Όμως εγώ δεν πανηγύρισα την ήττα

Είχαμε μείνει στο σημείο όπου ο Μητσοτάκης ζητά με πάθος την αλήθεια, I want the truth, αλλά λείπει ο Τζακ Νίκολσον απέναντι να του πει You can’t handle the truth και να πάρουν μαζί ένα βατόμουρο. Αλλά θα ήταν κρίμα να μην αξιοποιήσουμε αναδρομικά την επέτειο των δέκα χρόνων από την Πρώτη Φορά Αριστερά, που δεν ήταν ούτε πρώτη φορά ούτε Αριστερά -το πρώτο εξαιτίας του δεύτερου. Ας θυμηθούμε δέκα (+1 γιατί είναι μόδα) ενδεικτικά σημεία, που ξεχώρισε η κε του μπλοκ.

1. Γκολ από τα αποδυτήρια.

Το ΚΚΕ δε θέλησε ποτέ να συμμετάσχει σε μια κυβέρνηση, ούτε καν να ανοίξει διάλογο. Αντιθέτως, έδωσε μια πραγματική μάχη ενάντια στον ΣΥΡΙΖΑ. Φανταστείτε πόσο διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα, αν αυτό το λαϊκό κόμμα είχε μια στάση παρόμοια με αυτή των κομμουνιστών της Γαλλίας, της Ισπανίας ή της Πορτογαλίας που συμμετείχαν σε προοδευτικές κυβερνήσεις...

Θα μπορούσε να είναι σύντομο κουίζ, βρείτε ποιος το είπε. Αλλά ας το πάρει το Ποτάμι -που έμεινε με την όρεξη, χωρίς πόστο στην κυβέρνηση. Είναι ο Αλέξης Τσίπρας, συνέντευξη στη Λιμπερασιόν, στην πρώτη κιόλας ερώτηση για το ότι ένωσε την Αριστερά. Διακρίνεται ένας ελαφρύς τόνος πικρίας, σαν του Ιούλιου -αλλά χωρίς δημοψήφισμα και γ’ ενικό για τον εαυτό του- που άλωσε όλο το αριστεροχώρι και όλη σχεδόν τη Γαλατία. Όλη όμως, Ιούλιε; Πλην Λακεδαιμονίων βεβαίως-βεβαίως. 

Και το αστείο είναι ότι αν εξαιρέσεις το ύφος ή κάποιες διατυπώσεις (προοδευτικές κυβερνήσεις, εντός εισαγωγικών κτλ), μάλλον δε διαφωνούμε σε τίποτα. Ιδίως στην κατακλείδα. Φαντάσου να ’χε το ΚΚΕ ίδια στάση με τους κομμουνιστές της Γαλλίας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας. Θα ήταν τώρα στα αζήτητα της ιστορίας, όπως και αυτοί...

2. Δέκα χρόνια πριν -παρά κάτι ψιλά. Ένας σφος έλεγε για μια γνωστή του, συνάδελφο, που τις πρώτες μέρες δεν μπορούσε να κάτσει στο γραφείο απ’ τη χαρά της και σηκωνόταν όρθια κάθε τρεις και λίγο να πανηγυρίσει. Όμως αυτός δεν πανηγύρισε την ήττα και ήταν το μαύρο κόκκινο πρόβατο του γραφείου, γιατί διατηρούσε την κριτική του ικανότητα.

Θυμάμαι την αγνή και άδολη -σαν απλή αναλογική- χαρά ενός κόσμου που ’χε πιστέψει ότι η ελπίδα έρχεται -και δε μας καταδέχεται- με κόκκινο χρώμα και ένα σάκο γεμάτο δώρα. Κι αν αυτή η εικόνα ήταν κάπως απλοϊκή, παραμύθι για μικρά παιδιά, δεν πειράζει. Και τα μισά να κάνει απ' όσα λέει... Ή ακόμα χειρότερα: Έστω κι ένα να κάνει...

Τελικά έκανε τόσα και άλλα τόσα, αλλά για την άλλη πλευρά της ιστορίας κοινωνίας: μνημόνια, ιδιωτικοποιήσεις, ασφαλιστικό Κατρούγκαλου, συνδικαλιστικός νόμος Αχτσιόγλου, γη και ύδωρ στο ΝΑΤΟ. Και τίποτα απολύτως για να δικαιώσει τις μεγάλες προσδοκίες του λαού του -ή έστω τις πιο συγκρατημένες, έστω ένα... Γιατί ο λαός αυτός έπρεπε να το ξέρει ή αλλιώς να το μάθει με τον δύσκολο τρόπο. Ποτέ δεν πανηγυρίζουμε μαζί με τα αφεντικά μας. Και αν το κάνουμε, κάποιος από τους δυο κάνει λάθος. Και δεν είναι το αφεντικό μας...

