Από τη σκοπιά του μαρξισμού-λενινισμού

Ευρισκόμενη σε λειτουργία ημι-αργίας σήμερα η κε του μπλοκ, αντιγράφει και δημοσιεύει από το τελευταίο τεύχος της ΚομΕπ, ένα απόσπασμα από το άρθρο του Δημήτρη Κοιλάκου (μέλους του Τμήματος Παιδείας και Έρευνας της κετουκε) για τον Ιλιένκοφ και τη σοβιετική φιλοσοφία, όπου αναπαράγονται εκτενή αποσπάσματα από ένα κείμενο-εργασία του τελευταίου, που είχε τον τίτλο της ανάρτησης και καταπιάνεται με ενδιαφέρουσες πτυχές της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, αποκρούοντας παράλληλα τις αντικομμουνιστικές επιθέσεις των δυτικών ("μαρξιστών" και μη). Η μετάφραση είναι του ίδιου του Δ.Κ. από την αγγλική έκδοση "Marxa and the Western World" (ed. by Nicolas Lobkowicz).

* * *

Υπό αυτό το πρίσμα μπορούμε να κατανοήσουμε κι ένα ακόμα περιστατικό, το οποίο συχνά διαστρεβλώνεται στη σχετική βιβλιογραφία. Όπως αναφέρεται, ο Ιλιένκοφ είχε προσκληθεί το 1965 να λάβει μέρος σε ένα διεθνές συμπόσιο στο Πανεπιστήμιο Notre Damme στις ΗΠΑ, με θέμα τη συμβολή του Μαρξ στο λεγόμενο "δυτικό κόσμο" και σκοπό να συμβάλει στο διάλογο μεταξύ κομμουνιστών και μη κομμουνιστών διανοητών. Τελικά δεν παρέστη στο συμπόσιο, επειδή, όπως αναφέρεται, το Ινστιτούτο Φιλοσοφίας της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ δεν του επέτρεψε να συμμετάσχει. Παρόλα αυτά, έστειλε την εργασία που είχε ετοιμάσει, η οποία και διαβάστηκε στο συμπόσιο. Μετά τη δημοσίευση της εργασίας αυτής, ο Ιλιένκοφ υπέστη σημαντικές πιέσεις και δέχτηκε πολιτικές κατηγορίες για τον "αντιμαρξιστικό" προσαντολισμό της.

Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειώσουμε ότι οι σχετικές πηγές αφήνουν αναπάντητο το προφανές ερώτημα πώς, αφού του απαγορεύτηκε να συμμετάσχει ως φυσικά παρουσία, του επιτράπηκε να στείλει την εργασία του η οποία και θα δημοσιευόταν στον τόμο με τα πρακτικά του συμποσίου, όπως και τελικά έγινε.

Πέρα από αυτό όμως, αξίζει να σταθούμε λίγο στο περιεχόμενο αυτής της εργασίας, που είχε τίτλο: "Από τη σκοπιά του μαρξισμού-λενινισμού", για να δούμε ποιος ήταν ο δήθεν "αντιμαρξιστικός" προσανατολισμός της.

Στην εργασία αυτή λοιπόν, ο Ιλιένκοφ, απαντώντας σε σημεία της δυτικής προπαγάνδας έναντι της σοσιαλιστικής οικοδόμησης και των δυσκολιών που αυτή αντιμετώπιζε, υπερασπίζεται τη σοσιαλιστική οικοδόμηση στην πατρίδα του και μιλά για "... εκείνα τα αρνητικά φαινόμενα, εκείνες τις συγκεκριμένες δυσκολίες στην ανάπτυξή μας, τις οποίες η αντικομμουνιστική προπαγάνδα με τόσο ζήλο εκμεταλλεύτηκε και ακόμα εκμεταλλεύεται. Τα φαινόμενα αυτά, με τα οποία εμείς, ως κομμουνιστές, σχετιζόμαστε όχι λιγότερο κριτικά απ' οποιονδήποτε "δυτικό" ανθρωπιστή διανοούμενο, σε καμία περίπτωση δε δίνουν ούτε ένα επιχείρημα έναντι των ιδεών του Μαρξ. Με αυτές τις ιδέες, με το Πρόγραμμα που εφαρμόζουμε, αυτά τα φαινόμενα δεν είχαν τίποτε κοινό (ούτε και τώρα έχουν). Περαιτέρω, αυτά τα φαινόμενα εξηγούνται εξ ολοκλήρου, όχι αποδιδόμενα στην επίδραση των ιδεών του Μαρξ και του Λένιν, αλλά, απεναντίας, ως ένα είδος φανατισμένης και ορισμένες φορές ύπουλης αντίδρασης αυτού του υλικού στο οποίο αυτές οι ιδέες πρέπει να πραγματωθούν".

