Για τον αντιλαϊκό αντιλαϊκισμό

Δεν υπάρχει ίσως πιο κοινό και αντιλαϊκό αστικό ιδεολόγημα από τον "αντιλαϊκισμό" των φιλελέδων και την ανάγκη καταπολέμησης του λαϊκισμού, κάθε (μα κάθε) φορά που είναι να ψηφιστεί ένα αντιλαϊκό πακέτρο μέτρων.

Ο λαϊκισμός καταρχάς ως έννοια έχει γίνει λάστιχο (με το ίδιο ακριβώς ξεχείλωμα που έγινε και στον όρο "τρομοκρατία", για να συμπεριλάβει διασταλτικά τα κινήματα αντίστασης και γενικά οτιδήποτε μπαίνει εμπόδιο στη νέα τάξη πραγμάτων). Κι ενώ αρχικά ξεκίνησε, για να ορίσει τα "θα" και τις εύκολες υποσχέσεις του Ανδρέα στα χρόνια της Αλλαγής, κατέληξε να στιγματίζει κάθε λαϊκή κατάκτηση και διεκδίκηση, κάθε φωνή που εκφράζει αντίθεση στην κρατούσα πολιτική (της ευρωπαϊκής μεγάλης ιδέας, των μνημονίων, κτλ). Και δεν εννοώ μόνο τη δική μας εναλλακτική, στρατηγική πρόταση, αλλά σχεδόν κάθε απόπειρα διαφοροποίησης από το κυρίαρχο μνημονιακό πρότυπο, ακόμα και ήπιες, νεοκεϊνσιανής λογικής προτάσεις.

Από μια άποψη οι φιλελέδες έχουν απόλυτο δίκιο σε αυτό το τελευταίο, καθώς είναι φτηνή κοροϊδία η (σκόπιμη ή μη) καλλιέργεια αυταπατών πως μπορεί να υπάρξει ένας διαφορετικός δρόμος και ένα πιο φιλολαϊκό μοντέλο διαχείρισης στα καθορισμένα πλαίσια (ευρωμονόδρομος, καπιταλιστικός δρόμος ανάπτυξης, κτλ). Αποκρύπτουν βέβαια πως και ο δικός τους δρόμος είναι εξίσου αδιέξοδος (για το λαό πάντα, γιατί στην -αστική- δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα για τα μονοπώλια). Εξάλλου είναι και αυτός δοκιμασμένος και χρειάζεται διαρκώς τον μπαμπούλα μιας υποτιθέμενης, τρισχειρότερης καταστροφής που μας περιμένει (έτσι και τολμήσουμε να ξεστρατίσουμε), για να επιβληθεί ως θέσφατο.

Η πιο σημαντική μεταστροφή ωστόσο αφορά το περιεχόμενο που δίνεται στην έννοια ως προς τους φορείς και τα αίτια που τη δημιουργούν. Λαϊκιστής θεωρείται λοιπόν ο πολιτικός που κρύβει ή εξωραΐζει την πραγματικότητα από τον κόσμο, όχι για να τον ξεγελάσει και να υφαρπάξει την ψήφο του (όπως έκανε δηλ κατεξοχήν το ΠαΣοΚ του 80' με τα δημαγωγικά, ριζοσπαστικά του συνθήματα και γενικά η σοσιαλδημοκρατία, σ' όλες της τις εκδοχές), αλλά γιατί υποκύπτει στην πίεση των συντεχνιών που θέλουν να διασφαλίσουν τα σκανδαλώδη προνόμια τους, των γνωστών, συγγενών και φίλων που του ζητάνε κάποιο ρουσφέτι, και άλλων ομάδων πίεσης. Με άλλα λόγια, δεν είναι αρκετά ισχυρός να αποκρούσει αυτή την πίεση και να κινηθεί ως "υπεύθυνος πολιτικός".

Αυτή η μετατόπιση της βασικής ευθύνης υπήρχε και στο παγκαλικό θράσος με τη διαβόητη φράση "όλοι μαζί τα φάγαμε", αυτοί τα φιλέτα, κι ο λαός το κοκαλάκι που του έριχναν, για να γλείψει. Και που αν τυχόν το έπαιρνε, ένιωθε προνομιούχος και ξεχνούσε κάθε ταξική ανάλυση της κοινωνίας, της θέσης του, των προβλημάτων της οικονομίας που "μαστίζεται από τη διαφθορά και τη γραφειοκρατία", αλλά ακόμα κι αν τα τις εκμηδενίζαμε, θα παρέμενε το αδιέξοδο της υπερσυσσώρευσης, η ιδιοποίηση της υπεραξίας, η νόμιμη εκμετάλλευση ως πηγή της κοινωνικής αδικίας κι ανισότητας

