Ο αδύναμος κρίκος της Λατινικής Αμερικής

Η Λατινική Αμερική ήταν αδύναμος κρίκος σχεδόν από πάντα. Από την ανακάλυψη και κατάκτηση του "Νέου Κόσμου", που παραπέμπει συνειρμικά στο νέο κόσμο που πρέπει να κατακτήσουμε και να χτίσουμε εμείς σήμερα. Και βασικά τουλάχιστον από την εποχή του Μπολίβαρ και μερικών από τις πρώτες αστικές, εθνικο-απελευθερωτικές επαναστάσεις της ιστορίας. Μια γειτονιά, που έχει μάλλον πολιτισμική παρά γεωγραφική έννοια (δε σταματά δηλ στη διώρυγα του Παναμά και την Κολομβία), με αρκετά κοινά, συνδετικά στοιχεία, όπως την ιστορία και τη γλώσσα (ακόμα και τα πορτογαλικά των Βραζιλιάνων μοιάζουν με βλάχικα ισπανικά) και όπου αν μη τι άλλο... "συμβαίνουν πράγματα", πυκνές, πολιτικές εξελίξεις που δε σε αφήνουν να πλήξεις.

Ένας τέτοιος μήνας πυκνών εξελίξεων ήταν κι ο προηγούμενος, ένας θερμός λατινο-αμερικάνικος Αύγουστος, όπως εύστοχα έγραψε ο Βαγγέλης Γονατάς στο Ατέχνως, σε ένα κείμενο που μπορεί να χρησιμεύσει ως εισαγωγικό, για όποιον δεν είχε ιδιαίτερη επαφή με τη διεθνή επικαιρότητα. Πρώτος σταθμός (όχι σε χρονική σειρά, αλλά σε σημασία) ήταν η ανακοίνωση της κατάπαυσης του πυρός και της ένοπλης δράσης του ηρωικού FARC στην Κολομβία και η υπογραφή ειρηνευτικής συμφωνίας με την κυβέρνηση. Μια απόφαση που κανείς δεν μπορεί να κρίνει αφ' υψηλού και απ' την ασφάλεια του πληκτρολογίου του. Κι η οποία σημειώνει εμφατικά κυρίως τη δική μας αδυναμία, την αδυναμία της διεθνούς αλληλεγγύης να ενισχύσει αποφασιστικά το αντάρτικο και να σπάσει την απομόνωσή του. Καθώς και την ισχύ του ιμπεριαλισμού των ΗΠΑ (το επίθετο "αμερικάνικος" έχει πολύ διαφορετική σημασία, ανάλογα με το ημισφαίριο στο οποίο βρίσκεσαι), που έγειρε την πλάστιγγα στη μεριά του κυβερνητικού στρατοπέδου.

Ιμπεριαλιστικός δάχτυλος βρέθηκε πίσω κι από την απεργία των συνεταιρισμών των ανθρακωρύχων στη Βολιβία, που κατέληξε στη δολοφονία του υφυπουργού Εργασίας και παραλίγο να εξελιχθεί σε μια μεγάλων διαστάσεων προβοκάτσια, που θα οδηγούσε σε γενικευμένη εξέγερση και στην πτώση της κυβέρνησης του Μοράλες -τη βολιβιανή εκδοχή του τσαβισμού.

Αντιγράφω από το κείμενο στο Ατέχνως.

Το πραξικόπημα ήταν επαγγελματικό. Υπήρχε επιτελείο, χρηματοδότηση και επιχειρησιακό σχέδιο. Παγιδεύτηκε με δυναμίτη ένας ολόκληρος λόφος με στόχο να ανατιναχθεί όταν μπει η αστυνομία και να προκαλέσει πάνω από 200 νεκρούς. Δολοφονήθηκε ο υφυπουργός Ροδόλφο Ιγιάνες, όταν πήγε να διαπραγματευτεί με τους συνεταιρισμούς από πλευράς της κυβέρνησης και σκοτώθηκαν επίσης 4 ανθρακωρύχοι, 3 από πυρά της αστυνομίας και 1 όταν του έσκασε δυναμίτης στα χέρια.
Το σχέδιο ήταν να υπάρξουν εκατοντάδες νεκροί (μεταξύ αυτών και μέλη της κυβέρνησης), ώστε να δοθεί η εικόνα γενικευμένης πολύνεκρης εξέγερσης και κατάρρευσης της κυβέρνησης Μοράλες. Το σχέδιο απέτυχε και ένας από τους λόγους αυτής της αποτυχίας, είναι ότι το Συνδικάτο των εργαζόμενων ανθρακωρύχων στα κρατικά ορυχεία, υποστήριξε την κυβέρνηση Μοράλες.

Παρόμοια ερμηνεία θα μπορούσε να δοθεί και στα γεγονότα της Βραζιλίας, με το... "δικαστικό πραξικόπημα" (αντιφατικός όρος που δείχνει τα  ελαστικά όρια της αστικής νομιμότητας) κατά της Ρούσεφ (μολονότι η πολιτική του Λούλα και της διαδόχου του δεν μπορεί να θεωρηθεί καν σαν μια μετριοπαθής, ήπια εκδοχή του τσαβισμού) και τη "διακριτική παρουσία"-επέμβαση των ΗΠΑ σε μία από τις ισχυρότερες οικονομίες του πλανήτη -κι όχι σε κάποια εξωτική "μπανανία"- και μάλιστα την παραμονή των Ολυμπιακών του Ρίο -οι οποίοι υπαγόρευσαν μια σύντομη ανακωχή στον ενδοαστικό πόλεμο συμφερόντων.