Στη συνέχεια ο Ιλιένκοφ γίνεται πιο συγκεκριμένος, αναφέροντας τα εξής: "Σύμφωνα με το Μαρξ [...] η δουλειά της πολιτικής επανάστασης είναι μόνο μια αρχή, και το πρόβλημα στο σύνολό του θα γίνει ορατό στο κομμουνιστικό κίνημα μόνο μετά από αυτήν την πράξη. Το πραγματικό πρόβλημα, το οποίο το κομμουνιστικό κίνημα πρέπει να επιλύσει αφού εκτελέσει τα άμεσα καθήκοντά του, ορίζεται κατευθείαν από τις αντινομίες της ατομικής ιδιοκτησίας. Μετά από την επαναστατική μετατροπή της ατομικής ιδιοκτησίας, ως μέσο παραγωγής και ευεργέτημα για την κουλτούρα, σε "κοινωνική ιδιοκτησία", αυτή η κοινωνική ιδιοκτησία πρέπει στη συνέχεια να μετασχηματιστεί σε περιουσία του κάθε ατόμου, της κάθε ξεχωριστής μονάδας. Στο κοινωνικό πλαίσιο, το ζήτημα αυτό συμπίπτει με την απόρριψη του καταμερισμού εργασίας μεταξύ των ατόμων, μια έννοια που κληροδοτήθηκε από τον κόσμο της "ατομικής ιδιοκτησίας". Σε σχέση με το άτομο, το πρόβλημα της ολόπλευρης ανάπτυξής του και μετατροπής του σε "ολοκληρωτικά" αναπτυγμένη ατομικότητα πρέπει να αντιμετωπιστεί. Η πολιτική επανάσταση θεωρείται εδώ ως μια συνθήκη που πρέπει να πληρωθεί, μέσω της οποίας η κοινωνία θα δει τον εαυτό της να έχει τη δύναμη να αντιμετωπίσει τον εαυτό της και, περαιτέρω, να εκπληρώσει πράγματι το γιγαντιαίο καθήκον της δημιουργίας μιας κοινωνίας χωρίς κυβέρνηση, χωρίς νόμισμα και χωρίς καμία εξωτερική διαμεσολάβηση στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Η κοινωνία, αντιπροσωπεύοντας την εθελοντική συνεργασία για την ολόπλευρη ανάπτυξη της ατομικής θέλησης, δε θα χρειάζεται πια, ευρκισκόμενη σε αυτή τη θέση, "εξωτερικούς διαμεσολαβητές". Από την άλλη, μόνο η ολόπλευρη ανάπτυξη της ατομικότητας έχει τη δύναμη να εγκαθιδρύσει μια τέτοια συνεργασία".

