Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα πέτρουλας. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα πέτρουλας. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Πέμπτη 27 Ιουλίου 2017

Αρκεί να μην είναι ΚΚΕ

Πριν από δύο χρόνια, συμπληρώνονταν πενήντα χρόνια από τα Ιουλιανά και ο κυριακάτικος Ρίζος είχε δημοσιεύσει ένα σπάνιο και συγκλονιστικό φωτογραφικό ντοκουμέντο, που παραδόθηκε από μια σφισσα στο ιστορικό αρχείο του ΚΚΕ, με το χτυπημένο Σωτήρη Πέτρουλα να ψυχορραγεί στα χέρια ενός διαδηλωτή, που βρέθηκε δίπλα του. Λίγες μέρες αργότερα, η κε του μπλοκ είχε ετοιμάσει ένα σχετικό θέμα, με κάποιες πληροφορίες για τον άλλο διαδηλωτή που απαθανατίζεται να κρατάει τον Πέτρουλα (έντιμο στοιχείο της Ένωσης Κέντρου και μετέπειτα του ΠαΣοΚ), σε μια σελίδα που τώρα φυτοζωεί στα χέρια του καπηλευτή της, σαν άταφος νεκρός, και δε χρειάζεται να της δίνουμε κλικ, χωρίς λόγο. Το θέμα κυκλοφόρησε σε ένα δικό μας περιορισμένο μικρόκοσμο, χωρίς να πάρει πολύ μεγάλη έκταση.

Λίγες μέρες πριν, στην επέτειο της δολοφονίας του Πέτρουλα, και δύο χρόνια μετά από εκείνον τον Ιούλιο -όταν κάποιοι έπεσαν σε κατάθλιψη διαρκείας, που κρατάει μέχρι σήμερα- μια ιστοσελίδα που απευθύνεται στο ευρύτερο βαρυπενθούν αριστεροχώρι και κυκλοφορεί ως ένθετο με το "Δρόμο της Αριστεράς" (αλήθεια τι να γίνεται η μαοϊκή ψυχή της ΚΟΕ;), πήρε αυτούσιο εκείνο το δημοσίευμα του Ρίζου, χωρίς να προσθέσει το παραμικρό, και κατάφερε να το κάνει viral, με θερμές αντιδράσεις για το ιστορικό ντοκουμέντο που... "έφερε στο φως".

Δεν το αναφέρω με παράπονο (δυστυχώς έτσι λειτουργεί το διαδίκτυο), αλλά ως διαπίστωση. Το ευρύ κοινό μπορεί να ενθουσιαστεί με κάτι που είναι σχετικό με το ΚΚΕ (ή το αρχείο του ή την ιστορία του ή κάποια δράση του ή κάποιο μέλος, στέλεχός του ή... ή... ή...), αρκεί να μην το αναφέρει το ίδιο του κόμμα, να μην το προβάλουν τα δικά του μέσα-όργανα, και τέλος πάντων να αποσυνδεθεί με κάποιον τρόπο απ' αυτό, κι αν είναι δυνατόν να μπει αντιπαραθετικά προς αυτό (τόσο το καλύτερο σε αυτήν την περίπτωση).

Τα αντανακλαστικά που δημιουργεί σε μια μερίδα (θεωρούμενου κι αυτοαποκαλούμενου) προοδευτικού κόσμου αυτό το κόμμα είναι: α) σε αδιανόητο βαθμό αρνητικά, β) μεθοδικά και συστηματικά καλλιεργημένα, γ) σχεδόν εξαρτημένα (κι ούτε καν ενδιάμεσα ή ουδέτερα) και δ) στα όρια του αντικομμουνισμού. Κι η ουσία του πράγματος δεν αλλάζει ιδιαίτερα με το αντεπιχείρημα πως η αντιπαράθεση στο ΚΚΕ δεν ταυτίζεται με τον αντικομμουνισμό, εφόσον αυτός απορρέει ακριβώς από το είδος της πολεμικής και τον τρόπο που γίνεται, με εντυπωσιακές ομοιότητες προς τους κατεξοχήν πολιτικούς φορείς του ωμού και χυδαίου αντικομμουνισμού.

