Η ζωή που δεν έζησα

ή αλλιώς μια βόλτα στο ΙΚΕΑ

Η σφισσα έριξε την ιδέα με φόβο, ως αυτοκτονική πλην έσχατη λύση ανάγκης. Φόβο γιατί ακόμα κι αν δεν έχεις αγοραφοβία, μαθημένος από τους συντρόφους που κολυμπάνε στις μάζες, μια σαββατιάτικη εξόρμηση στα ΙΚΕΑ του Κηφισού ήταν ένας καλός λόγος να αποκτήσεις. Καλύτερος κι από μια γνωριμία με στελέχη του άλλου ΙΚΕΑ (της ιστοσελίδας κομμουνιστών εργατικού αγώνα), που ούτως ή άλλως έχει μόνο στελέχη (κρυφά) χωρίς μέλη και δεν μπορεί να προκαλέσει σε κανέναν αγοραφοβία.

Θα έλεγε κανείς πως αυτό που βγαίνει κυρίως σε μαζική παραγωγή είναι τα κοπάδια καταναλωτών, παρά τα προϊόντα που αγοράζουν. Μπορείς όμως να τους δεις να συνδέονται διαλεκτικά, ήδη από την είσοδο, σα ζωντανή διαφήμιση. Κόσμος που άλλαξε παραστάσεις ή μάλλον καναπέδες και βρήκε χαρούμενος μια θέση να καθίσει, γιατί γενικά είναι κουραστικό να (ξε)σηκώνεσαι και να ορθώνεις ανάστημα. Πόσο μάλλον η άσκοπη κίνηση ή ορθοστασία, όταν δεν έχεις προοπτική και δεν ξέρεις πού πας.

Προσπερνάς λοιπόν την πολυκοσμία στο εστιατόριο, όπου προσφέρονται μεταξύ άλλων αλογίσιοι κεφτέδες (!) και τον τομέα με τους καθρέφτες, που δεν αντανακλούν την πραγματικότητα, ούτε την αναδεικνύουν σαν μεγεθυντικοί φακοί (όπως έλεγε ο Μαγιακόφσκι) αλλά την παραμορφώνουν σαν μαγικοί καθρέφτες, που σου δείχνουν αυτό που θες να δεις.
-Καθρέφτη, καθρεφτάκι μου, υπάρχει πιο ωραίο σπίτι από το δικό μου;

Σαφώς κι υπάρχει, και το ΙΚΕΑ είναι εκεί για να σου το αποδείξει, να σου δώσει μερικές τζούρες απόλαυσης και λαθραίας ικανοποίησης από τη ζωή που δεν έζησες, το σπίτι που θα μπορούσες να έχεις, καθώς βυθίζεσαι στην πολυθρόνα, το γραφείο, την περιστρεφόμενη καρέκλα και στους ειδικά διαμορφωμένους χώρους που θυμίζουν δωμάτια κανονικού σπιτιού, για να τα ζηλέψεις και να θες να τα αποκτήσεις αυτούσια όπως είναι, να τα πάρεις όλα. Στιγμές τηλεοπτικής ευτυχίας από διαφημίσεις και σκηνές από το μικρό σπίτι (χωρίς λιβάδι, τα παιδιά μεγάλωσαν κι έφυγαν εσωτερικοί μετανάστες για την πόλη).

Και σου έχουν ολοκληρωμένες προτάσεις για είκοσι τετραγωνικά, 35 τετραγωνικά, κοκ, όσο μικρό κι αν είναι το σπίτι σου, μπορεί να γίνει άνετο, σύγχρονο κι ωραίο. Βέβαια αν είχες λεφτά να τα πάρεις όλα αυτά, θα έμενες πιθανότατα σε ένα πολύ πιο ευρύχωρο σπίτι, με περισσότερα τετραγωνικά.

-Μα αν λένε ότι είναι επηρεασμένοι από το βιομηχανικό σχεδιασμό του Bauhaus, που επιδίωκε να συνδεθεί με τη μαζική παραγωγή, για να ικανοποιήσει λαϊκές ανάγκες, δε θα έπρεπε να είναι πολύ φτηνότερες οι τιμές;
-Μα είναι φτηνότερες -στα πιο πολλά τουλάχιστον- συγκριτικά με άλλα. Άλλο αν είναι πολύ ακριβά για εμάς. Το πρόβλημα είναι στους δικούς μας μισθούς, όχι στις τιμές. Και στην τελική, άλλο πράγμα το φτηνό -ιδίως για ένα έπιπλο που θέλεις να σου κρατήσει για μια ζωή- και άλλο το φτηνιάρικο. Αν θες το δεύτερο, πας στα Τζάμπο. Εξάλλου η λογική του Bauhaus δεν μπορεί να βρει πλήρη εφαρμογή στο σημερινό σύστημα. Καπιταλισμό έχουμε δε θα σου δώσει κανείς κάτι τζάμπα ή με επιδότηση.

Κρατάνε όμως μερικά στοιχεία από την κοινωνία του μέλλοντος (;) όπως την αυτοεξυπηρέτηση και τη διαλογή των προϊόντων που θέλεις πριν το ταμείο, όπου χάνεσαι μεταξύ κουτιών, κωδικών και τεράστιων μεταλλικών διαδρόμων σε βιομηχανικό τοπίο (κι εκεί σου έρχεται συνειρμικά μια ατάκα από τον Κόκορα του Αρκά: "τι γίνεται στην περίπτωση που θες απλώς να πηδήξεις;") Και το κομμάτι της συναρμολόγησης στο σπίτι, με το σύστημα φτιάξτο μόνος σου, για να συνηθίζεις στα καινούρια, επαναστατικά καθήκοντα, όπου θα κληθούμε να φτιάξουμε έναν ολόκληρο νέο (γενναίο) κόσμο από την αρχή. Κι ίσως στο τέλος να περισσεύει πάντα μια βίδα, που δε βρήκες εγκαίρως τη θέση της (και σε κάνει να ανησυχεί μην 'καταρρεύσει' το έπιπλο σαν επαναστατικό εγχείρημα του εικοστού αιώνα), αλλά το πιο σημαντικό είναι η καλλιέργεια του πολυδιάστατου δημιουργού (σε αντίθεση με τον αλλοτριωμένο, μονοδιάστατο άνθρωπο-καταναλωτή που αναφέρει ο Μαρκούζε), που το πρωί είναι κυνηγός, το απόγευμα ψαράς και στο τέλος της μέρας όλα μαζί και τίποτα από τα παραπάνω.
Ναι αλλά τι γίνεται αν το πρωί, το απόβραδο και στο τέλος της μέρας είσαι απλώς άνεργος;

Ο κομμουνισμός είναι ακαταμάχητος γιατί είναι απλώς, λέει ο Μπρεχτ. Ναι αλλά ο καπιταλισμός είναι (ακόμα πιο) δυσκατάβλητος γιατί είναι απλοϊκός. Ζωγραφίζει τον άνθρωπο παύλα-τελεία, ως καταναλωτή, και τον βομβαρδίζει με εμπορεύματα, πλαστές ανάγκες, διαφημίσεις στα όρια της πλύσης εγκεφάλου, ενώ παράλληλα φροντίζει να ρίξει την τιμή της εργατικής δύναμης των υποψήφιων πελατών του (κι αυτή είναι μια αξεπέραστη αντίφασή του). Και ξεγελάει πολλούς με το σκανδιναβικό μοντέλο και τις σουηδικές κατασκευές (ΙΚΕΑ), που του δίνουν την ψευδαίσθηση της ευμάρειας και μιας κάποιας κοινωνικής ασφάλισης.