Λίγο παρακάτω, κι ενώ έχει καταπιαστεί με την περίφημη στη δυτική μαρξολογία διάκριση μεταξύ "πρώιμου" και "ώριμου" Μαρξ, σημειώνει: "Είναι επίσης προφανές ότι ο ώριμος Μαρξ, και μετά από αυτόν ο Λένιν, ποτέ, ούτε και σε μια απλή φράση των θεωρητικών του κειμένων, δε θεώρησε την πράξη της μετατροπής της ιδιωτικής-καπιταλιστικής ιδιοκτησίας σε "κρατική" ιδιοκτησία ως τον ανώτατο και τελικό στόχο του κομμουνιστικού κινήματος, αλλά μόνο σαν το πρώτο, μολονότι απαραίτητο, βήμα στην κατεύθυνση δημιουργίας μιας κοινωνίας χωρίς κυβέρνηση, χωρίς νόμισμα, χωρίς μορφές επιβολής και νόμους που να ρυθμίζουν τη ζωτική δραστηριότητα του ανθρώπου και χωρίς "αποξενωμένες" μορφές ανθρώπινης συνεργασίας. Είναι ακριβώς αυτές οι μορφές που το κομμουνιστικό κίνημα, επειδή δεν είναι σε θέση να τις ξεπεράσει άμεσα με διατάγματα ή με τη βία, διατηρούνται κατά τη διάρκεια της πρώτης (σοσιαλιστικής) φάσης της ωριμότητάς του. Παρόλα αυτά, διατηρούνται μόνο ως σημάδια της ιστορικής ανωριμότητας του κινήματος [...] Κατανοούμε αυτές τις τάσεις ως μέρος της κληρονομιάς μας που είναι ήδη, αν κι όχι εξ ολοκλήρου, παρελθόν".

Έχοντας λοιπόν αναμετρηθεί με την αντικομμουνιστική προπαγάνδα, ξετινάζοντάς την και από θεωρητικές θέσεις, καταλήγει θέτοντας τα σημαντικά καθήκοντα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, αναδεικνύοντας τον πυρήνα της μαχητικής μαρξιστικής προβληματικής επί του θέματος:

"Επομένως ο βασικός στόχος για την ανάπτυξη μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας συνίσταται στη βαθμιαία και συνεχή μεταβίβαση όλων των λειτουργιών της διεύθυνσης των συλλογικών ζητημάτων από έναν κυβερνητικό μηχανισμό σε εκείνα τα άτομα που συνασπίζονται για την κοινή υπόθεση. Με άλλα λόγια, ο στόχος είναι η μετατροπή της τυπικά συλλογικής ιδιοκτησίας σε αυθεντικά συλλογική ιδιοκτησία. Αυτή η τάση αναμφίβολα θα ανοίξει το δρόμο για περαιτέρω μεγέθυνση της κλίμακας παραγωγής. Αλλά η επίλυση αυτού του ζητήματος απαιτεί ότι κάθε ξεχωριστό άτομο κι όλοι μαζί -και όχι μόνο λίγοι επιλεγμένοι- θα είναι ικανοί πράγματι να συμμετέχουν στην υπόθεση της διεύθυνσης της "συλλογικής ιδιοκτησίας", κατέχοντας την απαραίτητη θεωρητική επάρκεια και ικανότητα και την κατάλληλη κουλτούρα γι' αυτό".

Από αυτήν τη σκοπιά, το ζήτημα της οικοδόμησης της κομμουνιστικής κοινωνίας ανάγεται στη μετατροπή κάθε ατόμου από μονόπλευρο επαγγελματία -από σκλάβο του συστήματος καταμερισμού εργασίας- σε μια ολόπλευρη προσωπικότητα, σε πραγματικό αφέντη (ιδιοκτήτη) του τελικού και πνευματικού πολιτισμού που δημιούργησε όλη η ανθρωπότητα.

Από το σημείο αυτό εκφράζεται και με τη μαρξική φόρμουλα, σύμφωνα με την οποία η κομμουνιστική κοινωνία διαλύει τον "καταμερισμό εργασίας" και τον αντικαθιστά με μια ορθολογική "κατανομή των ειδών της δραστηριότητας" μεταξύ εξίσου ευρύτατα και πλήρως αναπτυγμένων ατόμων. Αυτοί οι άνθρωποι, μεταξύ άλλων, θα μπορούν να διεξάγουν το διευθυντικό ρόλο στο πλαίσιο της ξεχωριστής συλλογικότητας, στο πλαίσιο της εθνικής οικονομίας και στο πλαίσιο όλης της ανθρώπινης κοινωνίας.

