Ο εθνάρχης Ζαχαριάδης

Μες στο 16' συμπληρώθηκαν 80 χρόνια από το θάνατο του Βενιζέλου και 20 από αυτόν του Ανδρέα Παπανδρέου. Που το 86' είχε στήσει μια μικρή, κοινοβουλευτική καμπάνια, όπου παρουσίαζε το... Λευτεράκη -που λέει και το τραγούδι- ως εθνάρχη, και τον ίδιο ως συνεχιστή του έργου του. Κάτι που ήταν αληθές, κατά μία έννοια. Γιατί ο Βενιζέλος της αναθεωρητικής (και όχι Συντακτικής, όπως ζητούσε ο λαός) συνέλευσης του 1910, της μεγαλοϊδεατικής, Μικρασιατικής καταστροφής, του Ιδιώνυμου και των ζητωκραυγών (από τα βάθη της ψυχής του) για το βασιλιά, το 36', είχε -ακριβώς όπως κι ο Ανδρέας- το όνομα του ριζοσπάστη-δημοκράτη και την αντίστοιχη διεισδυτικότητα στα λαϊκά στρώματα, χωρίς να αποκτήσει ποτέ τη χάρη. Κι αμφότεροι οδήγησαν την αστική τάξη, σε κρίσιμες κι επικίνδυνες συγκυρίες για αυτήν, στην εδραίωση κι επιβολή της εξουσίας της.

Ο παπατζής ο Β' δεν το έκανε αυτό μόνο για να επισφραγίσει το τέλος της Αλλαγής, που αποδείχτηκε απλή τυπική εναλλαγή σε επίπεδο διακυβέρνησης και αστική παραλλαγή για να ξεγελάσει τους... μη προνομιούχους, που ένιωσαν πως βρήκαν τον πολιτικό τους εκφραστή. Αλλά και για να διασφαλίσει ψήφους παλιών βενιζελικών, που μπορεί να στραβοκοίταζαν προς τη ΝΔ του Μητσοτάκη, που ήταν κι αυτός Κρητικός (Χανιώτης) και (νεο)φιλελεύθερος, χωρίς να αποστατήσει ποτέ από τα καθήκοντα της υπεράσπισης του συστήματος. Ό,τι είχε κάνει δηλ και με τη βάση του ΕΑΜ, όπου βέβαια εκτός από τις αφηρημένες επικλήσεις-κορώνες, την κουτσουρεμένη αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης και το δεδομένο ιστορικό φορτίο που επηρέαζε τα πολιτικά πράγματα, η εκλογική της λεηλασία βασίστηκε σε εντελώς εμπράγματα και φτηνά δεδομένα, όπως οι αντιστασιακές συντάξεις για την εξαγορά ψήφων.

Αν ο Παπανδρέου (ως ηγέτης του έθνους των μικροαστών, που στις μέρες μας οδηγήθηκαν στην οδυνηρή μικροαστική καταστροφή) ήταν σοσιαλδημοκράτης κι ο Μητσοτάκης νεοφιλελεύθερος (οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, που προβάλλονταν σε κλίμα πολιτικής όξυνσης και νέου "εθνικού διχασμού"), ο Τσίπρας είναι νεο-σοσιαλδημοκράτης -η νομοτελειακή κατάληξη κάθε νεο-αριστερού ρεύματος (που δεν είναι μπηχτή για το ΝΑΡ, χωρίς να το αποκλείει κιόλας). Με άλλα λόγια, ο παπατζής ο Δ' (κατ' αριθμητική συμφωνία με το τέταρτο μνημόνιο που έρχεται) κι άξιος συνεχιστής του Παπανδρέου, έστω και σε μικροκλίμακα (αν και κάθε εποχή έχει τον παπατζή και το ΠαΣοΚ που της αξίζει).

Επειδή όμως η κυρίαρχη ιδεολογία επέλεξε να φορτώσει όλη την ευθύνη για τη σημερινή κατάσταση στις αμαρτίες της δεκαετίας με τις βάτες (κρατισμός, κεϊνσιανισμός, κοκ), όπου παράγαμε περισσότερα απ' όσα καταναλώνουμε -όπως ήδη από τότε λεγόταν- κι επειδή το παπανδρεϊκό κοινό είναι διασφαλισμένο για το Σύριζα, ο ηγέτης επιλέγει να διεμβολίσει άλλα ακροατήρια, αποφεύγει τις "αμαρτωλές αναφορές" και επικεντρώνει στον... εθνάρχη Τριανταφυλλίδη -όπως έγραφε άλλωστε το διαβατήριό του, μία από τις φορές που την έκανε στο εξωτερικό. Δηλ τον Καραμανλή των εκλογών της βίας και της νοθείας, της "παρα"κρατικής, μεταπολεμικής τρομοκρατίας, κτλ. Που όμως, ακόμα και αυτός, ο ηγέτης της Δεξιάς, ήταν -σχηματικά μιλώντας- πιο αριστερός από τον Τσίπρα, τα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια, όταν κατηγορήθηκε δηλ για σοσιαλμανία, επειδή κρατικοποιούσε κάποιες προβληματικές επιχειρήσεις.

