Αμπαλαέα

Αποχαιρετώντας τη χρονιά που φτάνει στο τέλος της, η κε του μπλοκ παίρνει τη σκυτάλη από την ανασκόπηση του 2310net και ξεχωρίζει ως πιο ιδιαίτερη (γιατί πρακτική σημασία δεν είχε) στιγμή της πρωτοδεύτερη φορά Αριστεράς το δημοψήφισμα του Ιουλίου, όταν δηλ το όχι αποκοιμήθηκε στην αγκαλιά του ναι.

Κι αν αναρωτιέται κανείς πώς έγινε αυτό, θα μπορούσε να το δει και σε μικρογραφία, ακολουθώντας αυτόν το σύνδεσμο στο left.gr και την είδηση για το δημοψήφισμα στην περιφέρεια των Ιονίων νησιών, όπου οι πολίτες τάχθηκαν με την ψήφο τους ενάντια στην ιδιωτικοποίηση των αεροδρομίων στην κοινοπραξία Fraport-Κοπελούζος.

Κι εδώ αρχίζει ένα μικρό μπέρδεμα. Γιατί όσοι ήθελαν να ψηφίσουν όχι στην ιδιωτικοποίηση, έπρεπε να βάλουν το ψηφοδέλτιο που έλεγε "ναι" στην πρόταση της περιφέρειας, που πρόσκειται στο Σύριζα. Πώς να μην μπερδευτεί λοιπόν κι ο συντάκτης του left, που έβαλε τίτλο στο κείμενό του: Ιόνια νησιά, λένε ΝΑΙ στην ιδιωτικοποίηση των αεροδρομίων.

Σε κάποια φάση κατάλαβαν το λάθος και το διόρθωσαν εκ των υστέρων, αλλά ευτυχώς το luben είχε προλάβει να κρατήσει τη μεγάλη στιγμή (με printscreen) και να τους εκθέσει, με τίτλο: εν τω μεταξύ ο Σύριζα προσπαθεί να μας πιάσει μαλάκες για δεύτερο δημοψήφισμα σε έξι μήνες.

Το λάθος του συντάκτη φυσικά μπορεί να ήταν αθώο, αλλά η σημειολογία του πράγματος ήταν όλα τα λεφτά. Και μας αφήνει με μια γλυκιά νοσταλγία γι' αυτές τις αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες, που αναδεικνύουν τη λαϊκή βούληση. Αλήθεια, σφε αναγνώστη, δε σου έχει λείψει ένα δημοψήφισμα, μια κάλπη τέλος πάντων; Τι θέμα θα μπορούσε να έχει άραγε το επόμενο; Και θα μας έχει γίνει (εμάς σα λαός συνολικά) το πάθημα μάθημα, ή θα δούμε μία από τα ίδια;

-Ας κλείσουμε όμως τη χρονιά με κάτι πιο εύθυμο και με ένα απόσπασμα από μια συνέντευξη του Λεωνίδα Κύρκου στο ράδιο Παρατηρητής, λίγο μετά το διαβόητο "τέλος της ιστορίας", όπως αυτό καταγράφηκε στο βιβλίο "εκ βαθέων" (που περιέχει κι άλλες αντίστοιχες συνεντεύξεις του στην ίδια εκπομπή). Εδώ ο Λεωνίδας Κύρκος μοιράζεται με τους ακροατές του την αγωνία για το πώς μπορεί η Αριστερά να γίνει σύγχρονη και να πιάσει το σφυγμό της νεολαίας. λίγο ντίσκο, λίγο παμπ και αμπαλαέα...

Έχω την εντύπωση ότι εάν η Αριστερά ωριμάσει πολιτικά, αντιληφθεί το μήνυμα των καιρών, θελήσει αυτήν την αναγέννησή της να την πραγματοποιήσει σε όλους τους χώρους και θελήσει να μιλήσει με τη γλώσσα της εποχής μας, μόνο τότε νομίζω ότι θα είναι ελκυστική.

Έλεγα πρόσφατα, γιατί να έρθει ένας νέος στα γραφεία του Συνασπισμού; Στα γραφεία του Συνασπισμού πρέπει να 'ρθει ένας νέος, ελπίζοντας ότι εκεί μέσα θα βρει κάτι από την ατμόσφαιρα της συντροφικότητας που δεν τη βρίσκει πια, κάτι από την ατμόσφαιρα της παμπ ή από την ατμόσφαιρα της ντίσκο, κάτι από την ατμόσφαιρα ενός χώρου πάλης των ιδεών που θα τον διδάξει και θα δώσει τη δυνατότητα να διδάξει κι αυτός άλλους, κάτι από την αναζήτηση μιας συνάντησης στη διαφορετικότητα, κάτι, κάτι...

Τέτοιος πρέπει να γίνει ο Συνασπισμός, κάτι από έναν αθλητικό χώρο, κάτι από τον ενθουσιασμό που κίνησε χιλιάδες ανθρώπους προχτές να κατεβούν στους δρόμους για να υποδεχτούν τον ΠΑΟΚ. Μια παρένθεση: την ώρα που γινόταν η υποδοχή του ΠΑΟΚ βρέθηκε και το δικό μου αυτοκίνητο εκεί μέσα και είπα χαριτολογώντας στους συντρόφους μου: "Μωρέ, θαυμάσια λαϊκή υποδοχή μας έγινε σήμερα! Ένα μικρό λάθος συνέβη και λένε ΠΑΟΚ-ΠΑΟΚ, αντί να φωνάζουν Συνασπισμός".

Συ-να-σπι-σμός! Συ-να-σπι-σμός!

Αυτά τα μικρά λαθάκια είναι που κάνουν τη διαφορά. Όπως στο δημοψήφισμα...

Ο δω-δεκάλογος του Κύρκου

Λέγαμε στην τελευταία ανάρτηση για τα χαρακτηριστικά του ευρωκομμουνισμού και της σοσιαλδημοκρατίας, που συνθέτουν από κοινού τον χυλό της κεντροαριστεράς. Θα μπορούσαν να προστεθούν κι άλλα, με πιο βασικό ίσως τον κούφιο λόγο και την παράθεση εννοιών και αξιών ατάκτως ερριμμένων, λέξεων και συνθημάτων με αναφορά κυρίως στην αριστερά, χωρίς συνοχή κι ουσιαστικό νόημα. Όπως για παράδειγμα στην πρόσφατη συνέντευξη του βενιζέλου στο έθνος του μπόμπολα (που άφησε κατά μέρος την αντιφασιστική εκστρατεία και έπιασε τώρα την αναστήλωση-αναπαλαίωση της κεντροαριστεράς).

Ρωτάει ο δημοσιογράφος: Πώς ορίζετε εσείς την κεντροαριστερά σε σχέση με τη δημοκρατική παράταξη, την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία κ.ο.κ.;
Κι απαντάει ο μπένι που προέρχεται από το αλήστου μνήμης κοδησο και μεταπήδησε το 89’ στο πασόκ: Στη δική μου αντίληψη η κεντροαριστερά καλύπτει όλο το φάσμα ανάμεσα στη δεξιά, την συντηρητική παράταξη και την κομμουνιστική αριστερά. (…) Αν επέμενα σε κάποιες θεμελιώδεις έννοιες θα μνημόνευα τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου, τον πολιτικό φιλελευθερισμό, τον πλουραλισμό, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τον ενεργό ρόλο της κοινωνίας των πολιτών, το κοινωνικό κράτος, την κοινωνική δικαιοσύνη, αλληλεγγύη και συνοχή, τον εκσυγχρονισμό του κράτους, την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, τη στήριξη της επιχειρηματικότητας και των επενδύσεων, την ανάπτυξη και την απασχόληση, την εθνική ανεξαρτησία και υπερηφάνεια που πρέπει να ανακτήσουμε, την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση στη βάση της θεσμικής ισοτιμίας των κρατών-μελών, τη συνείδηση εθνικής ευθύνης, το πρόταγμα της πολιτικής και κοινωνικής σταθερότητας με στόχο την ασφαλή και οριστική έξοδο από την κρίση.

