Το κυριλλικό αλφάβητο του μαρξισμού

Ή αλλιώς μια εκδήλωση με τον κύριλλο

Στην εκδήλωση πήγαμε, έχοντας κατά νου ότι θα μιλήσει κι αυτός για παρόμοιο θέμα με το σκολαρίκο, τη συκοφάντηση του σοσιαλισμού, αλλά σε πιο γενική κλίμακα. Φτάνοντας στη νομική είδα την αφίσα μας με το βλαδίμηρο, το σύντροφο με το μουστάκι και το ακριβές θέμα που ήταν για την κατασυκοφάντηση του σοσιαλισμού. Έμφαση κι εκλαΐκευση μαζί, στο ίδιο μήκος κύματος πχ με την καταλήστευση των αποθεματικών και την καρακατα-εκμετάλλευση της εργατικής τάξης.
Δεν είχε καθόλου άδικο όμως, αν σκεφτεί κανείς την αφορμή της εκδήλωσης, που ήταν η συνεργασία του απθ με το γκέτε για τα 20χρονα της ενοποίησης (βλ. προσάρτησης) των δύο γερμανιών, με την χολή τους να στάζ(ε)ι για το σοσιαλισμό της ddr.

Περιμένοντας στο φουαγιέ είδα μερικές ενδιαφέρουσες καταγγελίες του μας (με κεφαλαία) για τη στοίχιση των συνοδοιπόρων και λοιπών ριζοσπαστικών δυνάμεων με την απόφαση της συγκλήτου ενάντια στο νόμο-πλαίσιο, που είχε πολύ φτωχό σκεπτικό κι άφηνε απ’ έξω μια σειρά ζητήματα. Αλλά έχω χάσει την επαφή με τα πράγματα, για να μπορώ να τα κρίνω, να τα ελέγξω και να γράψω κάτι ολοκληρωμένο σχετικά.

Η επιλογή του χώρου ήταν κακή, αν και μάλλον αναγκαστική. Δεν πήραμε κάποιο από τα δύο μεγάλα αμφιθέατρα και παστωθήκαμε σε μια αίθουσα στον τρίτο που γέμισε ασφυκτικά. Κάποιοι σφοι στάθηκαν όρθιοι με την πλάτη στον τοίχο, σα να περίμεναν το εκτελεστικό κι εγώ έπιασα θέση δίπλα σε ένα ανοιχτό παράθυρο, όπου με έπιασε ο ίλιγγος της επιτυχίας κι αν δεν ήταν οι σύντροφοι τριγύρω θα σκεφτόμουν συνειρμικά την εκπαραθύρωση στα κτίρια της ασφάλειας.
Στην αίθουσα δέσποζε ένα πανό με στίχους του χικμέτ που έλεγε, ο κομμουνισμός είναι η νιότη του κόσμου, το ψωμί κι η λευτεριά του κόσμου.

Τον κύριλλο τον μάτιασαν οι υψηλές προσδοκίες και δε μπορώ να πω ότι μας ενθουσίασε αυτή τη φορά. Επέλεξε τρεις από τους πλέον διαδεδομένους αστικούς μύθους για να τους αναιρέσει και δόμησε γύρω από αυτούς την ομιλία του.

Ο πρώτος ήταν ο αστικός μύθος ότι τα καθεστώτα αυτά ήταν ανελεύθερα και γι’ αυτό ακριβώς κατέρρευσαν. Που αν πήγαινε έτσι ο καπιταλισμός θα έπρεπε να είχε καταρρεύσει προ πολλού. Είπαμε για το βασίλειο της ελευθερίας, για την παρισινή κομμούνα, όπου υπήρχαν όλα τα πολιτικά ρεύματα κι όχι μόνο μαρξιστές, αλλά στο τέλος ηττήθηκε. Για το σοσιαλισμό που αδυνάτισε (εμείς ευτυχώς δε διατρέχουμε τέτοιο κίνδυνο) (ούτε κι ο κύριλλος απ’ όσο είδα). Και για το δυτικό βερολίνο που δεν ήταν στα σύνορα όπως πολλοί φαντάζονται, αλλά στην καρδιά της ανατολικής γερμανίας (και δη πιο κοντά στα σύνορα με την πολωνία).

