Δελτίο Κομινφόρμ ΙΙ

Οι τελευταίες μέρες ήταν αρκετά πλούσιες σε πληροφορίες κι υλικό (να φωτίσω τις αιτίες που μ’ αφήνουνε μισό). Ας τις δούμε μία προς μία, μαζί με ένα σύντομο σχόλιο της κε του μπλοκ.

Οι εκλογές ορίστηκαν για τις 20 Σεπτέμβρη και πέφτουν πάλι πάνω στον τελικό του Ευρωμπάσκετ, όπως και το 07’, που είχαμε πάρει 8,2% (βρε λες;). Αυτό σημαίνει πως αρκετά μεγάλα παιχνίδια της Εθνικής θα συμπέσουν με το προεκλογικό πατατάκι και αναγκαστικά κάτι θα χάσουμε. Αλλά δε βαριέσαι, έτσι κι αλλιώς δεν έχουμε πολλές ελπίδες να φτάσουμε στον τελικό της Κυριακής (ως Εθνική εννοώ, γιατί ως Κόμμα νομίζω πως θα ανέβουμε κι ίσως μπούμε και στην πρώτη τετράδα –λέμε τώρα- κι ας απέχει αρκετά από τον τελικό –γύρο- που ονειρευόμαστε). Αλλά ίσως παίζουμε καλύτερα χωρίς τον τίτλο του φαβορί και κάνουμε την έκπληξη –ως εθνική και πάλι, γιατί ως κόμμα δεν παίζουμε ούτως ή άλλως ποτέ ως φαβορί στο εκλογικό γήπεδο, ούτε μπορούμε να περιμένουμε κάποια μεγάλη έκπληξη (πχ η τετράδα που είπαμε). Άσε που είναι κομμάτι εκτρωματική η διοργάνωση με 24 ομάδες (κάτι σαν «εκλογές αυγουστιάτικα» και «κοινοβουλευτικό πραξικόπημα», που λέει κι ο επικεφαλής της ΛαΕ). Κι έτσι που αλλάζει τώρα η συχνότητα διεξαγωγής της, μια φορά στα τέσσερα χρόνια, θα μοιάζουν τα Ευρωμπάσκετ με εκλογές. Άλλο αν εμείς εδώ τις κάνουμε πλέον πιο συχνά κι από Τσου-Λου.

Δε Τσά-α-α—μπιονς…

Ορκίστηκε υπηρεσιακή κυβέρνηση κι η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός στην ιστορία της χώρας, απλά και μόνο για να σκάσει από το κακό της η Ζωή, που δεν πρόλαβε να γίνει αυτή. Μπορεί να στοχεύσει όμως στον τίτλο της πρώτης ελληνίδας ΠτΔ, που έχει μείνει απωθημένο στον πατέρα της. Και τότε να δούμε αν είναι όντως πιο γραφική από το Σαρτζετάκη ή όχι…

Σχεδόν όλοι οι υπουργοί πάντως φορούσαν γραβάτες στην ορκωμοσία τους, σε αντίθεση με τους «αριστερούς, χαλαρούς» υπουργούς της «τρίτη φορά μνημόνιο Αριστεράς», που παρέδιδαν.

Οι φακοί στράφηκαν νομοτελειακά στην Πρωτοψάλτη, που ήταν μακράν του δεύτερου η πιο αναγνωρίσιμη. Θα σου έλεγα κι η πιο γραφική επιλογή, αν δεν είχαμε δει πχ στο ενδιάμεσο την υπουργοποίηση του Παύλου Χαϊκάλη κι άλλων μεγάλων πολιτικών αστέρων. Άσε που η Άλκηστις είναι απλώς υπηρεσιακή. Αν και λίγο-πολύ όλες οι κυβερνήσεις των τελευταίων χρόνων λειτουργούν κάπως σαν υπηρεσιακές, υπό προθεσμία και με ημερομηνία λήξης.

Μη μου πάρεις το σπίτι, βρε πρώτη φορά αριστερά

Δώστο στον τραπεζίτη, που παίρνει ένα σκασμό λεφτά

Α ρε Σύριζα αλήτη, που ανθρώπους κι αγάπες σκορπάς

Μη μου πάρεις το σπίτι…

Όπως σκόρπισε και το ηθικό του Μητρόπουλου, του αναπληρωτή ΠτΒ (η αλλαγή της Ζωής, με αθλητικούς όρους) που απειλούσε να αυτοκτονήσει, βλέποντας το πολιτικό του τέλος να πλησιάζει, με το σκάνδαλο που βγήκε στην επιφάνεια λίγο πριν την κατάρτιση των ψηφοδελτίων και της εκλογικής λίστας κάθε κόμματος. Τώρα που ανθίζουν τα σπαρτά και βγάζει η γης χορτάρι, είναι η ιδανική στιγμή για την κυβερνώσα αριστερά, σε αγαστή συνεργασία με τα κανάλια –που θα χτυπήσει οσονούπω αλύπητα με το νομοσχέδιο για τις τηλεοπτικές άδειες- να ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς της με ένα βουλευτή, που της δημιούργησε αρκετά προβλήματα γιατί δε συμπεριλήφθηκε στο κυβερνητικό σχήμα, κι είπε «παρών» στην κρίσιμη ψηφοφορία για το μνημόνιο. Και αν δεν υπάρχει κανείς λόγος για να λυπηθούμε για την προσωπική στρατηγική ενός Πασόκου, που φαίνεται να παίρνει την κατιούσα και μπορεί να καταλήξει στο χρονοντούλαπο, η απελπισία του, οι σπασμωδικές αντιδράσεις του, η αγωνία του να αποδείξει πως το σκάνδαλο έχει παραγραφεί (κι όχι πως δεν έγινε) και τα τετράγωνης λογικής επιχειρήματά του (δεν μπορεί να μένει έξω ένας βουλευτής με τόσους σταυρούς ή «γιατί το κάνει αυτό το κανάλι σας, που με έχει στηρίξει και το έχω στηρίξει;») δίνουν τροφή για γέλιο και συμπεράσματα, πακέτο δύο σε ένα, γιατί η μάθηση είναι χαρά. Και όχι τίποτα άλλο, φαντάσου όμως να βρει καταφύγιο στη Ζωή και τη Λαφαζανική Ενότητα (δεν μπορεί να είναι τόσο αφελείς κι απελπισμένοι…).

Το άλτερ έγκο της Ζωής, η Ραχήλ Μακρή, βλέπει μάλλον τον Χιώνη ως κόκκινο πανί και ευκαιρία για να χύσει αντικομμουνιστική χολή. Αφού ξέθαψε την πρώτη φορά μια διαφήμιση της Κόκα Κόλα στο Ριζοσπάστη (τετράγωνο επιχείρημα για το ξεπούλημα του αγώνα των απεργών, μιας κι η διαφήμιση ήταν κατά πολύ προγενέστερη), τώρα ξαναχτύπησε, χαρακτηρίζοντας το Κόμμα «δεκανίκι των μνημονιακών», που μόνο σαν τραγική ειρωνεία μπορεί να ακουστεί από τα χείλη μιας μέχρι πρότιν ος βουλευτή της συγκυβέρνησης Σ-ανελ. Αλλά όσο πάει, θυμίζει και περισσότερο Εαακίτη συνδικαλιστή (που αν σέβεται το είδος του και τον εαυτό του, πρέπει σε μία τουλάχιστον συνέλευση να πει το «Βάρκιζα τέλος» ή κάτι άλλο παρόμοιο). Σε αυτούς τους δρόμους, σε αυτή την κοινωνία, μια μέρα η Ραχήλ θα είναι Ανταρσυα.

Η οποία Ανταρσυα δε θα συνεργαστεί τελικά, στην παρούσα φάση, με τη ΛαΕ. Όχι γιατί το Ναρ πέφτει πάντα, εθιμικώ δικαίω, με τη δεύτερη (όπως είχε γίνει και με το Σεκ και με τον Αλαβάνο), ούτε γιατί αποφάσισε να υπερασπιστεί κάποιες κόκκινες, αντικαπιταλιστικές γραμμές, όπως η έξοδος από την ΕΕ, αλλά γιατί οι όροι του πολιτικού προξενιού ήταν ασύμφοροι κι απαράδεκτοι. Κι ενώ ήταν η μεγάλη ευκαιρία να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ των δύο διασπάσεων, του 89’ και του 91’ και να έρθει στο προσκήνιο η Παναριστερά, θα χρειαστεί να περιμένουμε λίγο ακόμα για τη μεγάλη εξωκοινοβουλευτική έφοδο στο κοινοβούλιο (που τώρα είναι ζήτημα αν θα μπορέσει να πιάσει έστω το 0,6% της τελευταίας φοράς. Κι οι πιέσεις δεν αφορούν τον περίγυρό του αλλά τον ίδιο τον πυρήνα του μετώπου και τις οργανώσεις του).

Παρεμπιπτόντως, αν μπορεί να βγει κάποιο συμπέρασμα απ’ όλα αυτά, είναι η πολύ σχετική αξία του γνωστού (και ξεκομμένου) τσιτάτου του Λένιν για τη συνεργασία με τους ρεφορμιστές, ακόμα και με τους πιο αμφιταλαντευόμενους ασταθείς συμμάχους, πάνω σε στέρεα προγραμματική βάση. Έχει όμως πολύ μεγάλη σημασία και η πολιτική αξιοπιστία της άλλης πλευράς, που είναι ανέκδοτο να την ψάχνει κανείς σε πολιτικούς καιροσκόπους και τυχοδιώκτες (κάτι που, εν προκειμένω, δεν αφορά μόνο το Λαφαζάνη και τον Αλαβάνο).

Κλείνω το σημερινό δελτίο με την ανοιχτή, μαζική συγκέντρωση του ΚΚΕ την περασμένη Πέμπτη, που άνοιξε την προεκλογική περίοδο. Και μια αποστροφή από την ομιλίατου ΓΓ.

Φίλες και φίλοι, συντρόφισσες και σύντροφοι (…)

Απορρίψτε τα νέα απατηλά διλήμματα.

Την απατηλή δήθεν αντιμνημονιακή διαχωριστική γραμμή

Τη "σικέ" ρήξη με την Ευρωζώνη και την ΕΕ, που δεν αμφισβητεί τα βάθρα πάνω στα οποία διαμορφώθηκαν: Την καπιταλιστική ιδιοκτησία και εξουσία.

Συνολικά, πρέπει να χαράξουμε άλλη ρότα. Διαχωριστική γραμμή δεν είναι ούτε το νόμισμα, ούτε η ΕΕ, είναι η ίδια η ιδιοκτησία στα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής.

Και μια δική μου κριτική προσέγγιση, που δεν αφορά την ουσία ή την ορθότητα της θέσης, αλλά τη διατύπωση. Η γνώμη μου είναι πως ακούγεται πολύ καλύτερα η θετική αποτύπωση της παραπάνω θέσης, που δε διαχωρίζει και δεν απομακρύνει την (θολή κι αντιφατική ενδεχομένως, όμως υπαρκτή) τάση αμφισβήτησης της μεγάλης ευρωπαϊκής ιδέας από ευρύτερα λαϊκά στρώματα (που δεν έχουν φτάσει ακόμα στο σημείο να συνειδητοποιήσουν την ανάγκη να συνδυαστεί αυτός ο στόχος και με ριζική αλλαγή σε επίπεδο εξουσίας).

Πχ όπως σε μια παλιότερη προεκλογική συνέντευξη του ΓΓ στο Μέγκα.

Αν μη τι άλλο το ΚΚΕ αναγνωρίζεται απ' όλους ως ένα κόμμα με συνέπεια, συνέπεια στις θέσεις του διαχρονικά. Ζούμε μια περίοδο όπου περνάμε μια πολύ σκληρή λιτότητα και που αυτή τη λιτότητα την έχει προκαλέσει η ΕΕ. Το ΚΚΕ είναι εναντίον του ευρώ, εναντίον της ΕΕ, άρα θεωρητικά θα έπρεπε αυτή η περίοδος να είναι μια πολύ καλή περίοδος για το ΚΚΕ. Ωστόσο, δεν φαίνεται να καταγράφει αυτή την αύξηση των ποσοστών που θα περίμενε κανείς σ' αυτή τη συγκυρία. Γιατί;

- Σ' αυτό το ερώτημα πρέπει να απαντήσει ο ελληνικός λαός ή καλύτερα να σκεφτεί στις 25 του Γενάρη. Η Ευρώπη μπορεί να αλλάξει με την πάλη των λαών, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μπορεί να αλλάξει. Και βεβαίως ο ΣΥΡΙΖΑ ή άλλα πολιτικά κόμματα θεωρούν ότι αυτή η ΕΕ μπορεί να αλλάξει με την αλλαγή σε κάποιες κυβερνήσεις της Ευρώπης ή στη χώρα μας, όμως είναι ξεκάθαρο ότι άλλο ΕΕ, άλλο Ευρώπη. Αυτό είναι το ζήτημα που θέτουμε στον ελληνικό λαό και το οποίο το ενστερνίζεται ένα 30% απ' ό,τι βλέπουμε στις δημοσκοπήσεις. Σε αυτούς ακριβώς απευθυνόμαστε, σε αυτό το 30% που λέει ότι αυτή η ΕΕ από τότε που δημιουργήθηκε, από την ΕΟΚ με τα χρυσά κουτάλια που μας έταζαν, από τη συνθήκη του Μάαστριχτ στη συνέχεια, την ένταξη στην ΟΝΕ με τεράστιες θυσίες και τότε για το λαό, που πανηγυρίστηκε ως τεράστια επιτυχία και μετά ήρθε σε αυτή την κατάντια η χώρα μας, ο λαός μας. Δεν μπορεί να μη βγουν συμπεράσματα πλέον συσσωρευμένα. Εμείς θεωρούμε ότι αυτή είναι η στιγμή που ο λαός μας μπορεί να βγάλει συμπεράσματα. Γι' αυτό άλλωστε είμαστε εδώ, για να επικοινωνήσουμε.