Όταν καταπιάνεσαι πάντως με ένα ζήτημα είναι προτιμότερο να ανατρέχεις στο πρωτότυπο. Αν και οι σοσιαλδημοκρατικές λογοκοπίες δε διακρίνονται από ιδιαίτερη φαντασία και πρωτοτυπία, η πιο αυθεντική μορφή στην οποία μπορεί να τις βρει κανείς είναι τα γραπτά του νέστορα της ανανεωτικής αριστεράς λεωνίδα κύρκου και το βιβλίο του «ανατρεπτικά».

Θα κινηθούμε αναγκαστικά σε μοτίβα που συναντήσαμε και σε προηγούμενη ανάρτηση. Μετά την «αλλαγή της αλλαγής» που έριξε ως σύνθημα το εσωτερικού στη δεκαετία με τις βάτες, ο λεωνίδας το προσαρμόζει στα δεδομένα της καινούριας εποχής και καταλήγει στο «αλλαγή χωρίς όρια» που θα μπορούσε να μεταφραστεί και σε «πασόκ χωρίς όρια» και παραπέμπει άμεσα στο «ρεπορτάζ χωρίς σύνορα» του κούλογλου –εξάλλου τα δύο τελευταία κατ’ ουσίαν ταυτίζονται.

{Αν και ο λεωνίδας σπεύδει να διευκρινίσει πως δεν πρόκειται για κάποια πρόταση συνεργασίας πασόκ και συν και όσοι την κατάλαβαν έτσι έχουν την ευθύνη της ερμηνείας τους. Πολύ καλά λοιπόν, την αναλαμβάνουμε}.

Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Ο κύρκος έχει εγκαταλείψει τις όποιες φραστικές έστω αναφορές στο δημοκρατικό σοσιαλισμό και κάνει πλέον λόγο για μια κοινωνία με ανθρώπινο πρόσωπο, χωρίς περαιτέρω προσδιορισμούς (καπιταλιστική, σοσιαλιστική, κτλ) και για ένα μεγάλο πρόγραμμα που θα κατανέμει τον πλούτο απορρίπτοντας τις ακραίες ανισότητες (ας κρατήσουμε αυτό το στοιχείο για τη συνέχεια) σε ένα διαφορετικό δρόμο από το «ποιος-ποιον» μιας άλλης εποχής.

Εννοεί συνεπώς μια κατάσταση αέναης ισορροπίας που δε θα τίθεται το «ποιος-ποιον», μια ιδιότυπη δυαδική εξουσία όπως λέγαμε και στην τελευταία ανάρτηση, όχι όμως ως επαναστατική κατάσταση, αλλά ακριβώς για τη ματαίωση της επανάστασης. Με άλλα λόγια: ο πόλος του κεφαλαίου είναι ήδη πολύ ισχυρός (αλλά φαινομενικά μόνο πανίσχυρος), το ζήτημα είναι να ενισχυθεί κι ο άλλος πόλος, του κόσμου της εργασίας.

Και πώς βλέπει τότε τις σύγχρονες επαναστάσεις ο λεωνίδας; Οι νέες πολιτικές επαναστάσεις θα γίνουν ενάντια στη στασιμότητα και την παρακμή της σκέψης, από μια παράδοξη ποικιλία υποκειμένων: κομμουνιστές ενάντια σε κομμουνιστικά κατεστημένα και δογματικές ορθοδοξίες –οι περισσότερες από αυτές γίνηκαν ήδη. Και αστούς ενάντια στα καπιταλιστικά κατεστημένα και την αγκύλωση της σκέψης σε πρότυπα βάρβαρης εκμετάλλευσης και μη συνεργασίας. Α, τόσο επαναστατικά δηλ.

Ή όπως προσθέτει στον επίλογο των «ανατρεπτικών» τμε μια σύζευξη της οκτωβριανής και της γαλλικής επανάστασης, δηλ την αξίωση για κοινωνικά δικαιώματα (αυτό ήταν ο οκτώβρης) δίπλα στα δικαιώματα του ανθρώπου και του πολίτη.

Ο κύρκος θεωρεί πως μετά τις φοβερές εμπειρίες του κινήματος κατά τον εικοστό αιώνα, δεν υπάρχει χώρος για να σκέφτεται κανείς με όρους βίαιας επανάστασης και δικτατορίας του προλεταριάτου. Και οραματίζεται μια νέα δημοκρατική τάξη, πολυεθνική, πολυπολιτισμική, βασισμένη στην αποκήρυξη του πολέμου και της βίας. Το θέμα δηλ είναι η αποκήρυξη του πολέμου και της βίας (σε ένα τσουβάλι απ’ όπου κι αν προέρχεται) ακριβώς όπως στη θεωρία των άκρων.

Η πολιτική σκέψη του κύρκου απεχθάνεται τα άκρα και τις ακραίες καταστάσεις, όπως η βία, αλλά κάνει ένα βήμα παραπάνω από την κυβέρνηση, αναγνωρίζοντας εν μέρει τα κοινωνικά τους αίτια. Γι’ αυτό και τάσσεται κατά των ακραίων ανισοτήτων που τις τροφοδοτούν (όχι όμως κατά των ανισοτήτων γενικά, γιατί έτσι πάμε στην ισοπέδωση του ολοκληρωτικού σοσιαλισμού) και την απόλυτη, γι’ αυτό καταστροφική, ελευθερία της αγοράς (αν ήταν ελεγχόμενη όμως;). Οι ακραίες καταστάσεις διαρρηγνύουν την κοινωνική συνοχή, εμποδίζουν τη σύγκλιση, τη συνεργασία, τον παγκόσμιο ιστορικό συμβιβασμό και το ζητούμενο της μέσης οδού και της μετριοπάθειας. Άτιμο πράγμα οι ταξικές αντιθέσεις.

Από τη στιγμή που δεν υπάρχει ωστόσο το αντίπαλο ταξικό δέος, καθίστανται απολύτως περιττά τόσο το λεγόμενο κοινωνικό κράτος κι οι λαϊκές κατακτήσεις όσοι και ο εξισορροπητικός ρόλος της σοσιαλδημοκρατίας να συμβιβάζει τα ιστορικά ασυμβίβαστα –ειδικά σε περίοδο κρίσης. Και αυτή είναι η ουσία της πολιτικής κρίσης και χρεοκοπίας των ρεταλιών της κεντροαριστεράς.

Ο κύρκος αναγνωρίζει ότι η κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού είχε αντίκτυπο όχι μόνο στην κομμουνιστική αριστερά αλλά και στη σοσιαλδημοκρατία. Κι αυτό την ώρα που κέρδιζε έδαφος η ιδέα της υπέρβασης του σχίσματος στους κόλπους του σοσιαλιστικού κινήματος κι ολόκληρη η ευρωπαϊκή αριστερά προσανατολιζόταν στην ιδέα της ενωμένης ευρώπης.

Τέτοια ατυχία βρε παιδί μου…

Παράλληλα θεωρεί την υποστολή της κόκκινης σημαίας από τον ιστό του κρεμλίνου μια από τις πιο δραματικές στιγμές της ζωής του και προβαίνει στην εξίσου συγκλονιστική εκτίμηση πως αν το γραφειοκρατικό-ολοκληρωτικό σύστημα στο οποίο κατάντησε η νεαρή σοβιετική δημοκρατία που γεννήθηκε μέσα από την έξαρση του οκτώβρη ’17, μπορούσε να ανεχθεί ένα πολιτικό-ιδεολογικό ρεύμα του τύπου του κκε εσωτερικού, δηλαδή με αφοσίωση στο σοσιαλισμό αλλά και με δημιουργική προσήλωση στη δημοκρατία, η εξέλιξη στη σοβιετική ένωση θα ήταν τελείως διαφορετική. Η λαχτάρα για αλλαγή δε θα περνούσε μέσα από την παλινόρθωση του καπιταλισμού, αλλά θα διοχετευόταν μέσα από το κανάλι της ανανέωσης της επανάστασης και της συνάντησής της με τη δημοκρατία.