Ας το δούμε και με ένα παράδειγμα: λένε πως αν θέλεις να δεις τη χαρά στο πρόσωπο ενός μικρού παιδιού, αρκεί να του δώσεις μια μπάλα, να το αφήσεις να πέσει και να αναψοκοκκινίσει από τη χαρά και τον ιδρώτα του παιχνιδιού. Βομβάρδισέ το όμως με δεκάδες παιχνίδια, ηλεκτρονικά, επιτραπέζια, στολές, sci-fi ήρωες και δε συμμαζεύεται, για να δεις πώς η χαρά του απλού, μετατρέπεται σε περιφρόνηση και στη γκρίνια του ανικανοποίητου. Και δες πώς μετατρέπουν αυτά τα μέρη τους ενήλικους καταναλωτές σε ανικανοποίητα παιδάκια, που θέλουν διαρκώς καινούρια εμπορεύματα, για να διασκεδάσουν την πλήξη τους (κι όχι για να καλύψουν τις ανάγκες τους) και πες μου πόσο αισιόδοξα είναι τα πράγματα.

Τέλος πάντων, καλά ήταν (και στην κοινωνία του μέλλοντος θα τα κάνουμε ακόμα καλύτερα) αλλά να μην ξαναπάμε στα κοντά...

Χωρίς εσένα γρανάζι δε γυρνά

Το συλλαλητήριο της 1^ης νοέμβρη ενόχλησε πολλούς και για διάφορους (συγκλίνοντες) λόγους. Κάποιοι το έδειξαν με την πολύ εύγλωττη σιωπή τους και το νόμο της ομερτά που σκέπασε την ειδησεογραφική κάλυψή του, ενώ άλλοι με την ανούσια φλυαρία τους, που τους αφαίρεσε το ενωτικό φύλλο συκής, σε ένα ομολογουμένως απολαυστικό πολιτικό στριπτίζ, που έδειξε γυμνή την αλήθεια για τις πραγματικές τους διαθέσεις.

Μια αρκετά διασκεδαστική προσπάθεια ήταν αυτή του κάσδαγλη στο εναλλακτικό press project, όπου έγραψε αυτό το κείμενο για το «πολύ μεγάλο αλλά τόσο μοναχικό» σαββατιάτικο συλλαλητήριο, γιατί όλοι προφανώς νιώθουμε μοναξιά μέσα στο πλήθος, μακριά από τις μικρές αλλά (γι’ αυτό ακριβώς) τόσο συντροφικές και παρεΐστικες πορείες που διοργανώνει ο παρδαλός, ενωτικός χυλός. Ψάρεψε όμως ακόμα ένα λαβράκι στο κλείσιμο, όπου το έμπειρο δημοσιογραφικό του μάτι διέκρινε ότι ίσως κάτι να αλλάζει στην τακτική του κκε, εν όψει της συνέχειας και της απεργίας στα τέλη του μήνα. Ε ναι λοιπόν, γιατί να το κρύψωμεν άλλωστε, το παμε κάνει ριζική στροφή 360 μοιρών και θα δώσει όλες του τις δυνάμεις για την επιτυχία της απεργιακής μάχης, όπως έκανε κάθε φορά άλλωστε (κι όπως δεν κάνει ποτέ η γσεε που πλέον κηρύσσει απλώς τις απεργίες, εθιμοτυπικά ή κατόπιν πίεσης, χωρίς να τις κυνηγάει καν).

Κανείς όμως δεν έφτασε στα απάτητα ύψη του ικεα, που δεν μπορούσε να πει κάτι για αυτό καθαυτό το συλλαλητήριο και τον όγκο του, οπότε το έψαξε από δω, το έφερε κι από εκεί, εγώ ξανά στο τίποτα, στο γενικά εσύ, στο γενικάάά (άρθρα δίχως νόημα, άρθρα χωρίς σκοπό) και βρήκε πως έφταιγε το σύνθημα που καπέλωσε τους εργάτες που συμμετείχαν σε ένα συλλαλητήριο με καθαρά οικονομικά αιτήματα και αιχμές (ανεργία, ανασφάλιστη εργασία, να μη ζήσουμε με ψίχουλα, κτλ). Και ναι, το μαξιμαλιστικό αυτό σύνθημα που κατάφερε όλα τα παραπάνω είναι που δίνει και τον τίτλο της σημερινής ανάρτησης: χωρίς εσένα γρανάζι δε γυρνά, εργάτη μπορείς χωρίς αφεντικά.

Αν βρέθηκες κι εσύ το σάββατο στο σύνταγμα σφε αναγνώστη κι απορούσες γιατί βλέπεις τόσες σφιχτές κι αγανακτισμένες καπελωμένες φάτσες, τώρα ξέρεις. Δεν ήταν η κούραση από το πολύωρο ταξίδι κι όσα άλλα σκέφτηκες για να τη δικαιολογήσεις. Φταίει το σύνθημα.

Λοιπόν θα μπορούσα ειλικρινά να καταλάβω πολλά σημεία κριτικής που αφορούν το σύνθημα. Πχ πως το έχουμε ακούσει τόσες φορές αυτά τα τελευταία χρόνια, που δια της συχνής επανάληψης έχουμε πάθει ανοσία στο ερέθισμα κι είναι πολύ δύσκολο να ξανανιώσει κανείς τη μαγεία της πρώτης φοράς –όπως με κάποια τραγούδια που μας κολλάνε και θέλουμε να τα ακούμε συνέχεια, μέχρι να τα βαρεθούμε. Ή πως νοσταλγεί κάποιος τις μέρες που είχε πρωτακούσει το σύνθημα και το πολιτικό κλίμα της άνοιξης του 10’ –σε εποχές πιο ηρωικές και όχι τόσο πένθιμες.

Προσωπικά το ‘χα πρωτακούσει το μάη στη συγκέντρωση του σπόρτινγκ –όπου λίγους μήνες πριν είχε γίνει η ιδρυτική πράξη της ανταρσυα, στις στάχτες του δεκέμβρη (έτσι θέλησαν δηλ να το «πουλήσουν» προς τα έξω, γιατί το φλερτ είχε ξεκινήσει ήδη από τις εκλογές του 07’). Ενώ τώρα παρουσιάζει εικόνα αριστερής αποσύνθεσης και ίσως είναι προτιμότερο να διαλυθεί στα εξ ων συνετέθη από το να φυτοζωεί (εκτός και αν αναγεννηθεί από τις στάχτες της ή από τις στάχτες του επόμενου δεκέμβρη), με «ξενιστές» που νιώθουν ξένα σώματα στις γραμμές της και κάνουν να φαίνεται αριστερίστικο το σεκ (!) της κριτικής στήριξης στο πασοκ του 93’ «χωρίς αυταπάτες» (αφού όλες τις έκαψες κι αυτοί αλήθεια τόσο τις ήθελαν).

Το πρωτάκουσα λοιπόν στο σπόρτινγκ που ξεχείλιζε από κόσμο κι από συναίσθημα, παρακολουθώντας την ομιλία του πρωτούλη (άρτι επανεκλεγμένου από το 10^ο συνέδριο της κνε) και μια μουσικοθεατρική παράσταση με την επιμέλεια του καζάκου και πολύ δυνατό φινάλε, όπου μια  σφισσα έβαλε το αυτί της στο έδαφος να ακούσεις τους παλμούς της γης, και το ένιωθες κι εσύ μαζί της το τράνταγμά της και πως «κάτι γίνεται. ΚΑΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ».