Κατ' επέκταση, όποιος σταμπάρεται ως "κουκουές", αντιμετωπίζει ένα τείχος προκατάληψης και κρίνεται με βάση αυτήν. Σπανίως μπορεί να το υπερβεί και να απευθυνθεί με ίσους όρους σε αυτό το κοινό, που θεωρητικά είναι κοντά μας και συμφωνεί σε κάποια βασικά ζητήματα, όπως το ρατσισμό, το κοινωνικό κράτος -αν και τελικά, δεν είναι τόσο απλό, όσο φαίνεται με μια πρώτη ανάγνωση. Οι εξαιρέσεις Κουκουέδων με ευρύτερη απήχηση, που επιβεβαιώνουν το γενικό κανόνα, είναι μάλλον μετρημένες στα δάχτυλα: τα σκίτσα του Ζάχαρη, κάποια κείμενα του Μπογιόπουλου -ιδίως από τη στιγμή που δεν αρθρογραφεί στο Ριζοσπάστη- και τελευταία ο Πελετίδης.

Ότι ο "Πέλε" είναι μια συμπαθέστατη φυσιογνωμία με ευρύτερη απήχηση, μπορεί να το διαπιστώσει κανείς εύκολα από τα ποσοστά του κόμματος στην Πάτρα, είτε στις εθνικές εκλογές, είτε ακόμα πιο εμφατικά στις Περιφερειακές Εκλογές, που διεξάγονται την ίδια ακριβώς μέρα με τις δημοτικές αλλά παρουσιάζουν μεγάλη απόκλιση. Ή κι από απλές, αυθόρμητες εκδηλώσεις του κόσμου, όπως αυτό το τιτίβισμα του -κάθε άλλο παρά δικού μας- Νίκου Παπαδογιάννη (της γνωστής πορτοκαλί μασονίας των μπασκετικών δημοσιογράφων), που αναρωτιέται αν έχουν δικαίωμα να ψηφίσουν Πελετίδη οι δημότες άλλων πόλεων...

Δε μιλάμε όμως για αυθόρμητες εκδηλώσεις κι ανυποψίαστους.
Στην περίπτωση των Συριζαίων που ενθουσιάζονται προς στιγμήν με την εναντίωση του Πελετίδη στο "φιλανθρωπικό χάπενινγκ" του Πατούλη και του Σκάι, επικρατεί η λογική "ό,τι δεν μπορείς να πολεμήσεις -και το έκαναν βρώμικα και επίμονα- αγάπησέ το", αλλά περίμενέ το στη γωνία για να το χτυπήσεις στην πρώτη στραβή.

Στην περίπτωση του αριστεροχωρίου, υπάρχει ένας αφηρημένος ενθουσιασμός, που φλερτάρει με τον ψυχικό διπολισμό και συμπυκνώνεται στη λογική: "ο Πελετίδης τα σπάει, αλλά το Κουκουέ μου την σπάει". Η οποία αποκόπτει το πρόσωπο από το σύνολο που τον ανέδειξε και το πολιτικό στίγμα του, για να τον εκθειάσει ξεχωριστά, ανεξάρτητα από την πολιτική του ιδιότητα, και να καταλήξει στο μικροαστικό κλισέ κριτήριο: "τα πρόσωπα έχουν σημασία" -πάνω από κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις.

Παρεμπιπτόντως, αυτήν ακριβώς τη λογική στηλίτευε οργισμένος ο Πελετίδης στο προηγούμενο Δημοτικό Συμβούλιο, αναφερόμενος στα αντιπολιτευτικά τερτίπια των "ανεξάρτητων υποψήφιων" που είναι με το χωροφύλακα, τον αστυφύλακα, την κυβέρνηση, αλλά... πάνω από όλα με τον αγώνα!

Για να κλείσουμε, όπως αρχίσαμε: μια είδηση από τον 902 για τις δράσεις της δημοτικής αρχής της Πάτρας θα πάει άπατη στις... διαδικτυακές αγορές, ακόμα κι αν την προωθήσουν συντονισμένα όσοι σφοι έχουν παρουσία στα social media. Η ίδια είδηση για τον Πελετίδη -σαν πρόσωπο πάντα- από ένα μέσο του αριστεροχωρίου έχει πολύ καλές πιθανότητες να γίνει viral, σαν τη φωτογραφία του Πέτρουλα.

