Η τέχνη του να έχεις πάντα δίκιο

αλλά να μην το βρίσκεις σχεδόν ποτέ...

Όσοι έχουν ψύχωση με τη δικαίωσή τους, την αναζητούν εναγωνίως, με κάθε τρόπο. Πχ λέγοντας τα πάντα και τα αντίθετά τους, ή θα βρέξει ή θα χιονίσει ή καλό καιρό θα κάνει, σαν τριπλή παραλλαγή στο ΠΡΟ-ΠΟ. Αλλά αν βάλεις πολλές τριπλές, το κόστος του δελτίου ανεβαίνει σε δυσθεώρητα ύψη (και βάρη για την τσέπη), οπότε πρέπει να έχεις εναλλακτική. Κάτι σαν το βιβλίο του Σοπενάουερ, με τον τίτλο της ανάρτησης, που βρίσκει τεράστια απήχηση σε ένα κοινό συνηθισμένο στην κοινωνική αδικία και την αφηρημένη επίκληση της δικαιοσύνης, που κάνει ελάχιστα πράγματα για να βρει το δίκιο του, αλλά τα πάντα για την προσωπική του επιβεβαίωση.

Το βασικό πρόβλημα είναι ότι οι περισσότεροι ακολουθούν το παράδειγμα του Μωάμεθ από την παροιμία με το βουνό. Και δεν τους ενδιαφέρει να μοχθήσουν ή να μελετήσουν (αυτό ειδικά τους φαίνεται βουνό) για να φτάσουν αυτοί στην αλήθεια, αλλά να τους έρθει αυτή στο πιάτο, να έρθει στα (σοφά) λόγια τους και να προσαρμοστεί ευέλικτα στις ιδέες τους.

Κι επειδή η πραγματικότητα είναι μεν πολύπλοκη κι αντιφατική, αλλά δεν είναι χυλός για να παίρνει το σχήμα μιας συνείδησης, το πρόβλημα περιπλέκεται από τις συνειδήσεις που πλανώνται πλάνην οικτράν, αλλά αρνούνται να πλανηθούν, δηλ να μετακινηθούν, παραμένουν γαντζωμένες στην πλάνη τους και εχθρεύονται οποιονδήποτε της/τους εναντιώνεται και δε συμφωνεί πως πετάει ο γάιδαρος. Οπότε θέλει γαϊδουρινή υπομονή για να γίνει σοβαρή πολιτική συζήτηση με τα συγκεκριμένα άτομα, καθώς περιστρέφεται διαρκώς γύρω από ένα κόλλημα, σαν σκυλί που το έχουν δέσει σε πάσσαλο κι αλυχτάει χωρίς σκοπό.

Η αλήθεια και η προσέγγισή της δεν είναι κάποιο κληρονομικό χάρισμα, αλλά απαιτεί μεθοδικότητα, αναλυτική ικανότητα και τα κατάλληλα ερμηνευτικά εργαλεία. "Ψέματα να πω; Υπάρχει το σύστημα" (μέθοδος), όπως έλεγε και το σλόγκαν μιας παλιάς διαφήμισης. Αν οι κομμουνιστές επιβεβαιώνονται συνεχώς στις εκτιμήσεις τους (με την έννοια της επαλήθευσης και όχι του σας-τα-λεγάκια, που κουνά επιτιμητικά το δάχτυλο), είναι γιατί βασίζονται σε αυτά τα εργαλεία, και όχι γιατί είναι καφετζούδες, σαν τους πολιτικούς τους αντιπάλους, που ποντάρουν στην ευπιστία του κόσμου. Αυτοί σου ζητάνε ένα χαρτονόμισμα (ή ένα ψηφοδέλτιο) για να διαλυθεί το σύννεφο, ενώ οι δικοί μας σου λεν καθαρά πως έρχεται θύελλα και σου διαλύουν το συννεφάκι με τις αυταπάτες για εύκολες, κοινοβουλευτικές λύσεις από τα πάνω, που θα έρθουν σα δώρο από τον ουρανό (αντί να εφοδεύσουμε εμείς σε αυτόν), σαν όλους όσους πέφτουν από τα σύννεφα με την προδοσία (εντός κι εκτός εισαγωγικών) του τρίτου μνημονίου, τον περασμένο Αύγουστο.

