Winds of change

Λέγαμε σε προηγούμενο σημείωμα για τον χαρταετό.
Που είναι πραγμοποιημένο (δεν κολλάει να πεις ζωντανό) παράδειγμα κομμουνιστικής σημειολογίας.

Η ίδια η πορεία της σοβιετίας ήταν μια ατέλειωτη καθαρά δευτέρα. Μέχρι που ήρθε ο γκόρμπι κι άνοιξε τους ασκούς της περεστρόικα. Κι αντί να δώσει στον χαρταετό την ώθηση που χρειάζονταν, τον έστειλε κατά διαόλου.

Φυγή προς τα κάτω.
Και μείναμε να χαζεύουμε σαστισμένοι την πτώση του, ώσπου χάθηκε πίσω από πολυκατοικίες και ταράτσες. Αφήνοντας πίσω του αναμνήσεις κι ακατανίκητη νοσταλγία.

Οι συμβολισμοί όμως δε σταματάν εκεί.
Ο χαρταετός είναι μια υποδειγματική συμπύκνωση της διαλεκτικής υποκειμενικού παράγοντα-αντικειμενικών συνθηκών.

Βασική προϋπόθεση είναι να φυσάει αέρας. Χωρίς αέρα δεν πετάει τίποτα. Παρά μόνο το μυαλό κι η φαντασία μας.
Κι από φαντασιόπληκτους σήμερα στην αριστερά άλλο τίποτα.

Είναι στο χέρι μας να πετάξουμε χαρταετό αρκεί να το θελήσουμε και να παλέψουμε.
Κι ας φυσάει κόντρα. Ή κι ας μη φυσάει καθόλου.
Κι όσο για άπνοια παίζει και να μην έχουμε. Άνοια όμως;

Βέβαια εσύ σύντροφε αναγνώστη, ξέρεις πως η βουλησιαρχία, αυτό το οποτεδήποτε θελήσουμε και το συνειδητοποιήσουμε είναι γνώρισμα των αναρχικών, όχι των κομμουνιστών.
Αλλά όλοι έχουμε δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και τον αυτοπροσδιορισμό.
Κι έτσι ο καθένας είναι ό,τι δηλώνει. Άσχετα αν αυτό που δηλώνει δε συμφωνεί με αυτό που σκέφτεται.

Από μόνος του όμως ο άερας δε φτάνει. Το πιο βασικό είναι ο άνθρωπος. Όποιος το ξεχνάει καταλήγει απάνθρωπος. Ή με φιλοσοφικούς όρους αλτουσεριανός αντι-ουμανιστής.

Πολλοί λένε πως όσοι τονίζουν μηχανικά το ρόλο των παραγωγικών δυνάμεων (δηλ του αέρα) αερολογούν και ξεχνάνε τον άνθρωπο.
Ξεχνώντας με τη σειρά τους ότι η πιο σημαντική παραγωγική δύναμη είναι ο άνθρωπος. Κι ότι όσοι μιλούν για ανάπτυξή τους έχουν βασικά κατά νου το νέο τύπο ανθρώπου.

Βεβαίως υπάρχουν κι αυτοί που το λένε μηχανικά, όπως δηλ το αντιλαμβάνονται. Δεν είναι οι μόνοι. Πολύς κόσμος σήμερα δεν καταλαβαίνει αυτό που έχει μάθει να λέει.

Αλλά την ουσία της διαλεκτικής τη βρίσκουμε στον χαρταετό καθεαυτό (ου μην και δια εαυτό).
Αν ο χαρταετός έχει τα μαύρα του τα χάλια, όσο καλός κι αν είναι ο ρίπτης άνθρωπος δεν πρόκειται να καταφέρει πολλά πράγματα.
Αλλά τον χαρταετό τον φτιάχνει ο ίδιος ο άνθρωπος.