Ενώ παρακάτω θρηνεί για την εκπληκτική ιδιομορφία της ρωσίας, όπου δεν εμφανίστηκε ένας πολιτικός σχηματισμός να εκφράσει τις δυνάμεις της ανανέωσης του σοσιαλισμού, όπως σε άλλες πρώην λδ. Ο γκορμπατσόφ θα ήταν λογικό να ηγηθεί μιας παρόμοιας προσπάθειας σύζευξης των καλύτερων στοιχείων του χτες με το όραμα ενός δημοκρατικού σοσιαλισμού, αλλά δε φαίνεται να έχει σοβαρή εσωτερική υποστήριξη ή απήχηση.

Δεν έχει δίκιο ωστόσο στο πρώτο σκέλος, γιατί ναι μεν η εσσδ δεν ανέχτηκε οπορτουνιστικά ρεύματα σαν τους μενσεβίκους στους κόλπους της, αλλά τι άλλο παρά νεομενσβικισμός κι ένα είδος «κκσε εσωτερικού» ήταν ο νικήτας και ο γκόρμπι;

Τι άλλο περιέχουν τα ανατρεπτικά του λεωνίδα;

Εκτιμήσεις για τον κόσμο της αλληλεξάρτησης και το μεγάλο πρόβλημα πώς δε θα μετεξελιχθεί σε εξάρτηση από ένα πανίσχυρο πόλο;

Κορυφαίες στιγμές τραγικής ειρωνείας, όπου χαρακτηρίζει τη στάση του κόμματος οπορτουνιστική.

Και κάποια ανεκδοτολογικά περιστατικά, από τα οποία σταχυολογώ ενδεικτικά τα δύο παρακάτω.

Το πρώτο είναι από κάποια προεκλογική περιοδεία στα χωριά της κρήτης.

Παιδί της πόλης δεν ήξερα τίποτα από αγροτικά. Στην αρχή δε μιλούσα όταν γινόταν συζήτηση για σχετικά προβλήματα και με περνούσαν για σοφό. Κάποτε στις μοίρες, έπεσε παγετός και έκαψε τις θαυμάσεις ντοματιές ενός ακούραστου παπά καλλιεργητή και άλλων. Ο κόσμος που είχε μαζευτεί, έκλαιγε τη μοίρα του, η καταστροφή ήταν μεγάλη και εγώ βρήκα τη στιγμή να ρωτήσω: πόσων χρονών ήταν οι ντομάτες; Έπεσε νεκρική σιγή κι ύστερα κάποιος είπε μες στα γενικά χαχανητά: «άντε μωρέ κοπέλι, μα εσύ δα δεν κατέεις πράμα. Εμείς όμως θα σε μάθουμε!»

Κι ένα άλλο δείγμα πραγματικά ουσιαστικής κι υπεύθυνης αντιπολίτευσης στο κοινοβούλιο.

Τι να πει κανείς για τον οτε; Κάποτε στη βουλή έκανα μια επερώτηση για τα χάλια των τηλεπικοινωνιών –αρμόδιος υπουργός ήταν τότε ο γ. βογιατζής, από τα ικανά στελέχη της νδ και παλιός βουλευτής. Διηγόμουν πως είχα ζητήσει μια πληροφορία για το τηλέφωνο του ευαγγελισμού από το 131 και πως η απάντηση ήταν «αναμείνατε στο ακουστικό σας, αναμείνατε στο ακουστικό σας, αναμείνατε στο ακουστικό σας…». Επανέλαβα τη φράση 5-10 φορές και είδα μια θυμηδία στα έδρανα της συμπολίτευσης. Στην εικοστή φορά η θυμηδία είχε μεταβληθεί σε ενόχληση και στην τριακοστή σε θυμό. «Επιτέλους» εξερράγη ο ηρεμότατος κατά τα άλλα γ. βογιατζής, «προχωρήστε, θα μας τρελάνετε». «Σε αυτή τη δοκιμασία υποβάλλετε κάθε μέρα χιλιάδες πολίτες» είπα υπό τα χειροκροτήματα της αντιπολίτευσης.

Μα να μην το έχει μαγνητοσκοπήσει κανείς να το ανεβάσει…

Για το τέλος κράτησα μια βιβλική φράση του λεωνίδα για τον χαρίλαο που μετά το 13^ο συνέδριο φοβήθηκε και προτίμησε την περιχαράκωση στο κάστρο του περισσού, στην απομόνωση, με την ελπίδα ότι σε αυτή την κιβωτό θα περισωθεί ο πλούτος του μαρξισμού-λενινισμού και θα καρπίσει και πάλι ύστερα από χρόνια.

Εντάξει αυτός θα είχε άλλες βίβλους σαν ευαγγέλια (τη μαύρη βίβλο του κομμουνισμού, τη λευκή βίβλο της εοκ, κτλ).

Αυτή η βιβλική αναφορά στο κκε (που δεν είναι και η μόνη) στάθηκε ωστόσο πηγή έμπνευσης στον επίλογο της ανάρτησης για έναν πρόχειρο, ενδεικτικό δεκάλογο σύγχρονων οδηγιών-εντολών για όλους τους κομμουνιστές.

Έχουμε και λέμε

ΔΕΚΑ ΕΝΤΟΛΕΣ

1. ΟΥΚ ΟΠΟΡΤΟΥΝΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΕΚΚΛΙΝΕΙΣ ΔΕΞΙΑ ΚΙ ΑΡΙΣΤΕΡΑ

2. ΟΥΚ ΑΠΟΛΕΣΕΙΣ ΤΗΝ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ

3. ΟΥ ΣΥΜΜΕΤΑΣΧΕΙΣ ΣΕ ΑΣΤΙΚΟ ΓΚΟΥΒΕΡΝΟ ΚΑΙ ΣΕ ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ

4. ΟΥ ΦΡΑΞΙΟΝΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΕΘΥΜΗΣΕΙΣ ΤΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΡΟΦΟΥ ΣΟΥ

5. ΟΥ ΞΕΚΟΠΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΒΑΣΗ ΚΑΙ ΨΕΥΔΟΜΑΡΤΥΡΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΛΑΟ ΣΟΥ

6. ΟΥΚ ΑΠΟΤΡΈΨΕΙΣ-ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΕΙΣ ΤΗΝ ΚΡΙΤΙΚΗ-ΑΥΤΟΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΣ ΣΤΑ ΟΡΓΑΝΑ

7. ΟΥΚ ΥΠΟΤΙΜΗΣΕΙΣ ΤΗΝ ΥΠΟΔΙΑΙΡΕΣΗ Ι ΚΑΙ ΤΙΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΝΟΜΟΤΕΛΕΙΕΣ ΤΗΣ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗΣ

8. ΝΑ ΤΡΕΧΕΙΣ ΠΑΝΤΟΥ ΚΑΙ ΝΑ ΕΙΣΑΙ Η ΨΥΧΗ ΚΑΙ Η ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ

9. ΝΑ ΣΥΜΜΕΤΕΧΕΙΣ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ (Κ)ΟΒΑΣ ΚΑΙ ΝΑ ΠΛΗΡΩΝΕΙΣ ΤΑΚΤΙΚΑ ΤΙΣ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΣΟΥ

-ή όπως λέει το ρητό Ο ΕΧΩΝ ΤΑ ΔΥΟ ΧΙΤΩΝΙΑ ΝΑ ΔΙΝΕΙ ΤΟ ΕΝΑ ΣΤΟ ΚΟΜΜΑ

10. ΝΑ ΜΕΛΕΤΑΣ ΤΑ ΚΟΜΜΑΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ (ΡΙΖΟ, ΚΟΜΕΠ) ΚΑΙ ΝΑ ΦΡΟΝΤΙΖΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΤΟΜΟΦΡΦΩΣΗ ΣΟΥ