Κι αυτή ακριβώς η επέτειος, που πέρασε στα ψιλά (εν μέσω θρησκευτικής κατάνυξη και σκυλοκαβγά για τα τηλεοπτικά πλάνα) είναι η αφορμή για τις παραπάνω σημειώσεις. Γιατί το ΚΚΕ έχει βασικά κατακτήσει την τέχνη να έχει σχεδόν πάντα δίκιο, σε όλα όσα έλεγε (και προειδοποιούσε) πχ για την ΕΕ, την αριστερή κυβέρνηση, το δημοψήφισμα, κοκ. Το ζητούμενο όμως είναι πώς θα μεταδώσει την αλήθεια στις μάζες, για να γίνει υλική δύναμη. Κι είναι αυτές ακριβώς οι δυσκολίες να πει κανείς την αλήθεια (όπως σημείωνε ο Μπρεχτ, που για τη σημειολογία του πράγματος, πέθανε 14 Αυγούστου, την ίδια μέρα που ψηφιζόταν το μνημόνιο και κάποιοι αποστασιοποιήθηκαν όψιμα αλλά κάθε άλλο παρά μπρεχτικά από το Σύριζα) που αποτελούν την τέχνη της πολιτικής.

Το θέμα λοιπόν δεν είναι να έχεις δίκιο, αλλά πώς θα το βρεις. Γιατί η αλήθεια, κι ετυμολογικά να το πάρεις, προϋποθέτει την άρνηση της λήθης, κάτι εξ ορισμού πολύ δύσκολο για μια κοινή γνώμη, που τη βομβαρδίζουν με προπαγάνδα κι άχρηστες πληροφορίες για να νιώθει σαν χρυσόψαρο στη γυάλα, και να μην αποκτήσει ποτέ ιστορική μνήμη. Κι επειδή ένα σημαντικό μέρος του λαού, που αγαπά τις αυταπάτες του, μισεί αυτόν που του λέει την αλήθεια, σαν τους αγγελιοφόρους των κακών μαντάτων, αυτόν που τον καλεί σε ξεσηκωμό και αφύπνιση, όπως το ξυπνητήρι, που μας λέει την πικρή αλήθεια για την ώρα, αντί να μας πει ένα γλυκό ψέμα, να αποκοιμηθούμε. Πχ "όχι μέχρι το τέλος".

Κι αν για εμάς νόμος είναι το δίκιο του εργάτη, το δίκιο μιας ολόκληρης τάξης, που υφίσταται την εκμετάλλευση, καταλαβαίνει κανείς πόσο δύσκολο είναι να το βρει. Γιατί κανείς δεν αμφισβητεί (στα λόγια) πως το έχει, άλλο αν κάποιοι εξ ημών μαθαίνουν να λατρεύουν το βιαστή-εκμεταλλευτή τους και να τον ευγνωμονούν.

Κανείς δεν πρόκειται να μας χαρίσει τίποτα, αν δεν το διεκδικήσουμε.
Κι αυτό δεν πρόκειται να γίνει δια της νόμιμης (συνταγματικής) ή της δικαστικής οδού, αλλά μόνο αν κινήσουμε εμείς να βρούμε το βουνό -ου μην και να ανέβουμε σε αυτό με ένοπλες ομάδες...

Προβλέψεις

Αν και έχουν ήδη αρχίσει να διαρρέουν οι πρώτες πληροφορίες για τα πρώτα δείγματα του exit poll (που καταλαβαίνεις για πόση αξιοπιστία μιλάμε, έτσι; Πληροφορίες για τα πρώτα –και ούτε καν τα τελικά- δείγματα του exit poll, που αποδεικνύεται σχεδόν κατά παράδοση τελείως αναξιόπιστο), όπως είχε πει ο Χαρίλαος, η κάλπη είναι γκαστρωμένη. Θα μου πεις, έχουμε τις δημοσκοπήσεις που βοηθάνε να προβλέψουμε το φύλο του παιδιού, άλλο που μοιάζει με έκτρωμα κάθε φορά, με αυτά τα αποτελέσματα και τόσο καταθλιπτικούς συσχετισμούς. Αλλά αυτοί είναι τσαρλατάνοι, που κοροϊδεύουν τον κόσμο, με ‘ρσενικοβότανα και μαγειρεμένς δημοσκοπήσεις, ανάλογα με αυτόν που τις παραγγέλνει. Κι είναι ίσως από τις λίγες φορές, που κανείς δεν μπορεί να είναι απολύτως σίγουρος, όχι μόνο για τα ποσοστά, αλλά και για τη θέση του κάθε κόμματος. Τι γίνεται στη μάχη για την πρωτιά, για τα μετάλλια ή την τετράδχα, και το όριο του 3%; Μια αβεβαιότητα που επιτείνεται από αστάθμητους παράγοντες, όπως την αποχή, ως απόρροια της διάχυτης απογοήτευσης για πάρα πολύ κόσμο και την πρώτη εμφάνιση της ΛαΕ, που δεν έχει καταγραφεί σε κάποια άλλη αναμέτρηση, για να υπάρχει ένα πιο ασφαλές μέτρο σύγκρισης.