Όπως έλεγε κι ο μαρξ, οι συνθήκες φτιάχνουν τον άνθρωπο κι ο άνθρωπος με τη σειρά του φτιάχνει τις συνθήκες.
Ούτε ντετερμινισμός, ούτε βουλησιαρχία. Ο μόνος δρόμος είναι με την ορθοδοξία. Την κομμουνιστική βεβαίως-βεβαίως.

Στον χαρταετό βρίσκουμε ανάγλυφα αποτυπωμένη και την αντίθεση πόλης-χωριού. Τα παιδιά που μεγάλωσαν στην ύπαιθρο δεν ξέρουν μόνο να τον πετάν, ξέρουν και να τον φτιάχνουν.
Τα παιδιά της πόλης δεν χρειάστηκε ποτέ να ασχοληθούν με τέτοια πράγματα, γιατί τον αγοράζουν έτοιμο από το περίπτερο. Ή τους τον δίνει ο δήμος, όπως κάνει εδώ ο δικός μας.
Μόνο εμείς εδώ πάνω έχουμε τέτοιους λεβέντες τοπικούς άρχοντες σε δήμο και νομαρχία. Που να σκάσουν οι χαμουτζήδες.

Έτσι κι εγώ, τυπικό σοκολατόπαιδο της πόλης, δεν έμαθα ποτέ να φτιάχνω πράγματα, αφού πάντα τα έβρισκα έτοιμα για να τα καταστρέφω. Και στα πρακτικά ζητήματα δεν πιάνει μία το χέρι μου.
Αδυναμία που μετέφερα στην οργάνωση και το κίνημα.
Όπου κι εκεί έτοιμα και ληγμένα τα βρήκα τα της θεωρίας.
Αλλά μιας κι ήταν το μόνο που ήξερα, επέμεινα κι έφαγα τελικά το κεφάλι μου.

Εδώ φτάνουμε στο μέγα αδιέξοδο της (κομμουνιστικής) υπόθεσης.
Τα μικρά παιδιά δεν είναι έτοιμα να κυβερνήσουν και να πετάξουν χαρταετό μόνα τους. Ειδικά άμα είναι στο μάτι του κυκλώνα, περικυκλωμένα από ιμπεριαλιστικά μποφόρ.
Εν μέσω καταιγίδας, με κεραυνούς, αστραπές και μπλιτζκριγκ, τα στιβαρά χέρια του πατερούλη είναι τα μόνα ικανά και σίγουρα.

Τι γίνεται όμως όταν πεθαίνει ο πατερούλης; (Το 20ό συνέδριο για να το γιορτάσουμε).
Πώς θα μάθουν οι μάζες άμα τα βρίσκουν όλα έτοιμα;
Πώς θα κάνουν το πάθημα μάθημα, άμα δεν πάρουν στα χέρια τους τον χαρταετό και τις τύχες τους;
Ώστε να μην πετάν αετό αδιάφοροι όταν δίπλα τους έρχεται η συντέλεια του (σοσιαλιστικού) κόσμου, όπως το 91;

Η γνώση έρχεται μέσα απ' την πείρα. Πείρα είναι το όνομα που δίνουμε στα λάθη μας. Τα οποία η ρόζα λούξεμπουργκ θεωρεί ιστορικά χίλιες φορές πιο γόνιμα από το αλάθητο του καλύτερου πατερούλη.

Αλλά αν είναι να θυσιάζουμε μια σοβιετία και μια επανάσταση για να γίνουν οι μάζες αυτοδίδακτες, τι κάνουμε;
Έλα ντε! Ό,τι και σήμερα μάλλον. Που έτσι κι αλλιώς σοβιετία δεν υπάρχει.

Είναι καιρός να ασχοληθούμε κάποτε σοβαρά με την έννοια της πολιτικής αλλοτρίωσης. Που πιάνει όλα αυτά που έγιναν για εμάς χωρίς εμάς.
Μπορεί να γίνονταν τα καλύτερα και με τις καλύτερες των προθέσεων. Αλλά όσο δεν τα κάναμε μόνοι μας έχαναν την αξία τους.

