρύς ο κατάλογος των εξελίξεων από την εποχή του Λένιν, η επίκληση των οποίων οδηγεί πολλούς στην επινόηση ενός διακριτού σταδίου στην ανάπτυξη του καπιταλισμού. Δεν νομίζω ότι η ποσοτική συσσώρευση έχει οδηγήσει σε ποιοτικό άλμα (ούτε και θα οδηγήσει, εκτός από το άλμα της σοσιαλιστικής επανάστασης). Αυτοί που το λένε, ωφείλουν και να το αποδείξουν και δεν το έχουν κάνει. Ο Λένιν πχ απέδειξε με στοιχεία, ότι από ένα σημείο και πέρα η εξαγωγή κεφαλαίου παίζει κυρίαρχο ρόλο σε σχέση με την εξαγωγή εμπορευμάτων. Μάλλον η επινόηση αυτού του σταδίου, είναι δίδυμο (ιδεολογικό) αδερφάκι, των σταδίων της επαναστατικής διαδικασίας και των μεταβατικών προγραμμάτων, αφού ο καπιταλισμός δεν έχει ωριμάσει ακόμα αρκετά, έχει ένα ακόμα στάδιο να εκπληρώσει, που μάλιστα βρίσκεται και στην αρχή του. Μπορεί να είναι μεγάλη η διάρκεια του ιμπεριαλιστικού σταδίου, αλλά δεν οδηγεί παρά μόνο σε δύο αποτελέσματα, την συντριβή της κυρίαρχης τάξης η την αμοιβαία καταστροφή των αντίπαλων τάξεων.

ημιαγριος

Αναυδος είπε...

1. Γραφω επι λεξει
… ο ρυθμός αύξησης της παραγωγικότητας βαίνει μειούμενος …

αυτό σημαινει ότι η παραγωγικότητα συνεχζει να αυξανεται ωστοσο με ρυθμο πολύ μικροτερο από ότι στο παρελθον.

2. αυτό που δεν ηταν τυπικο στον καπιταλισμο ήταν η ‘χρυση τριακονταετια’ της κευνσιανης ρύθμισης (εξηγησα παραπάνω τους ορους δημιουργιας της – ξαι που δεν ηταν 30 τα χρονια της και σιγουρα δεν ηταν για ολους οφελειμη) . Αρα αν θελουμε να ακριβολογουμε είναι αληθεια ότι ο καπιταλισμος δεν μπορεσε να βγει από την κριση των αρχων της δεκαετιας του 1970 αλλα με την εννοια ότι ηταν/είναι αδυνατον να επαναλαβει τις συνθηκες που οδηγησαν στην αναπτυξη 1950-1970

Ο καπιταλισμος όπως εγραφε και ο Λένιν το 1916 βρισκεται στο τελικο σταδιο του σαπισματος του

Ανώνυμος είπε...

ακριβώς αντονx
στο Ρομπερτς, σε αυτο το τυπά αναφέρομαι. Υποστηρίζει οτι η οργανική σύνθεση κεφαλαίου ((σ/σ+μ)) απο το 2000 αυξήθηκε 41% πολύ περισσότερο απο την εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης (υ/μ) που την υπολογίζει στο 7%. Επομένως το ποσοστό κέρδους υ/(σ+μ) πέφτει το ρημάδι και δε σηκώνεται.

Νομιζω οτι δεν χρειαζόμαστε ολες αυτες τις προπαγανδιστικές σοσιαλδημοκρατικές περικοκλάδες περί κεϋνσιανισμού και τα ρέστα (δομισμου-μεταδομισμου και άρες μάρες κουκουνάρες) για να ερμηνεύσουμε φαινόμενα της πολιτικής οικονομίας. Ο Μαρξ και ο Λένιν μας δινουν στέρες βάσεις.

