Τις προάλλες η κε του μπλοκ έπεσε τυχαία σε μια εκπομπή του Άλφα και του Σρόιτερ (Αυτοψία) για τα πολικά ψεύδη. Η οποία ήταν μαεστρικά στημένη και με επίλεκτους καλεσμένους, για να καταλήξει στα κατάλληλα συμπεράσματα, ξεπλένοντας παράλληλα την υστεροφημία μερικών από τους πιο αντιπαθείς έλληνες πολιτικούς, όπως του φιλελεύθερο ταύρου (και μόνου και) Μάνου, του Πάγκαλου με το διαβόητο "όλοι μαζί τα φάγαμε"* και της Πιπιλή, που πιπιλούσε την ίδια καραμέλα, και έδινε δίκιο στον τελευταίο, αλλά πίστευε πως το έχανε γιατί ανήκε στο ΠΑΣΟΚ, που είχε ταυτιστεί με τα ρουσφέτια και το πελατειακό κράτος.
*Ένα ενδιαφέρον απόφθεγμα, γεμάτο λαϊκή σοφία, που θυμίζει μια αντίστοιχη φράση του Χότζα για τα εκατομμύρια λαού που οικοδομούν σοσιαλισμό στον πλανήτη (το ένα της Αλβανίας και τα χίλια της Κίνας) και το αθλητικό της αντίστοιχο, με έναν παίκτη δεύτερης διαλογής στο ΝΒΑ που είχε πει πως θα θυμάται για πάντα τη βραδιά που αυτός κι Μάικλ Τζόρνταν πέτυχαν μαζί 70 πόντους (ένας ο δικός του και οι 69 του άλλου). Όσο για τον Πάγκαλο, έδειξε σύντομα την ειλικρινή μεταμέλειά του, βγάζοντας μάλιστα και βιβλίο με αυτόν τον τίτλο, διανθισμένο με διαδικτυακά σχόλια από άτομα που συμφωνούσαν κι επαύξαναν ότι όλοι μαζί τα φάγαμε και κατακλέψαμε το κράτος.
Τα συμπεράσματα ήταν προφανή. Οι αντιδημοφιλείς πολιτικοί (θυμίζω πως αμέσως μετά από τη δήλωση που του εξασφάλισε μια θέση στην αθανασία, ο Πάγκαλος είχε αποφύγει να κατέβει στις εκλογές του 12' και να δει πώς θα κρινόταν από τη λαϊκή ετυμηγορία, την οποία έκρινε όμως ο ίδιος λέγοντας πως οι επόμενες συνθέσεις της Βουλής είχαν το χαμηλότερο επίπεδο στα χρονικά της Μεταπολίτευσης) είχαν δίκιο, και μας προειδοποίησαν εγκαίρως λέγοντας την αλήθεια για τα επώδυνα αλλά αναγκαία μέτρα που έπρεπε να παρθούν. Ο βασικός υπαίτιος γι' αυτήν την κατάσταση είναι ο κυρίαρχος λαϊκισμός και βασικά ο κυρίαρχος λαός που τον επιβράβευε με την ψήφο του. Με άλλα λόγια, δε φταίνε πρωτίστως οι λαοπλάνοι δημαγωγοί και ο κάε λογής έμποροι ελπίδας που τον εξαπατούσαν και τον κορόιδευαν γα να υφαρπάξουν την ψήφο του, αλλά ο λαός που ψηφίζει αυτούς που του τάζουν διάφορες υποσχέσεις και του λένε αυτό που θέλει να ακούσει.