Εδώ όμως ο συλλογισμός πάει ένα βήμα παραπέρα, στις τελικές του συνέπειες. Ο λαός δεν είναι απλά συνένοχος, αλλά ο βασικός υπεύθυνος για τη διαφθορά, τα ρουσφέτια κι όλα τα κακά της μοίρας μας. Το ζήτημα είναι να βρεθούν πολιτικοί να διαχωρίσουν τις ευθύνες τους και να πάρουν γενναίες αντιλαϊκές αποφάσεις ενάντια στο λαϊκισμό και τις παθογένειες των περασμένων χρόνων.

Ο λαός φταίει για το λαϊκισμό, με την ίδια έννοια που για την κρίση φταίνε οι καλοπληρωμένοι υπάλληλοι του δημοσίου και οι ελεύθεροι επαγγελματίες, που δεν κόβουνε αποδείξεις. Οι κρατούντες καλλιεργούν συναισθήματα (συν)ενοχής στο λαό, που συμμετείχε σε αυτό το αλόγιστο πάρτι, που κατανάλωνε περισσότερα από όσα παρήγε, που είχε καλομάθει με παράλογες διεκδικήσεις κι υπερβολικές κατακτήσεις και τώρα πρέπει να τιμωρηθεί για εξιλέωση, σαν τον τζίτζικα που γλεντούσε μες στο κατακαλόκαιρο, αντί να σκεφτεί τη βαρυχειμωνιά που έρχεται. Η σωτηρία της χώρας (που γυρίζεται σε πολλές συνέχεις εδώ και λίγα χρόνια) περνάει μέσα από δοκιμασίες και βασανιστήρια για τον άσωτο λαό, που έτρωγε το μόσχο το σιτευτό όλον αυτόν τον καιρό.

Αλλά είναι εκπληκτικό το ποιόν κι απύθμενο το θράσος όσων επισημαίνουν αυτές τις χρόνιες παθογένειες. Αυτοί που αρπάνε το φαΐ απ' το τραπέζι, κηρύχνουν τη λιτότητα. Αυτοί που πήρανε δωράκια από τη Ζίμενς, μιλάνε για ηθικό πλεονέκτημα (το ίδιο που επικαλείται από την ανάποδη και ο Σύριζα, γιατί τόσα χρόνια ήταν έξω από το χορό) κι ηθική (μας έχουν διδάξει άλλωστε πως ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό). Αυτοί που μιλάνε για το πάρτι στο δημόσιο, για να κρύψουν την κατασπατάληση του δημόσιου χρήματος, που καταλήγει στις τσέπες των καπιταλιστών, των δανειστών, στο μεγάλο φαγοπότι των Ολυμπιακών Αγώνων, κτλ. Αυτοί που χρησιμοποίησαν κατά συρροή τις μίζες, το βόλεμα και τα ρουσφέτια, για να εκμαυλίσουν λαϊκές συνειδήσεις, να χτίσουν συμμαχίες και να κάμψουν τη δυναμική του μαζικού κινήματος, τώρα στηλιτεύουν το πελατειακό κράτος, λες και προέκυψε από παρθενογένεση, χωρίς να γνωρίζουν τίποτα. Και μιλάνε υποκριτικά για λιγότερο κράτος, αλλά δεν είναι ούτε καν "συνεπείς φιλελεύθεροι", όταν έρχεται η κουβέντα στο διαχωρισμό εκκλησίας-κράτους, στη διόγκωση των σωμάτων ασφαλείας, κτλ.

Κι επειδή προφανώς δεν μπορούν να στοχοποιήσουν ευθέως το λαό, για να μη στραφεί εναντίον τους, αξιοποιούν τα κανάλια και την ιδεολογική τους ηγεμονία, για να χτίσουν αήττητα κλισέ για τα ρετιρέ, τις συντεχνίες, τους βολεμένους στο δημόσιο, τους συνδικαλιστές, κοκ, όλοι μαζί στο ίδιο τσουβάλι. Και ο κόσμος χάφτει, γουρούνι στο σακί, τα απλοϊκά σχήματα, τα χωνεύει και τα αναπαράγει, βγάζοντας έξω από το κάδρο της ευθύνης τον πραγματικό ένοχο.

