Ένας Κύρκος δε φέρνει την άνοιξη

Την περασμένη τρίτη συμπληρώθηκε ένας χρόνος από το θάνατο του λεωνίδα κύρκου, του μεγάλου ηγέτη του ευρύτερου αναθεωρητικού χώρου. Η κετουκε δεν είχε στείλει τότε συλλυπητήριο μήνυμα, θεωρώντας πως κάτι τέτοιο θα ήταν υποκριτικό, ενώ ο ρίζος αναφέρθηκε στο γεγονός με ένα λιτό δημοσίευμα πέντε αράδων όπου σημείωνε μεταξύ άλλων στο βιογραφικό του:  μετά τη διάσπαση του ΚΚΕ το 1968, ηγήθηκε του «ΚΚΕ Εσωτερικού», κόντρα στο ΚΚΕ, της ΕΑΡ και υπήρξε γραμματέας του «Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου» μέχρι τον Μάρτη του 1991 παραμένοντας στη συνέχεια ένα από τα ηγετικά του στελέχη συνεχίζοντας την αντιΚΚΕ δράση του.

Η κε του μπλοκ δεν είχε γράψει κάτι γιατί πιάστηκε εξ απήνης και μακριά από το αρχειακό της υλικό. Σήμερα όμως τιμά τη μνήμη του μεγάλου οπορτουνιστή ηγέτη, σταχυολογώντας τα καλύτερα αποσπάσματα από τις βιογραφικές μαρτυρίες του στη νίτσα λουλέ-θεοδωράκη  –της οποίας η μετέπειτα πορεία στο συν και από εκεί στο δημοτικό ψηφοδέλτιο της μπακογιάννη προσθέτει μία ακόμα καλτ σημειολογία στην υπόθεση. Οι μεταξύ τους συζητήσεις γίνονται το διάστημα 86-87, χρονιά διάσπασης του εσ , λίγο πριν την επαναπροσέγγιση με το κκε και τη συγκρότηση του ενιαίου συνασπισμού.

Ας δούμε την περιγραφή του λεωνίδα για το πώς έσπασε αρχικά με το χαρίλαο και πως χαράχτηκε ο δρόμος. Να σου διηγηθώ ένα περιστατικό που μου συνέβη με το χαρίλαο σε μια δεξίωση όταν ακόμα δε λέγαμε καλημέρα; Ήταν σε ένα από αυτά τα μεγάλα ξενοδοχεία. Φτάσαμε κατά σύμπτωση μαζί. Ο πορτιέρης άνοιξε το ασανσέρ και έκανε τόπο να περάσουμε. Ήμασταν μόνοι. Θέλαμε πέντε ή έξι πατώματα για να φτάσουμε στη δεξίωση

– Γεια σου χαρίλαε, του λέω. Δε μου απαντά.

- Χαρίλαε γεια σου, είμαστε μόνοι. Πριν ξανανοίξει η πόρτα είπε και εκείνος. «γεια σου λεωνίδα».

Ρώτησε τον να δεις αν είναι αλήθεια. Και βέβαια οι φωτογράφοι που περίμεναν έξω από το ασανσέρ έσπευσαν να απαθανατίσουν τη σκηνή. Όμως δε δημοσιεύτηκε ποτέ πουθενά η φωτογραφία. Δε θέλω να πιστέψω αυτό που λένε, ότι το κκε τους παρακάλεσε να μην την δώσουν σε καμιά εφημερίδα… Στο ασανσέρ που συναντιόμαστε.

Επόμενη στάση η περιγραφή της νίτσας για τις δραματικές στιγμές πριν από την επιβολή της χούντας των συνταγματαρχών.

20^η απριλίου 1967. Μεσάνυχτα και κάτι. Στις σκάλες του αρσακείου δημοσιογράφοι, πολιτικοί, κόσμος πολύς που μόλις είχε βγει από την αίθουσα του δικαστηρίου. Η δίκη της εφημερίδας «ελευθερία» διακόπηκε για την επομένη. Μαζί με άλλους συναδέλφους κάναμε πηγαδάκι γύρω από τον κύρκο που ήταν μάρτυρας υπεράσπισης του πάνου κόκκα, διευθυντή της εφημερίδας.

- Λεωνίδα τι λες, πάμε για δικτατορία;

- Α μπα, δεν το πιστεύω, δε θα το επιτρέψει ο λαός.

Σκορπίσαμε ανυποψίαστοι για το τι μας περίμενε σε λίγες ώρες.

Αυτό θα πει οξυμένο πολιτικό κριτήριο. Μη νομίζετε όμως πως δεν είχε διορατική ικανότητα. Κατά βάθος ο λεωνίδας τα είχε πει.

