Πού να σε βρω

Η διημερίδα της κετουκε για την εργατική τάξη ήταν ίσως από τους πιο σημαντικούς σταθμούς του τελευταίου διαστήματος. Βρήκε όμως την κε του μπλοκ εμπύρετη και πρακτικά ανήμπορη να την παρακολουθήσει, για να προχωρήσει σε μια ασφαλή και ολοκληρωμένη αποτίμηση –που επιφυλάσσομαι να την επιχειρήσω μελλοντικά. Την πρώτη μέρα πχ κράτησα από το άνοιγμα του Πρωτούλη τη φράση για την τομή στην κομματική οικοδόμηση και έφτασα ως το σημείο που η Αλέκα ανέφερε την ταξική σύνθεση του πρώτου συνεδρίου του ΣΕΚΕ, 28 εργάτες και 7 φοιτητές, αναλογιζόμενος πως αυτό το 80% παραμένει άπιαστο όνειρο για κάθε μικροαστική γκρούπα. Αντί κάποιας ανταπόκρισης λοιπόν, περιορίζομαι στο να καταθέσω κάποιες δικές μου σκόρπιες σκέψεις σχετικά με το γενικό θέμα της διημερίδας: την εργατική τάξη και τη συνείδησή της.

Εκφράζω αρχικά μια απαισιοδοξία για τον τρόπο που διαμορφώνεται στις μέρες μας αυτή η τελευταία, παίρνοντας υπόψη μερικά εμπειρικά δεδομένα. Την τρομερή επίδραση που ασκεί το διαδίκτυο, την επανάληψη ενός ψέματος, μέχρι να καταστεί πειστικό, από πολλά μέσα-προφίλ που αναπαράγουν το ένα το άλλο ή ανήκουν πολλές φορές στο ίδιο άτομο, τα εύκολα, απλοϊκά σχήματα και την τρομερή τους απήχηση-διάδοση, το ότι μια συκοφαντία, πχ για τις μετοχές του κόμματος στο Γερμανό, πολύ εύκολα διαδίδεται, σαν πυρκαγιά που εξαπλώνεται, αλλά πολύ πιο δύσκολα σβήνεται κι αναιρείται. Ή τον υφέρποντα αντι-λαϊκισμό που υπάρχει στο να βαφτίζεται απ’ τα γνωστά, συστημικά παπαγαλάκια λαϊκισμός οποιαδήποτε εργατική διεκδίκηση υπέρ των λαϊκών συμφερόντων.

Αυτό αποτυπώνει την πολύπλευρη και πολύ πιο συστηματική επίδραση-πίεση που ασκεί το σύστημα κι οι ιδεολογικοί του μηχανισμοί στη μέση λαϊκή συνείδηση. Ενώ πρέπει να σημειωθεί η βασική δυσκολία που καλείται εξαρχής να αντιμετωπίσει ένα κομμουνιστικό κόμμα, καθώς η επανάσταση προϋποθέτει συνειδητή δράση, αλλά η διαμόρφωση ολοκληρωμένης επαναστατικής συνείδησης φαντάζει αδύνατη στα πλαίσια ενός εκμεταλλευτικού συστήματος, που αναπαράγει την κυρίαρχη ιδεολογία (και τη δική του ύπαρξη) με πολύ υλικούς όρους, από κάθε κύτταρο της παραγωγικής δραστηριότητας και της κοινωνικής πραγματικότητας εν γένει, που υπαγορεύει την «ακατανίκητη» δύναμη της συνήθειας.

Σημειώνω συμπληρωματικά πως κερδισμένη συνείδηση για εμάς είναι κάτι πολύ πιο σύνθετο από μια απλή θετική ψήφο πχ, κάτι που δε συμπεριλαμβάνει τους ευμενώς ουδέτερους, ούτε καν τους συμπαθούντες ή πολλούς ψηφοφόρους μας, εφόσον η στάση αυτή δε συνοδεύεται κι από συνειδητή δράση (η ουδετερότητα εντός αυτού του πλαισίου δεν μπορεί παρά να είναι ευμενής για την υπάρχουσα κατάσταση και τη διαιώνισή της). Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Δεν αρκεί πχ η ευρεία αναγνώριση ότι κάποιος δικός μας δημοσιολόγος τα λέει καλά –που συνήθως καταλήγει στο αήττητο επιχείρημα «γιατί δεν τον/τη βάζετε γενικό γραμματέα;»-, αν το κοινό δε συγκρατεί/αφομοιώνει τι λέει ο δικός μας και όχι το πόσο ωραία το διατυπώνει. Ούτε μπορούν να βασιστούν γενικά οι κομμουνιστές σε ωφέλιμες πλάνες (που ίσως να φέρουν προσωρινά ένα αποτέλεσμα), παρά μόνο σε ολοκληρωμένες προσωπικότητες, με κριτική ικανότητα και σφαιρική αντίληψη, που αφοσιώνονται ολόψυχα σε ένα σκοπό και δεν το στηρίζουν νοερά και παθητικά.