Αυτή τη φορά λοιπόν, η κε του μπλοκ δε δίνει λέξεις παρηγοριά, ούτε ακριβώς προβλέψεις, αλλά εκτιμήσεις, που επιχειρούν να μαντέψουν-αποκωδικοποιήσουν όσα βλέπει κι ακούει, παρά να ποσοτικοποιήσουν κάποια υποκειμενική αίσθηση από την επαφή της με τον κόσμο.

Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις έδειχναν αυξητικές τάσεις για το δικομματισμό, που είναι εν μέρει λογικό, καθώς εντείνεται η πόλωση για τον εγκλωβισμό των αναποφάσιστων, και εν μέρει μαγειρμένο, για να καλλιεργήσει αυτήν ακριβώς την πίεση. Ελπίζω προσωπικά να λένε τη μισή αλήθεια και το δίπολο Νδ-Σύριζα να μην κατορθώσει να υπερβεί το 60%.

Η μεταξύ τους ψαλίδα κλείνει σαφώς σε σχέση με το Γενάρη, με το Σύριζα να διατηρεί πάντως καθαρό προβάδισμα. Αλλά το παιχνίδι βασικά θα παιχτεί στο ποσοστό που θα πάρει ο πρώτος, οι υποψήφιοι εταίροι του κι αυτοί που θα μείνουν κάτω από το 3%. Δηλ με μια λέξη οι έδρες...

Στα πιο χαμηλά πατώματα φαίνεται να υπάρχουν τρία επιμέρους ντέρμπι: για το χάλκινο μετάλλιο, την πέμπτη θέση και για το όριο του 3%.

Φαβορί για την τριτιά (κατά την πρωτιά) φέρονται οι φασίστες, με αντίπαλο μάλλον εμάς. Αν και είναι πολύ ύποπτη η δήλωση του Μιχαλολιάκου κι η ανάλυψη της πολιτικής ευθύνης για τη δολοφονία του Φύσσα, που –παρεμπιπτόντως- αφαιρεί κάθε άλλοθι απ’ όσους ψηφίζουν συνειδητά το ναζιστικό μόρφωμα.

Το ποσοστό του ΚΚΕ είναι πολύ πιθανό να έχει μπροστά 6άρι. Αλλά έξι από έξι διαφέρει (6,0% από 6,9% πχ). Κι όλα εξάλλου λειτουργούν σχετικά και συγκριτικά με το γενικότερο συσχετισμό.

Στην 5^η θέση συνωστίζονται το νεκραναστημένο Πασοκ (ένα ακόμα κατόρθωμα της πρώτης φοράς Αριστερά), το κάθε άλλο παρά φουσκωμένο Ποτάμι, που θέλει δέκα και μπορεί αντ’ αυτού να πάρει δύο φάσκελα, κι η ΛαΕ που, παρά τα σόου της Ζωής, δε φαίνεται να τραβά δημοσκοπικά –εκτός κι αν της κάνουν καψόνια οι εταιρίες, που θα τους γυρίσουν το βράδυ μπούμερανγκ. Με βάση όσα ξέρουμε πάντως ο Λαφαζάνης θα καταγραφεί μάλλον κάτω από εμάς κι ο συσχετισμός μπορεί να θυμίζει αυτό το 5 προς 3, που είχαμε και παλιά με τον παλιό Σύριζα.

Λεβέντης και Ανελ παλεύουν κοντά στο όριο της επιβίωσης, ενώ η Ανταρσυα περνάει σε αρκετές δημοσκοπήσεις τη μονάδα, παρά την πρόσφατη διάσπασή της, πιθανότατα γιατί οι επίσημες διαρροές της είναι όσες ήταν και πριν οι υπόγειες, ανεπίσημες, ενώ είναι πιθανό να κερδίζει από ξενερωμένοηυς νεολαίους του Σύριζα που κάνουν (έως) και δουλειά υπέρ της.

Ας συμπυκνώσουμε όλα τα παραπάνω σε κάποια βασικά ερωτήματα.

