Τα πράγματα είναι (;) απλά

Αν το Πολυτεχνείο ήταν απλώς ο ετεροχρονισμένος αντίκτυπος του Παρισινού Μάη στην απομονωμένη βαλκανική μας επαρχία που «δεν έχει περάσει Διαφωτισμό», θα του είχαν πάρει προ πολλού τα μέτρα για να το φέρουν στα δικά τους και θα το είχαν εντάξει στο κυρίαρχο αφήγημα. (Όσοι ενδιαφέρονται πάντως για το πολιτιστικό αποτύπωμα της Μεταπολίτευσης, προλαβαίνουν να επισκεφτούν μια σχετική έκθεση στο Νιάρχος, που πιάνει και το κομμάτι της λαϊκής κουλτούρας -εκδοτική άνοιξη, δισκογραφία, περιοδικά, κόμικ, φεμινιστικά έντυπα κτλ. Κάντε μια αφαίρεση από το αποστειρωμένο περιβάλλον του ιδρύματος και δε θα χάσετε τον χρόνο σας).

Αν το Πολυτεχνείο ήταν ο θεμέλιος ιδρυτικός λίθος της «καλύτερης δημοκρατίας που είχαμε ποτέ» -φαντάσου δηλαδή πώς ήταν οι χειρότερες-, θα το τιμούσαν ακόμα ως τέτοιο, δηλαδή ως λίθο και όχι ως «μύθο», που του φορούσαν τα πρώτα χρόνια φωτοστέφανο για να του αφαιρέσουν κάθε ζωντανό περιεχόμενο, πριν ρίξουν μαύρο λίθο πίσω τους για να το ξεχάσουν και να το καταργήσουν σιωπηλά (πολύ θα ήθελαν). Κι αν ο τριήμερος εορτασμός του τους ενοχλεί τόσο, δεν είναι (μόνο) γιατί το θεωρούν θλιβερή ανάμνηση και κατάλοιπο της μακαρίτισσας αριστερής ιδεολογικής ηγεμονίας. Τους ενοχλεί γιατί δεν είναι ένα απλό μνημόσυνο, με επικήδειους και παξιμαδάκια, ένα κεφάλαιο που έκλεισε οριστικά και μπήκε στο χρονοντούλαπο, δίπλα στα σεμεδάκια της γιαγιάς. Τους ενοχλεί γιατί είναι η μόνη αντιιμπεριαλιστική πορεία στον πολιτισμένο σάπιο κόσμο της εκμετάλλευσης που γίνεται ανελλιπώς κάθε χρόνο και καταλήγει με διαδήλωση έξω από την πρεσβεία, καταγγέλλοντας τον -διαχρονικό- ρόλο της υπερδύναμης κι υπενθυμίζοντας πως στη ζωή η μόνη υπερδύναμη είναι οι λαοί.

Τα πράγματα είναι απλά, σε τελευταία ανάλυση, δηλαδή ταξική, για όσους δεν ξέχασαν να σκέφτονται έτσι κι αγωνίζονται να γίνουν οι κοινωνικά έσχατοι πρώτοι, δηλαδή εξουσία, και όχι να καταργήσουν την πάλη των τάξεων -προτού γίνουν οι έσχατοι πρώτοι. Αλλά δεν ήταν/ είναι πάντα τόσο απλά. Ακόμα και η περίφημη ιδεολογική ηγεμονία στα χρόνια του μεταπολιτευτικού ριζοσπαστισμού ήταν κάπως σχετική -και πάντως όχι δεδομένη.

Στα χρόνια της σοσιαλ-μυθο-μανίας για παράδειγμα, ο... ευρωπαϊστής Καραμανλής λάνσαρε το σχήμα του «αριστεροχουντισμού» -πρόδρομος της θεωρίας των δύο άκρων, ενώ η κυβέρνησή του αρνούνταν να αναγνωρίσει την Εαμική αντίσταση και προστάτευε τα «σταγονίδια» στον στρατό και τα σώματα ασφαλείας -και όταν λέμε ισόβια, εννοούμε ιδιότυπη ασυλία και στιγμιαίο αδίκημα, σαν του Πασχάλη Αρβανιτίδη. Μη με μαρτυρήσεις, μη...

Η Ελλάδα ετοιμαζόταν να μπει στον λάκκο των λεόντων της ΕΟΚ -όχι όμως για να κάνει τον χριστιανό μάρτυρα- και στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, έξι μόλις χρόνια μετά το έγκλημα στην Κύπρο. Οι νοσταλγοί της χούντας κατέγραφαν 7% στις εκλογές του ’77 κι έβαζαν ανενόχλητοι βόμβες σε σινεμά που πρόβαλαν σοβιετικές ταινίες. Αλλά η βία στη χώρα μας είχε πάντα αριστερή προέλευση, όπως απεφάνθη κι ένα πολιτικά εξόριστο βρέφος της εποχής, που όταν μεγάλωνε θα έμπαινε στη δουλειά του πατέρα του και θα γινόταν πρωθυπουργός.

Το κράτος σκότωνε εν ψυχρώ Κουμή και Κανελλοπούλου, χωρίς να αναζητά καν ενόχους ως αποδιοπομπαίους τράγους, ενώ ακριβώς το ίδιο έκανε και με τον ιδιότυπο γιατρό Βασίλη Τσιρώνη, που έχασε όλως τυχαία τη ζωή του μετά από μια αστυνομική επέμβαση στην οικία του -σαν τον «τυχαίο θάνατο ενός αναρχικού» κι ας ήταν απλώς αστός δημοκράτης ο Τσιρώνης, που κηρύχθηκε επισήμως «αυτόχειρας» από τις αρχές. Πώς δε σκέφτηκαν να κάνουν το ίδιο και για τα θύματα του Πολυτεχνείου.

Η αστυνομία σκότωνε τον αντιστασιακό Τάσο Μαγλαρίδη -εμποδίζοντας τους αντιστασιακούς να παρελάσουν- ενώ οι μπράβοι της εργοδοσίας είχαν ένα «ατύχημα» που σκότωσε τη Σωτηρία Βασιλακοπούλου, έξω από τις πύλες εργοστασίου, χωρίς να φοβούνται τις συνέπειες -και που λες Σωτηρία, σωτηρία και δικαιοσύνη δε βρήκαμε. Η δικτατορία του κεφαλαίου είχε συνέχεια, αλλά η πάλη των τάξεων τερματιζόταν δια νόμου και δια στόματος του υπουργού Λάσκαρη.

Εν κατακλείδι, τα «καλύτερά μας χρόνια» -όπως καταγράφηκαν στη συλλογική μνήμη του κινήματος και στην κυριαρχία του πολιτικού, στρατευμένου τραγουδιού- ήταν στην πραγματικότητα λίγο μουντά και γκρίζα, με αρκετές χακί και κατάμαυρες αποχρώσεις. Κι όμως, αυτόν τον Καραμανλή, της... δημοκρατικής επταετίας, αποτίμησαν ως διαφορετικό, αλλαγμένο, σχεδόν προοδευτικό, με θετικό έργο και όραμα, όχι μόνο αστοί ιστορικοί -που απέτιναν φόρο τιμής στον ηγέτη της τάξης τους- αλλά και οι διανοούμενοι της αριστεράς του σαλονιού, που είχε υπερψηφίσει την ένταξη στην ΕΟΚ, πολύ πριν το τρίτο μνημόνιο -που ήρθε ως φυσική συνέπεια.

Διάβαζα τις προάλλες ένα μικρό αφιέρωμα στην πορεία του Πολυτεχνείου το 1980, με την κυβερνητική απαγόρευση να φτάσει η πορεία στην αμερικάνικη πρεσβεία, τα επεισόδια και τις δύο κρατικές δολοφονίες διαδηλωτών, που ήταν έγκλημα χωρίς τιμωρία. Το αφιέρωμα είναι γραμμένο από σαφώς μη δική μας σκοπιά, από ένα παλιό μέλος της Β’ Πανελλαδικής, αλλά έχει ενδιαφέρον για τα στοιχεία που δίνει -πχ για τη συζήτηση στη Βουλή και την πολιτική στάση κάθε κόμματος.

Η ΝΔ προχωρούσε στον ωμό συμψηφισμό των επεισοδίων και των δολοφονιών, θεωρώντας πιο σημαντικές τις σπασμένες βιτρίνες από τις χαμένες ανθρώπινες ζωές. Ο Ράλλης έλεγε πως ακόμα και ο Μιχαήλ Άγγελος κρατούσε ρομφαία... Η Ένωση Κέντρου, με το βραχύβιο καλτ αρκτικόλεξο «ΠΑΡΚΕ» έλεγε πως η πρεσβεία είναι χώρος ιερός -όπως λέμε σήμερα «Ιερά Συμμαχία»! Ο Ζίγδης της ΕΔΗΚ έλεγε πολύ σωστά πως τα ΜΑΤ είναι Σώμα Ες-Ες για τους Χίτλερ και τους Μουσολίνι! Κι αν σήμερα αυτά μας ηχούν κάπως παράξενα, ιδίως από τα χείλη ενός μετριοπαθούς κεντρώου, δε φταίει η αριστερή ιδεολογική ηγεμονία της εποχής, αλλά η καταθλιπτική κυριαρχία της αστικής προπαγάνδας στη δική μας εποχή, λες και είναι αυτονόητη η δολοφονική, αποκτηνωμένη δράση ενός στρατιωτικού κατ’ ουσίαν σώματος με αστυνομικές στολές.

Ο Ανδρέας ορμήνευε την κυβέρνηση πως έπρεπε να αφήσει την πορεία να προχωρήσει -μετά τα Λουλουδάδικα- για να εκτονωθεί, συμπυκνώνοντας σε έναν έξοχο συμβολισμό την ουσία της πολιτικής του που θα ενσωμάτωνε την αμφισβήτηση και θα κατάπινε το αριστερ(ιστ)οχώρι. Το «εσωτερικού» πατούσε κλασικά σε δύο βάρκες, δίνοντας από τη μία διαπιστευτήρια για τη νομιμότητά του και επιχειρώντας από την άλλη να χαϊδέψει τα αυτιά αριστεριστών, αναρχικών και μπαχαλάκηδων -που δεν ήταν ακόμα καπουτσίνοι, ούτε σχηματισμένη ομάδα. Και ο Ριζοσπάστης σημείωσε σωστά πως αυτοί οι αγωνιστικοί θεατρινισμοί δεν ξεπλένουν τις ερωτοτροπίες του χώρου με την χουντοκυβέρνηση Μαρκεζίνη.

Ο Φλωράκης στη Βουλή κατήγγειλε την προβοκάτσια κατά του κινήματος και επαναλάμβανε τη φράση του ότι «αριστερά της αριστεράς βρίσκεται η Δεξιά» -αν και κατά μια άλλη ανάγνωση, ο αριστερισμός είναι η τιμωρία του κόμματος για τα δεξιά του λάθη. Και η ΚΝΕ συναίνεσε στην αλλαγή της απόφασης της ΕΦΕΕ -που αρχικά είχε κάλεσμα για πορεία ως την πρεσβεία.

Τα πράγματα -ποτέ- δεν είναι απλά.

Είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς το πολιτικό σκεπτικό αυτής της απόφασης. Είναι φαιδρή η κατηγορία πως το ΚΚΕ τα είχε κάνει πλακάκια με το αστικό κράτος, ενώ μετρούσε μέχρι και νεκρούς στο πεδίο των ταξικών αγώνων. Είναι προς διερεύνηση κατά πόσο επηρέαζε η στρατηγική του -και ορισμένα προβληματικά στοιχεία της, όπως το «άθροισμα των δημοκρατικών δυνάμεων»- τέτοιες επιμέρους επιλογές. Είναι αυτονόητο πως σήμερα θα αντιμετώπιζε διαφορετικά μια αντίστοιχη περίπτωση. Κι είναι γνωστό -ίσως όχι ευρύτερα αλλά στους παροικούντες του κινήματος- ότι στο πιο πρόσφατο παρελθόν έσπασε στην πράξη τέτοιες απαγορεύσεις -στην επίσκεψη Κλίντον, στην πανδημία ή σε ένα αστυνομικό μπλόκο για την ισραηλινή πρεσβεία- όχι μόνο για τα δικά του μπλοκ αλλά για το σύνολο της πορείας.

 Κι αν δεν αγαπούσα τα λάθη μου...

Λέγαμε όμως για ιδεολογική ηγεμονία, που παρά τις όποιες αντιφάσεις ή παλινωδίες, ήταν υπαρκτή και αποτυπωνόταν για πολλά χρόνια στα συνθήματα του Πολυτεχνείου, τον έντονο αντι-ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα της πορείας ή τα (συντριπτικά πλειοψηφικά) αντιαμερικάνικα αντανακλαστικά του ελληνικού λαού.

Τι έχει μείνει σήμερα από όλα αυτά;

Το ΠΑΣΟΚ -ο πιο αντιπροσωπευτικός πολιτικός εκπρόσωπος της ανόδου και του τέλους της Μεταπολίτευσης- εξακολουθεί να πιπιλά τις αρχές της 3ης Σεπτέμβρη, αλλά αυτό είναι πιο πολύ για να φωνάζουν συνθήματα στη Νεολαία. Σχεδόν καμία δύναμη δε μιλάει σήμερα για το σχήμα όπου η εθνική ανεξαρτησία είναι βασική προϋπόθεση της λαϊκής κυριαρχίας, που είναι προαπαιτούμενο για την Αλλαγή, τη Λαοκρατία κοκ. Κι αυτό συμβαίνει είτε γιατί κάποιες δυνάμεις εγκατέλειψαν απροκάλυπτα τις αρχές τους, είτε γιατί μετεξέλιξαν τις θέσεις - επεξεργασίες τους. Ακόμα και στο εξωκοινοβούλιο πχ ηγεμονεύουν πλέον δυνάμεις της λεγόμενης «νέας Αριστεράς» -και δεν εννοώ προφανώς τη ΝεΑΡ- που έχουν διαφορετικές θεωρητικές αντιλήψεις - καταβολές από το κυρίαρχο τότε σχήμα της εξάρτησης. Κι αυτό δε σημαίνει απαραίτητα ότι πρόδωσαν ή εγκατέλειψαν το πνεύμα του Πολυτεχνείου.

Το «Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία» είναι καθ’ όλα επίκαιρο, αλλά θεωρήθηκε ξεπερασμένο, λες και έχουμε χορτάσει χρήματα, μόρφωση και δικαιώματα στο ενδιάμεσο. Παρόλα αυτά, αρκετοί επαναλαμβάνουν το σύνθημα (Ψ-Π-Ε) με τον ίδιο γενικό κι ανέξοδο τρόπο που λένε και τψρμ. Αλλά όταν φτάνουμε στα συνθήματα που ήταν γραμμένα στην Πύλη το ’73, χάνουν τη λαλιά τους κι αρχίζουν τις αφίσες με την ταράτσα της Νομικής, για να μην εκτεθούν.

Αν ήταν στο χέρι τους, η πορεία του Πολυτεχνείου θα σταματούσε στη Βουλή, στο Χίλτον (Αλέξης) ή στο Μαξίμου (Στέφανος) για να μη θιγεί η σύγχρονη Ιερά Συμμαχία με τους σατανικά καλούς φίλους μας -οι Αμερικάνοι είναι φίλοι μας. Κι ο Κλίντον δε θα είχε κανένα λόγο να απολογηθεί δημόσια το ’99 για τη χούντα -ίσως του ζητούσαμε και συγνώμη που ταπεινώθηκε και υποχρεώθηκε να μας ζητήσει αυτός συγνώμη. Μεταξύ φίλων τώρα...

Κι αν η πρεσβεία -που ενίοτε αρνούνται να την αναφέρουν καν στις ανακοινώσεις τους για το Πολυτεχνείο- πανηγυρίζει ανοιχτά γιατί σήμερα οι σχέσεις των δύο κρατών βρίσκονται στο καλύτερο ιστορικά σημείο τους, εννοώντας ότι έχει υποχωρήσει στην ελληνική κοινωνία το αντι-αμερικάνικο αντι-ιμπεριαλιστικό αίσθημα, αυτό εν πολλοίς το πιστώνεται η κυβερνώσα Κεντροαριστερά, ως καλή υπηρέτρια του μεγάλου αφεντικού, με τη διαλυτική της δράση και τον μαζικό εκμαυλισμό συνειδήσεων.

Τα πράγματα είναι απλά και συνοψίζονται στο περίφημο «πλην Λακεδαιμονίων», που είχε διατυπώσει σοφά ο Νέστωρας Λεωνίδας της οπορτουνιστικής αριστεράς, σε μια άλλη περίσταση.

Αλλά αν οι Λακεδαιμόνιοι του ΚΚΕ είναι σήμερα η βασική δύναμη που κρατά ψηλά τη σημαία του αγώνα ενάντια στον ιμπεριαλισμό, υπάρχει ωστόσο ένας αντίλογος που ισχυρίζεται ότι στην πράξη την υποστέλλει. Ότι (το ΚΚΕ) δεν ανοίγει μέτωπο στον ευρωνατοϊκό ιμπεριαλισμό και τον τσουβαλιάζει με τους αντιπάλους του (πχ τη Ρωσία). Ή -για να μείνουμε στα του Πολυτεχνείου- ότι δε χαρακτηρίζει πια αμερικανοκίνητη τη χούντα των συνταγματαρχών (όταν τονίζει τους εσωτερικούς παράγοντες που οδήγησαν στο πραξικόπημα) και ότι στην πρόσφατη απεργία το σύνθημα του ΠΑΜΕ «έξω η Ελλάδα από του πολέμου τα σφαγεία» δεν κατονόμαζε συγκεκριμένα τους σφαγείς -πχ «Βούλγαροι - Σφαγεία», που έλεγε και το παλιό ανέκδοτο για τους παλιούς τερματικούς σταθμούς του θρυλικού αστικού 31 στη ΛΔ του Βορρά.

Το πιο αστείο -και από την ουσία των κατηγοριών- είναι ότι αυτοί που τις εκτοξεύουν είναι συχνά άτομα που το ’80 ήταν στην ΚΝΕ και αντέκρουαν τις ίδιες -ή παρεμφερείς- κατηγορίες. Αλλά αυτό μπορούμε να το δούμε ίσως στο επόμενο σημείωμα, γιατί ξεφύγαμε ήδη αρκετά σε έκταση.

Το χρυσοψαράκι της γυάλας

Λένε πως οι 24ωρες απεργίες είναι ντουφεκιές στον αέρα. Κι ειδικά αυτές για τον προϋπολογισμό κάποιο ετήσιο εθιμοτυπικό, κάτι σαν το σεμεδάκι της γιαγιάς στο κομοδίνο της τηλεόρασης, όπου βγαίνει κάθε χρόνο τέτοιες μέρες κι ο Γιάννης ο Παναγόπουλος, ο άρχοντας της εργατιάς.

Ναι αλλά δεν υπάρχει χειρότερο έθιμο από τις κλασικές δικαιολογίες του απεργοσπάστη, που είναι έτοιμος - ψημένος για απεργίες διαρκείας ή να ανέβει στο βουνό για αντάρτικο, αλλά δεν ευκαιρεί να χαλάσει τη ζαχαρένια του ή να χάσει τη δουλειά του για μια 24ωρη. Άσε που στο γραφείο είναι κι ένα ψαράκι στη γυάλα, που πρέπει οπωσδήποτε να το ταΐσει, για να μην πεθάνει της πείνας -όλοι οι άλλοι είναι ασυνείδητοι, ταξικώς και γενικώς. Μακάρι να έρθει μια κυβέρνηση να μας ταΐσει κι εμάς, ανταμείβοντας την υποταγή μας.

Το ξέρεις, θα ήμουν πρώτος σε μια απεργία διαρκείας, αλλά δεν περισσεύουν λεφτά για 24ωρες. Έβγαλα όμως διαρκείας για την ομαδάρα, που κάνει ένα μηνιάτικο -ή ένα νεφρό αν θες να πας δίπλα στην όποια Μαριγκόνα.

Και δεν υπάρχει χειρότερος αφοπλισμός από τον εκούσιο, από τον εργάτη που αγνοεί τη δύναμή του και αρνείται να χρησιμοποιήσει ένα τόσο βασικό όπλο σαν την απεργία -όχι στον αέρα, αλλά στο ψαχνό, ενάντια στην τάξη ή το κράτος που τον καταπιέζει, με τους οποίους βρίσκεται σε ανειρήνευτο ταξικό πόλεμο κάθε μέρα, είτε το έχει συνειδητοποιήσει είτε όχι.

Κι αν δεν το γνωρίζει αυτός, το ξέρει πολύ καλά ο αντίπαλος κι οι δυνάμεις καταστολής, που λειτουργούν συχνά σα λαγωνικά Ραντανπλάν, αλλά έχουν αλάνθαστο ταξικό ένστικτο -γνωρίζουν καλά τα αφεντικά τους και ποιος τα απειλεί. Μπορεί να συλλάβουν πχ έναν σύντροφο γιατί είχε μια σημαία που «παρέπεμπε σε επικίνδυνο όπλο» -sic. Δεν είναι η «αθάνατη ελληνική αστυνομία» που χαρίζει θάνατο μαζί με γέλιο και μακροζωία. Ο συμβολισμός εννοεί πως η απεργία και η διαδήλωση είναι το πιο επικίνδυνο όπλο. Αναγνωρίζουν δηλαδή αυτό που αγνοούν πολλοί εργάτες, που έχουν μάθει να κουνάνε χαρούμενα την ουρά τους στους ισχυρούς και τους γεμίζουν σάλια. Άραγε ο Παβλόφ να μελέτησε τέτοιου είδους εξαρτημένα αντανακλαστικά -ούτε καν ανισότιμη αλληλεξάρτηση, γιατί «χωρίς εσένα γρανάζι δε γυρνά...;

Το ρεύμα των αναθεωρητών ιστορικών ψάχνει σε κάθε πόλεμο μικρές προσωπικές αφηγήσεις για να ανατρέψει την ιστορική αλήθεια, ατομικά παραδείγματα και μικρές προσωπικές ιστορίες για να αναιρέσουν τα γεγονότα και να αλλάξουν την Ιστορία -με γιώτα κεφαλαίο- και τα γρανάζια που την κινούν -τα ταξικά συμφέροντα, την πάλη τους, τους μαζικούς αγώνες. Χωρίς αυτούς γρανάζι δε γυρνά και ο πυκνός ιστορικός χρόνος αρχίζει να γυρίζει προς τα πίσω, στον εργασιακό Μεσαίωνα.