Ας κάναμε τουλάχιστον το κόλπο με τα παιδάκια. Που τα αφήνουν να πιάσουν για λίγο την καλούμπα να χαρούν. Πριν την πάρουν στο καπάκι μέσα απ' τα χέρια τους γιατί ο αετός έχει χάσει μες σε ένα λεπτό το μισό του ύψος.

Αυτό είναι και το βασικό επίτευγμα του καπιταλισμού. Η ψευδαίσθηση της συμμετοχής.
Κάθε τέσερα χρόνια ο λαός ψηφίζει ελεύθερα ποιος θέλει να κρατάει τον χαρταετό. Και βαυκαλίζεται πως είναι κυρίαρχος.

Το σύστημα σιγά-σιγά τελειοποιείται. Και καταφέρνει στο τέλος να μην ασχολείται κανείς με τον ουρανό και την έφοδο σε αυτόν. Ο θρίαμβος της δημοκρατίας.

Όλα αυτά επηρεάζουν άμεσα σήμερα τους κομμουνιστές.
Η σοβιετία ήταν (χαρτ)αετός που πέθανε στον αέρα (πώς λέμε ελεύθερη και δυνατή; Καμία σχέση).
Κι άφησε πίσω της ανεμομαζώματα κι ανεμοσκορπίσματα. Δηλ εμάς.

Εμείς κρατάμε ακόμα χαρακτήρα κι ένα ειδικό βάρος. Αλλά όσοι έφυγαν, απαλλαγμένοι από σιδερένιες νομοτέλειες, νιώθουν να τους έχει φύγει ένα βάρος κι είναι φτερά στον άνεμο από ιδεολογικής απόψεως.
Οι κακές γλώσσες μάλιστα (στις οποίες δε συμπεριλαμβάνομαι, άλλο αν τις αναπαράγω) λεν πως στο τελευταίο τους συνέδριο φώναζαν αέρα αέρα να φύγει η χολέρα σε όσους κρατούσαν ιδεολογικά βαρίδια του παρελθόντος περί νομοτέλειας κι άλλων τινών αντί να πετούν κατά πού φυσάει ο άνεμος.

Το οποίο είναι βασικό χαρακτηριστικό του χώρου.
Όταν φυσάει πρίμα, σηκώνεται αυθόρμητα κι ακηδεμόνευτα πιο ψηλά απ' όλους. Με το που πέφτει ο αέρας πέφτει κι αυτός ώσπου να πεις κίνημα.
Κάνοντας στο ενδιάμεσο όλες τις φιοριτούρες κι αναδιπλώσεις, καταπώς ταιριάζει σε χαρταετό.

Κυνηγούν την ουρά τους, ενώ οι ίδιοι έχουν γίνει ουρά του αυθόρμητου. Κι έτσι γυρνάν συνεχώς γύρω απ' τον εαυτό τους, αφού κανείς άλλος δεν έμεινε κοντά τους.
Σπειροειδής πορεία προς τα κάτω (κι αριστερά).
Μέχρι το επόμενο κίνημα. Και ξανά προς τη δόξα τραβά.

Μαζί αρχίζει κι η περί αερολογίας άμιλα.
Με σκληρότατο ανταγωνισμό και τελευταίο -αδιαμφισβήτητο- νικητή το εεκ. Που είδε στο δεκέμβρη δυνάμει επαναστατική κατάσταση, όπου τέθηκε θέμα εξουσίας.
Όπου οι από πάνω δε μπορούν πια κι οι από κάτω δε θέλουν να κρατήσουν τα γέλια τους με τις αναλύσεις του σάββα.
Ο οποίος δεν ξέρει τι να κάνει εν όψει ευρωεκλογών βλέποντας το μέρα να σκάει σα σαπουνόφουσκα (που κι αυτή αέρα έχει). Κάτι που στην επίσημη αργκό λέγεται αναβάθμιση.