Φανταστείτε δηλ να υπήρχε αντίστοιχα ένα ανατολικό μόναχο, ή μια ανατολική βόννη. Ή να έφτιαχναν εδώ κάποιοι δήμοι της θεσσαλονίκης δική τους πόλη.
Φοβερή ιδέα! Αρχίσαμε να τη συζητάμε μεταξύ μας. Φαντάσου μια ανατολική θεσσαλονίκη. Τείχη έχουμε έτοιμα, μια μικρή προέκταση θέλουν μόνο. Αλλά εμείς θα είμαστε οι αριστοκράτες με το ανατόλια κι αυτοί θα έχουν όλη την πλέμπα, το λιμάνι και τη βιομηχανική περιοχή της σίνδου.

Γιατί να μη ζήσουμε κι εμείς την ουτοπία μιας σοσιαλιστικής νησίδας μες στον καπιταλισμό; Να βρούμε ρε παιδί μου, πόσοι νομοί μας αντιστοιχούν και να πάμε να τους πάρουμε. Όπως το έκαναν οι άλλοι με την καπιταλιστική τους νησίδα στο βερολίνο. Τι παραπάνω είχαν δηλ οι δικές τους νησίδες και δούλευαν στην πραγματικότητα; Λεφτά θα μου πεις. Αλλά αυτό δεν έχει καμία σημασία, όταν μιλάμε για την ουτοπία. Εκτός κι αν μιλάμε για την τιμή της, που πήγε στα δέκα ευρώ κι έχει γίνει απλησίαστη.

Μεταξύ άλλων ξεχώρισα και μια πολύ σωστή επισήμανση για τον αστικό τρόπο σκέψης και τον τεχνητό διαχωρισμό που κάνει ανάμεσα σε πολιτικά και τα κοινωνικά δικαιώματα. Όμως η δημοκρατία κρίνεται πρωτίστως στην παραγωγή. Κι εκεί οι σοβιετικοί πέρα από τις όποιες κατακτήσεις είχαν και τα δικαιώματα που απολάμβαναν, είχαν συμμετοχή και στο κομμάτι της διεύθυνσης μέσα από τις εργατικές κολεκτίβες και τις διαπραγματεύσεις με τα κεντρικά όργανα για τον καταρτισμό του πλάνου.

Πολλοί θεωρούν ως μοναδικό αξιόπιστο κριτήριο δημοκρατίας την αυτοδιεύθυνση. Αλλά οι εργαζόμενοι σε μια παραγωγική μονάδα δε μπορούν να έχουν συνολική εικόνα για όλη την χώρα και τις παραγωγικές της ικανότητες. Δε μπορούν να γνωρίζουν ποιες είναι οι ανάγκες της κοινωνίας και να προσαρμόζουν το σχέδιό τους σε αυτές.

Η αυτοδιαχείριση παραπέμπει μάλλον σε μια καπιταλιστική οικονομία (και στην καλύτερη σε αυταπάτες αλά τίτο) όπου το κέρδος γεννάει την αναρχία στην παραγωγή (κι από εκεί κατευθείαν στο πολιτικό εποικοδόμημα, σκέφτηκα μέσα μου).

Όσο λανθασμένος είναι όμως ο τεχνητός διαχωρισμός πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, άλλο τόσο λάθος είναι να μην αναγνωρίζουμε τη σχετική τους αυτονομία και να τα ταυτίζουμε απόλυτα. Ένα λάθος που πατάει σε μια γενικότερη αντίληψη ταύτισης του εργατικού κράτους στο σοσιαλισμό με την κοινωνία.

Το κράτος παίρνει εξ ονόματος της κοινωνίας τα μέσα παραγωγής στην κατοχή του, αλλά δεν ταυτίζεται πλήρως με αυτήν, γιατί τότε θα εξέλειπε η ανάγκη ύπαρξής του και θα πηγαίναμε κατευθείαν στην κομμουνιστική κοινωνία.
Κατά συνέπεια η κρατικοποίηση είναι τυπική κοινωνικοποίηση που γίνεται ουσιαστική στο βαθμό που αυξάνεται ο κοινωνικός χαρακτήρας των μέσων παραγωγής και της εργασίας.

Με άλλα λόγια δε μπορούμε να μιλάμε για κοινωνικοποίηση όταν έχουμε δυο τσάπες και πέντε άλογα ως μέσα παραγωγής, αλλά σε έναν συγκεντροποιημένο κλάδο που πατάει στην πληροφορική και την αυτοματοποίηση κι ενοποιεί την παραγωγική αλυσίδα και τη δυνατότητα διεύθυνσής της. Βασίζεται δηλ στους υπολογιστές και στα αυτόματα, ούτε καν στις μηχανές (οι οποίες αντιστοιχούν στο επίπεδο της βιομηχανίας).