Θα σου δείξω το άρθρο που έγραψα το δεκέμβρη του 66 στην «ελληνική αριστερά» και που είχε τίτλο «εμπρός για αντιδικτατορικό αγώνα». Μια ανάλυση που είχε όλη της την αξία και που αν τη διαβάσεις σήμερα θα πεις «βρε παιδιά αφού τα βλέπατε ότι έρχονται έτσι τα πράγματα, γιατί ύστερα αποπροσανατολιστήκατε και πιαστήκατε σαν τους ποντικούς;» Αλλά σου είπα πριν γιατι…

Τι της είχε πει προηγουμένως;
Αποπροσανατολιστήκαμε με το σχηματισμό της κυβέρνησης του κανελλόπουλου. Γιατί κάτι πλανιόταν στην ατμόσφαιρα που δε μας άρεσε. Αλλά τι σόι πραξικόπημα θα γινόταν βάση λογικής βέβαια. Ένα πραξικόπημα που γίνεται εναντίον της κυβέρνησης της δεξιάς; Δε χωράει στο μυαλό φυσιολογικού ανθρώπου. Ένα πραξικόπημα του βασιλιά εναντίον του κανελλόπουλου που στηρίζει το βασιλιά; Τι να ήταν τέλος πάντων;

Ενδιαφέρον έχει και το εγκώμιο που του πλέκει η νίτσα λουλέ για να τον υπερασπίσει από διάφορους επικριτές του, αποστομώνοντάς τους μια και καλή.
Ο ταβερνιάρης εκείνο το βράδυ μας κέρασε το κρασί γιατί όπως είπε συμπαθούσε το λεωνίδα. Και πέρα από τις όποιες πολιτικές αντιθέσεις και όσα και αν του καταμαρτυρούν, «αριβίστας, λαοπλάνος, εκμεταλλευτής της ρητορικής του ικανότητας, ουραγός της αστικής τάξης κα» κανείς δεν είπε ποτέ «παλιάνθρωπος, κακός χαρακτήρας, γυναικάς, απατεώνας». Κουβέντες που έχουν κατά καιρούς ακουστεί για πολλούς επώνυμους αυτού του χώρου.

Ναι, μπορεί να είναι αριβίστας. Ποιος πολιτικός δεν είναι; Ναι, μπορεί να υπερβάλλει όταν μιλά από το μπαλκόνι. Είναι ίσως η τεχνική του να φέρνει πιο κοντά τον κόσμο. Ναι, μπορεί κάποτε να βοήθησε με τη στάση του τους αστούς, αλλά όσοι τον ξέρουν δεν τον άκουσαν ποτέ να εκφραστεί με μίσος ή με άσχημα λόγια για κάποιον πολιτικό του αντίπαλο.

Λίγο πιο κάτω, η γυναίκα του κάλη (που ήταν μάλλον στα τελευταία της) δείχνει στη νίτσα μερικές φωτογραφίες από το παρελθόν: Να και η περίφημη φωτογραφία που μας τράβηξαν έξω από τη φυλακή το 52. Δεν είναι άσχημος;

Ναι, αλλά η ομορφιά είναι υποκειμενική και αξία υπερτιμήμενη. Όταν έχεις τόσες χάρες, είναι ο εσωτερικός σου κόσμος που μετράει. Κι αν έχεις τέτοια εγκώμια τι τους θέλεις τους εχθρούς.

Ας κλείσουμε με κάτι πιο ευχάριστο: ένα ανέκδοτο περιστατικό με το γλέζο που θα μπορούσαμε ίσως να το κρατήσουμε για αργότερα, αλλά έκρινα σκόπιμο να το κάψω από τώρα. "Ο λεωνίδας είναι φειδωλός στην ξόδεψη του οινοπνεύματος. Ξέρει πως δεν το αντέχει και δεν πίνει και έχει αποφύγει και τα μεθύσια".

Εκείνος που μπορεί να πιει πολύ και δε ζαλίζεται καν είναι ο μανώλης ο γλέζος κι ας μην του φαίνεται. Πριν από χρόνια είμαστε συνδιευθυντές στην αυγή. Πήγαμε όλοι οι συντάκτες εκδρομή στη θεσσαλονίκη για την έκθεση. Τότε δεν είχε φτιαχτεί η εθνική οδός και περάσαμε από τον μπράλο. Εκεί ήταν μια ταβέρνα και σταματήσαμε για φαί. Ο ταβερνιάρης όπως μας είδε πολλούς μυρίστηκε ότι θα πάρει αρκετό παραδάκι και ίσως γι αυτό, ίσως για να κοκορευτεί μας λέει: ποιος από σας θα αναμετρηθεί μαζί μου στο κρασί; Αν χάσετε θα πληρώσετε διπλά. Αν κερδίσετε, θα σας κεράσω ότι φάτε.

Αιφνιδιαστήκαμε. Μερικοί από μας έπιναν λίγο, άλλοι καθόλου. Και ξαφνικά ακούμε το μανώλη: «εγώ». Βρε μανώλη, του λέω, έλα στα συγκαλά σου, τι πας να κάνεις. Δεν τον είχα δει να πίνει άλλη φορά. Άσε, μου απαντά, και θα δεις τι έχει να πάθει.