Βράζει και χύνεται, θα μας απαντούσε με τη στερνή του γνώση ο σημερινός μας εαυτός. Και δε θα ήταν ειρωνία αλλά κυριολεξία, με την έννοια ότι η οργή του κόσμου ήταν ένα καζάνι που έβραζε και ξεχείλιζε, αλλά ξεθύμανε σύντομα, επιστρέφοντας στην προηγούμενη παθητική του κατάσταση.

Το σύνθημα αυτό όμως ήρθε τότε να εκφράσει και να κορυφώσει το διάχυτο (ακόμα) ενθουσιασμό. Και δεν είναι τυχαίο πως το ζήλεψαν και το υιοθέτησαν άμεσα ένα σωρό ομάδες κι οργανώσεις της αναρχίας και του εξωκοινοβουλίου. Αλλά θα μου πεις, αυτό «πιστοποιεί» ότι είναι αριστερίστικο και μαξιμαλιστικό, ε; Δε θα το φώναζε ποτέ πχ κάποιος πιο δεξιός, σαν τον αλέξη τσίπρα –αν και βασικά και στη λαοκρατία θα πίστευε, εφόσον χρειαστεί. Καμία σχέση με το παλιό καλό πασόκ, που υιοθετούσε και αριστερίστικα συνθήματα ακόμα, για να μας υπερκεράσει σε (φραστικό) ριζοσπαστισμό. Τώρα όμως δεν υπήρχε τέτοια ανάγκη και το μόνο σημείο που δανείστηκε ο σύριζα, για να το διαστρεβλώσει και να το φέρει στα μέτρα του, ήταν αυτό για την κυβέρνηση του μετώπου, από το πρόγραμμα του 15^ου.

Είναι ζήτημα βέβαια ποιος ακριβώς σφύριξε στον τσίπρα και το λαφαζάνη αυτό το σημείο. Γιατί μπορεί το πρόγραμμα του κκε να είναι εύκολα προσβάσιμο στον καθένα, για να το διαβάσει και να το κριτικάρει αλλά εδώ ο σύριζα δεν παίρνει καλά-καλά στα σοβαρά ούτε καν το δικό του πρόγραμμα –που δεν είναι εξάλλου για άμεση εφαρμογή, από τις πρώτες εκατό μέρες. Και στο εσωτερικό του δεν έχουν ακριβώς προγραμματικές διαφορές ουσίας. Ακόμα και οι όποιες διαφωνίες-ενστάσεις της αριστερής πλατφόρμας, πχ για τις συνεργασίες, αντανακλούν μάλλον την αγωνία της για τους συσχετισμούς και τις βουλευτικές έδρες, που λιγοστεύουν επικίνδυνα, αν πρέπει να βολευτούν μαζί κι όλοι οι πασοκογενείς σύμμαχοι.

Παρεμπιπτόντως, να μην το ξεχάσω, γιατί έχουν περάσει κι αρκετές μέρες. Στη βιβλιοπαρουσίαση του πετρόπουλου για τον ζαχαριάδη, πρώτη μούρη ήταν ο πιλάφ αλλά κι ο μπαλάφ (του δεξιού σύριζα) που είναι γνωστό πόση αδυναμία τρέφουν στην πολιτική προσωπικότητα του μέντορά τους νίκου ζαχαριάδη.

Θα μπορούσε επίσης η κριτική να αφορά πχ τη μελοποίηση του συνθήματος. Θυμάμαι ήμασταν πριν δυο-τρία χρόνια στο πέραμα, στην έκθεση «άνθρωποι και σίδερο», όπου έβγαιναν με τη σειρά διάφοροι καλλιτέχνες, κι ένας απ’ αυτούς λάνσαρε το στίχο «χωρίς εσένα/γρανάζι κανένα/δε γυρνά» (με ελαφρώς παραλλαγμένο το σύνθημα). Στο καπάκι βγαίνει κι ο γ. σαρρής και λέει στον πρόλογό του πως έτυχε και αυτός να συνθέσει ένα τραγούδι με τον ίδιο τίτλο (μα κοίτα να δεις κάτι συμπτώσεις ε;) και κατέληξε να το τραγουδά μισό-μισό με τον κόσμο από κάτω, όπως στα οπαδικά πέταλα.

Μπορεί να πει λοιπόν πως δεν του άρεσε η μελοποίηση του σαρρή ή πως προτιμάει το «απολύομαι και τρελαίνομαι», το «νάι-νάι-νάι», το «είμαι ερωτευμένος με μια 16άρα», με το 15^ο, τη μύτη του επαμύτη β. παπακωνσταντίνου, που είναι πιο γαμψή κι ενωτική (πλατιά). Ή έστω ότι ξέρει ποιος έβγαλε το σύνθημα και του έχει άχτι ή δεν τον πολυσυμπαθεί για χι-ψι λόγους. Είναι κι αυτή μια κάποια άποψη που νιώθεται.

Όχι όμωως πως είναι μαξιμαλιστικό και τρομάζει τους εργάτες ή ότι δε βγήκε μέσα από τις γραμμές τους, γιατί γελάνε και τα τσιμέντα της πλατείας συντάγματος. Επειδή όμως τα συνθήματα (αν υποτεθεί δηλ πως αυτά από μόνα τους πείθουν ή απομακρύνουν τον κόσμο), τα πανό και (πολύ περισσότερο) οι ομιλίες ήταν πολύ προσεγμένες μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια και δεν έδωσαν το παραμικρό πάτημα για να πει ο καθένας τα δικά του –άσχετα που θα τα πει τελικά ούτως ή άλλως, γιατί μπορεί- χρειάστηκε να επιστρατευτεί η φαντασία, για να βρεθεί κάτι με το ζόρι και να επιβεβαιώσει αυτό που γράφτηκε πολύ εύστοχα (ως εξαίρεση στον κανόνα) στο τουίτερ από ένα σφο: της κοντής.. γιορτής (ας το πούμε έτσι), οι κνίτες της φταίγανε.

Ας πούμε εν κατακλείδι δυο λόγια και για αυτό καθαυτό το σύνθημα. Που δεν είναι μόνο πορωτικό για λίγους κι εκλεκτούς φανατικούς οπαδούς, αλλά συνολικά πολύ εύστοχο. Γιατί σπάει την ηττοπάθεια και το δέος του μέσου εργάτη μπροστά στον καπιταλιστή, που δεν αντιμετωπίζεται μόνο ως αφεντικό, αλλά ως ευεργέτης, τολμηρός και πετυχημένος επιχειρηματίας, ο εργο-δότης (γιατί ακόμα και η ετυμολογία των λέξεων έχει πολλές φορές ταξικό πρόσημο) που μας δίνει δουλειά για να ζήσουμε (κι όχι για να βγάλει κέρδος στις πλάτες μας). Δείχνει στον εργάτη πως δεν είναι απλά ένα ακόμα γρανάζι της μηχανής αλλά η δύναμη που κινεί όλα τα γρανάζια και παράγει τον πλούτο. Οι εργάτες μπορούν και επιβάλλεται να ζήσουν και να οργανώσουν την παραγωγή χωρίς αφεντικά, το αντίθετο όμως δεν μπορεί να συμβεί.

Κι έτσι οι ενωτικοί μινιμαλιστές που απορρίπτουν τα.. μαξιμαλιστικά συνθήματα που «τρομάζουν τον κόσμο», καταλήγουν να συμπίπτουν και να ταυτίζονται με όσους φοβούνται πραγματικά το περιεχόμενο του συνθήματος κι έναν κόσμο χωρίς αφεντικά. Κι αυτοί δεν είναι εργάτες, αλλά οι ίδιοι οι καπιταλιστές..