Το θέμα της ελευθερίας το πιάνω πιο αναλυτικά σε άλλα κείμενα και δε θα σταθώ πιο πολύ. Περνάμε στο δεύτερο αστικό μύθο που λέει ότι η οικονομία της ελεύθερης αγοράς αποδείχτηκε πιο αποτελεσματική από την κεντρικά σχεδιαζόμενη σοβιετική οικονομία.

Ο λένιν λέει ότι ο σοσιαλισμός βασίζεται στην ανώτερη παραγωγικότητα και την πρωτοπόρα τεχνική. Κι εδώ μπαίνει το εξής ζήτημα. Ο τρότσκι πατούσε σε αυτό ακριβώς κι υποστήριζε ότι η σοβιετική ένωση δε μπορούσε να οικοδομήσει σοσιαλισμό γιατί η οικονομία της, παρά τα σημαντικά της πλεονεκτήματα, υπολειπόταν σε απόδοση και παραγωγικότητα από τις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες.

Πρέπει βέβαια να λάβουμε υπόψη μας το πολύ χαμηλό σημείο από το οποίο ξεκινούσαν οι καθυστερημένες οικονομίες της ανατολικής ευρώπης που πατούσαν ακόμη με το ένα πόδι στη φεουδαρχία.
Κι είναι κι ένα δεύτερο που είπε κι ο κύριλλος. Η ανωτερότητα του σοσιαλισμού δεν συνίσταται στη μετατροπή αγροτικών οικονομιών σε βιομηχανικές. Αλλά στο ότι επιτεύχθηκε με την κατάργηση της εκμετάλλευσης και της ατομικής ιδιοκτησίας (να θυμηθώ να φρεσκάρω τον πρεομπραζένσκι και την πρωταρχική σοσιαλιστική συσσώρευση).

Πολλές φορές όμως η ανωτερότητα κρίνεται σε απόλυτες τιμές και σε πεδία που δεν τα επιλέγουμε εμείς. Και το συγκριτικό πλεονέκτημα του καπιταλισμού είναι ότι μπορεί να ξεζουμίζει την εργατική δύναμη και τις πρώτες ύλες του τρίτου κόσμου για να πετύχει καλύτερα αποτελέσματα. Και σε ένα δεύτερο επίπεδο ότι αναζητά σχεδόν απεγνωσμένα την καινοτομία γιατί έχει πολύ πιο οξυμένες αντιφάσεις τις οποίες καλείται να υπερβεί. Ενώ ο σοσιαλισμός καλύπτει βασικές ανάγκες κι αναπτύσσεται σχετικά αρμονικά, μες στην αντιφατικότητά του.

Το πράγμα μπλέκεται περισσότερο, αν σκεφτούμε ότι η στροφή στην αγορά μετά το 20ό συνέδριο κι οι μεταρρυθμίσεις κοσύγκιν θεωρητικά αποσκοπούσαν σε αυτό ακριβώς: την άνοδο της παραγωγικότητας και το πέρασμα στην εντατική ανάπτυξη.
Ακόμα κι αυτό όμως είναι μια αφαίρεση. Η πραγματικότητα ήταν πολύ πιο περίπλοκη. Ο ίδιος ο κύριλλος μας ανέφερε τα υπολογιστικά συστήματα του γκλουτσκόφ τη δεκαετία του 60' και την προσπάθειά των σοβιετικών να εισάγουν και ποιοτικά κριτήρια στην παραγωγή.

Άφησα τελευταίο το θέμα της εισοδηματικής της εξίσωσης. Μην περιμένετε κάποιον περίπλοκο μαθηματικό τύπο. Είναι εξίσωση εκ της ισότητας (των μισθών) με κριτήριο τον χρόνο εργασίας για όσα αγαθά δεν κατανέμονται βάση των αναγκών αλλά της εργασίας. Κι ο μοναδικός άγνωστος χι που έχουμε είναι αν το κριτήριο του χρόνου επαρκεί από μόνο του για να ορίσουμε την αμοιβή για την εργασία του καθενός (αποφεύγω να πω την αξία, γιατί αυτό θα υπονοούσε ότι η εργασία είναι εμπόρευμα και θα ανοίγαμε έτσι άλλο ζήτημα).

Είναι όμως ίδιοι όλοι οι τύποι της εργασίας; Επ’ αυτού ο κύριλλος έβαλε δύο άξονες.
Πρώτον, ότι η βαριά χειρωνακτική εργασία πρέπει να αμείβεται περισσότερο, γιατί δύο ώρες δικής σου εργασίας, μπορεί να αντιστοιχούν με οκτώ δικές μου.