Ή όπως θα έλεγε κι ο βλαδίμηρος: ΝΑ ΜΑΘΑΙΝΕΤΕ, ΝΑ ΜΑΘΑΙΝΕΤΕ ΚΑΙ ΝΑ ΜΑΘΑΙΝΕΤΕ

Αυτά φυσικά είναι ρευστά (ως το επόμενο προγραμματικό συνέδριο), οπότε η κε του μπλοκ παραμένει ανοιχτή στις προτάσεις-διορθώσεις-συμπληρώσεις των σφων αναγνωστών της βάσης

Πενήντα (οκτώ) αποχρώσεις της κεντροαριστεράς

Τις τελευταίες μέρες το έθνος του μπόμπολα έχει αναλάβει εργολαβία μια κατεξοχήν εθνική μπομπολική υπόθεση κι ανασύρει στην επιφάνεια διάφορα ναυάγια της σοσιαλδημοκρατίας να μιλήσουν για την ανάγκη συγκρότησης και τα χαρακτηριστικά ενός νέου κεντροαριστερού πόλου. Ο οποίος έχει όλες τις προδιαγραφές για να γίνει εύπεπτη υπόθεση άρλεκιν, με προτεινόμενο τίτλο αυτόν της ανάρτησης, αλλά καμία απολύτως πιθανότητα να γίνει μπεστ-σέλερ.

Την ίδια στιγμή 58 προσωπικότητες (όχι σαν εμάς τους κοινούς θνητούς κι απρόσωπους) υπογράφουν μια διακήρυξη πασοκικής περηφάνιας (μπορούνε να ζητήσουν και άδεια για παρέλαση από τον καμίνη και τον μπουτάρη, που είναι μαζί τους) φέροντας η καθεμιά το δικό της ιδεολογικό στίγμα και τη δική της απόχρωση, για να φτιάξουν όλοι μαζί μια μεγάλη μουντζούρα. Που δεν χρειάζεται να είναι κανείς θιασώτης της θεωρίας του σοσιαλφασισμού, για να καταλάβει ότι στρώνει πολιτικά το έδαφος για την προέλαση του φασισμού, απ’ όπου κι αν προέρχεται και οποιασδήποτε απόχρωσης.

Κεντροαριστερά είναι η ξινισμένη σούπα που προκύπτει αν ανακατέψουμε την παραδοσιακή σοσιαλδημοκρατία με τη μετεξέλιξη του ευρωκομμουνισμού. Ο οποίος δεν έρχεται απ’ το μέλλον, καινούριο κάτι τάχα να μας φέρει, όπως θα μας βεβαίωνε κι ο φώντας λάδης*. Παρά μόνο αναμασά την παμπάλαια καραμέλα της ανανέωσης, που έλιωσε μετά τις ανατροπές του 89-91 κι έγινε εκσυγχρονισμός, πετώντας το δεύτερο συνθετικό που της ήταν άχρηστο πια και κρατώντας μόνο το πρώτο, του ευρωμονόδρομου.

Ο ευρωκομμουνισμός ήταν μια δημαρ πριν από την εποχή της. Ένας τρόπος να δηλώνεις κομμουνιστής, χωρίς να είσαι. Με τον ίδιο περίπου τρόπο που το πασόκ έπαιζε το χαρτί του αντι-ιμπεριαλισμού, ενώ τον καθιστούσε πουκάμισο αδειανό (φεύγουν οι βάσεις που μένουν που φεύγουν), υπηρετούσε τα νέα τζάκια στο όνομα των μη προνομιούχων και διατεινόταν πως φέρνει την αλλαγή, χωρίς να αλλάζει τίποτα.
Αλλαγές βλέπω, αλλαγή δε βλέπω, έλεγε ο θυμόσοφος χαρίλαος. Ούτε καν «αλλαγή της αλλαγής», που ζητούσε ο κύρκος, ή έστω έναν επαναπροσδιορισμό του επαναπροσδιορισμού της αλλαγής της αλλαγής, όπως πρόσθετε ο χάρρυ κλυνν.

Ο κύρκος ζητούσε ακόμα να μην είμαστε τόσο κολλημένοι δογματικοί. Δηλ να είμαστε κκε χωρίς να είμαστε κομμουνιστές, με άλλα λόγια και να κρατήσουμε το όνομα χωρίς την χάρη. Και πήρε όσους δικούς μας συμφωνούσαν μαζί του στο συνασπισμό, που ήταν ένας τρόπος να είσαι εναλλακτικός πασόκος χωρίς να είσαι πασόκ. Για να φτιάξει ένα κομμάτι αργότερα τη δημαρ, που αυτοπροσδιορίζεται ως σύγχρονη αριστερά, χωρίς να είναι τίποτα από αυτά τα δύο. Και ξεχείλωσε την έννοια της αριστεράς σε όρια που την είχε φτάσει μόνο το πασόκ, σε όλες τις εκδοχές του κι απ’ όπου κι αν προέρχεται.

Ναι ρε κε του μπλοκ, αλλά μήπως τους αδικείς; Δε νομίζω.

Ήδη από τη μεταπολίτευση μπορούσε να διαβάσει κανείς ευρωκομμουνιστικούς θρήνους για τις χαμένες ευκαιρίες του μεσοπολέμου για τη δημιουργία ενός σοσιαλιστικού κόμματος και για τις ευγενικές φυσιογνωμίες του πασαλίδη και των ηγετών της (σκ)ελδ. Για την «οδυνηρή διάσπαση» του εργατικού κινήματος μεταξύ δεύτερης και τρίτης διεθνούς και την ανάγκη να γεφυρωθεί το σχίσμα. Για την επικράτηση της παραδοσιακής κομμουνιστικής πτέρυγας στην αριστερά, χάρη στη δύναμη και την ακτινοβολία της σοβιετικής ένωσης. Και για την υπανάπτυξη της ελληνικής κοινωνίας, που δεν ήταν ώριμη να δεχτεί στους κόλπους της έναν τέτοιο πολιτικό σχηματισμό.

Πάντα με σνομπ διάθεση απέναντι στο λαό και την πραγματικότητα που δεν προσαρμόζονταν στις ιδέες τους. Με στόχο έναν καθολικό ιστορικό συμβιβασμό σε εθνική και παγκόσμια κλίμακα, μεταξύ δεξιάς και αριστεράς, ιμπεριαλισμού και σοσιαλισμού, στην ταξική πάλη γενικότερα μεταξύ κεφαλαίου κι εργασίας. Μιλώντας γενικά κι αφηρημένα για πολίτες –σε ευθεία αναλογία με το εμπόρευμα, που είναι η απλούστερη αφαίρεση στον καπιταλισμό- γιατί οι τάξεις είναι παλιά και σκουριασμένα εργαλεία για την ερμηνεία του κόσμου γύρω μας. Και με αθεράπευτη αισιοδοξία και προσήλωση στις μικρές λεπτομέρειες που κάνουν την ευτυχία και στις μικρές μεταρρυθμίσεις (σε σαφή διάκριση από το άλμα της επανάστασης και άλλους τέτοιους μαξιμαλισμούς) που καλλωπίζουν το σύστημα, ακόμα και στην χουντική εκδοχή του –ας θυμηθούμε τη στήριξη της απόπειρας φιλελευθεροποίησης του καθεστώτος των συνταγματαρχών, την εαδε αργότερα, κτλ.

