Αλύγιστοι και ευλύγιστοι

Αν υπάρχει κάτι που να ξεπερνά το μίσος (ταξικό) των αστών για το κόμμα της εργατικής τάξης, θα το βρούμε σίγουρα στο φάσμα του ποικιλώνυμου οπορτουνισμού. Σε δυνάμεις που επιχείρησαν να το διαλύσουν, που μισούν τη δομή τους, τους ηγέτες του, την οργάνωσή του. Μα πάνω από όλα τις θέσεις του, καθώς τάσσεται δογματικά υπέρ της ταξικής πάλης και οτιδήποτε κινεί τον τροχό της ιστορίας προς τη σωστή πλευρά.

Ή μάλλον, όχι. Πάρ’ το από την αρχή.

Δύο πράγματα είναι άπειρα στο γνωστό σύμπαν. Η βλακεία και το μίσος του αριστεροχωρίου για το ΚΚΕ. Και για το πρώτο δεν είμαι εντελώς βέβαιος, αλλά πολλές φορές είναι όρος-προϋπόθεση για το δεύτερο. Το αριστεροχώρι μισεί το κόμμα πιστά, δογματικά, διαχρονικά -μίσος παντούς καιρού και εποχής-, σχεδόν παραπάνω και από το αστικό κράτος. Στην τελική, αυτό (το κράτος) απλώς τη δουλειά του έκανε -πχ να εξορίζει και να σκοτώνει αγωνιστές. Στην πορεία όμως ο οπορτουνισμός ανακάλυψε ότι είναι παρεξηγημένο, ότι μπορεί να αλλάξει, να γίνει φιλικό, κοινωνικό, δημοκρατικό (να μας μυρίσει θέλει). Και πρακτικά το αγάπησαν -παρά τα καβγαδάκια της σχέσης τους. Η αγάπη όλα τα νικά, κινεί βουνά, αλλάζει ακόμα και το (μίσος για το) κράτος -σε αντίθεση με το «απολιθωμένο» κόμμα, που μένει κολλημένο στα ίδια.

Αν κάτι είναι (ακόμα) πιο «γαμάτο» από το να μισείς το ΚΚΕ και να το κάνεις πολιτική άποψη, είναι να χρησιμοποιείς εναντίον του, ως τεκμήρια της εμπάθειας- δικά του εμβληματικά στελέχη, που γεννήθηκαν και αναδείχτηκαν από τις γραμμές του. Πόσο μάλλον -κερασάκι στην τούρτα ενός όχι τόσο ντροπαλού αντικομμουνισμού- αν είχαν φροντίσει με ρητές δηλώσεις και πράξεις να αποτρέψουν αυτό ακριβώς: να λερώσει κάποιος το κόμμα τους, με το όνομά τους.

Τι κι αν ο Πλουμπίδης στήθηκε στο απόσπασμα, φωνάζοντας «ζήτω το ΚΚΕ»; Τι κι αν ήταν βέβαιος πως το κόμμα του θα βρει την αλήθεια και θα τον αποκαταστήσει -όπως και έγινε; Τι κι αν ο Νίκος Ζαχαριάδης έγραψε πως τίποτα δεν έχει να χωρίσει με το Κουκουέδικο; Κι ότι κανείς δεν μπορεί να το χτυπήσει στο όνομά του;

Τι να μας πουν δηλαδή; Λες και αυτοί ξέρουν καλύτερα (από το αριστεροχώρι) τι έλεγαν και τι εννοούσαν. Στο τέλος της μέρας (μιας καφενειακής συζήτησης ή ενός διαδικτυακού σημειώματος), μένεις με την εντύπωση (αν όχι εδραιωμένη βεβαιότητα) πως η πιο σημαντική στιγμή στην πολιτική τους διαδρομή ήταν η ρήξη τους με το κόμμα.

-Για τον Πλουμπίδη πως τον κατήγγειλε ως πράκτορα και αμφισβήτησε την εκτέλεσή του.
-Για τον Βελουχιώτη πως τον διέγραψε και τον οδήγησε στο αδιέξοδο και την αυτοκτονία.
-Για τον Ζαχαριάδη πως αυτοκτόνησε, αφήνοντας το κουφάρι τους στους Μπρέζνιεφ, Κολιγιάννη, Φλωράκη και σία.

Ειδικά για τον Πλουμπίδη, στο τέλος μπορεί να ξεχάσεις ποιος ευθύνεται για την εκτέλεσή του. Το μετεμφυλιακό αστικό κράτος (που τον κυνήγησε, συνέλαβε, φυλάκισε, καταδίκασε) ή το Κόμμα-Κρόνος που τρώει τα παιδιά του και τον αποκήρυξε ως χαφιέ.

Κι αν αυτά έμεναν στο καφενείο ή το διαδίκτυο (από τον Μπάμπη τον Σουγιά, τον Rebel7 ή τον Antifa13) μικρή σημασία θα είχαν -και έχουν. Αν όμως ντύνονται με «επιστημονικό κύρος» από ιστορικούς - πανεπιστημιακούς -με ελαφρώς διαφορετικές διατυπώσεις, αλλά παρόμοια ουσία; Ένας ακαδημαϊκός λόγος, ένα είδος... «επιστημονικού οπορτουνισμού», που δε βλέπει ηρωικές μορφές, που μένουν αλύγιστες, πιστές στις αρχές τους -ακόμα και όταν το κόμματους αδικεί κατάφωρα. Παρά μόνο τραγικές, μοιραίες φιγούρες, τσακισμένες στις μυλόπετρες της ιστορίας, θύματα ενός απάνθρωπου κομματικού μηχανισμού -που τρώει τα παιδιά του αχόρταγα.

Και ο λόγος αυτός (της ανήκει) συνεχίζει αναλόγως.

Ο εμφύλιος δεν ήταν μια ένοπλη κορύφωση της ταξικής πάλης, αλλά διχασμός και συλλογικό τραύμα. Δεν άφησε παρακαταθήκη αλλά μια ανοιχτή πληγή και έναν λαό που πληγώθηκε γιατί πολέμησε -και όχι γιατί δε νίκησε-, «σακάτηδες» της ιστορίας, που ψάχνουν να βρουν τι τους χτύπησε, πώς την πάτησαν. Και εδώ μπαίνει η θεωρία της μπανανόφλουδας. Ο Δεκέμβρης δε δήλωνε την πρόθεση της αστικής εξουσίας να εκμηδενίσει με κάθε μέσο (φωτιά και τσεκούρι) την απειλή του λαϊκού κινήματος. Υπήρχε μονάχα μια παγίδα (μπανανόφλουδα) που την πατήσαμε πρόθυμα, και γίναμε μια ευρωπαϊκή μπανανία -πολιτικά μιλώντας- αντί να τρέχουμε ανέμελοι και ευημερούντες στα κοινοβουλευτικά λιβάδια της αστικής νομιμότητας.

Κατ’ επέκταση, δεν υπάρχει και δικτατορία του προλεταριάτου -ως στόχος για το κίνημα. Γιατί αυτό θα σήμαινε πως υπάρχει και δικτατορία του κεφαλαίου, δηλαδή απόλυτη, απεριόριστη αστική εξουσία, που πρέπει να ανατραπεί. Κι αυτό θα ακύρωνε τον ρόλο τους και τον δικό τους στόχο: να κάνουν αυτό το σύστημα καλύτερο, ανθρώπινο, και να ζήσουμε (ακόμα) καλύτερες μέρες -«σοσιαλιστικές». Μια αλλαγή όπου όλα τριγύρω αλλάζουνε και όλα τα ίδια μένουν -αλλαγές βλέπω, Αλλαγή δε βλέπω, όπως είχε πει και ο Χαρίλαος.

Υπάρχουν μόνο απλοϊκά σχήματα: θύτες και θύματα -ή και τα δύο, σαν τον Ζαχαριάδη. Που χρειαζόταν -και βρήκε- έναν ήρωα (στο πρόσωπο του Μπελογιάννη) και έναν προδότη (στο πρόσωπο του Πλουμπίδη). Και ιδού πώς, μια ιδιωτική φράση, εξόχως φορτισμένη, της Διδώς/ούς Σωτηρίου δημοσιεύεται και προτείνεται ως σοβαρή ιστορική ερμηνεία...

Όσο για τον Πλουμπίδη, είναι μια γλυκιά, μειλίχια μορφή, αγαπητή σε όλους (εκτός από την ηγεσία), που... «πήγε ενάντια στη γραμμή» της τελευταίας, φτιάχνοντας την ΕΔΑ ή παίρνοντας πρωτοβουλία για το ιστορικό συλλαλητήριο επί Κατοχής κατά της πολιτικής επιστράτευσης -επειδή πήρε ορισμένες αποφάσεις ή το ελεύθερο για κάποιους ελιγμούς, υπό χρονική πίεση και χωρίς δυνατότητα άμεσης επαφής με το ΠΓ.

Δεν είναι όμως ο καθοδηγητής της ΟΠΛΑ -που εκτελούσε δωσίλογους, προδότες και εχθρούς του κόμματος. Δεν αναφέρεται ως στέλεχος που αναδεικνύεται στην Ενωτική ΓΣΕΕ και την Προφιντέρν, συμμετέχει στο τελευταίο συνέδριο της Κομιντέρν, γαλουχείται πολιτικά στη Σοβ. Ένωση. Δε χρειάζεται να σκαλίζουμε την ενεργό συμμετοχή του στις αποφάσεις και τη γραμμή του ΚΚΕ ή τις θέσεις του για το πρώτο γράμμα του Ζαχαριάδη (το θεώρησε πλαστό λόγω της αναφοράς στον Μεταξά) και τη στάση των κομμουνιστών στον πόλεμο -από τις γραμμές της «παλιάς ΚΕ».

Κρατάμε μονάχα ό,τι τον παρουσιάζει ως διαλλακτικό, ευλύγιστο, σχεδόν υπερκομματικό. Και βασικά του αφαιρούμε και τον τίτλο-χαρακτηρισμό του αλύγιστου.

Ο Νίκος Πλουμπίδης ανήκει σε μια μακρά σειρά μελών και στελεχών του ελληνικού και του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος, τα οποία κατηγορήθηκαν ως χαφιέδες, απομονώθηκαν, συχνά εξοντώθηκαν, για να αποκατασταθούν αργότερα, όταν οι κομματικές και πολιτικές συνθήκες, καθώς και οι συσχετισμοί είχαν αλλάξει. Στην ελληνική περίπτωση αποτελεί αναμφίβολα την πιο χαρακτηριστική και τραγική περίπτωση. Η τραγικότητα της δικής του περίπτωσης αφορά τη διπλή παράλληλα καταδίκη του: από το μετεμφυλιακό κράτος και από το κομμουνιστικό κόμμα. Με τα γράμματά του επιχειρεί να απαντήσει σε μια κατηγορία που δεν γνωρίζει, ανακαλώντας από τη μνήμη του όσα θεωρεί ότι μπορεί να σχετίζονται, και παράλληλα ανοίγει σε μας ένα μοναδικό παράθυρο στον αξιακό του κόσμο. Η εικόνα του δεν είναι εκείνη του «αλύγιστου» αγωνιστή. Διακατέχεται από μια συνεχή θλίψη, κυρίως για την κομματική καταδίκη του και όχι για τον επερχόμενο θάνατό του, τον οποίο κάποτε αντιμετωπίζει ως λύτρωση. Μέσα από τις χαραμάδες του λόγου του εμφανίζεται η προσωπική πικρία και το συναίσθημα της αδικίας από τους συντρόφους του. «Πολλές φορές με έπιασε από το παράπονο γιατί όλοι οι σ. του ΠΓ με γνώριζαν προσωπικά και ΠΟΤΕ δεν τους κακολόγησα ούτε σαν πρόσωπα, ούτε σαν ηγεσία του κόμματος». Σύντομα όμως, με τη λογική, εξορίζει το συναίσθημα θεωρώντας ότι συσκοτίζει τον πολιτικό χαρακτήρα της υπόθεσης.

Παράπονο, πικρία. «Ομπίντα» που θα έλεγε και ένας μακαρίτης ηθοποιός (παλιός μαοϊκός, υπέρμαχος του «ΝΑΙ» τον Ιούλιο του ’15) σε άλλα συμφραζόμενα, για έναν άλλο αλύγιστο. Πάλι καλά που είχαν το δικαίωμα να γράφουν στιχάκια (να πολεμάνε) και να τραγουδάνε: μην καρτεράτε να λυγίσουμε μήτε για μια στιγμή...

Λογοτεχνική παρένθεση.

Ο «αλύγιστος» του Κ. Κοτζιά είναι ένα πολύ δυνατό μυθιστόρημα, που είχε κυκλοφορήσει αρχικά με διαφορετικό τίτλο -πριν από τη χούντα- για να επανεκδοθεί στη μεταπολίτευση. Αναφέρεται στις τελευταίες μέρες του Πλουμπίδη και κατά έναν τρόπο είναι περίπου ό,τι και η εντολή της Σωτηρίου για το τέλος του Μπελογιάννη και των συντρόφων του. Πιο σκοτεινό, εσωτερικό, με εκτενείς μονολόγους, ένα δυνατό ψυχογράφημα του Πλουμπίδη, της ηρωικής μάχης που έδωσε, των πολλαπλών εμποδίων που είχε να ξεπεράσει, του αγώνα του να μείνει στο ύψος της περίστασης και να τιμήσει το κόμμα του, μέχρι τέλους. Έχει σαφές, έντονο αντιζαχαριαδικό στίγμα, στο πνεύμα της επίσημης κομματικής γραμμής τον καιρό που γράφτηκε Αλλά η βασική αρετή του είναι ότι αναδεικνύει την ανθρώπινη αξία του Πλουμπίδη μέσα από τις πράξεις του. Μας τον παρουσιάζει ως έναν ήρωα που δρα συνειδητά και πολιτικά και όχι ως μια τραγική φιγούρα που τσακίζεται στις συμπληγάδες του κράτους και του κόμματος -με έμφαση πάντα στο δεύτερο σκέλος- και υποτάσσεται μοιραία.

Ζαχαριαδική παρένθεση -με τον τόνο στη λήγουσα και όχι στην προπαραλήγουσα, όπως συνήθιζαν μετά την 6η ολομέλεια...

Ο «αλύγιστος Νίκος» είναι μια φετινή ταινία-ντοκιμαντέρ, που εστιάζει αρκετά στην ανθρώπινη πλευρά του Ζαχαριάδη, τη φιλία του με τον Πάρνη, τη σχέση του με τον γιο του, Σήφη, και το δραματικό τέλος. Πέρα από τις πολλές, σοβαρές αδυναμίες του, πολιτικές, ιστορικές και καλλιτεχνικές (για τις οποίες μπορείτε να διαβάσετε αναλυτικά εδώ), το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι σε ελάχιστα σημεία δικαιολογεί τον τίτλο της. Αποτυγχάνει συνειδητά να δει το ανθρώπινο μεγαλείο του Ζαχαριάδη μέσα από τις πολιτικές πράξεις του, αγνοεί ακόμα και το (συγκλονιστικό και βαθιά πολιτικό) «γράμμα από την άλλη πλευρά», λίγο πριν την αυτοκτονία του -που είχε επίσης πολιτική ουσία. Μας παραδίδει μια... ευλύγιστη ματιά, που φέρνει στα μέτρα της έναν αλύγιστο της ταξικής πάλης και καταφέρνει μάλλον να τον ευνουχίζει ως προσωπικότητα, παρά να του περιποιεί τιμή.

Κι ο μόνος λόγος που όλα αυτά γράφονται κάπως στρογγυλεμένα και σε χαμηλούς τόνους, είναι ο Σήφης («Αλεξέι» για τους «φίλους» Ρώσους) Ζαχαριάδης, που είχε ενεργό συμμετοχή στην παραγωγή του ντοκιμαντέρ, αλλά τη μικρότερη ίσως ευθύνη για το τελικό αποτέλεσμα (κυρίως φταίνε όσοι μιλάν μαζί του αλλά δεν τον προστάτεψαν), όπως άλλωστε και ο Δ. Πλουμπίδης για τον «Κόκκινο δάσκαλο».

Δεν είναι πως ο Σήφης δε σηκώνει από κριτική. Αλλά είναι τόσο γλυκιά φυσιογνωμία, που σε κάνει να λυγίζεις. Δυσκολεύεσαι να τον κεράσεις «Ομπίντα» και να του πεις την αλήθεια για την ταινία. Ότι είναι καλτ, πρόχειρη και αντισοβιετική, σαν την οπτική του Πάρνη (που ήταν ζαχαριαδικός και αντισταλινικός μαζί) αλλά βασικά της σύγχρονης Ρωσίας και της επίσημης ιστορίας της, σε βαθμό που αναμασά το αφήγημα του Τσώρτσιλ για τα περιβόητα χαρτάκια που μοίρασαν τον κόσμο -ερήμην των ΗΠΑ για κάποιον αδιευκρίνιστο λόγο.

Και δεν είναι επειδή ο Σήφης διατηρεί έναν δίαυλο επαφής με το κόμμα. Είναι γιατί σε κερδίζει αυθόρμητα σαν παρουσία, σαν τίμιος και αγαθός γίγαντας, μια γνήσια... «σοβιετική αρκούδα», λίγο δυσκίνητη, δυστυχώς φιλορωσική -και ας μη του δίνει πλήρη πρόσβαση στα σχετικά αρχεία το ρωσικό κράτος- αλλά με τρυφερή, ευγενική ματιά, για τον πατέρα του και τα πράγματα. Είναι η αγωνία του -στη συνέντευξη τύπου μετά τη δημοσιογραφική προβολή της ταινίας- αν έγραψε ο Ριζοσπάστης, η στενοχώρια του για τα «σπασμένα ελληνικά» του -γιατί δε θυμόταν κάποιο συνώνυμο της αλέας, και η «απολογία» του, γιατί ο πατέρας αποφάσισε να μιλάνε ρωσικά στο σπίτι, όταν ήταν έξι χρονών -και ο Ζαχαριάδης εκτοπίστηκε στο Μποροβίτσι.

Κλείνει η παρένθεση, επιστροφή στην κανονική ροή της ανάρτησης, για τον Πλουμπίδη.

Το απόσπασμα που του αφαιρεί τον τίτλο του «αλύγιστου» είναι από την εισήγηση του Βαγγέλη Καραμανωλάκη «γράμματα από τη φυλακή - η δίκη και οι καταδίκες του Νίκου Πλουμπίδη μέσα από την αλληλογραφία του, 1953-54. Έγινε στο πλαίσιο μιας εκδήλωσης του ιδρύματος της Βουλής για το ιστορικό στέλεχος του ΚΚΕ, το 2019, και τα κείμενα των εισηγήσεων βγήκαν σε ειδική έκδοση-αφιέρωμα. Η σύνθεση των εισηγητών προδίδει «αναθεωρητική ηγεμονία» (Χ. Αθανασιάδης, Η. Νικολακόπουλος, Β. Καραμανωλάκης, Ι. Παπαθανασίου και παρέμβαση της Άλκης Ζέη), υπάρχει όμως και μια συμμετοχή που κάνει τη διαφορά -όπως θα δούμε στο τέλος. Ο λόγος που την αναφέρω είναι ότι δύο από τους παραπάνω εισηγητές βάζουν τη σφραγίδα τους στο ντοκιμαντέρ ο «Κόκκινος Δάσκαλος», συμμετέχοντας ως επιστημονικοί συνεργάτες και δίνοντάς μας εξ αρχής την απάντηση για το πολιτικό του στίγμα.

Τα γράφει πολύ καλά στην κριτική του στον Ρίζο και το μέλος του Τμήματος Ιστορίας της κετουκε (και ακόμα καλύτερα -για άλλο ζήτημα- στο βιβλίο του για τους λογοτέχνες στη δεκαετία του ’40, που αξίζει να διαβαστεί). Για τις σκόπιμες ασάφειες, τις παραλείψεις, όσα ξέχασαν ή δε θέλησαν να πουν -και να αναλύσουν- οι παραγωγοί του ντοκιμαντέρ. Για τις δηλώσεις, το πλαίσιο της παρανομίας, τις διώξεις του αστικού κράτους. Και για τη... γεωγραφική ερμηνεία της πολιτικής γραμμής -ο Μωραΐτης Πλουμπίδης είναι γειωμένος στην ελληνική πραγματικότητα, ενώ ο κοσμοπολίτης Ζαχαριάδης προσδεμένος στην ουτοπία! Κι αν είχε πλάκα θα μπορούσε να συνεχίσει με βάση τα ζώδια. Ή το πολιτικό τρίγωνο με τους Νικολάδες (Ζαχαριάδης, Μπελογιάννης και Πλουμπίδης) και τη νίκη που δεν είδαμε ποτέ -και μην ξεχνάμε τον Μπουχάριν και το ψευδώνυμο του Νικολάι Λένιν. Ή με τις οπαδικές προτιμήσεις των ΓΓ: βάζελος η Αλέκα, γάβρος ο Κουτσούμπας, ΑΕΚτζής ο Ζαχαριάδης. Αλλά μόνο ένας Αρειανός θα κάνει τα σκοτάδια λάμψη, για να δούμε το φως της αυγής («Ζαριά»)...

Ο Β. Μόσχος είναι μάλλον επιεικής και έχει καλή διάθεση για να αναδείξει και τα θετικά σημεία του ντοκιμαντέρ -τη συμμετοχή και την αφήγηση του Πλουμπίδη, τα πλάνα από τα Λαγκάδια, το αισθητικό κομμάτι κτλ. Εγώ πάλι δεν είμαι τόσο καλόπιστος, ως θεατής. Γιατί το ντοκιμαντέρ εστιάζει εξ αρχής -και επανέρχεται διαρκώς εμμονικά- στην καταγγελία του κόμματος για τον Πλουμπίδη. Και μολονότι είναι το κεντρικό του θέμα, περνάει ξώφαλτσα τις συνθήκες παρανομίας, ξεχνάει (;) τις τακτικές της Ασφάλειας (που διέσπειρε με στοχευμένες συλλήψεις την καχυποψία για τους ενδιάμεσους κρίκους που έμεναν ελεύθεροι) ή τις αναφορές άλλων παράνομων στελεχών για συνωμοτικές παραλείψεις - παραβιάσεις του Πλουμπίδη και σχετικές μαρτυρίες -όπως του Κασσιμάτη, στους «Παράνομους», που είναι υπεράνω φιλοζαχαριαδικής υποψίας. 

Και αν δεν τους αρέσουν από τον Ριζοσπάστη, μπορούν να τα βρουν και από άλλες πηγές. Ακόμα και τον Κούλογλου ή τον Πετρόπουλο. Αλλά ο βασικός στόχος είναι άλλος και προφανής: να τα φορτωθεί όλα η καχύποπτη, (ζαχαρι)άδικη ηγεσία και ο ψυχρός μηχανισμός που εξοντώνει τους ανθρώπους.

Αντί άλλου επιλόγου, παραθέτω το κλείσιμο της εισήγησης του Γ. Μαργαρίτη «Η ματαίωση της πολιτικής επιστράτευσης - Η 5η Μάρτη του 1943», στο πλαίσιο της προαναφερθείσας εκδήλωσης του Ιδρύματος της Βουλής (στον «Κόκκινο Δάσκαλο» για το αντίστοιχο κεφάλαιο προτίμησαν τη συμβολή του Μενέλαου Χαραλαμπίδη...)

Ο δικός μας καιρός απέχει 75 χρόνια από τα τότε γεγονότα. Πολλά πράγματα άλλαξαν από τότε, πολλά παραμένουν ίδια. Οι αγώνες της 5ης Μαρτίου, οι αγώνες της Αντίστασης, των αδιάκοπων ταξικών αγώνων, ο Νίκος Πλουμπίδης, οι κομμουνιστές μας καλούν να μελετήσουμε εκείνους τους καιρούς. Να τους μελετήσουμε με σεβασμό, έχοντας πάντοτε ως στόχο την καλλιέργεια εκείνης της γνώσης, της επιστημονικής παιδείας πάνω στην οποία θα μπορέσουμε να στηρίξουμε την αλλαγή του κόσμου.

Όσοι επιζητούν το αντίθετο, όσοι ψάχνουν στα σκουπίδια της ιστορίας να βρουν ό,τι μπορεί να αμαυρώσει, να στρεβλώσει, να διασύρει πρόσωπα και καταστάσεις, την αλλαγή του κόσμου πολεμούν. Θέλουν η αντανάκλαση του χθες να είναι εικόνα και ομοίωση του δικού τους σήμερα: ένα σήμερα υποταγής, υποτέλειας, αέναου προσκυνήματος, συνδιαλλαγής, προσαρμογής και εξαπάτησης. Ένα σήμερα τόσο άθλιο όσο και ο κόσμος της αδικίας, της εκμετάλλευσης και του πολέμου που υπηρετεί. Τυφλώνουν τους λαούς ανάγοντας το επουσιώδες σε ουσιώδες, παραποιώντας τη σημασία λέξεων και αξιών. Ας μοχθούν. Ο Νίκος Πλουμπίδης, οι κομμουνιστές, το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ελλάδας ανήκουν στην αγωνιστική παρακαταθήκη του λαού μας. Οι άλλοι πού, αλήθεια, ανήκουν;

Στον τάφο του Νίκο Ζαχαριάδη - Ψηλά το φέρετρο σύντροφοι

Ανταπόκριση και συνειρμοί από ένα πολιτικό μνημόσυνο

Σε τέτοιες εκδηλώσεις, το αναπόδραστο κλισέ -σαν το "ας πούμε" σε αμφιθεατρική τοποθέτηση- είναι κάποιος που σημειώνει πως δεν πρόκειται για πολιτικό μνημόσυνο.

Όχι, για αυτό ακριβώς πρόκειται. Μια σύντομη τελετή στη μνήμη ενός προσώπου. Τα υπόλοιπα -βαδιζουμε στα χνάρια, συνεχίζουμε τον αγώνα, κτλ- θα τα αποδείξεις σε άλλο γήπεδο, πάντως όχι στο νεκροταφείο.

Μνημόσυνο πχ -με τη χειρότερη έννοια- ήταν η παράσταση του Κοτανίδη, που παρουσίαζε ένα θλιβερό γεροντάκι, χτυπημένο από τη μοίρα κι από ανώτερες δυνάμεις, εξουσίες, που τον τσάκισαν σα συμπληγάδες πέτρες, στη θέση ενός αλύγιστου, συνειδητού επαναστάτη, που και την αυτοκτονία του ακόμα την διάλεξε ως πολιτική πράξη και όχι ως διέξοδο στην απελπισία του και κακοκάρδισμα (αμπίντα). Ένας φτωχός (στο επαναστατικό φρόνημα) Ζαχαριάδης, χωρίς αξία για τους σύγχρονους επαναστάτες, παρά μόνο για συστημικές αναγνώσεις της προσωπικότητάς του.

Η τελετή ήταν σεμνή, με την έννοια πως κράτησε λίγο (μες σε δέκα λεπτά είχε λάβει τέλος) και πως σεβαστήκαμε τον αιώνιο ύπνο στο κοιμητήριο, χωρίς συνθήματα και με... σιγή νεκροταφείου, που θα έλεγε κακεντρεχώς κάποιος παλιός αριστεριστής, με πολυφωνία Βαβέλ στο χώρο του. Ο Μεντρέκας μόνο έβγαλε το λόγο από ντουντούκα, κι οι φωτογράφοι του πόρταλ πάτησαν σε κάτι σκαλοπατάκια-τάφους (σχεδόν επί πτωμάτων που λένε) για να τραβήξουν καλύτερα στιγμιότυπα.

Ο λόγος ήταν πολύ καλός, με γενναία αυτοκριτική, καθώς σημείωσε ότι ο Ζαχαριάδης έφυγε πικραμένος και συκοφαντημένος από το κόμμα του. Το οποίο όμως από το 73' και μετά, ουσιαστικά δεν αποδέχεται τις συκοφαντικές κατηγορίες σε βάρος του, και στη συνέχεια τον αποκατέστησε πλήρως. Απέφυγε όμως την αγιοποίηση, γιατί "δεν την χρειαζόμαστε, ούτε εμείς, ούτε εκείνος..."

Κι αυτό είναι πολύ σωστό, αν κι ο Ζαχαριάδης δικαιωματικά συγκαταλέγεται στους (καθ' υπερβολή) αγίους του κομμουνιστικού κινήματος).

Σε ένα άλλο σημείο είπε πως αν ο Ζαχαριάδης τα έβαζε με το κόμμα του, θα τον παραδεχόταν όλος ο αστικός κόσμος σα μεγάλο, αντιδογματικό, ανανεωτή ηγέτη, ενώ τώρα δεν του συγχωράν ότι έμεινε πιστός στο κόμμα του, γιατί τους είναι άγνωστη η αφοσίωση που βασίζεται στη συνειδητή πίστη και την ερμηνεύουν ως ένα είδος θρησκοληψίας.

Η πλάκα είναι ότι σε ένα βιβλίο του, ο γιος του Φοίβου Τσέκερη (του τελευταίου επιζώντα της μάχης του Πολυτεχνείου στα Δεκεμβριανά, μέχρι πέρυσι που έφυγε από τη ζωή) που έχει πάει με τους αναθεωρητές, το κάνει ούτως ή άλλως, παρουσιάζοντας τον κάπως σαν Έλληνα Τολιάτι, με το σχήμα των δύο πόλων στο 7ο Συνέδριο, και πρόδρομο της ανανέωσης...

Πάνω-κάτω στην ίδια λογική με την παράσταση του Κοτανίδη, που τον παρουσίασε ως εθνικό κομμουνιστή.

Μιας και είπαμε αναθεωρητές (είχαμε έναν τέτοιο, πέθανε, πάει τον πήρανε).

Λίγους τάφους πιο πέρα από το Ζαχαριάδη είναι ο Παρτσαλίδης, ενώ ακριβώς από κάτω ο Μπανιάς, στη γειτονιά των τραγουδιστών, μαζί με τον Ξυλούρη, που είναι ακριβώς δίπλα στο Μητροπάνο και πίσω τους κείται ο Στράτος Διονυσίου. Έχω επίσης την εντύπωση ότι στη διαδρομή πετύχαμε και τον οικογενειακό τάφο του Μανιαδάκη (του γνωστού).

Και ασφαλώς πολλούς άλλους που θα χρειαζόταν πιο αργό βήμα για να τους προσέξει κανείς.

Δίπλα στο Ζαχαριάδη, είναι θαμμένος ο Κιτσίκης. Και δε νομίζω να υπάρχουν πολλοί ακόμα δικοί μας στο πρώτο νεκροταφείο, όπου πέρα από τους διάσημους, όλοι οι υπόλοιποι είναι λεφτάδες, με παράδες, που έχουν να πληρώσουν για αυτήν τη θέση, αποδεικνύοντας πως οι ταξικές διακρίσεις συνεχίζονται μετά θάνατον.

Στον τάφο του είναι χαραγμένο ένα απόσπασμα από το περίφημο πρώτο γράμμα που περιέχει και τον όρο "ιμπεριαλιστική εξάρτηση". Το οποίο όμως δεν πρέπει να το βλέπουμε ξεκομμένο από τα άλλα δύο. Κι η οποία δείχνει τις αντιφάσεις του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος στη στρατηγική του, κτλ, κτλ...

Έξω από το νεκροταφείο, μια επιγραφή έλεγε πως απαγορεύεται η μεταφορά κάθε αντικειμένου από την κεντρική είσοδο. Και σκέφτηκα συνειρμικά προς στιγμήν πως αν ζούσε ο Φρέντυ Γερμανός, θα πήγαινα και θα του έκανα ειρωνικά "χα!" και τίποτα άλλο -στο στιλ του Λαϊκού Στρώματος- και θα τον άφηνα με την απορία.

Ο Σήφης ήρθε κι ήταν εμφανώς συγκινημένος, αλλά δε μίλησε. Δεν πειράζει, του χρόνου ίσως που θα είναι τα 45χρονα. Αρκεί που δεν έφερε μαζί του το συντάκτη της Εφημερίδας των Συντακτών, για να γελάσουμε -κι ας ήταν μνημόσυνο. Γάμος χωρίς κλάμα και κηδεία χωρίς γέλιο, που λένε...

Να θυμίσω τέλος πως η σορός του Ζαχαριάδη είχε επιστρέψει στην Ελλάδα το Δεκέμβρη του 91', στην κορύφωση της αντεπανάστασης, ενώ η Σοβιετική Ένωση διένυε και τυπικά τις τελευταίες μέρες της και το κόμμα προερχόταν από βαριά κρίση και τη διάσπαση, αλλά τον ίδιο μήνα γινόταν το 14ο Συνέδριο της ανασυγκρότησης. Η τελετή ήταν άκρως συγκινητική, ο κόσμος φώναζε συνθήματα για το Στάλιν και τη Σοβιετική Ένωση που έφευγε, ενώ οι οργανώσεις του μ-λ χώρου περίμεναν τη σειρά τους, για να κάνουν αυτοί ξεχωριστό μνημόσυνο στον τάφο του ιστορικού ηγέτη.

Ψηλά τη σημαία (και το φέρετρο) σύντροφοι...

Ζαχαριάδης από την άλλη μεριά

Τις προάλλες, η κε του μπλοκ είχε γράψει πως η παράσταση του Κοτανίδη για τις τελευταίες ώρες του Ζαχαριάδη μπορεί να είναι τίμια κι ενδιαφέρουσα. Οφείλει συνεπώς να διορθώσει το λάθος της, για να μην παρασύρει κάποιον αναγνώστη -και το φέρει βαρέως- και για να αποτρέψει όσους τυχόν το σκέφτονται και βρίσκουν δελεαστική την υπόθεση του έργου.

Η καλή μέρα (βραδιά) φάνηκε εξ αρχής. Περιμένοντας στην ουρά για τα εισιτήρια, ακούμε δίπλα μας μια υπεύθυνο να τηλεφωνεί:
-Σύντροφε πώς σε προσφωνούμε; Δημοσιογράφο και ιστορικό;
Σκέφτηκα πως η πιο αντιπροσωπευτική προσφώνηση που τον χαρακτηρίζει θα ήταν το "εγώ". Αλλά δε μίλησα, δεν ήμουν Πετρόπουλος. Θα τον ακούγαμε όμως στη συζήτηση που θ' ακολουθούσε μετά την παράσταση. "Μαζί" με εμας και ο Σήφης, ο μικρός γιος του Ζαχαριάδη, με τον Αλέξη Πάρνη και μια παρέα που μιλούσε άπταιστα τα ρώσικα. Για δες μέρα που σημαδέψαμε!

Προφανώς όμως υπήρχαν αρκετοί αριστεροχωριανοί α. του εξωκοινοβουλίου που σημάδεψαν όντως αυτήν ακριβώς τη μέρα, εξαιτίας της συζήτησης που ακολούθησε και β. της "προόδου", που είχαν δει το τελευταίο διάστημα πολλές συνεντεύξεις του Κοτανίδη και αναφορές στην παράσταση, στα ΜΜΕ του χώρου τους (ΕφΣυν, Αυγή, Tvxs, Κόκκινο). Κι έτσι είπαμε δυο λόγια, με την πρώτη κατηγορία, στη διάλεκτό τους.

-Γεια σας. Πιστεύετε πως ο Ζαχαριάδης ήταν όντως εθνικός κομμουνιστής;
-Η εξωκοινοβουλευτική αριστερά αντλεί από τις καλύτερες παραδόσεις του Νίκου Ζαχαριάδη; Ή μήπως έχει κληρονομήσει τις χειρότερες;
Κι η απάντηση.
-Έχω κι εγώ ερώτηση. Το Ατέχνως γιατί διασπάστηκε;
Πληρωμένη ερώτηση...

Το πρόβλημα ξεκινούσε ήδη από τον τίτλο του έργου, και δεν εννοώ την πιθανότατα λανθασμένη -από τα λίγα ρώσικα που ξέρω- προφορά του Ομπίντα, που σημαίνει πικρία-κακοκάρδισμα. Αλλά το βασικό άξονα του κειμένου (και του τίτλου) του Κοτανίδη, που προσπαθώντας να μην κακοκαρδίσει κανέναν και να κρατήσει πολιτικές ισορροπίες -ή μάλλον ίσες αποστάσεις- με τον κάθε "πικραμένο" (πολιτικά μιλώντας), παρουσίασε έναν πολύ φτωχό κι αδύναμο χαρακτήρα, καρικατούρα του "αληθινού Ζαχαριάδη" (που έγραψε στη φυλακή τον "αληθινό Παλαμά"): αμετανόητου, αλλά με ανθρώπινες αμφιβολίες, λίγο πριν το τέλος, και λαθολογία εν είδει μετάνοιας. Αγριεμένου από τα χρόνια της εξορίας και πικραμένου από το κόμμα του (με το οποίο δεν είχε να χωρίσει τίποτα όμως). Που συνομιλεί με τα φαντάσματα του παρελθόντος που τον κατατρύχουν και δρα προφανώς (για το συγγραφέα) υπό συναισθηματική φόρτιση (πικρία, κακοκάρδισμα) κι όχι ως συνειδητός επαναστάτης που σκέφτεται κι ενεργεί πολιτικά ως το τέλος.

Στα παραπάνω μειονεκτήματα, έρχεται να προστεθεί η πολύ μέτρια ερμηνεία του ενός "κομπάρσου"-συμπρωταγωνιστή, που ερμηνεύει τους συμπληρωματικούς ρόλους, η εμφάνισης μιας καρικατούρας του Λουλέ, που (στην τελευταία του επίσκεψη στο Ζαχαριάδη) προσπαθεί να τον "δωροδοκήσει" και να τον δελεάσει με αξιώματα, εκ μέρους της νέας ηγεσίας, η αναφορά μόνο στο πρώτο γράμμα του 40' -χωρίς καμία νύξη για το δεύτερο και το τρίτο- κ.ά.

Για να είμαι δίκαιος, δεν αμφισβητώ την τιμιότητα, τις πιθανές καλές προθέσεις και την προσπάθεια του Κοτανίδη, που μελέτησε το "Αντικείμενό" του, συζήτησε με πολλούς και ταξίδεψε στο Σοργκούτ μαζί με την Αλέκα και το Σήφη Ζαχαριάδη, πριν από μερικά χρόνια. Η τιμιότητα αυτή έχει όμως ένα ταβάνι και συγκεκριμένους πολιτικούς περιορισμούς, για ένα άτομο που ξεκίνησε πολιτικά από το ΕΚΚΕ (αλλά δεν υπήρξε -λέει- ποτέ σταλινικός), κινούνταν πέριξ του εσ., έβαλε στο κείμενο -και τη συζήτηση που ακολούθησε- κάποιες αναφορές στην οδό Κροπότκιν (και τον αναρχικό πρίγκιπα) και τη διαρκή επανάσταση του Τρότσκι, αλλά τάχθηκε με τους φιλελέδες και την πλευρά του "ΝΑΙ" στο πρόσφατο δημοψήφισμα. Ένας "μπουλκουμέ" καλλιτέχνης της εποχής του.

Από όλα τα παραπάνω, διατηρεί βασικά την αναθεωρητική ιστορική σκοπιά. Κι όσο κι αν περιβάλλει με σεβασμό το Ζαχαριάδη -εξοργίζοντας παράλληλα και το συνασπισμένο κοινό του- τον ευνουχίζει ως πολιτική προσωπικότητα, βλέποντάς τον ως δραματική μορφή, "θύτη και θύμα" του συστήματος (όπως έγραφε ο Ανταίος, το 91') που παλεύει με τις αντιφάσεις του. Έναν "εθνικό κομμουνιστή", με τάσεις ανεξαρτητοποίησης από το Στάλιν και το σοβιετικό κέντρο (θεωρία των δύο πόλων). Σε αυτό πατάει άλλωστε ο Συριζαίος γιος του Φοίβου Τσέκερη, για να παρουσιάσει το Ζαχαριάδη σαν... τον πρώτο ευρωκομμουνιστή, σε ένα πρόσφατο βιβλίο του.
Αλήθεια, αυτό είναι που έμεινε στον Κοτανίδη από όσα διάβασε και μελέτησε για το Ζαχαριάδη, από τα συγκλονιστικά, τελευταία γραπτά του και το μήνυμα από την άλλη μεριά; Και δεν εννοώ μόνο από πολιτική σκοπιά, αλλά και γενικότερα, από το ύφος, το ήθος και το υψηλό φρόνημα του Ζαχαριάδη.

Υπό αυτό το πρίσμα, ο Ζαχαριάδης δεν μπορεί να παρουσιαστεί ως συνειδητός επαναστάτης, ηγέτης με περήφανη στάση, πολιτική ακτινοβολία και θαυμαστή αναλυτική ικανότητα-κριτήριο, παρά μόνο ως καρικατούρα του εαυτού του. Είναι μια ρηχή σκιαγράφησή του από σχεδόν αστική σκοπιά, ένας Ζαχαριάδης (ιδωμένος) από την άλλη μεριά, όχι της ζωής, αλλά της ταξικής πάλης. Κι έτσι δυστυχώς ο Κοτανίδης, παρά τις καλές του προθέσεις -και την ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία για συζήτηση, μετά την παράσταση- εμφανίζεται, άθελά του, στον πιο κωμικό ρόλο της καριέρας του -από τους οποίους καθιερώθηκε εξάλλου στο ευρύ κοινό.
Μόνο που το πιο κωμικό μέρος, δεν το είχαμε δει ακόμα.

Θα ήμουν άδικος αν έλεγα πως στη συζήτηση δεν υπήρχαν ενδιαφέροντα σημεία, πχ το ζήτημα γιατί ο Ζαχαριάδης υποψιαζόταν βάσιμα τον Πλουμπίδη και πίστευε ως το τέλος, πως ήταν χαφιές (ποιες μαρτυρίες και ποια στοιχεία συνηγορούσαν σε αυτό το συμπέρασμα και πώς θόλωνε η ασφάλεια τα νερά, διασπείροντας την καχυποψία μεταξύ των παράνομων στελεχών) κι η περίπτωση Καραγιώργη (που κατηγορήθηκε βασικά από τους Ρουμάνους και όχι από το Ζαχαριάδη ως κατάσκοπος). Αλλού ήταν όμως το πρόβλημα και κάποια κωμικά (μεταξύ γραφικού και χυδαίου) χαρακτηριστικά.
Αναφέρω ενδεικτικά παραδείγματα:

-Πριν και πάνω απ' όλα, το συνασπισμένο, αντιζαχαριαδικό-αντισταλινικό κοινό και το πολιτικό του επίπεδο. Δε χρειάζονται περσότερα.

-Η παρέμβαση ενός κάπως ηλικιωμένου θεατή (πιθανότατα από την Ανασύνταξη 1918-1955), που ήταν φανερό από την πρώτη στιγμή πως υποστήριζε την εκδοχή της δολοφονίας του Ζαχαριάδη από τους σοβιετικούς και της πλαστογράφησης των γραπτών του από την KGB. Κι ενώ πλάτειαζε για τη "συνεργασία του Μητσοτάκη με τα δύο σοσιαλδημοκρατικά ΚΚ", για να πιάσει το ευρύ ναρίτικο κοινό, αγανάκτησε το υπόλοιπο κοινό και αναγκάστηκε να τον κόψει ο Κοτανίδης, που συντόνιζε την κουβέντα. Οπότε κι αυτός κατήγγειλε -όπως ήταν προβλέψιμο- την προσπάθεια φίμωσής του.

-Η ακόρεστη διάθεση αυτοπροβολής του Πετρόπουλου, που αναφέρθηκε ταπεινά στον εαυτό του, σε διάφορα σημεία, κυρίως με αφορμή κάποιους παλιούς αγωνιστές-κομμουνιστές που κατέφευγαν όλοι σε αυτόν, είτε για να του εξομολογηθούν κάτι, είτε για να του εμπιστευτούν τα γραπτά τους. (Το ίδιο έκανε και ο Κασιμάτης, που είχε γράψει το βιβλίο "οι παράνομοι" για τον παράνομο μηχανισμό του ΚΚΕ, κι ήθελε -λέει- να διορθώσει την κριτική του στο Ζαχαριάδη, όταν έμαθε πως οι σοβιετικοί τον υποψιάζονταν ως πράκτορα. Δεν πρόλαβε όμως να εκδώσει κάτι πριν πεθάνει, και μετά δεν υπήρχε η συναίνεση της χήρας του Κασιμάτη, για κάτι τέτοιο).

Το καλύτερο όμως ήταν όταν μετέφερε μια γνώμη του Χαρίλαου για το Ζαχαριάδη ("αντιφατική προσωπικότητα"), για να σημειώσει σωστά πως αντιφατική ήταν η πραγματικότητα που καλούνταν να διαχειριστεί και να κάνει εντυπωσιακή έξοδο ως εξής: "το συζητήσαμε με το Χαρίλαο και τελικά συμφωνήσαμε".
Για όποιον δυσκολεύεται να διαβάσει πίσω από τη σεμνή διατύπωση, ο Πετρόπουλος δεν ήταν απλός συνεργάτης-συνομιλητής του Φλωράκη, αλλά τον μετέπεισε και τον έφερε τελικά στα λόγια του.

-Η αβανταδόρικη ερώτηση από το κοινό (πιο αυθόρμητη δε γίνεται) για το τι κόμμα παρέλαβε ο ΝΖ και σε ποια κατάσταση, και πώς το παρέδωσε -που θυμίζει λίγο το καφενειακό ερώτημα "τι ΠΑΟΚ παρέλαβε ο Αναστασιάδης", κτλ. Και το δεύτερο σκέλος του, αν το σημερινό ΚΚΕ τιμάει αυτήν την παράδοση ή αν...
Εκεί το έκοψε ο Κοτανίδης, που δεν ήθελε να επιτρέψει να πάει η συζήτηση στη σημερινή, πολιτική κατάσταση και έτσι χάσαμε τη συνέχεια. Αλλά ο Πετρόπουλος (που του πήραν την μπουκιά από το στόμα) πρόλαβε να πει  πως έχει άποψη για το σήμερα (αλίμονο) και να προσθέσει το εξής, που έχει προφανώς διπλή ανάγνωση: Όταν το σημερινό ΚΚΕ περάσει στην ιστορία, μπορούμε να μιλήσουμε για αυτό.
Το πιάσατε το νόημα, έτσι; Πσσσς, μεγάλε...

-Σημειώνω επίσης μια αποστροφή του Κοτανίδη για το Στάλιν και τα λάθη του, όπως πχ τη δίκη των στρατηγών το 38' (που βασικά έγινε το 37', κρίμα που δεν το διόρθωσε ο ιστορικός επιμελητής της παράστασης). Και μια φράση, στο καπάκι, του ΓΠ, που -εάν δεν παρακούσαμε 3-4 άτομα στην ίδια σειρά- είπε κάτι σαν: "κι εγώ διαφωνώ".
Αλήθεια τώρα;

Εν κατακλείδι, χωρίς το κωμικό δεύτερο μέρος, μπορεί να μέναμε με μια δυσάρεστη γεύση (ομπίντα) από την παράσταση. Αλλά άξιζε τελικά μέχρι τέλους. Αυτό που δεν ξέρω είναι αν αξίζει να την δει κανείς, χωρίς αυτό. Εκτός κι αν θέλει να αποτίσει φόρο τιμής στο Ζαχαριάδη ή να επιβραβεύσει άτυπα τον Κοτανίδη, αν όχι για την προσπάθεια, πάντως για το πολύ ενδιαφέρον θέμα που διάλεξε.

Κλείνω σημειώνοντας πως κατά τη γνώμη μου (που μπορεί να είναι εντελώς εσφαλμένη), υπάρχει ένα βιβλιογραφικό κενό που πρέπει να καλυφθεί ως προς τη βιογραφία του Νίκου Ζαχαριάδη. Κι έχει μεγάλη σημασία πώς και με ποιον τρόπο θα το κάνει, συνεπώς δεν πρέπει να μένουν σε εκκρεμότητα τέτοια κενά, όχι γιατί η φύση τα απεχθάνεται, αλλά γιατί ποιος ξέρει ποιος (και με τι) θα τα γεμίσει...

Τζήμερο, άσε με να σ' αγαπάω, Τζήμερο

κι άλλες μικρότητες

Ο Τζήμερος κατήγγειλε χτες (στα social media, γιατί δεν υπάρχει κράτος και δικαιοσύνη στην Ελλάδα) πως τον προπηλάκισε ο Μανουσογιαννάκης στο Συμβούλιο της Περιφέρειας Αττικής, όταν κατέβασε μερικές αφίσες του ΠΑΜΕ.
Διχασμένη η κοινή γνώμη, καθώς άλλο λένε "να αγιάσει το χέρι του Μανουσογιαννάκη" ενώ άλλοι ασκούν δριμεία κριτική στο ΚΚΕ, που δεν ανέλαβε νωρίτερα αντίστοιχη δράση.

Η γλαφυρή αφήγηση του Τζήμερου για λαβές και τις κινήσεις πνιγμού που τον έφεραν στα πρόθυρα της λιποθυμίας και της απώλειας των αισθήσεών του, δίνουν μια εσάνς Φώσκολου στο σενάριο και απογειώνουν τα φαιδρά του χαρακτηριστικά. Το διαψεύδει όμως η Κουτσούμπα -τι περίμενες, αίμα του μοβόρου γγ είναι κι αυτή, κι ας είναι σε άλλο κόμμα- που λέει πως συγκράτησε μαζί με άλλους το Μανουσογιαννάκη. αλλά το μετάνιωσε Δεκάδες Εαακίτες, εν τω μεταξύ, περιμένουν κάποιον να διαψεύσει την εκδοχή της Κουτσούμπα, που γλίτωσε τον Τζήμερο από τα χειρότερα. Ξέρεις τι είναι να έχεις χτίσει όλες σχεδόν τις παρεμβάσεις σου στον πυροσβεστικό ρόλο του ΚΚΕ στο κίνημα και τώρα να βλέπεις τη δική σου συντρόφισσα να μπαίνει στη μέση, ως ειρηνοποιός;

Αλλά ας μείνουμε σε αυτά που μας ενώνουν. Και τη φράση: και μόνο που υπάρχεις Τζήμερε, είναι πρόκληση. Δε νομίζω να ειπώθηκε όντως, αλλά ποιος θα μπορούσε να διαφωνήσει; Εξάλλου είναι οργανωμένο σχέδιο της αριστεράς και του ερυθρού φασισμού να εξοντώσει μια αδέσμευτη, φιλελέ φωνή, που ενοχλεί (τον κοινό νου και την ανθρώπινη αισθητική).

Όταν λέτε δηλ "ερυθρός φασισμός", υπάρχει κι άλλου είδους; Ενδεχομένως, αλλά όπως έγραψε κι ο Τζήμερος σε ένα σχόλιό του, στην ίδια ανάρτηση, οι χρυσαυγίτες μπορεί να είναι ηλίθιοι αλλά είναι τύπος κι υπογραμμός μες στην αίθουσα του συμβουλίου. Επιτέλους, κάποιος που λέει την αλήθεια, μακριά από τις "ίσες αποστάσεις".



Κατά τα άλλα, ένας σφος λέει πως αν ο Τζήμερος δεν είχε παρατήσει το πανεπιστήμιο κι έβγαζε τη σχολή του, θα μάθαινε από πρώτο χέρι πως κανείς δε σκίζει έτσι απλά κι ατιμώρητα τις αφίσες των άλλων. Ενώ ένας άλλος σχολιάζει πως αν είναι παράνομη η αφισοκόλληση, τότε ο Τζήμερος πρέπει να πάει μέσα, για αντιποίηση αρχής. Έπρεπε να φωνάξει την αστυνομία να τις κατεβάσει.

Μα το σημάδι στο λαιμό σου, απ' τη γροθιά μου
θα μαρτυράει πως σε είχα αγκαλιά μου

* * *

Επόμενη ιστορία: πώς ένα viral γλιστράει μέσα απ' τα χέρια σου.
Το Λαϊκό Στρώμα είχε την αποκλειστικότητα, αλλά ήθελε να τη βάλει πρώτα στο ΦΒ του κι από εκεί το τσίμπησαν τα αρπακτικά του Luben και το έκαναν viral (δηλ κάτι που διαδίδεται ευρέως, σαν ιός -και σαν Εβραίος, μπορεί να πρόσθετε κάποιος με IQ Τζήμερου).

Ψευτοδιλήμματα

Ε ναι λοιπόν, το ΚΚΕ κληρώνει ταμπλετάκια, γιατί κατά (πολύ) βάθος είμαστε παιδιά της ΕΤΕ, μαζί με γουρουνόπουλα, γιατί κατά πλάτος και κατά μήκος, είμαστε με/σαν το γαλατικό χωριό του σφου Οβελίξ. Κι όσοι είναι τακτικοί αναγνώστες, μπορεί να θυμούνται πως στην Κρήτη, σε ένα φεστιβάλ της οργάνωσης, οι σφοι κλήρωναν "ένα ντράο" -ετσι το ακούσαμε δηλ- που δεν ήταν κάποιο μοντέλο αυτοκινήτου, αλλά ένας τράγος (έναν τρά'ο) -υποθέτω όχι ζωντανό, αλλά δεν είμαι και σίγουρος.

* * *

Εκλογές ΤΕΕ: εδώ μπορείτε να δείτε την ανακοίνωση της ΔΗΠΑΚ -που δεν πρέπει να συγχέεται με τους Πασόκους της ΔΗΠΑΜ, που ποντάρουν μάλλον σ' αυτή τη σύγχυση για να τσιμπήσουν κάποιες ψήφους- για τις εκλογές στο ΤΕΕ και τη μικρή πτώση (200 ψήφοι λιγότερες) ή σχετική συγκράτηση δυνάμεων, με βάση τα δυσοίωνα δεδομένα και τους αρνητικούς συσχετισμούς (που να το πάρετε, αν δεν το κάνατε ήδη): πολλοί ψάχνουν διέξοδο στο εξωτερικό, ενώ άλλοι τόσοι "μένουν Ελλάδα" αλλά δεν έχουν να πληρώσουν τις υπέρογκες εισφορές στο επιμελητήριο.

Η κρίση δε μας χτυπάει προφανώς όλους το ίδιο κι αυτό ισχύει και για τους μηχανικούς. Άλλοι έχουν πρόβλημα επιβίωσης και άλλοι αναγκάζονται να κόψουν τις βόλτες με το ατομικό τους ελικόπτερο -που είχε κάνει την εμφάνισή του σε κάτι πρόσφατες εκλογές στο ΣΕΦ (κι όχι, δεν ήταν της ΚΟΕ).
Άστα να πάνε. Το κρασί παλιό, το χαβιάρι μαύρο...

Έτσι κάθε τι που αυτοπροσδιορίζεται ως αριστερό, εντός ή εκτός εισαγωγικών (αυθεντικοί κι εναλλακτικοί-εξωκοινοβουλευτικοί Συριζαίοι, παλιό και νέο εξωκοινοβούλιο, κτλ), είδε το ποσοστό του να ψαλιδίζεται σημαντικά. Ενισχύθηκε όμως η ΝΔ (που ανεβαίνει ακόμα και στους δασκάλους, τον τελευταίο καιρό) και η Πασοκάρα, που κυκλοφορεί όμως σε τρεις συσκευασίες και "διασπά" τις δυνάμεις της στα τρία, σαν το Λέτσοβο.
Τίποτα όμως δε συγκρίνεται με την παρανοϊκή ποσότητα των ψηφοδελτίων -νομίζω πως οι μηχανικοί ψηφίζουν για πέντε διαφορετικά όργανα- και την ακόμα παρανοϊκότερη ψήφο των πολυσυλλεκτικών, που ψηφίζουν τα πάντα, από μία φορά.

* * *

Ζαχαριάδης: μέχρι τώρα γνωρίζαμε το Αντικείμενο του Φρέντυ Γερμανού, που δεν πρόλαβε όμως να το τελειώσει, και δεν ξέρω αν ο Τζήμερος έχει κάποια θεωρία για το πώς τον έφαγαν οι σταλινικοί. Πρόσφατα κυκλοφόρησε και το κόκκινο τανγκό, που νομίζω πως προσπάθησε να μιμηθεί κάπως το Αντικείμενο. Και δεν ξέρω αν με προσέχεις, φίλε Τζήμερε, αλλά φέτος πέθανε και ο Κουτσομύτης.

Αυτές τις μέρες ανεβαίνει κι η παράσταση Ομπίντα (που έχω την αίσθηση πως δεν προφέρεται έτσι στα ρώσικα) για το Νίκο Ζαχαριάδη, τις τελευταίες του στιγμές, τη δική του αναδρομή στο παρελθόν και τα συναισθήματά του. Πρωταγωνιστής είναι ο Κοτανίδης, που έχει μια ιδιαίτερα αντιφατική πολιτική διαδρομή, από το μαοϊκό ΕΚΚΕ στον ευρωκομμουνισμό και ενδεχομένως ένα μικρό φλερτ με το "φιλελεύθερο" χώρο. Ταξίδεψε όμως ως το Σοργκούτ της Σιβηρίας, διάβασε πολύ για το θέμα του και συμβουλεύτηκε το Σήφη, το γιο του Ζαχαριάδη, για μια σειρά ζητήματα. Παράλληλα στις συνεντεύξεις του για την παράσταση βγάζει μάλλον μια τιμιότητα, μες στις αντιφάσεις του, οπότε ίσως αξίζει τον κόπο να την παρακολουθήσει κανείς, παρά τους όποιους περιορισμούς.

* * *

Αξίζει επίσης να δει κανείς -κι ας έχει μπαγιατέψει λίγο- το ρεπορτάζ του 902 για την κατάθεση του Νίκου Σοφιανού, οικονομικού υπεύθυνου του ΚΚΕ, στην εξεταστική επιτροπή της Βουλής, για τα οικονομικά των κομμάτων.
Κι επίσης ένα πρόσφατο άρθρο του Μαργαρίτη, που αναφέρεται μεταξύ άλλων στην ανακίνηση του Κυπριακού και έχει πολλούς και διάφορους αποδέκτες..

Υγ: ο Γιατζόγλου δηλ ψήφισε Σύριζα; Αλήθεια τώρα...

Ο εθνάρχης Ζαχαριάδης

Μες στο 16' συμπληρώθηκαν 80 χρόνια από το θάνατο του Βενιζέλου και 20 από αυτόν του Ανδρέα Παπανδρέου. Που το 86' είχε στήσει μια μικρή, κοινοβουλευτική καμπάνια, όπου παρουσίαζε το... Λευτεράκη -που λέει και το τραγούδι- ως εθνάρχη, και τον ίδιο ως συνεχιστή του έργου του. Κάτι που ήταν αληθές, κατά μία έννοια. Γιατί ο Βενιζέλος της αναθεωρητικής (και όχι Συντακτικής, όπως ζητούσε ο λαός) συνέλευσης του 1910, της μεγαλοϊδεατικής, Μικρασιατικής καταστροφής, του Ιδιώνυμου και των ζητωκραυγών (από τα βάθη της ψυχής του) για το βασιλιά, το 36', είχε -ακριβώς όπως κι ο Ανδρέας- το όνομα του ριζοσπάστη-δημοκράτη και την αντίστοιχη διεισδυτικότητα στα λαϊκά στρώματα, χωρίς να αποκτήσει ποτέ τη χάρη. Κι αμφότεροι οδήγησαν την αστική τάξη, σε κρίσιμες κι επικίνδυνες συγκυρίες για αυτήν, στην εδραίωση κι επιβολή της εξουσίας της.

Ο παπατζής ο Β' δεν το έκανε αυτό μόνο για να επισφραγίσει το τέλος της Αλλαγής, που αποδείχτηκε απλή τυπική εναλλαγή σε επίπεδο διακυβέρνησης και αστική παραλλαγή για να ξεγελάσει τους... μη προνομιούχους, που ένιωσαν πως βρήκαν τον πολιτικό τους εκφραστή. Αλλά και για να διασφαλίσει ψήφους παλιών βενιζελικών, που μπορεί να στραβοκοίταζαν προς τη ΝΔ του Μητσοτάκη, που ήταν κι αυτός Κρητικός (Χανιώτης) και (νεο)φιλελεύθερος, χωρίς να αποστατήσει ποτέ από τα καθήκοντα της υπεράσπισης του συστήματος. Ό,τι είχε κάνει δηλ και με τη βάση του ΕΑΜ, όπου βέβαια εκτός από τις αφηρημένες επικλήσεις-κορώνες, την κουτσουρεμένη αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης και το δεδομένο ιστορικό φορτίο που επηρέαζε τα πολιτικά πράγματα, η εκλογική της λεηλασία βασίστηκε σε εντελώς εμπράγματα και φτηνά δεδομένα, όπως οι αντιστασιακές συντάξεις για την εξαγορά ψήφων.

Αν ο Παπανδρέου (ως ηγέτης του έθνους των μικροαστών, που στις μέρες μας οδηγήθηκαν στην οδυνηρή μικροαστική καταστροφή) ήταν σοσιαλδημοκράτης κι ο Μητσοτάκης νεοφιλελεύθερος (οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, που προβάλλονταν σε κλίμα πολιτικής όξυνσης και νέου "εθνικού διχασμού"), ο Τσίπρας είναι νεο-σοσιαλδημοκράτης -η νομοτελειακή κατάληξη κάθε νεο-αριστερού ρεύματος (που δεν είναι μπηχτή για το ΝΑΡ, χωρίς να το αποκλείει κιόλας). Με άλλα λόγια, ο παπατζής ο Δ' (κατ' αριθμητική συμφωνία με το τέταρτο μνημόνιο που έρχεται) κι άξιος συνεχιστής του Παπανδρέου, έστω και σε μικροκλίμακα (αν και κάθε εποχή έχει τον παπατζή και το ΠαΣοΚ που της αξίζει).

Επειδή όμως η κυρίαρχη ιδεολογία επέλεξε να φορτώσει όλη την ευθύνη για τη σημερινή κατάσταση στις αμαρτίες της δεκαετίας με τις βάτες (κρατισμός, κεϊνσιανισμός, κοκ), όπου παράγαμε περισσότερα απ' όσα καταναλώνουμε -όπως ήδη από τότε λεγόταν- κι επειδή το παπανδρεϊκό κοινό είναι διασφαλισμένο για το Σύριζα, ο ηγέτης επιλέγει να διεμβολίσει άλλα ακροατήρια, αποφεύγει τις "αμαρτωλές αναφορές" και επικεντρώνει στον... εθνάρχη Τριανταφυλλίδη -όπως έγραφε άλλωστε το διαβατήριό του, μία από τις φορές που την έκανε στο εξωτερικό. Δηλ τον Καραμανλή των εκλογών της βίας και της νοθείας, της "παρα"κρατικής, μεταπολεμικής τρομοκρατίας, κτλ. Που όμως, ακόμα και αυτός, ο ηγέτης της Δεξιάς, ήταν -σχηματικά μιλώντας- πιο αριστερός από τον Τσίπρα, τα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια, όταν κατηγορήθηκε δηλ για σοσιαλμανία, επειδή κρατικοποιούσε κάποιες προβληματικές επιχειρήσεις.

Δεν τον βάφτισαν βέβαια εθνάρχη για αυτές, ούτε για την αναγκαστική, προσωρινή αποχώρηση από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ -που επιλέχτηκε ως βαλβίδα ασφαλείας, για να εκτονωθούν τα έντονα αντιιμπεριαλιστικά αισθήματα του ελληνικού λαού, μετά την πτώση της δικτατορίας. Αλλά για τη νέα "μεγάλη ιδέα" του ελληνικού αστικού κόσμου, που ήταν η είσοδός της στην ενιαία, ευρωπαϊκή αγορά. Ευτυχώς είναι αρκούντως εφευρετικοί, ώστε να μην ξεμείνουμε ποτέ για πολύ από (μεγάλες) ιδέες, ως έθνος.

Αλλά μια ταξική κοινωνία είναι βαθιά διαιρεμένη και δεν μπορεί να τσουβαλιαστεί σε ένα "ενιαίο", εθνικό σύνολο, ενώ χαρακτηρίζεται από οξυμένες αντιθέσεις. Οι αποκαλούμενοι εθνάρχες στάθηκαν τέτοιοι μόνο για το "έθνος των εκμεταλλευτών" και τις στρατηγικές του επιδιώξεις, προσφέροντας πλούσιο έργο στον πλουτισμό και το αυγάτισμα των κερδών του. Κι έπαψαν να παίζουν προοδευτικό επαναστατικό ρόλο (αυτό δηλ που μπορεί να εμφανίσει μια τάξη προσωρινά ως δυναμικό εκπρόσωπο όλης της κοινωνίας και της θέλησής της τη δεδομένη στιγμή) ήδη από την εποχή του Βενιζέλου, που ηγήθηκε ενός ενωμένου αστοτσιφλικάδικου συνασπισμού (με τις επιμέρους εσωτερικές αντιθέσεις του και τους αναγκαίους συμβιβασμούς) και δε φάνηκε "συνεπής" ούτε καν από τη σκοπιά ενός ολοκληρωμένου αστικοδημοκρατικού μετασχηματισμού.

Επειδή λοιπόν παραπάει το αστείο να βαφτίζουμε εθνάρχες τους μεγαλύτερους πολιτικούς ηγέτες της άρχουσας τάξης (ξεχνώντας ή αποσιωπώντας βολικά ιστορικά γεγονότα, όπως ο "εθνικός διχασμός", το "καραμανλικό παρακράτος", κτλ). Επειδή είναι τελείως προκλητικό να πηγαίνει αυτός ο τίτλος στο πολιτικό προσωπικό μιας τάξης, που απείχε μαζικά από την εθνική αντίσταση στον κατακτητή και στην καλύτερη περίμενε την (εθνική αλλά ποτέ κοινωνική) απελευθέρωση να πέσει ως δώρο από τον ουρανό, από τους Συμμάχους, ενώ στη χειρότερη κράτησε ανοιχτά δωσιλογική στάση, εντελώς συμβατή με τα ταξικά της συμφέροντα. Κι επειδή είναι αλήθεια πως μόνο η εργατική τάξη μπορεί να εξυψωθεί σε εκπρόσωπο όλης της κοινωνίας, καταργώντας την εκμετάλλευση, τις τάξεις και μαζί τον ίδιο της τον εαυτό...

Για όλους αυτούς τους λόγους, λοιπόν, πιστεύω πως πρέπει από δω και πέρα, μεταξύ πολύ σοβαρού και λιγότερο αστείου, να αποκαλούμε "εθνάρχη" το Νίκο Ζαχαριάδη. Που έδωσε το σύνθημα για το έπος της Εθνικής Αντίστασης και το πραγματικό ΟΧΙ του ελληνικού λαού, με τα γράμματά του από τη φυλακή -κι ας έλειπε αιχμάλωτος των ναζί στο κολαστήριο του Νταχάου, στο διάστημα της κατοχής- κι ηγήθηκε του ένοπλου αγώνα του έθνους των εργαζομένων στο δεύτερο αντάρτικο, μιας από τις κορυφαίες στιγμές της ταξικής πάλης στη χώρα μας.

Έτσι έχουν τα πράγματα. Και αν κάποιους ξενίζει αυτό το συμπέρασμα, θα δώσω έμφαση δαλιανιδικού τύπου, με φινάλε Ρετιρέ (σε αντίθεση με τους Μικρομεσαίους, που τους εκπροσωπούν υποτίθεται οι παπατζήδες κάθε εποχής, για να τους ξεζουμίσουν στο όνομα της πάταξης των πρώτων, δηλ των ρετιρέ).

Ε ναι λοιπόν. Εθνάρχης ο Ζαχαριάδης. Αντικειμενικά μιλώντας. Εθνάρχης ο Ζαχαριάδης. Άμα πια...

Σε τούτη την πατρίδα τι γυρεύω

Η σημερινή επέτειος της εκτέλεσης του Πλουμπίδη (που συμπίπτει με την ψήφιση του τρίτου -και μακρύτερο- μνημονίου πέρυσι, αλλά ας μην κάνουμε τέτοιες προεκτάσεις σήμερα) δίνει αφορμή για μερικές κωδικοποιημένες σκέψεις.

Η "αγία τριάδα" των Νικόλαων του κομμουνιστικού κινήματος είναι ο Ζαχαριάδης, ο Μπελογιάννης κι ο Πλουμπίδης. Που εκτός από το κοινό όνομα, έχουν ως βασικό χαρακτηριστικό ότι το συνέδεσαν με τους αγώνες και τις πιο ένδοξες στιγμές του λαού μας, κι ας μην κατάφεραν τελικά να νικήσουν, όπως δήλωνε το βαφτιστικό τους όνομα (Νικο+λαος). Η σύνδεση υπάρχει αντικειμενικά, το ζήτημα είναι πώς θα τη δει κανείς και πώς θα την ερμηνεύσει.

Ένα αρκετά γνωστό σχήμα είναι αυτό που έκανε στα στερνά της (τα οποία δεν τιμούσαν πάντα τα πρώτα) η Έλλη Παππά, λέγοντας πως ο Ζαχαριάδης αναζητούσε μετά την ήττα στον εμφύλιο, για να εξιλεωθεί, έναν ήρωα και έναν προδότη, που τους βρήκε στα πρόσωπα του Μπελογιάννη και του Πλουμπίδη, αντίστοιχα. Το σχήμα αυτό αναπαράγεται σε διάφορες παραλλαγές κι είναι εξαιρετικά δημοφιλές σε κάποιους (αστικούς) κύκλους, όχι μόνο για τη λογοτεχνίζουσα απλοϊκότητά του -που ξεμπερδεύει με μια φράση, με τα ιστορικά γεγονότα- αλλά και για τις αντικομμουνιστικές αιχμές του ενάντια στο κόμμα, που προδίδει και τρώει τα παιδιά του και το συντροφοφάγο Ζαχαριάδη -που και αυτόν όμως τον έφαγε το κόμμα, έγινε από θύτης θύμα, κτλ.

Πάλι καλά δηλ που δε φόρτωσαν στο κόμμα κι αυτές καθαυτές τις εκτελέσεις των μελών του. Ούτως ή άλλως όμως φροντίζουν να βγάλουν τον ένοχο (το αστικό κράτος και τους συμμάχους του) λάδι και έξω από το κάδρο των ευθυνών. Τι πάει να πει "αυτοί σκοτώσαν Πλουμπίδη, Μπελογιάννη", (για να παραφράσουμε ένα επίκαιρο σύνθημα); Αφού το λέει η Παππά στις αναμνήσεις της, πως ο Μπελογιάννης ήταν σκασμένος κι έλεγε "να σκεφτείς πως θα πεθάνουμε για ένα λάθος". Κι εννοεί το "λάθος" του ΚΚΕ (πάντα η λαθολογία παρούσα) να απόσχει από τις εκλογές του 46'. Γι' αυτό χάθηκε ο Μπελογιάννης, κι όχι γιατί τον σκότωσαν οι εκτελεστές του...

Κρίμα μόνο που δεν ήταν η Ε.Π. μπροστά και στις τελευταίες στιγμές του Πλουμπίδη, για να αφήσει πίσω της κάποια παρόμοια φράση-ανάμνηση, αντί για αυτά που διαβάζουμε σήμερα, ότι ο μπάρμπας έπεσε φωνάζοντας "ζήτω το ΚΚΕ".

Μια άλλη σύνδεση που υπάρχει αντικειμενικά μεταξύ Πλουμπίδη και Ζαχαριάδη -αλλά... για κάποιο λόγο δε μνημονεύεται το ίδιο συχνά- είναι αυτή που προκύπτει από τα ίδια τα γραπτά τους και τις "τελευταίες επιθυμίες"-διαθήκες που άφησαν πίσω τους.

Το ΚΚΕ ήταν και παραμένει το κόμα μου και κανένας δεν μπορεί να το χτυπήσει και να το λερώσει χρησιμοποιώντας το όνομά μου. (...) Το γράμμα αφτό το γράφω για να βουλώσω το στόμα σ’ όλους αφτούς που θα βάλουν τώρα τις φωνές. Με το ΚΚΕ δεν είχα ούτε έχω ανοιχτούς λογαριασμούς. Ούτε μπορούσα ποτέ νάχω. 

Νίκος Ζαχαριάδης

Ο εχθρός δουλεύει και δουλεύει με πολλά μέσα για να διαλύσει το Κόμμα, να σπείρει τη σύγχυση στις μάζες και να στρέψει τα στελέχη και τα μέλη του Κόμματος ενάντια στην ηγεσία. (...)
Ματαιοπονείτε, αν πιστεύετε ότι θα με κάνετε να στραφώ ενάντια στο Κόμμα μου. (...)
Τιμή μου εγώ πάνω απ' όλα έχω την τιμή του Κόμματος Ήμουν πιστός στο Κόμμα τότε που με ανέβαζε στα ανώτατα αξιώματά του, είμαι πιστός και τώρα που καλά ή κακά, δίκαια ή άδικα, με κατηγορεί και με στιγματίζει.
Εκείνοι που με αγαπούν και με σέβονται οφείλουν να πειθαρχήσουν στο Κόμμα, να διαφυλάξουν την Ενότητά του και να έχουν εμπιστοσύνη στην ηγεσία του.
Νίκος Πλουμπίδης

Εντάξει τώρα. Σιγά μην ξέρουν αυτοί καλύτερα απ' τους διαχρονικούς κουκουεδολόγους. Τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα και τα γραπτά που μένουν, αλλά μπορούν κάλλιστα να αποσιωπηθούν. Κι όσοι τα παίρνουν υπόψη τους, πχ του Πλουμπίδη, δεν τον αναφέρουν ως μια αξεπέραστη ηρωική μορφή, που έδινε συνειδητά τον αγώνα με τους διώκτες του και την αρρώστια του, για να γλιτώσει την τιμή, τη δική του και του κόμματός του. Αλλά ως μια τραγική φιγούρα, που την άλεθαν συμπληγάδες, μυλόπετρες, κοκ. Η πίστη στο κόμμα -που όπως προφητικά έγραψε ο Πλουμπίδης, θα βρει την αλήθεια και θα τον δικαιώσει μετά θάνατον- ερμηνεύεται βολικά ως ένα είδος παρωπίδων και κομματικής βλακείας, που τον καθιστά συμπαθή για τις αυταπάτες του.
Tragic, που έλεγε κι η διαφήμιση με τον Ποταμίσιο...

Αξίζει πάντως να διαβάσει κανείς τον Αλύγιστο του Κώστα Κοτζιά. Όχι μόνο γιατί διηγείται με πολύ δυνατή γραφή και μοναδικό τρόπο την ιστορία του Πλουμπίδη και το τεράστιο φορτίο που άντεξε να κουβαλήσει ως το τέλος. Αλλά επειδή γράφει σε μια περίοδο, που η επίσημη γραμμή του κόμματος ήταν κάθε άλλο παρά ζαχαριαδική, και παρόλα αυτά καταφέρνει να αφήσει όπου χρειάζεται μερικές αιχμές, χωρίς να μουντζουρώνει και να διαγράφει μονοκοντυλιά την ηρωική ιστορία του κόμματος και των μελών του, όπως ο Πλουμπίδης.

Πώς σχολιάζουμε όμως τη σπίλωση της μνήμης του Πλουμπίδη, ακόμα και μετά το θάνατό του, από το Ζαχαριάδη, που αμφισβητούσε τις φωτογραφίες από την εκτέλεσή του, μιλώντας για πράκτορες, αργύρια και την άλλη όχθη του Ατλαντικού;

Προφανώς και ήταν λανθασμένα, το ζήτημα όμως είναι για τι τάξης λάθος πρόκειται. Κι εδώ την αλήθεια την προσεγγίζει περισσότερο, κατά τη γνώμη μου, αυτό που είχε πει ο γιος του Ζαχαριάδη, ο Σήφης, σε μια συνέντευξή του. Ότι δηλ προφανώς ο πατέρας του είχε στοιχεία που τον έκαναν να πιστέψει αυτή την εκδοχή και να μην αλλάξει γνώμη ως το τέλος. Κάτι που φαίνεται κι από τα τελευταία γραπτά του Ζαχαριάδη, στην εξορία του στο Σοργκούτ, όπου επιμένει στη γνώμη του για τον Πλουμπίδη αλλά και για μια σειρά άλλα κομματικά στελέχη (Σιάντος, Βαβούδης, κτλ).

Ποια είναι τα στοιχεία αυτά, πώς και γιατί έφτασε σε αυτό το συμπέρασμα, είναι άλλο θέμα, που δε χωράει στα πλαίσια της ανάρτησης. Αυτό που μας ενδιαφέρει εδώ είναι ότι πρόκειται για... ειλικρινή πλάνη κι όχι για προσπάθεια κατασκευής ενόχων κι αποδιοπομπαίων τράγων (νάτη πάλι η ρίζα του "τραγικού". Στην οποία μπορούμε να προσθέσουμε και τον τίτλο του δ' και τελευταίου τόμου των απομνημονευμάτων του Βλαντά, που αναφέρονται σε αυτήν την περίοδο, 1950-68, και έχουν τίτλο "η τραγωδία του ΚΚΕ", χωρίς να μας λένε κάτι όμως για την τραγική πολιτική κατάληξη του ίδιου του Βλαντά).

Αξίζει να αναφερθούμε ακροθιγώς και σε ένα ακόμα επίμαχο ζήτημα, αυτό της παλιάς ΚΕ (μέλος της οποίας ήταν και ο Πλουμπίδης) κατά τη διάρκεια της μεταξικής δικτατορίας και τη στάση-θέση της στον ελληνο-ιταλικό πόλεμο, που εξετάζεται αναλυτικά στο σχετικό βιβλίο-μελέτη του τμήματος ιστορίας της κετουκε. Εντελώς επιγραμματικά (και με τον κίνδυνο να μην τα μεταφέρω σωστά) τα βασικά συμπεράσματα της μελέτης -που είναι ένα είδος πολιτικής αποκατάστασης της παλιάς ΚΕ- συμπυκνώνονται στα εξής σημεία:
-η παλιά ΚΕ εκτίμησε σωστά το χαρακτήρα του Β' Π.Π ως ιμπεριαλιστικό.
-δεν πρόβαλε τη γραμμή του ντεφετισμού, αλλά της ένοπλης πάλης ενάντια στον κατακτητή (διαφωνούσε όμως με το σημείο-διατύπωση για τη διεύθυνσή της από το Μεταξά)
-δεν έβαλε παρόλα αυτά ποτέ το ζήτημα της εξουσίας και του στρατηγικού στόχου.

Αντί επιλόγου, μπορείτε να διαβάσετε εδώ μερικά εκτενή αποσπάσματα από το βιβλίο του Κούλη Ζαμπαθά, που φιλοξένησε στο σπίτι του τον Πλουμπίδη και τον Μπελογιάννη, σε συνθήκες βαθιάς παρανομίας για το κόμμα και διηγείται κάποιες από τις συζητήσεις τους και τις προσωπικές στιγμές τους (που ήταν προς το τέλος της ζωής τους, λίγο πριν τη σύλληψη και την εκτέλεσή τους).

Ξεχωρίζω κι αντιγράφω δύο αποσπάσματα.

Το γέρο του το θυμότανε με συγκίνηση.
Σαν κάποτε μας έλεγε, τον βρίσανε στο χωριό για το γιο πούβγαλε, κείνος περήφανα απάντησε σε όλους τους χωριανούς του:
Αν ο γιος μου πιστεύει στον κομμουνισμό, πάει να πει πως είναι κάτι πολύ δίκαιο και καλό για να το πιστεύει εκείνος. Μια λοιπόν και το πιστεύει ο γιος μου πρέπει να το πιστέψω κι εγώ.

(...)

Πάνω σ’ αυτό, μας μίλησε με θαυμασμό και συγκίνηση για μια δεκαεξάχρονη κοπελλίτσα που γνώρισε πριν από πολλά χρόνια σ’ ένα χωριό της Μακεδονίας. Ήταν στα πρώτα χρόνια της κομματικής του ζωής. Σε μια του περιοδεία είχε πιάσει μια φοβερή βαρυχειμωνιά. Άρρωστος απ’ τη φυματίωση κι αδύνατος, ύστερα από μια αιμόπτυση πούχε κάνει κείνες τις μέρες, έτρεμε σαν την καλαμιά μες στο κρύο και στο ξεροβόρι. Το χωριατόσπιτο που θάμενε εκείνο το βράδυ ήταν ενός φτωχού συντρόφου. Μια φτωχοκάμαρα για μια ολάκερη φαμίλια. Το βράδυ πέσανε να πλαγιάσουνε κατάχαμα, μ’ όλα τα στρωσίδια και τις βελέντζες, τα πόδια του ήταν ξυλιασμένα από το κρύο. Έτρεμε. Δεν μπορούσε να ησυχάσει. Η κοπελλιά τον ένοιωθε να τρέμει έτσι ως κείτονταν πλάι του. Την πήραν τα δάκρυα και για μια στιγμή μ’ όλη την αθωότητα και τη συστολή της παρθένας, πήρε τα πόδια του, ανασήκωσε το μισοφόρι της και τάβαλε κατάσαρκα στην κοιλιά της να τα ζεστάνει. Αυτό δεν το ξέχασε ποτέ του. Πώς να μην αγαπάει τέτοιο λαό και πώς να μην έχει δοσμένο το είναι του στους κατατρεγμένους και στους φτωχούς ξοτάρηδες κι αργάτες; Για τούτη την αγάπη στο λαό μας μίλαγε όλες τις μέρες πούμεινε κοντά μας.

Ένα κολάζ κειμένων για το Ζαχαριάδη

Η σημερινή μέρα δε θα μπορούσε παρά να είναι αφιερωμένη στο Νίκο Ζαχαριάδη, τον ιστορικό ηγέτη του ΚΚΕ και του λαϊκού κινήματος. Κι η σκέψη της κε του μπλοκ είναι πως αυτό που μπορεί να μας πει περισσότερα (από κάθε τι άλλο) για το Ζαχαριάδη, είναι τα ίδια τα γραπτά κι η θεωρητική παρακαταθήκη που άφησε πίσω του. Έτσι λοιπόν, έκανα μια πρόχειρη επιλογή μερικών ζουμερών (κατά τη δική μου κρίση κι αντίληψη) αποσπασμάτων, όπως τα βρήκα στο βιβλίο του Ανταίου για το Ζαχαριάδη -που κάθε άλλο παρά φιλικά προσκείμενο προς αυτόν είναι. Το πώς αποκτήθηκε αυτό το (εξαντλημένο σήμερα) βιβλίο έχει τη δική του ιστορία, αλλά ας την κρατήσουμε για μια άλλη φορά.

Τα δύο πρώτα αποσπάσματα είναι από ένα χρονικό που κρατούσε ο ίδιος ο Ζαχαριάδης κατά τη διάρκεια της πρώτης απεργίας πείνας που έκανε (διεκδικώντας την κομματική αποκατάσταση και τον επαναπατρισμό του), όπου (μεταξύ άλλων) απαντά κωδικοποιημένα σε διάφορες κατηγορίες που του είχαν προσάψει κατά την 6η και 7η ολομέλεια (όπου καθαιρέθηκε από το ΠΓ και διαγράφηκε από μέλος του κόμματος).

Η κλίκα υποστήριξε ότι την αλλαγή στην πορεία του ΚΚΕ απ' το 1931 την έκαναν αποκλειστικά η Έκκληση της ΚΔ στα 1931 και η απόφαση για το χαρακτήρα και τις κινητήριες δυνάμεις της επανάστασης στην Ελλάδα στα 1934. Κανείς δεν αρνιέται τη σημασία των ντοκουμέντων αυτών. Μα το βασικό βρίσκεται αλλού: στη δουλειά των κουκουέδων που βγάλαν το ΚΚΕ απ' την απομόνωση και το βάλαν στο δρόμο της σύνδεσης με τις μάζες, με το λαό, προχωρητικά επικεφαλής του λαού. Εκκλήσεις και αποφάσεις για την Ελλάδα η ΚΔ είχε βγάλει αρκετές και πριν μα η κατάσταση δεν άλλαξε, γιατί το ΚΚΕ το 'δερνε ο σεχταρισμός. Αν (δυσανάγνωστη λέξη) στη θέση της κλίκας, τότε θάπρεπε να αποδεχτούμε τη θεωρία της εξαγωγής της επανάστασης που δεν έχει καμιά σχέση με το μαρξισμό-λενινισμό. Θάφταναν 2-3 "καλές" αποφάσεις για την Αγγλία, λογουχάρη, ή την Αυστρία, ή τις ΕΠΑ και όλα θα πήγαιναν μέλι-γάλα. Μα η ΚΔ διαλύθηκε ακριβώς γιατί δε μπορούσε να παίζει έναν τέτοιο ρόλο και γινότανε πια εμπόδιο στην ανάπτυξη του ΚΚΕ κατά χώρα. Η θέση της κλίκας από μακριά μυρίζει ιδεαλισμό και παίζει και δω το παιχνίδι της αντίδρασης. Στη μαζικοποίηση του ΚΚΕ ύστερα απ' το 1931 αποφασιστικό ρόλο έπαιξε το κοιλοπόνεμα του μαρξισμού γενικά μέσα απ' τα βάσανα, τους πόνους και τους κόπους του λαού. Θα μπορούσε να προστεθεί εδώ και τούτο ακόμα: σημαντικό ρόλο στο άνδρωμα του ΚΚΕ παίξανε και τέτοια μέτρα-αποφάσεις του κόμματος, όπως η διόρθωση της γραμμής μας στο εθνικό (μακεδονικό) που στέκεται στην κοιτίδα του σεχταρισμού, όπως η δημιουργία του Ενιαίου Αγροτικού Κόμματος με τη διάλυση των οργανώσεων του ΚΚΕ στα χωριά, μέτρα-αποφάσεις που πάρθηκαν παρά τις επιφυλάξεις της ΚΔ (αγροτικό).

Για τον ένοπλο αγώνα 1946-49: πρώτο, αν δεν υπήρχε Βάρκιζα δε θα χρειαζόταν και ο αγώνας αφτός. Η ένδοξη πάλη του ΔΣΕ έσωσε την τιμή του ΚΚΕ και του επέτρεψε και παρά την υποχώρηση στα 1949 να διατηρήσει και να αναπτύξει παραπέρα (λχ εκλογές 1956) τις πολιτικές θέσεις του. Δεύτερο. Η κρίση η Γουγκοσλαυική στα 1948, ανεξάρτητα από τις αιτίες που την προκάλεσαν, επέδρασε αποφασιστικά στην εξέλιξη του ένοπλου αγώνα. Όποιος το αρνιέται κουτουλα στο βράχο. Τρίτο, ανεδαφική και τραβηγμένη απ' τα μαλλιά είναι η θέση της κλίκας ότι ο ένοπλος αγώνας 1946-49 είναι δημιούργημα του Ζαχ. Έτσι ολότελα αθωώνουμε την αντίδραση και τους εγγλέζους που με μια δεύτερη Βάρκιζα επιδιώκανε να μας εκμηδενίσουν πολιτικά τελειωτικά. Κάλπικη είναι και η θέση ότι στον ένοπλο αγώνα μας παράσυραν οι εγγλέζοι. Στην πραγματικότητα οι άγγλοι θέλαν να μας παρασύρουν στις δικές τους εκλογές για να επικυρώσουν έτσι κοινοβολευτικά-"λαϊκά" το καθεστώς που επέβαλαν με την ένοπλη επέμβασή τους και με τη Βάρκιζα. Ο εγγλέζικος ιμπεριαλισμός εδώ απέτυχε και αυτό το αναγνώρισε επίσημα όταν στα 1947 αναγκάστηκε να τα διπλώσει, οπότε τη θέση του την πήραν οι αμερικάνοι (σύγκρινε και Βιετνάμ). Ο Κούσινεν και στο ζήτημα του ένοπλου αγώνα 1946-49 δείχνει την ίδια πολιτική ανηθικότητα, γιατί ξέρει πολύ καλά τι συζητήθηκε και τι αποφασίστηκε στη Μόσχα τον Ιούνη του 1947 στο ΠΓ του ΚΚΣΕ με παρουσία Στάλιν κλπ (+Σούσλωφ). Αν συγκρίνουμε τη βοήθεια που πήραμε με τη βοήθεια στον ένοπλο αγώνα προς την Κορέα και τώρα προς το Βιετνάμ, τότε θα πρέπει να βάλουμε τις φωνές και να ξεριζώσουμε τα μαλλιά μας.

Στο ίδιο χρονικό, βρίσκουμε κι ένα σημείο με προβληματισμούς στο ζήτημα της κριτικής στάσης απέναντι στην ΕΣΣΔ, την ιστορική της πορεία και τα επιτεύγματά της.

Εδώ εμείς οι κουκουέδες πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ορισμένα απαραίτητα πράγματα. Το ΚΚΣΕ και η ΕΣΣΔ αποτελούν για μας το ύψιστο σύμβολο και παράδειγμα. Ανώτερο δεν υπάρχει. Για τους κομμουνιστές αφτό αποτελεί απόλυτη αλήθεια. Όποιος ξεφεύγει απαφτή έτσι είτε αλλιώς περνά το οδόφραγμα. Αφτό όμως δε σημαίνει τυφλή λατρεία, πράγμα που μας χαρακτήριζε (και πρώτα απ' όλα εμένα) στο παρελθόν. Η πίστη στο απόλυτο αλάθητο και αναμάρτητο του ΚΚΣΕ είταν λάθος που το πληρώσαμε όλοι και πρώτα απόλα το ίδιο το ΚΚΣΕ και η ΕΣΣΔ. Ο σοβιετικός φετιχισμός δεν έχει καμιά σχέση με το μαρξισμό-λενινισμό. Καθήκον μας είναι να βλέπουμε τα λάθη και τα στραβοπατήματα του ΚΚΣΕ. Έτσι θα το βοηθήσουμε πραγματικά και όχι με τσανακογλυψιές και υμνολογίες. Αγάπα τον πλησίον σου και με τα ελαττώματά του. Και τα ελαττώματα αυτά δεν είναι λίγα: αν το ΚΚΣΕ εφάρμοζε με λίγη-πολύ συνέπεια τον ηθικό κώδικα του κομμουνισμού που διακήρυξε, τότε, στην καλλίτερη περίπτωση θάπρεπε κατά 50% να απαλλαχτεί από το φορτίο του. Μια τέτοια αφαίμαξη θα βοηθούσε μονάχα το ΚΚΣΕ αφάνταστα και ολόπλευρα, και θα σήκωνε ακόμα πιο πολύ το ηθικό κύρος του.
(...)
Οι κομμουνιστές στην ΕΣΣΔ όσο και σόλον τον κόσμο πρέπει να δώσουν ικανοποιητική, θεμελιωμένη απάντηση στο ζήτημα: πώς εξηγείται το γεγονός ότι η Σοβιετική Ένωση στα 50 σχεδόν χρόνια ύπαρξης σε μια σειρά πρωταρχικής σημασίας κατευθύνσεις παρά τις προβλέψεις και τις αναμφισβήτητα αντικειμενικές δυνατότητες που υπήρχαν και υπάρχουν όχι μονάχα δεν ξεπέρασε τον καπιταλισμό μα, σε πολλούς τομείς, και σχετικά και απόλυτα έμεινε ακόμα πιο πολύ πίσω.

Αναμφισβήτητο είναι ότι η νεαρή Σοβιετική Ένωση ξεκίνησε το 1917, κάτω απ' τις πιο ελπιδοφόρες και εβνοϊκές αντικειμενικές και υποκειμενικές προϋποθέσεις τον αγώνα για την επιβίωση, τον ανταγωνισμό με τον καπιταλισμό και το ξεπέρασμά του τελικά, παρά το ότι ο πόλεμος ιμπεριαλιστικός και εμφύλιος και η ξένη επέμβαση συσσώρευσαν στη χώρα ερείπια και καταστροφές. Και η νεαρή Σοβιετική Δημοκρατία προχώρησε θαρραλέα και αποφασιστικά μπροστά.

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει μια συνοπτική ανάλυση που κάνει σε μια επιστολή του στον Αλέξη Πάρνη για τα γεγονότα στην Ουγγαρία το 56' και τον τρόπο που επιχειρήθηκε να ερμηνευτούν από τους σοβιετικούς και τις σοσιαλιστικές αρχές.

Τώρα για τη φουρτούνα που (δυσανάγνωστη λέξη) όλον τον κόσμο. Για τα γεγονότα της Πολωνίας και κυρίως της Ουγγαρίας σούπα τη γνώμη μου. Νομίζω ότι η εξήγηση που δίνεται (για τα γεγονότα λχ της Ουγγαρίας) είνε μονόπλεβρη και κατά συνέπεια ανεπαρκής. Παραβλέπεται ένα βασικό: το γεγονός ότι η αλαγή στην Ουγγαρία έγινε πρώτα απ' όλα, απτά πάνω (Κοκ. Στρατός) και, στην παραπέρα πορεία, το κόμα στην Ουγγαρία δεν μπόρεσε να τη στηρίξει απτά κάτω, και τότε μονάχα θ' αποκτούσε ατράνταχτο θεμέλιο. Εδώ χρειαζότανε ουγγαρέζικη, εθνική στη μορφή και λαϊκοδημοκρατική στο περιεχόμενο πολιτική, που να αποτελεί ένα ενιαίο οργανικό σύνολο που να δένει αδιάρηχτα σε μια κίνηση προς τα μπρος το εθνικό-λαϊκό παρελθόν και το δημοκρατικό παρόν της Ουγγαρίας. Αφτό έλειψε, αφτό γένησε βασικές δυσκολίες , κρίση και έκρηξη, με αποφασιστική παρέμβαση και του ιμπεριαλισμού. Η επίσημη εκδοχή-εξήγηση πάσχει από υποκειμενισμό και περιέχει αντιθέσεις, δε φτάνει στη ρίζα των λαθών, όπως πάντα ζητούσε ο Λένιν. Το να φορτώνουμε όλα σχεδόν σε μια κλίκα προσώπων, αποτελεί ουσιαστικά νέα έκδοση, απτήν ανάποδη, της θεωρίας της προσωπλατρίας, και αφτό αμνηστέβει κατά ένα τρόπο τους ιμπεριαλιστές και το ρόλο τους στα ουγγαρέζικα πράματα. Και το παράξενο μεγαλώνει όταν, φορτώνοντάς τα όλα σχεδόν σε μια κλίκα προσώπων, απτήν άλλη λέμε ότι η πολιτική γραμή και πορεία της κλίκας αφτής βασικά ήταν σωστή και της καταλογίζουμε ουσιαστικά μονάχα μερικής σημασίας λάθη. Γενικά, η επίσημη εκδοχή ακόμα δεν πείθει.

Στο κλείσιμο, θα δούμε κάποιες σκόρπιες σημειώσεις που κράτησε, χωρίς να τις δουλέψει περαιτέρω και να μας τις δώσει σε πιο ολοκληρωμένη μορφή, πάνω στο ζήτημα της διαλεκτικής και της ανάπτυξης της επαναστατικής θεωρίας.

ΔΙΑΛΕΧΤΙΚΗ
Βασικά αντεδείκνυται οποιοσδήποτε δεσμός, περιορισμός, φραγμός.
Λένιν: το άτομο είναι ατέλειωτο.
NILS BOHR: δεν υπάρχει για τη φυσική φαντασιόπληχτη, απαράδεχτη ιδέα: Και οι δύο λένε το ίδιο: στον κόσμο δεν υπάρχει φραγμός, τέρμα. Η διαλεχτική παραδέχεται και την πιο εξωφρενική ιδέα, πριν (δυσανάγνωστη λέξη) υπόθεση, την αποδέχεται όμως αφού τη δοκιμάσει στην πράξη.
Το δικό μας "θανάσιμο" λάθος είταν ότι τη διαλεχτική θέλαμε να την αποφτερώσουμε, να τη στριμώξουμε μέσα σε καλούπια, νόμους, περιθώρια. Αφτό για τη διαλεχτική αποτελεί σκότωμα, στραγγαλισμό. Και για τέτιο φέρσιμο η διαλεχτική, δηλ η ζωή εκδικιέται γιατί μας αφήνει πίσω της έκθετους, πελαγωμένους, έξω απ' την πραγματικότητα.
Ο τέτιος χειρισμός της διαλεχτικής φέρνει στο νέκρωμα της θεωρίας, οπότε και προβάλλει παντοδύναμη η θέση, η διαπίστωση του Λένιν: χωρίς επαναστατική θεωρία δεν υπάρχει επαναστατική πράξη. Και ο R. OPPENHEIMER έχει δέκα φορές δίκιο όταν λέει ότι η σύγχρονη φυσική έχει ανάγκη από καινούργια θεωρία, είναι εκατό φορές σωστό, ότι και το παγκ. κομ. κίνημα έχει ζωτική ανάγκη από καινούργιο θεωρητικό φώτισμα της νέας εποχής, δηλ σημερινό μαρξισμό-λενινισμό. Το κλειδί εδώ βρίσκεται στη διαλεχτική, ζωογόνα (δυσαν. λέξη) πανανατρεπτική, απεριόριστη, ατέρμονα διαλεχτική. Η διαλεχτική (= η ζωή) ακατάπαυστα ξαναγεννά και ανανεώνει τον εαυτό της. Και το ανθρώπινο μυαλό μπορεί να στέκει στο ύψος των απαιτήσεων της διαλεχτικής, όχι όταν υποτάσσεται τυφλά στο δοσμένο "σταθμό", όριο, επίπεδο, ανάπτυξής της (αφτό η διαλεχτική δεν το ανέχεται γιατί τη σκοτώνει), μα όταν το επίπεδο αυτό παίρνεται μονάχα σαν αφετηρία για το παραπέρα φτερούγισμα, αναπέτασμα της θεωρίας στην εξήγηση του κόσμου, και σα συνέπεια στο παραπέρα ξεδίπλωμα της πραχτικής για τη μεταβολή του κόσμου αυτού.
Έτσι το ξεπέρασμα όλων των σημερινών διαφωνιών (της κρίσης;) στο παγκ. κομ. κίνημα, δηλ στην πρωτοπόρα θεωρία και πράξη, βρίσκεται στη διαλεχτική ανανέωση του μαρξισμού-λενινισμού.
Δηλ χρειαζόμαστε κάτι ανάλογο με αφτό που έκαναν στη δική τους εποχή οι Μαρξ-Ένγκελς-Λένιν.

Κι ένα σύντομο σχόλιο για την κατακλείδα. Δεν είναι απαραίτητο να συμφωνεί κανείς με όλα όσα σημειώνει ο Ζαχαριάδης (πχ για τη διάλυση των κομματικών οργανώσεων στην επαρχία), για να διαπιστώσει το οξυμένο πολιτικό του κριτήριο και τη θαυμαστή αναλυτική του ικανότητα, που δίνει τροφή για σκέψη, προβληματισμό (κι ενδεχομένως συζήτηση στα σχόλια) 

Να υπηρετούμε το λαό

Περιμένοντας το απογευματινό πανηγύρι στο Σύνταγμα (το γέλιο είναι πολύτιμο σε τόσο δύσκολους καιρούς), η κε του μπλοκ χρωστάει μια αποτίμηση από τα δύο πρώτα μέρη για την πολιτιστική επανάσταση στην Κίνα και θα την επιχειρήσει σε δύο δόσεις. Μία για αυτό καθαυτό το θέμα και μία για κάποιες ενδιαφέρουσες προεκτάσεις του και παρεμφερείς πτυχές που συνδέονται άμεσα με αυτό. Ενώ παράλληλα εκκρεμεί μια αναφορά στην αντίληψη του μ-λ χώρου για το σοσιαλισμό κι ορισμένα προβληματικά σημεία που παρουσιάζει κατά τη γνώμη μου.

Αντιλαμβάνομαι πάντως ότι ο μ-λ χώρος (κι οι οργανώσεις που τον συναπαρτίζουν) δεν έχει ακριβώς ενιαία ή μάλλον ταυτόσημη αντίληψη σε όλα τα ζητήματα, κατά συνέπεια ενδέχεται να προβώ σε κάποιες άδικες γενικεύσεις, καθώς δεν έχω εντρυφήσει στις επιμέρους διαφοροποιήσεις που τυχόν υπάρχουν. Επιχειρώ ωστόσο μια όσο το δυνατόν καλόπιστη κι αντικειμενική κριτική προσέγγιση, με βάση μια μαοϊκή πηγή (που αν μη τι άλλο δεν μπορεί να κατηγορηθεί για αντικινέζικη προπαγάνδα): το βιβλιαράκι του Τσιριγώτη (από το ΜΛ-ΚΚΕ) "έφοδος", που κυκλοφόρησε φέτος και αποτελεί μια χρήσιμη, συνοπτική επισκόπηση της ιστορίας της Π.Ε. και των πολιτικών, θεωρητικών αναφορών της.

Προφανώς η μπροσούρα αυτή δεν αποτελεί πανάκεια. Έχω σημειώσει μάλιστα (και δε νομίζω να το μπερδεύω με κάτι άλλο, όσο ανάκατες κι αν είναι οι σημειώσεις μου) πως σε ένα σημείο αναφέρεται σε "σοσιαλιστικό τρόπο παραγωγής", που αν δεν πρόκειται για αβλεψία της στιγμής, νομίζω ότι είναι χοντρό θεωρητικό λάθος, που αποκόπτει το μεταβατικό σοσιαλιστικό στάδιο από τον κομμουνιστικό τρόπο παραγωγής (και δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από το γεγονός ότι η κομμουνιστική κοινωνία στην αρχική της εμφάνιση φέρει έντονα τα σημάδια της καπιταλιστικής, από τα σπλάχνα της οποίας ξεπήδησε).

(*μεταγενέστερη διόρθωση: το λάθος είναι δικό μου κι οφείλεται σε ένα μπέρδεμα στις σημειώσεις μου. Ο όρος αυτός απαντάται στο βιβλίο του Μπιτσάκη για το σοσιαλισμό [ένα φάντασμα πλανιέται] κι όχι στο βιβλιαράκι του Τσιριγώτη)

Σε κάθε περίπτωση, βρίσκω πολύ πιο γόνιμο κι ευχάριστο (ακόμα κι από τη σκοπιά του απλού αναγνώστη) να διαβάζω ελληνικά κείμενα και αναλύσεις για την Π.Ε. παρά δικές της, πρωτότυπες επεξεργασίες και κείμενα, που είναι μάλλον απλοϊκά και διαπνέονται από έντονη προσωπολατρία, σχεδόν θρησκευτικού τύπου.

Στο τέλος του βιβλίου υπάρχει ένα παράρτημα με μια εγκύκλιο και μια απόφαση της ΚΕ του ΚΚΚ, με πολυάριθμες αναφορές στον πρόεδρο της ΚΕ (!) Μάο, ή το σύντροφο Μάο, που "ξεκίνησε και καθοδηγεί προσωπικά την πολιτιστική επανάσταση" (!) και γενικά μας διδάσκει ένα σωρό πράγματα, που μπορεί να φαίνονται κοινότοπα κι αυτονόητα, αλλά αποκτούν μια ξεχωριστή σοφία από τα δικά του χείλη, στα πλαίσια της "σκέψης Μάο Τσε Τουνγκ", που δεν προϋπήρχε και καθιερώθηκε ακριβώς στα χρόνια της Π.Ε.

Επίσης υπάρχουν αρκετές απλοϊκές φράσεις, που μπορεί να είναι χαρακτηριστικό της κινέζικης γλώσσας (και των μεταφράσεων στα ελληνικά) ή συνειδητή επιλογή του κομμουνιστικού κόμματος, για να εκλαϊκεύσει το λόγο του και να απευθυνθεί πλατιά στις αγροτικές μάζες. Αυτό αποτυπώνεται και στον τίτλο διάφορων ντοκουμέντων, επεξεργασιών, συνθημάτων: το σχήμα των "τριών σε ένα" (που δεν είναι σαμπουάν, αλλά επιτροπή), οι δέκα σημαντικές σχέσεις, "να κυβερνά η πολιτική ή να κυβερνά η τεχνική", "να υπηρετούμε το λαό" (που ήταν και το όνομα ενός παλιού μ-λ εκδοτικού κι η αφορμή για τον τίτλο του κειμένου) "και την επανάσταση ή "να υπηρετούμε τους αντιδραστικούς και την αντεπανάσταση", κοκ.

Ακόμα κι όταν εκφράζουν κάποιες σημαντικές ιδέες, πχ το σχήμα της διπλής συμμετοχής (συμμετοχή των διευθυντικών στελεχών στην παραγωγή και των εργατών στη διεύθυνση) είναι τόσο απλοϊκά που θυμίζουν συνειρμικά τις οργουελικές εντολές απ' τη φάρμα των ζώων: τέσσερα πόδια καλό, δύο πόδια κακό. Αναρωτιέται λοιπόν κανείς αν το περιεχόμενο αυτών των συνθημάτων είναι το ίδιο απλοϊκό με τη μορφή τους, κι επομένως αποτυγχάνει να συλλάβει τη σύνθετη πραγματικότητα και τις αντιφάσεις της, για να οδηγήσει στην επίλυσή τους. Αντιθέτως, μοιάζει να οδηγεί σε επιφανειακή αντιμετώπισή τους και να δικαιολογεί τις υπερβολές, όπως το σύνθημα "κάτω οι ειδικοί" και τη μαζική αποστολή ακαδημαϊκών σε ορυζώνες, για να στρώσουν χαρακτήρα και ταξική συνείδηση (μια βουλησιαρχική λογική, που πλησιάζει την αφέλεια κάποιων αναρχικών προσεγγίσεων). Κι αυτά παρουσιάζονται ως θεωρητική ανάπτυξη του μαρξισμού και η τελευταία λέξη του για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση...

Υπάρχει ο αντίλογος πως η πολιτιστική επανάσταση δεν ήθελε να υποβιβάσει τους διανοούμενους, αλλά να εξυψώσει τους αγρότες και τους εργάτες στο επίπεδο των πρώτων, με άλλα λόγια δεν ήθελε να στείλει τους πανεπιστημιακούς στους ορυζώνες, αλλά τους ορυζώνες στο πανεπιστήμιο, και αυτή τη λογική εξέφρασαν και τα εργατικά πανεπιστήμια στη Σανγκάη. Από την άλλη όμως, διαβάζουμε στην απόφαση της ΚΕ του ΚΚΚ, στο κεφάλαιο για την εκπαίδευση πως "η διάρκεια της φοίτησης πρέπει να ελαττωθεί. Το πρόγραμμα σπουδών πρέπει να μειωθεί και να βελτιωθεί. Το εκπαιδευτικό υλικό πρέπει να αλλάξει ριζικά, ορισμένο μέρος πριν απ' όλα πρέπει να απλοποιηθεί...". Η υπερβολή ως προς τον ταξικό χαρακτήρα της γνώσης (που είναι κομβικής σημασίας ζήτημα) μπορεί να φτάσει στο σημείο της εγκληματικής απαξίωσης του επιστημονικού κεκτημένου, που θεωρείται ταξικό, άρα κι άχρηστο, σε πλήρη αντίθεση με την υπόδειξη του Λένιν για την αφομοίωση όλου του πνευματικού πλούτου των ταξικών κοινωνιών και την περαιτέρω, δημιουργική του ανάπτυξη.

Αντιλαμβάνομαι πως αυτό το κριτήριο, αν και δίνει το μέτρο για τη σοβαρότητα και το στρατηγικό ορίζοντα του εγχειρήματος, δεν επαρκεί για μια συνολική αποτίμησή του, η οποία πάντως υπερβαίνει τις δικές μου δυνατότητες κι απαιτεί πιο συστηματική μελέτη των γεγονότων και των ντοκουμέντων. Τα οποία, εφόσον ευσταθούν (και δεν αμφισβητούνται) τα αποσπάσματα που παραθέτει ο quinto σε προηγούμενη συζήτηση, μπορούν να οδηγήσουν σε εντυπωσιακά συμπεράσματα για την αξιοπιστία και την "αντιρεβιζιονιστική συνέπεια" της μαοϊκής Κίνας. Όπως από την άλλη, μπορεί να βρει κανείς εξίσου ενδιαφέροντα ντοκουμέντα και για την χοτζική Αλβανία (μερικά από τα οποία παρατίθενται και στο βιβλιαράκι του Τσιριγώτη).

Επίσης θα ήταν άδικο να μην αναγνωρίσουμε ότι η Π.Ε. χαρακτηρίζεται από τον ενθουσιασμό και τη μαζική συμμετοχή των μαζών, ενώ ξεσηκώνει μέχρι τις μέρες μας τις αντιδράσεις του σημερινού ΚΚ και της κινέζικης αστικής τάξης. Αυτό ωστόσο δεν απαντά στην εκδοχή που δίνει πχ ο Άναυδος στο δικό του κείμενο, ότι δηλ η Π.Ε. έγινε ή χρησιμοποιήθηκε για την εκκαθάριση των εσωκομματικών αντιπάλων του Μάο.

Κλείνω αυτό το πρώτο μέρος (που αφήνει βέβαια πολλά πράγματα ανοιχτά και δεν κλείνει απολύτως τίποτα) με ένα ενδιαφέρον απόσπασμα, που βρήκα και στο βιβλίο του Τσιριγώτη:

Από αυτό το κλίμα του λυσσαλέου αντιμαοϊσμού δεν ξεφεύγει ούτε ο Ν. Ζαχαριάδης. Ο τελευταίος, αφού καθαιρέθηκε από γενικός γραμματέας του ΚΚΕ στην 6η Ολομέλεια (;956) και εξορίστηκε αργότερα στο Σοργκού της Σιβηρίας, γράφει ανάμεσα σε άλλα το 1967: 

"Ο Μάο Τσε Τουνγκ με τη θεωρία του δεν έδωσε και δε δίνει μαρξιστική-λενινιστική απάντηση στα προβλήματα της εποχής μας γιατί ξεκινά κι εκφράζεται σε μικροαστική-σωβινιστική μεγαλοκινέζικη βάση. Η εσωτερική γραμμή του Μάο, τα τρία κήτη: το μεγάλο άλμα-λαϊκή κομμούνα-γενική γραμμή, αποτέλεσαν ανεδαφική, εξωπραγματική προσπάθεια να πιάσει πουλιά στον αέρα, να πραγματοποιήσει το "κομμουνιστικό όνειρο" χωρίς στήριγμα στις αντικειμενικές δυνατότητες και έκφρασε μικροαστική αδυναμία μπροστά στις δυσκολίες, ανικανότητα για επιστημονική σκέψη και πράξη. Αυτό έριξε την κινέζικη επανάσταση πίσω και είχε διαλυτική επίδραση στο ΚΚ Κίνας. Μέσα στις γραμμές του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος ο μαουτσετουνγκισμός είχε και έχει αποσυνθετική επιρροή. Ένα παράδειγμα από τα πολλά, η τραγική ήττα μας στην Ινδονησία. Και στο Βιετνάμ αντικειμενικά παίζει το παιχνίδι των αμερικάνων. Υπολογίζοντας την κρίση που η θεωρία και η πράξη του Μάο προκάλεσε στο παγκόσμιο κομμουνιστικό και προοδευτικό κίνημα ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός, όπου βασίζεται σ' όλον τον κόσμο ο μαουτσετουνγκισμός, αποτελεί αντιθεωρία στο μαρξ-λενινισμό, οι κουκουέδες δεν μπορούν να έχουν καμία σχέση μαζί του". 

Η τοποθέτηση του Ζαχαριάδη προκαλεί την οργισμένη αντίδραση των εξόριστων πολιτικών προσφύγων, που έχουν συγκροτήσει πολιτικές οργανώσεις αντιπαράθεσης με το ρεβιζιονισμό στην προσφυγιά, οι οποίοι γράφουν: 

Ο Νίκος Ζαχαριάδης με τις επινοήσεις, συκοφαντίες και βρισιές ενάντια στον Μάο Τσε Τουνγκ και το ΚΚ Κίνας δεν κάνει τίποτα το καινούριο παρά αυτά που κάνει ο κάθε αποστάτης του μαρξισμού-λενινισμού όταν, για να βολέψει τον εαυτό του, δίνει εξετάσεις υποταγής στο χρουτσωφικό ρεβιζιονισμό.

Ώστε αποστάτης λοιπόν...

Παρόλα αυτά, η Π.Ε. ασχολήθηκε (είτε στρεβλά είτε σωστά, είτε και τα δυο μαζί σε ένα βαθμό) με πολύ σοβαρά ζητήματα, που θα συναντήσει μπροστά της η σοσιαλιστική οικοδόμηση του μέλλοντος και με αυτή την έννοια θα ακολουθήσει εν καιρώ ένα ακόμα κείμενο, με σχετικούς προβληματισμούς

Γεια χαρά Νίκος

Με αυτόν τον στερεοτυπικό χαιρετισμό έκλεινε τις επιστολές του ο ιστορικός ηγέτης του ΚΚΕ, Νίκος Ζαχαριάδης. Και αυτόν τον τίτλο επέλεξε να δώσει στο βιβλίο του ο (εν ζωή κι υπερενενηντάχρονος σήμερα) λογοτέχνης Αλέξης Πάρνης, όπου παράλληλα με κάποια αποσπάσματα της μεταξύ τος αλληλογραφίας, ξετυλίγει το κουβάρι των αναμνήσεων κι εξιστορεί περιστατικά από διάφορες περιόδους της ζωής του, επικεντρωμένα κυρίως στο Ζαχαριάδη, τα χρόνια της υπερορίας στη Σοβιετική Ένωση και πιο ειδικά την καθαίρεση και διαγραφή του τελευταίου και τον αρχικό εκτοπισμό του στο Μποροβίτσι, προτού εξοριστεί στο Σοργκούτ της Σιβηρίας (μετά από την πρωτοβουλία του να πάει στην ελληνική πρεσβεία στη Μόσχα, για να ζητήσει να επαναπατριστεί και να δικαστεί).

Ο Πάρνης αυτά τα χρόνια παραμένει συνεπής στο Ζαχαριάδη, διατηρεί αλληλογραφία μαζί του, φιλοξενεί κατά διαστήματα το μικρό Σήφη κι υφίσταται τις συνέπειες της στάσης του, καθώς διαγράφεται από το κόμμα και πέφτει στη δυσμένεια των σοβιετικών, αν και ως εκείνη τη στιγμή, αναγνωριζόταν ως λογοτέχνης παγκόσμιας εμβέλειας, δίπλα στο Νερούδα, το Χικμέτ, κ.ά. Είναι όμως μια πολύ μπερδεμένη περίπτωση -πολιτικά μιλώντας- καθώς καταφέρνει να είναι ταυτόχρονα ζαχαριαδικός κι αντισταλινικός (!), πέφτοντας σε μια σειρά εύκολα αντισοβιετικά κλισέ, που σίγουρα δε χαρακτήριζαν το Ζαχαριάδη και τους πιστούς οπαδούς του Κουκουέδικου ΚΚΕ. Ίσως κάποια από αυτά μπορούν να συχωρεθούν, "ποιητική αδεία" που λέει κι ο ίδιος, καθώς τα καταφέρνει πολύ καλύτερα με τους στίχους και τα ποιήματα.

Να θυμάσαι το Γράμμο μας, του λαού το λημέρι
που κρατάει στον κόρφο του ζωντανή την ελπίδα
και προσμένει τον άνεμο που ξανά θα σε φέρει
για να δώσει καινούργια φτερά στην πατρίδα.

Να θυμάσαι το χώμα του, τη φωτιά, τον αέρα,
όσα φύτεψες όνειρα και τα πότισες αίμα,
να θυμάσαι τους ήρωες που κοιμούνται εκεί πέρα,
να θυμάσαι τι σου 'λεγε το στερνό τους το βλέμμα.

Να θυμάσαι τα κάτεργα, τα κελιά, τους δεσμώτες,
την αντίπερα όχθη της ψυχής και της γης σου,
όπου τόσοι και τόσοι κυκλωμένοι στρατιώτες
πολεμάν τα σκοτάδια και φωνάζουν "θυμήσου".

Να θυμάσαι το χτες που σε ψήλωσε τόσο,
ν' ακονίζεις του σήμερα τη μάχιμην ώρα,
ν' αρματώνεις το μέλλον, το πιστό σύμμαχό σου,
τραγουδώντας τον ήλιο μες στη δίσεχτη μπόρα.

(το βιβλίο αναφέρει πως οι αγωνιστές του ΔΣΕ πολεμούσαν έχοντας στο νου τους αυτές τις λυρικές υποδείξεις του συμμαχητή τους Τυρταίου. Υποθέτω πως ο Πάρνης υπονοεί τον εαυτό του, αν και δεν μπόρεσα να το επιβεβαίώσω, με μια σύντομη διαδικτυακή έρευνα).

Ομολογώ πάντως πως το παραπάνω αντιφατικό δείγμα γραφής μπορεί να λειτουργήσει αποτρεπτικά για τον αναγνώστη που θα σκεφτόταν να εντρυφήσει στο έργο του Πάρνη και πιο ειδικά στη σοβιετική τριλογία του ("ο διορθωτής", "λεωφόρος Παστερνάκ" και "μια Πράγα για τον καθένα", που αναφέρονται στην περίοδο του Στάλιν, του Χρουτσόφ και του Μπρέζνιεφ, αντίστοιχα)
ή στην "Οδύσσεια των Διδύμων", που αν δεν κάνω λάθος είναι εμπνευσμένο από το Ζαχαριάδη και τους Έλληνες κομμουνιστές της Τασκένδης.

Ο Πάρνης περνάει δύσκολα χρόνια, αλλά επιστρέφει στην καταξίωση χάρη στη μεγάλη επιτυχία που γνώρισε το θεατρικό "Νησί της Αφροδίτης", ένα έργο που προέκυψε κατόπιν της προτροπής του Ζαχαριάδη να καταπιαστεί με την υπόθεση της Κύπρου, για να γράψει κάτι σχετικό. Αυτό δείχνει αφενός την καθοριστική επίδραση του ΝΖ στη διαμόρφωση του συγγραφέα, που δεν τον βάζει τυχαία στο επίκεντρο αυτής της ιδιότυπης αυτοβιογραφίας του κι αφετέρου το εύρος της αντίληψης και των ικανοτήτων του ιστορικού ηγέτη, παρά τη λογοτεχνική υπερβολή που μπορεί να διακρίνει σε κάποια σημεία τον Πάρνη -αλλά και τη συντριπτική πλειοψηφία των κομμουνιστών της γενιάς του.

Δεν ξέρω όμως κατά πόσο πέτυχε να ακολουθήσει ο συγγραφέας μια άλλη συμβουλή-επιθυμία του Ζαχαριάδη, στην τελευταία τους συνάντηση όπου τον ορμήνευε:
Πρώτον: Να μην τα "βάλω" ποτέ με το ΚΚΕ, ακόμα κι αν με βρίζουν. (Είχε λατρεία για το "Κόμμα". Θυμάμαι ότι ένιωσα κάτι σαν τύψη, γιατί δε συμμεριζόμουν πια αυτή τη λατρεία του).
Δεύτερον: Καλύτερα να σιωπήσω και να ιδιωτεύσω, παρά να οργανωθώ σε κάποιο άλλο κόμμα.
Τρίτον: Να αφήσω το χρόνο να ωριμάσει μέσα μου όλα όσα είδα και έζησα, κι ύστερα να τα περιγράψω με βιβλία υψηλού καλλιτεχνικού επιπέδου (απ' αυτά τελικά θα κριθώ), "για τα οποία δε θα ντρέπομαι ύστερα από πενήντα χρόνια"...
Κατάφερε τουλάχιστον, σύμφωνα με τις οδηγίες του Ζαχαριάδη και πάλι, να μην προσωποποιεί τις πολιτικές διαφορές, αφού ακόμα και μετά από τόσα χρόνια αρνείται να αναφερθεί ονομαστικά στα πρόσωπα πρόσωπα που (θεωρεί πως) είχαν σκάρτη συμπεριφορά στο ένα ή το άλλο ζήτημα.

Αυτές οι χοντρές, πολιτικές αδυναμίες του βιβλίου είχαν μεταξύ άλλων ως συνέπεια μια ξώφαλτση κριτική αναφορά του Μαΐλη σε ένα άρθρο του για το Ζαχαριάδη (εδώ στην ΚΟΜΕΠ και σε μια πιο σύντομη εκδοχή του στο Ριζοσπάστη).
Η εξιδανίκευση του προσώπου είναι χαρακτηριστικό σειράς κειμένων δήθεν συνεπών του κομμουνιστικού κινήματος. Με την ευκαιρία ας σημειωθεί ότι είναι χαρακτηριστικό και του συγγραφέα Αλέξη Πάρνη, ο οποίος αποκόβει τον Ν. Ζαχαριάδη από τον κορμό που τον διαμόρφωσε, το ΚΚΕ και την ΚΔ, ενώ εμπορεύεται το όνομά του, από τη μια αποθεώνοντας και προσεγγίζοντας αντιεπιστημονικά την προσωπικότητα του Ν. Ζαχαριάδη και από την άλλη «διανθίζοντας» τα σχετικά γραπτά του με αναλύσεις και περιγραφές που αγγίζουν τα όρια του αντικομμουνισμού.
Καθώς και μια απάντηση του Πετρόπουλου στον Εργατικό Αγώνα, που είχε γράψει το επίμετρο του βιβλίου, και στο ενδιάμεσο είχε διαγραφεί-αποχωρήσει από το ΚΚΕ. Επειδή το βιβλίο κυκλοφόρησε το 11', όταν κάποιες διεργασίες βρίσκονταν ήδη σε εξέλιξη, ο πιο υποψιασμένος αναγνώστης μπορεί να διαβάσει κι από αυτό το πρίσμα τις τελευταίες σελίδες του.

Παρόλα αυτά, το βιβλίο έχει μια αξία ως ιστορική πηγή, καθώς και μια σειρά ενδιαφέροντα επεισόδια από τα οποία ξεχωρίζω πάντως μια υποσημείωση-παραπομπή στο βιβλίο του Κασιμάτη "οι παράνομοι" για τους Έλληνες πολιτικούς πρόσφυγες στην Ουγγαρία, που πέρασαν στα ένοπλα τμήματα υπεράσπισης του καθεστώτος: "Αναφέρονταν με περηφάνια στο παρακάτω τέχνασμα: Ξήλωναν τις πινακίδες που σημάδευαν τα σύνορα με την Αυστρία και τις μετέφεραν αρκετά χιλιόμετρα μέσα στο ουγγρικό έδαφος. Οι παράνομοι Ούγγροι φυγάδες, βλέποντας τις ταμπέλες, ξεθάρρευαν, περπατούσαν ελεύθερα, τραγουδούσαν νομίζοντας πως ήταν στην Αυστρία. Οι Έλληνες που 'χαν στήσει ενέδρες συνέλαβαν με αυτό τον τρόπο εκατοντάδες. Μερικοί μάλιστα παρασημοφορήθηκαν"!
Κι άντε τις πινακίδες λες, τις μετέφεραν. Το συνοριακό έλεγχο με τι ακριβώς τον αντικατέστησαν και ξεγελούσαν τους φυγάδες; Δηλ μόνο δική μου ιδέα είναι ότι μπάζει λίγο αυτή η ιστορία;

Κυρίως όμως ξεχωρίζουν τα πρωτότυπα γραπτά του Ζαχαριάδη, όπου πέρα από την ιδιότυπη ορθογραφία του (που είναι μια πιο... καθαρή εκδοχή δημοτικής ίσως, κι όχι το προϊόν του γλωσσικού συμβιβασμού που χρησιμοποιούμε εμείς σήμερα) φαίνεται ο καθαρός πολιτικός λόγος, η θαυμαστή αναλυτική ικανότητα και τα κρυστάλλινα πολιτικά συμπεράσματα, που κανείς αντικομμουνιστής (όποια προβιά κι αν φοράει) δεν μπορεί να τα αντιστρέψει ενάντια στο Κόμμα ή τη Σοβιετική Ένωση, όπως δείχνουν τα παρακάτω αποσπάσματα (είναι στο επίμετρο του Πετρόπουλου που τα παίρνει από άλλες πηγές):

Εδώ εμείς οι κουκουέδες πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ορισμένα απαραίτητα πράγματα. Το ΚΚΣΕ και η ΕΣΣΔ αποτελούν για μας το ύψιστο σύμβολο και παράδειγμα. Ανώτερο δεν υπάρχει. Για τους κομμουνιστές αφτό αποτελεί απόλυτη αλήθεια. Όποιος ξεφεύγει απαφτή έτσι είτε αλλιώς περνά το οδόφραγμα. Αφτό όμως δε σημαίνει τυφλή λατρεία, πράγμα που μας χαρακτήριζε (και πρώτ' απόλα εμένα) στο παρελθόν. Η πίστη στο απόλυτο αλάθητο και αναμάρτητο του ΚΚΣΕ είταν λάθος που το πληρώσαμε όλοι και πρώτ' απόλα το ΚΚΣΕ και η ΕΣΣΔ. Ο σοβιετικός φετιχισμός δεν έχει καμιά σχέση με το μαρξισμό-λενινισμό. Καθήκον μας είναι να βλέπουμε τα λάθη και τα στραβοπατήματα του ΚΚΣΕ. Έτσι θα το βοηθήσουμε πραγματικά και όχι με τσανακογλυψιές και υμνολογίες. Αγάπα τον πλησίον σου με τα ελαττώματά του.

Και σε άλλο σημείο:
Στη ανάλυση και εχτίμηση της διεθνούς κατάστασης πρέπει να ξεινάμε από τούτα τα αντικειμενικά δεδομένα: α) Γεγονός που κυριαρχεί στον 20ό αιώνα είναι η Οχτωβριανή επανάσταση και η δημιουργία της ΕΣΣΔ. β) Η ΕΣΣΔ παραμένει το επίκεντρο της κοινωνικής προόδου και της μεταβολής της κοινωνίας. γ) Απ' αφτού απορρέει ότι η ΕΣΣΦ είναι και παραμένει ο κύριος στόχος του παγκόσμιου κατπιταλισμού και οι ΕΠΑ ενάντιά της στρέφουν τα κύρια πυρά της πολιτικής τους των οικονομικών μέτρων του ψυχολογικού πολέμου που αποβλέπει στο να διαβρώσει την ηθική υπεροχή της ΕΣΣΔ. δ) Η ΕΣΣΔ είναι η κύρια, η αποφασιστική δύναμη που σ' όλους τους τομείς: πολιτικό, οικονομικό, στρατιωτικό, επιστημονικό, τεχνικό, ιδεολογικό, εκπολιτιστικό, αντιπαλέβει αποτελεσματικά τις ΕΠΑ. Αν  δεν υπήρχε η ΕΣΣΔ δε θα υπήρχε ανάμεσα στα άλλα και η ΛΔ της Κίνας. Η παγκόσμια εξέλιξη θάταν αλλιώτικη, πάντως όχι τέτια όπως την καθόρισε η νίκη της Οχτωβριανής επανάστασης και η δημιουργία της ΕΣΣΔ. Η Σοβιετική Ένωση κάνει σήμερα αδύνατη την παγκόσμια κυριαρχία των ΕΠΑ και όχι η ΛΔ Κίνας. Όποιος δεν το βλέπει αφτό αναγκαστικά πέφτει έξω στην πολιτική και την επαναστατική δράση [...] Οι κουκουέδες στην τοποθέτησή τους πρέπει να αποκλείσουν τις υποκειμενικές εχτιμήσεις (ζημιά που έκανε στο ΚΚΕ το ΚΚΣΕ) και να στηρίζονται στα αντικειμενικά κριτήρια.

Κράτα ένα ψέμα για το τέλος

Το προηγούμενο διάστημα υπήρχαν αρκετές επετειακές αφορμές, που προσφέρονταν για διάφορους συνειρμούς αλλά πέρασαν αναξιοποίητες από την κε του μπλοκ κι είπα να τις μαζέψω σε ένα συγκεντρωτικό κείμενο, για να μην πάνε τελείως χαμένες.

25 ΜΑΡΤΗ: η προφανής κριτική-σάτιρα εστιάζει στην πρωτότυπη συγκατοίκηση ενός «αριστερού προοδευτικού κόμματος» με τον καμμένο, το έθιμο των παρελάσεων και τα εθνικιστικά συνθήματα των ειδικών δυνάμεων. Πρώτη φορά φασιστερά, όπως λένε και κάτι αναρχικοί στην πάτρα. Ναι αλλά εσείς οι σταλινικοί δεν έχετε δικαίωμα δια να ομιλείτε, γιατί και στη σοβιετική ένωση υπήρχαν παρελάσεις, κτλ. Ο κόκκινος στρατός τιμούσε βέβαια, μεταξύ άλλων, εκατομμύρια νεκρούς στη μάχη ενάντια στο φασισμό και δεν τραγουδούσε στα εμβατήριά του ότι θα πάρει την πόλη. Αλλά αυτά είναι ψιλά γράμματα.

Το ζουμί βρίσκεται στην επικαιροποίηση της επετείου. Πέρα από την κατάργηση του μνημονίου και των εφαρμοστικών του νόμων, που θα ‘ρθει με το κρίνο, χωρίς αίματα, σύγκρουση με την εε και άλλες τέτοιες εξαλλοσύνες. Η νέα κυβέρνηση θυμίζει έντονα τη θέση της ελληνικής αστικής τάξης στην επανάσταση του 21’, όπου εμφανιζόταν ως γνήσιος εκφραστής των απελευθερωτικών αγώνων, αλλά φοβόταν την αποφασιστική ενίσχυση του λαϊκού παράγοντα κι έτσι παρέμεινε σταθερά προσδεμένη στο λεγόμενο αστοτσιφιλικάδικο συνασπισμό εξουσίας, αναζητώντας μόνο κατά διαστήματα έναν πιο επωφελή συμβιβασμό. Μια ανάγνωση του (διαχρονικά επίκαιρου) σχετικού βιβλίου του κορδάτου για την κοινωνική σημασία της επανάστασης του 21’, ιδωμένη από μια σύγχρονη σκοπιά προσφέρει πολύτιμα εργαλεία και συμπεράσματα.

30 ΜΑΡΤΗ: Ο μπελογιάννης ζει μες στις καρδιές μας. Αλλά εκτελείται ξανά κάθε φορά που επιχειρούν να καπηλευτούν το όνομά του και να αντλήσουν πολιτική υπεραξία από τη θυσία του. Ιδίως όταν οι δράστες της καπηλείας παρουσιάζουν τους εαυτούς τους ως ηρωικούς διαπραγματευτές, που θέλουν να φέρουν αλλαγές και βελτιώσεις, αλλά δνε τους αφήνουν οι μεγάλοι εταίροι τους. Περίπου όπως παρουσιάζει δηλ και τον πλαστήρα η ταινία «ο άνθρωπος με το γαρίφαλο»: είναι καλός, θέλει, προσπαθεί, προβληματίζεται, αλλά... δεν τον αφήνουν. Και ευτυχώς (για αυτήν περισσότερο) που δεν έχει να διαχειριστεί η τωρινή συγκυβέρνηση την καυτή πατάτα ενός κομμουνιστή πολιτικού κρατούμενου (με μεγαλύτερο ειδικό βάρος από τους αναρχικούς απεργούς πείνας) και τις πιέσεις κάποιου μεγάλου.. θεσμού. Γιατί, μπορεί να έχει δεμένα τα χέρια της (οικειοθελώς) και να μην μπορεί να προβεί σε μονομερείς ενέργειες για μισθούς και συντάξεις, αλλά δεν είχε κανένα ενδοιασμό να δώσει μερικά εκατομμυριάκια (τι ψυχή έχουν μωρέ;) για να ανακαινίσει κάτι μαχητικά αεροσκάφη και να τονώσει τις διεθνείς φιλίες της. Και πώς να χαλάσεις μετά χατίρι σε ένα φίλο;

31 ΜΑΡΤΗ: Από το παράθυρο του τρένου, όπως κατεβαίνεις προς αθήνα, κλέβουν την παράσταση οι χιονισμένες κορυφές του όλυμπου. Εκτός κι αν τον καλύπτουν σύννεφα καταιγίδας, οπότε βροντάει κι αστράφτει (η γκιώνα). Ή εκτός κι αν είναι 31 μαρτίου κι ο λογισμός τρέχει στην κωμόπολη στους πρόποδες του βουνού και το αστυνομικό της τμήμα, σε μια νύχτα εκλογικής αποχής. Κι ύστερα από κάποιες μέρες μαθαίνεις από το πρωτοσέλιδο της ανεπίσημης εφημερίδας της κυβερνήσεως (εφ-συν) πως το κουκουέ ξεμπερδεύει με τον ζαχαριάδη και το πρώτο γράμμα του. Οπότε φροντίζεις να πάρεις το πρωτότυπο, για να δεις την πραγματική πραγματικότητα.

Στα επίσημα κείμενα του ΚΚΕ (5^ος τόμ. 1940-1945) περιέχεται μόνο το Α’ γράμμα του Ν. Ζαχαριάδη, ενώ το Β’ και το Γ’ περιλαμβάνονται στο Παράρτημα του ίδιου τόμου. Αυτός ο πολιτικά λαθεμένος διαχωρισμός θα αρθεί σε νέα έκδοση του συγκεκριμένου τόμου.

Επί πολλά χρόνια στο παρελθόν το ΚΚΕ τοποθετήθηκε εκθειάζοντας το Α’ γράμμα του Ν. Ζαχαριάδη και αποσιωπώντας τα άλλα δύο ή κρατώντας αρνητική στάση απέναντι σε αυτά. Το 1956 και για ένα διάστημα μετά, η καθοδήγηση του Κόμματος, που είχε προκύψει από τη δεξι΄λα οπορτουνιστική στροφή της 6^ης Πλατιάς Ολομέλειας (11-12 Μάρτη 1956), καταδίκασε τον Ζαχαριάδη για το Α’ γράμμα, στο πλαίσιο της γενικότερης καταδίκης του επί 25 χρόνια ΓΓ της ΚΕ. Αργότερα το ΚΚΕ, συνεχίζοντας να κατά αρνητική στάση στο Β’ και στο Γ΄γράμμα, τοποθετήθηκε εξολοκλήρου θετικά στο Α’ γράμμα, ενώ στην πράξη ακύρωσε την κατηγορία για συνεργασία του Ζαχαριάδη με τον ταξικό εχθρό.

Πριν 4 χρόνια το Κόμμα μας, όπως είναι γνωστό, με ειδική απόφαση της Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης του ΚΚΕ (16 Ιούλη 2011) αποκατέστησε επίσημα και πλήρως το Νίκο Ζαχαριάδη, ακυρώνοντας όλες τις πρηγούμενες κομματικές αποφάσεις εις βάρος του.

(Το ΚΚΕ στον ιταλλοελληνικό πόλεμο 1940-41, πρόλογος, σ. 12-13, εκδ. Σύγχρονη Εποχή).

Κι από το ίδιο, στη σελ 15.

Πολλά γράφονται από κατά καιρούς αποχωρήσαντες από το ΚΚΕ, διαγραμμένους λόγω συστηματικής και ομαδοποιημένης έκφρασης των διαφωνιών τους σχετικά με το Πρόγραμμα και τις θέσεις του Κόμματος, αλλά και σε κρίσιμα ζητήματα της ιστορίας του. Επιχειρώντας συνειδητά να σπείρουν την αμφισβήτηση και να υπονομεύσουν την πολιτική γραμμή του ΚΚΕ, ακριβώς επειδή επιδιώκουν μία πολιτική σύμπραξης με αστικές (σοσιαλδημοκρατικής χροιάς) δυνάμεις, επιδίδονται σε συκοφαντίες, όπως ότι το ΚΚΕ αποστασιοποιείται και βάλλει ενάντια στις ένδοξες στιγμές της ιστορίας του και της ΚΔ.

(...) Η προσέγγιση από το ΚΚΕ της ιστορίας του και συνολικά της ιστορίας του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος αντιμάχεται το μηδενισμό και τη λαθολογία που μετέρχεται ο ταξικός εχθρός και οι οπορτουνιστές. Ταυτόχρονα, αντιμάχεται και τον οπορτουνιστικό εξωραϊσμό που συνοδεύεται από αδυναμία και άρνηση εξαγωγής διδαγμάτων, χαρακτηριστικά που εκ των πραγμάτων επίσης βοηθούν τον ταξικό εχθρό.

1 ΑΠΡΙΛΗ: Οι ιδέες για πρωταπριλιάτικο κείμενο (το κυβερνητικό πρόγραμμα και τις προγραμματικές δηλώσεις) δεν κινδυνεύουν να καούν, θα είναι το ίδιο επίκαιρες και του χρόνου. Το ζήτημα είναι –όπως λέει κι ο τίτλος της ανάρτησης- να κρατήσουν ένα ψέμα για το τέλος. Γιατί με ψέματα τετραετία δε βγαίνει..

6ΑΠΡΙΛΗ: Όχι ντάξει, ας κλείσουμε με κάτι πιο σοβαρό μουσικά. Τριάντα χρόνια από τη συναυλία στο νέο φάληρο.