Οι τρεις μέρες που δε συγκλόνισαν τον κόσμο

Σε μια πρόσφατη ανάρτηση αναφερθήκαμε στο περιοδικό μαρξιστική σκέψη, σε κάποιους εκλεκτούς συνεργάτες του στο αφιέρωμα για την ιστορία του κκε, και στο διευθυντή του, χρήστο κεφαλή, που αποτελεί μια ενδιαφέρουσα, ειδική περίπτωση. Στέλεχος του σύριζα και συνεργάτης του εκδοτικού «τόπος», με τακτική αρθρογραφία στην αυγή, από τις στήλες της οποίας πρωταγωνίστησε στην κατυνολογία, που επί της ουσίας αναπαρήγαγε τη ναζιστική εκδοχή για τη μαζική δολοφονία χιλιάδων πολωνών αξιωματικών (με γερμανικές σφαίρες) από τους σοβιετικούς στο κατύν, ως ένας ακόμα κρίκος στην αλυσίδα των «σταλινικών εγκλημάτων».

Το σημαντικότερο επίτευγμά του ωστόσο είναι το βιβλίο με τον τίτλο της ανάρτησης, όπου παρωδεί υπό συγκεκριμένο πρίσμα κι οπτική γωνία πρόσωπα και καταστάσεις από τη διάσπαση του 91’, ενώ παράλληλα εκθέτει συμπυκνωμένα το πολιτικό σκεπτικό του και ένα γενικό μοτίβο των ζητημάτων που θα τον απασχολήσουν μέχρι και σήμερα: κκε, βάρκιζα, η αποχή από τις εκλογές του 46’,  άρης, πλουμπίδης, καραγιώργης, ζαχαριάδης, στάλιν στάλιν στάλιν, το πραξικόπημα του αυγούστου στην εσσδ, περεστρόικα, η προδοσία του γκορμπατσόφ –με την έννοια ότι εμείς προδώσαμε τον γκόρμπι και το μεταρρυθμιστικό πνεύμα της περεστρόικα κι όχι αυτός εμάς και το κομμουνιστικό κίνημα εν γένει. Αυτή είναι η επιεικέστερη δυνατή περίληψη του βιβλίου και της παρωδίας σε γενικές γραμμές. Από εδώ κι εμπρός προχωράμε στην εξειδίκευση, που καλό θα ήταν να συνοδεύεται με μια σακούλα για παν ενδεχόμενο, ενώ ο σφος αναγνώστης καλείται να αναλάβει ακέραια την ευθύνη πριν διαβάσει όσα ακολουθούν, ιδίως εντός εισαγωγικών.

Το πραξικόπημα του γιενάεφ, που χαρακτηρίστηκε αρχικά θετικό «με δήλωση του πγ και της γγ του κόμματος», συμπίπτει με την εσπευσμένη επιστροφή της «Αλέκας Πιτσιρίκα» στον περισσό μετά από ολιγοήμερες διακοπές, όχι μόνο για τη στενότερη παρακολούθηση των εξελίξεων στη σοβιετία, αλλά «στην πραγματικότητα –κι εδώ ας κρατηθείτε γερά γιατί θα σας αποκαλύψουμε παρευθύς το μεγάλο μυστικό του ΚΚΕ, που εξηγεί τα πάντα- υπήρχε και μια άλλη αιτιολογία: Μετά την έξοδο των τανκς η καθοδήγηση του ΚΚΕ ήταν έτοιμη, αν όλα πήγαιναν καλά, να κηρύξει κι αυτή στην χώρα μας την ένοπλη εξέγερση.

Διαβάζοντας αυτές τις γραμμές ο μέσος αναγνώστης το δίχως άλλο θα εκπλαγεί, ενώ οι κοσμικοί κύκλοι του Κολωνακίου θα ανατριχιάσουν από το φόβο τους. Ας μην απορήσετε όμως οι μεν και οι δε, ούτε να νομίσετε ότι σας κοροϊδεύουμε. Οι επαναστατικές προετοιμασίες στο ΚΚΕ ήταν ήδη πολύ προχωρημένες, στο τελικό τους στάδιο. Μάλιστα –κι εδώ θα σας αποκαλύψουμε κάτι εξίσου σχεδόν συνταρακτικό- η καθοδήγηση του ΚΚΕ γνώριζε από καιρό για το σχεδιαζόμενο πραξικόπημα και προετοιμαζόταν ανάλογα. Γι’ αυτό μαρτυρά άλλωστε το ταξίδι της Κας Πιτσιρίκα λίγες εβδομάδες πιο πριν στη Μόσχα, όπου όπως παραδέχτηκε η ίδια, είχε επαφές με τους πραξικοπηματίες. Αυτές, είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, είχαν σαν αντικείμενο την υποβοήθηση του πραξικοπήματος μέσα από ένα διεθνή επαναστατικό ξεσηκωμό, που θα τον άρχιζε το ΚΚΕ σαν το πιο πρωτοπόρο μετά το ΚΚΣΕ απόσπασμα του διεθνούς προλεταριάτου. Στη συνέχεια η επαναστατική πυρκαγιά θα απλωνόταν σε ολόκληρο τον καπιταλιστικό κόσμο, τυλίγοντάς τον στις φλόγες της. Μάλιστα εκεί είχε οριστεί επίσης η ημερομηνία της εξέγερσης και είχε συμφωνηθεί να λείπει η Αλέκα, τυχαία δήθεν, σε διακοπές, για να μην κινηθούν υποψίες. Έτσι όλα είχαν κανονιστεί στην εντέλεια και το μόνο που έμενε ήταν να αποφασιστεί το σχέδιο της εξέγερσης.

Για αυτό το λόγο λοιπόν, αμέσως μετά την επιστροφή της Αλέκας συγκλήθηκε στον Περισσό ένα έκτακτο ακτίφ ανώτατων κομματικών στελεχών, στο οποίο προήδρευσε η ίδια. Σε αυτό συμμετείχαν ακόμη μερικοί από τους πιο πιστούς «παλιούς αγωνιστές» του ΚΚΕ, οι Χαρίλαος Φτωχάκης, Βάσος Κοτσάνας, Αντώνης Αγαθιέλος, Κώστας Τσογλάνης, Νίκος Λελούδης, Ορέστης Καρεκλόφ, Γιώργης Τριχαλινός, Τάκης Ταμάσης, Λούλα Πολυλογά και Ρούλα Κουτούτσικου, μαζί με τους νεότερους Μάκη Σαΐνη, Σπύρο Χαβατζή, Μήτσο Κοτόπουλο και Δημήτρη Κουτσουμπό. Εκεί αποφασίστηκε να απευθύνει το ΚΚΕ μια επαναστατική διακήρυξη στο λαό, κάνοντας έκκληση για την αποστολή σοβιετικών στρατευμάτων και στη χώρα μας. Σα δικαιολογία, σύμφωνα με τις πληροφορίες μας, επρόκειτο να προβληθεί το γεγονός ότι το Μοσχάτο –αυτή η συμπαθής συνοικία των Αθηνών- είναι στην πραγματικότητα μια προαιώνια σοβιετική αποικία, που την είχαν ιδρύσει τον 9ο αιώνα μ.Χ. λενινιστές κομσομόλοι από τη Μόσχα, για να την υφαρπάξουν αργότερα οι Κολοκοτρωναίοι ιμπεριαλιστές. Μετά την αποβίβασή τους στο Μοσχάτο, τα σοβιετικά στρατεύματα θα έπαιρναν τον ηλεκτρικό και, αφού κατέβαιναν στον Περισσό, θα ενώνονταν με τις πλατιές μάζες των κομματικών στελεχών για να τις οδηγήσουν στο σοσιαλισμό. Μάλιστα για να φανεί ότι η εξέγερση έχει λαϊκή βάση, συμφωνήθηκε να απευθύνει την έκκληση ένα «Σωματείο Σλαβόφωνων του Μοσχάτου», που ιδρύθηκε πάραυτα για αυτό το σκοπό.