Το ωραίο της (εθνικής, μπομπολικής) υπόθεσης είναι πως το κόμμα που κατάφερε τελικά να εκφράσει ενιαία για πρώτη φορά αυτόν τον χώρο ήταν το πασόκ των πρώτων χρόνων της μεταπολίτευσης. Ο κλασικός ευρωκομμουνισμός όμως δεν είναι ακριβώς με το πασόκ της 3^ης σεπτέμβρη, αλλά με το εκσυγχρονιστικό πασόκ. Όποιος θέλει να διαβάσει ένα πραγματικό μανιφέστο του εκσυγχρονισμού, μπορεί να ανατρέξει στο βιβλίο του κύρκου «ανατρεπτικά» όπου ο τίτλος είναι καθαρός ευφημισμός, όπως και στην εκπομπή του πρετεντέρη άλλωστε. «Στην τρέχουσα αντίληψη η έννοια ‘ανατροπή’ είναι συνδεμένη με μεθόδους βίας. Είναι κάτι που θα πρέπει κι αυτό να ανατραπεί», μας λέει στον επίλογο του βιβλίου ο λεωνίδας.

Γραμμένο ένα χρόνο πριν το θάνατο του παπανδρέου και την ανάδειξη του σημίτη, εκθέτει όλες τις βασικές αρχές του εκσυγχρονισμού και σε μια κορυφαία στιγμή αναθεωρεί ακούσια και τον κλασικό ορισμό του βλαδίμηρου για την επαναστατική κατάσταση, με το λεωνίδα να οραματίζεται μια κοινωνία συγκλίσεων κι ιστορικών συμβιβασμών χωρίς συγκρούσεις, όπου «οι έχοντες και δυναστεύοντες δε θα μπορούν πια να επιβάλλουν τη θέλησή τους και οι μη έχοντες και δυναστευόμενοι δε θα ανέχονται πια την πείνα και την τυραννία». Μια ιδιότυπη αέναη «δυαδική κατάσταση», όχι όμως ως προθάλαμος της επανάστασης αλλά ακριβώς για την αποφυγή της. Κι είναι εντυπωσιακή σε σημειολογικό επίπεδο ακόμα και η σύμπτωση με τα γκεσέμια του εκσυγχρονισμού στην ορολογία που αντικαθιστά την ταξική ανάλυση και αναφέρεται στους «έχοντες» (και κατέχοντες).

Στο βιβλίο του κύρκου θα αναφερθώ αναλυτικά στην επόμενη ανάρτηση. Αυτό που αξίζει να κρατήσουμε πάντως είναι πως το παλιό πασοκ για τους ευρωκομμουνιστές ήταν περίπου ό,τι κι ο σημερινός σύριζα για τη δημαρ: μαξιμαλιστικός, αντιαισθητικός, ανεύθυνος, αντι-ευρωπαϊκός, λαϊκιστής, κάπως φολκλόρ κι αναχρονιστικός, τριτοκοσμικά ριζοσπαστικός. Κατηγορίες που ευσταθούν τόσο, όσο επικίνδυνο ήταν και το παπανδρεϊκό πασόκ για το σύστημα και όσο ανατρεπτική είναι η εκπομπή του πρετεντέρη ή το βιβλίο του λεωνίδα.

Ο σύριζα εξάλλου δεν είναι καν το ίδιο ριζοσπαστικός σε φραστικό επίπεδο με το πασοκ της μεταπολίτευσης. Μοιάζει περισσότερο με το πασόκ του 09’, πριν από την επάρατο κρίση. Για να μην αδικήσουμε κανέναν, είναι κι οι δυο τους πασόκ, δηλ σοσιαλδημοκρατία, αλλά σε διαφορετικές φάσεις της ανάπτυξής της ο κάθε χώρος. Ή μάλλον διαφορά φάσης στη διάσπαση του κκε (68 και 91).
Διασπαστές όλων των χώρων ενωθείτε.

Η ουσία της πολιτικής κρίσης της σοσιαλδημοκρατίας όμως δεν είναι ο «κατακερματισμός» της, όπως πχ στις εκλογές του 58’, που είχε αναδειχθεί αξιωματική αντιπολίτευση η εδα, για να υποθέσουμε πως θα ξεπεραστεί με μια πρωτοβουλία για την ενότητά της και ένα στιβαρό αρχηγό που θα ηγηθεί αυτής της προσπάθειας και ενός καινούριου ανένδοτου –απέναντι σε ποιον και σε τι αλήθεια; Ούτε όμως και με μια πιο αριστερή σοσιαλδημοκρατία τύπου σύριζα που εξελίσσεται στην ιστορική συνέχεια αυτού που έβλεπαν κάποιοι παλιότερα στην εδα και τον ενιαίο συνασπισμό: μια ευκαιρία να ξεμπερδεύουν με το κουκουέ που γνωρίσαμε.

Η κρίση ταυτότητας της σοσιαλδημοκρατίας συνίσταται βασικά στο ότι η παρούσα φάση ανάπτυξης του καπιταλισμού δεν αφήνει ιδιαίτερα περιθώρια παραχωρήσεων στα λαϊκά στρώματα και μιας στοιχειώδους κεϊνσιανής διαχείρισης, ειδικά σε περίοδο κρίσης. Και το κοινωνικό κέντρο (μεσαία τάξη κι εργατική αριστοκρατία) που αντιστοιχεί στο «πολιτικό κέντρο», βλέπει να σπάνε οι παραδοσιακοί δεσμοί του με την άρχουσα τάξη και να χάνει το έδαφος κάτω από τα πόδια του. Η σοσιαλδημοκρατία γίνεται χρήσιμη, όταν υπάρχει ισχυρό εργατικό κίνημα, για να το ενσωματώσει και να διατηρήσει την κοινωνική συνοχή. Αλλιώς χάνει τη βασική αξία χρήσης της για το σύστημα και ουσιαστικά το λόγο της ύπαρξής της. Και σ’ αυτό συνίσταται η πολιτική της χρεωκοπία και η κρίση που περνά (και χάνεται) μετά τις ανατροπές της διετίας 89-91.

Υποσημείωση
*που εκτός από τους διαχρονικούς κι επίκαιρους στίχους του φασισμού -αν και ο ίδιος λέει πως του περιποιεί ιδιαίτερη τιμή να τους χρεώνουν στον μπρεχτ- είχε γράψει και μια πολύ καλή μπροσούρα για τον ευρωκομμουνισμό ως θεωρία και διάφορα κκ της ευρώπης. Κι είναι απορίας άξιο γιατί αποστρατεύτηκε -μετά τα γεγονότα της πολωνίας αν δεν κάνω λάθος, την ίδια περίοδο μάλιστα που είχε φύγει κι ο μπίστης- για να ακολουθήσει άλλες πνευματικές ανησυχίες και το δρόμο της έντιμης ιδιώτευσης

Ή ταν ή επί τας

Ο κύρκος είχε πιάσει πολύ καλά την ουσία του πράγματος, όταν είχε μιλήσει για το μακεδονικό και τα συλλαλητήρια των σκοπιανοφάγων στη συμβασιλεύουσα, που γιόρταζε πέρυσι τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της: είμαστε εδώ όλοι οι έλληνες πλην λακεδαιμονίων.

Ποιοι είναι όμως αυτοί οι (λακέ)δαιμόνιοι, που πολεμάνε με τη γενναιότητα των 300 (χωρίς τον λεωνίδα που λάκισε) τους λακέδες της αστικής τάξης και στοιχειώνουν σα δαίμονες τον ύπνο της;

Οι σύγχρονοι λακεδαιμόνιοι είναι οργανωμένοι σε (κ)οβες που θυμίζουν τις ωβές των αρχαίων σπαρτιατικών φυλών. Σκληραγωγήθηκαν στο βουνό και το αντάρτικο, όπου τρέφονταν με μέλανα ζωμό και ξεδιψούσαν από το πηγάδι του μελιγαλά – εκεί όπου ξεκίνησαν παλιότερα οι μεσσηνιακοί πόλεμοι.

Αρνήθηκαν να υπογράψουν δήλωση μετανοίας και να δώσουν γη και νερό στους πέρσες φονιάδες των λαών. Κι οι νεότερες γενιές εμπνέονταν από το παράδειγμά τους κι υπόσχονταν πως «μια μέρα εμείς θα γίνουμε πολύ καλύτεροι σας», άλλο αν δεν κατάφεραν τελικά να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων.