3. Το στεφάνι του Αλέξη στην Καισαριανή, να τρίζουν τα κόκαλα των 200. Ο Γιάνης με το δόρυ του να καμακώνει το θεριό και να σκοτώνει την τρόικα -ουάου! Οι προγραμματικές δηλώσεις, όπου είναι κάθε λέξη του (αστικού) Συντάγματος! Τσουτσούρωμα και ανατριχίλα...

Να σου σηκώνεται η τρίχα από τις φτηνές, κακόγουστες παραστάσεις. Αλλά και από τις αντιδράσεις του κοινού που στερούνταν κοινής λογικής. Σα να σε βάζουν με το ζόρι να δεις στο σινεμά έργο του Παπακαλιάτη, να ψάχνεις επιρροές και ποιους αντιγράφει (τον Ανδρέα), να βγαίνεις από την αίθουσα σκασμένος στα γέλια, να θες να το μοιραστείς για να ξαλαφρώσεις, και να βλέπεις γύρω σου κόκκινα, δακρυσμένα μάτια.

Είναι να μη μουδιάζεις; Όχι από το θέαμα ή τη λοβοτομή στο κριτήριο. Αλλά γιατί δεν ωφελεί να πας στον τυφλωμένο που εθελοτυφλεί και να τον βρίσεις ή να του χτυπήσεις το λάθος του. Πρέπει να το βρει μόνος του και να το διορθώσει...

4. Ανάσες αξιοπρέπειας, για να στηρίξουμε τη διαπραγμάτευση της κυβέρνησης με τους θεσμούς (τότε ήταν ακόμα Τρόικα). Κι εσύ να κρατάς την ανάσα σου από τη σήψη, την αναξιοπρέπεια και το ρεζιλίκι -πχ για το αριστεροχώρι. Αλλά είχε και άλλο φαρμάκι ως τον πάτο του βαρελιού, τον Ιούλιο...

Δεν ξέρω αν ήταν τόσο δραματικές οι εξελίξεις και το διακύβευμα, αν φτάσαμε μια ανάσα από το GRexit και ποιος το ήθελε -έχω μερικά κενά σε αυτό το αφήγημα και περιμένω ακόμα το Κόμμα να πάρει πρωτοβουλία να βγουν τα πρακτικά από τη σύσκεψη των αρχηγών, μετά το δημοψήφισμα. Θυμάμαι όμως ότι δε γινόταν απολύτως τίποτα. Την αφόρητη ανία, τις συγκλονιστικά βαρετές στιγμές.

Είναι σαν αυτό που έλεγε ένας φίλος, όταν βγήκε η ταινία του Γαβρά του Βαρουφάκη, για το σενάριο-μπαρούφα. Πάει ένας τύπος στο Eurogroup να διαπραγματευτεί, του λένε «σάλτα και απαυτώσου», ξαναπάει να πει τα ίδια, του λένε «πάρε τον μπούλο», αλλά αυτός ξαναπάει να πει το ποίημα και αυτοί απαντάνε «ρε άντε από δω πήγαινε», οπότε αυτός ξαναπάει και...

Σαν ανέκδοτο με μέτριο χιούμορ. Αλλά σημασία έχει πώς τα λες...

5. Μετά τη διπλή εκλογική λαίλαπα του ’12, η ΚΟΜΕΠ κυκλοφόρησε με ένα διπλό χορταστικό τεύχος, όπου μεταξύ άλλων έβρισκε το ιστορικό αντίστοιχο του ΣΥΡΙΖΑ στη μεταπολεμική εξέλιξη του SPD (το κόμμα του Μαρξ και του Ένγκελς) στη Γερμανία σε αστικό πυλώνα της αντεπανάστασης. Αλλά η αναλογία έχει και συνέχεια...

Η αστική τάξη όφειλε ευγνωμοσύνη στον ΣΥΡΙΖΑ για τις πολύτιμες υπηρεσίες του σε μια κρίσιμη καμπή, αλλά θεωρητικά στον δημόσιο λόγο των δημοσιολόγων της, δεν τον έκανε ποτέ ισότιμα αποδεκτό, ως σάρκα από τη σάρκα της, όπως έκανε τελικά με το ΠΑΣΟΚ στο πέρασμα των χρόνων. Καλωσόρισε τη μετεξέλιξή του αλλά χτυπούσε πάντα τα νεανικά του αμαρτήματα κι έδειχνε να μην τον περιβάλλει με εμπιστοσύνη -πιθανότατα για να φτιάξει ένα πιο πειστικό δίπολο, σε μια εποχή με αμβλυμένες έως ανύπαρκτες ιδεολογικές διαφορές μεταξύ των αστικών κομμάτων.