Μήπως όμως είναι λίγο αντιφατικό να μιλάμε ταυτόχρονα για ιμπεριαλιστικό δάχτυλο ή "δικαστικό πραξικόπημα" (εντός ή εκτός εισαγωγικών) και για ενδοαστική κόντρα; Καθόλου! Η κυβέρνηση της Ρούσεφ δεν εκπροσωπούσε προφανώς το λαϊκό κίνημα ενάντια στους πραξικοπηματίες (όπου περιλαμβάνονται και κάποιοι παλιοί της σύμμαχοι), κάτι που γίνεται φανερό από τα αποτελέσματα της διακυβέρνησής της και την εξαθλίωση του βραζιλιάνικου λαού. Αυτό δε σημαίνει βέβαια πως το λαϊκό κίνημα παραμένει αδιάφορο για τις πολιτικές εξελίξεις, ιδίως όταν αποδεικνύουν πόσο σαθρά είναι τα θεμέλια της αστικής δημοκρατίας και κουρελιάζεται το περίβλημα της αστικής νομιμότητας, αφήνοντας το βασιλιά γυμνό.

Το ζήτημα είναι με ποιον τρόπο θα αναμιχτεί, ποια θέση θα πάρει κι αν θα διατηρήσει την πολιτική, στρατηγική του αυτονομία ή θα πολεμήσει κάτω από ξένες σημαίες και θα συστρατευτεί με το "μικρότερο κακό". Όσο απλό ακούγεται στη θεωρία, άλλο τόσο σύνθετο μπορεί να αποδειχτεί στην πράξη. Πχ στη Βενεζουέλα, όπου ο τσαβισμός και ο "σοσιαλισμός του 21ου αιώνα" φαίνεται να έχουν φτάσει στα όριά τους (που δε θέλουν και δεν μπορούν να τα υπερβούν). Αυτό δε σημαίνει ωστόσο πως κρατάμε ίσες αποστάσεις και πως μας είναι βασικά διάφορο το ενδεχόμενο μιας ήττας του Μαδούρο και της επικράτησης της ανοιχτά αντιδραστικής αντιπολίτευσης.

Οι αιχμές της πραγματικότητας μπορεί να αποδειχτούν δίκοπο μαχαίρι για το ΚΚ Βενεζουέλας, που έχει μια πολύ προσεκτική στάση κριτικής υποστήριξης στην κυβέρνηση, διατηρώντας παράλληλα την οργανωτική, πολιτική του αυτονομία και το δικαίωμα της κριτικής, χωρίς να υποκύψει πχ στην πίεση για τη διάλυση-συγχώνευση όλων των κομμάτων του κυβερνητικού συνασπισμού σε ένα ενιαίο μόρφωμα.

Αυτή ακριβώς είναι η διαχωριστική γραμμή που επιχειρούν να χαράξουν οι Μεξικάνοι σύντροφοι στην πολύ σημαντική ανακοίνωσή τους για τη διεθνή συνάντηση Κομμουνιστικών κι Επαναστατικών Κομμάτων της Καραϊβικής και Λατινικής Αμερικής, στη Λίμα του Περού, όπου όμως κλήθηκαν και μια σειρά σοσιαλδημοκρατικά και οπορτουνιστικά κόμματα (που κρατάνε μεν τον τίτλο, αλλά στην πράξη στηρίζουν και συμμετέχουν σε κυβερνήσεις συνεργασίας με σ/δ και άλλες αστικές δυνάμεις). Το ΚΚ Μεξικού καταγγέλλει το πλαίσιο της συνάντησης, το περιεχόμενο της (κάθε άλλο παρά κοινής) διακήρυξης που εκδόθηκε για τη "δική μας Αμερική" και την αλλοίωση της φυσιογνωμίας αυτών των συναντήσεων, και του επαναστατικού-κομμουνιστικού χαρακτήρα των δυνάμεων που συμμετέχουν.

Κι αυτό είναι που καθορίζει το βασικό διακύβευμα για την αναγέννηση του κομμουνιστικού κινήματος στη Λατινική Αμερική. Γιατί μπορεί η ήπειρος (με τη γεωγραφική ή την πολιτισμική της έννοια) να είναι ένα καζάνι που βράζει από τις εκρηκτικές κοινωνικές αντιθέσεις, αλλά η οργανωμένη πρωτοπορία πρέπει να έχει λυμένα βασικά ζητήματα, όπως την πολιτική της αυτονομία, για να είναι σε θέση να αξιοποιήσει αυτές τις αντιθέσεις, σε μια επαναστατική φυσιογνωμία.

Ξεφτισμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να κλαις

Εν αρχή ήρθε το χάλκινο μετάλλιο.

Χάλκινη η Κορακάκη, ψεύτικη η ακρογιαλιά.
Ψεύτικο και το μεγαλείο, που σου μάθαν στο σχολείο. Κι εγώ ξένος μετανάστης σου Ελλάς.
Κι ευτυχώς που δεν αξιοποιήσαμε τις ολυμπιακές εγκαταστάσεις και μας έμειναν αμανάτι να σαπίζουν, για να στεγάζουν σήμερα στοιβαγμένες προσφυγικές ψυχές, της γης τους κολασμένους, που καίγονται στα καζάνια της επίγειας κόλασης και του καπιταλισμού που σαπίζει.

Κι όσο για σκοπευτήρια, έχουμε αυτό της Καισαριανής, για να τουφεκίζουμε τους απάτριδες, που υπεράσπισαν την πατρίδα, τραγουδώντας στίχους της Διεθνούς, και για να φτιάχνει τη λεζάντα του ο Τσίπρας. Δε χρειάζονται περσότερα. Οι αθλητές μπορούν να προπονούνται σε νταμάρια, όπου δεν υπάρχουν κόκαλα απάτριδων να τρίζουν, καθώς τα τιμούν Πασόκοι, για να τους ανατριχιάζουν (τους αθλητές, οι Πασόκοι, παλιοί και νέοι, είναι χοντρόπετσοι και δεν έχουν πρόβλημα).

Κι αν ισχύουν όλα αυτά με το χάλκινο, φαντάσου τώρα με το χρυσό, που ήρθε να χρυσώσει το χάπι και να ρίξει λίγη χρυσόσκονη στη μίζερη καθημερινότητά μας, για να την καλλωπίσει. Ξεφτισμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να κλαις...