15 Ιουνίου 1987

Η κε του μπλοκ αντιγράφει και δημοσιεύει σήμερα, λόγω της ημέρας και της αθλητικής επετείου, ένα διήγημα του γ.φ. καλογέρογλου από το τρομερό προλεκαλτ βιβλιαράκι «για πάντα εσσδ», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις komsomol, έχοντας στο εξώφυλλο μια λεπτομέρεια από την φωτό του αγαθού γίγαντα βλαντίμιρ τσατσένκο, που κοσμεί και την αριστερή στήλη του μπλοκ. Στο εσωτερικό μάλιστα υπάρχει εισαγωγικά κι η εξής αφιέρωση του συγγραφέα

Αφιερώνεται στις παιδικές γαλαρίες των ΚΟΒ, κυρίως στους «δογματικούς» που δε ρίξαν τα κόκκινα λάβαρα υποστήριξης της CCCP. Στα ξεπουλητάρια που ασπάστηκαν τον ευρωκομμουνισμό και τις λοιπές μεταμοντέρνες αρλούμπες τους ξαναθυμίζουμε τα σοφά λόγια του Τσατσένκο: «Η ήττα μας στο τερέν του μπάσκετ είναι αποτέλεσμα της νέας μας στρατηγικής (εννοεί του ΚΚΣΕ) που μετά το 20ό συνέδριο έδειξε πραγματικά τι σημαίνει ειρηνικός δρόμος προς το σοσιαλισμό… να κοιτάς δηλ το μπασμένο αμερικανάκι Γκάλη και να κάνεις το μαλάκα».

Το διήγημα που ακολουθεί είναι το πρώτο από τα τρία συνολικά που περιέχει η έκδοση και διηγείται τις περιπέτειες και τη δύσκολη επόμενη μέρα ενός έφηβου, που υποστήριζε στον τελικό του ευρωμπάσκετ του 87’ τη σοβιετική ένωση και υφίσταται την καζούρα, τα πειράγματα και την προδοσία φίλων, συμμαθητών και του παιδικού του έρωτα. Καλή ανάγνωση.

Για πάντα ΕΣΣΔ

«Τίποτα τίποτα δε μας σταματά… Πραγματικά είμαστε τόσο κοντά… Η πρόκριση στα χέρια αυτού του τίμιου γίγαντα… Αργύρης Καμπούρης… 101-102…»

Ο Γιώργος νευριασμένος περπατούσε με τα χέρια στις τσέπες και δεν ήθελε να συναντήσει κανέν7’αν συμμαθητή του. Είχε τσαντιστεί, συνέχεια στροβέλιζε στο μυαλό του ο Συρίγος και η κωλοφωνή του. Στα αυτιά του είχε ακόμα τις στρακαστρούκες του πασόκου που δούλευε στον ΟΤΕ από την απέναντι πολυκατοικία, που είχε βγει και φώναζε ελλαδάρα ομαδάρα με το λευκό αμάνικο  και το σταυρουδάκι που πλεκόταν με τις τρίχες του στέρνου και που πετάγονταν απ’ έξω. Στρακαστρούκες πέταγε κι ο ψιλικατζής όλο το βράδυ, ο ψιλικατζής που στραβοκοιτούσε όταν ο πατέρας του τον έστελνε να πάρει το Ριζοσπάστη. Η κουφάλα λες και το ‘κανε επίτηδες. Με το που βγήκε έξω ο μικρός είχε αρχίσει να λέει μαλακίες για τον Τσατσένκο, τι του έκανε για δεύτερη φορά η Ελλάδα του κομμουνισμού και κάτι τέτοια, πριν κάνα δίμηνο είχε κολλημένο τρανζίστορ στην αυτάρα του και άκουγε για το Σισμίκ… Ο Γιώργος γυρνούσε άπραγος στα σοκάκια, με τα λεφτά για παγωτό στην τσέπη, σιγά μην αγόραζε από το ρουφιάνο τον ψιλικατζή ξανά το ξυλάκι λεμόνι-φράουλα, τη γρανιτάρα του καλοκαιριού, που την τσάκιζε με τη πρώτη ευκαιρία. «Τα τίμια λεφτά των εργατών, κουφάλα, που μου δίνουν για χαρτζιλίκι, δε θα στα ξαναφήσω», σκεφτόταν. Κάθισε σε ένα παγκάκι και σκεφτόταν τη Νικολέτα, ένα κοριτσάκι που του ‘χε πάρει το μυαλό, ξανθό και λυγερόκορμο, που έμενε στον 5^ο όροφο της πολυκατοικίας και πήγαινε στο δίπλα σχολείο. Είχε έρθει από την Αυστραλία με τα πατίνια της και ένα ξανθό κότσο με κάτι φακίδες που του δημιουργούσαν ταραχή όταν τις κοιτούσε… Περνούσε η ώρα και η Νικολέτα πουθενά. Ίσως δεν έβγαινε, σκέφτηκε. Εμφανίστηκαν οι συμμαθητές του Γιώργου μαζί με αγόρια και κορίτσια της γειτονιάς, με συνθήματα και τραγούδια για την χτεσινή νίκη…

-Από Σεπτέμβρη να γραφτούμε όλοι μπάσκετ, πετάει την ιδέα ο Μάριος που φορούσε την μπλούζα της εθνικής.

-Τι μπάσκετ να παίξεις ρε χοντρέ; Πήγαινε πρώτα στα βοδιλάιν να αδυνατίσεις, του απαντά ο Σούλης. Χαχαχαχα γελάσαν όλοι. Πωωωω δεν είχε διάθεση να τους ακούει, δεν έβλεπε πουθενά και τη Νικολέτα, του ζαλίζαν τα αυτιά με τον Γκάλη και το Γιαννάκη.

-Τι έχεις ρε και δε μας μιλάς; Του αποκρίθηκε ο Άρης, ένας συνομήλικος από την ίδια τάξη του δημοτικού.

-Το ‘δες χθες;

-Ναι, του απάντησε ο Γιώργος, αλλά δεν χάρηκα. Τι το ‘θελε και το ‘πε; Το ακούσαν όλοι και τον άρχισαν στην πρόγκα.

-Σας γαμήσαμε καλά χθες ε; Κωλοδάχτυλα στα αυτιά, πειράγματα, Ελλαδάρα, ομαδάρα, φωνές, σφυρίγματα… Είχε αρχίζει να κοκκινίζει από τα νεύρα του, είχε φάει και κάτι νερά στη μπλούζα, την κοπάνισε για να γλιτώσει την πρόγκα, με δυο δρασκελιές είχε βρεθεί στην καβάτζα του, σε κάτι σκαλάκια. Σιγά μην τον άφηναν έτσι, ειδικά κάνα δυο κωλοπαιδαράκια που όλο έπαιζαν  κατακέφαλα με την πρώτη ευκαιρία σε κάθε τους συναπάντημα. Είχε κάτσει κάνα δεκάλεπτο λαχανιασμένος και τσαντισμένος, όχι για την πρόγκα, μα με τον μαλάκα τον Άρη που δε τον είχε υποστηρίξει. Δεν ήταν κολλητοί, απλά οι πατεράδες τους «περνούσαν» από την κόβα της γειτονιάς. Εκεί είχαν γνωριστεί, στην εσωτερική αυλή της κόβας. Έπαιζαν με κάτι κόκκινες μπίλιες και περίμεναν να τελειώσουν οι συζητήσεις των μεγάλων, καμιά φορά τους έβαζαν να ζωγραφίσουν και κάνα σφυροδρέπανο σε κάνα πανό για να ξεβαρεθούν.

-Τρέχα μαλάκα έρχονται… και ο Αντρέας έχει σφεντόνα, του είπε ο Άρης που μόλις είχε φτάσει για να του πει τα καθέκαστα.

-Τρέχα, φύγε, πήγαινε σπίτι σου.

-Ευχαριστώ για τη στήριξη, του ‘πε ειρωνικά ο Γιώργος που ήταν τσαντισμένος γιατί ο Άρης δεν είχε πάρει θέση υπέρ της Σοβιετικής Ένωσης… Ο Άρης έπιασε στον αέρα το ειρωνικό σχόλιο και με ήρεμο τόνο του ξηγήθηκε.

-Ο πατέρας μου μού ‘πε να μην πω τίποτα εναντίον της εθνικής. Ήταν άδικο. Πώς και οι δικοί του δεν του ‘χαν πει το ίδιο; Είμαστε ή δεν είμαστε με την USSR γαμώτη; Σκέφτηκε ο Γιώργος. Μπουγέλα με νερό από την πάνω πλευρά των σκαλιών έπεφταν κατά πάνω τους, ο Αντρέας με τη σφεντόνα του δε φαινόταν στο μπουλούκι, ο Γιώργος καθώς έτρεχε φώναζε «ένας-ένας άμα θέλετε…», μα δε σταμάτησε να ακούσει τι του απαντούσαν. Κάτι για τη μάνα του σίγουρα και για τον Τσατσένκο. Καθώς έτρεχε, να σου τη και η Νικολέτα χαρούμενη-χαρούμενη έξω από το φούρνο με ένα χωνάκι με τρεις τέσσερις μπάλες παγωτό επάνω. Οι γονείς την είχαν μοναχοκόρη και της έδιναν μόνιμα χαρτζιλίκι με την προϋπόθεση ότι θα αγοράζει φρέσκο παγωτό που είναι πιο υγιεινό και πιο νόστιμο από το ψυγείο του ψιλικατζίδικου. Είχε χαρεί που τον έβλεπε, είχε δυο μέρες να τον δει. Αυτός βρεγμένος από τα μπουγέλα κοντοστάθηκε μα ήταν φανερά τσιλιαρισμένος, κοιτούσε πίσω, απαντούσε μονολεκτικά. «Τι να έχει αλλάξει» θα σκεφτόταν η έρμη η Νικολέτα, «αυτός μέχρι χθες μου ‘γραφε ραβασάκια και χτυπούσε συνέχεια το κουδούνι για να ζητήσει βοήθεια σε εξισώσεις που δεν μπορούσε να λύσει…» Η αμηχανία ήταν εμφανής στο πρόσωπο του Γιώργου.

-Μου ‘πε η μητέρα σου ότι θα ‘σαι στις κούνιες, πήρα ένα παγωτό και ήρθα να σου πω… δεν πρόλαβε να τελειώσει τη φράση της, ενώ είχε γίνει κόκκινη σαν παντζάρι, γιατί οι φωνές των παιδιών που κυνηγούσαν το Γιώργο τον έκαναν να εξαφανιστεί από μπροστά της.

Καθώς έτρεχε, έκλαιγε από τα νεύρα του. Τα είχε ζητήσει από τη Νικολέτα και σε λίγες μέρες θα ‘φευγε για κατασκήνωση, ίσως να του ‘λεγε την απόφασή της. Βρέθηκε σε μια τρύπα στο λόφο του Φινόπουλου που την ήξερε μόνο αυτός, ήταν η τρύπα που μόνο σε δύσκολες περιπτώσεις περνούσε μέσα της τις ώρες του. Δεν μπορούσε να εξηγήσει το κακό που τον βρήκε με το κωλομπάσκετ. Σουρούπωσε σιγά-σιγά, βγήκε από την κρυψώνα του και κίνησε για το σπίτι, ενώ στο σουβλατζίδικο απέναντι από την είσοδο τα πειράγματα δίναν και παίρναν. Ο Γκάλης είχε καρφιτσωθεί σε ένα παρμπρίζ αυτοκινήτου. Ουρές για το μπιφτέκι του «Θανάση», μαζί με τις μητέρες υπήρχαν και κάποια από τα παιδιά που ήταν με το μπουλούκι που τον είχε κυνηγήσει το απόγευμα, αλλά έκαναν μόκο γιατί υπήρχε περίπτωση μια φανερή εμπλοκή τους σε καβγά να τους στερούσε το πολυπόθητο σουβλάκι. Σε αυτή τη συνθήκη ο μόνος που δεν είχε τίποτα να χάσει ήταν ο Γιώργος. Πριν πάει σπίτι πέρασε από το ψιλικατζίδικο, του ‘χε πει η μάνα του να πάρει αλεύρι πριν γυρίσει σπίτι. Ο ψιλικατζής όμως έλειπε. Ήταν η τυφλέγκω η πεθερά του που μύριζε σαν ασβός, μοναστήρι και πατσατζίδικο μαζί.

-Γεια σου Γιωργάκη τι κάνεις; Του ‘πε καθώς ήταν πίσω από ένα ξύλινο πάσο και καθάριζε κάτι φασολάκια.

-Τι θες να σου δώσω;

-Ένα αλεύρι, απάντησε ο Γιώργος. Μέχρι να ξεκουνηθεί όμως η τυφλέγκω, να γυρίσει και να πιάσει το αλεύρι, ο Γιώργος είχε κλέψει δυο-τρεις σοκοφρέτες, ενώ πέταξε μέσα στο ψυγείο με τα παγωτά μια καρτέλα αυγά που ήταν ακριβώς πάνω από το ψυγείο. Πλήρωσε, καληνύχτισε και έφυγε. Μπαίνοντας στο σπίτι συνάντησε τη μητέρα της Νικολέτας που τη συμπαθούσε πολύ, αφού ήταν η μητέρα της κοπέλας που δεν έβγαζε από το μυαλό του.

-Γεια σας κυρία Βερονίκη, τι κάνετε;

-Καλά Γιώργο μου, εσύ; Ο μπαμπάς, η μαμά;

-Μια χαρά κυρία Βερονίκη.

-Σου είπε η Νικολέτα; Τελικά θα ξαναφύγουμε για Αυστραλία. Ο μπαμπάς της βρήκε δουλειά στο Σίδνεϋ.. Ο Γιώργος τα ‘χασε, η γροθιά του είχε συνθλίψει τις σοκοφρέτες στην τσέπη του καθώς την κοιτούσε και δεν μπορούσε να το πιστέψει.

-Μεθαύριο θα κάνει πάρτι αποχαιρετισμού και θέλουμε να ‘ρθεις, γιατί μου ‘πε ότι μαζεύεις κασέτες με ξένη μουσική.

-Εντάξει κυρία Βερονίκη, θα ‘ρθω… είπε ο Γιώργος ενώ το ασανσέρ τον έφτυνε σαν κουκούτσι στο δεύτερο όροφο που έμεναν αυτός και οι δικοί του. Όταν μπήκε σπίτι του άφησε το αλεύρι στη μάνα του που τον φίλησε στο μάγουλο και κλείστηκε στο δωμάτιό του. Έσκισε τη φωτογραφία με την ομάδα μπάσκετ της Σοβιετικής Ένωσης, έξυσε για ώρα το χαραγμένο Γ+Ν από το κομοδίνο, κοίταξε στα ντουλάπια τις κασέτες του και πήρε μια απόφαση ότι δεν ξαναπάει ποτέ στην κόβα, τουλάχιστον για μπίλιες.

Εσύ να πάρεις πρέπει το ευρωμπάσκετ

Η κε του μπλοκ δημοσιεύει σήμερα το τρίτο και τελευταίο μέρος της μπασκετικής τριλογίας. Για να προλάβω τις όποιες τυχόν διαμαρτυρίες της βάσης για το ελαφρό του θέματος, δεν αγνοώ ότι το πιο μείζον ζήτημα των ημερών είναι η ύπουλη, φασιστική, τραμπούκικη επίθεση των χρυσαυγιτών στους συντρόφους στο πέραμα. Αλλά μες στο τριήμερο του φεστιβάλ δεν έχω τη δυνατότητα να γράψω και έτσι δημοσιεύω κείμενα-«κονσέρβα», που έχουν γραφτεί νωρίτερα. Καλή ανάγνωση.

