Να υπηρετούμε το λαό

Περιμένοντας το απογευματινό πανηγύρι στο Σύνταγμα (το γέλιο είναι πολύτιμο σε τόσο δύσκολους καιρούς), η κε του μπλοκ χρωστάει μια αποτίμηση από τα δύο πρώτα μέρη για την πολιτιστική επανάσταση στην Κίνα και θα την επιχειρήσει σε δύο δόσεις. Μία για αυτό καθαυτό το θέμα και μία για κάποιες ενδιαφέρουσες προεκτάσεις του και παρεμφερείς πτυχές που συνδέονται άμεσα με αυτό. Ενώ παράλληλα εκκρεμεί μια αναφορά στην αντίληψη του μ-λ χώρου για το σοσιαλισμό κι ορισμένα προβληματικά σημεία που παρουσιάζει κατά τη γνώμη μου.

Αντιλαμβάνομαι πάντως ότι ο μ-λ χώρος (κι οι οργανώσεις που τον συναπαρτίζουν) δεν έχει ακριβώς ενιαία ή μάλλον ταυτόσημη αντίληψη σε όλα τα ζητήματα, κατά συνέπεια ενδέχεται να προβώ σε κάποιες άδικες γενικεύσεις, καθώς δεν έχω εντρυφήσει στις επιμέρους διαφοροποιήσεις που τυχόν υπάρχουν. Επιχειρώ ωστόσο μια όσο το δυνατόν καλόπιστη κι αντικειμενική κριτική προσέγγιση, με βάση μια μαοϊκή πηγή (που αν μη τι άλλο δεν μπορεί να κατηγορηθεί για αντικινέζικη προπαγάνδα): το βιβλιαράκι του Τσιριγώτη (από το ΜΛ-ΚΚΕ) "έφοδος", που κυκλοφόρησε φέτος και αποτελεί μια χρήσιμη, συνοπτική επισκόπηση της ιστορίας της Π.Ε. και των πολιτικών, θεωρητικών αναφορών της.

Προφανώς η μπροσούρα αυτή δεν αποτελεί πανάκεια. Έχω σημειώσει μάλιστα (και δε νομίζω να το μπερδεύω με κάτι άλλο, όσο ανάκατες κι αν είναι οι σημειώσεις μου) πως σε ένα σημείο αναφέρεται σε "σοσιαλιστικό τρόπο παραγωγής", που αν δεν πρόκειται για αβλεψία της στιγμής, νομίζω ότι είναι χοντρό θεωρητικό λάθος, που αποκόπτει το μεταβατικό σοσιαλιστικό στάδιο από τον κομμουνιστικό τρόπο παραγωγής (και δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από το γεγονός ότι η κομμουνιστική κοινωνία στην αρχική της εμφάνιση φέρει έντονα τα σημάδια της καπιταλιστικής, από τα σπλάχνα της οποίας ξεπήδησε).

(*μεταγενέστερη διόρθωση: το λάθος είναι δικό μου κι οφείλεται σε ένα μπέρδεμα στις σημειώσεις μου. Ο όρος αυτός απαντάται στο βιβλίο του Μπιτσάκη για το σοσιαλισμό [ένα φάντασμα πλανιέται] κι όχι στο βιβλιαράκι του Τσιριγώτη)

Σε κάθε περίπτωση, βρίσκω πολύ πιο γόνιμο κι ευχάριστο (ακόμα κι από τη σκοπιά του απλού αναγνώστη) να διαβάζω ελληνικά κείμενα και αναλύσεις για την Π.Ε. παρά δικές της, πρωτότυπες επεξεργασίες και κείμενα, που είναι μάλλον απλοϊκά και διαπνέονται από έντονη προσωπολατρία, σχεδόν θρησκευτικού τύπου.

Στο τέλος του βιβλίου υπάρχει ένα παράρτημα με μια εγκύκλιο και μια απόφαση της ΚΕ του ΚΚΚ, με πολυάριθμες αναφορές στον πρόεδρο της ΚΕ (!) Μάο, ή το σύντροφο Μάο, που "ξεκίνησε και καθοδηγεί προσωπικά την πολιτιστική επανάσταση" (!) και γενικά μας διδάσκει ένα σωρό πράγματα, που μπορεί να φαίνονται κοινότοπα κι αυτονόητα, αλλά αποκτούν μια ξεχωριστή σοφία από τα δικά του χείλη, στα πλαίσια της "σκέψης Μάο Τσε Τουνγκ", που δεν προϋπήρχε και καθιερώθηκε ακριβώς στα χρόνια της Π.Ε.

Επίσης υπάρχουν αρκετές απλοϊκές φράσεις, που μπορεί να είναι χαρακτηριστικό της κινέζικης γλώσσας (και των μεταφράσεων στα ελληνικά) ή συνειδητή επιλογή του κομμουνιστικού κόμματος, για να εκλαϊκεύσει το λόγο του και να απευθυνθεί πλατιά στις αγροτικές μάζες. Αυτό αποτυπώνεται και στον τίτλο διάφορων ντοκουμέντων, επεξεργασιών, συνθημάτων: το σχήμα των "τριών σε ένα" (που δεν είναι σαμπουάν, αλλά επιτροπή), οι δέκα σημαντικές σχέσεις, "να κυβερνά η πολιτική ή να κυβερνά η τεχνική", "να υπηρετούμε το λαό" (που ήταν και το όνομα ενός παλιού μ-λ εκδοτικού κι η αφορμή για τον τίτλο του κειμένου) "και την επανάσταση ή "να υπηρετούμε τους αντιδραστικούς και την αντεπανάσταση", κοκ.

Ακόμα κι όταν εκφράζουν κάποιες σημαντικές ιδέες, πχ το σχήμα της διπλής συμμετοχής (συμμετοχή των διευθυντικών στελεχών στην παραγωγή και των εργατών στη διεύθυνση) είναι τόσο απλοϊκά που θυμίζουν συνειρμικά τις οργουελικές εντολές απ' τη φάρμα των ζώων: τέσσερα πόδια καλό, δύο πόδια κακό. Αναρωτιέται λοιπόν κανείς αν το περιεχόμενο αυτών των συνθημάτων είναι το ίδιο απλοϊκό με τη μορφή τους, κι επομένως αποτυγχάνει να συλλάβει τη σύνθετη πραγματικότητα και τις αντιφάσεις της, για να οδηγήσει στην επίλυσή τους. Αντιθέτως, μοιάζει να οδηγεί σε επιφανειακή αντιμετώπισή τους και να δικαιολογεί τις υπερβολές, όπως το σύνθημα "κάτω οι ειδικοί" και τη μαζική αποστολή ακαδημαϊκών σε ορυζώνες, για να στρώσουν χαρακτήρα και ταξική συνείδηση (μια βουλησιαρχική λογική, που πλησιάζει την αφέλεια κάποιων αναρχικών προσεγγίσεων). Κι αυτά παρουσιάζονται ως θεωρητική ανάπτυξη του μαρξισμού και η τελευταία λέξη του για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση...