Μαύρα κοράκια με νύχια γαμψά πέφτουν τώρα πάνω στην Κορακάκη και το μετάλλιό της, για να καρπωθούν μέρος από τη λάμψη του, τη δόξα και την υπεραξία που μπορεί να τους προσφέρει στην αγορά. Και μας πυροβολούν κατά ριπάς σα στόχους, από τα 10 και τα 25 μέτρα, από τηλεόραση και διαδίκτυο, για να φουσκώσουν τα στήθη μας -και προπαντός τα μυαλά μας- από εθνική περηφάνια. Φάτε μάτια-ψάρια και θεάματα χωρίς άρτο. Τσιμπήστε κι έναν αθλητικό θρίαμβο στο διάλειμμα από τα απανωτά χαστούκια που τρώμε στην πραγματική ζωή, σαν γεύση από τη ζωή που δε ζήσαμε. Και ούτε πρόκειται, όσο δε βάζουμε σαν δικό μας στόχο, τακτικό, στρατηγικό και γενικώς, να σηκώσουμε κεφάλι, τον κώλο μας από τον καναπέ και να υψωθούμε στον ουρανό για τη δική μας έφοδο.

Έλα να πρασινίσουμε...

Κατά τα άλλα, οι αγώνες του Ρίο είναι μια υπέροχη μπίζνα και μια ωραία ατμόσφαιρα, (όπως στο τένις ανδρών, όπου πλακώθηκαν Αργεντίνοι και Βραζιλιάνοι), με ειδυλλιακά, γαλαζοπράσινα νερά, όπως στην ολυμπιακή πισίνα, όπου οι αθλητές καλούνταν να βουτήξουν με το ζόρι, κι ας φοβούνταν για τη σωματική τους ακεραιότητα (έλα να πρασινίσουμε, που τραγουδούσε και ο Χάρρυ Κλυνν), πνεύμα (ολυμπιακό, αρχαίο, αθάνατο) και ηθική. Όπως για παράδειγμα στην κολύμβηση γυναικών, όπου η Αμερικανίδα ολυμπιονίκης αρνήθηκε να δώσει το χέρι της στη Ρωσίδα, που βγήκε δεύτερη, εξασφαλίζοντας στο παρά πέντε τη συμμετοχή της στους αγώνες. Ενώ το κοινό την αποδοκίμαζε ρυθμικά, την έκανε να βάλει τα κλάματα και να δηλώσει πως δεν περίμενε να ζήσει την αθλητική εκδοχή του ψυχρού πολέμου, εικοσιπέντε χρόνια μετά το τέλος του. Αλλά είναι συνηθισμένη από τέτοιους πολέμους (παρά κι ενάντια στο συμβολισμό του επιθέτου της), γεννημένη γαρ το 94' στο Γκρόζνι της Τσετσενίας...

Πραγματικό κλαυσίγελος όσα έγιναν στο Ρίο με την Εφίμοβα

Οι "βδέλλες" στο κορμί του Φελπς όμως δε φαίνεται να ενοχλούν και να αναστατώνουν κανέναν. Στο κάτω-κάτω, δεν έχει αποδειχτεί επιστημονικά πως οι βεντούζες δίνουν πλεονέκτημα με παράτυπο τρόπο στους αθλητές. Και μην ξεχνάτε (όσοι διαβάζετε Αστερίξ) πως στην Ελλάδα επιτρέπεται να κλέβει κανείς χύτρες με μαγικό ζωμό, από καλύβες εκεί κάτω, όπου η πόρτα δεν κλείνει πολύ καλά και κανείς δεν τις φυλάει τη νύχτα.

Μην είστε καχύποπτοι. Μπορεί να είναι από εκείνη τη σκηνή στο Stand By Me

Και το ολυμπιακό δελτίο είναι γεμάτο από τέτοιες λεπτομέρειες, προσωπικές ιστορίες και διάφορες μικρές ειδήσεις, που σχεδόν δεν προλαβαίνει να τις καταγράφει κανείς.
Αθλητές που αποκλείονται λόγω μέθης.
Άλλοι που θέλουν να εξεμέσουν, όχι από το ποτό και τα μεθεόρτια της μέθης,αλλά με τους πανηγυρισμούς των νικητών.
Τενίστες, που πρέπει να παίξουν τρεις αγώνες σε μια μέρα (αλλά δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι τα βγάζουν πέρα γιατί ντοπάρονται, εκτός κι αν είναι Ρώσοι).
Αμερικανοί μπασκετμπολίστες (αυτοί κι αν είναι καθαροί, αφού δεν τους ελέγχουν ποτέ, βάση νόμου και ειδικής συμφωνίας με το ΝΒΑ) που μπερδεύουν τα σπα με τους οίκους ανοχής. Κάπως σαν κι αυτούς που πιάνονται στα πράσα και δηλώνουν παραπλανημένοι, γιατί νόμιζαν πως πήγαιναν για ένα απλό μασάζ.
Έλληνες αθλητές που έχουν κάθε δίκιο να εξοργίζονται με την υποκρισία της πολιτικής ηγεσίας που είναι θερμός υποστηρικτής των φωτογραφιών με ολυμπιονίκες. Ακόμα κι αν είναι πιο ανορθόγραφοι κι από χρυσαυγίτες (ή μάλλον το πρώτο, λόγω του δεύτερου).

Οι δύο όψεις του καπιταλιστικού Μεσαίωνα

Ένας πολιτισμένος δυτικός κόσμος, που καταφέρνει να  σοκάρεται ταυτόχρονα με το μαντίλι και το παντελόνι μιας Αιγύπτιας, αλλά και με το ανάρμοστο μίνι μιας Αγγλίδας παρουσιάστριας.
Περνιέται όμως για προοδευτικός κι απελευθερωμένος, επειδή υπάρχουν κάποια περιστατικά, όπως η πρόταση γάμου μιας Βραζιλιάνας που ήταν στους υπεύθυνους της διοργάνωσης. προς την αγαπημένη της, που συμμετείχε ως αθλήτρια στο τουρνουά ράγκμπι.