Θα περάσει το 30% το πρώτο κόμμα; (Δυστυχώς μάλλον ναι).

Θα ξεπεράσει αθροιστικά ο δικομματισμός το 60%;

Είναι το 8% ταβάνι για τουης φασίστες;

Έχουμε δυναμική να φτάσουμε ή να ξεπεράσουμε το 7%;

Νεκρανασταίνεται όντως το Πασόκ; Ψοφάει το Ποτάμι;

Παίζουν άσχημο παιχνίδι στη ΛαΕ οι δημοσκόποι, όπως έκαναν πχ τον καιρό του δημοψηφίσματος;

Ξεφούσκωσε αρκετά το μπαλόνι του Λεβέντη, για να μην το λουστούμε στη Βουλή; Παλεύει με καλύτερες πιθανότητες ο Καμμένος;         

Θα φτάσει τη μονάδα η Ανταρσυα; Αλήθεια;

Θα περάσει δηλ και τον Καζάκη;

Ποιο ντέρμπι κάτω από τη μονάδα θα μας απασχολήσει σήμερα, για να ξημερωθούμε από την αγωνία;

Κι επειδή το σημαντικό είναι πώς θα μεταφραστούν τα ποσοστά σε έχδρες κι όχι ποιος θα βγει πρώτος (όπως με τις σχολές στα πανεπιστήμια, που μετράμε απλώς ποιος τις «πήρε»): με δεδομένο ότι δε θα υπάρξει αυτοδυναμία, πόσα κόμματα-συνεργάτες (μου καλοί) θα χρειαστεί ο πρώτος, για να τη φτάσει; Ένα ή δύο; Πόσοι θα καούν από τη συμμαχία των προθύμων; Κι είμαστε άραγε κοντά στη μέρα, που μόνο ο μεγάλος συνασπισμός θα μπορεί να δώσει κυβέρνηση και να τους εξασφαλίσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, για να συνεχίσουν να περνάνε μέτρα; Ή θα έχουν ακόμα περιθώρια να μην κάψουν τους δυο βασικούς τους παίκτες;

Και το ακόμα πιο βασικό: από τι θέσεις θα οργανώνουμε την άμυνα (ου μην και την αντεπίθεση) από αύριο; Λίγες ώρες υπομονή και θα το ξανασυζητήσουμε σε νέα βάση...

Τσίχλα δίχως ζάχαρη

Μία από τις πρώτες παιδικές αναμνήσεις στην οικογένεια, μαζί με τους δίσκους του χάρρυ κλυνν (κασέτες βασικά), τη φρουτοπία και το λάντα που έγινε αποθήκη για τις εφημερίδες, ήταν μια άλλη εφημερίδα, το ποντίκι. Ή μάλλον πρώτα ο ρίζος, με την υδρόγειο στα διεθνή, τις γελοιογραφίες του στάθη και τα προγνωστικά για το δελτίο προπό κάθε παρασκευή -πάλι καλά που δεν είχαμε βάλει και ζώδια δηλ τότε! Και αν δει κανείς φάσεις και στιγμιότυπα από τους αγώνες της εποχής, σίγουρα θα πετύχει κάποια διαφήμιση του ριζοσπάστη στις πινακίδες των μεγάλων γηπέδων: οακα, νέα φιλαδέλφεια, αλεξάνδρειο, κτλ.

 Εμένα πάντως μου είχε κερδίσει το ενδιαφέρον η στήλη με τις προβλέψεις, ίσως γιατί μου άρεσε να ζωγραφίζω πάνω στα αποκόμματα του προπό με τα κουτάκια, ενώ λίγο αργότερα ο άβερελ με άφηνε να συμπληρώνω ένα δελτίο αξίας 240 δραχμών, με τρεις διπλές παραλλαγές, και περίμενα να πιάσω 13άρι μαζί με το ρίζο. Και αν σου κάτσει;

Στις άλλες σελίδες δεν έβρισκα πολλά πράγματα να διαβάσω κι έτσι μου ήταν δύσκολο να καταλάβω γιατί με δούλευαν τα άλλα παιδάκια στη γειτονιά, που αγοράζαμε ριζοσπάστη και όχι κάποια αστική φυλλάδα. Όπως και ένας άλλος γνωστός, που είχε επιπλέον να αντιμετωπίσει και την «εσωκομματική» πίεση του αδελφού του: «αφού ποτέ δεν κερδίζουμε, πάλι με αυτούς θα είμαστε ρε σωτήρη;» Και δεν είναι μόνο η σκληρή αθωότητα των παιδιών που ειρωνεύονται τα πάντα, ή η τάση τους να υποστηρίζουν τους πρώτους και τους νικητές. Πρέπει να το αποδώσουμε στη συνολική επίδραση του πολιτικού κλίματος της εποχής και την επέλαση της επικείμενης αντεπανάστασης.