Ως Βάσος Κοτσάνας αναφέρεται ο Βάσος Γεωργίου (που μπαίνει στο στόχαστρο και στην κορυφή της εμπάθειας του κεφαλή)· τα υπόλοιπα ονόματα μπορεί να τα βγάλει λίγο-πολύ και από μόνος του, όποιος σφος αναγνώστης θυμάται τα παλιότερα στελέχη. Στους παραπάνω τρομερούς συμβολισμούς του λογοτέχνη χρήστου κεφαλή με τα αλλαγμένα ονόματα μπορεί να προσθέσει κανείς και τα εξής: Ξεμωραΐτης, Πολυξερίδης, Κλάψας, Ρεβιζιονιστάκος, κ.ά.

Αυτά τα βλέπουμε στο προλογικό σημείωμα του βιβλίου, που συνεχίζει με διευκρινίσεις για το «μοσχατικό ζήτημα», τη σχετική σοβιετική βιβλιογραφία και τον ομηρικό ήρωα Μόσχαβο, που πήρε μέρος στην τρωική εκστρατεία κι αναφέρεται σε ένα σοβιετικό αντίγραφο της ιλιάδας. Για να καταλήξει ως εξής:

Στη συνέχεια μετά από μια πλατιά δημοκρατική συζήτηση, το σχέδιο της εξέγερσης εγκρίθηκε παμψηφεί και χρεώθηκαν τα συγκεκριμένα καθήκοντα και τα πλάνα. Σύμφωνα με αυτά η Αλέκα, σαν γραμματέας του κόμματος, μαζί με τον κορυφαίο του θεωρητικό Βάσο Κοτσάνα, θα συνέτασσαν την προκήρυξη, ενώ οι υπόλοιποι θα καταπιάνονταν με τα πρακτικά ζητήματα της εξέγερσης. Ο Χαρίλαος, που ήξερε καλά τα κατατόπια, θα έβγαινε με μερικούς συντρόφους να αγοράσουν τα απαραίτητα για την υποδοχή, λουλούδια, τίποτα φαγώσιμα και τα παρόμοια. Η Ρούλα, σαν υπεύθυνη της κουζίνας, μαζί με τον Μήτσο, τον προλετάριο μάγειρα του Σπιτιού του Λαού, θα φρόντιζαν τις δουλειές στην κουζίνα. Ο Ορέστης με τη Λούλα, υπεύθυνοι τραπεζωμάτων και δημόσιων σχέσεων, θα έστηναν το μπουφέ για τη δεξίωση προς τιμή των σοβιετικών στρατιωτών. Ο Νίκος ο Λελούδης, υπεύθυνος ανθοκομικής, θα φρόντιζε τη διακόσμηση του χώρου. Ενώ οι υπόλοιποι θα ετοίμαζαν τα πανώ και τις πικέτες με συνθήματα διεθνιστικής αλληλεγγύης, από κοινού με τα άλλα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής. Για την ενημέρωση των τελευταίων δε, αποφασίστηκε να προηγηθεί μια έκτακτη Ολομέλεια στην οποία θα μιλούσε ο Χαρίλαος.

Έτσι, με τις ιστορικές αυτές αποφάσεις, που πάρθηκαν εκείνο το σημαδιακό πρωινό της 20ής Αυγούστου, το ΚΚΕ μπήκε πάνοπλο στο δρόμο της εξέγερσης. Βέβαια εδώ μπορεί να προβληθεί σαν αντίρρηση το γεγονός ότι τελικά δεν έγινε καμία απολύτως εξέγερση. Το τι ακριβώς συνέβηκε και πώς οι μέρες αυτές αποδείχτηκαν τελικά οι «Τρεις μέρες που δε συγκλόνισαν τον κόσμο» θα εκτεθεί ακριβώς στα επόμενα μέρη.

Τι ακριβώς εκθέτει στις επόμενες (γεμάτες αντίστοιχη έμπνευση) τριακόσιες σελίδες του πονήματός του ο κεφαλής; Το «τι πραγματικά συνέβη εκείνες τις μέρες στον Περισσό». Τη «σπουδή στη διαγραφή των ανανεωτικών», το «διαβόητο σύνθημα Είμαστε ηλίθιοι που ρίχτηκε από το Ριζοσπάστη» κι αρχικά καταγγέλθηκε ως προβοκάτσια των ανανεωτικών, χωρίς να διαψευστεί ωστόσο στη συνέχεια για να μη ρίξει νερό στο μύλο της λαθολογίας. Τη στήριξη των «συντηρητικών» από τους αηδιανιστές της Αυριανής. Το μυστικό λόγο του χαρίλαου στην ΚΕ, που βοήθησε τους «συντηρητικούς» να πάρουν οριακά την πλειοψηφία. Τις αποτυχημένες προσπάθειές του να ακριβοπουλήσει το ξινισμένο επαναστατικό κρασί του κουκουέ. Την επίθεση με χαστούκια ενός παρείσακτου στην Αλέκα Πιτσιρίκα για να δει αν είναι ζωντανή ή μουμιοποιημένη, ενώ αυτή τις έτρωγε στωικά, γιατί υποψιαζόταν κάποια προβοκάτσια που θα την εμπόδιζε να γράψει την προκήρυξη της εξέγερσης. Τις διαλείψεις της από τα χτυπήματα που την έκαναν να βλέπει το Βάσο Κοτσάνα ως λένιν, να του εξομολογείται τον έρωτά της, να του την πέφτει και να φτάνει, σε δεύτερο χρόνο, σε οργασμό, ενώ παράλληλα απειλούσε πως θα συμμετέχει σε καλλιστεία κι εφόσον δεν έβγαινε πρώτη, θα προχωρούσε σε πραξικόπημα. Τη συνεπή πτέρυγα που εκδίωξε τους ανανεωτικούς –αφού πρώτα βγάλει τη Μαρία Μαδανάκη, απόγονο του Μανιαδάκη- και τραγούδησε τον ύμνο του ΚΚΕ: εμπρός της γης οι κουκουέδες, του Στάλιν σκλάβοι εμπρός, εμπρός, ω νάτο απ’ τον κρατήρα βγαίνει της Βάρκιζας το θείο φως. Πάνε πια οι παλιοχαφιέδες, προδότες, Άρηδες, τρελοί, τώρα τραβάν οι κουκουέδες, μπροστά με τη σωστή γραμμή.

Και πού θέλει να καταλήξει με όλα αυτά –κι άλλα τόσα ανεξάντλητα- ο κεφαλής; Μας δίνει μια γεύση του πολιτικού του στίγματος στη σελίδα 216.