Βλέπεις Νίκας; Είναι καλό.
Βλέπεις Κουκουέ; Κάπου βρωμάει η δουλειά... Πιάσε τη μύτη σου και σήκωσέ την ψηλά, αριστοκρατικά, με περιφρόνηση για τους δογματικούς παλαιοημερολογίτες. Κι αν βρεθείς στην ανάγκη να παραδεχτείς και να προβάλεις κάποιον από αυτούς, φρόντισε να το κάνεις μακριά από κόμματα, καλούπια και πολιτικές ταυτότητες (όπως τότε, στις πλατείες). Αν μάλιστα μπορείς να φέρεις το συγκεκριμένο πρόσωπο σε αντιπαράθεση με το κόμμα του, τόσο το καλύτερο. Η περίπτωση του Μπογιό -που έχει δώσει κι αυτός βέβαια μερικά πατήματα- είναι χαρακτηριστική. Και είναι ζήτημα χρόνου να αρχίσουν τα λατρεμένα κλισέ "βάλτε τον Πελετίδη ΓΓ να ξεκολλήσετε από το 5%. Αλλά δεν το κάνετε γιατί φοβάστε να κυβερνήσετε..."

Υγ: όλα τα παραπάνω αφορούν τα εμπόδια και τις δυνατότητες στο δικό μας μαζικό άνοιγμα. Αλλά αυτό είναι το θέμα μιας άλλης ανάρτησης...

Πέμπτη 21 Ιουλίου 2016

100 μέρες που συγκλόνισαν την Ελλάδα

Σήμερα είναι η επέτειος της δολοφονίας του Σωτήρη Πέτρουλα και η κε του μπλοκ βρίσκει αφορμή να καταπιαστεί με μια εκκρεμή της υπόσχεση και με το βιβλίο του Φώντα Λάδη για τα Ιουλιανά, που κυκλοφόρησε ως ένθετο το περασμένο Σάββατο με την ΕφΣυν, με τον τίτλο της ανάρτησης (που μπορεί να παραπέμπει συνειρμικά στο βιβλίο του Τζόνι Ριντ για την Οκτωβριανή Επανάσταση και τις 10 μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο, αλλά είναι πολύ πιο γειωμένο και σοβαρό από ό,τι μπορεί να φαίνεται από τον τίτλο του). Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί πως το βιβλίο αυτό είναι πιθανότατα από τα πρώτα (αν όχι το πρώτο και μοναδικό για πολλά χρόνια) πολιτικά κείμενα-βιβλία που γράφει ο Λάδης, μετά από την αποχώρησή του από το Κόμμα, κάπου στις αρχές της δεκαετίας με τις βάτες -αν δεν κάνω λάθος.

Η μικρή αυτή μπροσούρα περιλαμβάνει επίσης ενδιαφέρον φωτογραφικό κι αρχειακό υλικό (πρωτοσέλιδα εφημερίδων της εποχής, κτλ). Εδώ θα ασχοληθούμε με το πρώτο μέρος της, όπου εκθέτει σύντομα μερικά στοιχεία, συμπεράσματα, αλλά κι αποσπάσματα από έργα και κείμενα τρίτων, που αναφέρονται στο θέμα του. Παρακάτω παρατίθενται, χωρίς εκτεταμένο σχολιασμό, κάποια ενδιαφέροντα αποσπάσματα (του Λάδη και άλλων).

Μια σύνδεση που επιχειρεί ο Λάδης των Ιουλιανών με το ευρύτερο οικονομικό σκηνικό της εποχής, όπου όμως εξαρτά τις καταλήξεις από τη θέληση του ξένου μονοπωλιακού κεφαλαίου και όχι με την ελληνική αστική τάξη.

Μια και αναφερθήκαμε σε οικονομικούς παράγοντες, ας μην ξεχνάμε ότι η αρχή της δεκαετίας του 60' συμπίπτει με τη σύνδεση της χώρας με την ΕΟΚ και με ορισμένες πρώτες, σημαντικές επενδύσεις ξένου κεφαλαίου στην Ελλάδα. Σε κείνη ακριβώς την περίοδο, οι πολιτικές αντιθέσεις, οδηγημένες σε αδιέξοδο, ήταν σε συνεχή κι αυξανόμενη ασυμφωνία με τις διαγραφόμενες κοινωνικές εξελίξεις.