Υπάρχει ο αντίλογος πως η πολιτιστική επανάσταση δεν ήθελε να υποβιβάσει τους διανοούμενους, αλλά να εξυψώσει τους αγρότες και τους εργάτες στο επίπεδο των πρώτων, με άλλα λόγια δεν ήθελε να στείλει τους πανεπιστημιακούς στους ορυζώνες, αλλά τους ορυζώνες στο πανεπιστήμιο, και αυτή τη λογική εξέφρασαν και τα εργατικά πανεπιστήμια στη Σανγκάη. Από την άλλη όμως, διαβάζουμε στην απόφαση της ΚΕ του ΚΚΚ, στο κεφάλαιο για την εκπαίδευση πως "η διάρκεια της φοίτησης πρέπει να ελαττωθεί. Το πρόγραμμα σπουδών πρέπει να μειωθεί και να βελτιωθεί. Το εκπαιδευτικό υλικό πρέπει να αλλάξει ριζικά, ορισμένο μέρος πριν απ' όλα πρέπει να απλοποιηθεί...". Η υπερβολή ως προς τον ταξικό χαρακτήρα της γνώσης (που είναι κομβικής σημασίας ζήτημα) μπορεί να φτάσει στο σημείο της εγκληματικής απαξίωσης του επιστημονικού κεκτημένου, που θεωρείται ταξικό, άρα κι άχρηστο, σε πλήρη αντίθεση με την υπόδειξη του Λένιν για την αφομοίωση όλου του πνευματικού πλούτου των ταξικών κοινωνιών και την περαιτέρω, δημιουργική του ανάπτυξη.

Αντιλαμβάνομαι πως αυτό το κριτήριο, αν και δίνει το μέτρο για τη σοβαρότητα και το στρατηγικό ορίζοντα του εγχειρήματος, δεν επαρκεί για μια συνολική αποτίμησή του, η οποία πάντως υπερβαίνει τις δικές μου δυνατότητες κι απαιτεί πιο συστηματική μελέτη των γεγονότων και των ντοκουμέντων. Τα οποία, εφόσον ευσταθούν (και δεν αμφισβητούνται) τα αποσπάσματα που παραθέτει ο quinto σε προηγούμενη συζήτηση, μπορούν να οδηγήσουν σε εντυπωσιακά συμπεράσματα για την αξιοπιστία και την "αντιρεβιζιονιστική συνέπεια" της μαοϊκής Κίνας. Όπως από την άλλη, μπορεί να βρει κανείς εξίσου ενδιαφέροντα ντοκουμέντα και για την χοτζική Αλβανία (μερικά από τα οποία παρατίθενται και στο βιβλιαράκι του Τσιριγώτη).

Επίσης θα ήταν άδικο να μην αναγνωρίσουμε ότι η Π.Ε. χαρακτηρίζεται από τον ενθουσιασμό και τη μαζική συμμετοχή των μαζών, ενώ ξεσηκώνει μέχρι τις μέρες μας τις αντιδράσεις του σημερινού ΚΚ και της κινέζικης αστικής τάξης. Αυτό ωστόσο δεν απαντά στην εκδοχή που δίνει πχ ο Άναυδος στο δικό του κείμενο, ότι δηλ η Π.Ε. έγινε ή χρησιμοποιήθηκε για την εκκαθάριση των εσωκομματικών αντιπάλων του Μάο.

Κλείνω αυτό το πρώτο μέρος (που αφήνει βέβαια πολλά πράγματα ανοιχτά και δεν κλείνει απολύτως τίποτα) με ένα ενδιαφέρον απόσπασμα, που βρήκα και στο βιβλίο του Τσιριγώτη:

Από αυτό το κλίμα του λυσσαλέου αντιμαοϊσμού δεν ξεφεύγει ούτε ο Ν. Ζαχαριάδης. Ο τελευταίος, αφού καθαιρέθηκε από γενικός γραμματέας του ΚΚΕ στην 6η Ολομέλεια (;956) και εξορίστηκε αργότερα στο Σοργκού της Σιβηρίας, γράφει ανάμεσα σε άλλα το 1967: 

"Ο Μάο Τσε Τουνγκ με τη θεωρία του δεν έδωσε και δε δίνει μαρξιστική-λενινιστική απάντηση στα προβλήματα της εποχής μας γιατί ξεκινά κι εκφράζεται σε μικροαστική-σωβινιστική μεγαλοκινέζικη βάση. Η εσωτερική γραμμή του Μάο, τα τρία κήτη: το μεγάλο άλμα-λαϊκή κομμούνα-γενική γραμμή, αποτέλεσαν ανεδαφική, εξωπραγματική προσπάθεια να πιάσει πουλιά στον αέρα, να πραγματοποιήσει το "κομμουνιστικό όνειρο" χωρίς στήριγμα στις αντικειμενικές δυνατότητες και έκφρασε μικροαστική αδυναμία μπροστά στις δυσκολίες, ανικανότητα για επιστημονική σκέψη και πράξη. Αυτό έριξε την κινέζικη επανάσταση πίσω και είχε διαλυτική επίδραση στο ΚΚ Κίνας. Μέσα στις γραμμές του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος ο μαουτσετουνγκισμός είχε και έχει αποσυνθετική επιρροή. Ένα παράδειγμα από τα πολλά, η τραγική ήττα μας στην Ινδονησία. Και στο Βιετνάμ αντικειμενικά παίζει το παιχνίδι των αμερικάνων. Υπολογίζοντας την κρίση που η θεωρία και η πράξη του Μάο προκάλεσε στο παγκόσμιο κομμουνιστικό και προοδευτικό κίνημα ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός, όπου βασίζεται σ' όλον τον κόσμο ο μαουτσετουνγκισμός, αποτελεί αντιθεωρία στο μαρξ-λενινισμό, οι κουκουέδες δεν μπορούν να έχουν καμία σχέση μαζί του". 

Η τοποθέτηση του Ζαχαριάδη προκαλεί την οργισμένη αντίδραση των εξόριστων πολιτικών προσφύγων, που έχουν συγκροτήσει πολιτικές οργανώσεις αντιπαράθεσης με το ρεβιζιονισμό στην προσφυγιά, οι οποίοι γράφουν: 

Ο Νίκος Ζαχαριάδης με τις επινοήσεις, συκοφαντίες και βρισιές ενάντια στον Μάο Τσε Τουνγκ και το ΚΚ Κίνας δεν κάνει τίποτα το καινούριο παρά αυτά που κάνει ο κάθε αποστάτης του μαρξισμού-λενινισμού όταν, για να βολέψει τον εαυτό του, δίνει εξετάσεις υποταγής στο χρουτσωφικό ρεβιζιονισμό.

Ώστε αποστάτης λοιπόν...