Το 87’ οι φατμέ τραγουδούσαν πως έρχονται άλλες εποχές και μας προειδοποιούσαν πως θα ξανάρθει η ρουτίνα και θα ξανάρθουνε βροχές, μα κανείς δεν τους άκουγε. Και εμείς προτιμούσαμε να σταθούμε αισιόδοξα στο ότι «κάτι άλλαξε από χθες» χωρίς να μας προβληματίζει αν αυτή η αλλαγή ήταν προς το καλύτερο, το χειρότερο ή με κατεύθυνση το σοσιαλισμό.

Κι ήρθανε όντως αυτές οι εποχές κι αλλάξανε τα κόζια. Κι ενώ ο μη αστικός μύθος μας λέει πως το 92’ στη βαρκελώνη κάποιοι αθλητές της κοινοπολιτείας φορούσαν μπλουζάκια και φόρμες της cccp με το σφυροδρέπανο, σήμερα μετράμε κρούσματα από την ανάποδη –το άλλο άκρο που θα έλεγαν κι οι αγαπημένοι μας φιλελεύθεροι: η σβάστικα στην τσάντα του λαβρίνοβιτς, ο κάτσε με τη φανέλα του ουτσεκά, πιο πριν ο ναζιστικός χαιρετισμός του κατίδη, για να σηκωθούν και να τον δοξάσουν. Κι όλοι μετά να δηλώνουν συντετριμμένοι απ’ το στιγμιαίο λάθος τους και να γίνονται μετανοούσες μαγδαληνές για να το μαζέψουν και να γλιτώσουν την τιμωρία.

Κι οι απολογίες τους είναι κατά κανόνα πιο φαιδρές κι από την πολιτική τους συγκρότηση –δεν ήξερα, δε ρώταγα, δεν είναι αυτό που νομίζεις-, δίνοντας υλικό για ξεχωριστή ανάρτηση. Θυμάμαι πχ κάποτε ο νάβας –καμία σχέση με την παραπάνω κατηγορία, απλά είχε πλάκα η απολογία του κι αξίζει αναφοράς- είχε αποβληθεί σε ντέρμπι με κόκκινη κι αποχωρούσε από το γήπεδο με υψωμένα χέρια και τα μεσαία τους δάχτυλα προς τους αντιπάλους. Και αργότερα προς τη νοημοσύνη μας, όταν είπε στον αθλητικό δικαστή πως έδειχνε στο κοινό το σκορ που ήταν ένα-ένα. Μιλάμε όμως για μια χώρα που πίστεψε κατά πλειοψηφία -και πιστεύει ακόμα δηλ- πως θα γίνει επαναδιαπραγμάτευση για το μνημόνιο, το χρέος είναι βιώσιμο και θα δούμε σύντομα φως στο τούνελ.

Μία σου και μία μου

Τόσα παρόμοια στιγμιαία λάθη όμως είναι σαν τις συμπτώσεις: παύουν να είναι τυχαία και να γίνονται… κατά λάθος. Όπως τιτίβισε κάποιος και στο διαδίκτυο: πώς γίνεται και μπλέκουν όλως τυχαίως όλοι με τα φασιστικά σύμβολα και δεν μπερδεύεται κανείς να φορέσει κατά λάθος πχ μια μπλούζα με σφυροδρέπανο; Και πώς τυχαίνει να μένουν όλοι πρακτικά ατιμώρητοι από τις αρχές, χωρίς να υφίστανται σοβαρές κυρώσεις,; Θα πρόσθετα εγώ.

Ειδικά στην περίπτωση του λιθουανού λαβρίνοβιτς ταιριάζει σε μεγάλο βαθμό το σλόγκαν της διαφήμισης: δεν έτυχε, πέτυχε. Δεν είναι μόνο ότι στην χώρα του κυνηγάν τα κομμουνιστικά σύμβολα και τους παλαίμαχους του κόκκινου στρατού, αποκαθιστώντας με δόξα και τιμή τους συνεργάτες των ναζί. Ή η σατανική ομοιότητα των φρυδιών του γιασικεβίτσιους με αυτά του αντεπαναστάτη γέλτσιν. Είναι και το πολιτικό ποιόν του προέδρου της ομοσπονδίας του που τον κάλυψε, του πασίγνωστου και μη εξαιρετέου άρβιντας σαμπόνις, κι ο αχαλίνωτος αντικομμουνισμός του, που κάλπαζε ήδη από τα χρόνια της σοβιετίας.

Όσοι συλλέγουν παλιά τρίποντα, από τα πρώτα χρυσά χρόνια του περιοδικού, μπορούν να ανατρέξουν στο αρχείο τους, στο νοέμβρη του 93’, τεύχος 260, και σε μια μικρή συνέντευξη του σάμπας στο βασίλη σκουντή, με τίτλο «ο κομμουνισμός με κατέστρεψε» (σσ: επειδή οι σοβιετικοί δεν τον άφησαν να πάει νωρίτερα στο ΝΒΑ). Κι αν θέλετε μια πιο πρόσφατη μαρτυρία σε ηλεκτρονική μορφή, μπορείτε να διαβάσετε αυτό το άρθρο (του σκουντή και πάλι) που λέει για τον σαμπόνις ότι ήταν ανέκαθεν άτακτος, δεν δεχόταν να συστήνεται ως Σοβιετικός υπήκοος και μάλιστα είχε δηλώσει ότι στις παρουσιάσεις δεν ψέλλιζε καν τον εθνικό ύμνο!

Η κλασική δικαιολογία σε αυτές τις περιπτώσεις είναι βέβαια ότι οι αθλητές είναι μεγάλα παιδιά στην ουσία, που παρασύρονται χωρίς να ξέρουν τι κάνουν κι έχουν περίπου το ακαταλόγιστο. Κανείς όμως δε λέει ποιος διαπαιδαγώγησε αυτά τα «παιδιά» και τα άφησε ελεύθερα να αλωνίζουν. Σαν την ασυλία που απολαμβάνουν και κάτι άλλα μαύρα παιδιά, διαφόρων πολιτικών αποχρώσεων. Και αν ήταν να πάει στον αθλητικό δικαστή ο λαβρίνοβιτς, θα μπορούσε να σκεφτεί κάτι εξίσου ευφάνταστο για να τη σκαπουλάρει, πχ ότι έβαλε ένα διακριτικό σημαδάκι στην τσάντα του για να μπορούν επιτέλους να τον ξεχωρίζουν από το δίδυμο αδελφό του.

Παιδιά είναι μωρέ...   Του Πάνου Ζάχαρη

Ας έχουμε εξάλλου υπ’ όψιν μας πως μιλάμε για μια χώρα, όπου πέρσι στον αγώνα ζαλγκίρις-ρεάλ για την ευρωλίγκα, δυο σεσημασμένοι χούλιγκαν, λιθουανοί και φιλοναζί, την έπεσαν στον εντελώς αντιπαθή ρούντι φερνάντες των φιλοξενούμενων και στην απολογία τους είπαν πως το έκαναν γιατί ο παίκτης τους πρόσβαλε βαριά και τους είπε κομμουνιστές, ένεκα το σοβιετικό παρελθόν. Κι εσύ να ακούς την είδηση, να μπλοκάρεις και να μην ξέρεις τι να απαντήσεις στο αρχέγονο ερώτημα: εμείς με ποιον είμαστε;

Κι η περίπτωση κάτσε; Ο πόλεμος ανακοινώσεων μεταξύ θύρας 4 και χρυσής αυγής; Εδώ κολλάει για την τελευταία ειδικά –που έκανε πολύ έξυπνες και μελετημένες ανακοινώσεις για τα δεδομένα της, αλλά την πάτησε γιατί έμπλεξε με παοκτζήδες- ένα άλλο διαδικτυακό τιτίβισμα που σατιρίζει την ανακολουθία των φασιστών και τη στάση τους στις περιπτώσεις κάτσε και κατίδη. Τον ένα τον στήριξαν, ενώ τον άλλο τον έκραξαν, προφανώς γιατί θεωρούν πως η εθνικιστική-φασιστική βλακεία πρέπει να είναι αποκλειστικά ελληνικό προνόμιο.

Κατά τα άλλα μένεις στη μέση αμήχανος κι αναρωτιέσαι αν αξίζει να πάρεις το μέρος (σαν άτομο προφανώς, όχι συλλογικά σαν κόμμα) ενός οπαδικού συνδέσμου –που είναι ταυτόσημο της πρέζας, με την κυριολεκτική και τη μεταφορική έννοια και η βασική του θέση ήταν "μην μπλέκετε τον παοκ στα πολιτικά σας παιχνίδια"- απλά και μόνο με την υποψία και το μη αστικό μύθο πως στη δεκαετία με τις βάτες υπήρχε οργάνωση βάσης θύρας τέσσερα στη νεολαία και κόβα στους ποδοσφαιριστές του ηρακλή (με βάσια, κωφίδη κι έναν εκ των παπαδόπουλων).

Σήμερα ο μόνος αθλητικός χώρος που θα μπορούσαμε να κάνουμε κάτι αντίστοιχο είναι στους ομοσπονδιακούς προπονητές μπάσκετ, όπου είναι κοντά μας ο πετρόπουλος και ο μάκης δενδρινός και ψάχνουν τον τρίτο για να φτιάξουνε κομματική τριάδα. Εκτός κι αν τη διευρύνουμε στον χώρο των παικτών για να μπει κι ο νίκος παππάς, που έκανε κι αυτός πέρσι δήλωση εκλογικής στήριξης και μάλιστα τον ιούνιο, που ήταν από τις πιο δύσκολες αναμετρήσεις και μετρούσαμε στα δάχτυλα –που λέει ο λόγος- τους πραγματικούς μας φίλους και τους βρήκαμε 4,5 (τοις εκατό).

Και όλοι ξέρουμε κατά βάθος πως ο παπάς δεν αποκλείστηκε από τον τρινκιέρι για την απειθαρχία του και τον «προβληματικό του χαρακτήρα», όπως κυκλοφορεί στην πιάτσα, αλλά ότι πληρώνει την πολιτική του απειθαρχία και την κομματική του ένταξη. Πώς αλλιώς να δικαιολογήσει κανείς δηλ την ξεροκέφαλη επιλογή να μείνει γυμνή η ομάδα στην περιφέρεια με τρεις μόνο χειριστές της μπάλας και να μείνει εκτός αποστολής ο πρώτος σκόρερ της περσινής Α1; Και πώς να δει χαΐρι η ομάδα χωρίς έναν κουκουέ; Το 87’ ήταν ο φασούλας –άλλο τι έγινε στη συνέχεια- και το 05’ στο βελιγράδι ο σοβιετοθρεμμένος λάζος, που τον έφαγε ο βασιλακόπουλος. Τώρα;

Τι μέλλει γενέσθαι λοιπόν με την εθνική στο ευρωμπάσκετ; Πριν την έναρξή του ο σκουντής είχε γράψει με αφορμή το όνομα του τρινκιέρι  το σύνθημα ‘εμπρός αντρέα για μια ελλάδα νέα’, που κολλάει και με το πολιτικό παρελθόν του βασιλακόπουλου. Σύντομα όμως περάσαμε από το δόξα τω θεώ στο βόηθα παναγιά. Και αν δεν αφήσουμε τις πατάτες πίσω μας στην γενέτειρα του καποδίστρια (κόπερ ή capo d’ istria στα ιταλικά), σύντομα θα αποχαιρετήσουμε τη διοργάνωση –και ας νικήσαμε τους κακούς μας δαίμονες, ισπανούς.

Το πρόβλημα είναι πως από τότε που πήγαν σεπτέμβρη τα ευρωμπάσκετ (που στο μέλλον θα γίνονται κάθε τέσσερα χρόνια, όχι επειδή σκοτίστηκε η φίμπα για τους παίκτες που ξεζουμίζονται αλλά γιατί σκέφτεται το προϊόν της που απαξιώνεται με τόσες πρωτοκλασάτες απουσίες)... Από τότε λοιπόν που πήγαν σεπτέμβρη τα ευρωμπάσκετ, πέφτουν χρονικά πάνω στο φεστιβάλ της οργάνωσης.

Θυμάμαι το 11’ στο πάρκο τρίτση, που ήταν το 37^ο φεστιβάλ και το 37^ο ευρωμπάσκετ ταυτόχρονα και είχαν μαζευτεί πηγαδάκια συντρόφων στη μοναδική καφετέρια του πάρκου που είχε οθόνη για να ρίξουν λαθραίες ματιές στον αγώνα της εθνικής με τη γαλλία. Θα μπορούσα να πω μάλιστα πως ήμασταν περισσότεροι κι από αυτούς που παρακολούθησαν ύστερα την αθλητική εκδήλωση με τον χάρο. Κι όπως φεύγαμε μπριζωμένοι με την τζάμπα ήττα που μας έκοψε την υπέρβαση, νόμιζες πως θα ακούσεις από τα μεγάφωνα: 37^ο ευρωμπάσκετ κνε-οδηγητή, εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία. Ή δίνε πάσα σε όποιον είναι ελεύθερος. Εσύ να πάρεις πρέπει το ευρωμπάσκετ*.

*Αυτά βέβαια ήταν τα περσινά συνθήματα του φεστιβάλ (και όχι του 11’), αλλά ας μην αφήσουμε μια τόσο μικρή λεπτομέρεια, να χαλάσει έναν τέτοιο συνειρμό.

Ιεροσυλία θα μου πεις, ε; Εντάξει εδώ η βαλαβάνη μετέφρασε την εξουσία ‘διαχείριση’, σε αυτό θα κολλήσουμε τώρα;

Οι Γιούγκοι είναι φίλοι μας

Οι γιούγκοι μπορεί να μην ανήκαν ακριβώς –ούτε καν στο περίπου δηλ- στο δικό μας, σοσιαλιστικό μπλοκ {είσαι πασόκ και δεν χωράς στο σοσιαλισμό μου, που λέει κι η παράφραση του τραγουδιού}, αλλά είχαν εξίσου δραματικό ιστορικό φινάλε, που κορυφώθηκε την ίδια περίοδο που διαλύθηκε η σοβιετική ένωση, κι αυτό δεν είναι τυχαίο.