Αγάπη μόνο

Κι έτσι περνάνε σε δεύτερη μοίρα ιστορίες όπως της 41χρονης γυμνάστριας (σε ένα άθλημα όπου θεωρείσαι βετεράνος μετά τα είκοσι), που συνέχισε για το παιδί της, που έπασχε από μια σπάνια και επιθετική νόσο.
Και πτυχές της ισότητας, όπως της περιβόητης χάκα, του καθηλωτικού πολεμικού χορού των Νεοζηλανδών, που τον χορεύουν πριν από κάθε αναμέτρηση, και τους μιμήθηκαν κι οι Νεοζηλανδές αθλήτριες του ράγκμπι, άσχετα αν έχασαν στον τελικό από τις γειτόνισσές τους.

Και για επίλογος το πιο σουρεαλιστικό απ' όλα. Ένας δικαστής στο Ρίο ανέστειλε την απαγόρευση διαδηλώσεων πολιτικού χαρακτήρα στις ολυμπιακές εγκαταστάσεις και απαγόρευσε την καταστολή τος από την αστυνομία, που εκδιώκει τους διαδηλωτές. Αρκεί αυτοί οι τελευταίοι να εκδηλώνονται με μπλουζάκια, πλακάτ, συνθήματα και με άλλες τέτοιες ειρηνικές μορφές.

Είδες σφε αναγνώστη τι σου είναι η αστική δημοκρατία; Δε φοβάται κανέναν και τίποτα. Ούτε καν τους Ρώσους που τη γλίτωσαν και συμμετέχουν στους αγώνες (ένα ποσοστό 70% από τα μέλη της αρχικής αποστολής).

Υγ:  κερασάκι στην τούρτα, το βραζιλιάνικο τρολάρισμα στην αμερικανίδα τερματοφύλακα, που είχε κάνει δηλώσεις για το πόσο επικίνδυνη είναι η Βραζιλία εξαιτίας του ιού. Το κοινό λοιπόν φώναζε το όνομα του ιού ρυθμικά, κάθε φορά που η μπάλα πήγαινε στα πόδια της (ή τα χέρια της).
Πατήστε το σύνδεσμο, για να δείτε το βίντεο.

Ντελί-Ριο κιτς κερδοφορίας

Δεν ξέρω πόσοι από εσάς ξενυχτήσατε για να δείτε την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του Ρίο (ή την είδατε σε μαγνητοσκόπηση) κι αν είχατε την αποφασιστική (κι αντιφασιστική συνάμα) σταθερή σκοπιά της Ρένας Δουρου-τι. Που πρόλαβε να ενθουσιαστεί με το πρώτο μέρος, τη γέννηση της ζωής, την εξέλιξη, την πρόοδο και τους αφρικανούς σκλάβους που έφεραν στην ήπειρο οι λευκοί κονκισταδόρες, την εξέλιξη της πόλης και τους ουρανοξύστες που έκρυβαν πολύ καλά με τον όγκο τους τις φαβέλες και τη φτώχεια. Για να αλλάξει στο καπάκι γνώμη, με την μπουρναζιώτικη ραπ (με την οποία γενικά δεν έχει θέμα) και το κακόγουστο μουσικό πρόγραμμα, που δεν κατάφερε να δώσει καν το προκάτ, φολκλόρ στοιχείο, που έχει μάθει να αναζητά ο τουρίστας. Πόσο μάλλον την εικόνα της πραγματικής Βραζιλίας, τους χυμούς και τη μυρωδιά μιας τεράστιας χώρας, με εκρηκτικές αντιθέσεις και φοβερή ποικιλία φυλών, ανθρώπων και πολιτισμών.

Προσέξτε τη λεπτομέρεια. Οι χορευτές στο βάθος με τα φωσφοριζέ βελάκια
να δείχνουν το δρόμο στους αθλητές, για να μη χαθούν!! Ομολογώ πως με ξεπερνά

Σίγουρα όμως όλα αυτά χάνουν, αν δεν έχεις δίπλα σου το Λαϊκό Στρώμα να σχολιάζει την τελετή και να σε δροσίζει (στα πρόθυρα του πολικού ψύχους) με αστεία για τον Τελέτοβιτς (παίκτης στο ΝΒΑ) Ενάρξοβιτς. Αλλά όπως είπε αυτοκριτικά το ίδιο το Λ.Σ.: εδώ δε σωπαίνει ο Χατζηγεωργίου, γιατί να το κάνω εγώ;
Έλα ντε...

Και τι δεν είπε ο εκφωνητής της καρδιάς μας...
Τι για τον μοντελισμό -sic- που ακολουθεί το μοντέλο Ζιζέλ, σε μια καταπληκτική μετάφραση του όρου μόντελινγκ, που αν δεν ξέρεις τα συμφραζόμενα και δεις τη λέξη αποκομμένη, μπορεί και να πιστέψεις πως είναι κάτι παρεμφερές με τον τογιοτισμό, που θα μας απασχολήσει στην οικοδόμηση της κοινωνίας του μέλλοντος και την οργάνωση της παραγωγής ή των πόλεων νέου τύπου. Τι για τις δύο γενιές ράπερ, που συνυπάρχουν αρμονικά, γιατί η Βραζιλία είναι ένα χωνευτήρι πολιτισμών (;!). Τι για τη Βραζιλία που επανεφεύρει... επανεφεύρει... κάτι τέλος πάντων, δε θυμάμαι τι ακριβώς, γιατί κι εγώ τα έχασα, με τόση εφευρ(ικ)ότητα.

Και προπαντός για τα οικολογικά μηνύματα των διοργανωτών, που έμοιαζαν με φλύαρη, φαιδρή διάλεξη του ΓΑΠ για την πράσινη ανάπτυξη, ή με απαντήσεις διαγωνιζόμενων στα καλλιστεία (για την παγκόσμια ειρήνη, τη φτώχεια, κτλ) ή με τις πράσινες (σαν την καρδιά ενός μαρουλιού και το ΠαΣοΚ) επιχειρηματικές ευαισθησίες του Αλ Γκορ, που δεν ήταν εκεί, αλλά ο Χατζηγεωργίου τον ανέφερε, μπερδεύοντάς τον προς στιγμήν με τον παρόντα Κέρι.

