Όμορφοι αγώνες, ηθικοί, αγγελικά πλασμένοι..

Μία εβδομάδα μετά το τέλος των ολυμπιακών του λονδίνου, η κε του μπλοκ επιχειρεί μια δική της ιδιότυπη αποτίμηση.

Το τέλος των αγώνων άφησε στο μέσο σφο ένα αίσθημα ανικανοποίητου. Όχι τόσο για τη μέτρια τελετή λήξης, ή για το αβάσταχτο φολκλόρ των βραζιλιάνων και τις καρναβαλίστικες υποσχέσεις που άφησε η πρόγευση του ρίο. (Ανοίγει παρένθεση: προλαβαίνει άραγε μέχρι τότε να πεθάνει ο πελέ, για να μην τον φάμε ξανά στη μάπα σε τέσσερα χρόνια; Ή εναλλακτικά να πάθει πχ λοιμώδη μονοπυρήνωση –ή κάποια άλλη μεταδοτική ασθένεια- και να τον βάλουν σε καραντίνα για εκείνο το μήνα; Κλείνει η παρένθεση). Ούτε επειδή το σκηνικό καθ’ όλη τη διάρκεια των αγώνων θύμιζε φεστιβάλ ντέιβιντ και βικτώρια μπέκαμ, σε βαθμό που περίμενες να πεταχτεί από κάπου ο σύζυγος για να σβήσει τη φλόγα, πχ με αέρια, ίνα πληρωθή το βιβλικό ρητό, έκλασε ο ντέιβιντ, σχόλασε ο γάμος.

Κάτι άλλο έλειπε, αλλά τι; μια ανακοίνωση, ένα μεγάφωνο, μια μεταλλική φωνή.

Τριακοστό όγδοο φεστιβάλ κνε-οδηγητή, σε αυτό το σημείο τελειώνει το πρόγραμμα και της τρίτης μέρας…

Και διάφοροι σύντροφοι να τρέχουν στον χώρο πανικόβλητοι, να κουβαλούν και να ξεστήνουν από την ίδια κιόλας νύχτα.

Έτσι προκύπτει εύλογα ο συνειρμός και το αντίστοιχο ερώτημα. Αν καταφέρνουμε να στήσουμε μια ολόκληρη πολιτεία για το φεστιβάλ, πώς θα τα πηγαίναμε στη διοργάνωση των ολυμπιακών; Ένα ερώτημα, που έχει ήδη απαντηθεί κατά μία έννοια. Ίσως και κατά δύο.

Οι σοβιετικοί σύντροφοι διοργάνωσαν υποδειγματικά τους ολυμπιακούς της μόσχας, που μπορεί να μην ήταν πλήρως απαλλαγμένοι από χορηγούς και το σύγχρονο εμπορικό πνεύμα των αγώνων, αλλά ήταν οπωσδήποτε διαφορετικοί κι είχαν την πιο συγκινητική τελετή λήξης, που κέρδισε τις εντυπώσεις, χωρίς εφέ και πολλή ετέ (τεχνολογία) για φιγούρα, αλλά επειδή ήταν λιτή κι ανθρώπινη. Όπως ακριβώς και η σοβιετική ένωση.

Σήμερα μπορεί να μην υπάρχει σοβιετία, αλλά έχει απομείνει η κούβα κι η αβάνα που είχε καταθέσει υποψηφιότητα για την ανάληψη των ολυμπιακών πριν από μερικά χρόνια. Κι αν είχε γίνει η ανατροπή –που θα ανέτρεπε τις ανατροπές της διετίας 89-91’- και αναλάμβανε τελικά τη διοργάνωση, πιθανόν να είχε μια φαντασμαγορική τελετή έναρξης, με το φιντέλ να βγάζει έναν πύρινο λόγο επί τέσσερις ώρες, και να συνεχίζει μετά στην απονομή κάθε αθλήματος. Και με τους πράκτορες της σια να κάνουν μία αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του σε κάθε απονομή, και να πλησιάζουν αθροιστικά τις χίλιες κατά προσέγγιση.

Αν έχω καταλάβει καλά αυτός ήταν ο λόγος και το βασικό σκεπτικό, με το οποίο το κόμμα είχε υπερψηφίσει στη βουλή κάποια επιμέρους άρθρα γενικού περιεχομένου για τους ολυμπιακούς, αλλά καταψήφισε νομίζω τα επόμενα, που εξειδίκευαν το φάκελο για την υποψηφιότητα της αθήνας. Θυμάμαι πχ ένα επιχείρημα, που έλεγε: για ποιο λόγο να μη μπορούν χώρες όπως η κούβα και η ελλάδα να διοργανώνουν τους αγώνες; Γιατί να είναι αποκλειστικό προνόμιο των μεγάλων δυνάμεων; Οπότε δεχόμαστε γενικά, από θέση αρχής, ως δικαίωμα αυτήν τη δυνατότητα για όλες τις χώρες, αλλά απορρίπτουμε συγκεκριμένα τον τρόπο με τον οποίο ασκείται –αν δηλαδή έχω καταλάβει σωστά. Αν και στη νέα τάξη πραγμάτων μόνο με αυτό τον πολύ συγκεκριμένο τρόπο μπορούν να γίνουν ολυμπιακοί αγώνες.