Κι ύστερα ήρθε το 89’ και το σπίτι σταμάτησε να αγοράζει ριζοσπάστη για μερικά χρόνια –και όταν τον ξανάδε ο κύρης του, μετά από καμιά δεκαετία περίπου, γούρλωσε λίγο τα μάτια στην αρχή, αλλά το αποδέχτηκε στωικά. Περάσαμε ένα σύντομο μεταβατικό διάστημα με διάφορα υποκατάστατα (έθνος, ελευθεροτυπία) πριν καταλήξουμε στο πριν –αν και ο σπαρίλας ήταν ακόμα πολύ μικρός, όπως του είχε πει η αλέκα σε μία από τις τελευταίες της συνεντεύξεις τύπου ως γγ (δείτε εδώ το επίμαχο σημείο μετά το 1.01.30). Και στο μεσοδιάστημα αυτό δοκιμάσαμε για λίγο και το ποντίκι, πολλά χρόνια πριν πέσει στα χέρια του δελατόλλα κι αλλάξει ριζικά το στιλ του.

Εν τω μεταξύ η δική μου σχέση με τις εφημερίδες είχε αναβαθμιστεί θεαματικά, καθώς μου άρεσε πλέον να μουντζουρώνω στους τίτλους τα κενά στα στρόγγυλα γράμματα, όπως το ρο και το άλφα. Προτιμούσα όμως το ποντίκι για να διαβάζω τις γελοιογραφίες και βασικά τα φωτομοντάζ, με τις αυτοσχέδιες λεζάντες και τα μαύρα γυαλιά που φορούσαν σκοπίμως στον άμαχο πληθυσμό για να μην τον εκθέτουν δημόσια. Τις άλλες σελίδες τις ξεφύλλιζα απλώς τροχάδην, μέχρι να πετύχω την επόμενη γελοιογραφία.

Είναι λοιπόν συγκινητικό να ανακαλύπτεις πως σε έναν κόσμο που δε σε λυπάται και μεταβάλλεται διαρκώς γκρεμίζοντας τις σταθερές των παιδικών σου χρόνων, το παλιό διατηρείται διαλεκτικά σε ανηρημένη μορφή στο παρόν και κάποιες αξίες παραμένουν αναλλοίωτες στον χρόνο. Τα δελτία του προπό δεν έχουν πια κουτάκια και το παιχνίδι έχει υπερσκελιστεί από το στοίχημα., αλλά ο τζόγος ζει και βασιλεύει. Η διεθνής καπιταλιστική μεθοδολογία σαμποτάρει σταθερά την πρωτοβουλία της κολχόζνικης ιδιοκτησίας. Ο υποκειμενικός παράγοντας παραμένει αιώνια ανώριμος και βαδίζει ολοταχώς προς τον γκρεμό. Και στο ποντίκι το μόνο που διαβάζεται είναι οι γελοιογραφίες και τα φωτομοντάζ των γελοιογράφων.

Άντε και οι διαφημίσεις του οδηγητή και τις κομεπ, στα πλαίσια των αμοιβαία επωφελών διμερών σχέσεων και της προβολής του ποντικιού με διαφήμιση στο ρίζο. Γιατί τα υπόλοιπα κείμενα (άρθρα, αναλύσεις, κτλ) κινούνται στην πολιτική γραμμή της εφημερίδας, του ρηχού αντι-μνημονιακού λόγου και του αριστερού κυβερνητισμού, κι απευθύνονται σε μικρά παιδιά –που τους αρέσει να ζωγραφίζουν, μουντζουρώνοντας τα κενά στα στρόγγυλα γράμματα και το στρογγυλεμένο πολιτικό λόγο.

Μπορεί κι εκεί βέβαια να βρει κανείς μαργαριτάρια. Όπως το παραπολιτικό σχόλιο στηστήλη τρυπώνω-ξετρυπώνω, με το βουλευτή του κουβέλη και τη στιχομυθία του με δημοσιογράφους μετά την αποχώρηση της δημαρ από τη συγκυβέρνηση.

