Τα χρήσιμα ψεύδη

Τις προάλλες η κε του μπλοκ έπεσε τυχαία σε μια εκπομπή του Άλφα και του Σρόιτερ (Αυτοψία) για τα πολικά ψεύδη. Η οποία ήταν μαεστρικά στημένη και με επίλεκτους καλεσμένους, για να καταλήξει στα κατάλληλα συμπεράσματα, ξεπλένοντας παράλληλα την υστεροφημία μερικών από τους πιο αντιπαθείς έλληνες πολιτικούς, όπως του φιλελεύθερο ταύρου (και μόνου και) Μάνου, του Πάγκαλου με το διαβόητο "όλοι μαζί τα φάγαμε"* και της Πιπιλή, που πιπιλούσε την ίδια καραμέλα, και έδινε δίκιο στον τελευταίο, αλλά πίστευε πως το έχανε γιατί ανήκε στο ΠΑΣΟΚ, που είχε ταυτιστεί με τα ρουσφέτια και το πελατειακό κράτος.

*Ένα ενδιαφέρον απόφθεγμα, γεμάτο λαϊκή σοφία, που θυμίζει μια αντίστοιχη φράση του Χότζα για τα εκατομμύρια λαού που οικοδομούν σοσιαλισμό στον πλανήτη (το ένα της Αλβανίας και τα χίλια της Κίνας) και το αθλητικό της αντίστοιχο, με έναν παίκτη δεύτερης διαλογής στο ΝΒΑ που είχε πει πως θα θυμάται για πάντα τη βραδιά που αυτός κι  Μάικλ Τζόρνταν πέτυχαν μαζί 70 πόντους (ένας ο δικός του και οι 69 του άλλου). Όσο για τον Πάγκαλο, έδειξε σύντομα την ειλικρινή μεταμέλειά του, βγάζοντας μάλιστα και βιβλίο με αυτόν τον τίτλο, διανθισμένο με διαδικτυακά σχόλια από άτομα που συμφωνούσαν κι επαύξαναν ότι όλοι μαζί τα φάγαμε και κατακλέψαμε το κράτος.

Τα συμπεράσματα ήταν προφανή. Οι αντιδημοφιλείς πολιτικοί (θυμίζω πως αμέσως μετά από τη δήλωση που του εξασφάλισε μια θέση στην αθανασία, ο Πάγκαλος είχε αποφύγει να κατέβει στις εκλογές του 12' και να δει πώς θα κρινόταν από τη λαϊκή ετυμηγορία, την οποία έκρινε όμως ο ίδιος λέγοντας πως οι επόμενες συνθέσεις της Βουλής είχαν το χαμηλότερο επίπεδο στα χρονικά της Μεταπολίτευσης) είχαν δίκιο, και μας προειδοποίησαν εγκαίρως λέγοντας την αλήθεια για τα επώδυνα αλλά αναγκαία μέτρα που έπρεπε να παρθούν. Ο βασικός υπαίτιος γι' αυτήν την κατάσταση είναι ο κυρίαρχος λαϊκισμός και βασικά ο κυρίαρχος λαός που τον επιβράβευε με την ψήφο του. Με άλλα λόγια, δε φταίνε πρωτίστως οι λαοπλάνοι δημαγωγοί και ο κάε λογής έμποροι ελπίδας που τον εξαπατούσαν και τον κορόιδευαν γα να υφαρπάξουν την ψήφο του, αλλά ο λαός που ψηφίζει αυτούς που του τάζουν διάφορες υποσχέσεις και του λένε αυτό που θέλει να ακούσει.

Περιττό να σημειωθεί πως στο τσουβάλι του λαϊκισμού μπήκαν τα πάντα, από το "λεφτά υπάρχουν (το θέμα είναι που πάνε)" του ΓΑΠ, μέχρι τις αντιμνημονιακές κορόνες του Σύριζα. Στην ουσία όμως στο στόχαστρο μπαίνει καθε λαϊκή κατάκτηση, κάθε δικαίωμα που βασίζεται σε σαθρά θεμέλια και σε ένα ψέμα (τη μεγάλη ουτοπία της Μεταπολίτευσης) που πρέπει να τελειώσει. Κι ο λαός είναι ο βασικός φταίχτης που θέλει να παραμυθιαστεί (και δεν καταπίνει πάντα αμάσητους τους αστικούς μύθους των καναλιών).