Κάθε φορά που ακους για ΚεΫνς φιλε αναγνώστη, θαμωνα αυτου του φόρουμ να θυμάσαι οτι ο σοφος ο Μαρξ βάπτισε το υ/μ εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης, την οποια αν αναζητήσουμε στη μεταπολεμική περίοδο σε Αμερικα, Γαλλία, Γερμανία θα δούμε να αυξάνεται ΑΠΟΛΥΤΑ στις μητροπόλεις. Η παραγωγικότητα της εργασίας καθώς και η εντατικότητα της εργασίας ειναι πολύ πιο αυξημένες στις ιμπεριαλιστικές χώρες, απ' ότι σε χώρες σαν τη δική μας, μεσαίου επιπέδου καπιταλιστικής ανάπτυξης, τις μισοαποικίες και τις αποικίες (νεοαποικιες οπως θέλετε πέστε τες)

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟ ΜΑΡΞ λοιπόν και ας αφήσουμε τις άλλες μαλακιες.
Η άυξηση του υ/μ στις μητροπόλεις αΦήνει περιθώρια λοιπόν για φαινομενικα αυξημένα μεροκάματα σε αντιθεση με τις άλλες χώρες. Αυτο βέβαια το έχει δειξει ο Μαρξ στο 1ο Τόμου του Κεφαλαίου για την Αγγλία.
Να θυμάσαι οτι ο εργάτης στη μητρόπολη του βορρά κάνει πολύ συγκεκριμένες, αυτοματοποιημένες και πολύ περισσότερς κινήσεις στο ίδιο χρονικο διάστημα ελέγχοντας πολύ περισσότερς μηχανές την ίδια στιγμή. Το ανώτερο τεχνολογικό προτσές της βιομηχανίας του ανεβάζει και τη παραγωγικότητα της εργασίας και την εντατικότητα.
Αυτο να μην το ξεχνάς
γιατι θα τη πατάς :-0

el quintο


In my view, this clearly lends support to Marx’s law of the tendency of the rate of profit to fall as an explanation of weak investment in the major capitalist economies since 1998. Marx’s law would suggest that any fall in the rate of profit should be accompanied by a rise in the organic composition of capital (the ratio of the value of capital equipment to the wages of the labour force) faster than any rise in the rate of surplus value (the profit extracted from the labour force). In my recent paper, I show that in the current ‘depression’ period since 2000, the organic composition of capital rose 41%, well ahead of the rise in the rate of surplus value at 7%. So the rate of profit has fallen 20%. ‘Profitable investment opportunities’ have shrunk.....

AGIS είπε...

Διευκρίνιση:
Σ' όσα γράφω παραπάνω τη λέξη "δομικός-η-ο" και τα παράγωγά της την χρησιμοποιώ όπως εγώ την καταλαβαίνω σαν έννοια, σε σχέση με τον καπιταλισμό και τις κρισεις του. Κι όχι με την ενδεχόμενη συγκεκριμένη έννοια που της δίνει η μια ή η άλλη επερξεργασία, από αυτές που αναφέρονται πχ στην ανάρτηση, με τις οποίες αυτές θεωρητικές απόψεις δεν έχω ουσιαστικά ασχοληθεί - μου είναι σχετικά άγνωστες.

Για να το πω αλλιώς: στα παραπάνω σχόλια αναφέρομαι στη δομική κρίση κι όχι στη "δομική κρίση". Με τον ίδιο τρόπο που σε κάποια άλλη περίπτωση θα μπορούσα πχ να αναφέρομαι στον σοσιαλισμό του 21ου αιώνα κι όχι στον "σοσιαλισμό του 21ου αιώνα".
Δηλ. αναφέρομαι σε ό,τι κατά τη γνώμη μου μπορεί να σημαίνει η φάση κι όχι στη φράση ως θεωρητική πατέντα.

Ανώνυμος είπε...