Στον αντίποδα εμείς, καράβι αργοκίνητο αλλά σίγουρο.
Μακριά από ζιγκ-ζαγκ, πισωγυρίσματα κινηματικά σκαμπανεβάσματα κι άλλα τέτοια ψυχοφθόρα διαλεκτικά.
Γραμμικά και σταθερά προς το στόχο μας. Με ρυθμούς ζέπελιν.
Μέχρι να έρθει κανάς ανδρουλάκης να μας σημαδέψει με φυσοκάλαμο και να μας στείλει πίσω στην αφετηρία. Οπότε φτου κι απ' την αρχή το μαρτύριο του σισσύφου.

Εν παρόδω μόνο όποιος έχει διαβάσει στο μετά του μίμη, πώς παραλληλίζει τον φλωράκη με τους ακίνητους βράχους της κρήτης μπορεί να καταλάβει την ομορφιά της ακινησίας και της (μπρεζνιεφικής) στασιμότητας σε όλο της το μεγαλείο.

(Προς το παρόν οι μόνοι που κρατάν φυσοκάλαμα είναι οι δαπίτες του τει. Που σύμφωνα με ασφαλείς, αδιασταύρωτες πληροφορίες, καλούσαν την περασμένη εβδομάδα τον κόσμο, όχι σε πάρτι, ούτε σε εκδρομή στη μύκονο (πού τέτοια τύχη).
Αλλά σε σαϊτοπόλεμο!!
Δυστυχώς όχι μ' αληθινά βέλη, για να σκοτωθούν και να γλιτώνουμε μια ώρα αρχίτερα).

Το ίδιο περίπου έπαθε κι η σοβιετία που έμοιαζε κάστρο απόρθητο.
Αλλά ο λούπο κατίβο γκόρμπι έφερε τους ανέμους της αλλαγής και μας διέλυσε το σπίτι. Το οποίο κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος (ή μήπως αετός;).
Κάστρο έμεινε (στην κούβα), αλλά η σοβιετία μας άφησε χρόνους.

Τα γουρουνάκια που έμειναν χωρίς σπίτι κλείσαν συμφωνία με το λύκο κι έγιναν όμοιοί του.
Σαν τα γουρουνάκια της φάρμας των ζώων, που τα 'καναν πλακάκια με τους καπιταλιστές ανθρώπους κι απέκτησαν ανθρώπινα προγούλια για να επισφραγίσουν το κομπρεμί τους.

Έκτοτε οι δυο πλευρές (ζέπελιν και χρωματιστές φούσκες-μπαλόνια) έχουν μεταξύ τους σχέσεις καχυποψίας. Και δικαιολογημένα.
Οι μεν βλέπουν (για την ακρίβεια μυρίζουν) τους δε σαν βρωμερά αέρια κι αντιστρόφως. Κι όταν τύχει να βρεθούμε μαζί, μας πιάνει αμφότερους ιδεολογική ασφυξία.

Οπότε μετά τον μαϊούνη αποφεύγουμε τις μεταξύ μας συναντήσεις. Και στο κίνημα μένουμε μακριά κι αγαπημένοι.

Όσα παίρνει ο άνεμος

Καθαρά δευτέρα υπάρχει μόνο σε βρώμικα μυαλά.
Κι αντιστοίχως μεγάλη εβδομάδα μονάχα σε μικρά.

Οι μαλαγάνες πουλάνε τις λαγάνες κοντά χιλιάρικο. Και να πεις ότι είναι και νόστιμες.
Ο ταραμάς μ' άρεσε όταν ήμουν μικρός, αλλά τώρα μου φέρνει αναγούλα. Ίδια διαδρομή στα γούστα πολλών είχε κι η σοβιετία.

Η σαρακοστή είναι η θρησκετική ευθυγράμμιση με την κυβερνητική ντιρεκτίβα για λιτότητα. Κάτι που καθιστά επίκαιρο το αίτημα διαχωρισμού κράτους-παπάδων.
Αλλά πώς να χωρίσεις νύχι και κρέας; Γίνεται;

Σήμα κατατεθέν ωστόσο είναι ο χαρταετός.
Παιδί θυμάμαι πηγαίναμε με τον άβερελ δυο τρεις φορές κάθε άνοιξη στο λόφο δίπλα μας να πετάξουμε. Αλλά μετά το κόψαμε.