Ναι, αλλά δεν υπήρχε "αριστερός αντίλογος" σε όλα αυτά; Φυσικά κα υπήρχε. Από την Ακριβοπούλου (Πασοκάρα αθάνατη) με τα τραβηγμένα μάγουλα να συμβολίζουν κατά μία έννοια την εικόνα του σημερινού Σύριζα, που δεν είναι ακριβώς το νέο ΠαΣοΚ, αλλά γερασμένη και παρηκμασμένη σοσαλδημοκρατία, κάτι σαν ΠαΣοΚ με μπότοξ.
Κι ο Αλαβάνος που ενδιαφερόταν κυρίως να καταδείξει τα ψεύδη του Σύριζα. Και στην κρίσιμη ερώτηση αν ο ίδιος έχει πει ποτέ ψέματα, έβγαλε ένα ωραίο λογύδριο για τη μερική απόκρυψη των δυσκολιών ενός στόχου κα την πολιτική που δεν πρέπει να παραπλανά, αλλά να γοητεύει και να τον παρακινεί σε δράση.
Μα τι ωραία που τα λέει...

Στην ουσία ο Αλαβάνος υπονοεί τις δυσκολίες της εξόδου από την ευρωζώνη και φαίνεται ως ο ανεύθυνος τυχοδιώκτης της Αριστεράς και καταλήγει να δυσφημεί την "ουτοπική της πρόταση", επιβεβαιώντας το βασικό σενάριο της εκπομπής και το "σιδερένιο ρεαλισμό" του υπαρκτού καπιταλισμού και των πολιτικών εκπροσώπων του.

Παράλληλα ο Αλαβάνος μπορεί να βαυκαλίζεται πως χρησιμοποιεί την τακτική του επαναστατικού μύθου και του "χρήσιμου ψεύδους", που μπορεί να κινητοποιήσει το λαϊκό παράγοντα, πχ όπως οι σοβιετικοί που ονόμασαν τον πόλεμο κατά της ναζιστικής Γερμανίας μεγάλο πατριωτικό, κι επιστράτευσαν ακόμα και επικλήσεις στους ιερούς προγόνους, τη μαμά πατρίδα και το θρησκευτκό αίσθημα, για να τονώσουν το ηθικό του λαού (ακόμα και των πιο "καθυστερημένων" τμημάτων του) εν όψει του υπέρ πάντων αγώνα.

Μόνο που αυτό είναι κάπως διαφορετικό. Και θυμίζει αρκετά μια συνηθισμένη ανάλυση συγκεκριμένου χώρου, που συνοδεύει το λεγόμενο μεταβατικό πρόγραμμα και υποστηρίζει πως αν ο λαός συσπειρωθεί κι αγωνιστεί γύρω από μερικά αιτήματα, θα αξιοποιήσουμε την άγνοια κινδύνου του, για να τον βάλουμε στο χορό και να πάει ως τις τελικές συνέπειες του αγώνα που ξεκίνησε. Περίπου όπως όταν ο Κολόμβος ανακάλυψε την Αμερική, έχοντας κατά νου ότι θα έβρισκε τις Ινδίες και εφόδια για ένα ταξίδι που θα κρατούσε πολύ λιγότερες ημέρες.

Ας επιστρέψουμε στους μπολσεβίκους και σε ένα διαφορετικό παράδειγμα από την πείρα του Οχτώβρη. Είναι εύλογη η υπόθεση πως αν το ρώσικο προλεταριάτο μπορούσε να μαντέψει εκ των προτέρων τις διακυμάνσεις και τις περιπέτειες της επανάστασης (ιμπεριαλιστική επέμβαση, εμφύλιος πόλεμος που ήρθε να προστεθεί στα βάρη των καταστροφών από τις μάχες του α' ΠΠ, κτλ) και την 'απομόνωσή' της λόγω της ήττας των επαναστατικών δυνάμεων στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με τις εππρόσθετες δυσκολίες που συνεπαγόταν, πιθανόν να μην επέλεγε να εμπλακεί σε ένα τόσο δύσκολο και φιλόδοξο εγχείρημα. Μόνο που εδώ η "άγνοια" αφορούσε και τους ίδιους τους πρωτεργάτες της επανάστασης και του μπολσεβίκικου κόμματος, που δεν έλεγαν ψέματα στη βάση.

Αλλά το πιο σημαντκό είναι άλλο. Η εργατική τάξη της Ρωσίας δεν έφτασε τόσο μακριά, επειδή παρασύρθηκε από κάποια άγνοια κινδύνου και δεν μπορούσε να τραβήξει χειρόφρενο στον κατήφορο, αλλά επειδή ατσαλώθηκε η ίδια και ατσάλωσε και τους δεσμούς της με το κόμμα των μπολσεβίκων μέσα από μια σειρά σκληρών και μακρόχρονων ταξικών αγώνων -από την επανάσταση του 1905 ως και το Φλεβάρη του 1917).