Φέρνει ο ταβερνιάρης τους μεζέδες, φέρνει και τα μπουκάλια το κρασί, καράς νομίζω ήταν, και αρχίζουν. Γεια σου μανώλη. Γεια σου ταβερνιάρη. Τα μπουκάλια έφευγαν το ένα πίσω απ’ το άλλο. Ο ταβερνιάρης άρχισε να κοκκινίζει. Ο μανώλης ατάραχος. Εμείς παρακολουθούσαμε σα χαζοί. Πέντε, δέκα μπουκάλια. Κάποια στιγμή ό ταβερνιάρης σηκώνεται, χτυπά το ποτήρι στο τραπέζι. Γεια σου βρε πουτσαρά μανώλη, με νίκησες. Πουτσαράς στη ρούμελη σημαίνει κάτι σαν αντρειωμένος και το πουτσαρίνα το μεταχειρίζονται για τις γυναίκες. Σηκώσαμε το μανώλη να δούμε μήπως τρέκλιζε. Ήταν μια χαρά λες και είχε πιει νερό.

Ας δούμε και μια άλλη περιγραφή που συνδέεται με το γλέζο, από τα χρόνια της φυλακής.
Μανόλη φώναζα από το φεγγίτη. Ναι μου έλεγε ο Μανόλης. Ζούμε λιόντα, ζούμε, τσιμπήσου. Λιόντα με λέει ο Μανόλης. Τσιμπιόμαστε λοιπόν και ζούσαμε πραγματικά δεν ήτανε αυταπάτη. Άρχιζα τότε μέσα από το φινιστρίνι να σφυρίζω για να πάει και το μήνυμα στη φυλακή ότι ζούμε δε μας πήρανε. Βέβαια οι άλλοι το ξέρανε γιατί αν μας είχαν πάρει θα χε γίνει η γνωστή διαδικασία θα έρχονταν τα αυτοκίνητα θα κατέβαινε η φρουρά θα χτύπαγαν οι αρβύλες τα κοντάκια από τα όπλα ήταν μια ολόκληρη διαδικασία. Σφύριζα λοιπόν την ωδή της χαράς από την ενάτη. Χρόνια αργότερα στις συγκεντρώσεις του κκε εσωτερικού ζήτησα να βάλουμε αυτή τη μουσική και οι σύντροφοι μου με κοίταξαν με έκπληξη. Σε λαϊκή συγκέντρωση όπου ως τότε κυριαρχούσαν είτε τα αντάρτικα είτε τα αγωνιστικά είτε τα εμβατήρια να βάλουμε ξαφνικά την ένατη. Θα γελάσει ο κόσμος μαζί μας βρε Λεωνίδα, δεν το καταλάβαινες; Μου έλεγαν. Όχι τους απαντούσα, να τη βάλουμε. Γιατί για μένα η μουσική αυτή ήταν συνδεμένη με εκείνο το φεγγίτη της φυλακής. Με το Σπύρο Ανδρεάδη είχαμε βάλει στίχους στην ωδή της χαράς και την κάναμε τραγούδι που το τραγουδούσαμε στις φυλακές της Κέρκυρας όταν βρεθήκαμε μαζί. Και σήμερα που η ωδή της χαράς έγινε ο ύμνος της ευρωπαϊκής ένωσης, είναι ακόμα μεγαλύτερη η χαρά για όλους εμάς που τότε την εισηγηθήκαμε.

Ε ναι, είναι ο ύμνος που ξέρουμε όλοι από την εοκ.

Αυτός ήταν λοιπόν ο λεωνίδας κύρκος. Ο κύρκος της αστικής τάξης, αν σκεφτούμε πως κατά μία εκδοχή το επίθετο κύρκος σημαίνει «αγαπητικός». Ο κύρκος που δεν πρόλαβε να δει το συριζα αξιωματική αντιπολίτευση. Ούτε τη δημαρ – το σύγχρονο κκε εσωτερικού- να ξεπερνά εκλογικά το κκε και να παίρνει θέση στη συγκυβέρνηση μαζί με τους πολυπόθητους υπουργικούς θώκους.

Αυτές είναι οι αδικίες της ιστορίας.

Το αφιέρωμα στο λεωνίδα κύρκο δε θα μπορούσε να κλείσει χωρίς να συμπεριλάβει δύο ιστορικά ντοκουμέντα:

- το σκετσάκι του χαρρυ κλυνν για την αλλαγή της αλλαγής και τον επαναπροσδιορισμό της αλλαγής της αλλαγής. Τσάκα την τσαπού οε οε.

- και μια ατάκα του τάκη παπαματθαίου, από μια καλτ ταινία της δεκαετίας με τις βάτες με τον κωνσταντίνου (στο τέλος του βίντεο).