Παρόλα αυτά, η Π.Ε. ασχολήθηκε (είτε στρεβλά είτε σωστά, είτε και τα δυο μαζί σε ένα βαθμό) με πολύ σοβαρά ζητήματα, που θα συναντήσει μπροστά της η σοσιαλιστική οικοδόμηση του μέλλοντος και με αυτή την έννοια θα ακολουθήσει εν καιρώ ένα ακόμα κείμενο, με σχετικούς προβληματισμούς

Στο έδαφος του σοσιαλισμού

Πιάνουμε το νήμα της πολιτιστικής επανάστασης από εκεί που το αφήσαμε χτες και συνεχίζουμε με το δεύτερο και πιο θεωρητικό μέρος. Υπόψη πως παρουσιάζω κάποια σημεία, όπως ακούστηκαν, σε (κατά κάποιον τρόπο, εννοούμενο) πλάγιο λόγο, χωρίς απαραίτητα να τα ασπάζομαι ή να εκφράζω τη δική μου άποψη (εκτός από τα σημεία που το αναφέρω ρητά). Τα σημεία αυτά εκτίθενται συνοπτικά με παυλίτσες (μετά από τελείες) και τυχόν αβαρία κατά τη μεταφορά, πιστώνεται στην κε του μπλοκ.

Για τους μαοϊκούς η Π.Ε. είναι το τρίτο βασικό αγκωνάρι από την ιστορία του επαναστατικού κινήματος, μετά από την Παρισινή Κομμούνα και τον Οκτώβρη του 17'. Κι αν μοιάζει καμιά φορά η αλήθεια τους πελώριο ψέμα, παγωμένη στο χρόνο κι εκτός εποχής, έχουν ωστόσο τη βεβαιότητα πως (όπως λέει κι ο Τσιριγώτης στους μαθητές του): πέντε και πέντε μας κάνουν δέκα και δε θα πάρουμε τη γνώμη του κοινού για αυτό.

Η Π.Ε. (ή ΜΠΠΕ για το μαοϊκό χώρο) απαντά στο ζητούμενο της επαναστατικής πολιτικής-στάσης σε συνθήκες σοσιαλισμού. Κάτι που θυμίζει πολύ τη δική μας φράση [πχ κυβέρνηση] στο έδαφος του καπιταλισμού και το αντίστοιχο πρόβλημα της επαναστατικής πολιτικής-στάσης σε μη επαναστατικές συνθήκες.

Το καινούριο που φέρνει (για αυτούς) ο Μάο δεν ήταν η ιδέα του ενδεχόμενου παλινόρθωσης (κάτι που είχε επισημάνει πχ κι ο Μαρξ στη 18η Μπρυμαίρ, σε ένα απόσπασμα για τις αντιφάσεις και τα πισωγυρίσματα της επανάστασης). Αλλά ο τρόπος που αποκρούεται αυτό κι η θεωρητική ανάλυση των αντιθέσεων, που μπορεί να οξυνθούν και να εξελιχθούν σε ανταγωνιστικές, ενώ δεν είχαν αρχικά τέτοιο χαρακτήρα.

-Η (κατ' αυτούς) νέα Αστική Τάξη (ΝΑΤ) γεννιέται σε τρία πεδία:
στην οικονομία και τη μικρή εμπορευματική παραγωγή, όπου εφαρμόζεται ο νόμος της αξίας κι αναγεννιέται αδιάκοπα ο καπιταλισμός.
Στο επίπεδο του εποικοδομήματος, των ιδεών, των θεσμών, ηθών κι εθίμων.
Στο κόμμα, που αντανακλά κάποιες κοινωνικές τάσεις και δε μένει "αδιάβροχο" απ' αυτές -κάτι που ισχύει ακόμα και στις δικές τους μικρές οργανώσεις, πόσο μάλλον σε ένα κόμμα που πρωτοπορεί στη διεύθυνση μιας κοινωνίας.

-Στη σχέση βάσης-εποικοδομήματος υπάρχουν δύο ειδών αποκλίσεις: ο οικονομισμός που δίνει μονόπλευρα βάρος στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, παραμελεί τις παραγωγικές σχέσεις και την αντίστροφη επενέργεια-αλληλεπίδραση των δύο πόλων, θεωρώντας επαρκείς συνθήκες για την εδραίωση κι ανάπτυξη του σοσιαλισμού τη σοσιαλιστική εξουσία και τη σοσιαλιστική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής.
Κι ο βολουνταρισμός που εκφράζεται πχ από τους αλτουσεριανούς και την κλασική αποθέωση του εποικοδομήματος (με τις "μαοϊκές" αναφορές), που θυμίζουν κάπως τον Κοέλιο: αν θέλεις κάτι πάρα πολύ, όλο το σύμπαν θα συνωμοτήσει για να το πετύχεις.
Το εποικοδόμημα μόνο σε ορισμένες συνθήκες μπορεί να γίνει υλική δύναμη, για να μετασχηματίσει τις παραγωγικές δυνάμεις και σχέσεις.

-Ένα παράδειγμα διαφορετικής έμπρακτης αντιμετώπισης, πχ στο ζήτημα της θρησκείας, ήταν η απόσταση μεταξύ της Αλβανίας που (αυτο)ανακηρύχθηκε σε αθεϊστικό κράτος και της κινέζικης πολιτιστικής επανάστασης, η οποία πάλεψε οργανωμένα ενάντια στις ριζωμένες για χιλιάδες χρόνια κομφουκιανές αντιλήψεις.

-Η περίοδος ως το 56' ήταν η ολοκλήρωση του αστικοδημοκρατικού μετασχηματισμού της Κίνας (που είχε όμως πεντάχρονα πλάνα από το 52'), για να ακολουθήσει το μεγάλο άλμα ως το 60' -χωρίς θεαματικά αποτελέσματα- και μια πενταετής περίοδος μεταβατικής ισορροπίας, μέχρι το ξέσπασμα της Π.Ε. το 66' -που κράτησε ως το 76' και δεν ολοκληρώθηκε το 69' όπως συχνά αναφέρεται.

Τελικά πέτυχε η Π.Ε;
Όχι! Ούτε το μεγάλο άλμα εξάλλου. Αλλά μέτρο της επιτυχίας τους είναι η παρακαταθήκη που άφησαν κι όχι μια κυνική, εμπειρική εκτίμηση εκ του αποτελέσματος, που είναι και το μόνο που ενδιαφέρει τους αστούς. Γιατί ποιος μπορεί να πει πχ ότι ο Μπελογιάννης όντως έχασε;
Υπήρξαν βεβαίως στα πλαίσιά της και κάποιες ακρότητες. Κι είναι γεγονός πως η ανθρώπινη, ταξική φύση δεν αλλάζει, στέλνοντας πχ ένα διανοούμενο να δουλέψει υποχρεωτικά στους ορυζώνες. Αλλά το βασικό ζητούμενο της διαδικασίας αυτής ήταν να έρθουν οι ορυζώνες στο έδρανο.
Η πολιτιστική επανάσταση δεν είναι μόνο ιδέα, οι μάζες χρειάζονται να φαν κιόλας. Σημαίνει όμως πως η πολιτική έχει προτεραιότητα και βρίσκεται στο τιμόνι. Γι' αυτό οι κομμουνιστές δεν κάνουν ποτέ λόγο για σκέτη... οικονομία, αλλά για πολιτική οικονομία.