Εκεί λοιπόν που λέγαν να παλέψουμε για την ολοκλήρωση με τον ειρηνικό-δημοκρατικό δρόμο, ξέρετε τι άλλα λέγαν; Ότι τώρα πρέπει να βάλουμε ζήτημα για δημιουργία Βαλκανικής Ομοσπονδίας στα πλαίσια της ΕΟΚ. Γιατί αυτό ακριβώς, που το ‘χει πει ο Ρήγας Φεραίος και μετά ο Τρότσκι, ο Δημητρόφ, κλπ, θα εξασφάλιζε την ειρήνη και την πρόοδο στην περιοχή. Κι ακόμη να ζητάμε παραχωρήσεις, όπως η ουσιαστική συμμετοχή των εργατών στα κέρδη, για τον ίδιο λόγο. Και σε αυτά πάνω να χτυπάμε την αστική τάξη, ότι τα αποφεύγει γιατί οδηγούν στο σοσιαλισμό και κάνει την ολοκλήρωση με τα στενά της συμφέροντα κι όχι με τις ιστορικές ανάγκες. Ναι, και λέγαν ακόμη ότι και τους Αμερικανούς τάχα πρέπει να τους πολεμάμε έτσι εκλεπτυσμένα. Και να μην τους κατηγορούμε που κάναν την επέμβαση στο Ιράκ με το Σαντάμ, μα που τον άφησαν στο τέλος στην εξουσία και δεν έκαναν τη δημοκρατία. Γιατί αυτό λέει θα ‘φερνε την πρόοδο στην περιοχή, ενώ τώρα ανεβαίνει ο εθνικισμός, ο ισλαμισμός, κλπ, και σε αυτό φαίνεται πάλι η στενότητά τους. Όμως τα άλλα που λέγαμε παλιά, ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο και φονιάδες των λαών και κάτω τα μονοπώλια, κλπ, δε στέκουν πια και δεν πρέπει να τα λέμε έτσι.

Να, κάτι τέτια ύποπτα κι ακαταλαβίστικα αράδιαζαν εκεί. Κι έτσι κατέληγαν ότι αυτά είναι τάχα τα πραγματικά μας καθήκοντα, που μπαίνουν μπροστά, ενώ οι δικές μας «εξεγέρσεις» είναι άχυρα που γεμίζουν το κλούβιο κεφάλι μας. Κι ότι αν τα παλέψουμε χωρίς λάθη για 20-30 χρόνια, με την ανασύνταξη της Περεστρόικα, κλπ, και συντρίψουμε το λουμπενσκονισμό, αυτό θα ΄ναι η νίκη του σοσιαλισμού. Γιατί τότε θα μαζέψουμε λέει το καινούριο κρασί και θα μπορούμε να προχωρήσουμε. Εδώ στο τέλος δε, πρόβλεπαν ότι εμείς τώρα θα καταρρεύσουμε δηλητηριασμένοι, όπως κι ο Γιενάεφ. Και μετά οι μαρξιστές –αυτοί οι «ψευτο-μαρξιστές» δηλαδή- θα πρέπει να τα βάλουν σωστά, γιατί δεν έχουμε περιθώριο για άλλες ηλιθιότητες.

Κι άλλη μια γεύση παίρνουμε στον επίλογο.

Αυτός που χρεωκόπησε είναι ο σταλινισμός, η προδοσία και η αστική (αλλού την χαρακτηρίζει φασιστική) διαστροφή του σοσιαλισμού. Και μαζί του θα χρεωκοπήσει αναπόφευκτα και η αστική αντίδραση συνολικά. Κι αυτός που δικαιώνεται και θα δικαιωθεί οριστικά χάρη σε εμάς είναι ο μαρξισμός, ο σοσιαλισμός. Αυτή είναι όλη η αλήθεια… Και δεν ξέρω, βέβαια, αν σε έπεισα. Ωστόσο αυτό πια δεν είναι κάτι που πέφτει σε εμένα. Εσύ ο ίδιος θα κρίνεις αν αυτά που σου είπα είναι η αλήθεια κι αν η αλήθεια αξίζει περισσότερο από το ψέμα και πρέπει να την υπερασπιστούμε. Και αν αυτό συμβεί, θα είναι η μεγαλύτερη ικανοποίηση για μένα. Κι αυτό το κομμάτι που γνώρισες –αυτές οι τρεις μέρες που δε συγκλόνισαν τον κόσμο, μαζί με όλα όσα οδήγησαν σε αυτές και τις συνέθεσαν- είναι ένα από τα πολλά, τα μικρά και μεγάλα κομμάτια που πρέπει να πετάξουμε.

Γιατί χρησιμοποιεί όμως αυτή τη μορφή της παρωδίας, για να μας τα πει;

Γιατί ο λένιν κάπου λέει (άπαντα, τ. 45, σελ 398): γιατί να μη συνδυάσουμε το τερπνό με το ωφέλιμο; Γιατί να μη χρησιμοποιήσουμε κάποιο αστείο ή μισοαστείο τέχνασμα για να πιάσουμε επ’ αυτοφώρω κάτι γελοίο, κάτι βλαβερό…;

Κι ο τρότσκι (Και τώρα; Εκδ. πρωτοποριακή βιβλιοθήκη) συμπληρώνει πως «το γελοίο σκοτώνει, προπάντων όταν πρόκειται για το κόμμα της επανάστασης».

Και γιατί εμείς έπρεπε να υποστούμε και να φάμε στη μάπα (έστω και περιληπτικά) όλες αυτές τις γελοίες και βλαβερές χυδαιότητες, τις οποίες πετάξαμε έξω από το κόμμα 23 χρόνια πριν;

Για να πειστεί κι ο πλέον αδαής και καλοπροαίρετος, και ο τελευταίος ανίδεος για το ποιόν και το αγαθό των προθέσεων του χρήστου κεφαλή. Κι αφού τα επιβεβαιώσουμε αυτά, ας αναρωτηθούμε: ποια σκοπιμότητα εξυπηρετεί για κάποιον (αυτοαποκαλούμενο) κομμουνιστή η οποιαδήποτε μορφή συνεργασίας με μια τόσο.. λαμπρή περίπτωση; Και τι είδος διαλόγου επιδιώκουν με αυτή την τόσο φτηνή και βρώμικη μορφή αντικομμουνισμού;

Βρείτε και κερδίστε…

Κανένα βιβλίο δεν είναι ντροπή

Υπάρχει μια κατηγορία βιβλίων, περιοδικών, άρθρων, γραπτών κειμένων γενικότερα, που ανήκουν αναμφίβολα στην κατηγορία των ελαφριών αναγνωσμάτων. Και αυτό δεν το λέω ως μομφή, γιατί έχουν μια συγκεκριμένη αξία χρήσης, που καλύπτει μια βασική ανάγκη: να σου κρατήσουν συντροφιά, για να περάσει η ώρα στην παραλία, σε κάποιο ταξίδι (τρένο ή πλοίο κατά προτίμηση), στην τουαλέτα, ακόμα και στη σκοπιά (αν έχεις αυτή τη δυνατότητα κι έχεις εξαντλήσει τα θέματα συζήτησης με το συφάνταρο), ή σε κάποια ουρά, για τον οαεδ πχ, όπου αρχικά νομίζεις πως θα γίνει ηλεκτρονικά η ανανέωση της κάρτας, βρίσκεις στο διαδίκτυο ένα σωρό πανηγυρικά άρθρα που (προ)αναγγέλλουν την χαρμόσυνη είδηση, κι αφού χαρείς κι εσύ με την χαρά τους, καταλαβαίνεις πως πρέπει τελικά να περάσεις αυτοπροσώπως από κάποιο υποκατάστημα του οργανισμού για την ανανέωση, για μια αποχαιρετιστήρια (;) ίσως φορά, και να περιμένεις παραπάνω απ’ ό,τι συνήθως, γιατί χρειάζεται να γίνει μια επιπλέον διαδικασία με τα εκκαθαριστικά σημειώματα της τελευταίας διετίας. Άνεργος είσαι, χρόνο έχεις λογικά, γιατί να γκρινιάζεις λοιπόν;

Ίσως βέβαια τα δικά μας ελαφρά αναγνώσματα να διαφέρουν κάπως από τα συνηθισμένα (άρλεκιν, μπεστ σέλερ, λένα μαντά, κτλ). Ας δούμε λοιπόν ένα μικρό δείγμα, για να γίνει καλύτερα αντιληπτό.