ναι εχεις δίκιο ως προς τη διατύπωσή σου Αναυδε, εκανα λάθος, μονο που και πάλι η μειωση του ρυθμού της αύξησης της παραγωγικότητας δεν μας δειχνει το πρόβλημα. Τετοια σκαμπανεβάσματα υπήρχαν πάντα στο καπιταλισμο την περίοδο οπου γινόταν η μετάβαση απο τη μανιφακτούρα στη βιομηχανία, και αργότερα στη πλήρη εκβιομηχάνιση του προτσές της παραγωγής στις μητροπόλεις
Η κρίση έρχεται ακριβώς απο την αυξηση της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου και της πτώσης του ποσοστού κέρδους. Που καταλήγουμε΄; στη διευρυμένη και απλή αναπαραγωγή του Μαρξ.
Εχουμε δυο υποδιαιρέσεις τη παραγωγή μέσων παραγωγής (Ι) και παραγωγή μέσων κατανάλωσης (ΙΙ).
Στην απλή αναπαραγωγή οι όροι σ1+μ1+υ1 του εμπορεύματος της υποδιαίρεσης της (Ι) πρέπει να ανταλλαχθούν με τους όρους σ2+μ2+υ2 των εμπορευμάτων της (ΙΙ) για να γινει η αναπαραγωγή η απλή, η διερυμένη ειναι λίγο πιο σύνθετη.
δηλαδή οι μηχανές της υποδαίρεσης (ΙΙ), η μηχανή που έχει το σουβλατζίδικο ειναι σ2, σταθερό κεφάλαιο για το σουβλατζίδικο και αγοράζεται ως εμπορευμα απο την υποδιαίρεση (Ι), απο τη βιομχανια της Siemens που παράγει φούρνους, ψηστιέρες.
Επομένως σ2=υ1+μ1+υ1 (Α σχέση)
απο την άλλη οι εργάτες της υποδιαίρεσης (Ι)
αγοράζουν τρόφιμα (σουβλάκια) απο την υποδαίρεση (ΙΙ)
τότε μ1=υ2+μ2+σ2 (Β Σχέση)
οταν αυξάνεται η οργανική σύνθεση του κεφαλαίου σ1/(μ1+σ1) το μ1 πέφτει σε σχέση με το σ1, και λιγότεροι εργάτες μπορούν να προμηθευτούν μέσα κατανάλωσης
Αντίστοιχα, η παραγωγή των μέσων κατανάλωσης δεν μπορει να προμηθευτεί πια μηχανές (Α, σχέση) που αυξάνουν σε τε τεράστια ποσότητα.
εκει εχουμε κριση υπερσυσσώρευσης και κρίση.

Για την εξίσωση (Α) και (Β) δεν χρειάζεται μονο χρήμα (δεν εχουμε ανταλλαγή τα εμπορεύματα ανταλλάσσονται με χρήμα και πίστωση) ρευστό αλλα και πίστωση, εκει λοιπόν εδράζεται το σύγχρονο διογκωμένο πιστωτικο σύστημα που επιτρέπει με την λιγότερη δυνατή ρευστότητα να κλείνουν οι εξισώσεις (Α) και (Β) συνεχώς και πολύ γρήγορα, επιμηκύνοντας το βιομηχανικό κύκλο λειτουργίας. Ομως για να γινει αυτό θα πρέπει τεράστια ποσά κεφαλαίου να διοχτευτούν εκει στο πιστωτικο σύστημα. ΕΚΕΙ ΑΡΧΙΖΕΙ Ο ΠΑΡΑΣΙΤΙΣΜΟΣ στον οποίο αναφέρεται ο Λένιν. Ο Παρασιτισμος αυτός προκαλεί προβλήματα στις επενδύσεις στην Ι και στη ΙΙ υποδιαίρεση (αφου κεφάλαια διοχετεύονται για "τζογάρισμα" για κρατικο χρεος για για επενδύσεις που δεν ειναι παραγωγικές αλλα ειναι απο τη πρώτη στιγμη της υπαρξης του καπιταλισμου ΕΞΟΧΩΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΕΣ και χωρις αυτες καπιταλισμος ΝΤΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ) και αρχίζει το μπαμ όταν το ποσοστό κέρδους πέφτει.
εντελώς μπακαλίστικα

αλλα αυτη ειναι συνολικα η εικονα

el quinto

Ανώνυμος είπε...