Υπό αυτές τις συνθήκες, η κοινωνική ιδιοκτησία, ως σύγχρονος τρόπος παραγωγής, δεν είναι μια ουτοπική προοπτική, αλλά μια πραγματική ανάγκη. Δεν εξαρτάται από τη θέληση ή την επίγνωση των ατόμων, αλλά καθορίζεται από τα συμφέροντα ενός ορθολογικού, λειτουργικού οργανισμού της σύγχρονης βιομηχανικής παραγωγής -την "ουσία της ιδιοκτησίας".

Υπό τις συνθήκες της ιδιωτικής ιδιοκτησίας, η αντίθετη τάση είναι ισχυρότερη, κατευθύνεται προς μια κυβερνητική, μονοπωλιακή μορφή "κολλεκτιβοποίησης" της ιδιοκτησίας και των καθηκόντων διεύθυνσής της. Οι δυνάμεις των στοιχείων της αγοράς αναπόφευκτα καταδικάζουν την ατομικότητα σε μονόπλευρη επαγγελματική εξειδίκευση, σε επαγγελματικό "κρετινισμό", όπως το έλεγε ο Μαρξ. Επομένως, για να αντεπιδράσει σε αυτήν την τάση, μια μονοπώληση της ηγεσίας των κοινωνικά σημαντικών ζητημάτων δίνεται σε επαγγελματίες. Κάτι τέτοιο, που λαμβάνει χώρα ανεξάρτητα από τη θέληση και τις επιθυμίες των ατόμων, αντιπροσωπεύει μια τάση προς την "καθολική κυβέρνηση". Επομένως, ο απώτερος στόχος αυτών των δυο κινήσεων για την οργάνωση της κοινωνικής ζωής προκύπτει ότι είναι άμεσα αντιφατικός.

Το σύστημα που βασίζεται στην αρχή της κοινωνικοποιημένης ιδιοκτησίας θα εξελιχθεί αναγκαία προς την κατεύθυνση της δημοκρατικής διεύθυνσης των κοινωνικά σημαντικών ζητημάτων και προς την κατεύθυνση της απονέκρωσης της κυβέρνησης ως μηχανισμού που αντιτίθεται στην πλειοψηφία των ατόμων, καθώς όλοι θα κληθούν να διευθύνουν τα κοινωνικά (συλλογικά) ζητήματα και όλοι θα απαιτηθεί να αναπτύξουν κοινωνική συνείδηση.

Ο κόσμος της ιδιωτικής ιδιοκτησίας αναπόφευκτα, αναμφίβολα, θα παρασύρει προς τον αντίθετο στόχο. Επομένως, συνοψίζοντας, φαίνεται ότι ο μαρξιστικός κομμουνισμός στον εικοστό αιώνα είναι η μόνη ορθολογική διδασκαλία που είναι αρκετά ισχυρή για να προσφέρει στους ανθρώπους ένα αληθινά γήινο ιδανικό. Δεν υπάρχει ορθολογική διδασκαλία που να αντιτίθεται στον κομμουνισμό, παρά μόνο η απουσία μιας τέτοιας. Επομένως οι νουνεχείς άνθρωποι πρέπει τώρα να διαλέξουν μεταξύ του μαρξισμού, κάποιας μορφής κοινωνικού πεσιμισμού ή τη σωτηρία με τη μορφή κάποιας υπερβατικής θρησκείας. Εγώ, προσωπικά, προτιμώ τον κομμουνισμό, ο οποίος ανοίγει στην ανθρωπότητα ένα πραγματικό, παρότι δύσκολο, δρόμο για το μέλλον εδώ στη Γη".

Συνεργάτες μου καλοί

Βράδυ στη Σόλωνος. Στο μυαλό τριγυρίζουν τα άμεσα κινηματικά ζητήματα. Τα βήματα του γιασικεβίτσιους, το κόψιμο του τσίλντρες, το πέμπτο φάουλ του τεόντοσιτς που κανονικά ήταν επιθετικό. Τα λέω στο τηλέφωνο στο συνεργάτη της κε του μπλοκ σε θέματα παναθηναϊκού. Κι ήξερες ότι στην τσόχα απέναντι από το γήπεδο έχουν τσιτάρει μπόρχες που λέει ότι ο παράδεισος πρέπει να είναι ένα είδος βιβλιοθήκης;