Στον -ακήρυκτο, πλην προαιώνιο- κοινωνικό πόλεμο, όλες οι κυρίαρχες αφηγήσεις εστιάζουν στο «προσωπικό δράμα» του απεργοσπάστη, που ποθεί κολασμένα να δουλέψει αλλά δεν τον αφήνουν της γης οι κολασμένοι που απεργούν. Και το Σύνταγμα προστατεύει το δικαίωμα στην εργασία -εκτός και αν μιλάμε για απολύσεις, ανεργία και άλλα τέτοια φυσικά ταξικά φαινόμενα, όπου το κράτος δεν μπορεί να επέμβει και αφήνει το αόρατο χέρι της αγοράς να μας χουφτώνει κανονικά.

Για αυτόν γίνονται όλα! Ο παροιμιώδης μέσος ανθρωπάκος, βιδωμένος στον καναπέ, να αυνανίζεται με οθόνες σαν τον Αλ Μπάντι, ζει μακάβριος στη νιρβάνα του -τηλεοπτική ή καταναλωτική. Έγκλειστα χρυσόψαρα, με συλλογική μνήμη μερικών δευτερολέπτων, που καταναλώνουν πλάνα ακόμα μικρότερης διάρκειας για την απεργία και τα αιτήματά της. Η αγανακτισμένη σιωπηλή μάζα, που αφήνει σε άλλους να ερμηνεύουν τη σιωπή της, κατά το δοκούν και συμφέρον τους, ή να της λένε πώς και πότε πρέπει να αγανακατεί, πχ για τη μεγάλη ταλαιπωρία της στους δρόμους -που είναι πάντα πιο άδειοι και εύκολοι, τις μέρες της απεργίας.

Βλέπει τα πάντα από τη γυάλα του, με τις 55 ίντσες, θολούρα και στερεότυπα υψηλής ευκρίνειας. Μαθαίνει ακόμα και πώς να εκτονώνεται, βλέποντας πχ πόσο καλά τα λέει ο Λάκης, που η μόνη του απεργιακή κουβέντα ήταν ότι τη Γερασιμίδου δεν την αφήνει το κόμμα της να εμφανιστεί ζωντανά, σε μέρα απεργίας, για αυτό βγήκε κονσέρβα το σκετς τους.

Είναι λογικό να (θες αλλά να) φοβάσαι να απεργήσεις, με τόση τρομοκρατία -που αφήνει παντού αποτυπώματα αλλά μένει ασύλληπτη και ατιμώρητη. Κι είναι άλλο να μη φοβάσαι το αφεντικό σου αλλά τους απεργούς. Να γίνεσαι ένα φοβισμένο ανθρωπάκι (όχι του Τσίρκα, αλλά του Λάκη) που αγαπά τους εκ-βιαστές του όσο κανείς ή ένα κανίς -το σύνδρομο της ταξικής υποταγής, που ονειρεύεται τη Στοκχόλμη και το σουηδικό μοντέλο. Κι ενίοτε σιχτιρίζει ψιθυριστά -άει χάσου, εξουσία- ή της βροντοφωνάζει στον τοίχο του πως γαμιέται -που είναι χειρότερο κι από ψίθυρος, συνέψεια της υποταγής με άλλα μέσα και άλλα ντεσιμπέλ. Μια ανέξοδη βαλβίδα εκτόνωσης σαν τον γελωτοποιό του Μαρινάκη, που σήκωσε το λάβαρο της αντιπολίτευσης -ου μην και της επανάστασης- κατά της κυβέρνησης, για τους δικούς του λόγους -δηλαδή συμφέροντα.

Όταν φοβάσαι την απεργία, δύο πράγματα μπορεί να συμβαίνουν. Είτε να είσαι επιχειρηματίας που σου κλείνουν το μαγαζί, τα γραφεία, το εργοστάσιο κοκ. Είτε να μην ξέρεις απολύτως τίποτα γι’ αυτήν, να νιώθεις φόβο μπρος στο άγνωστο, που είναι τέτοιο γιατί το έχεις «γνωρίσει» μόνο μέσα από φτηνά στερεότυπα και τα κανάλια που τα διαμορφώνουν.

Ο μέσος ανθρωπάκος - χρυσόψαρο φαντάζεται πως στην απεργία θα δει κομματικούς στρατούς, που ξερνάνε φλόγες και μπάχαλα, αργόσχολους και ανεπάγγελτους, αιώνιους φοιτητές που μασουλάνε τα λεφτά του πατέρα, εργατοπατερούληδες που δεν έχουν κολλήσει ποτέ ένσημα και ό,τι άλλο έχει μάθει από τα δελτία ειδήσεων. Και τα φαντάζεται όλα αυτά, γιατί έχει άποψη, για κάτι που δεν είδε ποτέ. Ας κατέβαινε, να έχει δική του άποψη, και ας ήταν προκατειλημμένη.

Ο πραγματικός κόσμος είναι πάντα διαφορετικός, πολύ πιο πλούσιος σε χρώματα, αντιφάσεις, συναισθήματα και ιστορίες. Κι η μόνη κομματική επαφή που θα έχει ένας άτυχος κυρ-Παντελής -για να μη βρει μπελά- είναι ίσως οι Κνίτες που έχουν οικονομική εξόρμηση και μια μεγάλη ποικιλία τετράδια κι ημερολόγια για να σε στραγγίξουν, από Τσε μέχρι Παλαιστίνη -το καλύτερο όμως είναι αυτό με το στιγμιότυπο από τα Δεκεμβριανά, τους αντάρτες και την υπογραφή ΚΚΕ στον τοίχο πίσω τους.

Επίσης περνάμε ξώφαλτσα τη Σανταρόζα και την έκθεση του ΚΚΕ για τα 80χρονα της απελευθέρωσης. Μια καλή ευκαιρία να μάθει κανείς ιστορία, να δει συγκλονιστικά ντοκουμέντα -όπως τη χειρόγραφη επιστολή του Άρη στο Κόμμα, που κλείνει συνωμοτικά με το «κάπου...» ή τις ανατριχιαστικές εικόνες από το βασανισμένο γυμνό σώμα της Ηλέκτρας. Ή να μάθει απλώς τι ενοχλεί τον Πρετεντέρη και τους ένοικους της Σκομπίας, που οχυρώνονται στον δικό τους κόσμο -όπως ο τηλεθεατής πίσω από τη γυάλα του.

Τι άλλο θα δει κανείς στην απεργία;

Ταξικά σωματεία που ξέρουν να οργανώνουν αγώνες και να πετυχαίνουν μικρές νίκες, να ξεχωρίζουν εχθρούς και φίλους ή ποια είναι η ενότητα που χρειαζόμαστε -με τους στόχους του αφεντικού για «ανάπτυξη» και κέρδη ή με το συμφέρον της τάξης μας. Κι αυτά τα δυο, σε έναν κοινωνικό ιστό που ξεσκίζεται από ανταγωνισμούς, δεν πάνε ποτέ μαζί, παρά μόνο στις καρτ-ποστάλ της κοινωνικής ειρήνης που δείχνουν τα δελτία, χωρίς αντιθέσεις -ούτε καν ασπρόμαυρες.

Θα δει πχ τους διανομείς της Wolt που έκαναν το δικό τους Σωματείο και έχουν πολύ δρόμο ακόμα αλλά έκαναν το πιο σημαντικό βήμα. Θα δει το μπλοκ του ΕΚ Λαυρίου με τη «φοιτητική» μαυροκόκκινη αισθητική, τον παλμό και τη δράση που ξεχωρίζει. Θα δει την επιτροπή αγώνα Λαϊκών Αγορών, με το κορυφαίο, εμπνευσμένο σύνθημα: αυτή η πολιτική, η αντιλαϊκή/βάζει λουκέτο στη λαϊκή...

Θα δει το μπλοκ της ΕΝΕΔΕΠ, που βιώνουν στο κορμί τους πώς δενότανε το ατσάλι. Τους εκπαιδευτικούς που έρχονται αντιμέτωποι με ωμούς εκβιασμούς, για όσους νομίζουν πως στο δημόσιο είναι χαλαρά και ειδυλλιακά κι έχεις δεμένο τον γάιδαρό σου στο μικρό σπίτι στο λιβάδι, όπου τρέχεις με ξέπλεκες κοτσίδες. Καληνύχτα (Τζον-μπόι) και καλή τύχη.

Θα δει τους εποχιακούς πυροσβέστες, τους ήρωες του καλοκαιριού, που τους πετάνε σα στυμμένες λεμονόκουπες τον χειμώνα -εν μέσω πυρκαγιών και πλημμύρων- να καταγγέλλουν με τρεμάμενη φωνή από το μικρόφωνο την άγρια καταστολή που αντιμετώπισαν από το επιτελικό κράτος.

Θα δει τους εργαζόμενους στους ΟΤΑ, που εγγράφουν στο Σωματείο τους συμβασιούχους υπαλλήλους, δείχνοντας στην πράξη τι σημαίνει ενότητα (κι αγώνας), αλλά η Ομοσπονδία -που λατρεύει το δίκιο και τη νομιμότητα- τους αποκλείει για αυτό ακριβώς, επικαλούμενη το καταστατικό και τους κανόνες.

Θα δει τους ιδιωτικούς υπαλλήλους, που συσπειρώνονται στο πιο μαζικό σωματείο, που -για αυτό ακριβώς- έχει και τις πιο μαζικές νοθείες, όπου μεταξύ πολλών και κραυγαλέων, ξεχωρίζουν οι εργατοπατέρες με τουρμπάνια (!), όχι από ταξική, διεθνιστική αλληλεγγύη στους μετανάστες συναδέλφους τους, αλλά ασορτί με τη νοθεία που ετοίμαζαν και τη δημοκρατία του φερετζέ -σε χώρους δουλειάς και γενικώς.

Αυτοί είναι, έτσι κάνουν εκλογές οι συνδικαλιστές του ΣΥΡΙΖΑ

ΕΞΩ ΟΙ ΝΟΘΟΙ απο τις Ομοσπονδίες και τα Εργατικά Κέντρα

ΕΞΩ ΟΙ ΕΡΓΟΔΟΤΕΣ απο τα Σωματεία

ΣΥΝΔΙΚΑΤΑ ΕΡΓΑΤΩΝ όχι των νόθων και των εργοδοτών! pic.twitter.com/ou6tHAt0Gi

— Π.Α.ΜΕ (@PAMEhellas) November 22, 2024

Θα δεις τους εργαζόμενους στο ΣΕΤΗΠ, που έχουν τις δικές τους εκλογές και έκαναν έναν έξυπνο χειρισμό για να μην κοπεί το Σωματείο για γραφειοκρατικούς λόγους, αποφεύγοντας την καταγραφή και το φακέλωμα του νόμου Χατζηδάκη. Η «Ταξική Πορεία» του πίσω μουλού βρήκε μια καλή ευκαιρία για σπέκουλα -πως το ΠΑΜΕ συναινεί τάχα στην εφαρμογή του νόμου- για να της απαντήσει η παράταξη που πρόσκειται στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ και να τους θυμίσει πως η διοίκηση του Σωματείου διώκεται δικαστικά για αυτόν ακριβώς τον λόγο -από μήνυση της Teleperformance. Κι ας παίρνει τελικά το μέρος τους, στα γύρω-γύρω από την ουσία.