Ήδη από το 90’ φαινόταν που πηγαίνει το πράγμα, με τα επινίκια για το χρυσό στο μουντομπάσκετ της αργεντινής να επισκιάζονται από το επεισόδιο με τους κροάτες.. σημαιοφόρους και τον ντίβατς.
Κι ένα χρόνο μετά στο ευρωμπάσκετ της ρώμης, που ήταν το κύκνειο άσμα της, η γιουγκοσλαβία είχε αρχίσει ήδη να αποσυντίθεται και έχασε μεσούσης της διοργάνωσης το σλοβένο γιούρι ζντοβτς, που κλήθηκε εσπευσμένα να επιστρέψει από τον πρόεδρο της... νέας του πατρίδας –που ήταν ακόμα στα γεννοφάσκια της. Και πήρε το δικό του χρυσό μετάλλιο –που το κατέκτησαν αήττητοι οι γιούγκοι- μερικά χρόνια αργότερα, από τους παλιούς συμπαίκτες και πρώην συμπατριώτες του.

Στη συνέχεια ατσαλώθηκαν οι δεσμοί μας με τους γιούγκους {συγκεκριμένα τους σέρβους, δηλ τους νότιους γιούγκους, τους γιουγκο-γιούγκους για την ακρίβεια} με τους βομβαρδισμούς της πατρίδας τους και του βελιγραδίου από το νατο και λοιπές δημοκρατικές δυνάμεις –ο πρώτος βομβαρδισμός ευρωπαϊκής πρωτεύουσας μετά τη φρίκη του β’ παγκοσμίου πολέμου.
Γιατί αν τους περιμέναμε να ατσαλωθούν από το μπάσκετ, ζήτω που καήκαμε.. Το πιο πιθανό είναι είχαμε καταλήξει σε πόλεμο.

Το καλοκαίρι του 95’ το ευρωμπάσκετ διεξάγεται στην αθήνα, στο καινούριο (τότε) κλειστό του οακα, κι η... ομόδοξη ελληνοσερβική φιλία δοκιμάζεται σκληρά στον τελικό. Εκεί όπου το ελληνικό κοινό φωνάζει ρυθμικά ‘λιέ-του-βα’ για την ηττημένη παρέα των σαμπόνις, μαρτσουλιόνις και σία, και αποδοκιμάζει τον εθνικό ύμνο της (κουτσουρεμένης) γιουγκοσλαβίας στην απονομή, ενώ ο ντανίλοβιτς μας δείχνει πού ακριβώς μας έχει καταχωρήσει. Και μόνο ο ζάρκο το ρίχνει στην πλάκα με το σύνθημα που τον πικάριζε. Δε θα πάρεις κύπελλο ποτέ, πασπαλιέ, πασπαλιέ. Που πάσπαλ(ι) τον λέγανε δηλ τον άνθρωπο, αλλά κάπως έπρεπε να βγαίνει το σύνθημα.
Την ίδια στιγμή οι συμπατριώτες του στο βελιγράδι περικύκλωναν το ελληνικό προξενείο, εξοργισμένοι με την απαράδεκτη συμπεριφορά των ομόδοξων αδελφών τους.

Οι σέρβοι είναι αδέλφια μας κι εμείς αδελφοκτόνοι.

Πώς να μην αγανακτήσεις όμως –κι ας μην υπήρχαν τότε πλατείες- με όσα γίνονταν στο παρκέ, ή μάλλον παραπλεύρως από τους γκρίζους του στάνκοβιτς; Μία ήττα στον όμιλο από τους γιούγκους για την εθνική, με τον αγγελίδη να καρφώνει στα μούτρα του ντίβατς {τι λες τώρα;} και σπρώξιμο από τη διαιτησία. Κι άλλη μία στα ημιτελικά με τον ίδιο περίπου τρόπο. That’s what FIBA wants! που θα ‘λεγε και μια ψυχή από άλλο άθλημα. Για να μην πιάσουμε τι θα ‘λεγε το στόμα του drogba...

Βρείτε τις διαφορές (αν υπάρχουν)

Ίδιο έργο και στο ευρωμπάσκετ της ισπανίας το 97’ και ένα χρόνο αργότερα –πάλι στην αθήνα και πάντα στα ημιτελικά- με τον παπ στις βολές να είναι πιο εκνευριστικός κι από τη διαιτησία. Με αυτά και με αυτά η αντιπάθεια παγιώθηκε και προσωπικά μου ‘φυγε καμιά δεκαριά χρόνια αργότερα, που άλλαξαν τα κόζια κι οι ρόλοι. Αυτοί ήταν διοργανωτές και πάτωσαν, με προπονητή ομπράντοβιτς, κι εμείς σηκώσαμε το κύπελλο μες στο σπίτι τους.
Μετά όμως ξανανοίξαμε λογαριασμό με τεόντοσιτς και σία, σε ένα φιλικό στο ακρόπολις που κατέληξε σε γρονθοπατινάδα. Με το ‘λεβέντη’ τον κρίστιτς να πετάει μια καρέκλα στον μπουρούση, που είχε πάει σαν ειρηνοποιός να τον σώσει από την οργή του σοφοκλή –που όταν ήταν μικρός έπεσε στην χύτρα με τα χάμπουργκερ και δεν καταλαβαίνει τίποτα από χτυπήματα.

Και να φανταστείς πως στην αρχή η σχέση μας είχε ξεκινήσει πολύ διαφορετικά –τουλάχιστον για μένα. Όχι γιατί θαύμαζα τη μεγάλη γενιά του ντράζεν και της γιουγκοπλάστικα –αστεία πράγματα, άρης είσαι. Αλλά γιατί το 89’ ήμουν με τους σοβιετικούς (με πρωτόλεια πολιτική συνείδηση) κι είχα νευριάσει με την ήττα από την ελλάδα, οπότε στον τελικό υποστήριζα για εκδίκηση τους γιούγκους. Κι όλα αυτά χωρίς ιδιαίτερη ενθάρρυνση από το σπίτι, που τότε, τέλη ιούνη του 89, με ανοιχτές τις διαπραγματεύσεις για σχηματισμό κυβέρνησης, είχε πιο σοβαρά πράγματα να το απασχολούν.
Να δεις τι σου ‘χω για μετά...

Το 95’ πάντως, υπήρχαν και πιο χοντρές έχθρες που έμειναν στην ιστορία. Η ελλάδα έβρισκε τρίτη σερί χρονιά στο μικρό τελικό την κροατία, που τα μούσκευε στα ημιτελικά και ξεσπούσε μετά πάνω μας κι ο ντίβατς ευχόταν ‘να κερδίσουν οι κροάτες για να βγουν τρίτοι, να ανέβουν στο βάθρο και να αναγκαστούν να ακούσουν προσοχή τον εθνικό μας ύμνο’. Κάτι που δεν έγινε ποτέ όμως γιατί πήραν εντολή από τον τούτσμαν νομίζω και σηκώθηκαν να φύγουν, πριν ανέβουν στο βάθρο οι σέρβοι για την απονομή.

Αργότερα τα πάθη καταλάγιασαν κάπως -τους προφύλαξε κι η θεά τύχη που δεν τους έφερε αντιμέτωπους σε κάποια μεγάλη διοργάνωση- αλλά η φλόγα σιγοκαίει ακόμα κι όχι μόνο με τους κροάτες αλλά και με τις άλλες πγδ (πρώην γιουγκοσλαβικές δημοκρατίες), όπως στο δεύτερο όμιλο του φετινού ευρωμπάσκετ, που θύμιζε βαλκανιάδα και βρέθηκαν να μιλάνε την ίδια γλώσσα σέρβοι, μαυροβούνιοι, βόσνιοι και φυρομακεδόνες, με διοργανωτές σλοβένους –και τσόντα τους κάποτε συμπατριώτες λιθουανούς και λετονούς (αλλά αυτή είναι από άλλη ανάρτηση). Κι έγιναν σοβαρά επεισόδια εκτός γηπέδου μεταξύ σέρβων και βόσνιων, όπου ξύπνησαν τα πάθη του εμφυλίου.

Ο αθλητικός μύθος λέει μάλιστα πως το φιτίλι του πολέμου άναψε με αφορμή έναν ποδοσφαιρικό αγώνα του γιουγκοσλάβικου πρωταθλήματος μεταξύ ντιναμό ζάγκρεμπ κι ερυθρού αστέρα, αν δεν κάνω λάθος. Μια παρόμοια ιστορία υπάρχει για τα προκριματικά του μουντιάλ του 70’ στο μεξικό και την πολεμική σύρραξη μεταξύ σαλβαδόρ κι ονδούρας νομίζω, στην κεντρική αμερική. Αυτά μπορεί να κινούνται βέβαια στο όριο της υπερβολής για να ιντριγκάρουν και να πουλήσουν ως ιστορίες, αλλά δείχνουν πόση δύναμη έχει ο αθλητισμός με τους έντονους συμβολισμούς που προσφέρει.

Όπως πχ η μεταγραφή του μαγιάρου ντέταρι στον ολυμπιακό επί κοσκωτά, ως χειροπιαστή απόδειξη πως η ουγγαρία ήταν ανέκαθεν ο αδύναμος κρίκος και η πιο δυτική λδ του ανατολικού μπλοκ, πολύ πριν πέσει το τείχος. Ή το συμβολικό επισφράγισμα της περεστρόικα με το άνοιγμα των συνόρων, όταν έπιασε λιμάνι η ‘σοβιετική τρόικα’: προτάσοφ-σαβίτσεφ-λιτόφτσενκο. Και μόνο τυχαίο δεν είναι πως το ερασιτεχνικό αθλητικό ιδεώδες, με την απαγόρευση συμμετοχής στους ολυμπιακούς για τους επαγγελματίες αθλητές, ‘κατέρρευσε’ οριστικά κι αμετάκλητα το 92’ στη βαρκελώνη, ένα χρόνο μετά τη διάλυση της εσσδ.

Δεν υπάρχει όμως πιο ισχυρός συμβολισμός από το κύπελλο πρωταθλητριών στο μπάσκετ, που πήρε η παρτιζάν στο final four της πόλης το 92’, στο πρώτο έπος του ζοτς με το τρελό τρίποντο του σάσα τζόρτζεβιτς, σε μια χρονιά που έπρεπε να δώσει όλα τα παιχνίδια της μακριά από την έδρα της στο βελιγράδι και την είχαν όλοι ξεγραμμένη.

Και ίσως πιο ισχυρός ακόμα να είναι το μουντομπάσκετ της ιντιανάπολις το 02’, με τους αργεντινούς να σπάνε πρώτοι το αήττητο των ηπα, αλλά τους σέρβους να τους δίνουν την χαριστική βολή στο νοκ άουτ παιχνίδι, να τις αφήνουν εκτός  τετράδας και να τους κλείνουν το σπίτι, παίρνοντας μια κάποια ηθική ρεβάνς για τους βομβαρδισμούς στην πατρίδα τους προ τριετίας. Και τις βύθισαν στο πένθος, δώδεκα μόλις μήνες μετά την 11^η σεπτέμβρη, σε μια καινούρια μπασκετική εκδοχή της. {Τέσσερα χρόνια αργότερα τους τη θύμισε και η ελλάδα την επέτειο, στο μουντομπάσκετ της ιαπωνίας και έδεσε το γλυκό. Κι είμαστε η τελευταία ομάδα που τους έχει κερδίσει σε μεγάλη διοργάνωση}.

Αυτή ήταν κι η πιο συμπαθητική εκδοχή της μπασκετικής σερβίας που μπορώ να θυμηθώ, αν και δεν κράτησε πολύ γιατί στον τελικό με την αργεντινή ήρθε το απροκάλυπτο σπρώξιμο του πιτσίλκα και το ντεζαβού με τις… γκρίζες σκιές του παρελθόντος.

Παρόλα αυτά το ερώτημα είναι πόσο νωρίτερα θα είχαν καταφέρει να νικήσουν τους αμερικάνους ως ενιαία γιουγκοσλαβία και με τον ντράζεν εν ζωή κι αν θα μπορούσαν να κοντράρουν τις πρώτες ντριμ τιμ στις αρχές του 90. Αυτό είναι από τα υπέροχα αντιδιαλεκτικά ερωτήματα που μας γεμίζει πολλές φορές η ιστορία και ο αθλητισμός.

Αυτό που δεν γνωρίζουν όμως οι περισσότεροι –ή έχουν ξεχάσει οι παλιότεροι- είναι πως το μουντομπάσκετ του 94’, δεν ήταν να γίνει στον καναδά που φιλοξένησε τελικά τη διοργάνωση αλλά στην ενιαία γιουγκοσλαβία. Κι εκεί θα φτανε στα ντουζένια της η μεγάλη γενιά των πλάβι –μεγαλύτερη ίσως κι από την προηγούμενη των τσόσιτς, νταλιμπάγκιτς, κιτσάνοβιτς με τα τρία σερί ευρωπαϊκά και το χρυσό στους ολυμπιακούς της μόσχας- και θα βλέπαμε πόσα απίδια πιάνει ο σάκος.

Η συνέχεια είναι γνωστή βέβαια. Η γιουγκοσλαβία διαλύθηκε και διαμελίστηκε, ενώ στους σέρβους επιβλήθηκε εμπάργκο από τις διεθνείς αθλητικές διοργανώσεις {που έστειλε τους δανούς στη θέση τους το 92’, για να κάνουν τη μεγαλύτερη έκπληξη στην ιστορία του ευρωπαϊκού πρωταθλήματος, στο ποδόσφαιρο. Τη μεγαλύτερη μέχρι την επόμενη, που θα ‘λεγε κι ο γκάλης, αν σκεφτούμε την εθνική στα γήπεδα της πορτογαλίας το 2004)}.

Αυτό είναι όμως που ατσάλωσε τους περήφανους σέρβους και τους έκανε να ματώνουν για τη φανέλα κάνοντας την μπασκετική υφήλιο να τους βγάζει το καπέλο. Τελικά οι γιούγκοι ανέλαβαν ξανά διεθνή διοργάνωση δέκα χρόνια αργότερα, το ευρωμπάσκετ του 05’, όπου ξανακούστηκε το τιρινινί και τα υπόλοιπα είναι ιστορία. Αλλά αυτό το κουβάρι θα το ξετυλίξουμε άλλη φορά.

Αντί επιλόγου μια πιθανή δωδεκάδα, που θα μπορούσαν να κατεβάσουν το 94’ οι γιούγκοι αν είχαν μείνει ενωμένοι -και ζούσε ακόμα ο ντράζεν:

ζντοβτς, τζόρτζεβιτς, σρετένοβιτς ή περάσοβιτς, ντανίλοβιτς, πέτροβιτς,

κόμαζετς, κούκοτς, πάσπαλι, ράτζα, σάβιτς, βράνκοβιτς, ντίβατς

και μου περισσεύει ο ρέμπρατσα και πόσοι άλλοι.