Ξεκίνημα από το τελευταίο (πριν τη θερινή ραστώνη και τη διακοπή του αυγούστου) φύλλο του πριν, της εφημερίδας της ανεξάρτητης της αριστεράς, κι ένα κείμενο του δ. γρηγορόπουλου για «μια νέα κομμουνιστική κίνηση», του εργατικού αγώνα, που «είναι καλοδεχούμενη στη ριζοσπαστική αριστερά» και «μπορεί να συμβάλει στο εγχείρημα της νέας κομμουνιστικής αριστεράς» (πολλές αριστερές ρε παιδί μου) αν υπερβεί το «σεχταριστικό, γραφειοκρατικό μοντέλο», που «εκπροσωπεί το κκε» και το οποίο «δεν είναι συνέχεια αλλά εκφυλισμός του λενινιστικού κκ. Η όποια διαφωνία όμως δε γονιμοποιείται θετικά όταν: 1. δεν εκφράζεται ανοιχτά λόγω κομματικού πατριωτισμού 2. οι διαφωνούντες φεύγουν από το κόμμα, αλλά ιδιωτεύουν και πάνε σπίτι τους 3. παρασύρονται από τις ρεφορμιστικές σειρήνες 4. παραμένουν στο κκε περιμένοντας να αλλάξει (το κκε δεν αλλάζει, άλλαξε εσύ) 5. επιδιώκουν την αποκατάσταση της φυσιογνωμίας του κκε, που αλλοιώθηκε θεωρητικά από την ηγεσία του, ενώ το κόμμα έχει διαβρωθεί συνολικά ως όλο από το σεχταρισμό και το γραφειοκρατισμό· με δυο λόγια, αν δεν κόψουν κάθε γέφυρα με το κομματικό παρελθόν τους και δε φτιάξουν μαζί με το ναρ το νέο-νέο αριστερό ρεύμα λενινιστικού τύπου, με στόχο τον αντικαπιταλισμό-αντιιμπεριαλισμό τον αντισεχταρισμό και αντιγραφειοκρατισμό –σε έπιασα! Ξέχασες να πεις αντιδογματισμό.

Κι εδώ αρχίζεις να αναρωτιέσαι διάφορα: αν αυτός ο αντισεχταριστής κύριος είναι στο ίδιο ρεύμα με τον άλλο συναγωνιστή, που γράφει για τη μόδα του αντισεχταρισμού–αλλά αυτά είναι ηλεκτρονικά αναγνώσματα και δε θα ασχοληθούμε αναλυτικά, αν και έχουν το δικό τους ενδιαφέρον*. Αν έχει πιο πολλή πλάκα η κριτική στο κκε για σεχταρισμό από μια ομάδα μερικών δεκάδων ή από ένα ρεύμα μερικών εκατοντάδων, που έχουν τουλάχιστον αυτογνωσία και καταλαβαίνουν πως δεν τους βγαίνουν τα κουκιά, για να γίνουν-ονομαστούν κόμμα. Αν είναι πιο τίμιο να απαξιώνεις μηδενιστικά το κόμμα, όπως ο γρηγορόπουλος, ή να συνεχίζεις αυτό τον ανιαρό διαχωρισμό της κακής ηγεσίας από την παραπλανημένη βάση –όπως κάνει η κίνηση ικεα: ιστοσελίδα κομμουνιστών εργατικού αγώνα. Και σε συνέχεια του προηγούμενου, αν είναι πιο τίμιο να έχεις βρεθεί εκτός κόμματος και να μην τρέφεις καμία ελπίδα για την εξέλιξή του, γιατί είναι χαμένη υπόθεση, κτλ, ή να το «υποστηρίζεις κριτικά», αλλά να παλεύεις ενάντια στην ηγεσία του και τη γραμμή του.

(*η αριστερά θέλει να συμβάλει σε κάτι τέτοιο –ιδεολογική ηγεμονία και κυβέρνηση- ή θέλει να πάει μόνο για την «ανόθευτη» επανάσταση αλά 1917; Πόσο πιο καθαρά να το πει κι αυτός πια..)

Δεύτερη στάση, το τεύχος ιουλίου του εναλλακτικού (ο θεός να το κάνει) unfollow, όπου ο άρης χατζηστεφάνου υπογράφει ένα αρκετά καλό κείμενο για την περίπτωση του μετανάστη μαμαντού μπα από τη γουινέα (που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την ελλάδα για να πάρει πολιτικό άσυλο στο βέλγιο), με κάποιες ενδιαφέρουσες κι ιντριγκαδόρικες συγκρίσεις της δημοκρατικής κι ανεπτυγμένης ελλάδας, που ανήκει στην ευρώπη και το δυτικό κόσμο, με την τριτοκοσμική κι υπανάπτυκτη γουινέα της αφρικής, ως προς τα δικαιώματα, την ελευθερία που απολαμβάνουν οι δημοσιογράφοι, κτλ. Και ως εκεί δηλ καλά τα λέει (αλλά δε γίνονται), για να φτάσουμε στην τρομερή διατύπωση: «αλλά και πάλι να ζητάς άσυλο; Άσυλο ζητάνε αυτοί που ζούνε σε δικτατορίες. Μπορεί φυσικά να μην κινδυνεύεις από το κράτος, αλλά από το παρακράτος κι από τα τάγματα εφόδου της ελληνικής αστικής (ο θεός να την κάνει) τάξης. Να έρχονται οπαδοί του Μελισσανίδη και να σε σπάνε στο ξύλο…»

Μία από αυτές τις στιγμές που, όπως περιέγραφε σε μια παλιά του ανάρτηση ο σφος φάντασμα- κατεβάζεις στωικά μια γουλιά κακάο (για τους αθηναίους μίλκο) με κίνδυνο να στραβοκαταπιείς και σκέφτεσαι πως αν αυτή είναι η φωνή της αριστερής (ο θεός να την κάνει) συνείδησης-αντιπολίτευσης στο σύριζα, δεν υπάρχει καμία σωτηρία..

Αλλάζουμε κατηγορία και περνάμε στην αστυνομική λογοτεχνία και το τελευταίο μυθιστόρημα του πέτρου μάρκαρη, από τη γνωστή κίνηση των 58 με τη σώτη και τα άλλα παιδιά, που κλείνει την τριλογία του για την κρίση. Πριν συνεχίσετε να διαβάζετε το κείμενο, αν τυχόν είστε αναγνώστης των περιπετειών του αστυνόμου χαρίτου (κανένα βιβλίο δεν είναι ντροπή, ιδίως αν πρόκειται για βιβλίο τρένου, σκοπιάς, τουαλέτας –για κάθε πιθανή χρήση- κτλ) και δε θέλετε να σας μαρτυρήσουν την πλοκή και να σας χαλάσουν το τέλος, καλύτερα να παρακάμψετε την επόμενη παράγραφο.

Μετά το υποθετικό σενάριο της εξόδου της χώρας από το ευρώ στο προηγούμενο μυθιστόρημα («ψωμί-παιδεία-ελευθερία»), ο μάρκαρης παρουσιάζει μια σειρά φόνων με δράστες μια συνειδητή ομάδα εργαζόμενων, που αναλαμβάνουν την ευθύνη υπογράφοντας ως «έλληνες του 50’» και εκδικούνται διάφορα λαμόγια μικρομεσαίου μάλλον βεληνεκούς, για τα γραφειοκρατικά εμπόδια και την αποτυχία μιας επένδυσης φωτοβολταϊκών του ελληνογερμανού εργοδότη τους, που οδηγήθηκε έτσι στην αυτοκτονία. Το ωραίο της υπόθεσης είναι η αλβανική εθνικότητα των δραστών, που μόνο λούμπεν δεν είναι, καθώς ξέρουν και δέχονται αγόγγυστα να κάνουν κάθε πιθανή δουλειά, όπως ακριβώς οι έλληνες του 50’ –και σε αντίθεση προφανώς με τους σύγχρονους νεοέλληνες. Όλα σχεδόν τα αστικά ιδεολογήματα για τις αιτίες της κρίσης σε συσκευασία ενός βιβλίου.