Άλλες χρονιές είχαμε γύψο στο μυαλό και δεν πηγαίναμε. Φέτος τον είχα στο πόδι. Πού να τρέχεις να βγαίνεις από το κλουβί σου...
Άσε που τέτοιες μέρες έχουν γίνει τυπικές, προκαθορισμένες. Σικέ αποδράσεις στο εναλλακτικό κλουβί μας.

Στην τιβί σε πυροβολούν με ρεπορτάζ για τα κούλουμα. Το θέμα είναι φλέγον και χρήζει ανάλυσης.
Οι έλληνες γιορτάζουν τα κούλουμα.
Στεντόρεια φωνή, δε σηκώνει αντίρρηση. Βασικά εντολή είναι, όχι ρεπορτάζ.
Τ' ακούς καμιά πενηνταριά φορές και σε πιάνουν οι τύψεις. Αν δε γιορτάσεις δεν είσαι έλληνας. Αλλά άπατρις λιποτάκτης.

Άβερελ είναι το επαναστατικό ψευδώνυμο του αρσενικού μου γονιού. Στη ζωή δηλώνει ναρίτης, αλλά με αυτά που λέει τον κόβω για αναρχικό ορίτζιναλ.
Παράλληλα είναι κι οικοδόμος κι αυτό τον κάνει είδος σπάνιο και προστατευόμενο (ναρίτης οικοδόμος). Τον βάζουν και στο ψηφοδέλτιο για να 'χει πιο πολλούς προλετάριους.

Πέρσι ένας σφος είχε την ιδέα να φτιάξουμε χαρταετό με σφυροδρέπανο. Αρχίσαμε να σκεφτόμαστε πού θα βρίσκαμε τόσο μεγάλο σήμα του κόμματος. Αλλά η ιδέα για τον αετό έμεινε στα χαρτιά και δεν έγινε ποτέ χαρτί.
Κι ήταν κρίμα, γιατί ο χαρταετός είναι ένας μικρός θησαυρός της κομμουνιστικής σημειολογίας.

Ο χαρταετός είναι το πιο απλό παράδειγμα ιστορικού υλισμού. Προχωράει διαλεκτικά σαν ιστορία. Με ζιγκ-ζαγκ, ποτέ ευθύγραμμα. Με συνεχή πισωγυρίσματα, αλλά γενικά ανοδικά.
Μακροπρόθεσμα η κίνησή του είναι νομοτελώς ανοδική. Νομοτέλεια όμως δε σημαίνει φαταλισμός. Περιέχει ένα φάσμα δυνατοτήτων. Εάν δεν υπάρχει επαγρύπνηση ο αετός μας μπορεί να καταρρεύσει σα σοβιετία. Ή τέλος πάντων να ανατραπεί.

Ο χαρταετός συμβολίζει ανάγλυφα όλες τις φάσεις εξέλιξης της μαμάς πατρίδας.
Στη σοβιετία ήταν πιο εύκολο να σηκωθεί ο αετός, αλλά πιο δύσκολο να συνεχίσει και να φτάσει ψηλά λόγω αντικειμενικών συνθηκών (παλιός χαρταετός, κακοτράχαλο έδαφος κτλ).

Έπρεπε λοιπόν μες σε λίγα χρόνια να καλύψουμε την απόσταση από τους ανταγωνιστές μας, αλλιώς θα μας εξαφάνιζαν.
Τελικά καλύψαμε μες σε 10 χρόνια μια απόσταση 100 μέτρων (σε ύψος) και αντέξαμε στην επίθεση των ναζί, με τους οποίους είχαμε συμμαχήσει προπολεμικά για να κερδίσουμε χρόνο και να αγοράσουμε μεγαλύτερη καλούμπα.