Κι αυτή είναι η βασική συνθήκη που μπορεί να εξασφαλίσει και σήμερα όχι έναν πρόσκαιρο ενθουσιασμό, αλλά τη συνειδητή λαϊκή συμμετοχή, την αντοχή και τις ανεξάντλητες εφεδρείες που μπορεί να δώσει στον αγώνα ο υποκειμενικός παράγοντας. Αν όμως τον κοροϊδέψεις με εύκολες κυβερνητικές λύσεις από τα πάνω και μεταβατικά ημίμετρα και του κρύψεις τις δυσκολίες, αν δηλ του παρουσιάσεις ένα εύκολο δρόμο της Κακίας (όπως στο μύθο του Ηρακλή) με τη γρήγορη αποτυχία, μπορεί να τον κερδίσεις προσωρινά, αλλά θα τον απογοητεύσεις και θα τον χάσεις εξίσου εύκολα. Και πιθανότατα οριστικά.

Τον τρίτο χρόνο κατά τας γραφάς

Βγαίνω μια βόλτα στην αθήνα και βλέπω οδούς φασιστικές
Όλα πνιγμένα στη ρουτίνα, όλα είναι ίδια όπως χτες

Πρώτη στάση στη μιχαλακοπούλου. Συντηρητικός βενιζελικός και –κατά τον βλαντά- με σημερινούς όρους ακροδεξιός. Την παίρνω προς τα κάτω και βγαίνω στη σοφίας, της γερμανίδας που έκανε κουμάντο στην ελλάδα. Πάντα το μπλοκ του λευτεράκη οδηγούσε στο βασιλιά.

Κι αντιστρόφως. Η σοφίας βγάζει στο άγαλμα του λευτεράκη, μπροστά στο ναό της δημοκρατίας, στο καλύτερα φρουρούμενο σημείο της πόλης. Που όμως δε θα γίνει ποτέ αστυνομοκρατούμενο κι οι ένστολοι που κυκλοφορούν είναι μάλλον πολιτοφυλακές με πρωτόβουλο πνεύμα που πήραν την κατάσταση στα χέρια τους.

Οι αστοί ξέρουν να τιμούν τους ήρωές τους και τον ουδέποτε αντιμοναρχικό βενιζέλο, γνήσιο εκπρόσωπο της τάξης τους και του ψεύτικου διχασμού που έγινε μεγάλος συνασπισμός και στήριξε την χούντα του πάγκαλου και του μεταξά.
Πού και πού έχουν καμιά λαμπράκη για ξεκάρφωμα. Ή καμιά οδό εθνικής αντιστάσεως που αυτοί την είδαν από το κάιρο και μόλις νίκησε ήρθαν –με την άδειά μας- να την πνίξουν.

Καταστάσεις και πρόσωπα που δεν αλλάζουν. Το ίδιο σύστημα, η ίδια κρίση, τα ίδια μονοπώλια. Τα ίδια ονόματα, οι ίδιοι φασίστες, οι ίδιοι πάγκαλοι, ίδια επώνυμα κι ιδιώνυμα, οι ίδιες επιστρατεύσεις απεργών. Ενώ οι αστοί ψάχνουν έναν τρικούπη να πει το δυστυχώς επτωχεύσαμεν. Που δεν πρόκειται, αλλά όσο το ακούει ο κοσμάκης, φοβάται και λουφάζει.
Ο φόβος είναι ο καλύτερος φίλος του συστήματος.

Κι εσύ φάε σκατά λαέ.
Και το κόμμα αδύναμο, πολύ αδύναμο, σαν παιδί που μαθαίνει να περπατάει, έρμαιο της διάσπασης και της φραξιονιστικής πάλης χωρίς αρχές. Να ‘χε τουλάχιστον αρχές…
Αλλά ήταν να μη σταθούμε στα πόδια μας. Κάναμε μόνο δυο βήματα πίσω να πάρουμε φόρα για το μεγάλο άλμα ενάντια στο βήμα, τον κάφρο διευθυντή του και την τάξη που υπηρετεί.

Τα είχα πρόσφατα κι απ’ το βλαντά, που τα γράφει ωραία (κι ας το χάνει λίγο στα συμπεράσματα. Καλός άνθρωπος ήτανε). Για το ξεπούλημα στην ουλεν και την παουερ, τον ψευτοαριστερό παπαναστασίου που ήθελε συνεργασία με το γιάννη μεταξά (sic), τη δίκη των έξι που εκτελέστηκαν για να μη γίνει εξέγερση και τώρα την πάει για αναψηλάφηση ο άρειος πάγος.