Κι η ίδια άλλωστε η δικτατορία ήρθε τελικά για να επιβάλει στην Ελλάδα τις θελήσεις του ξένου μονοπωλιακού κεφαλαίου, ανεξάρτητα αν αυτό το επιδίωξε με μια διπλά αντιφατική προσπάθεια που από τη μια έφερε το αναχρονιστικό προσωπείο της "Ελλάδος Ελλήνων Χριστιανών" και από την άλλη τη στρατηγική της βίαιης καταστολής των συσσωρευμένων αντιθέσεων του πολιτικού κόσμου.

Μια παρατήρηση, που μπορεί να συνδεθεί και με επόμενες σημειώσεις, για την επαναστατική (ή μη) δυναμική που είχαν τα Ιουλιανά.

Στις σημαντικές στιγμές, τα γεγονότα ξετυλίγονται συνήθως ταχύτατα, "συμπυκνωμένα". Στα "Ιουλιανά" αντίθετα, η ουσιαστική εξέλιξη ήταν αργή. Για δύο τουλάχιστον μήνες όλα έμοιαζαν ακίνητα, επαναλαμβανόμενα, σε μια αναπάντεχη, τυφλή προσωρινότητα. Ύστερα από το πρώτο λαϊκό ξέσπασμα και την κάθοδο, στις 19 Ιουλίου, ενός εκατομμυρίου ατόμων στους κεντρικούς δρόμους της Αθήνας, η εικόνα έμεινε μετέωρη: διαδηλώσεις, διαβουλεύσεις, συναλλαγές, πιέσεις, αναβλητικότητα, φαινομενική αδιαλλαξία στις αρχικές θέσεις, διακωμώδηση και κατεξευτελισμός του Παλατιού και της Βουλής, και πάλι διαδηλώσεις, συναλλαγές, διαβουλεύσεις...

Ένα ενδιαφέρον ερμηνευτικό σχήμα για τη διακυβέρνηση της Ε.Κ. και την αξία χρήσης της ως προς τον εκσυγχρονισμό του πολιτικού συστήματος.

Υπάρχει όμως και μια άλλη άποψη. Εκείνη που υποστηρίζει πως η Ε.Κ. ακριβώς με το να υλοποιήσει ένα μέρος από το πρόγραμμά της, στην ουσία ικανοποιούσε τις ανάγκες του μεγάλου κεφαλαίου στην Ελλάδα, που όσο περνούσε ο καιρός εξυπηρετιόταν όλο και λιγότερο από την αντιδραστική, παρωχημένη πολιτική του Παλατιού και κυρίως της παραδοσιακής Δεξιάς.

Αυτήν την άποψη διατυπώνει αναλυτική ο Δ. Χαραλάμπης στο βιβλίο του "Στρατός και Πολιτική εξουσία - η δομή της εξουσίας στην μετεμφυλιακή Ελλάδα" (Εξάντας 1985):

Τα βασικά στοιχεία της φιλελευθεροποίησης επί κυβέρνησης Ε.Κ. ήταν ο περιορισμός του ιδεολογικού ρόλου του αντικομμουνισμού, η προσπάθεια απομάκρυνσης του συνδικαλισμού από τον έλεγχο της Δεξιάς και η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Και τα τρία στοιχεία όχι μόνο της προσπάθειας εκδημοκρατισμού της ελληνικής κοινωνίας, αλλά και της ορθολογικής οργάνωσης της κοινωνίας σύμφωνα με τις ανάγκες της οικονομικής απογείωσης και της μακροχρόνιας σταθεροποίησης της αστικής εξουσίας.

Σημειώνεται επίσης η θετική, ευνοϊκή στάση που κράτησε αρχικά το Παλάτι στην αλλαγή φρουράς σε κυβερνητικό επίπεδο, μετά την αποπομπή (ουσιαστικά) του Καραμανλή, και η διάλυση του αρραβώνα τους (μια σύγκρουση που εκδηλώθηκε σχετικά με τον έλεγχο του στρατεύματος), πιθανότατα εξαιτίας του Κυπριακού και των αμερικανικών πιέσεων.