Με άλλα λόγια θα δεις πολλές μικρές ιστορίες ταξικής συνδικαλιστικής δράσης, το ειδικό που αναδεικνύει το γενικό, αλλά δε θα βρει ποτέ θέση στο μικροσκόπιο της ανάλυσης των αναθεωρητών ιστορικών. Εδώ υπάρχει ένας έρωτας μεγάλος -με την τάξη των αφεντικών- κι εσύ μιλάς για κάτι πράγματα μικρά, σαν τους εργάτες...

Και πλάι σε όλους αυτούς, τη συγκέντρωση της ΓΣΕΕ - ΑΔΕΔΥ, στην πλατεία Κλαυθμώνος, με φόντο το Μνημείο Εθνικής Συμφιλίωσης -σημειολογικά ταιριαστά και τα δύο, για την περίσταση. Εκεί που θριαμβεύει η ενότητα -με όσους θέλουν να πάμε στον βούρκο. Κι εκτός από τους χρήσιμους ανόητους -όπως το ΣΕΚ και το άλλο μουλού με τον «ΕΡΓΑΣ»- ή διάφορους Πασόκους όλων των αποχρώσεων, θα έβλεπες δύο ξεχωριστές εξέδρες, της ΓΣΕΕ και της ΑΔΕΔΥ, που έχουν βαθιές διαφορές και χάσμα να τους χωρίζει -όση και η απόσταση που χώριζε τις δύο εξέδρες, στην ίδια πλατεία. Που δεν ήταν γεμάτη, αλλά για τα δικά τους δεδομένα, κάτι είχε -ακόμα κι εκεί. Κι αν είχαν χιούμορ, αντί να παίζει Αρβανιτάκη από τη μικροφωνική τους, έπρεπε να βάλουν Άσιμο.

Μια διαδήλωση, δέκα μικρόφωνα και τα μεγάφωνα στη διαπασών.
Ξεπουληθήκατε στο Γιουσουρούμ, για ένα κουστούμ, για ένα κουστούμ.

Την ίδια στιγμή, ο κόσμος ήταν πραγματικά πολύς στη συγκέντρωση του ΠΑΜΕ, στην Πανεπιστημίου -σε κάποια φάση ακούστηκε από τα μεγάφωνα ότι τα μπλοκ έφταναν από το Σύνταγμα ως την Ομόνοια. Κι αν ήταν κάπως υπερβολική εκτίμηση, πάντως είχαν πυκνές γραμμές, δύσκολο πέρασμα από τα πλάγια και αρκετό κόσμο και στα Προπύλαια ή στην Κοραή -μακριά από το οδόστρωμα δηλαδή. Φαντάσου να μη γινόταν ξεχωριστή συγκέντρωση στον Πειραιά και στην Ελευσίνα δηλαδή...

Ποια θα είναι τώρα η επόμενη μέρα; Η επόμενη μέρα ξεκίνησε ήδη, περιφρουρώντας - προστατεύοντας όσους συμμετείχαν και βρέθηκαν στο στόχαστρο. Είναι σαν την καλή άμυνα στο μπάσκετ, που τελειώνει πάντα με το ριμπάουντ -και όχι απλά με ένα άστοχο σουτ. Κι η καλή (αντ)επίθεση, αρχίζει με μια γενική απεργία διαρκείας. Μια μέρα δε θα είναι εικονική πραγματικότητα, σαν αυτή που βιώνουν τα τηλεοπτικά ψαράκια, που ψαρώνουν να κατέβουν στον δρόμο, για να δουν τι παίζει.

Μπορεί αυτή η απεργία να μη νέκρωσε τα πάντα, ως θα όφειλε. Έδειξε όμως ότι δεν έχει νεκρώσει το κίνημα, δεν είμαστε όλοι ακίνητοι κι απαθείς, κλινικά νεκροί μπροστά σε μια οθόνη, με μια ευθεία γραμμή για σφυγμό και ταξική συνείδηση. Η ζωή τραβά την ανηφόρα, μαζί με τον Σίσσυφο, αλλά το σημαντικό είναι πως κινείται και μια μέρα θα νικήσει, γιατί δεν παραδέχτηκε τη νέκρα και τα σφαγεία του πολέμου, που ζητάνε εργατικό κρέας για τα κανόνια τους.

Εδώ Πολυτεχνείο, εκεί Πολυτεχνείο, πού είναι το Πολυτεχνείο;

Μην το είδατε πουθενά στις ειδήσεις; Ψάξε-ψάξε δε θα το βρεις. Βγήκαν δελτία και επισήμως δεν είπαν τίποτα. Κάποια κανάλια έβγαλαν την υποχρέωση με ξεπέτες λίγων δευτερολέπτων. Αν δεν μπορείς να καταργήσεις κάτι, αποσιώπησέ το -σα να μην έγινε ποτέ. Αλάνθαστη συνταγή μισού αιώνα -και βάλε- στην καλύτερη (αστική) δημοκρατία που (δεν) είχαμε ποτέ. Η οποία δεν παύει να είναι μυριάδες φορές χειρότερη από τη χειρότερη σοβιετική δημοκρατία, όπως είχε πει προφητικά ο Βλαδίμηρος, για όσους ξέχασαν να σκέφτονται ταξικά.

Τι είναι σήμερα όμως το Πολυτεχνείο;

Μην είναι Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία;
Το ψωμί που λες ψωμάκι, μπας και βγει ο μήνας. Η «δημόσια δωρεάν» Παιδεία, που έχει γίνει ιδιωτική και πανάκριβη. Και η κουτσή ελευθερία να κάνεις ό,τι θες -αρκεί να έχεις λεφτά να το υποστηρίξεις. Κάτω ο φασισμός, λες, που θεριεύει εντός και εκτός συνόρων. Έξω αι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, που είναι ιερή συμμαχία για δεξιά κι αριστερά δεκανίκια της εξουσίας. Το Πολυτεχνείο ζει, αλλά θέλουν να το θάψουν ζωντανό τα κόμματα του «δημοκρατικού τόξου» και το βέλος του έρωτα των αφεντικών με τους φασίστες, που τους ενώνουν ισόβια, ιερά δεσμά. Κι όταν λέμε ισόβια, εννοούμε ισόβια, που θα έλεγε μια εθναρχική ψυχή.

Μην είναι οι Πασπίτες, που πάνε τρέχοντας για να μην τους πάρουν τη σημαία -αξίζει, και μόνο γι’ αυτό, να ξαναγίνει η ΕΦΕΕ για μια μέρα; Κι ήρθαν με πόζα κι αλυσίδες στο Πολυτεχνείο, η γη να τρέμει -σαν τα γόνατά τους-, και ο Τεμπονέρας ζει -μια μέρα ο γιος του ίσως μας καθοδηγεί. Και... «οι αρχές της 3ης του Σεπτέμβρη», όπου κάθε έννοια ξεκλειδώνει την επόμενη πίστα -η εθνική ανεξαρτησία είναι προϋπόθεση της λαϊκής κυριαρχίας, που είναι το θεμέλιο του σοσιαλισμού. Μα εγώ το έχω περάσει αυτό το στάδιο... Κι ίσως του χρόνου η ΠΑΣΠ κάνει πορεία στις 16 Νοέμβρη, για μεγαλύτερη ασφάλεια. Μια μέρα πριν νωρίς, μια μέρα μετά θανάσιμο λάθος, αλλά του φευγάτου η μάνα δεν έκλαψε ποτέ.

Μην είναι ο Κασσελάκης που έσπασε το στοιχειωμένο ρεκόρ του Αλέξη, σημειώνοντας νέα επίδοση μικρότερης διαδρομής και πιο σύντομης παρουσίας στην πορεία; Ναι, αλλά τουλάχιστον δεν έστριψε στα λουλουδάδικα. Έστριψε λίγο μετά, στην Ηρώδου Αττικού, όπου έχει εντοπίσει κάτι ωραία μέγαρα, με θέα στον κήπο, οικόπεδα-γωνία, επενδυτική ευκαιρία πρώτης τάξης. Κι είναι ο μόνος διαδηλωτής που έσπασε το μπλόκο με τις κλούβες και πέρασε ανάμεσά τους χωρίς να πέσει ούτε ένα δακρυγόνο. Άξιος!
Λίγο πριν, οι Κασσελίστας έκαναν σαματά που δεν τους άφησαν να μπουν αμέσως μετά το μπλοκ του ΣΦΕΑ -φασισμός παντού, ρε φίλε. Αλλά τα τρολ του προέδρου χωρίς κόμμα έλεγαν πως τη φασαρία την έκανε το ΜΛ-ΚΚΕ -που είναι προκλητικό και το ξέρουν όλοι. Κι αν συνεχίσουν να διασπώνται σε αποκόμματα, σαν πολιτικές αμοιβάδες, θα έχουμε ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ, ΠΣ ΣΥΡΙΖΑ, Π ΣΥΡΙΖΑ Σ, ΣΥΡΙΖΑ Μπουλκουμέ, και δε θα γελά κανείς πια με τις διασπάσεις του εξωκοινοβουλίου.

Μην είναι τα χουντικά πρωτοσέλιδα του Σπορτάιμ και το ψεκασμένο κοινό του, που αρνείται ότι υπήρχαν νεκροί και ζητά VAR για να διαπιστώσει τη γραμμή, αν ήταν εντός ή εκτός περιοχής και προαυλίου; Θα το δούμε το βράδυ στην τηλεόραση, με τον Νίκο Μαστοράκη, που είναι μάστορας στις αυθόρμητες μαρτυρίες, για όσους θέλουν να μαρτυρήσουν στα χέρια της Ασφάλειας.

Μην είναι τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια που δεν έκαναν σχολικές γιορτές; Μα το Πολυτεχνείο δεν ήταν γιορτή, ήταν εξέγερση και πάλη μαζική, και μια μέρα θα την βρούνε μπροστά τους, να γράφει ιστορία που δε θα χωρέσει ποτέ στα επίσημα εγχειρίδια.

Μην είναι οι δεκάδες γονείς, που φέρνουν τα παιδιά τους να μυηθούν, η δική μας «βάφτιση», κι ας μη νιώθουν την ίδια κατάνυξη τα τέκνα; Παρακαλούν να τους κάτσει ένα κλικ, έστω τυχαίο και παραπλανητικό, ένα καλό στιγμιότυπο που θα ανέβει στον τοίχο τους, θα σαρώσει τα like και θα τους αποζημιώσει για όλα όσα τράβηξαν. Χαμογέλα ρε, τι σου ζητάνε; Τα στέλνουν σε ξεναγήσεις, με Χαλβατζή, Χάγιο και λοιπούς βετεράνους, να μάθουν όσα δεν τους λένε τα βιβλία και να ρωτήσουν ό,τι θέλουν στο τέλος.
-Τι είναι η Ενωτική Κίνηση Σχημάτων;
-Δεν έχω ιδέα. Να σου πω για το φύλλο νούμερο 8;

Η ΕΚΣ, βασικά, δεν είναι με τα παλιά ΕΑΑΚ -που πλέον αυτοπροσδιορίζονται ως πολλά και ουδέτερα, «τα» -χωρίς θηλυκό αντίστοιχο- ούτε με την Ατάκ του ΝΑΡ -που έλεγε η ΕΑΑΚ, αλλά είχε χάσει την ηγεμονία, στο άρθρο και γενικώς- αλλά με μια τρίτη κατάσταση (Παρέμβαση, Μετάβαση κοκ), που στη γενιά του Χαλβατζή θα την έλεγαν «το Χάος». Αλλά δύσκολα θα βρεις πιο πολύ χάος και σύγχυση από ό,τι σε αυτούς, σήμερα.