Αλλά η τούρτα δεν έχει μόνο ένα κερασάκι. Ο μάρκαρης είναι αριστερός (από τους «καλούς», γιατί από τους άλλους έχει βρωμίσει ο τόπος…) και μας δείχνει μια χρυσαυγίτικη επίθεση στην κόρη του αστυνόμου (που ήταν συνήγορος μεταναστών από την αφρική), τους φασιστικούς θύλακες μες στην ελας, και έναν παλαίμαχο κομμουνιστή σε ρόλο-καρικατούρα, που συμφωνεί κι επαυξάνει με τον τρόπο του στα κλισέ αποφθέγματα των υπολοίπων –και βασικά του μάρκαρη.

Προσπερνάμε ένα άρθρο του δελαστίκ για το 89’ στα επίκαιρα –που πάλιωσε αρκετά και δεν είναι επίκαιρο πλέον- για να περάσουμε φευγαλέα από το τελευταίο τεύχος της μαρξιστικής σκέψης (με εμφανείς συριζαϊκές και τροτσκιστικές αναφορές) που συνεχίζει το αφιέρωμά της στην ιστορία του κκε, από την ίδρυσή του ως την 7^η ολομέλεια του 57’, που διέγραψε το ζαχαριάδη.

Στο κείμενο του διευθυντή σύνταξης του περιοδικού (στελέχους του σύριζα και σφόδρα αντισταλινικού), χ. κεφαλή, που παρουσιάζει συνοπτικά τα ιστορικά ντοκουμέντα του δεύτερου μέρους του αφιερώματος, συναντάμε και την εξής εκπληκτική εκτίμηση: «οι γραφειοκρατικές πρακτικές (θυσία της επανάστασης στο εξωτερικό, χειραγωγητική-βολονταριστική παραμόρφωση της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στην ΕΣΣΔ) καθορίζουν μακροχρόνια την αποτυχία του πρώτου σοσιαλιστικού πειράματος. Αν και η πορεία δεν είναι ευθύγραμμη, παρουσιάζοντας σημαντικές θετικές στιγμές όπως η αντιφασιστική νίκη, το 20ό Συνέδριο και η Περεστρόικα, οι καταστροφές που επιφέρει ο σταλινισμός, σε συνδυασμό με την οικονομική υπεροχή του αμερικάνικου και ευρωπαϊκού καπιταλισμού, δίνουν τη νίκη στην αντίδραση. Το 1991 η ΕΣΣΔ και το «σοσιαλιστικό στρατόπεδο» καταρρέουν και διαλύονται».

Ποιος δίνει άλλοθι πολυφωνίας στο τεύχος (που φιλοξενεί κι ένα άρθρο του γνωστού και μη εξαιρετέου αγτζίδη); Μα φυσικά ο πετρόπουλος της γνωστής ιστοσελίδας (ικεα) και ο καλτσώνης του συλλόγου ‘κορδάτος’. Σε επόμενη ανάρτηση θα δούμε πιο αναλυτικά κάποια πράγματα για την περίπτωση κεφαλή, για να γίνουν καλύτερα αντιληπτά το είδος και ο προκλητικός χαρακτήρας αυτής της παράξενης συνεργασίας.

Κλείνουμε την περιπλάνησή μας με δυο προτάσεις που ξεφεύγουν από την κατηγορία του αναγνώσματος, αλλά αξίζουν την προσοχή μας. Το πρώτο είναι ένα ολιγόλεπτο αλλά μεστό βιντεάκι του γκάρντιαν και του (τζινγκλ) χολογουέι για το σπάσιμο των καπιταλιστικών δομών και το νόημα του κομμουνισμού ως πρακτική στο σήμερα, στο πάρκο της ναυαρίνου, στο κέντρο της αθήνας και στην ακτιβιστική ομάδα εύρεσης ενός σκύλου που είχε χαθεί, κάπου στην αργεντινή! Το πραγματικά εντυπωσιακό στην όλη ιστορία είναι η θερμή υποδοχή κι αντιμετώπιση του χολογουέι –στην αγγλία αλλά και στην χώρα μας ως ένα βαθμό- και της ιδέας του κομμουνισμού σε ένα (μόνο) πάρκο, από φορείς κι άτομα που βγάζουν σπυριά με το στάλιν και τη θεωρία του σοσιαλισμού σε μία χώρα.

Η δεύτερη περίπτωση είναι το θεατρικό έργο «θεσμοφοριάζουσες» του αριστοφάνη, διασκευασμένο από τον πιτσιρίκο και σε σκηνοθεσία του γ. κιμούλη. Το νέο πασόκ είναι εδώ ενωμένο δυνατό, μαζί με τον πιατά από το παλιό πασόκ (που τον ήθελε κι ο τραμπάκουλας στο αλαλούμ να μιλήσουν μετά για την οργάνωση στο λέτσοβο). Η εκτίμηση για το χιούμορ του πιτσιρίκου και τα απαραίτητα δυστυχώς τηλεοπτικά αστειάκια είναι κάτι υποκειμενικό. Αυτό που είναι αντικειμενικό είναι η καλτ μεταφορά ενός «πρώιμα φεμινιστικού» έργου στις σημερινές συνθήκες: με τη σφισσα ραχήλα –sic- να ανεβαίνει στα κάγκελα και τη ζωή να εξηγεί σχολαστικά τι προβλέπει ο κάθε κανονισμός, το σκύθη φύλακα να μετατρέπεται σε χρυσαυγίτη μπάτσο-εγέρθουτου, και πάμπολλες (όχι ιδιαίτερα) έμμεσες αναφορές στην κυβέρνηση και το σαμαροβενιζελισμό. Τα οποία επιβεβαιώνουν πως η απόσταση μεταξύ της στρατευμένης τέχνης και της γκροτέσκας καρικατούρας της είναι μια λεπτή γραμμή, που εύκολα υπερβαίνει κανείς –παρά τις καλές, πιθανόν, προθέσεις του. Και ότι ο αντιμνημονιακός λόγος του σύριζα είναι η πιο απολιτίκ μορφή πολιτικοποίησης, που μόνο σε κωμωδίες μπορεί να σταθεί με κάποιες αξιώσεις. Ο σύριζα είναι το πολιτικό απολιτίκ της εποχής μας.

Σε κάθε περίπτωση, η παράσταση μπορεί να βγάλει γέλιο –δεν είναι απαραίτητο να γελάμε όλοι για τους ίδιους λόγους. Αλλά την ευθύνη για να τη δείτε την αναλαμβάνετε ακέραια εσείς προσωπικά. Η κε του μπλοκ θα πρότεινε εναλλακτικά τους βατράχους, που ανεβαίνουν επίσης αυτό το διάστημα και περιοδεύουν στην επαρχία. Κι αν μιλάμε για αστυνομική λογοτεχνία, τα μυθιστορήματα του σικελιανού καμιλιέρι (με τις περιπέτειες του αστυνόμου μονταλμπάνο), που κι αυτός σύριζα θα ήταν πιθανότατα με ελληνικά κριτήρια, αλλά είναι πολύ πιο αξιόλογη περίπτωση από την αβάσταχτη ελαφρότητα του μάρκαρη..