Προπονητικό δίδυμο, η κουμπαριά ίβκοβιτς-ομπράντοβιτς και περισσεύει ο μάλκοβιτς και μερικοί ακόμα.

Ήρθανε άλλες εποχές

Χτες ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση του ευρωμπάσκετ της σλοβενίας κι η κε του μπλοκ προχωρά σε μια σειρά αναρτήσεων με ελεύθερους συνειρμούς και καταδύσεις στην ιστορία, με αφορμή όσα είδε μέχρι στιγμής στη διοργάνωση.

Η πιο σημαντική είδηση από τον όμιλο της εθνικής ήταν ίσως ο ηχηρός αποκλεισμός της ρωσίας, που πήγε άπατη σαν (ταξικό) ναυάγιο –ενώ πέρσι στο λονδίνο πήρε το χάλκινο- έχοντας στον πάγκο της καπετάνιο το βασίλι καράσεφ, που δε φάνηκε καλός στη φουρτούνα, κυρίως επειδή του έλειπαν πολλά πρωτοπαλίκαρα. Ο καράσεφ στα νιάτα του, τη μαύρη (σαν χόλντεν) δεκαετία του 90’, ήταν από τους καλύτερους οργανωτές (play maker). Αλλά μόλις πρόσφατα έμαθα πως κανονικά το όνομά του προφέρεται καρασόφ –και ένας τοίχος (του βερολίνου) γκρεμίστηκε στο μικρόκοσμο μέσα μου.

Θυμήθηκα όμως το γκόρμπι, που στα αγγλικά γραφόταν gorbachev και τον πνευματικό του πατέρα, το νικήτα, που μια μειοψηφία τον έλεγε κρούτσεφ, από το αγγλικό khrushchev. Και δεν ξέρω εάν ο καράσεφ είναι κι αυτός ρεβιζιονιστής, αλλά για να γίνει ομοσπονδιακός προπονητής, χρειάστηκε να γίνουν κάποιες εκκαθαρίσεις και η μπάλα πήρε και τον κατσικάρη, που εξωθήθηκε σε παραίτηση, παραμονές της διοργάνωσης. Εκτός και αν τον έφαγαν οι ρώσοι για αντίποινα στη δουλειά που χάλασε με δεπα και σαββίδη.

Φώτης Κατσικάρης, θύτης και θύμα του ρωσόδουλου μπλοκ

Η ρώσικη γλώσσα έχει γενικώς πολύ διαφορετικούς κανόνες προφοράς από τους δικούς μας –γι’ αυτό συνήθως κακοποιούμε τα ονόματα και τις λέξεις τους. Δε θέλω να γίνω σχολαστικός σαν το σπυρόπουλο, αλλά η σωστή προφορά κάποιων διεθνών παικτών για παράδειγμα είναι κιριλένκα και ζεβροσένκα, γιατί το άτονο [ο] διαβάζεται όπως το δικό μας άλφα. Αν ακούσεις πχ τους ρώσους να μιλάνε για σακαλάντ, εννοούν τη σοκολάτα. Κι όταν λένε ρακέτα, δε γίνεται λόγος για αντισφαίριση και τενίστες, αλλά για ρουκέτες, πυραύλους –άντε και τους χιούστον ρόκετς.

Αυτό που δεν έχω καταλάβει πάντως είναι τι συμβαίνει με το πανεπιστήμιό τους, το λομονόσοφ, και τους γλίτωσαν τόσο [ο] χωρίς να τονίζονται.

Όσο κι αν φαίνεται περίεργο λόγω της φετινής παρακμής τους, οι ρώσοι είναι η τελευταία ομάδα που πήρε το ευρωμπάσκετ, πριν από τους ισπανούς και την κονκισταδόρικη κυριαρχία τους στην ήπειρο –κι η ελλάδα είναι η τελευταία εθνική στο ποδόσφαιρο που πήρε το γιούρο πριν από τη ρόχα, οπότε ας μην το κάνουμε θέμα. Το πήρανε μάλιστα μες στο σπίτι τους, με ένα σουτ του χόλντεν που τους άφησε ξερούς, σεπτέμβρη του 07’, ανήμερα των εθνικών εκλογών στην ελλάδα, στην επανεκλογή του καραμανλή (που «τον έριξαν» ντεμέκ επειδή έκανε «ανεξάρτητη πολιτική» παίζοντας μπάλα και με τους ρώσους) και το κόκκινο 8,2% που μας ανέβασε προσωρινά το ηθικό και τις αυταπάτες. Και τη νύχτα κάποιοι από εμάς δεν πέφταμε για ύπνο αν δεν βλέπαμε πρώτα το ποσοστό μας να πιάνει το οχτάρι στο μπροστά ψηφίο, για να κλείσουμε τα μάτια μας ευτυχισμένοι.

Οι ρώσοι λοιπόν προβάλλουν σε κάθε φίλαθλη συνείδηση ως οι νόμιμοι κληρονόμοι της κραταιάς –μπασκετικά και γενικότερα- σοβιετικής αρκούδας. Αν και η τελευταία καλή σοβιετική ομάδα είχε ως βάση της τους… «βαλτικάριους», που ήταν οι πρώτοι που αποσχίστηκαν. Σαμπόνις, μαρτσουλιόνις, βάλτερς, χομίτσιους, κουρτινάιτις… ως κι ο διαβόητος γιοβάισα με το τρίποντο στο ταμπλό του σεφ, λιθουανός ήταν. Ενώ ο βολκόφ, το ‘παιξε λίγο δίπορτο μετά τη διάλυση, πριν αποφασίσει τελικά να επιλέξει ουκρανική υπηκοότητα –κι άφησε μόνο τον τσατσένκο στους ρώσους, που ήταν αγαθός γίγαντας, κατ’ εικόνα και ομοίωση της μαμάς πατρίδας.

Κι ήταν αρκετοί αυτοί που βρέθηκαν στο ίδιο δίλημμα με το βολκόφ, όπως εκείνος ο κοσμοναύτης που πέταξε για το διαστημικό σταθμό μιρ ως σοβιετικός πολίτης, έμεινε έναν χρόνο και όταν επέστρεψε, βρήκε τη σοβιετία διαλυμένη και του είπαν να επιλέξει τι εθνικότητα προτιμά να έχει.

Τα ύστερα του (νέου) κόσμου, του σοσιαλισμού…

Το τελευταίο ευρωμπάσκετ που πήρε η σοβιετία ήταν το 85’, πριν αρχίσει η παραλυτική δράση της περεστρόικα, με μια τελευταία αναλαμπή το χρυσό στη σεούλ το 88', όπου περάσαμε καθαρά τις ηπα σε μετάλλια, ενώ τις πέρασε κι η λδγ με τη φόρα που είχε πάρει. Και αν συμμετείχε η λδ κορέας, μπορεί να περνούσε κι αυτή τους διοργανωτές νότιους, για να ‘ταν ολοκληρωτική η επικράτηση –μποϊκοτάρισε όμως τους αγώνες μαζί με κούβα, νικαράγουα και μερικές χώρες ακόμα.

Όλα έμοιαζαν ανθηρά κι ευοίωνα για τον υπαρκτό που γνωρίσαμε, από αθλητικής άποψης…

Μπορείτε να θυμηθείτε εδώ ένα παλιότερο σχόλιο στο μπλοκ, που αποτυπώνει γλαφυρά την πολιτικο-αθλητική διακύμανση συναισθημάτων εκείνα τα χρόνια –αν και τα έχει ανάκατα, μαζί με ποδοσφαιρικά σχόλια για τα μινγκ του λομπανόφσκι.

Στα δύο επόμενα ευρωμπάσκετ, μετά το 85’, η σοβιετική ομάδα έπεσε πάνω στην εθνική μας. Και ειδικά η δεύτερη, στο ζάγκρεμπ το 89’, παρόντος του σαμπόνις (που έλειπε στη.. μαυριτανία το 87’) ήταν σοκαριστικό, σαν προάγγελος του ‘τέλους της ιστορίας’, λίγους μήνες μετά. Αν και αυτό επήρθε οριστικά σε συμβολικό επίπεδο την περασμένη δεκαετία, όταν είδαμε αμερικανό παίκτη (τζέι αρ χόλντεν) βασικό στην εθνική ρωσίας. Πιο σοκαριστικό κι από την χειραψία τσακαλώτου-βαφειάδη, να τα λένε σαν δυο καλοί φίλοι. Κι έκτοτε άνοιξαν φάμπρικα όλες σχεδόν οι εθνικές και είναι σα να παίζουν στις διοργανώσεις με έναν ξένο. Να δεις που σε λίγα χρόνια θα συμμετέχουν και κοινοτικοί…

Στο επόμενο ευρωμπάσκετ της ρώμης (91’) η αρκούδα ήταν ξεδοντιασμένη σε κάθε επίπεδο και δεν πέρασε καν από τον προκριματικό όμιλο. Ενώ το καλοκαίρι του ίδιου έτους έλαβε χώρα και το λεγόμενο πραξικόπημα του αυγούστου, που ήταν χρεοκοπημένο εν τη γενέσει του, καταδικασμένο να αποτύχει –πιο πολύ κι από το τρίποντο του γιοβάισα από τη γωνία.

Ενώ το 93’, στο πρώτο ευρωμπάσκετ μετά τις κοσμογονικές –ή κοσμοκτόνες, εξαρτάται από ποια σκοπιά το βλέπει κανείς- αλλαγές και το θάνατο του ντράζεν, η σκέτη ρωσία πήγε ως αουτσάιντερ ως τον τελικό κι έχασε στο πρώτο παιχνίδι που λογιζόταν ως φαβορί, από την ενοποιημένη οικοδέσποινα γερμανία. Κι έτσι η κατ’ ευφημισμόν ενοποίηση –όπως βαφτίσανε την προσάρτηση της λδγ- νίκησε το διαλυτικό προτσές σε σοβιετία και γιουγκοσλαβία. Και ειδικά αυτό το τελευταίο, πυροδοτήθηκε με καταλύτη (αν όχι πρωταγωνιστή) το… γερμανικό καθεστώς –ε τι, μόνο τον άσαντ και τον ‘άξονα του κακού’ θα αποκαλούμε «καθεστώς»; Ο δυτικός κόσμος γιατί να εξαιρείται;

Ενδιάμεσα είχαν προηγηθεί δυο δεύτερες θέσεις σε μουντομπάσκετ. Μία το 86’ στη μαδρίτη, με το κοινό και το συρίγο να ζητωκραυγάζουν στον ημιτελικό υπέρ της σοβιετίας, που έκανε την απόλυτη ανατροπή με τους γιούγκους –πιο δραματική κι από τις πολιτικές που ακολούθησαν στο τέλος της δεκαετίας και της ιστορίας- και να μαζεύουν διαφορά 9 πόντων σε ένα λεπτό, με τρία τρίποντα και τα βήματα του αμούστακου τότε ντίβατς, για να πάει το ματς στην παράταση.

Και μια δεύτερη, το 90’ στην αργεντινή, που είχαν κακή ομάδα και κοιμήθηκε ο δίας για να φτάσουν στον τελικό, όπου όμως έγειρε αποφασιστικά η γιουγκο-πλάστιγκα υπέρ των πολύ ανώτερων πλάβι. Κι οι μεν πλάβι διαλύθηκαν σαν τους σοβιετικούς, η δε γιουγκοπλάστιγκα (για τους φίλους ποπ 84’) μετονομάστηκε αργότερα σε κκ σπλιτ, χωρίς ωστόσο να έχει την παραμικρή σχέση με τα κκ που ξέρουμε κι εμπιστευόμαστε, γιατί αρνήθηκαν να μεταλλαχτούν. Αλλά αυτά θα τα δούμε στην επόμενη ανάρτηση.

Οι ρώσοι συνέχισαν την παράδοση και μετά τις ανατροπές, με δυο δεύτερες θέσεις στον καναδά το 94’, με τον νοσόφ να πανηγυρίζει επί ένα λεπτό την τάπα που φιλοδώρησε στο σακίλ και στην αθήνα το 98’, όπου έπεσαν στους αιώνιους γιούγκους –και τους αιώνιους γκρίζους του στάνκοβιτς. Ενώ σε συλλογικό επίπεδο, η τσσκα ανέκτησε την αίγλη του παρελθόντος, με ιθύνοντα νου τον γκομέλσκι, που ήταν κάτι σαν το σουσλόφ του μπάσκετ: φιλόσοφος, παντός καιρού και πάντα μες στα πράγματα, με κάθε εξουσία. Αλλά οι ρώσοι ανέπτυξαν πελατειακές σχέσεις με τους ελληνικούς συλλόγους σε φάιναλ φορ κι άλλους κρίσιμους αγώνες «ζωής και θανάτου», αν θυμηθούμε και την ιστορία με τα νερά στο σεφ.

Πριν την αποφράδα περεστρόικα πάντως, όλη η ιστορία των ευρωμπάσκετ ήταν βαμμένη κόκκινη –με μικρές ροζ αποχρώσεις το 70’, που πήραν τρία συνεχόμενα οι γιούγκοι. Ακόμα και προπολεμικά τα τρία πρώτα τα πήραν η λετονία κι η λιθουανία, ως ανεξάρτητες χώρες, λίγο πριν γίνουν σοβιετικές δημοκρατίες κι ενσωματωθούν στην εσσδ. Μεταπολεμικά οι σοβιετικοί κατέκτησαν δεκατέσσερις απ’ τις 21 επόμενες διοργανώσεις εκ των οποίων οι οκτώ συνεχόμενες, ενώ ανέδειξαν τον σεργκεί μπέλοφ έξι φορές στην κορυφαία πεντάδα του τουρνουά. Και όσες διοργανώσεις δεν πήραν πήγαν στα χέρια αδελφών λδ, όπως η ουγγαρία κι η τσεχοσλοβακία.

Το μόνο ευρωμπάσκετ που μας ξέφυγε πριν το 87’, ως σοσιαλιστικό μπλοκ –με την (πολύ) ευρεία έννοια, αν συμπεριλάβουμε και τους γιούγκους σε αυτό- ήταν το 83’ στη γαλλία, που το κατέκτησε η ιταλία στον τελικό με τους (ηττοπαθείς τότε) ισπανούς. Τα διηγείται πολύ ωραία σε μια αναδρομή του στο παρελθόν ο βασίλης σκουντής και γράφει χαριτολογώντας για το μόλις πρώτο θρίαμβο του… ‘υπαρκτού καπιταλισμού’. Αλλά και για ένα σπαρταριστό σκηνικό με τα πέντε φάουλ του σαμπόνις και τη θύελλα διαμαρτυριών από κάποιους έλληνες εκδρομείς, που ήταν φίλα προσκείμενοι στο κκε..!!