Μην είναι η βεντέτα που άνοιξε η ΑΡΑΣ με την αναρχία;
Μπορεί, αλλά μες στο τριήμερο δεν έγινε κάτι σοβαρό και το ματς πήγε στην παράταση. Ο νικητής παίρνει για έπαθλο τα γύρω μαγαζιά -ο νοών νοείτω.

Μην είναι η βασική αντίφαση στο αριστεροχώρι, που όσο συνεχίζει τις διασπάσεις, τόσο λιγοστεύουν τα τραπεζάκια του χώρου αντί να αυξάνονται; Σαν το παράδοξο του αριστεροχωρίτη Αχιλλέα και της αρραβωνιαστικιάς του, που πήγε με το Εσωτερικού -τους αναθεωρητές, ντε- γιατί δε συμπαθούσε το λιοντάρι του Ντανφέρ και έφτασε στα βαθιά γεράματα να ψηφίζει «ΝΑΙ» στο δημοψήφισμα, για να μη φύγουμε από την ΕΕ. Ο χώρος ακολουθεί τη βιβλική εντολή, κάτι σαν «μειώνεσθε και πληθύνεσθε» ή μάλλον το ακριβώς αντίστροφο. «Αυξάνεσθε κι εξαϋλώνεσθε», για να βρείτε τον δημιουργό σας, με μια τελευταία έφοδο -με τη Ρίτα Χέιγουορθ- στον ουρανό.

Μην είναι η φασέικη αλλεργία προς κάθε τι συνειδητό κι οργανωμένο;
-Είκοσι λεπτά περπατάω κι ακόμα να τελειώσει το ΚΚΕ...
Η κόλασή μας/της είναι τα μπλοκ των άλλων. Και δε θα έχει καζάνια στη σειρά, αλλά μια μαραθώνια πορεία, με κόκκινα μπλοκ κατά μήκος, από τον Μαραθώνα ως το Καλλιμάρμαρο. Να τους βρίσκει σε κάθε βήμα και να της ρίχνουν τρικάκια στις πληγές.
-Έχουν πάρει τη μικροφωνική και λένε τα δικά τους...
Ναι, για να ακούγεται κάτι σωστό. Και δε λέμε μόνο τα δικά μας -και πολύ δημοκρατικοί είμαστε, αν θες να ξέρεις. Η κόλασή τους εκτός από κόκκινα μπλοκ θα έχει και μεγάφωνα με την ανακοίνωση της ΚΝΕ για το Πολυτεχνείο, σε όλη τη μαραθώνια διαδρομή.

Μην είναι οι αναμνήσεις μας, που είναι αμείλικτες;
Δεν είμαστε δα τόσο παλιοί -ίσως πάλι να είμαστε και δεν το ξέρουμε, αλλά όχι και βετεράνοι. Κι όμως, έχω να το λέω πως έχω προλάβει τριήμερο με την Πατησίων γεμάτη τραπεζάκια, από άκρη σε άκρη, να στρίβουν στη Στουρνάρη και να φτάνουν στην άλλη είσοδο. Κι έχω προλάβει τη ΔΑΠ να θέλει να καταθέσει στεφάνι, έστω πετώντας το σαν δίσκο από μακριά, για να γλιτώσει τις μπούφλες απ’ το αριστεροχώρι. Κι όμως, τη λύση την είχε δείξει ο Θάνος Πλεύρης, όταν έκανε αξημέρωτη καταδρομική στα Εξάρχεια, μιλώντας στην κάμερα σιγά και προσεκτικά, σαν ρωμαϊκή περίπολος στο γαλατικό δάσος, χωρίς να δίνει δικαιώματα, μες στα ξημερώματα.
Να ’ταν Νοέμβρης και Σαββάτο, σαν θα γύριζα -όπως τότε, το ’73...

Μην είναι οι μπάτσοι που σου ψάχνουν το σακίδιο και σε κάνουν να νιώθεις πάλι νέος κι επικίνδυνος; Που κάνουν προσαγωγές, για να φοβίσουν τον κόσμο -σε αυτό το πλευρό της ιστορίας να κοιμούνται- και να τον κρατήσουν μακριά, να κοιτάζει ήσυχος τη δουλειά του, όπως κάποτε; Μιλάμε για το σώμα που πέτυχε να γίνει πιο αυταρχικό κι αντιπαθητικό από τον στρατό, εν μέσω της στρατιωτικής χούντας. Και γιορτάζει τη δική του επέτειο, με έργα -προσαγωγές, τραμπουκισμόυς κτλ. Αν η πολιτική του ηγεσία πιστεύει όντως πως το Πολυτεχνείο έχει πεθάνει, ας ενημερώσει τουλάχιστον τους αστυνομικούς, να μη χτυπιούνται μόνοι τους -και βασικά να μη χτυπάνε τον κόσμο.

Μην είναι τελικά το ΚΚΕ, που είχε και γενέθλια ανήμερα της επετείου;
Ναι, μονολεκτικά και ολογράφως, με τρία κόκκινα γράμματα. Που μπορεί να είναι και από το αίμα των αγωνιστών που έδωσαν τη ζωή τους, για να νικήσει η ζωή -όχι στη μετά θάνατον ζωή, αλλά σε τούτη τη γη που την πατούμε.

Μπορεί κάποιος να πιστεύει πως το Πολυτεχνείο δεν ανήκει στους Κνίτες -και σε κανέναν άλλον εξάλλου- να μην τους συμπαθεί πολιτικά ή αισθητικά, να πιστεύει ότι έρχονται για να το καπελώσουν κτλ. Οφείλει να σκεφτεί όμως: τι θα ήταν το Πολυτεχνείο σήμερα χωρίς την ΚΝΕ; Ένα κουτσουράκι, τόσο δα μικρούτσικο -ούτε καν κοντόξυλο για τα ντου. Ένα τριήμερο χωρίς παλμό και κόσμο. Μια μικρής εμβέλειας εκδήλωση, που αν την αναλύαμε, θα μας έμεναν στο τέλος μια πέτρα, μια κατάληψη και ένας ασφαλίτης, που σημαίνει πως με αυτά τα υλικά μπορείς να το (ξανα)διαλύσεις. Ή απλά να φέρεις έναν Αρασίτη, που τα διαλύει όλα με τα αναλυτικά του εργαλεία.

Όσοι κατεβαίνουν κάθε χρόνο στο Πολυτεχνείο, οφείλουν στο ΚΚΕ μια σιωπηλή ευγνωμοσύνη, κι ας μην το ξέρουν. Ακόμα και αυτοί που ξέρουν πως ο μόνος δρόμος είναι να στοιχηθούν πίσω από τα παιδιά -δηλαδή τα μπλοκ μας- για να γλιτώσουν από τη γιούχα και πιο άγριες αντιδράσεις. Και πάνω από όλους όσοι δεν το συμπαθούν, αλλά χωρίς αυτό θα είχαν ξεπέσει σε συμμαχίες και παναριστερά μέτωπα, για να μη νικήσει η Δεξιά -μερικοί το κάνουν και τώρα, άλλωστε. Αν δεν υπήρχε το ΚΚΕ σήμερα, θα έπρεπε να το επανεφεύρουμε και να το επανιδρύσουμε -αλλά είδες τι περιπέτειες περνάει η επανίδρυση σε μια σειρά χώρες -καλή ώρα σαν την Ιταλία.

Εδώ το Πολυτεχνείο, εκεί το Πολυτεχνείο, πού είναι το Πολυτεχνείο;

Δεν είναι στους λόγους και τις ανακοινώσεις, στις ξύλινες γαλιφιές των επισήμων, στο φωτοστέφανο που του φορούν για να το φέρουν στα μέτρα τους και να ρουφήξουν κάθε ζωντανό χυμό από μέσα του. Το Πολυτεχνείο ζει στους αγώνες της γενιάς μας, αλλά βασικά της τάξης μας, σαν τη σημερινή απεργία. Σε κάθε αγώνα που τον συκοφαντούν, τον αποσιωπούν αλλά δεν μπορούν να τον εξαφανίσουν. Ζει και αναπνέει στον δρόμο, που είχε τη δική του ιστορία και συνεχίζει να τη γράφει, όταν τον κατακτούν οι μάζες. Κι είναι μονόδρομος για όσους έχουν ερωτευτεί μια χρονολογία -το ’17 ή το ’73- και έχουν βαρεθεί να προσμένουν τον πυκνό ιστορικό χρόνο να συμπυκνωθεί σε πιο ενδιαφέρουσες εποχές και γεγονότα.

Ο μόνος δρόμος δεν είναι πίσω απ’ τα παιδιά, αλλά μαζί τους. Για να νικήσουμε την πραγματική κόλαση και να χτίσουμε έναν άλλο επίγειο κόσμο, που δε θα είναι παράδεισος χωρίς αντιφάσεις αλλά μπορεί να είναι στο μπόι των ονείρων μας.

Υγ: στους φαντάρους που δε φοβήθηκαν και την Παλαιστίνη που δε λυγίζει.

Η χούντα του κεφαλαίου δεν τελείωσε το ’73 - Ούτε το ’74

Μια εκδήλωση με την Αλέκα έχει πάντα ενδιαφέρον, είτε συμφωνεί κανείς είτε διαφωνεί με τις επεξεργασίες του ΚΚΕ. Μισό λεπτό, όμως, ντεζαβ(ο)ύ. Θυμάμαι να γράφω τα ίδια τις προάλλες για τον Ελισαίο -για όλους τα ίδια λες, Απολίθωμα. Αυτό που αλλάζει όμως είναι η τεκμηρίωση.

Η Αλέκα δείχνει την αξία της όταν μιλάει εκτός κειμένου, ενίοτε και εκτός θέματος ή έτσι νομίζουν όσοι δεν την ξέρουν και δεν προσέχουν πολύ. Εκεί που φαίνεται να το απλώνει, να ξεχειλώνει, να χάνεται ο ειρμός, εκεί που πάει να σβήσει, κάνει μια ντρίπλα μαγική (σαν την Αργεντινή του Μέσσι), προσφέροντας θέαμα και ουσία, δηλαδή ατάκες και περιεχόμενο. Κι η αναφορά στην ντρίπλα δεν είναι υποτιμητική, για πολιτικάντικα τεχνάσματα. Απλώς μια μικρή ωδή στη λατρεία της Αλέκας για το ποδόσφαιρο.

Η Παπαρήγα η καλή είναι πολύ καλή με τα παιδιά, νταντεύει πρόθυμα όσα βρέφη βρεθούν στον διάβα της, σαν τη γιαγιά που τους λέει ιστορίες για να την ακούν με ανοιχτό στόμα. Κι η εν λόγω περίσταση είχε σαφείς ομοιότητες, με τη διαφορά πως οι ιστορίες ήταν από την κρύπτη του κινήματος, μιλούσαν για την Ιστορία με γιώτα κεφαλαίο, σε ενήλικα παιδιά, που είναι όμως πολιτικά νήπια, στα πρώτα βήματα της διαδρομής τους και βλέπουν δικαίως την Αλέκα με δέος.