Δεν τον βάφτισαν βέβαια εθνάρχη για αυτές, ούτε για την αναγκαστική, προσωρινή αποχώρηση από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ -που επιλέχτηκε ως βαλβίδα ασφαλείας, για να εκτονωθούν τα έντονα αντιιμπεριαλιστικά αισθήματα του ελληνικού λαού, μετά την πτώση της δικτατορίας. Αλλά για τη νέα "μεγάλη ιδέα" του ελληνικού αστικού κόσμου, που ήταν η είσοδός της στην ενιαία, ευρωπαϊκή αγορά. Ευτυχώς είναι αρκούντως εφευρετικοί, ώστε να μην ξεμείνουμε ποτέ για πολύ από (μεγάλες) ιδέες, ως έθνος.

Αλλά μια ταξική κοινωνία είναι βαθιά διαιρεμένη και δεν μπορεί να τσουβαλιαστεί σε ένα "ενιαίο", εθνικό σύνολο, ενώ χαρακτηρίζεται από οξυμένες αντιθέσεις. Οι αποκαλούμενοι εθνάρχες στάθηκαν τέτοιοι μόνο για το "έθνος των εκμεταλλευτών" και τις στρατηγικές του επιδιώξεις, προσφέροντας πλούσιο έργο στον πλουτισμό και το αυγάτισμα των κερδών του. Κι έπαψαν να παίζουν προοδευτικό επαναστατικό ρόλο (αυτό δηλ που μπορεί να εμφανίσει μια τάξη προσωρινά ως δυναμικό εκπρόσωπο όλης της κοινωνίας και της θέλησής της τη δεδομένη στιγμή) ήδη από την εποχή του Βενιζέλου, που ηγήθηκε ενός ενωμένου αστοτσιφλικάδικου συνασπισμού (με τις επιμέρους εσωτερικές αντιθέσεις του και τους αναγκαίους συμβιβασμούς) και δε φάνηκε "συνεπής" ούτε καν από τη σκοπιά ενός ολοκληρωμένου αστικοδημοκρατικού μετασχηματισμού.

Επειδή λοιπόν παραπάει το αστείο να βαφτίζουμε εθνάρχες τους μεγαλύτερους πολιτικούς ηγέτες της άρχουσας τάξης (ξεχνώντας ή αποσιωπώντας βολικά ιστορικά γεγονότα, όπως ο "εθνικός διχασμός", το "καραμανλικό παρακράτος", κτλ). Επειδή είναι τελείως προκλητικό να πηγαίνει αυτός ο τίτλος στο πολιτικό προσωπικό μιας τάξης, που απείχε μαζικά από την εθνική αντίσταση στον κατακτητή και στην καλύτερη περίμενε την (εθνική αλλά ποτέ κοινωνική) απελευθέρωση να πέσει ως δώρο από τον ουρανό, από τους Συμμάχους, ενώ στη χειρότερη κράτησε ανοιχτά δωσιλογική στάση, εντελώς συμβατή με τα ταξικά της συμφέροντα. Κι επειδή είναι αλήθεια πως μόνο η εργατική τάξη μπορεί να εξυψωθεί σε εκπρόσωπο όλης της κοινωνίας, καταργώντας την εκμετάλλευση, τις τάξεις και μαζί τον ίδιο της τον εαυτό...

Για όλους αυτούς τους λόγους, λοιπόν, πιστεύω πως πρέπει από δω και πέρα, μεταξύ πολύ σοβαρού και λιγότερο αστείου, να αποκαλούμε "εθνάρχη" το Νίκο Ζαχαριάδη. Που έδωσε το σύνθημα για το έπος της Εθνικής Αντίστασης και το πραγματικό ΟΧΙ του ελληνικού λαού, με τα γράμματά του από τη φυλακή -κι ας έλειπε αιχμάλωτος των ναζί στο κολαστήριο του Νταχάου, στο διάστημα της κατοχής- κι ηγήθηκε του ένοπλου αγώνα του έθνους των εργαζομένων στο δεύτερο αντάρτικο, μιας από τις κορυφαίες στιγμές της ταξικής πάλης στη χώρα μας.

Έτσι έχουν τα πράγματα. Και αν κάποιους ξενίζει αυτό το συμπέρασμα, θα δώσω έμφαση δαλιανιδικού τύπου, με φινάλε Ρετιρέ (σε αντίθεση με τους Μικρομεσαίους, που τους εκπροσωπούν υποτίθεται οι παπατζήδες κάθε εποχής, για να τους ξεζουμίσουν στο όνομα της πάταξης των πρώτων, δηλ των ρετιρέ).

Ε ναι λοιπόν. Εθνάρχης ο Ζαχαριάδης. Αντικειμενικά μιλώντας. Εθνάρχης ο Ζαχαριάδης. Άμα πια...