Ομολογώ πως δεν ξέρω με ποιον τρόπο ακριβώς υπολογίζει κανείς πόσους νευρώνες και μυϊκούς ιστούς καίει κανείς για να εκτελέσει μια εργασία και να τη συγκρίνει με μία άλλη. Θυμάμαι πάντως ότι ο σκληρός διαλεκτικός μας είχε πει ότι στη σοβιετία ο μισθός του μπρέζνιεφ ήταν μικρότερος από αυτόν που έπαιρναν οι ανθρακωρύχοι!
Ο λεονίντ βέβαια, ως αρχηγός κράτους, είχε παράπλευρα οφέλη που δεν αποτυπώνονταν στο εισόδημά του. Αλλά αυτό θα άνοιγε ένα ακόμα μεγαλύτερο θέμα για τη νομενκλατούρα κι από πού προκύπτει το δικό της εισόδημα, το οποίο ίσως το πιάσουμε εν καιρώ.

Δεύτερος άξονας. Η επιστημονική, ειδικευμένη εργασία δεν αμείβεται έξτρα, αλλά με βάση το κριτήριο του χρόνου. Κάποιοι μάλιστα το δικαιολογούν αυτό ως εξής: η κοινωνία έχει ούτως ή άλλως πληρώσει επιπλέον έξοδα για τη δωρεάν μόρφωση των επιστημόνων, ώστε να αποκτήσουν αυτές τις γνώσεις και να της προσφέρουν την εργατική τους δύναμη.
Ξέρω πολλούς που θα διαφωνήσουν με αυτό το σκεπτικό, αλλά εγώ θα διατυπώσω δύο άλλες ενστάσεις.

Η πρώτη έχει να κάνει με τις συνθήκες που συναντά κι αντιμετωπίζει μια σοσιαλιστική εξουσία. Αν έχει έλλειψη από αστικούς ειδικούς –η περίπτωση της ρωσίας το 17- μπορεί να χρειαστεί να τους ακριβοπληρώσει για να τους κρατήσει και να μην της φύγουν στη δυτική θεσσαλονίκη –ή όπου αλλού τέλος πάντων. Αυτό το πρόβλημα είχαν οι μπολσεβίκοι τα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια. Κι ακόμα περισσότερο οι γερμανοί στο ανατολικό βερολίνο, μέχρι που έχτισαν το τείχος κι ησύχασαν κάπως.

Δεύτερη ένασταση. Η επιστημονική εργασία έχει την ιδιότητα να ξεφεύγει από τα χρονικά κριτήρια και καθιστά αναχρονιστικό το νόμο της αξίας που προσπαθεί να την κλείσει στα δικά του καλούπια (πρώτα και κύρια σε αυτό της ατομικής ιδιοκτησίας).

Ας σκεφτούμε πχ το ερευνητικό κομμάτι. Ποιος είναι ο χρόνος που χρειάζεται για να γίνει μια εφεύρεση, για να βρούμε την αξία της εργασίας του εφευρέτη; Πόσο μάλλον που τα μέλη μιας τέτοιας ομάδας σκέφτονται και δημιουργούν κι εκτός ωραρίου. Και θεωρείται σημαντικό να συναναστρέφονται κι εκτός δουλειάς, για να μαθαίνουν ο ένας τον τρόπο σκέψης του άλλου και να συνεργάζονται καλύτερα κι αποτελεσματικά.

Είναι λοιπόν επαρκές να κρατήσουμε ως καθοριστικό το κριτήριο του χρόνου που φαίνεται να είναι κατάλοιπο του νόμου της αξίας; Και δεν είναι αναντίστοιχο με την κριτική που κάνουμε στην εισαγωγή ποσοτικών κριτηρίων στην παραγωγή;

Τουλάχιστον είναι σημαντικό ότι καταπιανόμαστε με τέτοια ζητήματα. Κι επειδή ο τρίτος άξονας χάθηκε κάπου στις σημειώσεις και το κείμενο άρχισε να ξεφεύγει από τα όρια, θα κλείσουμε με ένα ταξικό επιμύθιο αλά γκοσινί.
Αυτό που πήραμε από την εκδήλωση ήταν μια φοβερή αφίσα της οργάνωσης με το στρατιώτη που υψώνει τη σημαία στο ράιχσταγκ κι η οποία έχει εξαντληθεί πλέον. Ήταν πραγματικά σπουδαία εκδήλωση.