Οι λακεδαιμόνιοι παλεύουν ενάντια στη σύγχρονη αχαϊκή συμπολιτεία, που κάποιοι θέλουν να την πλασάρουν ως τον «καλό ιμπεριαλιστή» της εποχής, ενώ ένα βιβλίο ιστορίας του δημοτικού καλούσε τους μαθητές να κάνουν «αυθόρμητους συνειρμούς» με την εε και τις πόλεις κράτη που ενώνονταν σε κάτι ευρύτερο.

Τα (πιο) παλιά ένδοξα χρόνια οι σπαρτιάτες πολέμησαν ενάντια στη νατοϊκή αθηναϊκή συμμαχία που είχε ανεξάντλητους πόρους από το θησαυροφυλάκιο της δήλου (απέναντι απ’ τη μύκονο, το σύμβολο της σύγχρονης αυτοκρατορίας του life style) κι έκανε κατ’ επανάληψη ωμές στρατιωτικές επεμβάσεις στις εσωτερικές υποθέσεις των «συμμάχων» της, τάχα για να τους προστατέψει.

Όταν ο αντίπαλος επιχείρησε ευθεία επίθεση με τα όπλα εναντίον της σπάρτης, οι λακεδαιμόνιοι πολέμησαν ηρωικά και τους κατανίκησαν. Ηττήθηκαν όμως δια της πλαγίας οδού, όταν παρήκμασαν και διαβρώθηκαν εκ των έσω, από τους σύγχρονους εφιάλτες που βρέθηκαν στην ηγεσία και έγιναν ριψάσπιδες. Και έτσι αυτοί που τρέφονταν με ζωμό και πάλευαν τίμια για να κερδίσουν το ψωμί τους και να κάνουν τη ζωή τους καλύτερη, βρέθηκαν να σχηματίζουν ουρές έξω από τα μακ ντόναλντς που άνοιξαν στην πόλη τους για να πάρουν μια πρόγευση της φτώχιας και της βαρβαρότητας που τους περίμενε, από τους πέρσες δανειστές τους.

Οι νικητές που γράφουν την ιστορία, διαδίδουν τον ψευδή αστικό μύθο για τον καιάδα, όπου οι κομμουνιστές πετούσαν τάχα τους οπορτουνιστές και τους αντιφρονούντες για να παραμείνουν τα υγιή στοιχεία στις γραμμές του κόμματος.

Ο «λαμπρός» χολιγουντιανός πολιτισμός της νατοϊκής συμμαχίας κρατούσε για τον εαυτό του το προφίλ του «ράμπο μαχητή της δημοκρατίας», μολονότι είχε μια κοινωνία με (μισθωτούς) δούλους και τη γυναίκα κλεισμένη στο σπίτι, σε πλήρη αντίθεση με την «βάρβαρη και καθυστερημένη» σοβιετία. Με τη δύναμη της προπαγάνδας έκανε λόγο για κομμουνισμό του στρατώνα και μια χώρα που την περιέγραφε σαν ένα απέραντο στρατόπεδο, όπου όλοι οι κάτοικοι έμοιαζαν είτε με τον πρωτόγονο ιβάν ντράγκο από το ρόκι 4, είτε με τους ένστολους αξιωματικούς που έβλεπαν από τις πρώτες σειρές τον πυγμαχικό αγώνα. Ενώ αμέσως μετά το τέλος του ψυχρού πελοποννησιακού πολέμου αναρωτιόταν αθώα τι κατακτήσεις άφησε πίσω του ο πρωτόγονος κοινοτισμός του σπαρτιατικού σοσιαλισμού και γιατί δεν τον υπερασπίστηκε κανείς, όταν έπεφτε, αφού ήταν τόσο σπουδαίος.

Έκτοτε στο στρατόπεδο των λακεδαιμονίων επικρατεί ομφαλοσκόπηση (στους δελφούς) και ψάχνουν να βρουν μαζί με την πυθία τους λόγους της ήττας, για να βγουν τα απαραίτητα διδάγματα. Κάποιοι λένε ότι χάσαμε επειδή παραβιάσαμε τις βασικές αρχές του λυκούργου, όπως τις είχε περιγράψει στο πρόγραμμα της γκότα, την υποδιαίρεση Ι (καθώς βγάζαμε περισσότερους πολεμιστές και λιγότερους φιλοσόφους) και την βασική νομοτέλεια της σοσιαλιστικής οικοδόμησης που λέει «το λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν» και ότι το απόλυτο κριτήριο της θεωρίας δεν είναι οι φλύαρες αμπελοφιλοσοφίες, αλλά η πράξη.

Κάποιοι άλλοι λένε το ίδιο πράγμα από την ανάποδη. Ότι δηλ γίναμε φλύαροι στην αυταρέσκεια και τους μεταξύ μας επαίνους, αλλά λακωνικοί στην αυτοκριτική και στη φιλοσοφία που δεν ξεπέφτει στο επίπεδο μιας εκ των υστέρων απολογητικής των πεπραγμένων, αλλά εξετάζει τα πράγματα ως έχουν. Και κάποιοι άλλοι λένε ότι τα εγχειρήματά μας ήταν κατά βάση ουτοπικά, σαν του κλεομένη και του άγη, και πως είναι αδύνατον να οικοδομήσεις μια κοινωνία χωρίς φυλές και γένη σε μία πόλη-κράτος.

Τι ακριβώς έκαναν ο άγης κι ο κλεομένης; Η κε του μπλοκ παραπέμπει το σφο αναγνώστη σε τρεις πολύ κατατοπιστικές και ενδιαφέρουσες αναρτήσεις (1, 2, 3) του παλιού red blogger σφου φάντασμα (που, μην ανησυχείς βιργινία, μια χαρά είναι), τις οποίες θεωρεί και σα βάση, για να προβεί στους παρακάτω συνειρμούς, υπό τη μορφή διακριτών σημείων.

-Η σπάρτη ήταν μια κλειστή κοινωνία, που δε δρούσε με βάση το οικονομικό συμφέρον.

Ο άγης κι ο κλεομένης επιχείρησαν την πλήρη κατάργηση της δουλείας κι οι σπαρτιάτες της εποχής τους ήταν οι τελευταίοι ελεύθεροι άνθρωποι της αρχαιότητας. Ας ελπίσουμε λοιπόν ότι οι σύγχρονοι λακεδαιμόνιοι της σοβιετικής ένωσης δε θα είναι οι τελευταίοι ελεύθεροι πολίτες της ανθρωπότητας.

-Ο άγης είχε τις πασιφιστικές αυταπάτες του αλιέντε και είχε τραγική κατάληξη. Αλλά αυτή η πικρή αλήθεια της «unidad popular» ήταν ένα πολύτιμο μάθημα τακτικής για τον κλεομένη, σχετικά με την διαλεκτική σκοπού-μέσου. Στην απολογία του πάντως ο άγης κατάφερε να μετατραπεί σε κατήγορος των κατηγόρων του, όπως έκανε πολλά χρόνια αργότερα και ο μπελογιάννης, από τη γειτονική ηλεία.

Όλες αυτές οι αναλογίες κι οι παραλληλισμοί βέβαια έχουν μια ακαταμάχητη αντιδιαλεκτική γοητεία χωρίς ωστόσο κάποια επιστημονική αξία. Οι φυλές κι οι τάξεις εκείνης της εποχής δε θα μπορούσαν ποτέ να χτίσουν στις δοσμένες συνθήκες μια αταξική κοινωνία, χωρίς θεσμούς και γένη· πόσο μάλλον με μια επανάσταση από τα πάνω, χωρίς την αυτενέργεια των μαζών –όπως έγινε στην περίπτωση της σπάρτης.