Κι αν ψάχνει κάποιος επ' αυτού ιστορική αναλογία, θα την βρει πχ στο λυσσαλέο μίσος των ναζί για τον «σύντροφο» Έμπερτ -τον σοσιαλδημοκράτη πρόεδρο του Ράιχ, μετά την καθαίρεση του Κάιζερ, που συνεργάστηκε και με τα Freikorps για να επικρατήσει η τάξη στο Βερολίνο... Ή ακόμα και στον πορωμένο αντικομμουνιστή Παπανδρέου, που χρειάστηκε να αποδείξει ότι δεν είναι ελέφαντας-συνοδοιπόρος και να υπερασπιστεί τον εαυτό του, θυμίζοντας πως ο Δεκέμβρης ήταν μονόδρομος και θείο δώρο για τη Σκομπία και την τάξη που υπηρετούσε.

6. Ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ αστικοποιήθηκε όσο μπορούσε, βάσει σχεδίου και η βασική αυτοκριτική του ήταν ότι δεν το πέτυχε αρκετά ή ότι κουβαλούσε ακόμα βαρίδια. Δεν έγινε όμως ποτέ οργανικό συστατικό του βαθέος συστήματος, όχι γιατί δεν ήθελε αλλά γιατί δεν πρόλαβε ή δεν είχε τη σχετική τεχνογνωσία. Είχε πολλά δανεικά στελέχη και εκλογική βάση, με μοναδική συγκολλητική ουσία στις γραμμές του την εξουσία. Αλλά δεν απέκτησε ποτέ κοινωνικές ρίζες και μηχανισμό, σε κανένα επίπεδο -τοπική διοίκηση, φοιτητές, συνδικαλιστικό κίνημα- όπως κάποτε το ΠΑΣΟΚ. Κι αυτό είναι το βασικό στοιχείο που τον καταδικάζει στην αφάνεια, χωρίς πολλές ελπίδες άμεσης ανάκαμψης.

7. Οι ίδιοι οι Συριζαίοι, πάντως, δεν έβλεπαν τον εαυτό τους ως Έμπερτ και SPD, αλλά τουλάχιστον σαν Ρόζα Λούξεμπουργκ, αν όχι ως μπολσεβίκους: ευρωπαϊκή πρωτοπορία που τραβούσε μπροστά, σαν φωτεινός φάρος, και  την οποία η εργατική τάξη της Ευρώπης έπρεπε να στηρίξει πάση θυσία, σπάζοντας την πτωματική της αδράνεια -όπως έγραφε στην εποχή της η Ρόζα για την επανάσταση στη Ρωσία. Ο πάγος έσπασε, ο δρόμος χαράχτηκε -και ήταν προς τα πίσω ολοταχώς...

Τελικά ο ΣΥΡΙΖΑ περιόρισε τις φιλοδοξίες του στο να γίνει το νέο ΠΑΣΟΚ, φλέρταρε ακόμα και με το ενδεχόμενο να γίνει η νέα ΝΔ, γνήσιος υπερασπιστής του φιλελευθερισμού που πρόδιδε ο Σαμαράς, ο Μητσοτάκης και τα ακροδεξιά δεκανίκια τους, αλλά στο τέλος δεν έγινε ούτε καν το νέο SPD. Έμεινε μια απλή συμπληρωματική τσόντα στο ΠΑΣΟΚ, όπως οι Podemos στην Ισπανία.

8. Η χειρότερη κυβέρνηση της Μεταπολίτευσης;
Το ακούσαμε για τον ΓΑΠ, για τους Σαμαροβενιζέλους, για τους ΑΝΕΛ, για τον Μητσοτάκη -για να μην σκαλίσουμε ακόμα πιο πίσω. Κι όλοι είχαν δίκιο, κατά μία έννοια.

Ποια είναι όμως η χειρότερη όλων; Η αμέσως επόμενη. Που θα συνεχίσει από εκεί που σταμάτησαν οι άλλες, κάνοντας όσα δεν μπόρεσαν ή δεν πρόλαβαν οι προηγούμενες. Κανείς άλλος, πλην του ΣΥΡΙΖΑ, δεν μπορούσε να περάσει σχετικά ανώδυνα τη δεδομένη στιγμή το Γ’ Μνημόνιο. Κανείς άλλος δεν μπορούσε να περάσει τόσο επιθετικά την αστική, νεοφιλελεύθερη στρατηγική, όσο η ΝΔ του Μητσοτάκη, τα τελευταία χρόνια. Και το αστικό κράτος έχει συνέχεια. Να δεις τι σου ’χω για μετά...

9. Ποια είναι η μεγαλύτερη «επιτυχία» της ροζ διακυβέρνησης; Έλα ντε.