α και κάτι ακομη,
οι πιο αναπτυγμένες χώρες έχουν και μικρότερη σχετική αξια του χρήματος, δηλαδή πιο "φτηνό χρήμα". Οι εξισώσεις (Α) και (Β) λοιπόν κλείνουν καλύτερα και ταχύτερα.
Ο κύκλος του επιτοκίου ακολουθει κι αυτος το βιομηχανικο κύκλο, στην άνθιση κατεβαίνει και λίγο πριν τη κριση ανεβαινει συγκρατημένα, στη κριση γινεται μπαμ και χωρις ρευστότητα παίρνεις τον...π..λο.

Λιγο πριν τη κριση ολοι κοιτανε να κονομήσουνε με κερδοσκοπια και οι διαφοροι σισαλδημοκραταιοι αρχιζουν να λένε οτι φταιει το πλαισιο λειτουργίας των τραπεζων και το κρατικο χρεος, ο "καπιταλισμος καζινο" και άλλες μπαρουφίτσες.

Εχει πλάκα γιατί αυτα τα λένε πολύ πριν από την εποχή του Μαρξ, απο την εποχή που η Ολλανδία ήταν το πρώτο καπιταλιστικό κράτος, που 'χε τη πρώτη κεντρική τράπεζα που κατέκλεβε το κράτος, δεινοντας δάνεια με τρελό τόκο, κόβοντας χρήμα, και βέβαια το πρώτο κρατικο χρέος που χρηματοδοτούσε τους καπιταλιστές και τους τραπεζιτες.

νομίζω οτι ο Μαρξ τα εχει πει ολα,
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟ ΜΑΡΞ ΤΩΡΑ

el quinto

στο πρώτο τομο του κεφαλαίου Αγη ο μαρξ μιλάει για 10ετη κύκλο βιομηχανικο.

Unknown είπε...

συμφωνα με τη μ1=υ2+μ2+σ2? (Β Σχέση)? οι εργατες του ΙΙ μαζι με την αστικη
ταξη θα τρωνε αερα.

AGIS είπε...

"el quinto ... στο πρώτο τομο του κεφαλαίου Αγη ο μαρξ μιλάει για 10ετη κύκλο βιομηχανικο."

Αποτέλεσμα της παρατηρησης, να ψάξω και να βρω αυτό που είχα θολό από μνήμης.
Γράφει ο Ένγκελς στον πρόλογο του 1892 στην «ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΑ:
http://www.rizospastis.gr/story.do?id=6976840

"Στο κείμενο [σημ δική μου: της πρώτης έκδοσης του ίδιου έργου, 1845] η κυκλική περίοδος των μεγάλων βιομηχανικών κρίσεων υπολογίζεται σε πέντε χρόνια. Αυτός ήταν ο προσδιορισμός του χρόνου που έβγαινε κατά τα φαινόμενα από την πορεία των γεγονότων από το 1825 ως τα 1642 [σδμ: βλ, 1842]. Η ιστορία όμως της βιομηχανίας από τα 1842 ως τα 1864 απόδειξε ότι η πραγματική περίοδος είναι δεκάχρονη, ότι οι ενδιάμεσες κρίσεις είχαν δευτερεύοντα χαρακτήρα και από το 1842 και δω εξαφανίζονται όλο και περισσότερο. Υστερα από το 1868 η κατάσταση έχει πάλι αλλάξει. Γι' αυτό θα μιλήσουμε παρακάτω".

Και "παρακάτω", ένα λίγο μεγαλύτερο απόσπασμα:

"Αυτή ήταν λοιπόν η κατάσταση που δημιουργήθηκε από την πολιτική της ελευθερίας του εμπορίου το 1847 και από την εικοσάχρονη κυριαρχία των βιομηχάνων κεφαλαιοκρατών. Τότε όμως σημειώθηκε μια στροφή. Την κρίση του 1866 την ακολούθησε, γύρω στα 1875, πραγματικά μια λιγόχρονη κι ελαφριά αναζωογόνηση των εργασιών, που δε βάσταξε όμως πολύ. Είναι αλήθεια ότι την εποχή που έπρεπε να έρθει η επόμενη κρίση, το 1877 ή το 1878, δεν περάσαμε καμιάν ολοκληρωμένη κρίση, από το 1876 όμως ζούμε μέσα σε μια χρόνια κατάσταση αποτελμάτωσης όλων των βασικών βιομηχανικών κλάδων. Και δεν έρχεται ούτε η ολοκληρωμένη κρίση, ούτε η πολυπόθητη εποχή της άνθησης των εργασιών, που νομίζουμε ότι τη δικαιούμασταν τόσο πριν, όσο και μετά το κραχ. Μια θανάσιμη πίεση, ένας χρόνιος κορεσμός όλων των αγορών για όλες τις δουλειές, αυτή είναι η κατάσταση που περνάμε εδώ και δέκα σχεδόν χρόνια. Από πού προέρχεται αυτό;

Η θεωρία της ελευθερίας του εμπορίου είχε για βάση της τη μόνη προϋπόθεση ότι η Αγγλία έπρεπε να γίνει το μοναδικό μεγάλο βιομηχανικό κέντρο ενός γεωργικού κόσμου. Τα γεγονότα όμως διάψευσαν ολότελα αυτή την προϋπόθεση. Οι όροι της σύγχρονης βιομηχανίας, ο ατμός και οι μηχανές, μπορούν να δημιουργήσουν παντού όπου υπάρχει καύσιμη ύλη, ιδιαίτερα κάρβουνο, και κάρβουνο έχουν εκτός από την Αγγλία κι άλλες χώρες: η Γαλλία, το Βέλγιο, η Γερμανία, η Αμερική, ακόμα και η Ρωσία. Και οι άνθρωποι αυτών των χωρών δεν είχαν τη γνώμη ότι είναι συμφέρον τους να μετατραπούν σε πεινασμένους Ιρλανδούς νοικιαστές, μόνο και μόνο για να δοξαστούν και να πλουτίσουν περισσότερο οι Αγγλοι κεφαλαιοκράτες. Φτιάξαν δικά τους εργοστάσια και άρχισαν να παράγουν όχι μόνο για τον εαυτό τους, αλλά και για τον υπόλοιπο κόσμο, και η συνέπεια είναι ότι το βιομηχανικό μονοπώλιο, που σχεδόν έναν ολόκληρο αιώνα το κατείχε η Αγγλία, έχει τώρα σπάσει ανεπανόρθωτα.

Μα το βιομηχανικό μονοπώλιο της Αγγλίας είναι ο άξονας του σημερινού αγγλικού κοινωνικού συστήματος. Ακόμα και τον καιρό που υπήρχε αυτό το μονοπώλιο, οι αγορές δεν μπορούσαν να συμβαδίζουν με την αναπτυσσόμενη παραγωγικότητα της αγγλικής βιομηχανίας. Το αποτέλεσμα ήταν οι κρίσεις που επαναλαβαίνονταν κάθε δέκα χρόνια. Ενώ τώρα οι νέες αγορές γίνονται μέρα με τη μέρα πιο σπάνιες, τόσο πολύ, που ακόμα και στους μαύρους του Κογκό θέλουν να επιβάλουν τον πολιτισμό που τρέχει από τα τσίτια του Μάντσεστερ, τα τσουκάλια του Στάφορντσιρ και τα μετάλλινα είδη του Μπίρμινχαμ. Ποια θα είναι η συνέπεια όταν τα ηπειρωτικά, και ιδιαίτερα τα αμερικάνικα εμπορεύματα θα ξεχύνονται σε όλο και μεγαλύτερες μάζες, όταν η μερίδα του λέοντος στον εφοδιασμό του κόσμου, που πέφτει τώρα ακόμα στα αγγλικά εργοστάσια, θα ζαρώνει από χρόνο σε χρόνο; Απάντησε εσύ ελεύθερο εμπόριο, εσύ που είσαι πανάκεια για όλα!


AGIS είπε...