Back to the (νομοτελειακά...) future

Εγκαινιάζοντας ένα κύκλο για τα 100χρονα από τη γέννηση του ρίτσου, τα 60χρονα από την ίδρυση της DDR, τα 30χρονα από τη διεθνιστική βοήθεια στο αφγανιστάν, τα 20χρονα του ναρ, της τιεν αν μεν, της πτώσης του τείχους και του βενιαμίν, η κε του μπλοκ παραθέτει ένα κείμενο του τελευταίου με τις εντυπώσεις του από το βερολίνο.
Καλή ανάγνωση.

Δεύτερη μέρα στο Βερολίνο σήμερα και αποφασίσαμε να πάμε sightseeing με ένα πρόγραμμα όπου ο ξεναγός δεν πληρώνεται, απλά δέχεται ενδεχομένως κάποιο tip στο τέλος και παίρνει ένα ποσοστό από το μαγαζί όπου θα γίνει το διάλειμμα στην μέση της βόλτας. Έτσι έχει ένα κίνητρο να προσπαθήσει περισσότερο, έχει μία αμοιβή χωρίς ταβάνι που μπορεί να του αποφέρει πολλά λεφτά και επιπλέον τραβάει κόσμο με το εναλλακτικό-αντιεμπορευματικό της πρότασης.

Οφείλω να πω ότι η συγκεκριμένη τακτική μου θυμίζει τους Αμερικάνους υπουργούς-γερουσιαστές που τυχαίνει... μετά την θητεία τους να παίρνουν κάποιο tip για τις υπηρεσίες που παρείχαν. Η Χίλαρυ από τις ασφαλιστικές, η Κοντολίζα που βάφτισε ένα πλοίο κτλ.

Συναντήσαμε τον Ζαχ έξω από την πύλη του Βραδεμβούργου και τον αφήσαμε να μας ταξιδέψει με τις λέξεις από την Πρώσικη αυτοκρατορία μέχρι την "ενοποίηση της Ευρώπης" το 1989.

Παρότι θα μπορούσε κανείς να δει έναν ανιδιοτελή ξεναγό εγώ (πείτε με κολλημένο) έβλεπα άλλο ένα κύτταρο της κοινωνίας που έχει προσβληθεί από τον ιό του χρήματος με αποτέλεσμα να αποδίδω πολλές από τις κινήσεις του ξεναγού σε προσπάθεια απόσπασης συμπάθειας η οποία θα εξαργυρωθεί στα tips.

Ξεκινάμε λοιπόν και αφού αρχίζει να μας εξηγεί για την πύλη μιλώντας για την Πρώσικη αυτοκρατορία φτάνει στα νεότερα χρόνια μιλώντας μας για την στιγμή που μπήκαν οι Σοβιετικοί στο Βερολίνο και ύψωσαν την σημαία στο Ράιχσταγκ και έφτασε η στιγμή μοιρασιάς των ζωνών επιρροής.
Σε αυτό το σημείο ο Ζαχ πετάει το πρώτο αστειάκι του σε Αγγλικό χιούμορ λέγοντας πως ο "Στάλιν παρότι ήταν κομμουνιστής δεν του άρεσε να μοιράζεται..". Αλλά έτσι είναι αυτά όταν κάθε αστειάκι σημαίνει ευρώ στο τέλος της παράστασης, μπορείς να αγγίξεις όλα τα θέματα χωρίς κάποια ιδιαίτερη προεργασία (βλέπε Λαζόπουλο).

Στην συνέχεια προχωρήσαμε και φτάσαμε στο παγκόσμιο μνημείο για το Ολοκαύτωμα (η κάτι τέτοιο) όπου είναι ένα μη συμβολικό μνημείο που ο καθένας μπορεί να το ερμηνεύσει όπως θέλει. Υπάρχει (λέει ο Ζαχ) το ερώτημα γιατί έγινε μνημείο για τους Εβραίους και όχι για τους Τσιγγάνους η άλλους πληθυσμούς που δεινοπάθησαν επί Χίτλερ και μας απάντησε ότι υπάρχει μνημείο για τους ομοφυλόφιλους όπως και πολλά άλλα χωρίς να έχουν πάρει όμως την ανάλογη σημασία και δημοσιότητα.
Επιπλέον μας είπε πως όταν χτιζόταν το μνημείο αποκαλύφθηκε ότι πολλές από τις εταιρίες που συνεργάστηκαν για την θεμελίωσή του είχαν στο παρελθόν βοηθήσει και τον Χίτλερ αλλά κατά τον Ζαχ "τι να κάνεις εδώ τα ss ντύνονταν με hugo boss οδηγούσαν volkswagen και η IBM είχε αναλάβει την καταγραφή των Εβραίων. Αν πετάξεις εκτός αγοράς όλες τις εταιρίες και όλα τα στελέχη που είχαν συνεργαστεί με τους Ναζί τότε είναι πολύ δύσκολο να φτιάξεις ένα έργο". (Για αυτό στην Ελλάδα μετά το 1949 φτιάξαμε πολλά έργα...)