Κι αυτή είναι η γέφυρα που μας φέρνει στη δεύτερη έννοια που λέγαμε και τους ολυμπιακούς της αθήνας. Όπου αν εξαιρέσει κανείς τη γιάννα, τις μίζες, τα εργατικά ατυχήματα και το μεγάλο φαγοπότι που στήθηκε και κάνει αφαίρεση σε πολύ τελευταία ανάλυση, μπορεί να σταθεί στην τελετή έναρξης και να ξεχωρίσει δυο σημεία. Αφενός το όνομα βαρύ σαν ιστορία της σημαιοφόρου της αμερικής, που σύμφωνα με τους υπότιτλους λεγόταν στάλιν (!) –κι αυτό μπορείτε να το επιβεβαιώσετε σε αυτό ακριβώς το σημείο.

Κι αφετέρου το αλάνθαστο κριτήριο του ελληνικού λαού και τα αντι-ιμπεριαλιστικά αισθήματα όσων βρέθηκαν στο στάδιο, που επιφύλαξαν πολύ θερμή υποδοχή στην κούβα, ακόμα και στη ρωσία –που στο μυαλό των περισσότερων είναι η συνέχεια της σοβιετίας, διατηρώντας και τη μελωδία του παλιού της ύμνου. Αποθέωσαν τις αποστολές της σερβίας, της παλαιστίνης, του ιράκ και του αφγανιστάν και υποδέχτηκαν με ανάμεικτα συναισθήματα αυτήν των ηνωμένων πολιτειών (επευφημίες μαζί με γιούχα, οι πρώτες μάλλον για τη σφισσα στάλιν). Και να φανταστεί κανείς ότι δεν ήταν ακριβώς η πλέμπα και τα φτωχά, λαϊκά στρώματα, που ξηλώθηκαν για να δουν από κοντά την τελετή έναρξης. Τι σου είναι ο έλληνας, ώρες-ώρες. Καμία σχέση με τους λονδρέζους που φέρονταν σαν αμερικάνοι με πολιτικά, υπήκοοι της παλιάς αποικίας τους.

Τι γίνεται όμως όταν σβήσουν τα φώτα της ράμπας; Σε τέτοιες περιπτώσεις υπάρχουν δύο ειδών αποτιμήσεις. Οι πρώτες εστιάζουν στους πρωταγωνιστές, τα ρεκόρ και τα μετάλλια, επιβραβεύοντας τη γνωστή λογική των αμερικάνων: ο πρώτος είναι το παν, ο δεύτερος δεν είναι τίποτα –πόσο μάλλον ο τρίτος που ήταν η καλύτερη ελληνική θέση στους αγώνες του λονδίνου. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που βαρεθήκαμε να βλέπουμε την team usa να κερδίζει το ένα χρυσό μετά το άλλο στο λονδίνο. Κι ήταν η πρώτη φορά μετά τις ανατροπές –αν δεν κάνω λάθος- που το άθροισμα των χρυσών μεταλλίων των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών, δεν ξεπερνούσε αυτό των ηπα.

Για τους σοβιετικούς ο ολυμπιακός χρόνος φαίνεται να σταμάτησε το 88 στη σεούλ και στα 1.010 μετάλλια που κατέκτησαν οι αθλητές κι οι αθλήτριες των λαών της σοβιετικής ένωσης. Οι ηπα έχουν υπερδιπλάσια, αλλά σε τριπλάσιες σχεδόν παρουσίες σε ολυμπιακούς (26 έναντι 9 δικών μας, από το 52 έως το 88, πλην του 84’ που τους μποϊκοτάραμε). Προπολεμικά οι σοβιετικοί ασχολούνταν με τις σπαρτακιάδες. Κι είναι ζήτημα προς συζήτηση και διερεύνηση αν έπρεπε να συνεχίσουν στην ίδια ρότα κι αν η μεταπολεμική αλλαγή στάσης τους ήταν ένα βήμα στον κατήφορο της ειρηνικής συνύπαρξης και της αντίληψης περί οικουμενικότητας.