Περιττό να σημειωθεί πως στο τσουβάλι του λαϊκισμού μπήκαν τα πάντα, από το "λεφτά υπάρχουν (το θέμα είναι που πάνε)" του ΓΑΠ, μέχρι τις αντιμνημονιακές κορόνες του Σύριζα. Στην ουσία όμως στο στόχαστρο μπαίνει καθε λαϊκή κατάκτηση, κάθε δικαίωμα που βασίζεται σε σαθρά θεμέλια και σε ένα ψέμα (τη μεγάλη ουτοπία της Μεταπολίτευσης) που πρέπει να τελειώσει. Κι ο λαός είναι ο βασικός φταίχτης που θέλει να παραμυθιαστεί (και δεν καταπίνει πάντα αμάσητους τους αστικούς μύθους των καναλιών).
Ναι, αλλά δεν υπήρχε "αριστερός αντίλογος" σε όλα αυτά; Φυσικά κα υπήρχε. Από την Ακριβοπούλου (Πασοκάρα αθάνατη) με τα τραβηγμένα μάγουλα να συμβολίζουν κατά μία έννοια την εικόνα του σημερινού Σύριζα, που δεν είναι ακριβώς το νέο ΠαΣοΚ, αλλά γερασμένη και παρηκμασμένη σοσαλδημοκρατία, κάτι σαν ΠαΣοΚ με μπότοξ.
Κι ο Αλαβάνος που ενδιαφερόταν κυρίως να καταδείξει τα ψεύδη του Σύριζα. Και στην κρίσιμη ερώτηση αν ο ίδιος έχει πει ποτέ ψέματα, έβγαλε ένα ωραίο λογύδριο για τη μερική απόκρυψη των δυσκολιών ενός στόχου κα την πολιτική που δεν πρέπει να παραπλανά, αλλά να γοητεύει και να τον παρακινεί σε δράση.
Μα τι ωραία που τα λέει...
Στην ουσία ο Αλαβάνος υπονοεί τις δυσκολίες της εξόδου από την ευρωζώνη και φαίνεται ως ο ανεύθυνος τυχοδιώκτης της Αριστεράς και καταλήγει να δυσφημεί την "ουτοπική της πρόταση", επιβεβαιώντας το βασικό σενάριο της εκπομπής και το "σιδερένιο ρεαλισμό" του υπαρκτού καπιταλισμού και των πολιτικών εκπροσώπων του.
Παράλληλα ο Αλαβάνος μπορεί να βαυκαλίζεται πως χρησιμοποιεί την τακτική του επαναστατικού μύθου και του "χρήσιμου ψεύδους", που μπορεί να κινητοποιήσει το λαϊκό παράγοντα, πχ όπως οι σοβιετικοί που ονόμασαν τον πόλεμο κατά της ναζιστικής Γερμανίας μεγάλο πατριωτικό, κι επιστράτευσαν ακόμα και επικλήσεις στους ιερούς προγόνους, τη μαμά πατρίδα και το θρησκευτκό αίσθημα, για να τονώσουν το ηθικό του λαού (ακόμα και των πιο "καθυστερημένων" τμημάτων του) εν όψει του υπέρ πάντων αγώνα.
Μόνο που αυτό είναι κάπως διαφορετικό. Και θυμίζει αρκετά μια συνηθισμένη ανάλυση συγκεκριμένου χώρου, που συνοδεύει το λεγόμενο μεταβατικό πρόγραμμα και υποστηρίζει πως αν ο λαός συσπειρωθεί κι αγωνιστεί γύρω από μερικά αιτήματα, θα αξιοποιήσουμε την άγνοια κινδύνου του, για να τον βάλουμε στο χορό και να πάει ως τις τελικές συνέπειες του αγώνα που ξεκίνησε. Περίπου όπως όταν ο Κολόμβος ανακάλυψε την Αμερική, έχοντας κατά νου ότι θα έβρισκε τις Ινδίες και εφόδια για ένα ταξίδι που θα κρατούσε πολύ λιγότερες ημέρες.