Εν τω μεταξύ, στους προηγούμενους αγώνες του Λονδίνου, ήταν στα πάνω του το αντιμνημόνιο, ως κλίμα και ιδεολογία, επηρεάζοντας ακόμα και την... ελεύθερη αγωνιζόμενη ΕΡΤ, που περνούσε τότε τα δικά της "συντροφικά μηνύματα" και ζητούσε δηλώσεις σε αντίστοιχο μήκος κύματος κι από τους αθλητές, στις συνεντεύξεις τύπου, καθώς κι αυτοί βλέπουν κάθε χρόνο τα κονδύλια της ομοσπονδίας τους να ψαλιδίζονται. Λίγο έλειπε να αρχίσουν να κάνουν το ίδιο και με τους ξένους, παγκόσμιους πρωταθλητές, στη μικτή ζώνη: so, first of all: what do you think about memorandum?

Φέτος όμως η αντιμνημονιακή μόδα έχει περάσει ανεπιστρεπτί κι έτσι οι σχολιαστές περιορίστηκαν σε οικουμενικά (σαν την κυβέρνηση που θέλει ο Λεβέντης) και πανανθρώπινα ζητήματα-μηνύματα, όπως το παιδί που βρήκε το σπόρο της ελπίδας στο τέλος (η ελπίδα έρχεται και πεθαίνει τελευταία). Και τη βραζιλιάνικη κυβέρνηση (μάλλον την προηγούμενη, όχι ότι έχει μεγάλη διαφορά) που μείωσε λέει κατά 80% τους ρυθμούς αποψίλωσης του τροπικού δάσους του Αμαζονίου, καθώς πριν χανόταν σε ετήσια βάση μια μεγάλη έκταση που ήταν όση κι η Γαλλία. Ενώ τώρα που καταστρέφεται και χάνεται μια Ελλάδα κάθε χρόνο (και μια Γαλλία κάθε πέντε), είμαστε κομπλέ και τακτοποιημένοι με την οικολογική μας συνείδηση.

Κατά τα άλλα, με τις ομιλίες των επίσημων να προκαλούν ομαδικά χασμουρητά (και δε φταίει μόνο η διαφορά της ώρας για αυτό) το ενδιαφέρον εστιάστηκε στην παρέλαση των χωρών που παίρνουν μέρος στο μεγάλο πολυεθνικό πανηγύρι (το οποίο έχει διπλή ανάγνωση, αν σκεφτεί κανείς τι κέρδη βγάζουν οι πολυεθνικές από αυτή την ιστορία) και την αντίδραση του κοινού. Μπορεί βέβαια να μην ήταν ακριβώς η βραζιλιάνικη πλέμπα αυτή που βρέθηκε στο Μαρακανά για την τελετή έναρξης αλλά ακόμα κι έτσι, δεν πέρασε απαρατήρητη η γιούχα, όταν μπήκε στο στάδιο η αμερικάνικη αποστολή (και ο αυξημένος θόρυβος από τη μουσική, για να την καλύψει), ούτε φυσικά η ζεστή, θριαμβευτική υποδοχή της κουβανικής αποστολής. Στα αξιοσημείωτα και το (σχεδόν) διπλωματικό επεισόδιο, που προκλήθηκε από τη φαεινή ιδέα των διοργανωτών να βάλουν τους ισραηλινούς και τους λιβανέζους να συνταξιδέψουν με το ίδιο λεωφορείο (κάτι που αρνήθηκαν να κάνουν οι δεύτεροι).
Μέχρι κι ο Ιησούς του Ρίο (το γνωστό άγαλμα δηλ) ανοίγει με απορία (αλλά όχι άπορος, όπως η συντριπτική πλειοψηφία των πιστών Βραζιλιάνων) τα χέρια του μπροστά σε τόση ευφυΐα.

Κάποιος έλειπε όμως από το Μαρακανά, για να ανάψουν τα πνεύματα...
Τιμής ένεκεν η φωτό, 20 χρόνια (και κάτι ψιλά) μετά το θάνατο του μεγάλου αρχηγού
του ενός και μοναδικού Ομπντούλιο Βαρέλα

Όσο για το λαό της Βραζιλίας, που δε βρέθηκε στο στάδιο, δεν τον αγγίζει το "μεγάλο καλοκαίρι" και το φαγοπότι της ανερχόμενης βραζιλιάνικης αστικής τάξης (που ξεκίνησε το 14' με το Μουντιάλ) και δε θα δει τη ζωή του να αλλάζει στο παραμικρό αυτές τις μέρες, μπορεί κανείς να ακολουθήσει αυτόν το σύνδεσμο, για να δει πώς υποδέχτηκε την ολυμπιακή φλόγα και τη διοργάνωση (αν είχα πιάσει το τρένο της ΕΤΕ, θα μπορούσα να βάλω απευθείας το βιντεάκι, έλα όμως που δεν...).
Χώρια οι προγραμματισμένες κινητοποιήσεις όσων διαδήλωσαν έξω από το Μαρακανά την αντίθεσή τους σε αυτήν την αθλητική εμποροπανήγυρη... Όχι από σκέτη αντίδραση, Ρίο-Αντίριο, και ένα σωρό έργα-μακέτο, αλλά γιατί τους καίει άμεσα, κι αυτούς και την τσέπη τους.

Υγ: μπορείτε επίσης να διαβάσετε το κείμενο του σημερινού κυριακάτικου Ρίζου για του αγώνες του Ρίο, τα λεφτά που πληρώνουν οι φορολογούμενοι και τις αντιδράσεις τους.
Και το απόλυτο ανάγνωσμα πριν (κατά τη διάρκεια, μετά και στο ενδιάμεσο) από κάθε διοργάνωση. Για το οποίο η κε του μπλοκ προτίθεται να κάνει σημειολογική, ερμηνευτική ανάλυση -αν εκδηλώσει ενδιαφέρον κι η βάση του μπλοκ, τόσο το καλύτερο.