Η μετριοπαθής στάση της κυβέρνησης απέναντι στα αστικά συμφέροντα, τη μοναρχία και τα αμερικανικά συμφέροντα δοκιμάστηκε πολύ γρήγορα με την κυπριακή κρίση. Ο Γ. Παπανδρέου προσπάθησε να ακολουθήσει μια πολιτική που δε θα ερχόταν σε αντίθεση προς την αμερικανική εξωτερική πολιτική. Μέσα στα πλαίσια αυτής της πολιτικής ήταν και η καταρχήν αποδοχή του σχεδίου Άτσεσον για την Κύπρο. Αποδοχή που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει ύστερα από πίεση της Λευκωσίας. Η κυβέρνηση της Ε.Κ. δεν μπορούσε να έρθει σε άμεση ρήξη με την κυβέρνηση της Λευκωσίας.

Ο Γ. Παπανδρέου είχε μεν αναγνωρίσει τις συνθήκες του Λονδίνου και της Ζυρίχης σαν εθνικά συμφέρουσες και τις είχε παλιότερα υπερψηφίσει στη Βουλή, αλλά η συγκεκριμένη συγκυρία, μετά την αναθεώρηση του Συντάγματος από το Μακάριο, έθετε νέα προβλήματα. Δεν μπορούσε όμως η κυβέρνηση να δεχτεί ενάντια στη Λευκωσία τα σχέδια των αμερικανών για νατοποίηση, για διχοτόμηση του νησιού, αν δεν ήθελε να οδηγηθεί στην πολιτική αυτοκτονία (Χαραλάμπης)

Η αδιάλλακτη στάση του αρχιεπισκόπου Μακαρίου, που για να προστατεύσει την εδαφική ακεραιότητα της χώρας του, επέμεινε για μια λύση στα πλαίσια του ΟΗΕ και δε δίστασε να παίξει για το σκοπό αυτό το σοβιετικό και νασερικό χαρτί, υποστηρίχτηκε παρά κάποιους δισταγμούς και μερικές υποχωρήσεις από την κυβέρνηση Παπανδρέου, η οποία αντιστεκόταν στις ισχυρές πιέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών και δειχνόταν λιγότερο πειθήνια από τις δεξιές κυβερνήσεις. Οι οπισθοδρομικές δυνάμεις του εσωτερικού και ορισμένη αμερικανική πολιτική αποφάσισαν την πτώση της (Σβορώνος).

Μια ερμηνευτική προσέγγιση της αποστασίας από το βιβλίο του Χαραλάμπη (που αναφέρεται αρκετές φορές κι είναι αρκετά διεισδυτικό, παρά τους περιορισμούς της πολιτικής του τοποθέτησης)

Η αποστασία δεν είναι όμως το αποτέλεσμα μοναρχικών υποσχέσεων και εφοπλιστικών χρημάτων, τα οποία και υπήρχαν και έπαιξαν ρόλο, αλλά η πραγματική της αιτία βρίσκεται στο γεγονός του χάσματος μεταξύ της πλειονότητας των βουλευτών της Ε.Κ. και του μέρους εκείνου του εκλογικού σώματος, το οποίο υποτίθεται ότι αντιπροσώπευαν. Είναι γεγονός ότι η πλειοψηφία των βουλευτών της Ε.Κ. δεν ήταν μόνο ταυτισμένη με το σύστημα πελατείας-πατρωνείας και το ρόλο του κοινοβουλευτισμού στη μετεμφυλιακή οργάνωση του ελληνικού κράτους, αλλά και αντιπροσώπευε αστικά συμφέροντα, τα οποία ήταν αντίθετα προς την πολιτική συγκυρία που είχε δημιουργηθεί. Έτσι δεν ήταν μόνο οι "διαβλητές συνειδήσεις" των βουλευτών του Κέντρου αλλά η πολιτική τους θέση και τα συμφέροντα που αντιπροσώπευαν, που τους μετέτρεψαν σε όργανα της πολιτικής των ανακτόρων (Χαραλάμπης).