Κι εσύ, Απολίθωμα, τι έκανες για να στηρίξεις τη (νέα) ηγεσία της Αλέκας; Κράτησα πρόχειρες σημειώσεις εν είδει ανταπόκρισης από όσα είπε στην εκδήλωση στη Νομική για τα 50 χρόνια από τη Μεταπολίτευση -ήθελα να πω την επαναφορά της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Κι αν είχε καταγραφεί σε βίντεο, θα το μελετούσα για να μην έχω το άγχος πως μεταφέρω κάτι στο περίπου και το στρεβλώνω ακούσια, λόγω έλλειψης ακριβολογίας ή των συμφραζόμενων. (Αλλά μόλις με ενημερώνουν από το κοντρόλ ότι έχει βγει ολόκληρο το κείμενο της εισηγητικής ομιλίας της στο portal, οπότε όσοι θέλουν ας ανατρέξουν εκεί, χωρίς άγχος).

Ας δούμε λοιπόν κάποια βασικά σημεία.

Η μετάβαση στην αστική δημοκρατία ήταν προϊόν συναινετικού συμβιβασμού μεταξύ της χούντας και πολιτικών στελεχών της αστικής σκηνής, με επικεφαλής τον Καραμανλή τον πρεσβύτερο -αναγκαία η διευκρίνιση σε τέτοιες ηλικίες. Ωστόσο, η χούντα ήταν ήδη απονομιμοποιημένη στη συνείδηση του λαού. Κι αν είχε πέσει από τη δική του πάλη, οι εξελίξεις θα ήταν διαφορετικές.

Η δικτατορία βρήκε τελείως απροετοίμαστο το λαϊκό κίνημα και κυρίως την οργανωμένη πρωτοπορία του. Ο βασικός λόγος που επιβλήθηκε ήταν η βαθιά κρίση του αστικού πολιτικού συστήματος και η ανάγκη εκσυγχρονισμού του, που απέφερε την κατάργηση του θρόνου και δύο νέα κόμματα με διαφορετικά χαρακτηριστικά, σε μια νέα φάση καπιταλιστικής ανάπτυξης -κεϊνσιανές κρατικοποιήσεις και μια σειρά μεταρρυθμίσεις, που θεωρήθηκε λανθασμένα ότι είχαν προοδευτικό, φιλολαϊκό πρόσημο.

Η χρήση του όρου «μεταπολίτευση» είναι αποπροσανατολιστική. Στην επέτειο των 50 χρόνων, τα αστικά κόμματα υμνούν το «κράτος δικαίου», το «κράτος πρόνοιας», την αστική δημοκρατία και στηλιτεύουν την «παραβίασή» της -τότε από τους Συνταγματάρχες ή σήμερα από την κυβέρνηση της ΝΔ. Αλλά το κράτος έχει πάντα ταξικό περιεχόμενο και η δικτατορία του κεφαλαίου έχει συνέχεια με διάφορες μορφές -δημοκρατικές ή δικτατορικές.

Η χούντα ακολούθησε την ίδια πολιτική σε δυο κρίσιμους τομείς -τις διεθνείς σχέσεις και την οικονομία, δρώντας με συνέπεια υπέρ των μονοπωλίων. Σύντομα οι αντιδράσεις του αστικού πολιτικού κόσμου καταλάγιασαν, καθώς η κυρίαρχη τάξη είδε τα συμφέροντά της να διασφαλίζονται. Ας σημειωθεί, επίσης, ότι μέτρα καταστολής όπως οι εξορίες - εκτοπίσεις και οι φάκελοι κοινωνικών φρονημάτων, προϋπήρχαν της χούντας.

Αυτό δε σημαίνει πως εξισώνουμε τη χούντα με την αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία, όπου το κίνημα έχει σχετικά περισσότερη ελευθερία να δράσει. Δε θεωρούμε όμως την τελευταία ως απαύγασμα δημοκρατίας. Σημειωτέον ότι η Χρυσή Αυγή αναδείχθηκε (και) μέσω εκλογικών διαδικασιών, ότι η δικτατορία του Μεταξά επικυρώθηκε από το αστικό κοινοβούλιο -με πλήρη συναίνεση των δύο μεγάλων συνασπισμών- και ότι ο Χίτλερ ανήρθε στην εξουσία με εκλογές. Επιπλέον, η ναζιστική διακυβέρνηση είχε -για τους δικούς της πολεμικούς σκοπούς- αρκετά στοιχεία κεϊνσιανισμού, ενισχύοντας το συμπέρασμα πως η δικτατορία του κεφαλαίου είναι ανεξάρτητη από την απόχρωση της εκάστοτε κυβέρνησης -δεξιάς, «αριστερής» κτλ.

Η αστική τάξη προτιμά την αστική δημοκρατία, που της παρέχει ευρεία πολιτική νομιμοποίηση, χωρίς να απεμπολεί τα εργαλεία της κρατικής καταστολής.

Το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι κόμματα που μπορούσαν να κάνουν καλύτερα τη δουλειά των αστών, ξεγελώντας κάποια λαϊκά στρώματα ότι είναι τάχα προοδευτικά. Σήμερα παρουσιάζονται δυσκολίες στη δικομματική εναλλαγή και τη συγκρότηση του σοσιαλδημοκρατικού πόλου, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ έχει γίνει έξι κομμάτια. Δεν τον διέλυσε όμως ο Κασσελάκης -αλίμονο αν ένα μόνο άτομο μπορεί να διαλύσει ένα κόμμα. Ο ΣΥΡΙΖΑ εκφυλίστηκε γιατί ανέλαβε την ευθύνη να διασώσει το σύστημα, σε μια δύσκολη καμπή. Όσοι λένε σήμερα ότι δεν υπάρχει αντιπολίτευση, το κάνουν συνήθως εκ του πονηρού. Η μόνη πραγματική αντιπολίτευση είναι στους δρόμους και είναι η άνοδος της ταξικής πάλης.

Τα αστικά κόμματα καταθέτουν σειρά «ρεαλιστικών, κοστολογημένων» προτάσεων. Δηλαδή αντιλαϊκών. Με αυξήσεις που δεν ξεπερνούν το ένα ευρώ/μέρα -δεν έχουν πρόβλημα να δώσουν μερικά ψίχουλα, εφόσον το λαϊκό εισόδημα είναι κάτω κι από τα επίπεδα του ’09. Παράλληλα, συνεχίζεται η επέλαση των μονοπωλίων της ιδιωτικής εκπαίδευσης -που γιγαντώνεται διαρκώς τις τελευταίες δεκαετίες. Δεν υφίσταται όμως, ούτε μπορεί να νοηθεί κάποιου είδους «ειρηνική συνύπαρξη» της δημόσιας Παιδείας, με την ιδιωτική.

Τα αστικά κόμματα τσακώνονται κυρίως για τα λεφτά του Ταμείου Ανάκαμψης -σε ποια τσέπη και ποιον όμιλο θα καταλήξουν. Δε λένε ούτε λέξη όμως για το σφαγείο του πολέμου, τις υπέρογκες δαπάνες, τη μετατροπή σχεδόν όλων των λιμανιών σε πολεμικά ορμητήρια. Η σημερινή κατάσταση θυμίζει έντονα τον Μεσοπόλεμο, όταν την παγκόσμια κρίση τη διαδέχτηκε ο παγκόσμιος πόλεμος -ως διέξοδος για τις αστικές τάξεις. Σήμερα τα σύννεφα πυκνώνουν επικίνδυνα, όχι γιατί τάχα δεν υπάρχουν κεφάλαια για επενδύσεις, αλλά γιατί αυτά λιμνάζουν αναξιοποίητα και δημιουργούν το έδαφος για μια νέα συγχρονισμένη οικονομική κρίση.

Στον δεύτερο γύρο τέθηκαν ενδιαφέροντα ερωτήματα, πχ για την ντε φάκτο νομιμοποίηση του ΚΚΕ -και πώς επιτεύχθηκε-, για το (εσωχουντικό) πραξικόπημα του Ιωαννίδη, για το Κυπριακό και την αστικοποίηση του ΑΚΕΛ, για το πόσο δημοκρατικά διαμορφώνεται η κοινή γνώμη σε μια αστική δημοκρατία, με την τυπική ισότητα των πολιτών και κάθε γνώμης.

Απαντώντας, μεταξύ άλλων η Αλέκα είπε:

-για την εμπειρία της επί χούντας ως λογίστρια σε ένα μαγαζί της Ερμού και για μια απεργία των εμποροϋπαλλήλων για το ωράριο, που δείχνει πως το κίνημα θα είχε πολύ μεγαλύτερα περιθώρια αντίδρασης -αν ήταν κατάλληλα προετοιμασμένο και προσανατολισμένο- το ’67, πριν δηλαδή σταθεροποιηθεί το καθεστώς της δικτατορίας.

-για το ΚΚΕ που ποτέ δε συμβιβάστηκε, ποτέ δε δείλιασε να δώσει μια μάχη, ακόμα και όταν η στρατηγική του είχε κάποια προβληματικά στοιχεία (περί εθνικής αστικής τάξης κτλ).

-για τα συνθήματα που ακούστηκαν στην πόλη της Βαλένθια -el pueblo salva al pueblo- αντιγράφοντας ίσως τα αντίστοιχα δικά μας.

-για την ιμπεριαλιστική πυραμίδα -ας την πούμε έτσι-, την άνοδο περιφερειακών δυνάμεων όπως η Νιγηρία και την παρουσία της Ρωσίας, που είναι μια σημαντική ιμπεριαλιστική δύναμη. Αν δεν κάνω λάθος, είναι η πρώτη φορά που αναφέρεται ανοιχτά ως τέτοια κι όχι πχ ως μέλος του υπό διαμόρφωση πόλου των BRICs ή στο πλαίσιο του σφοδρού καπιταλιστικού ανταγωνισμού της με τον ευρωνατοϊκό ιμπεριαλισμό.

-για το ΚΚΕ που έπαψε να υποστηρίζει τη θέση του ΑΚΕΛ για διζωνική, δικοινοτική Ομοσπονδία, εκτιμώντας πως οδηγεί αντικειμενικά σε μια μορφή συνομοσπονδίας, συνεπώς σε δυο διαφορετικά κράτη χωρίς υπόσταση και κατ’ επέκταση σε μια πιθανή απορρόφησή τους -με διπλή ένωση.

-για αυτό που είδε ο κόσμος στον ΣΥΡΙΖΑ και δεν το είδε στο ΚΚΕ την περίοδο 2012-15: μια κυβερνητική πρόταση, που ευτυχώς δεν την στηρίξαμε, γιατί θα ήμασταν για κρέμασμα -και θα είχαμε περάσει μόνοι μας τη θηλιά. Το πρόγραμμα του ΚΚΕ δε μιλούσε για συμμετοχή σε μια αστική κυβέρνηση. Δεν αρκεί όμως να έχεις μια θέση, αν δεν την συζητάς με τον κόσμο, και πρέπει όλοι να μελετήσουν τη σοβαρή αυτοκριτική που έκανε σχετικά η κετουκε στο 19ο Συνέδριο.

-Για την πείρα της Αλέκας από την τριβή της με τον κόσμο και πολλούς εργάτες στα εργοστάσια, που παράγουν όλο τον πλούτο αλλά αμφιβάλλουν για τη δύναμη της τάξης τους: Μπορούμε εμείς να γίνουμε εξουσία και να διευθύνουμε την κοινωνία; Άντε ρε...

-για την κρίσιμη απουσία μιας κομμουνιστικής νεολαίας επί 25 χρόνια, από όταν η ΟΚΝΕ απορροφήθηκε από την ΕΠΟΝ. Κι αυτό έχει ιδιαίτερη αξία όταν το σημειώνει μια σφισσα της γενιάς των Λαμπράκηδων, που έζησε από πρώτο χέρι την εμπειρία, τις αντιφάσεις και τους περιορισμούς εκείνης της μορφής, και την ανάγκη να γίνει η ΚΝΕ από το μηδέν, μες στα σκοτάδια της χούντας και της κρίσης του Κόμματος.