Το μικρότερο κακό

Διαλεκτική είναι ο όρος που κοτσάρουμε πολλές φορές δίπλα σε ό,τι αδυνατούμε να εξηγήσουμε πιο πειστικά ή γενικώς να κατανοήσουμε -και βασικά το πρώτο εξαιτίας του δεύτερου. Κάτι που φυσικά δεν εμποδίζει κανέναν να καυχιέται πως παίζει τις αντιθέσεις στα δάχτυλα, τις βλέπει συγκεκριμένα και τις αξιοποιεί, ενώ στην πραγματικότητα δεν κάνει κάτι άλλο παρά να επιλέγει τη λογική του μικρότερου κακού, που καταλήγει πάντα στο μεγαλύτερο, που θέλαμε θεωρητικά να αποφύγουμε. Ιδίως αν μπλεχτεί (διαλεκτικά πάντα) με τις ενδοϊμπεριαλιστικές-ενδοαστικές αντιθέσεις.

Οι αντιθέσεις είναι στον πυρήνα της διαλεκτικής, της ίδιας της ζωής, πηγή κάθε κίνησης κι εξέλιξης. Αλλά η ζωή κυλάει χωρίς να κοιτάζει τις δικές μας καθαρές αφαιρέσεις. Ίσα-ίσα που έχει την τύχη να προσθέτει (αντί να αφαιρεί) στην πρακτική πείρα και να την πλουτίζει με πρωτότυπες συγκυρίες και γεγονότα. Έτσι πολλαπλασιάζει τα σχετικά προβλήματα και διαιρεί τις απόψεις για την επίλυσή τους.

Δε χρειάζεται να έχει εντρυφήσει κανείς στην μπροσούρα του Μάο για τις αντιθέσεις, για να καταλάβει πόσο σύνθετο είναι το πλέγμα αυτών των αντιθέσεων. Το θέμα είναι να μπορεί να διακρίνει το χαρακτήρα και τη φύση τους.

Στη Βραζιλία για παράδειγμα, η μεθοδευμένη πτώση της κυβέρνησης Ρούσεφ κρύβει πιθανότατα οργανωμένη, σχεδιασμένη παρέμβαση και ιμπεριαλιστικό δάχτυλο. Αλλά αν εντάξουμε την εξέλιξη αυτή στα πλαίσια της όξυνσης των ενδομονοπωλιακών ανταγωνισμών, μεταξύ κέντρων, ομίλων και συμφερόντων, που προσπαθούν να αποκτήσουμε μεγαλύτερο έλεγχο των πραγμάτων, δεν απορρέει προφανώς ως πρακτικό καθήκον η στοίχιση πίσω από την έκπτωτη κυβέρνηση κι η υπεράσπισή της σε μια ενδοαστική αντίθεση (αν και επ' αυτού έχουν εκφραστεί και διαφορετικές προσεγγίσεις).

Η συγκεκριμένη ανάλυση της κατάστασης, των όρων και των εμπλεκόμενων πλευρών μπορεί να οδηγήσει σε διαφορετικά συμπεράσματα στην περίπτωση της Βενεζουέλας και την ενορχηστρωμένη προσπάθεια, με κινητήριο μοχλό τις ΗΠΑ, να ανατραπεί η τσαβική κυβέρνηση, με κάθε θεμιτό και αθέμιτο μέσο, πραξικοπηματικά (με το στρατό), "δημοκρατικά" (με εκλογές) ή με κάποια πολύχρωμη (αντ)επανάσταση και με οικονομική πίεση.

Εδώ επιπρόσθετα υπάρχουν παράμετροι, όπως οι αγροτικές (αστικοδημοκρατικές) μεταρρυθμίσεις που συντελούνται σε χώρες της Λατινικής Αμερικής με χαμηλό επίπεδο ανάπτυξης, και ασφαλώς η κριτική στήριξη (αλλά όχι συμμετοχή) του ΚΚ Βενεζουέλας στην κυβέρνηση του Μαδούρο.
Θυμάμαι παλιότερα, στην οργάνωση, πως στην ερώτηση τι μπορεί να σημαίνει η διατύπωση για τη λαϊκή εξουσία -που για εμάς είναι ο σοσιαλισμός, αλλά για τους συμμάχους μπορεί να σημαίνει κάτι άλλο- η συνήθης απάντηση ήταν η Βενεζουέλα και ο Τσάβες. Μόνο που στην ίδια προγραμματική επεξεργασία υπήρχε η προειδοποίηση ότι αν δεν προχωρήσουν σχετικά γρήγορα οι επαναστατικοί, ριζοσπαστικοί μετασχηματισμοί, για να ξεκαθαρίσει το μεταβατικό τοπίο, θα υπήρχε πισωγύρισμα. Κι επ' αυτού είναι σκόπιμο να γίνει μια κριτική προσέγγιση στην μπολιβαριανή διαδικασία και από τους ίδιους τους Βενεζουελάνους συντρόφους. Όσο κι αν η σοσιαλδημοκρατία των χωρών της Λατινικής Αμερικής δε βαρύνεται με τα εγκλήματα και τον προδοτικό ρόλο της αντίστοιχης ευρωπαϊκής ή βρίσκεται σε διαφορά φάσης, δεν παύει να έχει συγκεκριμένο χαρακτήρα και όρια.

Αντίστοιχη διαπάλη αναπτύχθηκε γύρω από την Ουκρανία και τη Συρία, όχι τόσο ως προς την αυτονόητη καταδίκη και πάλη ενάντια στην επέμβαση του ευρωνατοϊκού ιμπεριαλισμού, αλλά τον ανταγωνισμό τους με τη Ρωσία και τη φύση της τελευταίας (αν δηλ είναι διαμορφωμένη, ιμπεριαλιστική δύναμη, με ισχυρό ή αμελητέο χρηματιστικό κεφάλαιο, κτλ).

Εφόσον έτσι έχουν όμως τα πράγματα, αναρωτιέται κανείς εάν ισχύουν τα ίδια κριτήρια και στα καθ' ημάς ή υπάρχει κάτι που μας διαφοροποιεί (και τι είναι αυτό). Γιατί να μην αποδώσουμε την πτώση του νεότερου Καραμανλή στην υπόγεια δράση των ΗΠΑ και τα ανοίγματά του προς τη Ρωσία; Και ποιος αποκλείει την ανάμιξη ιμπεριαλιστικών κέντρων στην "ακομμάτιστη" καμπάνια "παραιτηθείτε" ενάντια στην συγκυβέρνηση Σ-Ανελ και τη φημολογία περί πραξικοπήματος; This is a coup...