Ο Φώντας Λάδης συμπληρώνει

Από την άλλη μεριά, πολλοί βουλευτές της Ε.Κ. συμπαρατάχθηκαν με τον Γ. Παπανδρέου, όχι επειδή δε φοβούνταν το "γενικό τάραγμα των νερών" που είχε αρχίσει, αλλά γιατί καταλάβαιναν πως, αν προσχωρούσαν στην "αποστασία", θα έρχονταν αντιμέτωποι με τα γενικότερα αισθήματα του λαού, άρα και της δικής τους εκλογικής πελατείας.

Παρεμβολή από ένα ευτράπελο, που επιβάλλεται να συνδυαστεί συνειρμικά με διάφορες σύγχρονες (και βασικά διαχρονικές) αντίστοιχες καταθέσεις.

Εκείνο το "ένα-ένα-τέσσερα", μερικοί πανικόβλητοι αστυφύλακες -όπως θα καταθέσουν στα δικαστήρια- το ακούν σαν "ένα-δύο-τρία", δηλαδή σαν σύνθημα εφόδου εναντίον τους!...

Μερικά συμπεράσματα για το χαρακτήρα, τη φύση και τις δυνατότητες των Ιουλιανών.

Υποστηρίζοντας όσο ποτέ μέχρι τότε την αστική νομιμότητα οι κυριαρχούμενες τάξεις -ενδεικτικό είναι το σύνθημα "114" που πολύ εκφραστικά ζητούσε την πραγματική τήρηση του Συντάγματος του 1952, και όχι την κατάργηση της μοναρχίας αλλά τον περιορισμό των εξουσιών της- δεν ήταν σε θέση να αποτρέψουν την ίδια τη λογική της αστικής εξουσίας, η οποία με κανένα τρόπο δεν περιορίζεται στη θεσμική νομιμότητα.

Η πολιτικά διορατική και συνεπής στάση της ΕΔΑ, που αρνήθηκε συνθήματα όπως "κάτω η μοναρχία" κλπ, αποτελεί αποτέλεσμα της επίγνωσης της ισορροπίας δυνάμεων μέσα στον ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό και όχι ρεβιζιονισμό ή προδοσία, όπως νομίζει ο Ψυρούκης. Βέβαια είναι γεγονός ότι οι βάσεις για το δημοψήφισμα του 1974 τέθηκαν στα Ιουλιανά και στις επιπτώσεις τους, αλλά η ιστορική στιγμή δεν επέτρεπε αντιπαράθεση με τη μοναρχία. (Χαραλάμπης)

Ο Λάδης φαίνεται να συμφωνεί με το πρώτο σκέλος, αλλά εξαρτά την επαναστατική κατάσταση, όχι τόσο από τις αντικειμενικές συνθήκες, όσο από την ετοιμότητα του υποκειμενικού παράγοντα να την αξιοποιήσει.

Κανείς βέβαια δεν υποστηρίζει στα σοβαρά πως η κατάσταση ήταν επαναστατική. Κι αυτό γιατί παρόλο που οι διαδηλωτές έκφραζαν την οργή τους εναντίον του Κωνσταντίνου και της Φρειδερίκης με βαρύτατους χαρακτηρισμούς, βασικά δεν έθεταν -όπως και τα κόμματα- καθεστωτικό. Δηλαδή δεν ζητούσαν αλλαγή του πολιτεύματος, αλλά αντίθετα την τήρηση του συντάγματος από το συγκεκριμένο βασιλιά. Από τη στιγμή όμως που εκείνος δεν το τηρούσε;

Όπως και να ερμηνεύσει κανείς τις διαθέσεις των μαζών, αναμφισβήτητο είναι πως δεν υπήρχε δυνατότητα εξαναγκασμού του Κωνσταντίνου σε σημαντική υποχώρηση, αφού ούτε η ΕΔΑ ούτε η Ε.Κ. είχαν άλλες δυνάμεις με το μέρος τους, εκτός από τους άοπλους και ουσιαστικά ανοργάνωτους διαδηλωτές. Και ενώ η Ε.Κ. μπορούσε ίσως να υπολογίζει, με βάση αυτά που είπαμε πρωτύτερα, στην υποστήριξη ορισμένων στρατιωτικών, η ΕΔΑ, με το χαμηλό ιδεολογικό-οργανωτικό της επίπεδο, δεν μπορούσε να έχει επιθετική στρατηγική, αφού δεν κατόρθωσε να έχει -όπως φάνηκε άλλωστε στη συνέχεια- ούτε καν αμυντική στρατηγική.