Οι μπάτσοι βγαίνουν παγανιά με μηχανάκια. Γουρλώνω τα μάτια να τους θαυμάσω.
-Ώπα, σταμάτα εδώ λίγο, λέει ο ένας. Κατεβαίνει και με πλησιάζει.
-Τι έγινε, δεν έχεις ξαναδεί αστυνομικούς;
Πού, στα εξάρχεια; Όχι, ποτέ κύριε μπάτσε μου. Πρώτη φορά μου συμβαίνει.
Και να σκεφτείς ότι είναι η περιοχή με τη μικρότερη εγκληματικότητα. Χωρίς τράπεζες, σούπερ μάρκετ. Αν δεν είχε και μπάτσους θα είχε μηδενικά ποσοστά.

Εδώ το βλέμμα μας πρόδωσε, αλλά γενικά βοηθάει.
Στο στρατό, στο σχολείο, στις συνελεύσεις, στη σχέση με το σύντροφό σου. Ακόμα και στην οργάνωση, σε καμιά δύσκολη συνεργασία.
Ξέρεις τι είναι να μην κοιτάζεις τον άλλον όταν σου μιλάει; Τον έχεις σκοτώσει. Δεν ακούς με τα μάτια, αλλά του χαλάς το παιχνίδι της υποταγής που θέλει να παίξει.
Let's play masters and servants.

Μέχρι να έρθει δίπλα μου προλαβαίνω να σκεφτώ τα πάντα.
Τον παναγούλη που έλεγε ότι εξαγρίωνε σκόπιμα τους βασανιστές του για να τον χτυπάν πάνω στα νεύρα τους και να λιποθυμάει. Τους εβραίους ναζί που έκαναν ενέσεις στους συλληφθέντες για να μην χάσουν τις αισθήσεις τους και να συνεχίσουν να τους δέρνουν. Το συμμαθητή μου από το σχολείο που έγινε αξιωματικός μπάτσος λόγω οικογένειας.

Ο μπάτσος ζητάει ταυτότητα. Μα εγώ την ψάχνω απ' τα δεκαεννιά.
-Έχεις μαζί σου τίποτα παράνομο;
Τυπικά όχι (ακόμη). Εκτός κι αν κηρύξατε τίποτα και δεν το 'μαθα.
-Άνοιξε την τσάντα σου... Φέρε λίγο το φακό!
Ναι, είναι παλιό μοντέλο. Δεν έχει φωτάκι με αισθητήρα, όπως τα ψυγεία.
Το πάρτι ξεκινάει.

Πρώτη πιάνει την απόφαση του συνεδρίου. -Είσαι οργανωμένος;
-Όχι πια. Ο κλασικός ο μαλάκας ο πρώην σύντροφος που λέει τον πόνο του σε όλους και δε σκέφτεται πού μιλάει.
-Διαφωνίες; ρωτάει ένας μικρός που έχει το ρόλο του καλού. Μπορεί και να 'ναι κιόλας.
-Περίπου.

Κοίτα να δεις, όταν ψάχνεσαι σε προβληματίζουν διάφορα. Δε σημαίνει ντε και καλά ότι διαφωνείς. Αλλά ποιος το καταλαβαίνει αυτό; Η νιφάδα απορούσε γιατί είμαι στην οργάνωση πριν βαδίσει στα χνάρια της κουκούλου. Κι ύστερα έπαιρνε το τσιμπρό της το βλέμμα και πάγωνε το σύμπαν. Βοηθάνε πολύ τα μάτια.

Ναι, αλλά μετά ο σύντροφος έχει αντιλήψεις.
Μερικά πράγματα είναι καλύτερο να τα έχεις στον ενικό. Έστω και με κίνδυνο να μην τα έχεις καθόλου. Αλλά αν δεν έχεις πληθυντικό εξ αρχής πώς να διαλέξεις και να συνθέσεις για να έχεις στο τέλος δική σου αντίληψη;
Απ' το μηδέν πάλι στο τίποτα καταλήγεις.