-Για τη γραφομηχανή που χρησιμοποιεί -εκτός και αν το ’πε χαριτολογώντας- και τα γράμματα που δεν μπορεί να βγάλει πια. Στο κλείσιμο έκανε και μια υπενθύμιση -όχι απλώς ευχή- πως θα ξαναβρεθούμε, στο Πολυτεχνείο και την απεργία.

Η κε του μπλοκ από την πλευρά της είχε διάφορες σκέψεις, συνειρμούς και προβληματισμούς, αλλά προτίμησε να τους κρατήσει για μια άλλη περίσταση, με περισσότερους συνομήλικους παρόντες. Αυτή έγινε κυρίως για τα παιδιά της ΚΝΕ από τη ΝΟΠΕ, που είχαν προτεραιότητα.

Ρίχνω απλώς μερικά ερωτήματα προς μελλοντική διερεύνηση;

Μπορούσε να γίνει με άλλον τρόπο ο αστικός εκσυγχρονισμός της πολιτικής σκηνής;
Μπορεί να δούμε και στην εποχή μας κάποιο πραξικόπημα για τον ίδιο λόγο;
Γιατί δεν ήταν αρκετή για τον απαιτούμενο εκσυγχρονισμό η στήριξη μιας κυβέρνησης της ΕΚ, που είχε ισχυρό λαϊκό έρεισμα και είχε επιμέρους βασικές διαφωνίες με το Παλάτι;
Υπήρχε επαναστατική κατάσταση το ’74; Έπρεπε/μπορούσε να τεθεί ζήτημα εξουσίας;

Και ως κατακλείδα, κάτι σχετικά με τις δύσκολες ισορροπίες ανάμεσα σε διάφορα εύκολα δίπολα.

Η «ανωμαλία» της επταετίας ήταν το κλειδί για την ομαλή αναπαραγωγή της αστικής κυριαρχίας. Αλλά η χούντα δε θα μπορούσε να σταθεί ούτε μέρα χωρίς τη στήριξη του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Είναι απολύτως σωστό και αναγκαίο να αναδεικνύονται οι εσωτερικές αιτίες που οδήγησαν στο πραξικόπημα, χωρίς όμως να βγαίνει λάδι ο ιμπεριαλισμός των ΗΠΑ -ένα άθλημα στο οποίο διαπρέπουν πχ οι ανακοινώσεις του ΣΥΡΙΖΑ, από όταν έγινε υπεύθυνη κυβερνητική δύναμη, μέχρι σήμερα που πιθανότατα παύει να έχει αυτόν τον ρόλο.

Ένα άλλο δίπολο: οι παλιοί αγωνιστές επιμένουν πως δεν πρέπει να ευτελίζουμε ως όρο τη χούντα, με την κατάχρησή του για ασήμαντες αφορμές. Και θεωρούν συχνά πως όσοι φωνάζουν το σύνθημα «η χούντα δεν τελείωσε το ’73» δεν έζησαν τι ακριβώς ήταν για να εκτιμήσουν τι κατακτήσαμε με τη Μεταπολίτευση και τι σημαίνει να μην έχεις παντού τον χαφιέ που μας ακολουθεί.

Κι ίσως έχουν δίκιο. Αλλά όσοι φωνάζουν αυτό το σύνθημα, ξέρουν καλά πως αυτό που ζουν δεν είναι η δημοκρατία που τους διαφημίζουν -μέχρι και ο χλιαρός, ρηχός Πορτοκάλογλου έγραφε: χούντα δε γνωρίσαμε, ούτε δημοκρατία. Και ίσως όλος αυτός ο κόσμος -που φωνάζει το σύνθημα- να προσεγγίζει διαισθητικά τη θέση του ΚΚΕ για το αστικό κράτος και τη δικτατορία του κεφαλαίου, που έχει συνέχεια.

Στο Πολυτεχνείο θα ήταν πιθανότατα τυχοδιωκτισμός να τεθεί ζήτημα εξουσίας. Οι φοιτητές θεωρούσαν προβοκάτορες όσους έγραφαν απογειωμένα συνθήματα -πχ κάτω το Κράτος και το Κεφάλαιο. Στον αντίποδα, ήταν θεμιτό και απαραίτητο να υπάρξει ρήξη με τη γραμμή συναίνεσης (του Ρήγα και άλλων) στην απόπειρα «φιλελευθεροποίησης» της χούντας, που στόχευε στη μακροχρόνια εδραίωσή της, με δημοκρατικό μανδύα.

Κατά συνέπεια, η σωστή γραμμή δεν είναι το μίζερο κυνήγι του «εφικτού», ούτε όμως το πιο τολμηρό - προχωρημένο σύνθημα, που «κερδίζει» όλα τα άλλα. Η σωστή γραμμή περνάει μέσα από την ανάλυση της κατάστασης και από στόχους που συσπειρώνουν τον λαό, για να ανεβάσουν τις διαθέσεις του, το κριτήριό του και την αγωνιστική του πείρα. Κι αυτό μπορεί να ακούγεται εύκολο στα λόγια, αλλά είναι από τα πιο δύσκολα καθήκοντα στην πράξη.

Ίσως όλα αυτά απαιτούν ειδική ανάλυση, αλλά και περισσότερο χώρο, οπότε καλύτερα να μείνουν για μια άλλη μελλοντική ανάρτηση.

Αιχμάλωτοι του ιμπεριαλισμού

Μια εκδήλωση με τον Ελισαίο Βαγενά (από το Τμήμα Διεθνών Σχέσεων της κετουκε) έχει πάντα ενδιαφέρον. Είτε γιατί μαθαίνεις στοιχεία που δε γνώριζες για τη διεθνή κατάσταση -και μπορεί να ξεχάσεις σύντομα, όπως είπε κι η σφισσα της ΕΕΔΔΑ- είτε γιατί ο πλούτος των στοιχείων σε οδηγεί σε κάποια συμπεράσματα, αντί να τα βρίσκεις έτοιμα και να τα κοπανάς ξεροσφύρι, χωρίς τεκμηρίωση. Αλλά ακόμα και αν διαφωνείς με την ανάλυση του ΚΚΕ -για να πάρουμε το «χειρότερο σενάριο»-, στον λόγο του Βαγενά θα βρεις κάποιες ιδέες στην πιο επεξεργασμένη, καθαρή μορφή τους και κατά συνέπεια αφορμές για μια πιο ουσιαστική αντιπαράθεση.

Το θέμα της εκδήλωσης της ΕΕΔΔΑ, τις προάλλες στην αίθουσα των Λογιστών στην Κάνιγγος, ήταν «Οι εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, τον Περσικό Κόλπο και την Ερυθρά Θάλασσα», δηλαδή σε μια «γειτονιά» που ορίζεται από τρεις θαλάσσιους δρόμους -και την «Πύλη των Δακρύων», που ελέγχει την είσοδο στην Ερυθρά. Και δεν είναι μόνο η σημειολογία του ονόματος, αλλά η συνολική κατάσταση και οι πολυάριθμες εστίες πολέμου στην περιοχή, που έφεραν συνειρμικά στο νου, σαν μουσική υπόκρουση της εισήγησης, το τραγούδι του Μίκη.
Θάλασσες μας ζώνουν, κύματα μας κλειουν...

Δεν είμαστε όμως αιχμάλωτοι της θάλασσας ή της γεωγραφίας γενικά και αόριστα, όπως ισχυρίζεται ένα βιβλίο του συρμού του Τιμ Μάρσαλ -αστός δημοσιολόγος. Οι λαοί της Εγγύς και Μέσης Ανατολής -κι όχι μόνο- είναι, προς το παρόν τουλάχιστον, αιχμάλωτοι του ιμπεριαλισμού. Κι η λέξη-κλειδί για να ερμηνεύσουμε σωστά τις εξελίξεις, όπως είπε ο Ελισαίος, είναι ο ανταγωνισμός των διεθνών συμφερόντων που συγκρούονται στην περιοχή.

Όσα ακολουθούν βασίζονται σε δικές μου (πολύ) πρόχειρες σημειώσεις κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης. Δεν τα έβγαλα από το μυαλό μου, αλλά δεν είναι στενογραφημένα πρακτικά κι ακριβής απόδοση όσων ειπώθηκαν. Είναι μια δημιουργική μεταφορά κάποιων βασικών σημείων, μαζί με δικά μου μικρά σχόλια και συνειρμούς, σε ορισμένα σημεία. Οι αβαρίες κατά τη μεταφορά είναι αναπόφευκτες και βαραίνουν αποκλειστικά την κε του μπλοκ -θα επανέλθω στο ζήτημα στον επίλογο.

Μες σε έναν χρόνο από τον Οκτώβρη του ’23, το κράτος-δολοφόνος του Ισραήλ έχει σκοτώσει τουλάχιστον 42 χιλιάδες Παλαιστίνιους, από τους περίπου 2,3 εκ. που επιβιώνουν σε μόνιμο καθεστώς πολιορκίας κι αλλεπάλληλων διωγμών. Ανάμεσα στα θύματα είναι χιλιάδες μικρά παιδιά, που κρίθηκαν επικίνδυνα για την «αυτοάμυνα» του κράτους-δολοφόνου. Αυτό το ψυχρό στατιστικό αφορά τον πρώτο χρόνο από το αρχικό χτύπημα της Χαμάς, στις 7 Οκτώβρη, που σημαίνει ότι η μακάβρια λίστα συνεχίζει να αυξάνεται στο ενδιάμεσο, με αμείωτους ρυθμούς.

Το Ισραήλ δρα ως δύναμη κατοχής στα εδάφη των Παλαιστίνιων, αλλά επικαλείται το «δικαίωμα στην αυτοάμυνα». Τηρουμένων των ιστορικών αναλογιών είναι σα να μιλούσαν για αυτοάμυνα οι ναζιστικές δυνάμεις Κατοχής στην Ελλάδα από τα χτυπήματα του ΕΛΑΣ και της Αντίστασης.

Τουλάχιστον μια ηλεκτρική συσκευή του νοικοκυριού μας έχει περάσει από τη διώρυγα του Σουέζ -που δείχνει τη στρατηγική θέση του περάσματος. Εκτός από τις θαλάσσιες εμπορικές διόδους, η ευρύτερη περιοχή έχει πλούσιους ενεργειακούς πόρους -σχεδόν τα μισά παγκόσμια αποθέματα σε κοιτάσματα πετρελαίου, υδρογονάνθρακες, φυσικό αέριο κτλ. Ακόμα και τα μονοπώλια της «πράσινης ενέργειας» που δραστηριοποιούνται σε άλλους τομείς, έχουν επενδύσεις σε τεράστια ηλιακά πάρκα. Όλα αυτά εξηγούν γιατί η περιοχή βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής ομίλων και αστικών κρατών, που καίγονται να αυξήσουν το μερίδιό τους στην παγκόσμια πίτα -κάτι που αποτελεί την εύφλεκτη πρώτη ύλη για τις πολεμικές εστίες.

