Happy New Year

Στα βάθη της μπρεζνιεφικής εποχής, εν έτει 1979 προς 80’, που οι σοβιετικοί παρείχαν διεθνιστική αλληλεγγύη στις λαϊκές δυνάμεις του αφγανιστάν και κάποιοι τροτσκιστές υποστήριξαν ένθερμα αυτή τη μορφή «εξαγωγής της (διαρκούς) επανάστασης», στην ευρώπη έβγαινε ένα κομμάτι των ΑΒΒΑ (που ανήκουν στα εκλεκτά έργα-αποσπάσματα της κε του μπλοκ) με τον –τετριμμένο πια- τίτλο Happy New Year.

Σε κάποιο κουπλέ λοιπόν οι στίχοι του τραγουδιού –που αργότερα κυκλοφόρησαν στα αγγλικά- λένε.

It’s the end of a decade

In an other ten years time

Who can say what we‘ll find  

What lies waiting down the line  

In the end of eighty nine (89’)

Που σε κάπως ελεύθερη μετάφραση σημαίνει.

Είναι το τέλος μιας δεκαετίας

Σε άλλα δέκα χρόνια

Ποιος μπορεί να πει τι θα βρούμε

Τι μας περιμένει στο τέλος του δρόμου

Στο τέλος του 89’

Αναλογίζεσαι εκ των υστέρων ποια γεγονότα σημάδεψαν το τέλος της επόμενης δεκαετίας και ειδικά τους τελευταίους μήνες του 89’ και μένεις με ανοιχτό το στόμα. Οι στίχοι είναι σχεδόν προφητικοί, αυτό που στη λογική της ιστορίας θα λέγαμε προτρέχουσα σύλληψη του κοινωνικού προτσές. Εκτός κι αν έχει γίνει κάποια λαθροχειρία στη μεταφορά των στίχων στα αγγλικά –που έλαβε χώρα πολύ αργότερα- ώστε ο στιχουργός να φαίνεται σαν μετά χριστόν προφήτης.

Σε κάθε περίπτωση όλα αυτά είναι απλές χαριτωμένες συμπτώσεις, που μπορεί να τις πάρει κανείς με παιχνιδιάρικη, εορταστική διάθεση και να τις τραβήξει μέχρι να τις ξεχειλώσει για να βρει κρυφά νοήματα εκεί που δεν υπάρχουν. Κι αν είναι λίγο καπάτσος, μπορεί να στήσει και μια ολόκληρη βιομηχανία βιβλίων και τηλεπωλήσεων με όλα αυτά. Κάμερα σε μένα.

Αλλά δεν έχουμε φτάσει σε αυτό το σημείο (ακόμα). Το μόνο που μπορούμε να πούμε είναι ότι αν κάποιος θέλει πάρα πολύ να βγάλει κάποιο προκαθορισμένο συμπέρασμα, όπως το πολιτικό υπόβαθρο της ποπ του ογδόντα εν προκειμένω, συνωμοτούν όλες οι αισθήσεις και το περιβάλλον του, για να του δώσουν τις απαραίτητες αποδείξεις ότι έχει δίκιο. Κι αν υπάρχουν κάποιες μικρές λεπτομέρειες που δε συμφωνούν με το λογικό μας συμπέρασμα, υπάρχει ο χρυσός κανόνας της δημοσιογραφίας που λέει να μην τις αφήνουμε να χαλάνε μια ωραία ιστορία, με αντίστοιχο ηθικό δίδαγμα.

Ένα άλλο παράδειγμα αυτής της δημιουργικής λογικής έρχεται πάλι από την χώρα του ούλοφ πάλμε και το συγκρότημα Ace of Base, που έσκασε μεν μύτη στα 1993, αλλά οι αρχές του ενενήντα ως τεχνοτροπία μπορούν να θεωρηθούν οργανικά ενταγμένες στα ύστερα 80’ς και το μουσικό κλίμα της δεκαετίας με τις βάτες.

Το τραγούδι τους Happy Nation ξεκινά με μερικά λατινικά για θεωρητικούς και τριτοδεσμίτες και συνεχίζει περιγράφοντας πώς θα είναι αυτό το ευτυχισμένο έθνος, που θα μπορούσε να είναι κι η περιγραφή της κοινωνίας του μέλλοντος.

For the people for the good, for mankind brotherhood

Where the people understand and dream of perfect man

Δηλ σε ελεύθερη απόδοση

Για το καλό των ανθρώπων, για την ανθρώπινη αδερφότητα

Όπου ο κόσμος καταλαβαίνει κι ονειρεύεται τον τέλειο άνθρωπο.

Με αυτό το τελευταίο μπορεί να υπονοείται κι ο νέος τύπος ανθρώπου, που οραματίστηκαν οι σοβιετικοί και ο τσε γκεβάρα –καταφέρνοντας να ενσαρκώσουν ως ένα βαθμό κάποια χαρακτηριστικά του.

Φυσικά όλα αυτά μπορεί να μην είναι τίποτα άλλο παρά φαντασιοπληξίες και το συγκρότημα να αναφέρεται στη γλυκιά ρεφορμιστική αυταπάτη του τρίτου δρόμου και το σουηδικό μοντέλο ή σε κάτι τελείως διαφορετικό (κατά μια άλλη εκδοχή οι στίχοι είναι σαρκαστικοί και στρέφονται ενάντια στο φασισμό των ναζί). Οπότε ο στίχος a man will die but not his ideas (ένας άνθρωπος μπορεί να πεθάνει, αλλά όχι οι ιδέες του), μπορεί να αναφέρεται με τη σειρά του στον ούλοφ πάλμε και όχι τον κάρολο, όπως θα θέλαμε ίσως ενδόμυχα.