Ας επιστρέψουμε στους μπολσεβίκους και σε ένα διαφορετικό παράδειγμα από την πείρα του Οχτώβρη. Είναι εύλογη η υπόθεση πως αν το ρώσικο προλεταριάτο μπορούσε να μαντέψει εκ των προτέρων τις διακυμάνσεις και τις περιπέτειες της επανάστασης (ιμπεριαλιστική επέμβαση, εμφύλιος πόλεμος που ήρθε να προστεθεί στα βάρη των καταστροφών από τις μάχες του α' ΠΠ, κτλ) και την 'απομόνωσή' της λόγω της ήττας των επαναστατικών δυνάμεων στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με τις εππρόσθετες δυσκολίες που συνεπαγόταν, πιθανόν να μην επέλεγε να εμπλακεί σε ένα τόσο δύσκολο και φιλόδοξο εγχείρημα. Μόνο που εδώ η "άγνοια" αφορούσε και τους ίδιους τους πρωτεργάτες της επανάστασης και του μπολσεβίκικου κόμματος, που δεν έλεγαν ψέματα στη βάση.
Αλλά το πιο σημαντκό είναι άλλο. Η εργατική τάξη της Ρωσίας δεν έφτασε τόσο μακριά, επειδή παρασύρθηκε από κάποια άγνοια κινδύνου και δεν μπορούσε να τραβήξει χειρόφρενο στον κατήφορο, αλλά επειδή ατσαλώθηκε η ίδια και ατσάλωσε και τους δεσμούς της με το κόμμα των μπολσεβίκων μέσα από μια σειρά σκληρών και μακρόχρονων ταξικών αγώνων -από την επανάσταση του 1905 ως και το Φλεβάρη του 1917).
Κι αυτή είναι η βασική συνθήκη που μπορεί να εξασφαλίσει και σήμερα όχι έναν πρόσκαιρο ενθουσιασμό, αλλά τη συνειδητή λαϊκή συμμετοχή, την αντοχή και τις ανεξάντλητες εφεδρείες που μπορεί να δώσει στον αγώνα ο υποκειμενικός παράγοντας. Αν όμως τον κοροϊδέψεις με εύκολες κυβερνητικές λύσεις από τα πάνω και μεταβατικά ημίμετρα και του κρύψεις τις δυσκολίες, αν δηλ του παρουσιάσεις ένα εύκολο δρόμο της Κακίας (όπως στο μύθο του Ηρακλή) με τη γρήγορη αποτυχία, μπορεί να τον κερδίσεις προσωρινά, αλλά θα τον απογοητεύσεις και θα τον χάσεις εξίσου εύκολα. Και πιθανότατα οριστικά.
*Ένα ενδιαφέρον απόφθεγμα, γεμάτο λαϊκή σοφία, που θυμίζει μια αντίστοιχη φράση του Χότζα για τα εκατομμύρια λαού που οικοδομούν σοσιαλισμό στον πλανήτη (το ένα της Αλβανίας και τα χίλια της Κίνας) και το αθλητικό της αντίστοιχο, με έναν παίκτη δεύτερης διαλογής στο ΝΒΑ που είχε πει πως θα θυμάται για πάντα τη βραδιά που αυτός κι Μάικλ Τζόρνταν πέτυχαν μαζί 70 πόντους (ένας ο δικός του και οι 69 του άλλου). Όσο για τον Πάγκαλο, έδειξε σύντομα την ειλικρινή μεταμέλειά του, βγάζοντας μάλιστα και βιβλίο με αυτόν τον τίτλο, διανθισμένο με διαδικτυακά σχόλια από άτομα που συμφωνούσαν κι επαύξαναν ότι όλοι μαζί τα φάγαμε και κατακλέψαμε το κράτος.