Το δεύτερο είδος προσέγγισης εστιάζει σε πιο ποιοτικά κριτήρια. Πχ όπως αυτά τα βιντεάκια του eurosport με την κωμική πλευρά των αγώνων –μην παραβλέψετε τις παλαιοκομμουνιστικού τύπου μασχάλες της σφισσας αρσιβαρίστριας προς το τέλος. Και άλλες λιγότερο φαιδρές αναλύσεις, που επικεντρώνουν στην ανάδειξη της πραγματικής ουσίας αυτής της αθλητικής εμποροπανήγυρης.

Εδώ μπορείτε να διαβάσετε και μια ανάλυση του καρπετόπουλου, από αντίθετη σκοπιά, για τους υπέροχους σύγχρονους ολυμπιακούς αγώνες. Ο κάρπετ, που είναι ίσως ο πιο ταλαντούχος αθλητικός γραφιάς από τους αυλικούς του συστήματος, συμψηφίζει την σημερινή σαπίλα με αρνητικά φαινόμενα άλλων εποχών (χορηγοί στη μόσχα και το πεκίνο, αναβολικά στους αγώνες της αρχαιότητας, κτλ) και την αθωώνει με το ακαταμάχητο σκεπτικό ότι αυτά υπήρχαν πάντα. Θεωρεί βασικό υπεύθυνο για το ντόπινγκ τον κρατικό αθλητισμό και λέει ότι περίφημο ολυμπιακό ιδεώδες στους ολυμπιακούς του παρελθόντος ήταν κίβδηλο και ασφυκτιούσε κάτω από πολιτικές σκοπιμότητες και τη σκιά του ψυχρού πολέμου.

Οι βρωμιές του παρελθόντος όμως δε μπορεί να αθωώνουν τη σύγχρονη ολυμπιακή μπόχα. Οι απλοϊκές αναλογίες αποκρύπτουν την ουσία και την εξέλιξη των πραγμάτων. Αναβολικά είχαμε και στην αρχαιότητα, όπως κι εμπορεύματα άλλωστε. Η διαφορά είναι ότι στον καπιταλισμό έχουμε γενικευμένη, εμπορευματική παραγωγή, με αποκλειστικό σκοπό το κέρδος κι όχι την απλή ανταλλαγή για την ικανοποίηση των αναγκών. Κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα γίνεται εμπόρευμα και η χρήση αναβολικών ουσιών γίνεται συστηματική, για να βελτιώσει τις επιδόσεις και να τις καταστήσει πιο ανταγωνιστικές. Citius, altius, fortius...

Η νοσταλγία του κόσμου δεν αφορά την χαμένη αθωότητα των «παλιών καλών καιρών» που εξιδανικεύονται με το πέρασμα του χρόνου στη μνήμη μας. Αλλά με τις πολιτικές προεκτάσεις και τις μεγάλες προσωπικότητες, που τείνουν προς εξαφάνιση. Κι αυτό δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τον «ψυχρό πόλεμο». Αν ανατρέξουμε στο παρελθόν θα θυμηθούμε τα μετάλλια του όουενς στο βερολίνο, όπου ταπείνωσε τον χίτλερ και τις θεωρίες του για την άρια φυλή. Τις γαντοφορεμένες γροθιές των δύο σπρίντερ στην πόλη του μεξικού. Και το μετάλλιο που πέταξε στη θάλασσα ο μοχάμεντ άλι, αγανακτισμένος με το ρατσισμό στις ηνωμένες πολιτείες. Μπορεί να εκπλαγεί ο κάρπετ, αλλά καμία από αυτές τις περιπτώσεις δεν αφορά σοβιετικό αθλητή, ή κάποιον άλλον από την ανατολική ευρώπη. Και οι τρεις αναφέρονται σε αμερικάνους αθλητές.

Σήμερα βέβαια που οι συσχετισμοί έχουν αλλάξει δραματικά κι οι χορηγοί ελέγχουν πλήρως το παιχνίδι, ο κάρπετ μπορεί να κοιμάται ήσυχος. Οι τρισκατάρατες πολιτικές προεκτάσεις δεν πρόκειται να φτάσουν στην επιφάνεια. Κι αν κάποιος αθλητής παρεκτραπεί κι αποτολμήσει κάτι τέτοιο, υπάρχει πάντα και το live delay (ζωντανή μετάδοση με χρονοκαθυστέρηση) για να το κόψει εγκαίρως στο μοντάζ. Σήμερα υπάρχει χώρος μόνο για κακομαθημένους πρωταθλητές, που εκνευρίζουν τους ουδέτερους με τους ανόητους πανηγυρισμούς τους.

Όμορφοι αγώνες, ηθικοί, αγγελικά πλασμένοι..