Η ιστορία εξάλλου δε γράφεται με τα αν (πχ, αν οι σοβιετικοί είχαν το φυσικό αέριο…). Γράφεται από τους ισχυρούς, που δεν τους συμφέρει προφανώς να διδάσκουν στα σχολεία την ιστορία του άγη και του κλεομένη, που ήταν προοδευτικοί για τα δεδομένα της εποχής, όχι μόνο της δικής τους, αλλά ακόμα και της δικής μας, με τη (μισθωτή) σκλαβιά και τον εργασιακό μεσαίωνα που έχει καθηλώσει την ανθρωπότητα στο σκοτάδι της βαρβαρότητας, όσο δεν επιλέγει την πάλη για το σοσιαλισμό.

Ο επίλογος περιλαμβάνει μια αρχαία σοβιετική επιγραφή, που είχε σωθεί από την πλημμύρα στον περισσό κι αναγράφει: ω ξειν αγγέλειν λακεδαιμονίοις ότι τήδε κείμεθα, τοις κείνων ρήμασι (ου) πειθόμενοι. Που θα πει: ξένε να πεις στους λακεδαιμόνιους, ότι είμαστε εδώ θαμμένοι, επειδή δεν υπακούσαμε στους νόμους και τις εντολές τους. Και αυτό το πληρώσαμε ακριβά. Τίποτα όμως δεν πάει χαμένο, στην χαμένη μας ζωή. Έτσι κι αλλιώς η γη θα γίνει κόκκινη, ή από ζωή, ή από θάνατο.

Θα φροντίσουν για αυτό οι λακεδαιμόνιοι..

Υστερόγραφο

Και μία ακόμα, γιατί εσείς το ζητήσατε...

Ένας Κύρκος δε φέρνει την άνοιξη

Την περασμένη τρίτη συμπληρώθηκε ένας χρόνος από το θάνατο του λεωνίδα κύρκου, του μεγάλου ηγέτη του ευρύτερου αναθεωρητικού χώρου. Η κετουκε δεν είχε στείλει τότε συλλυπητήριο μήνυμα, θεωρώντας πως κάτι τέτοιο θα ήταν υποκριτικό, ενώ ο ρίζος αναφέρθηκε στο γεγονός με ένα λιτό δημοσίευμα πέντε αράδων όπου σημείωνε μεταξύ άλλων στο βιογραφικό του:  μετά τη διάσπαση του ΚΚΕ το 1968, ηγήθηκε του «ΚΚΕ Εσωτερικού», κόντρα στο ΚΚΕ, της ΕΑΡ και υπήρξε γραμματέας του «Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου» μέχρι τον Μάρτη του 1991 παραμένοντας στη συνέχεια ένα από τα ηγετικά του στελέχη συνεχίζοντας την αντιΚΚΕ δράση του.

Η κε του μπλοκ δεν είχε γράψει κάτι γιατί πιάστηκε εξ απήνης και μακριά από το αρχειακό της υλικό. Σήμερα όμως τιμά τη μνήμη του μεγάλου οπορτουνιστή ηγέτη, σταχυολογώντας τα καλύτερα αποσπάσματα από τις βιογραφικές μαρτυρίες του στη νίτσα λουλέ-θεοδωράκη  –της οποίας η μετέπειτα πορεία στο συν και από εκεί στο δημοτικό ψηφοδέλτιο της μπακογιάννη προσθέτει μία ακόμα καλτ σημειολογία στην υπόθεση. Οι μεταξύ τους συζητήσεις γίνονται το διάστημα 86-87, χρονιά διάσπασης του εσ , λίγο πριν την επαναπροσέγγιση με το κκε και τη συγκρότηση του ενιαίου συνασπισμού.

Ας δούμε την περιγραφή του λεωνίδα για το πώς έσπασε αρχικά με το χαρίλαο και πως χαράχτηκε ο δρόμος. Να σου διηγηθώ ένα περιστατικό που μου συνέβη με το χαρίλαο σε μια δεξίωση όταν ακόμα δε λέγαμε καλημέρα; Ήταν σε ένα από αυτά τα μεγάλα ξενοδοχεία. Φτάσαμε κατά σύμπτωση μαζί. Ο πορτιέρης άνοιξε το ασανσέρ και έκανε τόπο να περάσουμε. Ήμασταν μόνοι. Θέλαμε πέντε ή έξι πατώματα για να φτάσουμε στη δεξίωση

– Γεια σου χαρίλαε, του λέω. Δε μου απαντά.

- Χαρίλαε γεια σου, είμαστε μόνοι. Πριν ξανανοίξει η πόρτα είπε και εκείνος. «γεια σου λεωνίδα».

Ρώτησε τον να δεις αν είναι αλήθεια. Και βέβαια οι φωτογράφοι που περίμεναν έξω από το ασανσέρ έσπευσαν να απαθανατίσουν τη σκηνή. Όμως δε δημοσιεύτηκε ποτέ πουθενά η φωτογραφία. Δε θέλω να πιστέψω αυτό που λένε, ότι το κκε τους παρακάλεσε να μην την δώσουν σε καμιά εφημερίδα… Στο ασανσέρ που συναντιόμαστε.

Επόμενη στάση η περιγραφή της νίτσας για τις δραματικές στιγμές πριν από την επιβολή της χούντας των συνταγματαρχών.

20^η απριλίου 1967. Μεσάνυχτα και κάτι. Στις σκάλες του αρσακείου δημοσιογράφοι, πολιτικοί, κόσμος πολύς που μόλις είχε βγει από την αίθουσα του δικαστηρίου. Η δίκη της εφημερίδας «ελευθερία» διακόπηκε για την επομένη. Μαζί με άλλους συναδέλφους κάναμε πηγαδάκι γύρω από τον κύρκο που ήταν μάρτυρας υπεράσπισης του πάνου κόκκα, διευθυντή της εφημερίδας.

- Λεωνίδα τι λες, πάμε για δικτατορία;

- Α μπα, δεν το πιστεύω, δε θα το επιτρέψει ο λαός.

Σκορπίσαμε ανυποψίαστοι για το τι μας περίμενε σε λίγες ώρες.

Αυτό θα πει οξυμένο πολιτικό κριτήριο. Μη νομίζετε όμως πως δεν είχε διορατική ικανότητα. Κατά βάθος ο λεωνίδας τα είχε πει.

Θα σου δείξω το άρθρο που έγραψα το δεκέμβρη του 66 στην «ελληνική αριστερά» και που είχε τίτλο «εμπρός για αντιδικτατορικό αγώνα». Μια ανάλυση που είχε όλη της την αξία και που αν τη διαβάσεις σήμερα θα πεις «βρε παιδιά αφού τα βλέπατε ότι έρχονται έτσι τα πράγματα, γιατί ύστερα αποπροσανατολιστήκατε και πιαστήκατε σαν τους ποντικούς;» Αλλά σου είπα πριν γιατι…

Τι της είχε πει προηγουμένως;
Αποπροσανατολιστήκαμε με το σχηματισμό της κυβέρνησης του κανελλόπουλου. Γιατί κάτι πλανιόταν στην ατμόσφαιρα που δε μας άρεσε. Αλλά τι σόι πραξικόπημα θα γινόταν βάση λογικής βέβαια. Ένα πραξικόπημα που γίνεται εναντίον της κυβέρνησης της δεξιάς; Δε χωράει στο μυαλό φυσιολογικού ανθρώπου. Ένα πραξικόπημα του βασιλιά εναντίον του κανελλόπουλου που στηρίζει το βασιλιά; Τι να ήταν τέλος πάντων;

Ενδιαφέρον έχει και το εγκώμιο που του πλέκει η νίτσα λουλέ για να τον υπερασπίσει από διάφορους επικριτές του, αποστομώνοντάς τους μια και καλή.
Ο ταβερνιάρης εκείνο το βράδυ μας κέρασε το κρασί γιατί όπως είπε συμπαθούσε το λεωνίδα. Και πέρα από τις όποιες πολιτικές αντιθέσεις και όσα και αν του καταμαρτυρούν, «αριβίστας, λαοπλάνος, εκμεταλλευτής της ρητορικής του ικανότητας, ουραγός της αστικής τάξης κα» κανείς δεν είπε ποτέ «παλιάνθρωπος, κακός χαρακτήρας, γυναικάς, απατεώνας». Κουβέντες που έχουν κατά καιρούς ακουστεί για πολλούς επώνυμους αυτού του χώρου.