Είναι σαφώς αφελές να αποκλείουμε τις μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις από το παιχνίδι, που σπανίως αφήνουν στην τύχη του. Αυτό όμως υπαγορεύει ως καθήκον την ανάδειξη της αντίθεσης αυτής σε κύρια και την κριτική υπεράσπιση της κυβέρνησης στα πλαίσιά της (μακριά από τις ίσες αποστάσεις και τις συνέπειες της καθαρότητας και δεδομένου ότι το μόνο πιο γελοίο πράγμα από τους οπαδούς της ΔΦΑ είναι οι νεοφιλελέδες πολέμιοί της); Ή συνεπάγεται άραγε την καταδίκη του παιχνιδιού συνολικά και όλων των πλευρών που εμπλέκονται στις ενδοαστικές αντιθέσεις; Και πώς μπορεί να αξιοποιήσει κανείς αυτές τις τελευταίες από μειονεκτική θέση και χωρίς να γίνει ουρά του ενός ή του άλλου πόλου, εφόσον δεν έχει κατακτήσει την εξουσία στη χώρα του;

Δύο κείμενα για το Μουντιάλ

Το παγκόσμιο κύπελλο ήταν και θα είναι –όχι ελληνικό, αλλά- μουντιάλ κι όχι world cup ή όπως αλλιώς σκεφτεί να το μετονομάσει η (πούτα) φίφα, με την ίδια έννοια που το ελληνικό πρωτάθλημα θα είναι πάντα η άλφα εθνική (κατηγορία), για να βγαίνει και το σύνθημα «εκεί-εκεί…» με τις ομάδες που πηγαίνουν για υποβιβασμό, και δε θα καθιερωθεί ποτέ στη συνείδηση του μέσου φιλάθλου ως σούπερ-λιγκ.

Το μουντιάλ είναι επίσης η ευκαιρία να θυμίσουμε στους εαυτούς μας πως παραμένουμε παιδιά, ένας απενοχοποιημένος παλιμπαιδισμός, όπου φωνάζουμε, χαιρόμαστε, χοροπηδάμε, κλαίμε καμιά φορά χωρίς σοβαρό λόγο, αφηγούμαστε δημιουργικά σπορ ιστορίες με αρκούδες και χιλιάδες υπερβολές, χωρίς να μεγαλώνει η μύτη μας. Και να φανταστείς πως τώρα υπάρχει ο αδιάψευστος μάρτυρας του βίντεο, σε αντίθεση με παλιές, (παρα)μυθικές εποχές, οπότε κάθε ιστορία πρέπει να κρατήσει και ένα άλλοθι αληθοφάνειας, χωρίς να απομακρύνεται πολύ από τα γεγονότα ή να εφευρίσκει δικά της. Μπορεί κάλλιστα όμως να επιλέξει εκείνα τα γεγονότα που θα τη βοηθήσουν να χτίσει το μύθο της. Η τεχνολογία προσδίδει φοβερή ισχύ στο ψέμα ή τις μισές αλήθειες (που είναι περίπου το ίδιο) και αυτό μπορεί να το καταλάβει κανείς από πρώτο χέρι, με το ρόλο του διαδικτύου στην πολιτική.

Η ιστορία των μουντιάλ είναι το ξετύλιγμα του νήματος των αναμνήσεών μας. Από τον χορό του ροζέ μιλά, το κλάμα του ντιέγκο στον τελικό του 90’ και τέσσερα χρόνια μετά, όταν πιάστηκε ντοπέ, τις καράφλες του μπαρτέζ και του ζιντάν (αν και κανείς δε φτάνει αυτή του βούλγαρου λέτσκοφ) και το keep walking του μπάτζιο, μέχρι την κουτουλιά στο ματεράτσι και την αφιέρωση του blaugrana ινιέστα στο μακαρίτη χάρτκε της μισητής γειτόνισσας εσπανιόλ. Και από το ναυάγιο του 94’ με το 4-4-2 του αλκέτα (τέσσερα από αργεντινή και βουλγαρία, δύο από νικηρία), στο πρώτο γκολ και την πρώτη νίκη με τη νιγηρία στη νότια αφρική το 10’.

Το μουντιάλ είναι η ανάγκη μας να χαμογελάσουμε, να κάνουμε καζούρα, και λίγο χαβαλέ, όχι γιατί μας τον επιβάλλουν, αλλά γιατί τον χρειαζόμαστε, χωρίς οπαδικά γυαλιά και στεγανά που τον κάνουν «άγουστο» και επικίνδυνο. Η ανάγκη να ξεφύγουμε λίγο από τη μίζερη πραγματικότητα, χωρίς να ξεχνάμε στιγμή όσα χρειάζονται για να την αλλάξουμε.

Κι ίσως φανεί τραγικό, αλλά το μουντιάλ κι όλες οι μεγάλες αθλητικές στιγμές είναι ίσως για πολύ κόσμο ό,τι πιο κοντινό θα βιώσει ποτέ σε μια κάποια αίσθηση διεθνισμού και συλλογικότητας, με τους λαούς του κόσμου να έχουν στραμμένα τα μάτια τους στη στρογγυλή θεά και τα καπρίτσια της.

Είναι επίσης η ευκαιρία να βρουν δικαίωση (ή να διαψευστούν παταγωδώς) κάποιες ποδοσφαιρικές εμμονές ή αντιπάθειές μας: η απέχθεια για την αβάσταχτη ελαφρότητα του βραζιλιάνικου φολκλόρ και τα ψυχρά πάντσερ του.. μερκελισμού· οι παράλληλοι βίοι του μέσι με το μαραντόνα· η λατρεία για τους αργεντινούς και τους μποέμ ολλανδούς, που ούτε τώρα θα το πάρουν· και οι μπλαουγκράνα ανταύγειες της ισπανίας.