Σε ένα δίλεπτο διάλειμμα βρήκα την ευκαιρία και τον ρώτησα σε άπταιστα Αγγλικά "Δηλαδή κατά την γνώμη σου φταίει ο Στάλιν που... δεν μοιραζόταν; Με ποιούς να μοιραστεί με αυτούς που πήραν την πολεμική μηχανή του Χίτλερ και την χρησιμοποίησαν για να κατασκοπεύουν την ΕΣΣΔ;" (λίγο συνδικαλιάρικη η ερώτηση αλλά η επόμενη ήταν καλύτερη). Ο ξεναγός μας τα μπάλωσε και κουμπώθηκε και έτσι εξασφάλισα ότι για την υπόλοιπη ξενάγηση δεν θα ακουστεί αντικομμουνιστικό αστειάκι... Η έτσι νόμιζα τουλάχιστον γιατί ο τύπος παρότι Άγγλος είχε αστείρευτο αντι-(Μαρξιστικό-Λενινιστικό) χιούμορ.

Για την ακρίβεια πρέπει να είχε αποθηκευμένη στο μυαλό του μία γκάμα με κινήσεις και ατάκες (σαν τον Πιπερόπουλο) που έχουν βρεθεί εμπειρικά και πρέπει να χρησιμοποιηθούν σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα προκειμένου να αγγίξουν τον κόσμο που θα βάλει το χέρι στην τσέπη, επικυρώνοντας έτσι την μετατροπή του πολιτισμικού κεφαλαίου (γνώσεις, χιούμορ) σε κοινωνικό (συμπάθεια) και στην συνέχεια σε οικονομικό (tip). Ένα στημένο talk show η καθημερινή ζωή στον (προηγμένο) καπιταλισμό και εμείς ζούμε σε μία Ελλάδα χωρίς -ακόμα...- αρκετές τηλεοράσεις για να επηρεαστούμε βαθιά αλλά... οι εκσυγχρονιστές παραμονεύουν.

Εν συνεχεία περάσαμε πάνω από το ακριβές μέρος όπου ψόφησε ο Χίτλερ και ο τύπος άρχισε να μας διηγείται το τι ακριβώς έγινε καταλήγοντας στο να αναλύει τις θεωρίες που έχουν ακουστεί για την σωρό του Χίτλερ.
Έτσι λοιπόν σύμφωνα με τον ξεναγό πρέπει να ισχύει η ιστορία πως, μέσω της οδοντοστοιχίας του αναγνώρισαν το ότι ήταν όντως αυτός ενώ για την συνέχεια της ιστορίας ακούγονται πολλά... Μία θεωρία είναι ότι τον έθαψαν αλλά μετά βρήκαν πως ο σκελετός που είχε θαφτεί ήταν γυναικείος...και μια άλλη ότι τον πήρε ο Στάλιν στο Κρεμλίνο. Και εδώ βρίσκει ευκαιρία και τα συνδέει διαλεκτικά "Άλλωστε ο Στάλιν είχε σκοτώσει περισσότερους ανθρώπους στην Ευρώπη από τον Χίτλερ παρότι αυτό φαίνεται παράξενο. Γενικά ο κομμουνισμός δεν ήταν σαν τον ναζισμό όμως.....@##$%$%^$$"
Σαν να ακούω την επίσημη γραμμή της ΕΕ μέχρι πριν λίγα χρόνια όπου αφενώς λέμε ότι δεν ήταν ίδια καθεστώτα και στην συνέχεια τονίζουμε (μόνο) τις αρνητικές πτυχές την ΕΣΣΔ νομιμοποιώντας έτσι στις συνειδήσεις την εξίσωση που μοιραία θα ακολουθούσε.