Υπάρχει ωστόσο ένα σημείο που φαίνεται να δικαιώνει την αρχική (έμμονη) ιδέα και προκαλεί χειρότερο σκάλωμα. Δεν εννοώ το στίχο no man's fit to rule the world alone (σε κανένα άνθρωπο δεν ταιριάζει να κυβερνήσει μόνος του τον κόσμο), που αν συνεχίσουμε τους συνειρμούς στο ίδιο πνεύμα, μπορούμε να το εκλάβουμε ως έμμεση κριτική στο φαινόμενο της προσωπολατρίας και το σύντροφο με το μουστάκι –δε μπορούμε να τα έχουμε όλα σε αυτή τη ζωή, ειδικά από ένα ποπ τραγούδι. Αλλά τη γέφυρα στο μέσο του κομματιού που λέει –και επαναλαμβάνει αρκετές φορές: tell them we've gone too far (πες τους ότι πήγαμε πολύ μακριά).

Υπενθυμίζω ότι βρισκόμαστε στα 1993, μόλις δυο χρόνια μετά την ολοκλήρωση των ανατροπών που άλλαξαν τον κόσμο κι η θύμησή τους ήταν ακόμα νωπή. Εξ ου ίσως κι η επιλογή ενός χρόνου με παρελθοντική χροιά. Πήγαμε πολύ μακριά. Αλλά προφανώς πισωγυρίσαμε, δεν είμαστε πλέον στο ίδιο σημείο. Οπότε ο στίχος αυτός μπορεί να εκληφθεί ως ένας μικρός φόρος τιμής σε αυτήν την ημιτελή προσπάθεια. Κι αυτό το εμείς θα μπορούσε να αναφέρεται στους σοβιετικούς και το σοσιαλισμό που γνωρίσαμε, ο οποίος πέτυχε πολλά και έφτασε πολύ μακριά. Ίσως πιο μακριά απ’ όσο μπορούσαν να πάνε οι λαοί κι οι δυνάμεις της επανάστασης στη δοσμένη συγκυρία.

Αν πάλι όλα αυτά σας φαίνονται συνειρμοί τραβηγμένοι από τα μαλλιά, υπάρχει μια πολύ καλή δικαιολογία. Όταν είσαι ερωτευμένος νομίζεις πως όλα τα τραγούδια έχουν γραφτεί για τη δική σου αγάπη. Και δεν είναι απαραίτητο να είναι η σοβιετία. Μπορεί να είναι κι η δεκαετία του 80’.

Η οποία είναι πλούσια σε τραγούδια με καλτ στίχους και πολιτικές προεκτάσεις μεταξύ σοβαρού και χαβαλέ. Όπως για παράδειγμα στη νάντια του καρβέλα, όπου ο ποιητής -sic- καταφέρνει να ριμάρει την περεστρόικα με τα καουμπόικα, σε μια πραγματικά διορατική ομοιοκαταληξία.

Αυτό που ξεχωρίζει ωστόσο κατά τη γνώμη μου και ταιριάζει απόλυτα στη σημερινή συγκυρία της κρίσης είναι η αθάνατη ποζεριά There's no Easy Way Out από το soundtrack του Rocky IV, που όπως έχουμε αναλύσει και στο πρόσφατο παρελθόν αποτελεί ένα καλτ διαμάντι του ωμού σοσιαλιστικού σουρεαλισμού.

Αν πάρουμε λοιπόν το ρεφρέν έξω από τα συμφραζόμενα του τραγουδιού, θα μπορούσε να σταθεί αυτοτελώς, ως ένα ταξικό κάλεσμα στον εργαζόμενο λαό να κρατήσει αγωνιστική στάση χωρίς αυταπάτες για τον χαρακτήρα της κρίσης.

There’s no easy way out

Δεν υπάρχει εύκολη, ανώδυνη διέξοδος από την κρίση, χωρίς θυσίες, όπως του υπόσχονται οι επίδοξοι ποικιλώνυμοι σωτήρες του. Κι όπως λέει το σύνθημα στις πορείες, οι μόνες θυσίες που έχουνε αξία είναι στον αγώνα για άλλη εξουσία.

There’s no short cut home

Το σπίτι συμβολίζει τη θαλπωρή της «belle epoque» πριν από το 09’ που ξέσπασε η κρίση. Δεν υπάρχει όμως κάποια παρακαμπτήριος για να κόψουμε δρόμο προς τα πίσω. Η μόνη διέξοδος είναι προς τα μπρος, όχι στο γκρεμό στον οποίο μας σπρώχνουν, ούτε στο απατηλό καταφύγιο ενός κίβδηλα χρυσού παρελθόντος.

Giving in can(’t) be wrong

Επειδή καμιά φορά η ιστορία γράφεται και με λαθροχειρίες, επιφέρουμε μια μικρή αλλαγή στον στίχο, απαλείφοντας την άρνηση κι έχουμε ένα ριζικά διαφορετικό νόημα. Η παράδοση άνευ όρων και αγώνα είναι λάθος ολέθριο κι ασυγχώρητο.

Η κε του μπλοκ και τις δικές σας –αντίστοιχου και μη ύφους- μουσικές προτάσεις, εμμονές και σκαλώματα, ακόμα κι ευτυχείς παρανοήσεις, που κάνουν ένα τραγούδι να γίνει καλύτερο, με πιο δυνατούς στίχους.