Η σύγκρουση των πολιτισμών

Μετά το λουτρό αίματος, το λουτρό βλακείας. Τα δημοσιογραφικά κλισέ ακούγονται ακόμα πιο... υπέροχα σε τέτοιες κρίσιμες περιστάσεις. Η νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου, η 11η Σεπτέμβρη της Γαλλίας, κι άλλα τινά παρόμοια. Που εκτός από μια πιθανή, γενκή σύγχυση, που εκτονώνεται καταφεύγοντας συνήθως σε εύκολα, κλισέ σχήματα, επιβεβαιώνει τη βαθιά επίδραση της κυρίαρχης ιδεολογίας, που τρυπώνει από την πίσω πόρτα σε αυτά τα κλισέ κι αναπαράγεται "αυθόρμητα" κι ασυνείδητα: τρομοκρατία, καθεστώς, σύγκρουση πολιτισμών και μια σειρά άλλες, "καθημερινές φράσεις".

Αυτό που είναι εύκολο να προβλέψει κανείς είναι η ανόητη, απλοϊκή στάση που καλλιεργείται από τα ΜΜΕ, που όσο πιο ισοπεδωτική είναι, τόσο πιο εύκολα ριζώνει και γίνεται αποδεκτή στη μεση λαϊκή συνείδηση. Κι η πολιτική αξιοποίηση των γεγονότων, που θα είναι πολύπλευρη και σε μια σειρά επίπεδα: ισλαμοφοβία, καχυποψία απέναντι σε πρόσφυγες και μετανάστες (που έρχονται στην Ευρώπη υπηρετώντας τάχα κάποιο γενικό σχέδιο), τρομοϋστερία, ανοχή ή αποδοχή έκτακτων μέτρων και κατασταλτικών μεθόδων, όπως η παρουσία στρατού στους δρόμους -για το καλό μας. Εξάλλου, όσοι είναι αθώοι δεν έχουν να κρύψουν τίποτα!

Ας προσπαθήσει να φανταστεί κανείς πχ τι μέτρα ασφαλείας θα παρθούν (για την αναπνοή μας) στο Πολυτεχνείο ή εν όψει της επίσημης επίσκεψης Κέρι, εφόσον γίνουν κάποιες αντι-ιμπεριαλιστικές συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας. Ο οποίος κέρι βρίσκεται στη Βιέννη, για να κλείσει μια συμφωνία για το Συριακό κι αυτό είναι μόλις ένα από τα πολλά συνδετικά νήματα στο κουβάρι των αντιθέσεων, μαζί με το θάνατο ενός από τους επικεφαλής του Ισλαμικού Κράτους, που εικάζεται πως εξαϋλώθηκε από τη συντριπτική ρίψη βομβών στο κρησφύγετό του και τους 43 νεκρούς της Βηρυττού -που δε φαίνεται να συγκλονίζουν στον ίδιο βαθμό την κοινή γνώμη του δυτικού κόσμου.

Όσο απρόβλεπτες κι αν είναι, στις τελικές τους λεπτομέρειες οι εξελίξεις κι η αλυσίδα που μπορεί να πυροδοτήσουν, δεν ειναι πολύ δύσκολο να διακρίνει κανείς τη γενική κατεύθυνση, εφόσον διαθέτει τα κατάλληλα, μεθοδολογικά εργαλεία. Όπως η 11η Σεπτέμβρη δεν ήταν η μέρα που άλλαξε τον κόσμο, αλλά το έναυσμα για μια γενικευμένη, μπεριαλιστική επίθεση στην ευαίσθητη και στρατηγικής σημασίας περιοχή της Μέσης Ανατολής, έτσι και τα χτεσινά γεγονότα είναι ένας ακόμα κρίκος στην αλυσίδα των εξελίξεων που ρίχνουν λάδι στη φωτιά του πολέμου και μπορούν να σταθούν αφορμή για γενικευμένη πολεμική σύρραξη, που θα απλωθεί αστραπιαία.