Υπάρχει η κλασική προσέγγιση για τα τρία βάθρα της δικής μας παρέμβασης που περιλαμβάνει την ιδεολογική ζύμωση, τους αγώνες για τις άμεσες οικονομικές διεκδικήσεις και την πολιτική πείρα ως πηγή συνειδητοποίησης των μαζών. Προφανώς όμως δεν αρκεί κάποια μηχανιστική σύνδεση των παραπάνω, με συγκεκριμένη σειρά και δοσολογία (ξεκινάμε από αυτό, με μία τζούρα μόνο από το άλλο, για να μην τρομάξει ο κόσμος), αλλά ένας δυναμικός συνδυασμός, με βάση τις δοσμένες συνθήκες. Για παράδειγμα, δεν είναι η πείρα που λείπει από τον ελληνικό λαό τα τελευταία χρόνια, με τις συμπυκνωμένες πολιτικές εξελίξεις, αλλά δεν αρκεί από μόνη της για την εξαγωγή σωστών πολιτικών συμπερασμάτων, που είναι κι η δική μας μόνιμη –στα όρια της μονοτονίας- επωδός, μετά από κάθε σημαντική εξέλιξη, κάθε μεγάλο, αποκαλυπτικό γεγονός. Ο λαός να βγάλει τα συμπεράσματά του, να αξιοποιήσει την πείρα του, κτλ…

Το βασικό είναι να βλέπουμε συγκεκριμένα το επίπεδο συνειδητοποίησης του λαού, όχι για να προσαρμόσουμε στα ρηχά τα συνθήματά μας και τους στόχους πάλης μας, αλλά για να το τραβήξουμε στην ανηφόρα και να φροντίσουμε για τη σταθερά ανοδική του πορεία μετά από κάθε σημαντικό σταθμό, από κάθε αγωνιστική κινητοποίηση, που θα διαπαιδαγωγεί όσους συμμετέχουν, θα οξύνει και θα καθιστά ολοένα και πιο φανερή τη βασική αντίθεση, την ουσία πίσω από τα φαινόμενα, και τα πρακτικά καθήκοντα που καθορίζει.

Κι αν η επαναστατική κρίση εμφανίζεται αντικειμενικά κι ανεξάρτητα από τη δική μας θέληση, κι η δυναμική της επαναστατικής γραμμής καθίσταται πλειοψηφική ακριβώς κατά τη διάρκειά της, κι όχι πριν από αυτή, ως προϋπόθεση, αυτό κάθε άλλο μας απαλλάσσει από μια σειρά ευθύνες. Όσο σωστό είναι πχ πως η οικονομική κρίση δε ριζοσπαστικοποιεί αυτομάτως και μαζικά τις λαϊκές συνειδήσεις (παρά την πλάνη περί του αντιθέτου), άλλο τόσο προβάλλει η αναγκαιότητα να δούμε κάτω από ποιες συνθήκες μπορεί να συμβεί αυτό, και ποιες προϋποθέσεις συμβάλλουν στην εμφάνιση επαναστατικής κατάστασης, στη συγκέντρωση δυνάμεων, κτλ.

Ας μην ξεχνάμε εξάλλου ότι η κρίση μας προσφέρει ως κατάρα κι ευλογία ταυτόχρονα την αντικειμενική σύγκλιση του τακτικού στόχου στη συγκυρία, που είναι η έξοδος από την κρίση, με το στρατηγικό στόχο της εξόδου (ας το πούμε έτσι αδόκιμα) από το σύστημα που την παράγει, και με τη σοσιαλιστική επανάσταση.

Εν κατακλείδι, χρειάζονται πολύ περισσότερες αντίστοιχες προσπάθειες, σαν αυτή τη διημερίδα, (και όχι μόνο σε «καμπανιακή βάση», με αφορμή κάποια επέτειο), πολλές σύγχρονες θεωρητικές μελέτες, πάνω και σε επιμέρους πτυχές, που δε θα συνοψίζουν απλώς όσα ήδη γνωρίζουμε, αλλά θα διερευνούν, θα φωτίζουν καινούριες πλευρές, θα προτείνουν νέες ιδέες, θέτοντάς τες προς συζήτηση και πυροδοτώντας ένα γόνιμο, συλλογικό προβληματισμό πάνω σε τέτοια, κομβικά κι ακανθώδη ζητήματα.

Υγ: δεν συγκαταλέγεται ακριβώς στα μουσικά μου γούστα, αλλά κολλάει με την αναζήτηση της χαμένης ταξικής συνείδησης και κάποιους συνειρμούς των ημερών...