Επίσης, εκθέτει τις απόψεις του προδικτατορικού διευθυντή της Αυγής (Παρασκευόπουλος), που καταφέρνει να είναι πολιτικά πιο πίσω κι από το Μητσοτάκη, επισημαίνοντας την υπευθυνότητα των αποστατών και την ακραία στάση της ΕΔΑ (!) που απέκλειε ουτοπικά κάθε συμβιβασμό.

Το να υποστηρίζει ωστόσο κανείς ότι η ΕΔΑ και η Ε.Κ. έπρεπε να έρθουν σε συμβιβασμό με το Παλάτι και να δεχτούν -μετά την αποτυχία των πειραμάτων Νόβα και Τσιριμώκου- να χριστεί άλλος πρωθυπουργός, από τις γραμμές της Ε.Κ., για να βοηθηθεί ο βασιλιάς να βγει από το αδιέξοδο είναι πέρα για πέρα λαθεμένο. Την παράξενη αυτή θεωρία προβάλλει ο Πότης Παρασκευόπουλος -διευθυντής προδικτατορικά της "Αυγής" και ηγετικό στέλεχος της ΕΔΑ- στο βιβλίο του "Μαρτυρία 1963-1967 - Πώς φτάσαμε στη Δικτατορία" (Διάλογος 1967).

Το παλάτι όμως είχε ρίξει τον κύβο. Επομένως δεν μπορούσε να κάνει πίσω, όσες φορές κι αν ήταν σε βάρος του το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας στη Βουλή (...) Φυσικά θα ήταν συμβιβασμός πιο δυσμενής για την ηγεσία της Ε.Κ. και με βαρύ πλήγμα για το γόητρο του Γ. Παπανδρέου. Θα 'ταν όμως οπωσδήποε συμβιβασμός ωφελείας για τις πολιτικές δυνάμεις της Ε.Κ. και της αριστεράς και για την υπόθεση της δημοκρατίας.
Είναι έκδηλη η επιθυμία του βασιλιά να περιβάλει τις ενέργειές του, έστω και εκ των υστέρων, με συνταγματική και κοινοβουλευτική κάλυψη.

Σε όλα αυτά (σ.σ.: στο ότι η νέα ηγεσία των ΗΠΑ ευνοούσε την επιβολή δικτατορίας σε πολλές χώρες) οι πολιτικές ηγεσίες της Ε.Κ. και της αριστεράς, έκλειναν τα μάτια και επέμεναν να αποκλείουν κάθε σκέψη συμβιβασμού. Για αυτό η κίνηση των "αποστατών" όσο βιασμένη και χωρίς σοβαρές επιτυχίες κι αν ήταν, εξέφραζε αυτές τις ανησυχίες και την απαίτηση της στιγμής για μια πολιτική συμβιβασμού. Αυτά τα στοιχεία δεν πρέπιε να τα παραγνωρίζουμε όταν πρόκειται να κρίνουμε την πολιτική ενέργεια των "αποστατών".

Και συμπληρώνει ο Λάδνς:
Σε κάθε περίπτωση, η παραπάνω θέση είναι πιο συντηρητική ακόμα και από τη θέση που υποστηρίζει ο Κ. Μητσοτάκης στη ραδιοφωνική του συνέντευξη με τη Μ. Ρεζάν. Εκείνος λέει πως ο Γ. Παπανδρέου έπρεπε να δεχτεί να αναλάβει κάποιος άλλος το υπουργείο της Εθνικής Άμυνας, ενώ ο Π. Παρασκευόπολους λέει πως έπρεπε να δεχτεί να μπει στη θέση του, κάποιος άλλος πρωθυπουργός.

Για το ταξικό υπόβαθρο των γεγονότων, ο Χαραλάμπης σημειώνει τα εξής.