Τα λέει και στο πριν ο ρασκώληκας. Έκανε όμως ελέω βάρκιζας κι έναν συμψηφισμό της ηγεσίας του εαμ με τους κάθε λογής από πάνω, που αμνηστεύονται μεταξύ τους και μας έκανε την καρδιά περιβόλι. Αλλά μπροστά στα μαργαριτάρια του τελευταίου φύλλου –που είναι κολιέ ολόκληρο- αυτό δεν ήταν τίποτα.

Κάνω τον κύκλο της πλατείας που παίζει πάντα χατζηγιάννη και παίρνω την όθωνος. Και να σκεφτείς ότι εκεί είχαμε τα γραφεία μας το δεκέμβρη! Ακριβώς απέναντι απ’ το μπριτάνια. Έφτανε ένας χειροδύναμος να πετάξει μια χειροβομβίδα τα χριστούγεννα στον τσώρτσιλ και μετά… ελλάδα: ρωσία 90%, αγγλία μπουμ.
Αλλά δε μας έλειψε η δύναμη στα χέρια, ούτε στην ψυχή. Στο μυαλό και στη στρατηγική έλειπε.

Πιο κάτω εφημερίδες, σταματάω να δω τα πρωτοσέλιδα.
Οι αστικές φυλλάδες κράζουνε σαν κοράκια: μέτρα, πιο σκληρά μέτρα, πάρε επιτέλους μέτρα –τα βιάζονται κιόλας, σάμπως τα δικά τους θα πάρει;
Όλα τα καθάρματα δουλεύουνε μαζί και βαράν τα σφυριά τους στην ίδια κατεύθυνση. Μόνο ένα σφυρί –που ‘χε μαζί του κι ένα δρεπάνι- βαράει από την ανάποδη. Κι όσο δεν το ενισχύουμε, αυτό και τις παραφυάδες του, μένουμε έκθετοι στο σφυροκόπημα των αστών.

Κι έτσι φτάσαμε στα δίχρονα του σφυροδρέπανου. Δυο χρόνια στον πάτο του βαρελιού και στην κορυφή του προλετκαλτ, διμέτωπου κριτικού αγώνα απ’ τον καναπέ και το πληκτρολόγιο υπέρ κόμματος, (ορθόδοξης κομμουνιστικής) πίστεως και σοβιετικής πατρίδας και λίγο εξωκοινοβούλιο, γιατί έχει κι εκεί συντρόφους με σοσιαλισμό που γνωρίσαμε. Αν κι είναι φανερό πού χτυπάει η καρδιά της κε του μπλοκ. Εκεί που είναι οι περισσότεροι κομμουνιστές.

Πολλοί εύχονται ο τρίτος χρόνος να είναι ο τελικός. Σε κάθε περίπτωση ο αριθμός τρία είναι γεμάτος βαθύτερους και μακρύτερους συμβολισμούς. Από τον τριφασικό σοσιαλισμό του λένιν (κοιλοπονήματα, εδραίωση, ωρίμανση) μέχρι την παιδαγωγική.
Σύμφωνα με το σοβιετικό κυριούλη, ο τρίτος χρόνος είναι ο πιο σημαντικός στη διαμόρφωση της προσωπικότητας ενός παιδιού, καθώς προσλαμβάνει ένα ποτάμι πληροφορίες που δεν γυρίζουν πίσω πια κι είναι όσες κι αυτές που θα προσλάβει στο υπόλοιπο της ζωής του.
Το διακύβευμα εν προκειμένω είναι αν το βρέφος θα νικήσει τις παιδικές του αρρώστιες και τι κουσούρια θα του αφήσουν αυτές.

Η κε του μπλοκ σχεδίαζε να γιορτάσει τη χτεσινή μέρα με τριμερή συνάντηση κορυφής με το σπαρίλα και το μήτσο από το φυσικό στο τρίγωνο των εξαρχείων, όπου θα αντάλλασαν χαρτάκια με ποσοστά και σφαίρες επιρροής για τις πλατφόρμες και θα σχεδίαζαν την τριγωνική αντεπίθεση του κινήματος και την έφοδο στον ουρανό.

Αλλά η ταξική πάλη είχε απρόβλεπτες καμπές κι η συνάντηση αναβλήθηκε. Αποφασίσαμε ομόφωνα, αν έχει κακό καιρό, να την κάνουμε –όπως και την επανάσταση- σε κλειστό χώρο. Μέχρι τότε μπορείτε να βάζετε γραπτά προβληματισμούς κι ερωτήσεις για να δώσουμε έναν διαδραστικό τόνο αμεσοδημοκρατίας στο όλο ελπιδοφόρο εγχείρημα.