-Ήμουν κι εγώ παλιά, λέει ψιθυριστά ο καλός μπάτσος. Αγρίνιο. Στα 15 μου.
Τι τα ήθελες τα ματ αφού ήσουνα... σε μας. Ο κύκλος του τσώρτσιλ σε γρήγορη κίνηση (φαστ φόργουορντ). Αν δεν είσαι κνίτης στα δεκαπέντε πώς θα γίνεις μπάτσος στα είκοσι;

Κι ύστερα τι έγινε; Άσε, ξέρω. Ανεργία κι απαλεψιά.
Είναι κάτι νομοί όπου ο ένας στους δύο γίνεται μπάτσος ή εποπ. Κι αν δεν είχαν κάποια στρατόπεδα θα έπρεπε να κλείσουν και να βάλουν λουκέτο. Κι άντε μετά να πεις ότι οι μπάτσοι είναι του λαού παιδιά. Πετάς σκατά σε αυτούς και την κοινωνία τους, καθαρίζεις κι έχεις καθαρή και τη συνείδησή σου.

Μετά έβγαλε το πρόγραμμα (και καταστατικό) του κκσε του 61', από το 22ο συνέδριο. Εκείνο που έβαζε άμεσο καθήκον την οικοδόμηση της κομμουνιστικής κοινωνίας με ενιαία παλλαϊκή ιδιοκτησία. Και στο καπάκι την κόντρα.
Θα μου πεις: και με τη σακε και με το ρεβιζιονισμό, πώς γίνεται;
Εδώ οι άλλοι δηλώνουν αναρχοσταλινικοί, σε αυτό θα κολλήσουμε;

Επόμενο έπιασε το λούκατς, αλλά κάπως άγαρμπα.
Κοίτα. Και μένα μου τη δίνει που εκθειάζει το εικοστό και την αποσταλινοποίηση αλλά δεν είναι λόγος αυτός να σκίζουμε το εξώφυλλο.

Κερασάκι το συλλογικό του ΚΨΜ για τον ιμπεριαλισμό όπου γράφει όλη η ντριμ τιμ κι ο χαριτάκης λέει για το μεσιανισμό του προλεταριάτου και του κόμματος. Ενώ οι εργάτες μπορούν λέει να παλέψουν μέσα από τα συνδικάτα χωρίς κόμμα και καθοδήγηση. Κι αναρωτιέσαι ποιος πάσχει τελικά από μεσιανισμό.

Κι αν ήμουν φετιχιστής κι είχα κανά γυναικείο εσώρουχο; Να το μυρίζω και να θυμάμαι τη δικιά μου; Αν είχα τίποτα γυναικείο για να της δώσω; Αν είχα χάπια ή κάτι παρόμοιο; Μην τα πειράζεις αυτά, είναι βιταμίνες για την τριχόπτωση.

Τελευταία πιάνει τα χαρτιά μου που τα έχω σαν αυτιστικό χωρισμένα σε στήλες.
-Τι σημειώσεις είναι αυτές; Όλες για σένα και την αγάπη μας.
Του φαίνεται ανώμαλο. Το ίδιο και σε αρκετούς συντρόφους.
Τις ξεφυλλίζει. Βρίσκει μια προκήρυξη της εδυε για το λαμπράκη, αλλά δεν του κάνει. Άνθρακες ο θησαυρός.

-Είναι οργανωμένος, τι λέμε τώρα...
Εντάξει κι εγώ έτσι νιώθω, αλλά δεν είναι το ίδιο. Πού να σου εξηγώ τώρα. Οι λογοκριτές είναι κατά κανόνα ηλίθιοι. Και τα σκυλιά του συστήματος σαν τον ραν-ταν-πλαν.

Άλλο ενεργός, άλλο οργανωμένος. Σκέψου να ήσουνα χρυσαυγίτης κι όχι ένστολος. Η ουσία δεν αλλάζει. Και στις πορείες πάλι μαζί είστε. Κράτος και παρακράτος, η ισχύς εν τη ενώσει. Αλλά δεν είναι το ίδιο.
Σκέψου κι εμένα σαν ένα είδος παρακομματικού.