Ναι, μπορεί να είναι αριβίστας. Ποιος πολιτικός δεν είναι; Ναι, μπορεί να υπερβάλλει όταν μιλά από το μπαλκόνι. Είναι ίσως η τεχνική του να φέρνει πιο κοντά τον κόσμο. Ναι, μπορεί κάποτε να βοήθησε με τη στάση του τους αστούς, αλλά όσοι τον ξέρουν δεν τον άκουσαν ποτέ να εκφραστεί με μίσος ή με άσχημα λόγια για κάποιον πολιτικό του αντίπαλο.

Λίγο πιο κάτω, η γυναίκα του κάλη (που ήταν μάλλον στα τελευταία της) δείχνει στη νίτσα μερικές φωτογραφίες από το παρελθόν: Να και η περίφημη φωτογραφία που μας τράβηξαν έξω από τη φυλακή το 52. Δεν είναι άσχημος;

Ναι, αλλά η ομορφιά είναι υποκειμενική και αξία υπερτιμήμενη. Όταν έχεις τόσες χάρες, είναι ο εσωτερικός σου κόσμος που μετράει. Κι αν έχεις τέτοια εγκώμια τι τους θέλεις τους εχθρούς.

Ας κλείσουμε με κάτι πιο ευχάριστο: ένα ανέκδοτο περιστατικό με το γλέζο που θα μπορούσαμε ίσως να το κρατήσουμε για αργότερα, αλλά έκρινα σκόπιμο να το κάψω από τώρα. "Ο λεωνίδας είναι φειδωλός στην ξόδεψη του οινοπνεύματος. Ξέρει πως δεν το αντέχει και δεν πίνει και έχει αποφύγει και τα μεθύσια".

Εκείνος που μπορεί να πιει πολύ και δε ζαλίζεται καν είναι ο μανώλης ο γλέζος κι ας μην του φαίνεται. Πριν από χρόνια είμαστε συνδιευθυντές στην αυγή. Πήγαμε όλοι οι συντάκτες εκδρομή στη θεσσαλονίκη για την έκθεση. Τότε δεν είχε φτιαχτεί η εθνική οδός και περάσαμε από τον μπράλο. Εκεί ήταν μια ταβέρνα και σταματήσαμε για φαί. Ο ταβερνιάρης όπως μας είδε πολλούς μυρίστηκε ότι θα πάρει αρκετό παραδάκι και ίσως γι αυτό, ίσως για να κοκορευτεί μας λέει: ποιος από σας θα αναμετρηθεί μαζί μου στο κρασί; Αν χάσετε θα πληρώσετε διπλά. Αν κερδίσετε, θα σας κεράσω ότι φάτε.

Αιφνιδιαστήκαμε. Μερικοί από μας έπιναν λίγο, άλλοι καθόλου. Και ξαφνικά ακούμε το μανώλη: «εγώ». Βρε μανώλη, του λέω, έλα στα συγκαλά σου, τι πας να κάνεις. Δεν τον είχα δει να πίνει άλλη φορά. Άσε, μου απαντά, και θα δεις τι έχει να πάθει.

Φέρνει ο ταβερνιάρης τους μεζέδες, φέρνει και τα μπουκάλια το κρασί, καράς νομίζω ήταν, και αρχίζουν. Γεια σου μανώλη. Γεια σου ταβερνιάρη. Τα μπουκάλια έφευγαν το ένα πίσω απ’ το άλλο. Ο ταβερνιάρης άρχισε να κοκκινίζει. Ο μανώλης ατάραχος. Εμείς παρακολουθούσαμε σα χαζοί. Πέντε, δέκα μπουκάλια. Κάποια στιγμή ό ταβερνιάρης σηκώνεται, χτυπά το ποτήρι στο τραπέζι. Γεια σου βρε πουτσαρά μανώλη, με νίκησες. Πουτσαράς στη ρούμελη σημαίνει κάτι σαν αντρειωμένος και το πουτσαρίνα το μεταχειρίζονται για τις γυναίκες. Σηκώσαμε το μανώλη να δούμε μήπως τρέκλιζε. Ήταν μια χαρά λες και είχε πιει νερό.

Ας δούμε και μια άλλη περιγραφή που συνδέεται με το γλέζο, από τα χρόνια της φυλακής.
Μανόλη φώναζα από το φεγγίτη. Ναι μου έλεγε ο Μανόλης. Ζούμε λιόντα, ζούμε, τσιμπήσου. Λιόντα με λέει ο Μανόλης. Τσιμπιόμαστε λοιπόν και ζούσαμε πραγματικά δεν ήτανε αυταπάτη. Άρχιζα τότε μέσα από το φινιστρίνι να σφυρίζω για να πάει και το μήνυμα στη φυλακή ότι ζούμε δε μας πήρανε. Βέβαια οι άλλοι το ξέρανε γιατί αν μας είχαν πάρει θα χε γίνει η γνωστή διαδικασία θα έρχονταν τα αυτοκίνητα θα κατέβαινε η φρουρά θα χτύπαγαν οι αρβύλες τα κοντάκια από τα όπλα ήταν μια ολόκληρη διαδικασία. Σφύριζα λοιπόν την ωδή της χαράς από την ενάτη. Χρόνια αργότερα στις συγκεντρώσεις του κκε εσωτερικού ζήτησα να βάλουμε αυτή τη μουσική και οι σύντροφοι μου με κοίταξαν με έκπληξη. Σε λαϊκή συγκέντρωση όπου ως τότε κυριαρχούσαν είτε τα αντάρτικα είτε τα αγωνιστικά είτε τα εμβατήρια να βάλουμε ξαφνικά την ένατη. Θα γελάσει ο κόσμος μαζί μας βρε Λεωνίδα, δεν το καταλάβαινες; Μου έλεγαν. Όχι τους απαντούσα, να τη βάλουμε. Γιατί για μένα η μουσική αυτή ήταν συνδεμένη με εκείνο το φεγγίτη της φυλακής. Με το Σπύρο Ανδρεάδη είχαμε βάλει στίχους στην ωδή της χαράς και την κάναμε τραγούδι που το τραγουδούσαμε στις φυλακές της Κέρκυρας όταν βρεθήκαμε μαζί. Και σήμερα που η ωδή της χαράς έγινε ο ύμνος της ευρωπαϊκής ένωσης, είναι ακόμα μεγαλύτερη η χαρά για όλους εμάς που τότε την εισηγηθήκαμε.

Ε ναι, είναι ο ύμνος που ξέρουμε όλοι από την εοκ.

Αυτός ήταν λοιπόν ο λεωνίδας κύρκος. Ο κύρκος της αστικής τάξης, αν σκεφτούμε πως κατά μία εκδοχή το επίθετο κύρκος σημαίνει «αγαπητικός». Ο κύρκος που δεν πρόλαβε να δει το συριζα αξιωματική αντιπολίτευση. Ούτε τη δημαρ – το σύγχρονο κκε εσωτερικού- να ξεπερνά εκλογικά το κκε και να παίρνει θέση στη συγκυβέρνηση μαζί με τους πολυπόθητους υπουργικούς θώκους.

Αυτές είναι οι αδικίες της ιστορίας.

Το αφιέρωμα στο λεωνίδα κύρκο δε θα μπορούσε να κλείσει χωρίς να συμπεριλάβει δύο ιστορικά ντοκουμέντα:

- το σκετσάκι του χαρρυ κλυνν για την αλλαγή της αλλαγής και τον επαναπροσδιορισμό της αλλαγής της αλλαγής. Τσάκα την τσαπού οε οε.

- και μια ατάκα του τάκη παπαματθαίου, από μια καλτ ταινία της δεκαετίας με τις βάτες με τον κωνσταντίνου (στο τέλος του βίντεο).