Τα τελευταία χρόνια προωθούνταν οι οικονομικές «συμφωνίες του Αβραάμ», ανάμεσα στο Ισραήλ και χώρες του αραβικού κόσμου, όπως η Αίγυπτος. Αν το Ισραήλ αφήνει κατά μέρος την τακτική του καρότου και προκρίνει την ένοπλη επίθεση, είναι γιατί εκτιμά ότι έχει υπέρ του τον συσχετισμό δύναμης, για να αναβαθμίσει τη θέση του και να αποδυναμώσει τους ανταγωνιστές του, με τη μέθοδο του μαστίγιου.

Μεταξύ άλλων, το ισραηλινό κράτος μελετά φαραωνικά σχέδια, όπως τη δημιουργία μιας νέας διώρυγας, παράλληλης σε αυτήν του Σουέζ και μεγαλύτερης σε μήκος, που θα κατέληγε στη Μεσόγειο, σε απόσταση βολής από τη λωρίδα της Γάζας. Κι ίσως αυτό εξηγεί εν μέρει την ασφυκτική πίεση που δέχονται οι Παλαιστίνιοι για να ξεριζωθούν από τις εστίες τους και να μετοικήσουν ουσιαστικά στην έρημο.

Σε ευρύτερη κλίμακα, ο ευρωνατοϊκός πόλος προωθεί τη δημιουργία ενός νέου εμπορικού «ειδικού δρόμου» που θα ενώνει την αραβική χερσόνησο και το Ισραήλ με τα λιμάνια του Πειραιά και της Γαλλίας, παρακάμπτοντας και απαξιώνοντας τον αντίστοιχο «κινέζικο δρόμο». Η επιθετικότητα του Ισραήλ -που επιχειρεί διαρκώς να διευρύνει τον... ζωτικό του χώρο- και των συμμάχων του στρέφεται ενάντια και στις στρατιωτικές βάσεις που διατηρούν Κίνα και Ρωσία στην περιοχή.

Στο ίδιο ερμηνευτικό πλαίσιο εντάσσονται και μια σειρά άλλα πολεμικά επεισόδια - αντιθέσεις, όπως η επίθεση της Σαουδικής Αραβίας στην Υεμένη και ο εμφύλιος πόλεμος στο Σουδάν, που μαίνεται αμείωτος -ακόμα και μετά την απόσχιση-ανεξαρτησία του Νότιου Σουδάν- με επίκεντρο την περιοχή του Νταρφούρ και με καταστροφικές συνέπειες για τους λαούς. Ποιες είναι αυτές; 13 εκατομμύρια πρόσφυγες, ο μισός πληθυσμός καταδικασμένος σε ακραία πείνα, και ραγδαία αύξηση κρουσμάτων χολέρας, ελονοσίας, ιλαράς, μηνιγγίτιδας κτλ.

Την ίδια στιγμή, σε πολιτικό επίπεδο, έχουν γίνει 35 στρατιωτικά πραξικοπήματα από το 1956 -τη χρονιά που το Σουδάν έγινε ανεξάρτητο κράτος. Παράγοντας σχετικής σταθερότητας ήταν η διεθνιστική βοήθεια που παρείχε η Σοβιετική Ένωση, παραμένοντας ωστόσο εγκλωβισμένη σε προβληματικά σχήματα και επεξεργασίες, όπως ο «μη καπιταλιστικός δρόμος ανάπτυξης» για τις παλιές αποικίες στην Αφρική, που κέρδιζαν την ανεξαρτησία τους.

Σε ένα μικρό βάθος χρόνου, η σουδανική ηγεσία έσπασε τους δεσμούς της με τους Σοβιετικούς, διατηρώντας όμως ως τις μέρες μας σχέσεις με την Κίνα. Σήμερα, οι «μεγάλοι παίκτες» παίζουν ενίοτε διπλό γεωστρατηγικό παιχνίδι, διατηρώντας σχέσεις και με τις δύο εμπόλεμες πλευρές -ενδεικτικό παράδειγμα η παραστρατιωτική οργάνωση Βάγκνερ του Πριγκόζιν που στήριζε τις αποσχιστικές δυνάμεις.

Λίγο πιο πέρα στον χάρτη, η Ινδία είναι σημαντική ανερχόμενη δύναμη (1η παγκοσμίως σε πληθυσμό, 4η σε στρατιωτική ισχύ και 3η σε οικονομική ανάπτυξη), που συμμετέχει στη συμμαχία των BRICs, αλλά παραμένει μήλο της έριδος για τις διακρατικές ενώσεις. Έχει στρατιωτικές σχέσεις με το Ισραήλ, ενώ οι ΗΠΑ επιχειρούν με οικονομικές συμφωνίες να την αποσπάσουν από την επιρροή της Κίνας.

Και η Ελλάδα, σύντροφοι;

Οι Έλληνες εφοπλιστές ελέγχουν πάνω από το 1/5 του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου, διευρύνοντας τον στόλο τους κατά 50%, στα 5,5 χιλιάδες πλοία. Δεν είναι όμως το μόνο κομμάτι της αστικής τάξης με φιλόδοξες βλέψεις. Σε αυτή την ενότητα, βλέπω στις σημειώσεις μου μια αναφορά στην «ελληνική επιθετικότητα», που τεκμηριώνεται από τη συμμετοχή σε μια σειρά στρατιωτικές αποστολές -σε Κόσοβο, Βοσνία, Σομαλία, Ερυθρά Θάλασσα κ.α., με φρεγάτες, εναέριες περιπολίες στα Βαλκάνια, στις γειτονικές μας χώρες προς βορρά -για να τις προστατέψουμε από τη Ρωσία- κτλ.

Η ελληνική αστική τάξη ρίχνει όλα τα αυγά της στο νατοϊκό καλάθι, προωθεί τη συνεκμετάλλευση στο Αιγαίο και τις στρατηγικές σχέσεις -συμφωνίες, κοινά γυμνάσια κτλ- με το Ισραήλ, τάχα ως αντίβαρο στο ρόλο της Τουρκίας, ενώ μετατρέπει τη χώρα σε νατοϊκό συνδετήρα ανάμεσα σε δύο μέτωπα (Μέση Ανατολή και Ουκρανία), πάντα στο όνομα του «εθνικού συμφέροντος».

Εν τω μεταξύ, μια ώρα πτήσης ενός F16 κοστίζει 25 χιλιάδες ευρώ, ενώ το λειτουργικό κόστος για τις φρεγάτες στην Αφρική ανέρχεται στο μισό εκατομμύριο ευρώ ημερησίως! Δεν είναι όμως μόνο οικονομικό το θέμα. Αλήθεια, ποιο εθνικό συμφέρον επιτάσσει την αποστολή οπλικών συστημάτων στον Ζελένσκι ή τη δολοφονία 17 χιλιάδων παιδιών στην Παλαιστίνη;

Ζωηρό ενδιαφέρον είχε και το δεύτερο μέρος, με τις ερωτοαπαντήσεις, όπου μεταξύ άλλων τέθηκε το ζήτημα του ρόλου της συμμαχίας των BRICs. Εκεί συμμετέχουν χώρες-μέλη, που έχουν ενίοτε αντικρουόμενα συμφέροντα -πχ εισαγωγείς αλλά κι εξαγωγείς πετρελαίου, σε μια σχετικά χαλαρή διακρατική ένωση, που δεν μπορεί (ακόμα) να συγκριθεί με το ΝΑΤΟ (κι ας έχει το τελευταίο τις δικές του εσωτερικές αντιθέσεις). Γι’ αυτό και το ΚΚΕ κάνει λόγο για έναν υπό διαμόρφωση πόλο, όπου κάποιες χώρες έχουν ανοιχτό μέτωπο με τις ΗΠΑ (Ρωσία, Ιράν), ενώ άλλες διατηρούν μια ενδιάμεση στάση. Η Κίνα πχ, παρά τη σαφή υποχώρηση, έχει ακόμα την τρίτη θέση στην αγορά των ΗΠΑ.

Κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει κατηγορηματικά το ενδεχόμενο ενός πυρηνικού πολέμου. Κι αν το ανέκδοτο με δυο τύπους που στοιχηματίζουν επ’ αυτού («κι αν όντως γίνει, πού θα με βρεις να σε πληρώσω;») μοιάζει σαν μακρινός απόηχος από την εποχή της ειρηνικής συνύπαρξης και της Περεστρόικα -που έβλεπε τον πλανήτη ως το κοινό μας σπίτι με τους ιμπεριαλιστές, τον καιρό που ο Ελισαίος σπούδαζε ακόμα στη Σοβιετία-, η διφορούμενη στάση επίσημων αρχών όπως του Ισραήλ -δεν έχουμε πυρηνικά όπλα, αλλά σκοπεύουμε να τα χρησιμοποιήσουμε, εφόσον χρειαστεί- ούτε για πικρά χαμόγελα δεν προσφέρεται.

Όσο για το πιθανό ενδεχόμενο μιας γενικευμένης πολεμικής σύγκρουσης, ας έχουμε κατά νου ότι κανείς από τους δύο παγκόσμιους πολέμους δεν ξεκίνησε ως τέτοιος, με παγκόσμιο χαρακτήρα, αλλά από τοπικές, περιφερειακές συγκρούσεις, που εξαπλώθηκαν γρήγορα σε παγκόσμια κλίμακα.

Φτάνοντας προς το τέλος, βλέπω ότι έχουν μείνει αρκετές ενδιαφέρουσες ψηφίδες απέξω -πχ για το φυσικό αέριο στη Γάζα ή τους Κούρδους της Συρίας που κατέχουν το 1/3 του εδάφους της και τη σύσταση να είμαστε επιφυλακτικοί ακόμα και με τους Κούρδους εξόριστους αγωνιστές, που έρχονται συχνά σε κάποιες κινητοποιήσεις μας, ως προς το πολιτικό τους πλαίσιο.

Προφανώς η περίληψη αδικεί κάποια σημεία και οι πρόχειρες σημειώσεις μπορεί να τα στρεβλώνουν -άθελά μου- ως έναν βαθμό, σε κρίσιμες διατυπώσεις, αποχρώσεις ή και ως προς την ουσία -ή επιμέρους πτυχές της. Συνεπώς, το καλύτερο που έχει να κάνει ο σφος αναγνώστης και η βάση του μπλοκ είναι να προμηθευτεί το επόμενο τεύχος του περιοδικού της ΕΕΔΔΑ, που θα έχει το πλήρες κείμενο της εισηγητικής ομιλίας του Βαγενά -για να μην ξεχάσουμε τα έπεα πτερόεντα, όπως είπε η σφισσα εκ των διοργανωτών. Ακόμα καλύτερα, θα μπορούσε να δώσει το «παρών» στις επόμενες παρεμφερείς εκδηλώσεις -η πρώτη για την Παλαιστίνη, όπου γίνεται προσπάθεια να παραβρεθεί και κάποιος ισραηλινός εκπρόσωπος του κινήματος ειρήνης. Κι άλλη μια, πιθανότατα για τον χαρακτήρα της συμμαχίας των BRICs, που έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον ως ζήτημα.

Ως τότε, οι λαοί δε χρειάζεται να νιώθουν αιχμάλωτοι της γεωγραφίας ή του ιμπεριαλισμού. Αρκεί να σπάσουν την άτιμη την (ιμπεριαλιστική) αλυσίδα, να γίνουν ο αδύναμος κρίκος της και να συνειδητοποιήσουν την (υπερ)δύναμή τους. Η μόνη υπερδύναμη είναι οι λαοί κι αυτό δεν είναι κούφιο σύνθημα, αλλά μας περιμένει να το κάνουμε πράξη.