«Θα συνεργαστείτε με τον ΣΥΡΙΖΑ; Αυτοί είναι κομμουνιστές!» πείραξαν χθες στο περιστύλιο της Βουλής κάποιοι δημοσιογράφοι, βουλευτή της ΔΗΜ.ΑΡ. «Γιατί όχι;», απάντησε ετοιμόλογα εκείνος, «κανείς δεν είναι τέλειος»!..

Κι εσύ μένεις μάρμαρο και δεν ξέρεις με ποιον από τους δυο να μαρμαρώσεις περισσότερο.

Ή σαν τη συνέντευξη του ρέμου στο καλλιτεχνικό ένθετο, που συνήθως έχει πιο έντεχνους και πχιοτικούς αστέρες, με τον αντώνη να μας προκύπτει περίπου κρυφοκομμουνιστής και να δηλώνει πως: Ο κομμουνισμός είναι το πιο όμορφο πολιτικό σύστημα, αλλά δεν είναι φτιαγμένο για ανθρώπους. Είναι φτιαγμένο για αγγέλους.

Δεν υπάρχουν άγγελοι σου λέω.. Κι άντε μετά να ξεκολλήσει από πάνω μας η ρετσινιά της δευτέρας παρουσίας.

Στην ουσία όμως οι γελοιογράφοι είναι οι μόνοι που σώζουν κάτι από την παλιά μεταπολιτευτική αίγλη της εφημερίδας. Κι η μερίδα του λέοντος για αυτό το κατόρθωμα ανήκει δικαιωματικά στον σφο πάνο ζάχαρη.

Πολλές φορές αναρωτιόμαστε μεταξύ μας πού έχει χαθεί ο πνευματικός κόσμος, οι άνθρωποι της τέχνης, γιατί δε βγαίνουν νέοι δημιουργοί να εμπνευστούν από την περίοδο που ζούμε και τις αντιστάσεις που αναπτύσσονται, να εκφράσουν ένα ευρύτερο κοινωνικο-καλλιτεχνικό ρεύμα –μια απορία που κάποιες φορές γίνεται εντονότερη, όταν βλέπουμε τα ίδια ονόματα να ανακυκλώνονται στο πρόγραμμα του φεστιβάλ.

Ο ζάχαρης λοιπόν έρχεται κατά τη γνώμη μου ως μέρος της προλεκούλτ (ενίοτε και προλεκάλτ) απάντησης στα παραπάνω «υπαρξιακά ερωτήματα», ενσαρκώνοντας εν πολλοίς τις προδιαγραφές του γελοιογράφου νέου τύπου. Μπορείτε να το διαπιστώσετε κι εσείς ρίχνοντας μια ματιά σε ένα μέρος της δουλειάς του στο προσωπικό του ιστολόγιο, στη διεύθυνση: http://zacharispanos.wordpress.com/

Δεν είναι μόνο ο δυνατός και στοχευμένος πολιτικός λόγος του σε σκίτσα σαν αυτό…

ή αυτό…

κι αυτό…

Είναι επίσης κι η μαεστρία του να περνάει μηνύματα μέσα κι από το πολύ δύσκολο είδος του πολιτικού αυτοσαρκασμού, όταν καλείται να συμπληρώσει το φωτομοντάζ που συνοδεύει στην εφημερίδα το ρεπορτάζ κκε.

Όπως σε ένα πρόσφατο φωτομοντάζ με τον κουτσούμπα, που τον ρωτάνε οι δημοσιογράφοι…

Ή ένα άλλο, όπου αντιστρέφονται οι ρόλοι και λέει ο κουτσούμπας.

Ή κι αυτό από τις μέρες της ερτ, που αφήνει κι αισιόδοξο, αγωνιστικό μήνυμα.

Ποιο είναι λοιπόν το ηθικό δίδαγμα; Ότι από την περασμένη εβδομάδα ο ζάχαρης έχει άδεια και φιλική συμμετοχή, με δυο-τρία φωτομοντάζ-"κονσέρβα" σε κάθε φύλλο. Οπότε αν τύχει να είστε και εσείς σε διακοπές και μπείτε στον πειρασμό να αγοράσετε το ποντίκι για την παραλία, καλύτερα να το αποφύγετε και να περιμένετε μέχρι αρχές αυγούστου. Γιατί χωρίς τα δικά του σκίτσα και φωτομοντάζ, το ποντίκι είναι

…εφημερίδα άχαρη, τσίχλα δίχως ζάχαρη…