Τα συμπεράσματα ήταν προφανή. Οι αντιδημοφιλείς πολιτικοί (θυμίζω πως αμέσως μετά από τη δήλωση που του εξασφάλισε μια θέση στην αθανασία, ο Πάγκαλος είχε αποφύγει να κατέβει στις εκλογές του 12' και να δει πώς θα κρινόταν από τη λαϊκή ετυμηγορία, την οποία έκρινε όμως ο ίδιος λέγοντας πως οι επόμενες συνθέσεις της Βουλής είχαν το χαμηλότερο επίπεδο στα χρονικά της Μεταπολίτευσης) είχαν δίκιο, και μας προειδοποίησαν εγκαίρως λέγοντας την αλήθεια για τα επώδυνα αλλά αναγκαία μέτρα που έπρεπε να παρθούν. Ο βασικός υπαίτιος γι' αυτήν την κατάσταση είναι ο κυρίαρχος λαϊκισμός και βασικά ο κυρίαρχος λαός που τον επιβράβευε με την ψήφο του. Με άλλα λόγια, δε φταίνε πρωτίστως οι λαοπλάνοι δημαγωγοί και ο κάε λογής έμποροι ελπίδας που τον εξαπατούσαν και τον κορόιδευαν γα να υφαρπάξουν την ψήφο του, αλλά ο λαός που ψηφίζει αυτούς που του τάζουν διάφορες υποσχέσεις και του λένε αυτό που θέλει να ακούσει.
Περιττό να σημειωθεί πως στο τσουβάλι του λαϊκισμού μπήκαν τα πάντα, από το "λεφτά υπάρχουν (το θέμα είναι που πάνε)" του ΓΑΠ, μέχρι τις αντιμνημονιακές κορόνες του Σύριζα. Στην ουσία όμως στο στόχαστρο μπαίνει καθε λαϊκή κατάκτηση, κάθε δικαίωμα που βασίζεται σε σαθρά θεμέλια και σε ένα ψέμα (τη μεγάλη ουτοπία της Μεταπολίτευσης) που πρέπει να τελειώσει. Κι ο λαός είναι ο βασικός φταίχτης που θέλει να παραμυθιαστεί (και δεν καταπίνει πάντα αμάσητους τους αστικούς μύθους των καναλιών).
Ναι, αλλά δεν υπήρχε "αριστερός αντίλογος" σε όλα αυτά; Φυσικά κα υπήρχε. Από την Ακριβοπούλου (Πασοκάρα αθάνατη) με τα τραβηγμένα μάγουλα να συμβολίζουν κατά μία έννοια την εικόνα του σημερινού Σύριζα, που δεν είναι ακριβώς το νέο ΠαΣοΚ, αλλά γερασμένη και παρηκμασμένη σοσαλδημοκρατία, κάτι σαν ΠαΣοΚ με μπότοξ.
Κι ο Αλαβάνος που ενδιαφερόταν κυρίως να καταδείξει τα ψεύδη του Σύριζα. Και στην κρίσιμη ερώτηση αν ο ίδιος έχει πει ποτέ ψέματα, έβγαλε ένα ωραίο λογύδριο για τη μερική απόκρυψη των δυσκολιών ενός στόχου κα την πολιτική που δεν πρέπει να παραπλανά, αλλά να γοητεύει και να τον παρακινεί σε δράση.
Μα τι ωραία που τα λέει...
Στην ουσία ο Αλαβάνος υπονοεί τις δυσκολίες της εξόδου από την ευρωζώνη και φαίνεται ως ο ανεύθυνος τυχοδιώκτης της Αριστεράς και καταλήγει να δυσφημεί την "ουτοπική της πρόταση", επιβεβαιώντας το βασικό σενάριο της εκπομπής και το "σιδερένιο ρεαλισμό" του υπαρκτού καπιταλισμού και των πολιτικών εκπροσώπων του.
Παράλληλα ο Αλαβάνος μπορεί να βαυκαλίζεται πως χρησιμοποιεί την τακτική του επαναστατικού μύθου και του "χρήσιμου ψεύδους", που μπορεί να κινητοποιήσει το λαϊκό παράγοντα, πχ όπως οι σοβιετικοί που ονόμασαν τον πόλεμο κατά της ναζιστικής Γερμανίας μεγάλο πατριωτικό, κι επιστράτευσαν ακόμα και επικλήσεις στους ιερούς προγόνους, τη μαμά πατρίδα και το θρησκευτκό αίσθημα, για να τονώσουν το ηθικό του λαού (ακόμα και των πιο "καθυστερημένων" τμημάτων του) εν όψει του υπέρ πάντων αγώνα.