Δεν είμαι ο πρώτος που το τονίζει αυτό. Στα 1883 κιόλας, στη συνέλευση της Βρετανικής Εταιρείας, στο Σάουθπορτ, ο κύριος Ινγκλις Πάλγκρεϊβ, πρόεδρος του οικονομικού τμήματος, είπε ξεκάθαρα ότι οι μέρες των μεγάλων κερδών στην Αγγλία πέρασαν πια κι ότι διακόπηκε η παραπέρα ανάπτυξη διαφόρων μεγάλων βιομηχανικών κλάδων. Θα μπορούσε σχεδόν να πει κανείς ότι η Αγγλία πάει να περάσει σε μια κατάσταση στασιμότητας.

Πού θα καταλήξουν όμως όλα αυτά; Η κεφαλαιοκρατική παραγωγή δεν μπορεί να μένει στάσιμη. Πρέπει να αυξαίνει και να επεκτείνεται ή πρέπει να πεθάνει. Από τώρα κιόλας, ο περιορισμός της μερίδας του λέοντος της Αγγλίας στον εφοδιασμό της παγκόσμιας αγοράς, σημαίνει στασιμότητα, αθλιότητα, πλεόνασμα κεφαλαίων από τη μια, πλεόνασμα εργατών απ' την άλλη. Τι θα γίνει πια όταν σταματήσει ολότελα η αύξηση της χρονιάτικης παραγωγής; Εδώ βρίσκεται η αχίλλεια φτέρνα της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής. Ορος της ύπαρξής της είναι η ανάγκη μιας συνεχούς επέκτασης κι αυτή η συνεχής επέκταση γίνεται τώρα αδύνατη. Η κεφαλαιοκρατική παραγωγή καταλήγει σε αδιέξοδο. Κάθε χρόνος που περνά φέρνει την Αγγλία πιο κοντά στο πρόβλημα: 'Η το έθνος θα γίνει συντρίμμια ή η κεφαλαιοκρατική παραγωγή. Ποιο απ' τα δυο πρέπει να καταστραφεί;"


Φυσικά σήμερα δεν μας απασχολεί "η Αγγλία", αλλά ο διεθνοποιημένος, ιμπεριαλιστικός καπιταλισμός, που για την αρχική αφετηρία του μιλά ο Ένγκελς παραπάνω.
Όμως νομίζω ότι τα παραπάνω, που μιλάνε "για την Αγγλία", έχουν πολλά να πουν και για τον σημερινό διεθνοποιημένο καπιταλισμό...

Antonxxx είπε...

..In the advanced economies, higher profits can only come from raising the productivity of
labour or by a reduction in raw material (energy) costs, rather than lowering or holding wages
down through the use of more cheap labour. The shale oil and gas revolution in North
America and parts of Europe may help reduce energy costs over the next decade (maybe).
But getting overall costs down depends very much on the new technologies.
But that is not to say this potential labour force will ever be properly exploited by the capitalist mode
of production. The world rate of profit (not just the rate of profit in the mature G7 economies)
stopped rising in the late 1990s and has not recovered to the level of the golden age for capitalism in
the 1960s, despite the massive potential global labour force. It seems that the countervailing factors
of foreign investment in the emerging world, combined with new technology, have not been sufficient
to keep pushing up the world rate of profit, so far32...

https://thenextrecession.files.wordpress.com/2013/07/cycles-in-capitalism.pdf

Antonxxx είπε...

..31 This graph was originally constructed by John Smith in his excellent Imperialism and the globalisation of
production paper. Imperialism & the Globalisation of Production
32 In his insightful book, (The rise of China and the demise of the capitalist world economy, 2008), Minqi Li
argues that the mature capitalist economies of the UK and the US have experienced a secular decline in the
rate of profit from the 19th century on, confirming Marx’s law and suggesting that the ‘progressive’ nature of
capitalist accumulation in these economies is over. He reckons that the global warming crisis and the peaking
of energy production will make it impossible for capitalism to avoid collapse or breakdown. Like Gordon, and
echoing the views of Immanuel Wallerstein, Li predicts that world economic growth will grind to halt by the
2040s as a result. Capitalism cannot survive beyond that and there must a new system of human social
organisation or total chaos. “Multiple economic, social, geopolitical and ecological forces are now converging
towards the final demise of the existing world system, the capitalist world economy. All have reached their
advanced phases and this demise will take place in front of the eyes within the lifetime of many readers”.
Socialism or ecological disaster is Minqi Li’s forecast...

https://thenextrecession.files.wordpress.com/2013/07/cycles-in-capitalism.pdf

Αγρ είπε...

Τι σημαίνει ο όρος ''συγχρονισμένη κρίση'' που χρησιμοποιεί το κόμμα; Με ένα ψάξιμο βρίσκω αναφορές αλλά δεν βρίσκω κάπου μια εξήγηση. Δηλαδή ότι εκδηλώνεται ταυτόχρονα διεθνώς;

Unknown είπε...

ειναι σαφες οτι η κριση ειναι κριση υπερπαραγωγης απο τα ιμπεριαλιστικα κεντρα,
τετοια που επαγεται μεταφορα κεφαλαιων προς την περιφερεια.

αυτο θα μπορουσε να να δεχτει και ενας σοσιαλδημοκρατης,ο οποιος θα ζητουσε
μια αλλη σχεση_ρυθμιση της χωρας με τα ξενα κεντρα, προς οφελος του λαου της......

ομως ειναι πρωτιστως κριση υπερπαραγωγης του ελληνικου κεφαλαιου,και σαν τετοια
δεν ενοποιει την χωρα εναντι των ξενων αλλα οξυνει τις ταξικες αντιθεσεις εντος
της χωρας.
ειναι ο ιμπεριαλιστικος δανεισμος που ,μεσω του τραπεζικου συστηματος,προκαλεσε την αλματωδη
αυξηση του ρυθμου συσωρευσης του ελληνικου κεφαλαιου.

ειναι ενα φαινομενο που δεν ειναι μονο ελληνικο.

η λεγομενη κριση των αναδυομενων αγορων τετοιο φαινομενο ειναι.
δεν οφειλεται στη τεχνολογικη τους καθυστερηση αλλα στην αποτομη αυξηση
του σταθερου κεφαλαιου λογω του ξενου δανεισμου.
και ο ιμπεριαλισμος δεν τους δανεισε επειδη απλα του περισσευαν κεφαλαια,
αλλα απεβλεψε στα ανταγωνιστικα τους πλεονεκτηματα.
χαμηλοι μισθοι , υπερεκμεταλευση της εργατικης ταξης,χαμηλη οργανικη συνθεση του κεφαλαιου,
τουλαχιστον στην αρχη της διαδικασιας.
βεβαια η διαδικασια ,μεχρι να επελθει η κριση,ανατροφοδοτειται και παραγει ψηλους
ρυθμους αναπτυξης,πραγμα που αυξανει τα δανεια τοτ ιμπεριαλισμου,μη χασουν την ευκαιρια.

στο λινκ της γ.σ.ε.ε στο γραφημα 11 φαινεται η αποτομη προς τα πανω κλιση της καμπυλης
output/capital απο το 1993 εως to 2007.
ειναι η αποτομη κλιση της καμπυλης που προκαλεσε την ροη ιμπεριαλιστικων κεφαλαιων,διοτι
με τετοια δεδομενα δεν ανησυχουσαν για τα λεφτα τους και τις αποδοσεις τους.
εαν η καπμυλη δεν ειχε στραφει προς τα κατω θα συνεχιζαν τον δανεισμο.
ομως απο το 2007 αποτυπωνεται στο γυρισμα της καμπυλης προς τα κατω
η πτωση της αποδοτικοτητας του κεφαλαιου,και πλεον αρχιζει η δευτερογενης κριση των αγορων

δε ειναι η διακοπη της χρηματοδοτησης που προκαλεσε την υφεση,αλλα η πτωση του ποσοστου
κερδους που την προκαλεσε ....

Αναυδος είπε...

@αγρ
ακριβως αυτο οτι εκδηλώθηκε ταυτοχρονα σε ολα τα ιμπεριαλιστικα κεντρα