Η πορεία αυτή ήταν ταχύτατη. Κατά τη διάρκειά της έγιναν λάθη κι υπερβολές. Η απότομη άνοδος σε πρωτόγνωρα ύψη, ανάγκασε το σύντροφο με το μουστάκι να γράψει το βαρυσήμαντο άρθρο "ο ίλιγγος της επιτυχίας" όπου στηλίτευε αυτές τις υπερβολές κι έδωσε το σύνθημα να μαζέψουμε καλούμπα.

Οι αντιμουστακικοί χτυπάνε σε δύο κυρίως σημεία.
Ότι έπρεπε να αμολήσουμε καλούμπα σε όλο τον κόσμο κι ότι τον χαρταετό έπρεπε να τον διευθύνουν συνολικά οι εργάτες και τα σοβιέτ. Στο καταστατικό τους προβλέπουν ότι τον χαρταετό πρέπει να τον πετάνε όλα τα μέλη εκ περιτροπής. Αλλά στην πράξη κάνουν τα ίδια και χειρότερα.
Πού να αποκτήσουν κι εξουσία...

Μεταπολεμικά ο χαρταετός μας πέταξε ψηλά φτάνοντας στη δεύτερη θέση και κατά διαστήματα στην πρώτη.
Ξέραμε ότι έπρεπε να αποφύγουμε τα καλώδια και τον ηλεκτρονισμό, γι' αυτό αποκοιμηθήκαμε και χάσαμε το τρένο της ετε. Ο μιχαήλ σουσλόφ δημοσιεύει στην πράβδα το βαρυσήμαντο άρθρο "ο ίλιγγος της στασιμότητας" αναλύει τη θεωρία της υπαρκτής στασιμότητας κι επιδοκιμάζει αυτάρεσκα τη βασική κατευθυντήρια γραμμή του 23ου συνεδρίου του κκσε: δεν πάμε πουθενά, καλά είναι εδώ, άραξε.

Την εποχή της στασιμότητας η γραφειοκρατία των ειδικών από μορφή ανάπτυξης του χαρταετού και των παραγωγικών δυνάμεων μετατρέπεται σε εμπόδιο. Τότε έρχεται μια εποχή κοινωνικής αντεπανάστασης.
Η οποία βρήκε τον άνθρωπό της στον γκόρμπι. Που από μικρός θαύμαζε τη βίβιαν λι.

Ο γκόρμπι έκοψε την καλούμπα, άνοιξε τους ασκούς του αιόλου, έριξε αέρα στα πανιά της αντίδρασης και σκόρπισε τη σοβιετία στους πέντε ανέμους. Τη δε χρονιά εβδόμη έκατσε στον ημιόροφο της πίτσας χατ όπου είχε πανοραμική θέα και απόλαυσε το κατόρθωμά του φωνάζοντας: νενίκηκά σε νέρωνα...

Την ίδια στιγμή εμείς βλέπαμε σοκαρισμένοι τον αετό μας να χάνεται πίσω από ταράτσες και πολυκατοικίες τραγουδώντας πένθιμα ο αετός πεθαίνει στον αέρα. Κι αποφασισμένοι παρά το σοκ να υπερασπιστούμε τον χαρταετό που γνωρίσαμε και την προσφορά του.

Είκοσι χρόνια μετά το κόμμα έκανε συνέδριο για τη σοβιετία. Τελικά έφταιγε το ζύγι. Δεν υπολογίσαμε καλά και βάλαμε παραπάνω νόμο της αξίας απ' όσο έπερεπε. Οι εμπορευματικές σχέσεις λειτούργησαν ως βαρίδιο και οδήγησαν σταδιακά στην πτώση και τη διάλυση.

Οι αριστεριστές, ανυπόμονοι όπως πάντα, είναι ενάντια στα βαρίδια απ' όπου κι αν προέρχονται. Δε νοείται, λένε, σοσιαλισμός με εμπορευματικές σχέσεις.
Αυτοί ήθελαν σύστημα αέρα-πατέρα κι όπου πάει. Αλλά στη σοβιετία μετά τον πολεμικό κομμουνισμό άρχισαν οι παρεκκλίσεις.

(Συνεχίζεται...)