-Μερικές σκόρπιες, ενδιαφέρουσες επισημάνσεις.
Παρά τις κατηγορίες περί οικονομισμού προς το Στάλιν, αυτός έριχνε το βάρος στον οικονομικό λογισμό κι όχι στη χρηματιστική ανταλλαγή για την ανταλλαγή προϊόντων.
Οι σοσιαλιστικές επαναστάσεις ήταν οι πρώτες που επιχείρησαν να ταυτίσουν-συνταιριάσουν τους δύο πόλους της αντίθεσης λογικού-ιστορικού, στην εξέλιξη της ανθρωπότητας.

-Οι Κινέζοι δεν αρκούνται στην κατάργηση-κοινωνικοποίηση της αστικής, μονοπωλιακής ιδιοκτησίας, αλλά δίνουν βάρος στον καταμερισμό εργασίας, τον τρόπο διοίκησης, κτλ. Όπως προκύπτει άλλωστε κι από το έργο των κλασικών (χειρόγραφο Μαρξ, πρώτη σημείωση για την αλλοτρίωση, αν το σημείωσα καλά), κατά την πρώτη εμφάνιση της ταξικής κοινωνίας, δεν είναι η ιδιοκτησία που προηγήθηκε του καταμερισμού εργασίας, αλλά η ύπαρξη του καταμερισμού είναι που επιβάλλει την ιδιοκτησία ως μορφή.

-Κάνουν λόγο για αντίθεση εκτελεστικής-διευθυντικής εργασίας, που έχει έναν ευρύτερο ορίζοντα από το δίπολο χειρωνακτική-πνευματική εργασία. Μια εργασία μπορεί να είναι κοπιώδης, μηχανική, επαναλαμβανόμενη, χωρίς να είναι απαραίτητα χειρωνακτική.

-Ο σοσιαλισμός δεν είναι απλά μια κομμουνιστική κοινωνία, όπως βγήκε από τα σπλάχνα της καπιταλιστικής, και με τα σημάδια του ταξικού παρελθόντος της ανθρωπότητας, που κουβαλάει για να το μετασχηματίσει, αλλά μια κοινωνία που είναι μάλλον πιο κοντά στον καπιταλισμό, παρά τον κομμουνισμό κι αυτό είναι που αιτιολογεί τη θέση του Στάλιν για όξυνση της ταξικής πάλης.

Αυτό σηκώνει προφανώς αρκετή συζήτηση, καθώς δείχνει αφενός να αντιλαμβάνεται πολύ καλά τις αντιθέσεις και τα προβλήματα που έχει να επιλύσει ο σοσιαλισμός, αφετέρου όμως τον αποσπά κατά κάποιον τρόπο από τον κομμουνισμό, ως κοινωνικό σύστημα (στο βιβλίο του Τσιριγώτη για την Π.Ε. μάλιστα ο σοσιαλισμός αναφέρεται λανθασμένα κι ως ξεχωριστός τρόπος παραγωγής!). Προκύπτει επίσης εύλογα το ερώτημα πώς συνδυάζεται η όξυνση της ταξικής πάλης με την απονέκρωση του κράτους για να φτάσουμε στην ώριμη κομμουνιστική κοινωνία.

-Οι Κινέζοι προσπάθησαν να πατήσουν στην πρακτική πείρα των σοβιετικών και να βελτιώσουν την εφαρμογή της με διάφορα μέσα, που ήταν όλα σχετικά με την παραγωγή και την οικονομία, απαντώντας έτσι στην κατηγορία του ρομαντικού ιδεαλισμού που αγνοούσε τον τεχνικό εκσυγχρονισμό.
Αντί της (κατά βάση αστικής) αμοιβής με το κομμάτι, εφάρμοσαν πειραματικά την αμοιβή με την ώρα και με βάση κριτήρια εξοικονόμησης πόρων, κοινωνικής κατανάλωσης, αλληλεγγύης (μακριά απ' τη λογική του κέρδους). Αντικατέστησαν την προσκοπική λογική (;) ένας για όλους κι όλοι για έναν, με το όλοι για όλους. Προβληματίστηκαν πάνω στη διοικητική απλοποίηση, που θα έφερνε στο επίκεντρο της πολιτικής το μουζίκο και τη μαγείρισσα, κατά τις φράσεις των κλασικών, καθώς και στο αντίστοιχο της κοινωνίας των πολιτών στο σοσιαλισμό, που θα στήριζε τη σοσιαλιστική εξουσία (και αυτή ήταν μια βασική πτυχή της συζήτησης για τα συνδικάτα στη σοβιετική Ρωσία, και της λενινιστικής θέσης, σε διάκριση με την αυτοδιαχειριστική λογική της Κολοντάι και τη στρατιωτικοποίηση που πρότεινε ο Τρότσκι.

Προώθησαν τέλος τα ηθικά αντί για τα υλικά κίνητρα και τα εργοστασιακά πανεπιστήμια στην εκπαίδευση -που για πρώτη φορά επιχειρείται να συνδεθεί πραγματικά με την παραγωγή, αντίθετα με όλες τις αστικές προσεγγίσεις.
Η εκπαίδευση συνιστά ένα ξεχωριστό (και προβληματικό κατά τη γνώμη μου) κεφάλαιο, με την επικράτηση λογικών ενάντια στα τρία συνήθη κέντρα αναφοράς (σχολείο, βιβλίο, καθηγητής) και την υπερβολή στην ταξικότητα της γνώσης, που προκαλούσε στα ελληνικά αμφιθέατρα την ειρωνεία των Κνιτών σφων για το αστικό και το προλεταριακό ηλεκτρόνιο.
Καταγράφω παρεμπιπτόντως και μια ξώφαλτση σπόντα ενός εισηγητή για την πρόταση του ΚΚΕ για το 12χρονο σχολείο και το ερώτημα: σε ποια κοινωνία θα εφαρμοστεί;

Σημειώνω τέλος την παραδοχή ενός εισηγητή ότι δεν είναι ξεκάθαρο ποια από τα κείμενα του Μάο είναι όντως δικά του και ποια ανήκουν στους ερυθροφρουρούς. Κι επιφυλάσσομαι για ένα δικό μου κείμενο που θα κάνει τη σούμα και θα κλείνει τη "μαοϊκή τριλογία".

Μια συζήτηση για την κινέζικη πολιτιστική επανάσταση

Προχτές η κε του μπλοκ βρέθηκε στην ΑΣΟΕΕ, στο διήμερο που συνδιοργάνωσαν τα δύο μ-λ για τα πενηντάχρονα της κινέζικης πολιτιστικής επανάστασης. Ήταν κατά σειρά η τρίτη συζήτηση, το πρωί (προς μεσημεράκι) της Κυριακής και θα 'ταν μάλλον πιο εύκολο να την ξεχωρίσεις από το πάνελ των ομιλητών, παρά από το θέμα της, που διαπλεκόταν οργανικά με αυτά της προηγούμενης μέρας κι όλα σκιαγραφούσαν διάφορες πτυχές της πολιτιστικής επανάστασης, της Π.Ε. ή μεγάλης προλεταριακής (μππε), γιατί τέθηκε μεταξύ άλλων και το ζήτημα αν ήταν κυρίως προλεταριακή ή πολιτιστική, κατά πόσο θα μπορούσε να συνδυάζει και τα δύο, κτλ.

Επηρεασμένος από τον όγκο των πληροφοριών που κρίνω σκόπιμο να μεταφέρω (σε δύο μέρη, ένα πιο ελαφρύ και ένα με πιο βαρύ, θεωρητικό πυρήνα) και από το άγχος των εισηγητών να χωρέσουν όσα ήθελαν να πουν στο προβλεπόμενο μισάωρο (το εντυπωσιακό είναι πως όντως οι πιο πολλοί το τήρησαν), θα ακολουθήσω παρόμοια τακτική και θα παραθέσω σε σημεία-βούλες κάποια στοιχεία (ενδιαφέροντα ή μη, θα το κρίνει ξεχωριστά κάθε σφος αναγνώστης).
Αν κάποιος σφος προτιμά να διαβάσει μια κριτική της Π.Ε. από δική μας, φιλοσοβιετική -σχηματικά μιλώντας- σκοπιά, μπορεί να θυμηθεί εδώ ένα παλιότερο κείμενο του Άναυδου.

Θα προηγηθεί το πιο ελαφρύ μέρος, εν είδει ανταπόκρισης.
Μια βασική μη ανταγωνιστική αντίθεση, που είναι ζήτημα όμως πώς επιλύεται, ήταν μεταξύ παλιού και νέου στοιχείου στο αμφιθέατρο Αντωνιάδου. Από τη μια πχ ένας ασπρομάλλης παππούς που το ρολόι του πήγαινε (αλήθεια τώρα) μία ώρα πίσω, γεμάτο πολιτικούς συμβολισμούς, ή ακολουθώντας τη γραμμή Σιάντου για τη θερινή ώρα -που είναι αστική επινόηση. Κι από την άλλη, μικρά παιδάκια, που χοροπηδούσαν στα πλατύσκαλα του αμφιθεάτρου, έτοιμα για το δικό τους Μεγάλο Άλμα, με μια δόση αριστερίστικης παρέκκλισης. Η νέα γενιά ήταν πλειοψηφία στο κοινό που γέμισε τις σειρές με τα καθίσματα, αλλά υστέρησε δραματικά στον αριθμό των παρεμβάσεων, στο τέλος.

Το δίπολο άρθηκε διαλεκτικά από την ωριαία καθυστέρηση στην έναρξη της συζήτησης, ένα τυπικό χαρακτηριστικό του αριστερισμού, που συνδύασε αρμονικά και τους δύο πόλους. Το κερασάκι στην τούρτα όμως ήταν μια φράση του συντονιστή για τα παραδείγματα από το πρόσφατο και το απώτερο μέλλον, που αν και εκ παραδρομής, κέρδισε το σεβασμό μου για το σουρεάλ και τους συμβολισμούς της. Θα μπορούσε να είναι ατάκα κι από το Inception...

Μία δεύτερη ενότητα (χωρίς πάλη) των αντιθέτων ήταν ο πάγκος με τα βιβλία, που ήταν φαινομενικά ενιαίος, μέχρι που έφτανες στη φάση της πληρωμής.
-Αυτό θα πάτε να το πληρώσετε στην άλλη πλευρά του πάγκου.
Γιατί προφανώς ήταν έκδοση του άλλου μ-λ, που δικαιούταν τα λεφτά από την πώλησή του.

Αλλά το πιο ωραίο ήταν η έλλειψη στις σακούλες, που τις αναπλήρωσαν με πλαστικές διάφανες από σούπερ μάρκετ.
Επαναστατική θεωρία από τα Lidl, θα ήταν ο εύκολος, σατιρικός συνειρμός.
Αλλά η δική μου ήταν από το Σκλαβενίτη -που είναι και "καλός εργοδότης".

Αν κάποιος ενδιαφέρεται πάντως, θα μπορούσε να διαβάσει πχ κάποιο από τα ιστορικά βιβλία του Σαμαρά ("1917-53, η Ιστορία διδάσκει κι εμπνέει", "Γιάλτα ή Πότσνταμ), ένα βιβλίο του Πετρίδη για ορισμένες πτυχές της καπιταλιστικής παλινόρθωσης, ένα αντίστοιχο του Α. Παπαδόπουλου από το άλλο μ-λ, ή τη συλλογή διάφορων επίσημων κειμένων διαλόγου και θεωρητικής διαπάλης των ΚΚ, κατά τις δεκαετίας του 50', του 60' και του 70'.

Δυστυχώς, δεν υπήρχε κανένα κινέζικο (δηλ κάθετο) πανό, τιμής ένεκεν, ούτε καν ένα τατζεμπάο (εφημερίδα τοίχου). Μόνο η Οακκε έχει μείνει συνεπής στην κλασική μορφή (για το περιεχόμενο ας μην το πιάσουμε καλύτερα). Και έτσι το μόνο που έχει μείνει σταθερό, είναι ότι τα περισσότερα από όσα λένε φαίνονται στον κόσμο κινέζικα (ου μην και ρώσικα), πολύ δύσκολα για να τα κατανοήσει και να τον αγγίξουν.

Ας σημειωθεί και η σύμπτωση στα όρια του τρολαρίσματος, με την επιλογή της ΕΡΤ να προβάλει τις μέρες των εκδηλώσεων την αμφιλεγόμενη ταινία του Καλογερόπουλου "όνειρο αριστερής νύχτας", με το μαοϊκό πρωταγωνιστή να αντιλαμβάνεται τις αντιφάσεις και τα αδιέξοδα του χώρου συνολικά (ημών συμπεριλαμβανομένων) και της προσωπικής του διαδρομής. Στη σημερινή συγκυρία βέβαια, το τρολάρισμα δε στοχεύει τόσο στα μ-λ (που δεν έχουν τη δυναμική του παρελθόντος), αλλά στο... όλον αριστεροχώρι, σαν ειρωνικό, κυβερνητικό σχόλιο για τις ιδεολογικές του αγκυλώσεις και για τις αυταπάτες του.

Όσο για το μ-λ χώρο, που δεν έμεινε ούτε αυτός ανεπηρέαστος από τη λαίλαπα του (παλιού και νέου) ΠαΣοΚ, όπως δείχνει πχ η πορεία της Κοε, φαίνεται να έχει χάσει το τρένο (όχι της ΕΤΕ) και να δίνει μάχη οπισθοφυλακών, σε σχέση με το υπόλοιπο αριστεροχώρι. Κι είναι κρίμα από μια άποψη, γιατί αν είχε παραμείνει αυτός η βασική έκφραση του αριστερισμού, μπορεί το επίπεδο της αντιπαράθεσης τουλάχιστον να ήταν υψηλότερο, και να μην περιοριζόταν στα διάφορα μεταβατικά προγράμματα.
Αλλά κάθε εποχή έχει και τον αριστερισμό που της αξίζει.

Κατά την παρουσίαση του πάνελ, είχαμε το συνηθισμένο αστείο με τους πολιτικούς-γεωγραφικούς όρους. Από τα αριστερά... από τα δεξιά μου... Στην άκρα αριστερά... Στην ακροδεξιά ήταν ο Μπίστης από το ΕΚΚΕ (τυχαίο;), αλλά η παρουσίαση ήταν πιο διπλωματική, και ας είναι με την Ανταρσύα. Εδώ ο Γαλάνης ήταν με το Σύριζα...

Ο Τσιριγώτης αθέτησε την κομματική εντολή να διαβάσει από μέσα την εισήγησή του κι όταν τελικά την άρχισε μετά από μια σύντομη εισαγωγή είκοσι λεπτών, αναλογίστηκε σαν τον Κροίσο πάνω στην πυρά το δίκιο της οργάνωσης: Το κόμμα έχει δίκιο, πρέπει να διαβάζουμε. (Κόμμα, κόμμα, πόσο δίκιο είχες...)
Το οποίο όμως έχει διττή έννοια, diplis, όπως το λέει και το βαθύ τουίτερ.

Ο Μανούσακας που τα διάβαζε από μέσα πάντως, νομίζω πως έχασε (για αυτόν ακριβώς το λόγο) το ενδιαφέρον του κοινού, περισσότερο από κάθε άλλον.
Ο Μπίστης ήταν εμφανώς καταβεβλημένος, κατέβηκε πριν το τέλος της εκδήλωσης από το βήμα, για να φύγει, αλλά είχε πολλούς να χαιρετήσει στην πορεία και καθυστέρησε. Παρεμπιπτόντως, κατά την εισήγησή του, συνειδητοποίησα τι σημασία μπορεί να παίρνει για έναν οπαδό της θεωρίας των τριών κόσμων η έννοια "ιμπεριαλιστική περικύκλωση" και ότι στην περίπτωση της Κίνας σημαίνει βασικά πως ήταν περικυκλωμένη από το... "σοβιετικό σοσιαλ-ιμπεριαλισμό"!!

Ο Γαλάνης μίλησε για μετωπικά υποκείμενα και τις αρχές της Π.Ε. που θα έπρεπε να εφαρμοστούν και στις μεταξύ τους σχέσεις, δηλ τις σχέσεις μεταξύ των μαοϊκών οργανώσεων με τις... ενδομαοϊκές αντιθέσεις. Κάτι που μπορεί να κατέληγε πάντως σε εκκαθαρίσεις ενάντια στους... καπιταλβαδιστές (δηλ αυτούς που βαδίζουν προς τον καπιταλισμό κι υπήρχε στα κινέζικα ως όρος).

Ενώ ο Μάνος (από τα μ-λ) τοποθετήθηκε (χαριτολογώντας) ως... "μη συνεπής σταλινικός", κάτι που ήταν εσωτερικό αστείο, για να διασκεδάσει κάτι που είχε ειπωθεί την προηγούμενη μέρα. Αλλά είχε το περισσότερο ζουμί, κατά τη γνώμη μου, που θα το δούμε -καλώς εχόντων των πραγμάτων- αύριο.

Ως τότε κρατάμε το σχόλιό του για την ενασχόληση των Κινέζων με την προληπτική ιατρική -που στις μέρες μας φτάνει με ανορθολογικές κυρίως μορφές: βελονισμός, τάι-τσι, κτλ. Και το 'ανέκδοτο' με τα "ευρήματα" κατά τη διάρκεια της κατασκευής ενός μεγάλου έργου στην Κίνα, όπου ήρθαν στο φως απολιθωμένες ακαθαρσίες από το 1600 πΧ και την περίοδο των Μινχ, αν το σημείωσα σωστά. Κάτι που δείχνει συμβολικά ότι οι Κινέζοι έπρεπε να ξεκινήσουν να χτίζουν στην κυριολεξία πάνω στα σκατά, και ξεκινούσαν την προσπάθειά τους από πολύ χαμηλά...

Η πολιτιστική μας κληρονομιά

Σημειώσεις για το θέμα της Έκθεσης στις φετινές Πανελλαδικές εξετάσεις

Της πατρίδας μου η σημαία έχει χρώμα γαλανό
Μα του χρήματος το χρώμα είν’ θαρρώ το πιο γλυκό

Ο πολιτισμός δε μας αφήνει κάποιου είδους διαθήκη για να κληροδοτήσει κάτι, ούτε μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά με όρους κληρονομικού δικαίου ή με τα γονίδια ενός, υποτίθεται, καθαρού DNA –που υπάρχει μόνο σε βρώμικα μυαλά. Αν αγνοείς πχ τον Ξένιο Δία (της αρχαιότητας, όχι του Δένδια) και παθαίνεις «πολιτισμικό σοκ» με τους μετανάστες φτωχοδιάβολους που συναντάς στο δρόμο, γίνεσαι ο χειρότερος (πας μη Έλλην) βάρβαρος. Και δε μετέχεις ουσιαστικά της αρχαίας ελληνικής παιδείας, ούτε κι οποιουδήποτε άλλου πολιτισμού. Μπορείς όμως να έχεις πολλές μετοχές και να γίνεις μεγαλομέτοχος σε κάποια επιχείρηση-μονοπώλιο, που να παράγει μαζικό «πολιτισμό», καθορίζοντας τις νέες πολιτιστικές τάσεις και το κοινό που θα τις καταναλώσει.

Στην Ελλάδα λοιπόν έχουμε χωρίσει πολιτισμένα με την πολιτιστική μας κληρονομιά κι εκθέτουμε τα απομεινάρια της στους αρχαιολογικούς μας χώρους, για να βγάλουμε τα προς το ζην (αν και δεν έχουν το σουξέ και την εμπορικότητα άλλων ιερών λειψάνων). Αφήσαμε τον πολιτισμό να πεθάνει, για να πάρουμε την κληρονομιά του –όπως πχ στη διαφήμιση του Τζόκερ ή τις ταινίες του Δαλιανίδη, που πανηγυρίζουν «πέθανε ο θείος». Αλλά ερχόταν πακέτο μαζί με μπόλικες υποχρεώσεις, που μας έπεφταν κομμάτι βαριές. Και αφού μας παρακρατήθηκε ένα μέρος από τη φορολογία (τα ελγίνεια μάρμαρα, μία καρυάτιδα κι άλλα λάφυρα λεηλασίας), κρατήσαμε από τα υπόλοιπα μόνο τα μάρμαρα και τους γραμματικούς τύπους των αρχαίων κειμένων στην καθαρεύουσα –αλλά χωρίς το πνεύμα τους και την ουσία τους· και τη δουλοκτητική δημοκρατία των Αθηναίων, με κάποιους απαραίτητους (σημιτικούς) εκσυγχρονισμούς. Μια αέναη, διαλεκτική διαπάλη των ζωντανών με την κληρονομιά των νεκρών, που είναι πιο ζωντανή κι από εμάς τους ζωντανούς και τη ζωή εν τάφω –σαν αυτόν της Αμφίπολης.

Όσο για την παιδεία, μαθαίνουμε στο σχολείο ανιστόρητα σχήματα για τον τρισχιλιετή ελληνορθόδοξο πολιτισμό (τόσο αρμονική σύνδεση, όπως αν πεις σοσιαλφιλελεύθερος) και διδασκόμαστε ότι του έλληνα ο τράχηλος ζυγό δεν υπομένει, αλλά διαπραγματεύεται πόσο σφιχτά θα είναι και αν μπορεί να τον ξελασκάρει λιγάκι, χωρίς να κουνήσει το χέρι του, παρά μόνο στην κάλπη. Διαπαιδαγωγούμε γνήσιους ελληνάρες, άχρηστους πολίτες, που ιδιωτεύουν κι αμπελοφιλοσοφούν άνευ μαλακίας (αλλά το χάνουν στη μετάφραση και κρατάνε μόνο την κατακλείδα της φράσης). Εδώ δε μαθαίνουμε καλά-καλά νεότερη ιστορία του τόπου μας, όπου όποια πέτρα κι αν σηκώσεις, θα βρεις κάτω τα χνάρια του λαϊκού κινήματος και των αγώνων του· πόσο μάλλον των πιο παλιών χρόνων.

Σταματάω εδώ, για να μην υπερβώ το όριο των λέξεων και κατέβει ο βαθμός και κλείνω περίπου όπως άρχισα. Γιατί πολιτισμός σημαίνει φως, κι ας είναι πάντα συννεφιασμένα και μουντά τα πλάνα στις ταινίες του Αγγελόπουλου, για να δείξει τη βασική αντίφαση σε μια χώρα, λουσμένη στο φως και την παράδοση, που βυθίζεται στο σκοτάδι όσο πάει και πιο πολύ.

Πολιτισμός σημαίνει φως, μα ο αστικός σκοταδισμός,
μας φέρνει το μεσαίωνα, ας μου ‘λεγες να αραίωνα

Αναδημοσίευση από Ατέχνως

Συνομιλίες με την κρούπσκαγια

(Από το ομώνυμο ανέκδοτο βιβλίο του μίλοβαν τζίλας
στο κεφάλαιο το σωστό τηλεφώνημα μιας τηλε-φόνισσας)

Όσοι έχουν δώσει την παιδιατρική μπορούν να καταλάβουν τι έχω περάσει (ως μάθημα κι ως κατάσταση).
Από χτες άρχισα να αποκτώ ξανά επαφή με τα πράγματα και να γίνομαι πολιτικό ζωάκι κι όχι σκέτο ζώο.

Πριν πάμε στην εκδήλωση του κμε για την κρίση, συντροφοπλακωνόμασταν με έναν σφο απ' το κόμμα για την τακτική μας στην ιατρική.
Απ' αυτό εμπνεύστηκε κι ο βλαντιμίρ ιλίτς το βιβλίο του δύο τακτικές της σοσιαλδημοκρατίας στην ιατρική, όπου αναπτύσσει την περίφημη θέση του για δημοκρατική δικτατορία του πρεκαριάτου και της φοιτητιάς, που αντικειμενικά είναι η μόνη λύση.
Κι ας ψαχνόμαστε ακόμα να βρούμε τι εννοούσε με αυτό. Ως γυναίκα του έχω πιστεύω ένα λόγο παραπάνω στην ερμηνεία του.

Η ιατρική είναι ταξική σχολή (με την κακή έννοια). Οι μισοί είναι γόνοι μεγαλογιατρών και δεν έχουν ταξικό συμφέρον να μας ακούσουν.
Ο τυπικός δαπίτης έρχεται στη σχολή του με τη μερσεντές. Οι εαακίτες είναι εναλλακτικοί κι έρχονται με τσερόκι.
Εγώ με το ποδήλατό μου νιώθω σαν μαοϊκό απολίθωμα της πολιτιστικής επανάστασης.

Έχοντας το πρόβλημα επιβίωσης βασικά λυμένο, η σχολή έχει αναπτύξει έναν σούι γκένερις γκεβαρισμό σε στιλ ημερολόγια μοτοσικλέτας. Αλτρουισμός, γιατροί χωρίς σύνορα, να βοηθήσουμε τους φτωχούς. Το τσερόκι παίρνει τη θέση της ποδερόσα και οι γκεβαρίστας τη θέση των μκο και της γιούνισεφ.

Άντε να αναπτύξεις ταξική συνείδηση σε τέτοια σχολή. Απ' τους συντρόφους τα 'χουν καταφέρει οι μισοί περίπου. Κι απ' τους εαακίτες της ιατρικής είναι ζήτημα αν χωράνε οι πέντε απ' τους πενήντα στο μέτωπο που θέλουμε.

(Σ.σ. μπ.απ.: σε αυτό το σημείο της επισήμανα την εκπληκτική ομοιότητα με τις νόρμες τύπου ένας στους δέκα που έβγαζε από τα κεντρικά ο σύντροφος με το μουστάκι για τις εκκαθαρίσεις. Κι οι επιτροπές περιοχής ξεχύνονταν μετά με σταχανοβίτικο ζήλο να υπερκαλύψουν το πλάνο.

Η ίδια σκέψη μου ήρθε κι αργότερα που μου έλεγε για έναν πουλημένο συνδικαλιστή πόσο ξύλο ήθελε (είχε συμφωνήσει για απλήρωτες κυριακάτικες υπερωρίες για το καλό της επιχείρησης). Ονόματα δε λέμε, παρατάξεις δε θίγουμε, αλλά συνασπισμένος ήτανε.
-Μα αν είναι έτσι, που διαφωνείς με τα γκούλαγκ για τους κουλάκους; τη ρώτησα.
Αλλά η ναντιέζντα ήταν υπέρμαχος της απογκουλαγκοποίησης.
-Όχι αυτό θα ήταν υπερβολή, μου είπε. Και μου θύμισε συνειρμικά τη σφοδρή κριτική του κόμματος για τα λάθη, τις υπερβολές και τις παραλείψεις επί στάλιν.
Μπορεί να τρώνε τα μουστάκια τους με το σύντροφο με το μουστάκι, αλλά κατά βάθος η ναντιέζντα είναι ό,τι ο μπρέζνιεφ για το ραφαηλίδη: στάλιν χωρίς αίμα. Τυπικό απολίθωμα δηλ κι αυτή. Όπως όλοι μας άλλωστε).

Στην ιατρική λοιπόν, πρέπει να ανοίγουμε μέτωπο ενάντια και στα εαακ, όχι μόνο στη δαπ. Όπως κάνουμε δηλ και στο πολυτεχνείο, όπου η αντιπαράθεση με τους αριστεριστές είναι επιπέδου και γι' αυτό βγάζουμε τα καλύτερα στελέχη.
Οι εαακίτες της ιατρικής δεν είναι σύντροφοί μας. Δεν τρέμουν από οργή για την αδικία, αλλά στη σκέψη του κρύου της σιβηρίας που τους περιμένει.

Η αίθουσα της εκδήλωσης ήταν φίσκα (σ.σ μπ.απ: από απολυμένα γκόλντεν μπόις και μη μονοπωλιακή αστική τάξη όπου κι απευθυνόμαστε πλατιά με την πρότασή μας για έξοδο απ' την κρίση).

Ο τρίτος ομιλητής από το κόμμα ήταν πολύ καλός, ο λόγος του χοροπηδούσε!
Αλλά ο πρώτος το έριξε στη βαριά κουλτούρα με αποσπάσματα από το κεφάλαιο και τον έχασα. Ούτε σημειώσεις δεν κράτησα, ήταν μάταιο. Ευτυχώς θα βγουν οι εισηγήσεις στην κομεπ, να τις δω ήσυχα κι απλά.

Έπιασα μόνο το σημείο που έλεγε για τη βασική αντίφαση του καπιταλισμού (κοινωνικός χαρακτήρας παραγωγής, αλλά ατομική ιδιοποίηση των καρπών της) και χάρηκα.
Ο κόσμος γενικά χαίρεται όταν του λένε κάτι που καταλαβαίνει. Σχεδόν κολακεύεται. Ίσως γι' αυτό να μη μας συμπαθεί τόσο. Σε αντίθεση με τους λαϊκιστές κάθε απόχρωσης.

Γιατί όμως τέτοια εμμονή με την οικονομία; Καμιά φορά καταντάει μονόπλευρο. Όπως στις θέσεις μας για τη σοβιετία.
Γιατί καθορίζει τόσο πολλά ο νόμος της αξίας; Μόνο τα οικονομικά μετρούσαν; Τι ήταν η σοβιετία μας, μια απέραντη εταιρεία;
(Τον ειρμό της σκέψης της έκοψαν άγρια κάτι βάρβαρες, γεωργιανές φωνές, που σκέπαζαν τη δική της.
-Πρέπει να κλείσω. Φωνάζει πάλι ότι κουράζω τον βλαντιμίρ ιλίτς περισσότερο απ' όσο επιτρέπουν οι γιατροί. Θα σε πάρω εγώ αργότερα.
Το αργότερα δεν ήρθε ποτέ...)

(της ανταποκρίτριας του σφυροδρέπανου στην αθήνα, ναντιέζντας κονσταντίνοβα
για την αντιγραφή και μεταφορά των σκέψεών της, μπρεσνιεφικό απολίθωμα)

Υγ: μια φαρμακόγλωσσα, αλλά έμπιστη πηγή μου είπε πως διασταυρωμένα ο λένιν είχε γκόμενα, αλλά δεν το πολυλέμε παραέξω για να μην χαλάσει το προφίλ του. Του το είπε ο πατέρας του που ήταν παλιά μουλάς.
Δίστασα, σκέφτηκα να της το πω. Αλλά όχι, δεν θα παίξουμε το παιχνίδι των σταλινικών, να αναπαράγουμε τα ψέματά τους. Είναι γνωστό πόσο μισούν τη ναντιέζντα κι ότι λεν διάφορα για να την πληγώσουν.

Επιμύθιο

Αυτό που γίνεται με την ανάλυση της κρίσης είναι σκέτος παραλογισμός.
Οι ναρίτες έχουν βαλθεί να αποδείξουν ότι δεν είναι μια τυπική κυκλική κρίση, αλλά κρίση με ένα σωρό καινούρια ποιοτικά χαρακτηριστικά. Πιστεύοντας έτσι ότι αποδεικνύουν την θεωρία τους για το νέο, ολοκληρωτικό στάδιο του καπιταλισμού. Απόδειξη δηλ του νέου σταδίου δια της κρίσης. Την οποία υποθέτω πως μπορούμε να ονομάσουμε ολοκληρωτική. Πριν μας έρθει στο καπάκι η νευρική.

Τι μπορεί να είναι όμως μια καπιταλιστική κρίση εάν δεν είναι κυκλική;
Μήπως η τελική κρίση του καπιταλισμού; Επιθανάτιος ρόγχος; Μόρταλ κόμπακτ; Φάιναλ κάουντ-ντάουν; Θανάσιμη αγωνία; Κατάρρευση;
Το δικό μου φτωχό, δογματικό μυαλό δε φτάνει να σκεφτεί κάτι άλλο.

Απ' την άλλη το κόμμα έχει τη λογική του λίνεκερ για το ποδόσφαιρο.
Η ζωή είναι ένα παιχνίδι με 6 δισεκατομμύρια παίκτες, όπου παίζουν διάφορες αντίπαλες τάξεις και στο τέλος δικαιώνεται ο μαρξισμός κι οι εκτιμήσεις του κόμματος.
Ύφεση ο καπιταλισμός; Δικαίωση εμείς.
Κρίση του συστήματος; Το καλύτερό μας.
Άνοδος της οικονομίας; Δεν αλλάζει κάτι. Δικαίωση είναι κι αυτό.
Ό,τι γίνεται, συμβαίνει κατά τας γραφάς και βασικά το είχαμε προβλέψει.

Δε λέω, βασικά έτσι είναι και το δίκιο είναι με το μέρος μας.
Όμως πρέπει να βλέπουμε το καινούριο, πέρα από τη συνεχή δικαίωση του ότι ένα κι ένα κάνουν δύο. Που ακόμα κι αυτό αμφισβητείται στις μέρες μας (ειδικά αν σε έχει βαρέσει ο μεταμοντερνισμός κατακούτελα).
Το βασικό είναι να δούμε πώς θ' αφήσουμε τις θέσεις άμυνας για να κάνουμε την οικονομική κρίση συνολική κρίση του συστήματος. Σε αυτό χωλαίνουμε ακόμα.