Εκείνο το σημείο βρισκόταν στην πρώην Ανατολική Γερμανία και γύρω-γύρω υπήρχαν όμορφα διαμερίσματα,έτσι ο ξεναγός προκειμένου να μην μας δημιουργηθεί καμία λανθασμένη εντύπωση ότι η Ανατολική Γερμανία ήταν και αυτή κανονική χώρα με έγχρωμη ζωή, υπηρεσίες σπίτια ρεύμα νερό τηλέφωνο, κτλ μας προλαβαίνει λέγοντας πως "όποιος βλέπει αυτά τα σπίτια λέει Α! Τι ωραία τα σπίτια των Ανατολικών! Όμως κάνει λάθος!!εδώ έμεναν τα ανώτερα στελέχη του κόμματος και οι αθλητές. Δηλαδή για παράδειγμα εάν έκανα ένα παγκόσμιο ρεκόρ ως αθλητής της DDR, όσο ντοπέ και αν ήμουν, έπαιρνα ένα σπίτι σε αυτή την ωραία γειτονιά".

Και αφού προετοιμαστήκαμε βλέποντας την γενικότερη αρνητική εικόνα του σοσιαλισμού ήρθε η ώρα να δούμε και τις αντιδράσεις του κόσμου. Έτσι ο Ζαχ μας πήγε σε ένα μέρος στο οποίο είχε στο δάπεδο μία ασπρόμαυρη φωτογραφία από την εξέγερση του 1953 όπου "σοβιετικά τανκ άνοιξαν πυρ και σκότωσαν περί τους 250 διαδηλωτές".
Στο διπλανό κτίριο είχε μια αναπαράσταση της ζωής στην Λαοκρατική δημοκρατία όπου έδειχνε τον κόσμο χαρούμενο, ανθρώπους με κιθάρες να τραγουδούν παιδάκια να παίζουν κάτω από το πανό "Sozialismus" κτλ. Και εκεί που χάρηκα και λέω πως τελικά ο ξεναγός μας δεν είναι κακός από μόνος του αλλά οι "Ζωές των άλλων" τον έκαναν, μας λέει πως αυτή η τοιχογραφία είναι παράδειγμα του επιβαλλόμενου σοσιαλιστικού ρεαλισμού και της propaganda του καθεστώτος και πως βρίσκεται εκεί, δίπλα στο πρόσωπα των διαδηλωτών, για να δείξει την αντίθεση ανάμεσα στο είναι και το φαίνεσθαι, ανάμεσα στην καθημερινή κατασκοπία και ανελευθερία από το κράτος και στην προπαγάνδα που τα ήθελε όλα όμορφα και ηλιόλουστα.
Βέβαια στα επόμενα 10 λεπτά πρέπει να περάσαμε κάτω από περίπου 25 κάμερες αλλά ποιός είμαι εγώ που θα κλονίσω την ιδέα κάποιου για την "ελεύθερη" ζωή του όταν αυτό δεν μπορούν να το κάνουν οι χιλιάδες κάμερες που βλέπει να τον παρακολουθούν.

Στην συνέχεια περπατήσαμε λίγα μέτρα και στο πίσω μέρος του κτιρίου υπήρχε ακόμα ένα κομμάτι του τείχους (δεν χάθηκε η τελευταία μας ελπίδα), μάλιστα τα παράθυρα του κτιρίου έβλεπαν στο Δυτικό Βερολίνο και κατά συνέπεια για να δουλέψεις σε εκείνα τα γραφεία θα έπρεπε να είσαι πολύ έμπιστος της κυβέρνησης. Έτσι σύμφωνα με τον (μικρο)αστικό μύθο μία νύχτα ένας υπάλληλος με την πρόφαση ότι ξέχασε κάτι στο γραφείο του πήγε το βράδυ με την γυναίκα και το παιδί του έριξαν ένα σκοινί στην "ελεύθερη" πλευρά πλευρά του Βερολίνου και πέρασαν διακριτικά-διακριτικά φεύγοντας από αυτή την καταραμένη χώρα που δεν είχε mcdonalds άνεργους και άστεγους.

Συνεχίζοντας είδαμε ένα αυτοκίνητο που χρησιμοποιούσαν στην Ανατολική πλευρά και ο Ζαχ μας είπε: "Στο Ανατολικό Βερολίνο για να πάρεις ένα αυτοκίνητο έπρεπε να δουλεύεις 10 και 15 χρόνια. Εμένα ο πατέρας μου ατύχησε μιας και περίμενε 7 χρόνια και το απόκτησε το 1989. Μετά από λίγο καιρό γκρεμίστηκε το τείχος και πέρασε από την άλλη πλευρά βλέποντας μια πόλη (oh my god) τίγκα στις bmw".
Ε, εκεί δεν κρατήθηκα και του είπα μπροστά και στους άλλους ότι εμένα στην χώρα μου χρειάζεται να δουλεύεις 20 χρόνια για να αποκτήσεις σπίτι (αν είσαι τυχερός) και μετά να αρχίσεις να δουλεύεις για καμια δεκαετία προκειμένου να πάρεις αμάξι. "Επιπλέον είμαι σίγουρος ότι ο πατέρας σου περνώντας απέναντι δεν είδε μόνο bmw , αλλά είδε κι άνεργους κι άστεγους, προβλήματα τα οποία είχαν λυθεί στην Ανατολική Γερμανία".
Ο Ζαχ ξανακουμπώθηκε και είπε ότι αναμφίβολα η άλλη πλευρά είχε αρνητικές καθώς και θετικές πτυχές για να πάρει όμως την απάντηση πως "στις εφημερίδες στα ραδιόφωνα και γενικά στα ΜΜΕ ακούμε μόνο τις αρνητικές και καλό θα ήταν φωτιστούν και λίγο οι θετικές..." Μάλιστα μία Αμερικάνα και ένας Σκωτσέζος έδειξαν να συμφωνούν. Να δεις που οι Αμερικάνοι έχουν καλύτερη άποψη για τον υπαρκτό από ό,τι οι εαακίτες...

Η επόμενη στάση του tour μας ήταν σε μία μεγάλη πλατεία όπου υπήρχε ένα μνημείο για τα καμένα βιβλία επί Χίτλερ με μία επίγραφή που έλεγε "όταν ξεκινάς με το να καις βιβλία καταλήγεις να καις ανθρώπους", η οποία προφητική φράση είχε γραφτεί το 1933. Ακριβώς από δίπλα υπήρχε μία όπερα που σχεδόν κατεδαφίστηκε από τους βομβαρδισμούς και στην συνέχεια οι κομμουνιστές ανέλαβαν να την ξαναχτίσουν. "Βέβαια αυτό πρέπει να έγινε με πολύ φθηνά υλικά για αυτό και μοιάζει με τούρτα γεννεθλίων από έξω. Από μέσα όμως είναι πολύ εντυπωσιακό" συνέχισε ο Ζαχ.
Δίπλα μας βρισκόταν και τα ερείπια ενός πρώην παλατιού της Βασιλικής οικογένειας που γκρεμίστηκαν στον πόλεμο και οι κομμουνιστές αρνήθηκαν να το ξαναφτιάξουν ενώ σήμερα η κυβέρνηση προκήρυξε έργο μεγάλου προυπολογισμού για να τα επαναφέρει στο σημείο που ήταν ξεσηκώνοντας έτσι θύελλα διαμαρτυριών σε μία πόλη όπου το ποσοστό των ανέργων φτάνει το 50 τοις εκατό (ο καθένας με τις προτεραιότητές του).

Μέσα σε 3 ώρες και αφού απολαύσαμε κάθε στιγμή σε μία από τις πιο όμορφες πόλεις του κόσμου φτάσαμε στο museum island δηλαδή σε ένα μέρος γεμάτο μουσεία που είναι περιτρυγιρισμένο από κανάλια έτσι που να μοιάζει σαν νησάκι. Εκεί ο Ζαχ μας κάθισε σε κάτι σκαλοπατάκια και μας εξήγησε το πως έπεσε τελικά το τείχος. Δεν θα ήθελα να αναπαράγω ολόκληρη την οπτική του, πάντως μας έδωσε να καταλάβουμε ότι ήταν ο λαός που πάλεψε πίεσε και τελικά έριξε το καθεστώς και όχι οι μυστικές υπηρεσίες και η παγκόσμια αστική τάξη.
Πού ξέρεις, μπορεί και να ήταν κάπως έτσι... Πάντως τα σφυροδρέπανα που πουλάνε για σουβενίρ μπορεί στους πιο πολλούς να θυμίζουν ότι ήταν κάποτε κάποιοι γραφικοί που ήθελαν να αλλάξουν τον κόσμο αλλά στο σήμερα αυτοί οι γραφικοί γίνονται όλο και περισσότεροι και η αναγκαιότητα για την επανάσταση και τον κομμουνισμό όλο και πιο δυνατή, όλο και πιο εφικτή.

ΥΓ Φεύγοντας του άφησα ένα 5ευρω και του είπα πως η επόμενη φορά θα είναι καλύτερη αφήνοντάς τον σκεπτικό. Αυτός βέβαια θα κατάλαβε η επόμενη ξενάγηση και συνεπώς είσπραξη αλλά τον πρόλαβα για να του πω ότι εννοούσα την επόμενη επανάσταση.

για την αντιγραφή μπρεζνιεφικό απολίθωμα