Πού και να ‘ξεραν βέβαια, σε τι δύσκολη θέση θα ‘ρχονταν μια τετραετία αργότερα, στον τελικό της αθήνας με τη σοβιετία να παίζει εναντίον της ελλάδας. Αλλά και την πολιτική κατάληξη-κατάντια του σαμπόνις και γενικά της λιθουανίας και των διεθνών της. Αυτά θα τα δούμε όμως τις επόμενες μέρες..

Υστερόγραφο

Για επιδόρπιο στο πιάτο η προεπιλογή της σοβιετικής ομάδας όνειρο όλων των εποχών, από τα χρόνια του εφιάλτη κι έπειτα –δηλ από το 85’ και μετά- με καθαρά υποκειμενικό κριτήριο.

Θέση 1 (play maker): σεργκέι μπαζάρεβιτς, τιιτ σοκ, βασίλι καράσεφ

Θέση 2 (shooting guard): μαρτσουλιόνις, βάλτερς, ιγκόρ κουντέλιν

Θέση 3 (small forward): κουρτινάιτις, κιριλένκο, χριάπα

Θέση 4 (power forward): βολκόφ, τιχονένκο, πανόφ

Θέση 5 (center/pivot): τσατσένκο, μιχαήλοφ, νοσόφ

Τεχνικό επιτελείο

Προπονητής: αλεξάντρ γκομέλσκι

Βοηθός προπονητή: στάνισλαβ ερέμιν

Άφησα εκτός αποστολής το σαμπόνις, γιατί δεν εξασφάλισε πιστοποιητικό... πολιτικών φρονημάτων.

Ένα βήμα μπρος...

Το τελευταίο διάστημα, ζήσαμε μέρες που έδιναν την ψευδαίσθηση ότι καθεμιά μετράει για μήνας. Και μια κατάσταση, που πιάνεσαι από τις επιθυμίες σου για να την πεις προ-επαναστατική. Κι ίσως να έχει κάτι από το σπέρμα της επανάστασης, αλλά να χρειάζονται πολλά ακόμη για τη γονιμοποίηση, και τελικά να έχει μια μακρινή συγγένεια, όπως έχεις με τον προπάππο σου. Αλλά αν το απλουστεύσεις πολύ και το δεις μηχανιστικά, θα είναι σαν να πιστεύεις ότι ο προπάππος σου πήγε με την προγιαγιά έχοντας για σκοπό του να βγάλει εσένα, που προέκυψες πολύ αργότερα. Η δική μας γενιά όμως, έχει τη δυνατότητα να γεννήσει κάτι καλό (όχι τεχνητά, αλλά) συνειδητά.

Μία μέρα πριν (νωρίς -κι επέτειος του τιρινίνι επίσης) φοβόμουν πως είτε έτσι είτε αλλιώς μας την είχανε στημένη. Αν δεν πηγαίναμε σύνταγμα, θα γινόταν ο συνήθης κακός χαμός, με το κόμμα που τα έστριψε κι έστριψε κάπου στα λουδουδάδικα, ή εκεί γύρω. Κι αν πηγαίναμε, θα γινόταν ο άλλος κακός χαμός. Θα έκαιγαν ξέρω ‘γω τη βουλή, να το φορτώσουν στο ντιμιτρόφ και να δείξουν ότι ήρθαν οι κακοί διαδηλωτές, κόμματα και συνδικάτα, και χάλασαν την όμορφη κι ειρηνική κινητοποίηση των απλών ανθρώπων. Ο γκάντι ζει και σπέρνει εφιάλτες. (Που δηλ αυτό έκαναν, αλλά δεν τους βγήκε έτσι όπως ήθελαν. Το κόμμα έδειξε πολύ καλά αντανακλαστικά, που ποτέ καμιά γραφειοκρατία δε θα μπορούσε να δείξει).
Κι έτσι όλοι θα ασχολούνταν με το πού πήγε και τι έκανε το παμε. Κι όχι με αυτούς που πήγαν πλατεία και δεν έστησαν απεργιακές φρουρές, ή με τη συνέλευση της πλατείας που πήρε απόφαση να καταργηθούν τα κόμματα.

Μία μέρα μετά (αργά) το πράγμα πήγαινε ήδη για ανασχηματισμό κι εκτόνωση. Μέχρι την επόμενη -νίκη, δόση, κρίση- όπως είχε πει κι ο γκάλης τις μέρες του τιρινίνι, μετά τη νίκη με τους ιταλούς.

Την κρίσιμη μέρα η ελευθεροτυπία κυκλοφορούσε με άρθρο των ζινόβιεφ, κάμενεφ, με τίτλο γιατί δε θα γίνει δικτατορία του προλεταριάτου στην ελλάδα. Ο κόσμος κατέβηκε μαζικά στους δρόμους και το ασφαλίτικο σχέδιο δεν ήταν σε θέση να ακυρώσει την ορμή του και τις εξελίξεις που πυροδότησε. Αλλά όπως είπε κι ένας φίλος της κε του μπλοκ...

Σήμερα μας έκανε ο ΓΑΠ, να νιώσουμε σαν τη γκόμενα που γουστάρουμε και μας λέει το βράδυ θα σου πω κάτι, εμείς όλο αγωνία, γιατί περιμένουμε αυτό που φανταζόμαστε, αλλά τελικά ακούμε ότι μας θέλει να τη βοηθήσουμε σε μια εργασία... Δεν κάηκε τελικά το χαρτάκι της Νουδουλας δυστυχώς σήμερα...

Προχτές τα κανάλια κι όλοι οι ταγοί του συστήματος κραύγαζαν για συναίνεση, το φώναζαν με κάθε τρόπο. Αυτό πρακτικά σήμαινε κυβέρνηση συνεργασίας, αλλιώς εκλογές. Αλλά ο τζέφρυ κατάφερε τελικά να κάνει μηδέν στα δύο. Κι ανακοίνωσε ανασχηματισμό χωρίς να τον έχει σίγουρο, κάνοντας τελικά αναπαλαίωση με τα ίδια υλικά.

Τι μεσολάβησε όμως κι έγιναν όλα αυτά; Είναι τόσο πωρωμένος αστός που θέλει πάση θυσία να περάσει το μεσοπρόθεσμο, ακόμα κι αν γίνει ο ίδιος θυσία βραχυπρόθεσμα; Τζέφρυ σε ρόλο ιφιγένειας εν αυλίδι; Πήρε εντολή να πάει μόνος του για να μην καεί από τώρα η νουδούλα; Τον έπεισαν οι πασόκοι να μην χάσουν τη μαρμίτα με το μέλι; Τον έπεισε ο αδερφός κι η μαργαρίτα;

Κι ύστερα ήρθαν τα ιουλιανά. Κι η ιστορία επαναλήφθηκε ως φαρσο-τραγωδία. Ο αρχι-αποστάτης ορκίστηκε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης. Ε ας κάνει τώρα και μια βόλτα απ’ το καστρί στο μαξίμου ο τζέφρυ, να βγει ο κόσμος στο δρόμο να τον ράνει με βάγια, σαν τον παππού του. Αν τολμάει δηλ.

Δε γίνεται να σταθεί αυτή η κυβέρνηση. Το παιδί εκτός από τελειωμένο είναι και ηλίθιο. Ούτε με πάταγο δε μπορεί να πέσει, γιατί από μέσα είναι κούφιο, βασικά στο κεφάλι. Η γγ μας έχει δίκιο. Πρέπει να μπερδεύτηκε και να πήρε κάνα λόγο περσινό.
Κι είπε κι άλλα η αλέκα. Για κοινωνικο-πολιτική συμμαχία (όχι σκέτη κοινωνική, αλλά και πολιτική). Για τους από πάνω που δε μπορούν. Κι είναι καιρός να (μη) θελήσουν κι οι κάτω.

Κι αν σημαίνει κάτι εκείνο το σημείο στο πρόγραμμα του κόμματος, για τη ραγδαία απαξίωση των αστικών δυνάμεων, όπου μπορεί να προκύψει μια λαϊκή κυβέρνηση (...) που αργά ή γρήγορα (…) και την χωρίζει τυπική απόσταση...
Κι είχαμε φάει θυμάμαι μια ολόκληρη όβα σχεδόν, να δούμε αν αυτό το «μπορεί» σημαίνει δύναται ή ενδέχεται. Και βασικά για να εκλαϊκεύσουμε στον κόσμο τη διαφορά.
Το ένα σημαίνει ότι «παίζει και να», ενώ το άλλο...

Κι είναι που λες κάποια σημεία, που μοιάζουν τελείως γενικόλογα, ώσπου τα βλέπεις μπροστά σου, να τα επιβεβαιώνει η ίδια η ζωή, σαν χρησμούς. Αν και όλοι οι χρησμοί είναι σκόπιμα γενικόλογοι για να επιβεβαιώνονται πάντα στη ζωή.

Κι αν σημαίνει λοιπόν κάτι αυτό το απόσπασμα, ίσως είναι αυτό που αρχίζει να εκτυλίσσεται μπροστά μας, με τα χαρτιά του πολιτικού συστήματος των αστών να καίγονται το ένα μετά το άλλο. Αλλά είμαστε ακόμα πολύ πίσω απ’ το να τους ρίξουμε και να πάρουμε εμείς τη θέση τους. Δε φτάσαμε -ούτε κατά προσέγγιση- ακόμα στο 17, να γίνει μια οικουμενική κυβέρνηση ενάντια στους μπολσεβίκους.

Την ίδια στιγμή βέβαια πολλοί ονειρεύονται πετρούπολη και1905, την ίδρυση λαογέννητων φορέων σαν τα σοβιέτ, και τις πλατείες (που δεν είναι καν κόκκινες) να εκλέγουν αντιπροσώπους –ένα χτύπημα κατά της αμεσοδημοκρατίας που ονειρευτήκαμε- για το ανώτατο σοβιέτ του συντάγματος. Κι είναι κρίμα που κάποιες λέξεις δε μεταφράζονται στα ελληνικά, να καταλαβαίνουν όλοι τι ακριβώς σημαίνουν.
Γιατί τι σχέση έχουν οι πλατείες με τα εργατικά συμβούλια; Τι γείωση έχουν στους χώρους δουλειάς, πέρα απ’ το φραστικό επίπεδο; Εκτός και αν είναι σοβιέτ σε εδαφική βάση, όπως στην εσσδ το 36’ –κι ύστερα εμάς λένε σταλινικούς. Σαν αυτό στη γειτονιά μου πχ, που μάζεψε 30 άτομα για δύο περιοχές 300 χιλ. κατοίκων (τούμπα, χαριλάου). Για τους υπόλοιπους 299.970 δεν πειράζει, ήταν δικαιολογημένα απόντες. Δεν είχαν πάρει χαμπάρι ότι συγκροτείται τοπικό σοβιέτ.

Ο τσίπρας πάντως φρόντισε ως κερένσκι να πάρει αποστάσεις από τα σοβιέτ. Κι όταν του είπαν για τις εκατό χιλιάδες θέσεις εργασίας για τις οποίες είχε μιλήσει προεκλογικά, είπε αμέσως ότι εμείς δεν είμαστε με το δημόσιο και το σοβιετικό κράτος, αλλά με την κοινωνία. Α μάλιστα.
Κι είχε πει και την προηγούμενη μέρα κι άλλα ενδιαφέροντα. Δίκαια ρύθμιση χρέους, κατά το δίκαια αμοιβή για δίκαια εργάσιμη ημέρα, που εξόργιζε το μαρξ. Και για τη δημοκρατία όπου δεν υπάρχουν αδιέξοδα –βρε που το ‘χω ακούσει αυτό και τι μου θυμίζει.

Πιο πριν η λιάνα είχε πει άλλα. Για το ζόμπι το μητσοτάκη (και την παρανομία του κκε), την κλιμακτήριο που πέρασε -αφού πρώτα έγινε αριστερή-, την χήρα του μάο και το ραντεβού με την κάτια μακρή για την ομιλία της αλέκας, στο χόντος, -δίπλα από τα γουναράδικα. Και την επομένη στο μέγκα για την άρνηση του χρέους, που είναι πολύ εύκολο να γίνει.

Κι είχε διάφορα τηλεοπτικά. Τον θηλυκό μητσοτάκη να ξεκινάει με την ανησυχία του για τις βρυκσέλ-λες (με προφορά τζέλλας) όπου η αδρεναλίνη έχει φτάσει πενήντα, και να δείχνει τους ακατάλυτους δεσμούς της με το λαϊκό αίσθημα της χώρας όπου γεννήθηκε.
Και τον άδωνη να λέει στο δελατόλλα, πόσο του αρέσουν οι αναλύσεις του καζάκη στο ποντίκι. Ένας πραγματικός, υπερκομματικός ηγέτης, που μπορεί να μας βγάλει απ’ την κρίση, με ένα νέο εαμ, χωρίς συμμορίτες.

Το δίδυμο της συμφοράς στο σκάι, να περιγράφει με τα μάτια της ψυχής του, τη μέρα που έσκασε η απεργία, μολότοφ και κουκουλοφόρους, ενώ την ίδια ώρα η κάμερα έδειχνε τελείως διαφορετικά πράγματα.

Την απευθείας σύνδεση του μέγκα με μια ρεπόρτερ που ξεκίνησε το ρεπορτάζ λέγοντας, εδώ τα ντου συνεχίζονται. Και το λιάρο συντονιστή να παίρνει τη σκυτάλη, για να πάμε τώρα στο μπάχαλο του συντάγματος. Όπου κάποιοι έσπαγαν μαρμαρόπλακες και πλάκα γενικώς, κι αυτός έλεγε για το μάρμαρο που όλοι πληρώσαμε, χωρίς να πιάνει όμως τη διττή σημασία της φράσης που έλεγε. Σε τούτα εδώ τα μάρμαρα κακιά σκουριά δεν πιάνει.

Αλλά η πραγματική ιστορία γράφεται στους δρόμους, όπου γεννιούνται συνειδήσεις. Κι όπου αυτές τις δυο μέρες είχαμε συνεχή αγωνιστικά ραντεβού κύρια με τη βροχή. Όλοι στην κομματική συγκέντρωση του κάπα κάπα έψιλον. Θα τραγουδήσει ο σύντροφος κακοφονίξ!

Η κυβέρνηση της τελευταίας σοβιετικής οικονομίας στην ευρώπη βομβάρδισε μάλλον τα σύννεφα, όπως έκανε η πραγματική σοβιετική κυβέρνηση πριν από τις παρελάσεις, για να ‘χει καλό καιρό τη μέρα της παρέλασης. Στην αθήνα είχαμε χτες μπουρίνι τη μέρα που θα μιλούσε η αλέκα -η προβοκάτσια που περιμέναμε. Αλλά τελικά ο κόσμος δε μάσησε και πήγε μαζικά.