Τι πόλεμος θα είναι αυτός; Το γνωστό ιδεολόγημα του Χάντιγκτον για τη σύγκρουση πολιτισμών, που θα αντικαθιστούσε τον ψυχρό πόλεμο, με τη λογική πως εφόσον δεν υπάρχει αντίπαλο δέος, θα έπρεπε να εφευρεθεί ένα υποκατάστατό του, είναι ίσως το επικρατέστερο κλίμα των ημερών. Ο πολιτισμός και τα "δημοκρατικά ιδανικά" της ιμπεριαλιστικής Δύσης, που ξεζουμίζει και σφαγιάζει τους λαούς για τα κέρδη της, αλλά σοκάρεται, όταν η φρίκη χτυπάει την πόρτα της κι εμφανίζεται εντός των τειχών, ως αναπόφευκτη συνέπεια, που επιστρέφει στην αιτία που τη δημιούργησε. Απέναντι στο σκοταδισμό των σκουρόχρωμων φανατικών, που εξαπολύουν χωρίς ιερό και όσιο, ιερό πόλεμο ενάντια στους αλλόθρησκους, τον άμαχο πληθυσμό και την πολιτιστική κληρονομιά, με τα αρχαιολογικά της μνημεία (η πολιτισμένη λευκή φυλή προφανώς δεν κατέστρεψε ποτέ τέτοια).
Πώς απελευθερώθηκαν όμως αυτές οι δυνάμεις; Ποιος τις εξοπλίζει και τις βοηθά στο έργο τους; Αυτό παραμένει άλυτο αίνιγμα για την κυρίαρχη αφήγηση.

Στον αντίποδα, υπάρχει η ανάγνωση, που κατά κάποιον τρόπο αναπαράγει το παραπάνω σχήμα από την ανάποδη. Ο τρόμος κι η φρίκη μεταφέρεται στην καρδιά του Παρισιού, σε πολύ κεντρικά σημεία κι εκδηλώσεις, με τον πολύ ισχυρό συμβολισμό που μπορεί να έχει για το γαλλογερμανικό άξονα του ευρωνατοϊκού ιμπεριαλισμού, η επιλογή του χτυπήματος στον ποδοσφαιρικό αγώνα μεταξύ των ποδοσφαιρικών τους ομάδων.

Οι λαοί της Ευρώπης θεωρούνται συνένοχοι και συνυπεύθυνοι για τα ιμπεριαλιστικά εγκλήματα των κυβερνήσεών τους, για τη δική τους εγκληματική απάθεια κι όσο δεν αντιδρούν, είναι καταδικασμένοι να γίνουν μέρος του προβλήματος, με τέτοιου είδους ενέργειες, μέχρι να αποφασίσουν να το λύσουν. Οι λαοί της Ανατολής και τα ένοπλα τμήματά τους χρησιμοποούν δικαιολογημένα κάθε πρόσφορο μέσο ενάντια στους ιμπεριαλιστές -και τη Γαλλία, που συμμετέχει στην επέμβαση στη Συρία.
Μια προσέγγιση που αγνοεί πλήρως το ρόλο και την εμπλοκή των μεγάλων δυνάμεων και των μυστικών τους υπηρεσιών, το ρόλο του ισλαμικού κράτους και της λεγόμενης αραβικής άνοιξης, με δυο λόγια την αλληλοδιαπλοκή των ιμπεριαλιστικών συμφερόντων. Η "δημοκρατική Δύση" είναι αυτή που όπλισε το χέρι των τζιχαντιστών και είναι σαν το μάγο που αδυνατεί να ελέγξει τις δυνάμεις που απελευθέρωσε.

Αν υπάρχει κάτι δύσκολο, αυτό δεν είναι να ερμηνεύσουμε ή να προβλέψουμε τις εξελίξεις αλλά να αλλάξουμε τη ροή τους. Κι αυτό δε θα γίνει ποτέ, όσο οι λαοί παραμένουν εγκλωβισμένοι στη μία ή την άλλη εκδοχή της σύγκρουσης πολιτισμών και δε βάζουν στο στόχαστρό τους το σύστημα που γεννάει τον πόλεμο, όπως το σύννεφο τη βροχή. Το δύσκολο είναι να αλλάξουμε τους καταθλιπτικούς, διεθνείς συσχετισμούς και τις καταστροφικές συνέπειες ενός συστήματος που σαπίζει και τρέφεται από τις σάρκες μας, για να ξανανιώσει, απειλώντας να μας παρασύρει μαζί του, στο γκρεμό, εφόσον δεν απαλλαγούμε εγκαίρως απ' αυτό.