Ότι έφτασε τόσο γρήγορα στα πρόθυρα της διάλυσης και της ανυπαρξίας; -Αγάπη μου, συρρίκνωσα τον ΣΥΡΙΖΑ.
Ότι επέτρεψε στη ΝΔ να επιστρέψει καβάλα στο άλογο, να φαντάζει αξιόπιστη εναλλακτική και να κερδίσει μεγάλα ποσοστά που είχε χρόνια να δει; -Αγάπη μου γιγάντωσα τη ΝΔ.
Ή ότι έδωσε το φιλί της ζωής στον πράσινο ήλιο του ΠΑΣΟΚ που όδευε ολοταχώς στη Δύση του; -Αγάπη μου, νεκρανάστησα το ΠΑΣΟΚ.
Ή μήπως (συγκεντρωθείτε, ή-ήήήή μήήήήπωωςςςς) ότι εμπέδωσε το ΤΙΝΑ σε πολύ κόσμο και τον έστειλε απογοητευμένο σπίτι του;
Ας επιλέξουμε στην τύχη το τελευταίο.

Αλλά μια μέρα μετά τα 10 χρόνια της ΠΦΑ, ο κόσμος γέμισε δρόμους και πλατείες, δείχνοντας πως το πένθος τελείωσε. Όχι πια δάκρυα, που έλεγε και ένα διαφημιστικό σλόγκαν -που θα ταίριαζε και για προεκλογικό σύνθημα.

10. Χωρίς (;) αυταπάτες, αφού όλες τις έκαψες και αυτοί αλήθεια τόσο τις ήθελαν, αλλά τις βλέπουν να αναγεννιούνται από την τέφρα τους, πριν από κάθε κάλπη. Το αριστεροχώρι είναι αθάνατο, σαν τις αυταπάτες του.
Να πεις για τις ανάσες αξιοπρέπειας; Για τη συνάντηση του ’12, στο πλαίσιο διερευνητικής εντολής, χωρίς να έχουν καν έδρες; Ή για τον μαζικό λαϊκό εκβιασμό που θα ασκούσε σε μια αστική κυβέρνηση το λαϊκό κίνημα, πχ κρατώντας την αναπνοή του -αλλά πώς θα έπαιρνε, τότε, ανάσες αξιοπρέπειας; Ή για τα 200 άτομα, που μάζεψαν μετά βίας, όταν ψηφιζόταν το τρίτο μνημόνιο στη Βουλή;

Όλα τυπικά και προβλέψιμα, βγαλμένα από το εγχειρίδιο, εκτελεσμένα χωρίς εκπλήξεις και φαντασία, σχεδόν ανιαρά. Αλλά πλήρως πετυχημένα, αναπόφευκτα σαν πεπρωμένο. Και πάλι από την αρχή, σαν τον βράχο του Σίσσυφου, που είναι η τιμωρία για το προπατορικό αμάρτημα του οπορτουνισμού: να ξαναζεί με πάθος τις αυταπάτες του, σαν τη μέρα της μαρμότας.

Και τώρα; Τώρα τι λες; Τι γίνεται μετά από μια δεκαετία;
Δέκα χρόνια μετά, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει γίνει (σχεδόν) δέκα κομμάτια, με ισάριθμες διασπάσεις: ΛαΕ, ΜέΡΑ25, Ζωή, ΝεΑΡ, Κασσελάκης, χώρια η νεολαία, η ξενερωμένη ΔΕΑ, η ξενερωμένη ΚΟΑ, ο Αλαβάνος -καλά εσύ αποχώρησες νωρίς-, οι ατομικές αποχωρήσεις κι η διάσπαση του ατόμου -όταν δεν έχει μείνει κάποιος άλλος να φύγει για να κλείσει την πόρτα. Το χειρότερο 10year τσάλεντζ στην ιστορία των Τσάλεντζ(ερ).

Ποιος θα φανταζόταν τον Γενάρη του ’15 μια προφητεία αλά Μητσοτάκ (του πρεσβύτερου): σε δέκα χρόνια κανείς δε θα ασχολείται με αυτό το ζήτημα; Άραγε τότε θα υφίσταται τυπικά; Και ποιος θα είναι ο νέος ΣΥΡΙΖΑ στη θέση του; Τι θα γίνει σε δέκα χρόνια, στα μέσα της επόμενης δεκαετίας;

Ένα πράγμα ποτέ δε θα αλλάξει δέκα χρόνια μετά
Η δική μου καρδιά στον δικό σου ρυθμό θα χτυπά

Στο ΚΚΕ έχω εμπιστευτεί την καρδιά μου, που λέει και ο Θύμιος, και δεν πάσχει από αρρυθμίες.
Γιατί αυτό ποτέ δεν πανηγύρισε την ήττα, που ήρθε ντυμένη σα νίκη. Και τώρα μπορεί να μας κοιτά στα μάτια για αυτό.