Εδώ χτες μείναμε σχετικά στεγνοί –μας έφτυνε ο ουρανός όπου εφοδεύουμε κι εμείς λέγαμε ότι ψιχάλιζε. Αλλά προχτές στην απεργία μας έριξε με το τουλούμι κι άρχισε να ρίχνει καρέκλες, αμέσως μόλις τελειώσαμε, κι ενώ οι άλλοι σχεδίαζαν περικύκλωση του παλιού υπουργείου. Κι έτσι σταθήκαμε σε ένα υπόστεγο και βλέπαμε να περνάνε ατρόμητοι αριστεριστές σα βρεγμένες μαυρόγατες. Κορμιά νταβραντισμένα, εαακίτες γυμνόστηθοι, συναγωνίστριες με μπλούζες που γίνονταν ένα με το σώμα κι ύστερα διάφανες. Πανδαισία.

Κι έτσι το βήμα έμεινε μετέωρο, σαν του πελαργού, που φέρνει, λένε, την επανάσταση. Κι ίσως να έγινε απλώς, για να πάρουμε φόρα προς τα πίσω, να πλησιάσουμε το μεσαίωνα. Όλοι δίνουμε εξετάσεις το επόμενο διάστημα και πιθανή αποτυχία θα οδηγήσει στην ιερά εξέταση και τη διαιώνιση της μισθωτής σκλαβιάς.
Δουλοπάροικοι όλων των χωρών ενωθείτε.

Ο ρόλος του μπάσκετ στο ιστορικό προτσές

Σε προηγούμενο κείμενο είχε αναλυθεί η κομβική σημασία του σωτήριου –για τους καπιταλιστές- έτους 1991, που εξελίχθηκε σε ορόσημο. Ήταν η χρονιά κατά την οποία είχαμε, τον τελευταίο καλό δίσκο του χάρρυ κλυνν, τον πρώτο μέτριο του παπακωνσταντίνου, την πρώτη προβολή στο γυαλί των απαράδεκτων. Και συνάμα την «κατάρρευση» μιας σειράς από αυτοκρατορίες. Της σοβιετικής –γνωστή κι ως αυτοκρατορία του κακού- της τιτοϊκής, κι αυτής του άρη στο μπάσκετ, που πήρε το τελευταίο του πρωτάθλημα. Μας έμεινε αμανάτι αυτή του νέγκρι (απλή συνωνυμία με το γνωστό σουπερά νέγρη).

Το 91 ήταν κι η τελευταία καλή χρονιά του μαραντόνα. Μετά το μουντιάλ του 90, η επίσημη μαφία του ιταλικού κράτους τον είχε ήδη βάλει στο στόχαστρο κι ένα χρόνο μετά του έκοψε και τη μπάλα, αξιοποιώντας το πάθος του ντιέγκο για τα ναρκωτικά.

Το 91 ήταν επίσης η χρονιά του συνεδρίου της διάσπασης του κουκουέ και της ορθόδοξης νίκης επί των αναθεωρητών, με σκορ αλά λιμόζ, χαμηλό κι εύθραυστο (57-53). Δύο χρόνια μετά, στο φάιναλ φορ της αθήνας, οι γάλλοι νικούσαν στον τελικό τους ευρωκομμουνιστές της μπενετόν τρεβίζο και αναδεικνύονταν πρωταθλητές ευρώπης. Αλλά το καταστροφικό στιλ του μάλκοβιτς ενέπνευσε τον δημοσιογραφικό τίτλο: το τέλος του μπάσκετ, λίγα μόλις χρόνια μετά από το τέλος της ιστορίας.

Ακριβώς τότε σβήνουν και τα τελευταία σοβιετικά κατάλοιπα, με το βομβαρδισμό του κτιρίου της βουλής και των αντιπροσώπων των σοβιέτ που το είχαν καταλάβει. Πώς έμπλεξαν τώρα μαζί αυτά τα δύο, σοβιέτ και κοινοβούλιο, μην τα ρωτάς. Μεγάλη ιστορία. Που ξεκινά μάλλον το 36’, που τα σοβιέτ άρχισαν να οργανώνονται σε εδαφική βάση.


Μετά την καταστροφή του αρκά και τις ανατροπές, το ιστορικό προτσές συνοψίζεται στη θλιμμένη όψη του ρώσου ανατόλι ζουρπένκο, που πέρασε από ολυμπιακό και νήαρ ηστ. Παμμέγιστος σέντερ παλιάς κοπής που έκανε τις ρακέτες να αναστενάζουν και να μη σταυρώνουν ρεβέρ. Πυραυλοκίνητη δύναμη, απευθείας από το τσέρνομπιλ, χωρίς διακριτό σβέρκο –κατάλοιπο του ατυχήματος- αλλά με αρκετά εμφανή σπυριά, που απέκτησε κατά την ενασχόλησή του με την «σπυριάρα». Κι ύστερα σου λεν να μη δίνεις βάση στη θεωρία του λυσένκο για τα επίκτητα χαρακτηριστικά.

Χλεύη και ειρωνεία. Αυτή την τύχη επιφύλαξε η ιστορία για τον παρεξηγημένο αυτό παίκτη. Όπως και για τη σοβιετία εξάλλου που την αντιμετώπιζαν σα σπυριάρα κι απόκληρη. Ο ζουρπένκο έχασε το τρένο της ετε μαζί με την ηγεσία του κόμματος και δεν είχε ιδιαίτερα τεχνικά χαρίσματα. Αλλά αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος. Οι σοβιετικοί είχαν να επιδείξουν και θαύματα της φύσης, σαν το σαμπόνις, άλλο αν δεν παρήγαν μαζικά τέτοια μοντέλα. Η μαζική παραγωγή έβγαζε παίκτες τύπου τσατσένκο, με τεχνική κατάρτιση λάντα. Και μετά το τσέρνομπιλ στο στιλ του ζουρπένκο.

Το μπάσκετ είχε ανέκαθεν τη ρετσινιά του αντεπαναστατικού αθλήματος, κι αυτό άσχετα με την καταγωγή του εξ αμερικής. Συνδέθηκε με τις βαλτικές χώρες που αποσκίρτησαν πρώτες κι είχαν κατακτήσει τα πρώτα ευρωμπάσκετ της ιστορίας, πριν ενσωματωθούν με το σύμφωνο μολότοφ-ρίμπεντροπ. Όλη σχεδόν η ομάδα του 87’ ήταν από εκείνες τις δημοκρατίες. Βάλτερς, χομίτσιους, μαρτσουλιόνις, κουρτινάιτις, σοκ. Χώρια ο σαμπόνις που έλειπε.

Μαζί τους ήταν κι ο σάσα βολκόφ που το έπαιξε δίπορτο για ένα διάστημα μεταξύ ρωσίας και ουκρανίας και τελικά διάλεξε την ουκρανική υπηκοότητα στις καθυστερήσεις. Περίπου σαν εκείνο τον ηρωικό κοσμοναύτη, τον τελευταίο σοβιετικό, που έφυγε το 91 για το σταθμό μιρ κι όταν γύρισε πίσω μετά από ένα χρόνο, βρήκε μια διαλυμένη κοινοπολιτεία όπου έπρεπε να διαλέξει με ποιους θα πάει και ποιους θα αφήσει.

Εξάλλου η πορτοκαλί μπάλα παραπέμπει στην πορτοκαλί επανάσταση των ουκρανών. Αλλά η ουκρανία ήταν συνδεμένη με το ποδόσφαιρο. Την ηρωική ντιναμό κιέβου, το βαλερί λομπανόφσκι και την τριανδρία στον ολυμπιακό του σαλιαρέλη: προτάσοφ, σαβίτσεφ και λιτόφτσενκο. Έβγαλε κι έναν μπλαχίν που με τη σειρά του βγήκε βουλευτής με το κκ. Τώρα τι είδους κάπα είναι αυτά τα κόμματα σε αυτές τις χώρες είναι ένα ζήτημα. Αν εξαντλούνται πχ στη ρωσοφιλία και την αναπόληση του ένδοξου σοβιετικού παρελθόντος, ή αν το προχωράνε βαθύτερα.

Αν το καλοσκεφτείς η σοβιετία είχε την εξέλιξη που είχε και το λουκ του σαμπόνις. Χαίτη κι ανταύγειες επί περεστρόικα –σαν αντανάκλαση της παρακμής, και του τέλους που ερχόταν, μαζί με το χαρακτηριστικό, λεπτό μουστάκι αλά βαζέχα, ρεβιζιονιστικής κοπής, όχι παχύ, σταλινικό. Τελικά το έχασε κι αυτό, όταν πήγε στην αμερική να παίξει στο πόρτλαντ. Αυτοί και μουστάκι θα σε βάλουν να ξυρίσεις...

Ο τσατσένκο έγινε οδηγός ταξί. Δεν ξέρω τι κάνουν εκεί με τις άδειες, αλλά ξέρω ότι είναι λάντα η μάρκα. Δε μπορεί να μην είναι. Τίποτα άλλο δε θα μπορούσε να χωρέσει τον τσατσένκο. Θυμάμαι παλιά τον άβερελ, που ήταν κι ένα κεφάλι πιο κοντός από το βλαδίμηρο, αλλά ασφυκτιούσε στο βολάν. Τα γόνατά του έφταναν στο τιμόνι, όπου όπως είχε πει ο σύντροφος μάο, πρέπει να είναι η πολιτική, όχι τα γόνατα. Κι όλοι οι δρόμοι οδηγούσαν στους συνειρμούς με τη σοβιετική ένωση.

Πηγαίναμε με φόρα στους κακοτράχαλους χωματόδρομους, όπου οι άλλοι φοβούνταν μην πάθουν κάνα κραχ, όπως αυτό του 29’. Και στις μετωπικές συγκρούσεις, μόνο από νταλίκα χάναμε, γιατί είχαμε 80% λαμαρίνα και χάλυβα, ενώ οι άλλοι σκέτο πλαστικό (χρήμα και οικονομικές φούσκες).
Μέχρι που δαγκώσαμε τη λαμαρίνα κι ερωτευτήκαμε τη δύση και το σημαδεμένο. Κάναμε λάστιχο τον μαρξισμό και μείναμε από λάστιχο στον ίσιο δρόμο.

Ήδη από το 87, στο ευρωμπάσκετ της μαυριτανίας είχε φανεί πού το πάει το πράμα η περεστρόικα. Τελευταία αναλαμπή ήταν το 88, στη σεούλ, που νικήσαμε γιούγκους κι αμερικάνους. Γι’ αυτό ίσως ο φλωράκης έλεγε το 91 ότι η περεστρόικα πήγε καλά την πρώτη τριετία, μετά λοξοδρόμησε.

Είχε προηγηθεί το 86 η κατάρρευση των τιτοϊκών στον ημιτελικό της μαδρίτης, με τα τρία τρίποντα στο τελευταίο λεπτό. Εμπρός αδέλφια εμπρός κι ήταν μαζί μας ο λαός στο στάδιο. Μαζί κι ο συρίγος που είναι κι αυτός παιδί του σωλήνα-βασιλακόπουλου κι ήταν στην περιγραφή του αγώνα.

Και πιο πριν το τρομοκρατικό χτύπημα του μπέλοφ στο μόναχο το 72. Τρία δεύτερα μόνο φωτίζουν τη σοβιετική μας τη γενιά. Τα οποία κράτησαν μία αιωνιότητα και μια μέρα.
Και το τέλος της ιστορίας αρνούμαστε να το δεχτούμε. Έχουμε υποβάλει ένσταση να ξαναπαιχτούν τα 3 τελευταία δεύτερα, αυτά που λοξοδρόμησε η περεστρόικα κι άνοιξε την κερκόπορτα.

Κι ακόμα πιο πριν, το μουντομπάσκετ της χιλής, το 59, όπου η χρουτσοφική σοβιετία αρνήθηκε να παίξει κόντρα στη φορμόζα του σεκ (όχι του δικού μας, του άλλου) μηδενίστηκε κι έχασε ένα σίγουρο χρυσό μετάλλιο. Αργότερα κυκλοφόρησαν στην χώρα και γραμματόσημα με τον τίτλο: ηθικοί νικητές του τρίτου παγκοσμίου κυπέλλου.
Πόσοι μαοϊκοί όμως το ανα-γνωρίζουν αυτό; Μόνο αχαριστία, σοσιαλιμπεριαλισμό και θεωρία των τριών κόσμων θα ακούσει κανείς απ’ το στόμα τους.

Τι άλλο είχαμε μετά τις ανατροπές;
Τη ζαλγκίρις κάουνας να παίζει στο μόναχο το μπάσκετ του 21ου αιώνα. Τον τζέι αρ χόλντεν στην εθνική ρωσίας υπό τις οδηγίες του αμερικανοϊσραηλινού μπλατ, που μόνο εβραιομπολσεβίκος δε μοιάζει. Το γιο του τσατσένκο να πηδάει στο θεό και να νικάει σε διαγωνισμό καρφωμάτων, χωρίς ίχνος σεβασμού στο σοσιαλιστικό ρεαλισμό και την εντυπωσιακή λιτότητα του πατέρα, που κάρφωνε χωρίς να κινήσει τα πόδια του -κι άλλα τέτοια εφε- και δεν πηδούσε ούτε εφημερίδα. Το μεταίχμιο του 92’ όπου ψήφισαν το μάαστριχτ και τη συμμετοχή επαγγελματιών παικτών του ΝΒΑ στους ολυμπιακούς.

Στα ελληνικά πράγματα, ξεχωρίζει η σημειολογία των δύο πρώτων ευρωπαϊκών κυπέλλων το 68 και το 91, που συμπίπτουν χρονικά με τις διασπάσεις του κόμματος με τους δεξιούς αναθεωρητές.
Δεν είναι τυχαίο ότι αμφότερα τα κατέκτησαν δικέφαλοι (η αεκ το 68 και το 91 ο παοκ). Ο ενιαίος συνασπισμός –που ήταν κάτι σαν τον "ενιαίο, αδιαίρετο" παναθηναϊκό- θα μπορούσε να έχει για σήμα του ένα δικέφαλο. Το ένα κεφάλι θα κοιτούσε προς τον δυτικό μαρξισμό και το άλλο προς τη μόσχα. Κι αν έμπαινε σε κόκκινο φόντο θα έφερνε λίγο στη σημαία της αλβανίας, και θα προσέγγιζε το ευρύ φιλο-χοτζικό κοινό.


