Ηχορρύπανση

Όταν ήμουν μικρός κι άκουσα πρώτη φορά τον όρο, είχα την τάση να τα παίρνω όλα τοις μετρητοίς και πίστευα ότι υπάρχει χωροταξικό πρόβλημα και σε λίγο δε θα ξέρουμε πού να χωρέουμε ή να θάψουμε τους περιττούς ήχους, όπως ακριβώς και με τα σκουπίδια. Σταδιακά ξεπέρασα αυτόν το φόβο, τουλάχιστον μέχρι κάποιος φυσικός να μου αναπτύξει κάποια θεωρία που δε θα καταλάβω και να μου ανατρέψει τις σταθερές. Ενώ όλο και πιο σπάνιες ήταν οι αναφορές σε αυτή την έννοια. Σε μια εποχή που κυριαρχεί και θριαμβεύει παταγωδώς το θορυβώδες τίποτα, ενώ χιλιάδες τίποτα θορυβούν διαρκώς για να τραβήξουν την προσοχή μας, κανείς δεν ασχολείται ουσιαστικά με ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα των καιρών.

Ίσως γιατί πολλοί από εμάς έχουν αναπτύξει στρεβλούς τρόπους άμυνας, για να τα βγάλουν πέρα. Ωτοασπίδες για το ροχαλητό του άλλου, ακουστικά που δημιουργούν ένα περιβάλλον απομόνωσης κι ηχητικής ασφάλειας, για  να μην αντιμετωπίσουμε ποτέ τον κόσμο κι ό,τι μας ενοχλεί. Η αφαίρεση από την πραγματικότητα που καλούμαστε να αλλάξουμε κι η αφηρημάδα, όταν μιλάει κάποιος, εκτός από το σημείο όπου λέει κάτι που μας ενδιαφέρει και πετιόμαστε αντανακλαστικά από τον πνευματικό λήθαργο. Μπλα-μπλα-μπλα-ποδόσφαιρο/προτσές/σεξ-μπλα, μπλα (και όχι, δεν πρόκειται για το ΜΠΛΑ της Αγκόλα).

Ή σαν το σύστημα που περιγράφει κάπου ο Μίσσιος για τους κομμουνιστές, που φοράνε νοερά ένα ζευγάρι ακουστικά, εκτός από τις στιγμές που μιλάνε οι ίδιοι -και μετά τα ξαναβάζουν.

Μπορεί να είναι απλώς μια δική μου εμμονή με τη συγκεκριμένη δεκαετία/περίοδο της μεταπολίτευσης, αλλά δε θεωρώ τυχαίο ότι ο όρος κι ο προβληματισμός για το φαινόμενο που περιέγραφε, ευδοκίμησε ακριβώς τότε, που ο ήχος και οι ραδιοφωνικοί παραγωγοί είχαν πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα, κυκλοφορούσαν παιδικές κασέτες άρτιες ακουστικά (αν οι πιο πολλοί έχουν υπόψη τους τη Λιλιπούπολη, εγώ αντιθέτως εννοώ το Μορμόλη και ηχογραφημένες παραστάσεις Καραγκιόζη-ενώ μετά ήρθε η παρακμή το Άλτερ και τα Ζουζούνια), ο φέρτης κι ο παπαστεφάνου έκαναν τους εκφωνητές σε διαφημιστικά σποτάκια, ακόμα και στους απαράδεκτους ή το ρόδα, τσάντα και κοπάνα υπήρχε μουσική επιμέλεια, ενώ στην τηλεόραση μπορούσες να παρακολουθήσεις ουσιαστικές συζητήσεις, χωρίς να γίνεται χάβρα. Είχε βγει πρόσφατα μάλιστα ένα στατιστικό που έδειχνε πως ο μέσος όρος που μιλούσε ένας πανελίστας, χωρίς να τον διακόψουν ήταν κοντά στο τρίλεπτο, ενώ σήμερα μετά βίας φτάνει τα είκοσι δευτερόλεπτα. Κι ίσως κάποιος να μην μπορεί να την παρακολουθήσει, όπως δε θα μπορούσαμε να παρακολουθήσουμε μια αναμέτρηση σκάκι, που μεταδίδονταν ζωντανά στη σοβιετική ένωση, λόγω του ρυθμού (αυτό ακριβώς που συμβαίνει και με τους παλιούς αγώνες μπάσκετ η ποδοσφαίρου). Αυτό όμως δεν αφαιρεί κάτι από την αξία τους.

Τι εστί όμως ηχορύπανση; Οι διαφημίσεις στο ράδιο, η τηλεόραση στη δαπασών, για να υπάρχει κάτι να παίζει στο σπίτι κι να ξεγελά τη μοναξιά μας, που δεν αποτυπώνει ακριβώς το φόβο της μοναξιάς, αλλά το φόβο να μείνουμε μόνοι, αντιμέτωποι με τον εαυτό μας και την πραγματική του εικόνα. Η απώλεια των φυσικών ήχων (σώπα δάσκαλε, σώπα να ακούσουμε το πουλί), ή ακόμα και των βιομηχανικών που δεν είναι σπάνιοι και ξεχωριστοί, πχ όπως το τρένο που έμπαινε μια καθορισμένη ώρα στην πόλη και ενημέρωνε τους κατοίκους τη, οι ανόητες άχρωμες φωνές των εκφωνητών, που ήταν και παλιά εκνευριστικοί, αλλά είχαν τουλάχιστον ένα ιδιαίτερο ηχόχρωμα, τα κλαμπ, η έλλειψη μουσικής καλλιέργειας, κτλ.

Κι επειδή δεν έχω κάποιο τελικό συμπέρασμα, για να μετατρέψω αυτή τη ρομαντική αναπόληση μας εξιδανικευμένης εικόνας από το παρελθόν σε κάτι χρήσιμο για το σήμερα, ενώ στην επικοινωνιολογία η εκπομπή άσκοπων μηνυμάτων, που δεν έχουν κάτι να πουν κι αποτυγχάνουν συνεπώς να επικοινωνήσουν, λέγεται θόρυβος, το σημερινό κείμενο θα σταματήσει απότομα και θα αποσυρθεί στη σιωπή του.