Κι όμως, αυτά τα απλοϊκά σχήματα πέφτουν στο ίδιο "προπατορικό αμάρτημα" του λαϊκισμού, δηλ των εύκολων κι απατηλών λύσεων-υποσχέσεων.
Ότι αν συνεχίσουμε στον ίδιο δρόμο θα δούμε φως στο τούνελ (από το τρένο που έρχεται πάνω μας) και πως η ανάπτυξη έρχεται (μαζί με την ελπίδα που κόλλησε στο δρόμο και θα καθυστερήσει).
Ότι το χρέος είναι βιώσιμο (εμείς πάλι όχι), για να το αποπληρώνουμε εσαεί στους εταίρους-δανειστές που μας αρμέγουν.
Ότι έχουμε υπεράριθμους δημόσιους υπαλλήλους, γιατρούς, εκπαιδευτικούς, κτλ. Κι ότι αν περιορίσουμε το σπάταλο κράτος και τη γραφειοκρατία, θα πετύχουμε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, πλεονάσματα και του πουλιού το γάλα (για τους πλουτοκράτες).
Ότι η (όποια αναιμική) ανάπτυξη θα ωφελήσει τη χώρα ως σύνολο (που προφανώς δεν ταυτίζεται με το λαό της).

Ο αντιλαϊκός λαϊκισμός είναι στην πραγματικότητα το οργανωμένο, ταξικό μίσος ενάντια στο λαό και τα δικαιώματά του, η αλλεργία στο γνωστό σύνθημα (και βασικά προς τη λογική που εκφράζει): νόμος είναι το δίκιο του εργάτη.
Ένα μίσος που αποτυπώνεται ακόμα και σε απλές φράσεις στα δελτία ειδήσεων, όπου ο ανταποκριτής απαξιώνει να απευθυνθεί στο κοινό, που θεωρητικά είναι κι ο τελικός κριτής του, και λέει προς τον παρουσιαστή: θέλω να σου πω ότι...
Κι εκφράζεται σε ανόητα κλισέ, σαν κι αυτά του Δαπίτη Κανάκη στο Ράδιο Αρβύλα, που βρίσκει και κάνει με τα κατορθώματα της ΔΦΑ (που επικαλέστηκε μέχρι και τους αντάρτες ως επιχείρημα για τους μετακλητούς), για να χύνει το δηλητήριό του.

Όλα τα παραπάνω βρίσκουν την πλήρη και πιο επιθετική ενσάρκωσή τους στο νέο αρχηγό της ΝΔ (και εκλεκτό του Σκάι) Κυριάκο Μητσοτάκη. Το ωραίο της υπόθεσης είναι πως επιχειρούν να τον πλασάρουν με το ηθικό πλεονέκτημα της ειλικρίνειας, που μιλάει ανοιχτά για ιδιωτική ασφάλιση ως λύση για το ασφαλιστικό και μας λέει στα ίδια πως θα μας πηδήξει, χωρίς σάλιο και ήπια προκαταρκτικά μέτρα, αλλά είναι για το καλό μας (και μετά από λίγο, ο πόνος θα δώσει τη θέση του στην ηδονή).
Η κλασική λογική σφάξε με αγά μου να αγιάσω. Και θα είναι τραγικό να συναινέσει ο ίδιος ο λαός με την ψήφο του, σε αυτό το σχεδιασμό, όπως είναι τραγικό να στηρίζει σήμερα τις ελπίδες του στον "αριστερό Σύριζα", που αποδεδειγμένα τον εξαπάτησε (καλή ώρα οι αρχαιοφύλακες με τα ασφαλιστικά μέτρα, που ψήφισαν Σύριζα για να γλιτώσουν την απόλυση και έμειναν στο δρόμο μετά από τόσα χρόνια). Ο δεξιός λαϊκισμός δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τον "αριστερό" λαϊκισμό (κι αντιστρόφως), ως προς την αντιλαϊκή ουσία του.

Αλλά αν συμφωνούμε ότι λαϊκισμός είναι οι εύκολες κι απατηλές λύσεις-υποσχέσεις, μόνο οι κομμουνιστές δείχνουν στο λαό το δύσκολο δρόμο της Αρετής, που δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα, αποτελεί όμως τη μόνη διέξοδο, που δίνει μια προοπτική.
Είναι σίγουρα αντιδημοφιλές και καθόλου λαϊκίστικο να λες στο λαό πως πρέπει να παλέψει, να πάρει την τύχη στα χέρια του, για να κυβερνήσει αυτός και όχι κάποιος σωτήρας από τα πάνω, αλλά αυτό είναι το μόνο που έχουν (και μπορούν) να κάνουν οι κομμουνιστές. Κι αν κάποιος πίστεψε ποτέ κάτι διαφορετικό, κακώς βρέθηκε στις γραμμές τους.