Μόνο που αυτό είναι κάπως διαφορετικό. Και θυμίζει αρκετά μια συνηθισμένη ανάλυση συγκεκριμένου χώρου, που συνοδεύει το λεγόμενο μεταβατικό πρόγραμμα και υποστηρίζει πως αν ο λαός συσπειρωθεί κι αγωνιστεί γύρω από μερικά αιτήματα, θα αξιοποιήσουμε την άγνοια κινδύνου του, για να τον βάλουμε στο χορό και να πάει ως τις τελικές συνέπειες του αγώνα που ξεκίνησε. Περίπου όπως όταν ο Κολόμβος ανακάλυψε την Αμερική, έχοντας κατά νου ότι θα έβρισκε τις Ινδίες και εφόδια για ένα ταξίδι που θα κρατούσε πολύ λιγότερες ημέρες.
Ας επιστρέψουμε στους μπολσεβίκους και σε ένα διαφορετικό παράδειγμα από την πείρα του Οχτώβρη. Είναι εύλογη η υπόθεση πως αν το ρώσικο προλεταριάτο μπορούσε να μαντέψει εκ των προτέρων τις διακυμάνσεις και τις περιπέτειες της επανάστασης (ιμπεριαλιστική επέμβαση, εμφύλιος πόλεμος που ήρθε να προστεθεί στα βάρη των καταστροφών από τις μάχες του α' ΠΠ, κτλ) και την 'απομόνωσή' της λόγω της ήττας των επαναστατικών δυνάμεων στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με τις εππρόσθετες δυσκολίες που συνεπαγόταν, πιθανόν να μην επέλεγε να εμπλακεί σε ένα τόσο δύσκολο και φιλόδοξο εγχείρημα. Μόνο που εδώ η "άγνοια" αφορούσε και τους ίδιους τους πρωτεργάτες της επανάστασης και του μπολσεβίκικου κόμματος, που δεν έλεγαν ψέματα στη βάση.
Αλλά το πιο σημαντκό είναι άλλο. Η εργατική τάξη της Ρωσίας δεν έφτασε τόσο μακριά, επειδή παρασύρθηκε από κάποια άγνοια κινδύνου και δεν μπορούσε να τραβήξει χειρόφρενο στον κατήφορο, αλλά επειδή ατσαλώθηκε η ίδια και ατσάλωσε και τους δεσμούς της με το κόμμα των μπολσεβίκων μέσα από μια σειρά σκληρών και μακρόχρονων ταξικών αγώνων -από την επανάσταση του 1905 ως και το Φλεβάρη του 1917).
Κι αυτή είναι η βασική συνθήκη που μπορεί να εξασφαλίσει και σήμερα όχι έναν πρόσκαιρο ενθουσιασμό, αλλά τη συνειδητή λαϊκή συμμετοχή, την αντοχή και τις ανεξάντλητες εφεδρείες που μπορεί να δώσει στον αγώνα ο υποκειμενικός παράγοντας. Αν όμως τον κοροϊδέψεις με εύκολες κυβερνητικές λύσεις από τα πάνω και μεταβατικά ημίμετρα και του κρύψεις τις δυσκολίες, αν δηλ του παρουσιάσεις ένα εύκολο δρόμο της Κακίας (όπως στο μύθο του Ηρακλή) με τη γρήγορη αποτυχία, μπορεί να τον κερδίσεις προσωρινά, αλλά θα τον απογοητεύσεις και θα τον χάσεις εξίσου εύκολα. Και πιθανότατα οριστικά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου