Ένα κολάζ κειμένων για το Ζαχαριάδη

Η σημερινή μέρα δε θα μπορούσε παρά να είναι αφιερωμένη στο Νίκο Ζαχαριάδη, τον ιστορικό ηγέτη του ΚΚΕ και του λαϊκού κινήματος. Κι η σκέψη της κε του μπλοκ είναι πως αυτό που μπορεί να μας πει περισσότερα (από κάθε τι άλλο) για το Ζαχαριάδη, είναι τα ίδια τα γραπτά κι η θεωρητική παρακαταθήκη που άφησε πίσω του. Έτσι λοιπόν, έκανα μια πρόχειρη επιλογή μερικών ζουμερών (κατά τη δική μου κρίση κι αντίληψη) αποσπασμάτων, όπως τα βρήκα στο βιβλίο του Ανταίου για το Ζαχαριάδη -που κάθε άλλο παρά φιλικά προσκείμενο προς αυτόν είναι. Το πώς αποκτήθηκε αυτό το (εξαντλημένο σήμερα) βιβλίο έχει τη δική του ιστορία, αλλά ας την κρατήσουμε για μια άλλη φορά.

Τα δύο πρώτα αποσπάσματα είναι από ένα χρονικό που κρατούσε ο ίδιος ο Ζαχαριάδης κατά τη διάρκεια της πρώτης απεργίας πείνας που έκανε (διεκδικώντας την κομματική αποκατάσταση και τον επαναπατρισμό του), όπου (μεταξύ άλλων) απαντά κωδικοποιημένα σε διάφορες κατηγορίες που του είχαν προσάψει κατά την 6η και 7η ολομέλεια (όπου καθαιρέθηκε από το ΠΓ και διαγράφηκε από μέλος του κόμματος).

Η κλίκα υποστήριξε ότι την αλλαγή στην πορεία του ΚΚΕ απ' το 1931 την έκαναν αποκλειστικά η Έκκληση της ΚΔ στα 1931 και η απόφαση για το χαρακτήρα και τις κινητήριες δυνάμεις της επανάστασης στην Ελλάδα στα 1934. Κανείς δεν αρνιέται τη σημασία των ντοκουμέντων αυτών. Μα το βασικό βρίσκεται αλλού: στη δουλειά των κουκουέδων που βγάλαν το ΚΚΕ απ' την απομόνωση και το βάλαν στο δρόμο της σύνδεσης με τις μάζες, με το λαό, προχωρητικά επικεφαλής του λαού. Εκκλήσεις και αποφάσεις για την Ελλάδα η ΚΔ είχε βγάλει αρκετές και πριν μα η κατάσταση δεν άλλαξε, γιατί το ΚΚΕ το 'δερνε ο σεχταρισμός. Αν (δυσανάγνωστη λέξη) στη θέση της κλίκας, τότε θάπρεπε να αποδεχτούμε τη θεωρία της εξαγωγής της επανάστασης που δεν έχει καμιά σχέση με το μαρξισμό-λενινισμό. Θάφταναν 2-3 "καλές" αποφάσεις για την Αγγλία, λογουχάρη, ή την Αυστρία, ή τις ΕΠΑ και όλα θα πήγαιναν μέλι-γάλα. Μα η ΚΔ διαλύθηκε ακριβώς γιατί δε μπορούσε να παίζει έναν τέτοιο ρόλο και γινότανε πια εμπόδιο στην ανάπτυξη του ΚΚΕ κατά χώρα. Η θέση της κλίκας από μακριά μυρίζει ιδεαλισμό και παίζει και δω το παιχνίδι της αντίδρασης. Στη μαζικοποίηση του ΚΚΕ ύστερα απ' το 1931 αποφασιστικό ρόλο έπαιξε το κοιλοπόνεμα του μαρξισμού γενικά μέσα απ' τα βάσανα, τους πόνους και τους κόπους του λαού. Θα μπορούσε να προστεθεί εδώ και τούτο ακόμα: σημαντικό ρόλο στο άνδρωμα του ΚΚΕ παίξανε και τέτοια μέτρα-αποφάσεις του κόμματος, όπως η διόρθωση της γραμμής μας στο εθνικό (μακεδονικό) που στέκεται στην κοιτίδα του σεχταρισμού, όπως η δημιουργία του Ενιαίου Αγροτικού Κόμματος με τη διάλυση των οργανώσεων του ΚΚΕ στα χωριά, μέτρα-αποφάσεις που πάρθηκαν παρά τις επιφυλάξεις της ΚΔ (αγροτικό).

Για τον ένοπλο αγώνα 1946-49: πρώτο, αν δεν υπήρχε Βάρκιζα δε θα χρειαζόταν και ο αγώνας αφτός. Η ένδοξη πάλη του ΔΣΕ έσωσε την τιμή του ΚΚΕ και του επέτρεψε και παρά την υποχώρηση στα 1949 να διατηρήσει και να αναπτύξει παραπέρα (λχ εκλογές 1956) τις πολιτικές θέσεις του. Δεύτερο. Η κρίση η Γουγκοσλαυική στα 1948, ανεξάρτητα από τις αιτίες που την προκάλεσαν, επέδρασε αποφασιστικά στην εξέλιξη του ένοπλου αγώνα. Όποιος το αρνιέται κουτουλα στο βράχο. Τρίτο, ανεδαφική και τραβηγμένη απ' τα μαλλιά είναι η θέση της κλίκας ότι ο ένοπλος αγώνας 1946-49 είναι δημιούργημα του Ζαχ. Έτσι ολότελα αθωώνουμε την αντίδραση και τους εγγλέζους που με μια δεύτερη Βάρκιζα επιδιώκανε να μας εκμηδενίσουν πολιτικά τελειωτικά. Κάλπικη είναι και η θέση ότι στον ένοπλο αγώνα μας παράσυραν οι εγγλέζοι. Στην πραγματικότητα οι άγγλοι θέλαν να μας παρασύρουν στις δικές τους εκλογές για να επικυρώσουν έτσι κοινοβολευτικά-"λαϊκά" το καθεστώς που επέβαλαν με την ένοπλη επέμβασή τους και με τη Βάρκιζα. Ο εγγλέζικος ιμπεριαλισμός εδώ απέτυχε και αυτό το αναγνώρισε επίσημα όταν στα 1947 αναγκάστηκε να τα διπλώσει, οπότε τη θέση του την πήραν οι αμερικάνοι (σύγκρινε και Βιετνάμ). Ο Κούσινεν και στο ζήτημα του ένοπλου αγώνα 1946-49 δείχνει την ίδια πολιτική ανηθικότητα, γιατί ξέρει πολύ καλά τι συζητήθηκε και τι αποφασίστηκε στη Μόσχα τον Ιούνη του 1947 στο ΠΓ του ΚΚΣΕ με παρουσία Στάλιν κλπ (+Σούσλωφ). Αν συγκρίνουμε τη βοήθεια που πήραμε με τη βοήθεια στον ένοπλο αγώνα προς την Κορέα και τώρα προς το Βιετνάμ, τότε θα πρέπει να βάλουμε τις φωνές και να ξεριζώσουμε τα μαλλιά μας.

Στο ίδιο χρονικό, βρίσκουμε κι ένα σημείο με προβληματισμούς στο ζήτημα της κριτικής στάσης απέναντι στην ΕΣΣΔ, την ιστορική της πορεία και τα επιτεύγματά της.

Εδώ εμείς οι κουκουέδες πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ορισμένα απαραίτητα πράγματα. Το ΚΚΣΕ και η ΕΣΣΔ αποτελούν για μας το ύψιστο σύμβολο και παράδειγμα. Ανώτερο δεν υπάρχει. Για τους κομμουνιστές αφτό αποτελεί απόλυτη αλήθεια. Όποιος ξεφεύγει απαφτή έτσι είτε αλλιώς περνά το οδόφραγμα. Αφτό όμως δε σημαίνει τυφλή λατρεία, πράγμα που μας χαρακτήριζε (και πρώτα απ' όλα εμένα) στο παρελθόν. Η πίστη στο απόλυτο αλάθητο και αναμάρτητο του ΚΚΣΕ είταν λάθος που το πληρώσαμε όλοι και πρώτα απόλα το ίδιο το ΚΚΣΕ και η ΕΣΣΔ. Ο σοβιετικός φετιχισμός δεν έχει καμιά σχέση με το μαρξισμό-λενινισμό. Καθήκον μας είναι να βλέπουμε τα λάθη και τα στραβοπατήματα του ΚΚΣΕ. Έτσι θα το βοηθήσουμε πραγματικά και όχι με τσανακογλυψιές και υμνολογίες. Αγάπα τον πλησίον σου και με τα ελαττώματά του. Και τα ελαττώματα αυτά δεν είναι λίγα: αν το ΚΚΣΕ εφάρμοζε με λίγη-πολύ συνέπεια τον ηθικό κώδικα του κομμουνισμού που διακήρυξε, τότε, στην καλλίτερη περίπτωση θάπρεπε κατά 50% να απαλλαχτεί από το φορτίο του. Μια τέτοια αφαίμαξη θα βοηθούσε μονάχα το ΚΚΣΕ αφάνταστα και ολόπλευρα, και θα σήκωνε ακόμα πιο πολύ το ηθικό κύρος του.
(...)
Οι κομμουνιστές στην ΕΣΣΔ όσο και σόλον τον κόσμο πρέπει να δώσουν ικανοποιητική, θεμελιωμένη απάντηση στο ζήτημα: πώς εξηγείται το γεγονός ότι η Σοβιετική Ένωση στα 50 σχεδόν χρόνια ύπαρξης σε μια σειρά πρωταρχικής σημασίας κατευθύνσεις παρά τις προβλέψεις και τις αναμφισβήτητα αντικειμενικές δυνατότητες που υπήρχαν και υπάρχουν όχι μονάχα δεν ξεπέρασε τον καπιταλισμό μα, σε πολλούς τομείς, και σχετικά και απόλυτα έμεινε ακόμα πιο πολύ πίσω.

Αναμφισβήτητο είναι ότι η νεαρή Σοβιετική Ένωση ξεκίνησε το 1917, κάτω απ' τις πιο ελπιδοφόρες και εβνοϊκές αντικειμενικές και υποκειμενικές προϋποθέσεις τον αγώνα για την επιβίωση, τον ανταγωνισμό με τον καπιταλισμό και το ξεπέρασμά του τελικά, παρά το ότι ο πόλεμος ιμπεριαλιστικός και εμφύλιος και η ξένη επέμβαση συσσώρευσαν στη χώρα ερείπια και καταστροφές. Και η νεαρή Σοβιετική Δημοκρατία προχώρησε θαρραλέα και αποφασιστικά μπροστά.

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει μια συνοπτική ανάλυση που κάνει σε μια επιστολή του στον Αλέξη Πάρνη για τα γεγονότα στην Ουγγαρία το 56' και τον τρόπο που επιχειρήθηκε να ερμηνευτούν από τους σοβιετικούς και τις σοσιαλιστικές αρχές.

Τώρα για τη φουρτούνα που (δυσανάγνωστη λέξη) όλον τον κόσμο. Για τα γεγονότα της Πολωνίας και κυρίως της Ουγγαρίας σούπα τη γνώμη μου. Νομίζω ότι η εξήγηση που δίνεται (για τα γεγονότα λχ της Ουγγαρίας) είνε μονόπλεβρη και κατά συνέπεια ανεπαρκής. Παραβλέπεται ένα βασικό: το γεγονός ότι η αλαγή στην Ουγγαρία έγινε πρώτα απ' όλα, απτά πάνω (Κοκ. Στρατός) και, στην παραπέρα πορεία, το κόμα στην Ουγγαρία δεν μπόρεσε να τη στηρίξει απτά κάτω, και τότε μονάχα θ' αποκτούσε ατράνταχτο θεμέλιο. Εδώ χρειαζότανε ουγγαρέζικη, εθνική στη μορφή και λαϊκοδημοκρατική στο περιεχόμενο πολιτική, που να αποτελεί ένα ενιαίο οργανικό σύνολο που να δένει αδιάρηχτα σε μια κίνηση προς τα μπρος το εθνικό-λαϊκό παρελθόν και το δημοκρατικό παρόν της Ουγγαρίας. Αφτό έλειψε, αφτό γένησε βασικές δυσκολίες , κρίση και έκρηξη, με αποφασιστική παρέμβαση και του ιμπεριαλισμού. Η επίσημη εκδοχή-εξήγηση πάσχει από υποκειμενισμό και περιέχει αντιθέσεις, δε φτάνει στη ρίζα των λαθών, όπως πάντα ζητούσε ο Λένιν. Το να φορτώνουμε όλα σχεδόν σε μια κλίκα προσώπων, αποτελεί ουσιαστικά νέα έκδοση, απτήν ανάποδη, της θεωρίας της προσωπλατρίας, και αφτό αμνηστέβει κατά ένα τρόπο τους ιμπεριαλιστές και το ρόλο τους στα ουγγαρέζικα πράματα. Και το παράξενο μεγαλώνει όταν, φορτώνοντάς τα όλα σχεδόν σε μια κλίκα προσώπων, απτήν άλλη λέμε ότι η πολιτική γραμή και πορεία της κλίκας αφτής βασικά ήταν σωστή και της καταλογίζουμε ουσιαστικά μονάχα μερικής σημασίας λάθη. Γενικά, η επίσημη εκδοχή ακόμα δεν πείθει.

Στο κλείσιμο, θα δούμε κάποιες σκόρπιες σημειώσεις που κράτησε, χωρίς να τις δουλέψει περαιτέρω και να μας τις δώσει σε πιο ολοκληρωμένη μορφή, πάνω στο ζήτημα της διαλεκτικής και της ανάπτυξης της επαναστατικής θεωρίας.

ΔΙΑΛΕΧΤΙΚΗ
Βασικά αντεδείκνυται οποιοσδήποτε δεσμός, περιορισμός, φραγμός.
Λένιν: το άτομο είναι ατέλειωτο.
NILS BOHR: δεν υπάρχει για τη φυσική φαντασιόπληχτη, απαράδεχτη ιδέα: Και οι δύο λένε το ίδιο: στον κόσμο δεν υπάρχει φραγμός, τέρμα. Η διαλεχτική παραδέχεται και την πιο εξωφρενική ιδέα, πριν (δυσανάγνωστη λέξη) υπόθεση, την αποδέχεται όμως αφού τη δοκιμάσει στην πράξη.
Το δικό μας "θανάσιμο" λάθος είταν ότι τη διαλεχτική θέλαμε να την αποφτερώσουμε, να τη στριμώξουμε μέσα σε καλούπια, νόμους, περιθώρια. Αφτό για τη διαλεχτική αποτελεί σκότωμα, στραγγαλισμό. Και για τέτιο φέρσιμο η διαλεχτική, δηλ η ζωή εκδικιέται γιατί μας αφήνει πίσω της έκθετους, πελαγωμένους, έξω απ' την πραγματικότητα.
Ο τέτιος χειρισμός της διαλεχτικής φέρνει στο νέκρωμα της θεωρίας, οπότε και προβάλλει παντοδύναμη η θέση, η διαπίστωση του Λένιν: χωρίς επαναστατική θεωρία δεν υπάρχει επαναστατική πράξη. Και ο R. OPPENHEIMER έχει δέκα φορές δίκιο όταν λέει ότι η σύγχρονη φυσική έχει ανάγκη από καινούργια θεωρία, είναι εκατό φορές σωστό, ότι και το παγκ. κομ. κίνημα έχει ζωτική ανάγκη από καινούργιο θεωρητικό φώτισμα της νέας εποχής, δηλ σημερινό μαρξισμό-λενινισμό. Το κλειδί εδώ βρίσκεται στη διαλεχτική, ζωογόνα (δυσαν. λέξη) πανανατρεπτική, απεριόριστη, ατέρμονα διαλεχτική. Η διαλεχτική (= η ζωή) ακατάπαυστα ξαναγεννά και ανανεώνει τον εαυτό της. Και το ανθρώπινο μυαλό μπορεί να στέκει στο ύψος των απαιτήσεων της διαλεχτικής, όχι όταν υποτάσσεται τυφλά στο δοσμένο "σταθμό", όριο, επίπεδο, ανάπτυξής της (αφτό η διαλεχτική δεν το ανέχεται γιατί τη σκοτώνει), μα όταν το επίπεδο αυτό παίρνεται μονάχα σαν αφετηρία για το παραπέρα φτερούγισμα, αναπέτασμα της θεωρίας στην εξήγηση του κόσμου, και σα συνέπεια στο παραπέρα ξεδίπλωμα της πραχτικής για τη μεταβολή του κόσμου αυτού.
Έτσι το ξεπέρασμα όλων των σημερινών διαφωνιών (της κρίσης;) στο παγκ. κομ. κίνημα, δηλ στην πρωτοπόρα θεωρία και πράξη, βρίσκεται στη διαλεχτική ανανέωση του μαρξισμού-λενινισμού.
Δηλ χρειαζόμαστε κάτι ανάλογο με αφτό που έκαναν στη δική τους εποχή οι Μαρξ-Ένγκελς-Λένιν.

Κι ένα σύντομο σχόλιο για την κατακλείδα. Δεν είναι απαραίτητο να συμφωνεί κανείς με όλα όσα σημειώνει ο Ζαχαριάδης (πχ για τη διάλυση των κομματικών οργανώσεων στην επαρχία), για να διαπιστώσει το οξυμένο πολιτικό του κριτήριο και τη θαυμαστή αναλυτική του ικανότητα, που δίνει τροφή για σκέψη, προβληματισμό (κι ενδεχομένως συζήτηση στα σχόλια)