Τελικά με πέρασε για μέλος της οργάνωσης και με άφησε ήσυχο. Αυτό θα πει ασφάλεια απέναντι στους ασφαλίτες. Σε τέτοια θέματα η οργάνωση είναι κάτι σαν την ιντεραμέρικαν. Μεγάλη και σίγουρη.

Πήρε άλλος τη σκυτάλη. -Πού είναι το σπίτι σου;
Σπίτι μου είναι εκεί που με αγαπάν. Μπορεί να μένω σε αυτή την πολη, αλλά ποτέ δε θα γίνει σπίτι μου.
-Με φιλοξενεί μια φίλη μου στις εστίες.
Καλή απάντηση. Πιάσαμε κι άσυλο που τους αποθαρρύνει.

-Μόνιμη κατοικία;
Μένω εστίες αλλά είμαι ανέστιος. Και κομματικά άστεγος. Που κάποιες φορές είναι χειρότερα κι απ' όσους δεν έχουν πραγματικά σπίτι.
Έχω ψυχολογία λελέ και λέω θεσσαλονίκη. Άνω τούμπα.
-Παοκτζής; Όλες οι προσβολές μαζεμένες.
-Μπα δε θα ασχολείται με αυτά, λέει ο καλός μπάτσος. Ξέρει από πρώτο χέρι το στερεότυπο. Λέω να μην του το χαλάσω.

Ο σκληρός διαλεκτικός λέει ότι ο πρωταθλητισμός είναι σαν την αξιολόγηση. Αντανάκλαση των εμπορευματικών σχέσεων που προσπαθούν να μετρήσουν τα πάντα και να τα βάλουν στο καλούπι τους.

Η άμιλλα όμως; Οι ολυμπιακοί αγώνες της αρχαιότητας; Μια παρέα παιδιών που τρέχουν για να δουν ποιος είναι ο πιο γρήγορος; Δυο καμάκια που ανταγωνίζονται για ένα κορίτσι; Ο σταχανοβίτης που κυνηγά το μπόνους της υπερκάλυψης;
Πού σταματάει το ένα κι αρχίζει το δεύτερο;

Στη σπουδάζουσα η άμιλλα σταματούσε εκεί που ξεκινούσαν οι γιατροί. Έκαστος στο είδος του και η υγεία στους δείκτες.
Αν το ήξερα πιο πριν αυτό με τις εμπορευματικές σχέσεις θα πήγαινα να το πω στον οικονομικό τους υπεύθυνο που μας την έλεγε. Κι αυτός θα με χτυπούσε φιλικά στην πλάτη με συγκατάνευση και θα ρωτούσε ειρωνικά.
-Τι κλείσιμο έχουμε;

Τελειώνουν τα διαδικαστικά. Έφτασε η ώρα να χωρίσουμε. Χαιρετάω μόνο τον καλό μπάτσο. Να πάμε και για κανά καφέ να τον φέρω πάλι στον ίσιο δρόμο.
-Καλό δρόμο, μου λέει κι αυτός.
Ο δρόμος είχε τη δική του ιστορία. Δρόμος;
Ε όχι και δρόμο ρε συ. Τι μας πέρασες, για τίποτα σαλτιμπάγκους αλαβανικούς; Τίποτα του δρόμου; Με ροζ φυλλάδια για το φεστιβάλ της κοε; Κομμουνιστές ορθόδοξοι είμαστε.

...---...

Ούτε ένας χαφιές δουλειά να μη βρίσκει. Όμορφη που 'ναι η προφητεία αυτή.
Και στις σοβιετικές μυστικές υπηρεσίες ποιος θα δουλεύει;
Στην κοινωνία του μέλλοντος το χαφιέδισμα θα πάψει να είναι ένας μηχανισμός πάνω από την κοινωνία. Θα γίνει συλλογικό και θα απλώσει ρίζες μέσα της όπως στην τιμημένη ντε ντε ερ. Και θα απονεκρωθεί πλήρως στον κομμουνισμό όπου όπως θα έλεγε κι ο ιλιένκοφ, η ηθική θα είναι σαν το αεράκι που αναπνέουμε κι οι χαφιέδες χαρτί υγείας για να σκουπιζόμαστε.