Το μουντιάλ σε τελική ανάλυση είναι κάτι σαν λαϊκή προσομοίωση της τέχνης, με τους βιρτουόζους της μπάλας, τους ποιητές της κερκίδας, τις ντρίμπλες που χορεύουν τις άμυνες και αφήνουν άγαλμα τον τερματοφύλακα, τους θεατρίνους στο χόρτο, τους σκηνοθέτες του πάγκου κι όλα όσα σμιλεύουν την ψυχή του φιλάθλου και κάνουν το ποδόσφαιρο να θεωρείται το μπαλέτο της εργατικής τάξης.

Το μουντιάλ όμως δεν είναι μόνο η λάμψη των αστέρων, της μπάλας και των χορηγών, αλλά κυρίως η αθέατη πλευρά του. Είναι πρωτίστως η άλλη βραζιλία, που υποφέρει κι εξεγείρεται, οι παραγκουπόλεις με τις φαβέλες δίπλα στους ουρανοξύστες, η συσσωρευμένη δυστυχία και φτώχεια, που είναι μονίμως στη σέντρα και τρώει αλλεπάλληλα γκολ στην καθημερινή ζωή, οι εργάτες που θυσιάστηκαν για να στεριώσουν τα καινούρια γήπεδα, σα σύγχρονα γεφύρια της άρτας, και να είναι έτοιμα στην ώρα τους, οι συνάδελφοί τους στο μετρό που απεργούν, κτλ.

Ακόμα και με καθαρά ποδοσφαιρικούς όρους να το δει κανείς, το μουντιάλ είναι η υπερκόπωση των καταπονημένων ποδοσφαιριστών, που είναι σα στυμμένες λεμονόκουπες και δεν μπορούν να παίξουν στο μάξιμουμ της απόδοσής τους, ο θρίαμβος της σκοπιμότητας, τα άνοστα ματς-σούπες μες στο κατακαλόκαιρο, κτλ.

Φέτος στην ευρώπη, πολλοί σύλλογοι έμοιαζαν με ακριβά αμάξια πολυτελείας που είχαν ξεμείνει από βενζίνη στην τελική ευθεία και πήγαιναν με κεκτημένη ταχύτητα. Στην ισπανία οι διεκδικητές του τίτλου δεν πέτυχαν ούτε νίκη τις τελευταίες αγωνιστικές. Στην αγγλία πάλεψαν για τον τίτλο ως το τέλος μία ομάδα που έμεινε νωρίς εκτός ευρώπης και μια άλλη που δεν είχε εξ αρχής ευρωπαϊκές υποχρεώσεις. Στον τελικό του τσου λου η φιναλίστ ατλέτικο κατέρρευσε σταδιακά μετά από μία ώρα παιχνιδιού κι έμεινε από λάστιχο στην παράταση. Ο πορτογάλος ρονάλντο μοιάζει σκιά του καλού του εαυτού εδώ και δύο μήνες, ενώ ο μέσι που μοίραζε κάποτε σακούλες για εμετό στους αντιπάλους του, τώρα υποφέρει ο ίδιος από εμετούς και ναυτίες. Ο κόσμος λαχταρά να δει καλό θέαμα κι ωραία παιχνίδια, αλλά οι οιωνοί δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικοί για αυτά που θα δούμε τον επόμενο μήνα.

Ούτε η παράδοση εξάλλου, αν ξετυλίξουμε όλο το μίτο των αναμνήσεων.

Το 90’ η γερμανία σπρώχτηκε προς τον τίτλο, γιατί έπρεπε να σφραγίσει με μια αθλητική επιτυχία την ενοποίησή της (διάβαζε καλύτερα προσάρτηση της λδγ). Το 94’ η φίφα όρισε τον τελικό κι άλλα παιχνίδια ντάλα μεσημέρι μες στο κατακαλόκαιρο, για να πέσει σε βολική τηλεοπτική ώρα (prime time) για τις μεγάλες αγορές της ευρώπης. Το 98’ ο ρονάλντο είχε επιληπτικό επεισόδιο πριν από τον τελικό με τη γαλλία, αλλά έπαιξε κανονικά, για να μη μείνουν μπουκάλα οι χορηγοί, χωρίς τη λάμψη του φαινομένου, που ήταν σβηστός εκείνη τη μέρα στο γήπεδο.

Το καλοκαίρι του 02’ θυμάμαι αποχαιρετήσαμε στη σχολή τις συμφοιτήτριές μας, γιατί δε θα μας έβλεπαν τις επόμενες μέρες και καταλήξαμε να τις νοσταλγούμε με όσα είδαμε (κλοτσοσκούφι και κοράκια) στο χειρότερο μουντιάλ όλων των εποχών. Το 06’, το μουντιάλ συνέπεσε με τις καταλήψεις του μαϊούνη και θυμάμαι σε ένα απογευματινό ματς τον διπλανό να μου λέει: ευτυχώς που ήρθες, να πούμε καμιά κουβέντα, γιατί θα με είχε πάρει ο ύπνος. Το 10’ η πιο χαρακτηριστική ανάμνηση ήταν ο.. γλυκός ήχος της βουβουζέλας, γιατί κανένα από τα αστέρια της εποχής (μέσι, ρονάλντο, ρούνεϊ, κακά) δεν πέτυχε έστω ένα γκολ, για να οδηγήσει την ομάδα του στα ημιτελικά τουλάχιστον.

Εν κατακλείδι. Αν το μουντιάλ και το ποδόσφαιρο γενικότερα είναι μια θρησκεία χωρίς απίστους, όπως μας λένε στο βιβλίο τους ο μπογιό κι ο μηλάκας, γίνεται όντως το όπιο του λαού, δηλ η καρδιά ενός άκαρδου κόσμου και το παυσίπονο του κοσμάκη που θέλει να περάσει καλά και να ξεχάσει για λίγο τα προβλήματα και την πραγματικότητα. Κι αν θέλουμε να μην καταλήξει κι αυτό μια κοιλάδα ατελείωτων δακρύων και χασμουρητών (και μια αθλητική εκδοχή της σίλικον βάλεϊ για τα μεγάλα συμφέροντα), οφείλουμε να καταπιαστούμε με αυτήν ακριβώς την πραγματικότητα, όχι απλά για να την ερμηνεύσουμε με διάφορους τρόπους, αλλά για να την αλλάξουμε.