Τώρα όμως, αποχαιρέτα το το λένινγκραντ που χάνεις. Σώπασε κυρά δέσποινα, αλέκα πώς σε λένε, και μην πολυδακρύζεις, πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά μας θα ‘ναι. Έχουμε το μαρμαρωμένο βασιλιά –στο βασίλειο της ελευθερίας- να μας περιμένει κατεψυγμένος στην κόκκινη πλατεία, που κάποιοι τη λένε και μηλιά. Κι αντί για εξαδάχτυλος, αυτός είναι φαλακρός. Φαλακρός την έφτιαξε, φαλακρός πράκτωρ (του ιμπεριαλισμού, όχι ο θου-βου που μας άφησε) την έχασε, φαλακρός θε να την ξαναπάρει. Ας πούμε ο ζιουγκάνοφ, ή κάποιος από τους επόμενους τέλος πάντων.

Το τέλος των αναμνήσεων

Για το 87 το δίλημμά μου είναι αν το θυμάμαι πραγματικά ή έχω αναμνήσεις που μου κατασκεύασε εκ των υστέρων η τηλεόραση.
Για το 89 όμως δεν υπάρχουν διλήμματα. Το θυμάμαι πολύ καλά κι ήμουν με τους σοβιετικούς.

Τον ημιτελικό τον έβλεπα στο χωριό μου. Κι είχα την γιαγιά μου, βασιλικιά από κούνια, να απορεί τι το ταΐζουν οι γονείς του το παιδί και το έκαναν σλαβάκι.
Από μικρός ανθέλλην.

Για την γιαγιά την αθηνά οι σλάβοι ήταν ο προαιώνιος εχθρός.
Πολέμησε τους βούλγαρους κατακτητές, έχασε μια ρώγα της από βουλγάρικη ξιφολόγχη ως παράσημο αντίστασης και μου μάθαινε να τραγουδάω το μακεδονία ξακουστή όταν ήμουν μικρός.

Ο μη αστικός μύθος λέει ότι για να γίνουν τα βαφτίσια μου η γιαγιά έκλεισε συμφωνία με τους γονείς με αντάλλαγμα να ψηφίσει στις εκλογές κκε.
Υπέστην έτσι το μυστήριο -μαρτύριο στην τρυφερή ηλικία των τριών ετών, όπου ο θρύλος διηγείται ότι τράβηξα με ταξικό ένστικτο τα μούσια του παπά.

Πιο πολύ κι απ' το παιδικό τραύμα όμως, με πειράζει ότι μας πιάσανε πάλι κορόιδα. Το 86 δεν έπαιζαν εκλογές, μόνο οι δημοτικές, που σιγά μην κατέβαινε στο κουτσοχώρι μας κκε δήμαρχος.
Μα ήταν συμφωνία αυτή που κλείσαμε; Τόσες θυσίες για ένα πουκάμισο αδειανό. Πάλι βαρκιζιανά σύνδρομα;

Κλειδί για την έκβαση του ημιτελικού ήταν ο γνωστός ελληνο-αμερικανός πράκτωρ νικ γκάλης.
Επισήμως, το γκάλης προέρχεται από σύντμηση του επιθέτου γεωργαλής στην αμερικάνικη εκδοχή του (γκιοργκάλης). Το τμήμα ιστορίας της κε του μπλοκ όμως, εξετάζοντας απόρρητα σοβιετικά έγγραφα της εποχής, φέρνει σήμερα στο φως την αλήθεια.

Το επίθετο του γκάλη είναι όντως προϊόν σύντμησης, αλλά προέρχεται από το ρουφογάλης κι όχι από το γεωργαλής.
Η αμερικάνικη εκδοχή του ήταν το ρουφογκάλης, το οποίο κόπηκε στη μέση για καμουφλάζ κι όχι για λόγους ευφωνίας.

Οι περισσότεροι στέκονται συνήθως στο τελευταίο καλάθι που έκρινε το παιχνίδι. Το τρίποντο του φάνη, το σηκωμένο χέρι του ρουφογκάλη πριν καν δει την κατάληξη του σουτ.
Ναι, αλλά πιο πριν ο γκάλης πατάει καθαρά τη γραμμή!
Κι η προπαγάνδα των αστών δε λέει κουβέντα για αυτό.

Μου 'χε μείνει έμμονη ιδέα από τότε. Χρόνια μετά, πήρα σε dvd τον αγώνα και το έτρεξα κατευθείαν σε αυτή τη φάση.
Δεν χωρούσε αμφιβολία, ήταν ξεκάθαρο.
Ένα γλυκό κύμα διαπέρασε τα μηνίγγια, όπως κάθε φορά που βλέπεις μια παιδική σου εμμονή να δικαιώνεται.
Αλλά τι να το κάνεις; Για ένα πουκάμισο αδειανό...

Τον τελικό τον είδα σπίτι μου δυο μέρες μετά κι ήμουν φανατικά με τους γιούγκους για εκδίκηση.
Στο σπίτι είχε μαζευτεί πολύς κόσμος κι όλοι απορούσαν με τον μικρό ανθέλληνα χούλιγκαν.

Εκ των υστέρων ήμουν σε θέση να καταλάβω κάποια πράγματα καλύτερα για τους επισκέπτες μας και τη στάση τους.
Δεν τους ξένιζε ότι ήμουν ανθέλληνας, αλλά ότι ήμουν με τους γιούγκους. Είναι δυνατόν να είμαι με τους αποστάτες τους τιτοϊκούς που μας κάρφωσαν το στιλέτο πισώπλατα;

Ξέρω επίσης γιατί είχαμε τόσο πολύ κόσμο στο σπίτι.
Ο τελικός έγινε κάπου τέλη ιούνη, κολλητά με τις διερευνητικές εντολές του σαρτζετάκαρου και τον σύντροφο τζανή.
Τον αγώνα τον χάσαμε περίπατο και στο τέλος ήμουν ο μόνος που πρόσεχε. Οι υπόλοιποι είχαν άλλα πράγματα που τους έκαιγαν.

Αυτές είναι οι δικές μου αναμνήσεις από το ελληνικό 89.
Ίσως κάποιοι να είχαν μεγαλύτερες προσδοκίες, αλλά τι παραπάνω περιμένατε αλήθεια από ένα εξάχρονο;

Το μόνο που ήθελα να μάθω ως παιδί είναι με ποιους είμαστε.
Μακράν η χειρότερη συγκυρία για τέτοια ερωτήματα.
Ποτέ άλλοτε μια παιδική ερώτηση δεν προκάλεσε τόση αμηχανία.

Βασικά ήξερα ότι συμπαθούμε πολύ τον χαρίλαο. Κι όταν τον βλέπαμε στην ασπρόμαυρη που είχαμε κάναμε ησυχία να ακούσουμε.
Ήξερα επίσης ότι συμπαθούμε τον κύρκο, αλλά όχι όσο τον φλωράκη. Έτσι μπάσταρδη που ήταν η εποχή με τον ενιαίο συνασπισμό πώς αλλιώς να το εξηγήσεις σε ένα παιδί;

Ήξερα ακόμα ότι συμπαθούμε τον γκορμπατσόφ. Γενικώς εκείνη την εποχή, συμπαθούσαμε πολύ κόσμο που δεν έπρεπε.
Εγώ μια φορά τον συμπαθούσα γιατί είχε εκείνο το κόκκινο σχεδιάκι στο κούτελο που μου θύμιζε τον χάρτη με την υδρόγειο.

Επειδή όμως για ένα καθαρό κούτελο ζούμε στην κοινωνία κι αυτός δεν είχε, έπρεπε από τότε να τον έχουμε πάρει χαμπάρι τον σημαδεμένο.
Αυτά τα κόκκινα σημάδια στη φάτσα μπορεί να 'ναι από προδότη.

Έχω και κάτι ακόμα σκόρπιες αναμνήσεις.
Πορείες της πρωτομαγιάς που βάζαμε κόκκινη σημαία στο μπαλκόνι.
Τα αυτοκολλητάκια του κόμματος που τα κολλούσα στην πόρτα και μου τα ξεκολλούσε μετά ο θηλυκός μου γονιός γιατί καθάριζε.
Χυδαίος αντικομμουνισμός, άλλο αν κι αυτή μας στηρίζει.

Τη δασκάλα απ' τον παιδικό σταθμό που ήταν δικιά μας και κάναμε παρέα. Ωραίο κριτήριο, κι εγώ το ίδιο έχω για μένα.
Αν και σήμερα είναι κριτήριο, πιο πολύ για να ξέρεις με ποιον θα σκοτωθείς, γιατί είμαστε πολλοί και περισσεύουμε βλέπεις.

Και τέλος τις εκλογές του 89. Που από τον ερυθρό αστέρα ξεπέσαμε σε εκείνο το τρικολόρ με τις ακτίνες.
Εγώ μόλις είχα μάθει την πρόσθεση κι ήθελα να δείξω πόσο γρήγορα μπορώ να το κάνω με τους πίνακες που μας έδειχναν από τα εκλογικά κέντρα. Αλλά δεν ήταν δίκαιο, γιατί δε μας τα έδειχναν όλα και μετά έβγαζαν άλλα αποτελέσματα από μένα.

Και κάπου εκεί το νήμα των αναμνήσεων κόβεται απότομα.
Χρειάστηκε να βρω την οργάνωση στο πανεπιστήμιο (ή μάλλον να με βρει αυτή) για να τις ξαναφέρω στην επιφάνεια μια δεκαετία και βάλε μετά.
Κι εκεί αρχίζεις και νιώθεις σαν τον ντε νίρο στα ξυπνήματα.
Πόσα χρόνια κοιμόνουνα; Πώς πήγαν χαμένα τόσα χρόνια;

Ση δική μου γενιά έπεσε η κατάρα να μην προλάβει την εποχή της ελπίδας και των μεγάλων ιδανικών. Και μαζί η ευχή να μην ζήσει το βάρος της κατάρρευσής τους.

Δεν είναι τόσο απλό όμως. Το 89 δεν άφησε κανέναν ανεπηρέαστο.
Αυτό που οι μεγαλύτεροι έζησαν ως τέλος της ιστορίας, εγώ το έζησα ως το τέλος των παιδικών μου αναμνήσεων.
Λίγα πράγματα μπορούν να πληγώσουν ένα παιδί πιο βαθιά από αυτό. Κενό που δεν αναπληρώνεται ποτέ.

Ίσως κάποιες περιγραφές φαίνονται κάπως αφελείς μέσα από τα μάτια ενός παιδιού. Αλλά κι από αυτά ενός ενήλικα δε θα 'ταν μικρότερη η σύγχυση για όσα συνέβαιναν.
Εγώ τουλάχιστον έχω απλώς θολές αναμνήσεις. Ενώ σε αυτόν θόλωνε το μυαλό του με όσα έβλεπε και το έριχνε στο ποτό για να ξεχάσει.

Ο καθένας λοιπόν έχει δικαίωμα να γράφει τις αναμνήσεις του για το 89. Το ελληνικό ή και το διεθνές.
Μια εποχή που πάντρεψε το νόμο του μέρφι με τον κοέλιο.
Όταν τα πράγματα πάνε σκατά στην ελλάδα, ολόκληρο το σύμπαν θα συνωμοτήσει για να στα κάνει χειρότερα.
Όταν τα λέει το κόμμα είναι συνωμοσιολογία και δε συμμαζεύεται. Ενώ αν τα εκδώσει ο λιβάνης είναι λογοτεχνία μπεστ σέλερ και κουλτούρα να φύγουμε.

Κι αν δε θυμάστε τίποτα από πολιτική γράψτε για το ευρωμπάσκετ, τότε με το τιρινίνι και το επόμενο στο ζάγκρεμπ.
Όπου λίγους μήνες μετά τιρινίνιαζαν οι αστοί με το τείχος.
Κι από χιλιόμετρα μύριζε φιου-φιου-φιου, απ' την εισαγωγή στο winds of change.

Υστερόγραφα:
1. Οι άνεμοι της αλλαγής βγήκαν από τον ασκό του αιόλου γκόρμπι και σάρωσαν τα πάντα στο πέρασμά τους.
Τα πάντα; Όχι.
Γιατί ένα κάστρο ανυπότακτων κομμουνιστών αντιστέκεται ακόμη και για πάντα στους αντεπαναστάτες.
Ποιο ήταν αυτό το κάστρο; Ο ηρωικός 904 στη θεσσαλονίκη.

Ο σταθμός διέθετε μια πολύ πλούσια ρετρό δισκοθήκη.
Είχε τα πάντα μέχρι το 91, αλλά ελάχιστα πράγματα απ' ό,τι κυκλοφόρησε αργότερα λόγω διάσπασης. Καλύτερα δηλ. Γιατί η καλή μουσική κατέρρευσε μαζί με τις ανατροπές.

Μεταξύ άλλων είχαμε στο σταθμό δύο συλλογές με όλες τις επιτυχίες των σκόρπιονς.
Όλες; Όχι.
Γιατί ένα κομμάτι δεν υπήρχε περίπτωση να παίξει ποτέ στο σταθμό.
Κι όταν κάποιος παραγωγός έκανε το λάθος να το φέρει απ' το σπίτι του, ο ηχολήπτης το έσφαξε ζωντανά με τον γνωστό, κομψό τρόπο των οπαδών του μυστακοφόρου.

Αυτό που δεν έχω καταλάβει ακόμα είναι πώς μπορείς να έχεις δύο συλλογές με τα καλύτερα των σκόρπιονς και να μην είναι σε καμία ο ύμνος της αντεπανάστασης;
Τι διάολο. Ειδική παραγγελία τα κάναμε;

2. Εκδρομή - προσκύνημα

Η Κεντρική Διοίκηση της ΠΕΑΕΑ-ΔΣΕ, διοργανώνει, προς τιμήν των 60 χρόνων της πολιτικής προσφυγιάς, εκδρομή προσκύνημα στην Τασκένδη, από τις 29 Ιουλίου έως 11 Αυγούστου 2009. Το ταξίδι προβλέπει επίσκεψη σε τρεις μεγάλες πόλεις του Ουζμπεκιστάν: Τασκένδη - Σαμαρκάνδη - Μπουχαρά. Περισσότερες πληροφορίες στα τηλέφωνα: 210.8826.338 και 210.8225.407.

Η παραπάνω είδηση δημοσιεύτηκε στον χτεσινό ριζοσπάστη.
Δεν ξέρω τι ακριβώς θα πάμε να προσκυνήσουμε, αλλά εγώ προσκυνώ με κατάνυξη τους σταλινικούς παππούληδες που διοργανώνουν την εκδρομή και την ονομασία προσκύνημα που της έδωσαν.
Η θρησκευτική συνείδηση του πιστού κομμουνιστή ορθόδοξου στα καλύτερά της.