Η διαδικασία η οποία ξεκίνησε με την πρωτοβουλία της μοναρχίας τον Ιούλιο του 1965 και κατέληξε στο κίνημα της 21ης Απριλίου δεν ήταν μόνο αποτέλεσμα του βιασμού της κοινοβουλευτικής νομιμότηγτας από το βασιλιά. Πρόκειται για ένα πολύ πιο σύνθετο φαινόμενο, του οποίου ο τελικός λόγος βρίσκεται στη μορφή που είχε πάρει η ταξική πάλη στην Ελλάδα, στη μορφή της ισορροπίας των εξουσιαστικών σχέσεων μέσα στον ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό. Το φαινόμενο της αποστασίας, της κρίσης των κομμάτων και της μοναρχίας, αλλά και η μορφή που πήρε η αυταρχική διέξοδος από την κρίση της μετεμφυλιακής νομιμότητας, δεν ήταν μόνο αποτέλεσμα της πολιτικής στρατηγικής των εκπροσώπων της αστικής τάξης, συμπεριλαμβανομένης και της μοναρχίας και της διοίκησης του στρατού. Ήταν αποτέλεσμα και των διεργασιών μέσα στις κυριαρχούμενες τάξεις, οι οποίες -και αυτό πρέπει να τονισθεί εδώ- άφησαν την πρωτοβουλία και τις πολιτικές επιλογές στα χέρια της αστικής τάξης και των εκπροσώπων της. Η αντιδραστικής διέξοδος από την κρίση εκπροσώπησης, αλλά και η αστική λύση της κρίσης της δικτατορίας αργότερα, ήταν αποτέλεσμα μιας ουσιαστικής και βασικής κατάστασης που χαρακτηρίζει τις κοινωνικές σχέσεις στην Ελλάδα. Αυτή η κατάσταση είναι η πλήρης ενσωμάτωση των μικροαστών, εργατών και αγροτών στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής, συσσωρευσης και αξιοποίησης, όπως αυτός έχει συγκροτηθεί στην Ελλάδα".

Ο Λάδης σχολιάζει σχετικά ότι υποτιμάται οι θέσεις και η δράση της οργανωμένης Αριστεράς και πως η ενσωμάτωση εδώ θεωρείται κοινωνική και τελεσίδικη και όχι τόσο πολιτική και προσωρινή, ενώ επισημαίνει πόσο σύνθετο και δυσεπίλυτο παραμένει -όχι μόνο για την Ελλάδα- το πρόβλημα μιας ριζοσπαστικής κοινωνικής αλλαγής. Για να συνεχίζει με τα δικά του τελικά συμπεράσματα.

Κανείς δεν μπορεί να πει ότι τότε η πλειοψηφία του λαού, οι εργαζόμενοι, αγωνίστηκε ενάντια στην αστική νομιμότητα. Αντίθετα, υπερασπίστηκε με μαχητικό βέβαια τρόπο το αστικό Σύνταγμα και τη λειτουργία του αστικού Κοινοβουλίου από τις ωμές παραβιάσεις και τις παρεμβάσεις του Κωνσταντίνου.

Ωστόσο, η λαϊκή αγωνιστικότητα στην περίοδο των Ιουλιανών περιείχε, κατά τη γνώμη μας, και μια παράλληλη, πολύ πιο ριζοσπαστική προοπτική από αυτές που αναφέρθηκαν. Μια προοπτική που -κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις- ξεπερνούσε τα αστικά πλαίσια και τους στόχους των συγκεκριμένων πολιτικών δυνάμεων. Αυτό το επαναστατικό στοιχείο υπήρχε στη δυναμική των γεγονότων, των βασικών συγκρούσεων που οδήγησαν στα Ιουλιανά, στις διαθέσεις των μαζών, ανεξάρτητα από τη χαμηλή, γενικά, πολιτική συνειδητότητά τους. Από τη στιγμή που δε συνέτειναν όμως οι υποκειμενικοί παράγοντες, η κατάσταση σίγουρα δεν ήταν επαναστατική. Οι διαθέσεις όμως μιας σημαντικής μερίδας του κόσμου ήταν για μια περίοδο επαναστατικές.

Η Αριστερά, βέβαια, δεν μπορούσε απότομα να αλλάξει πρόσωπο. Ωστόσο η γενική κατάσταση -και τα Ιουλιανά- της έδειχνε αυτή την ανάγκη. Κάτω από μια σταδιακή αλλαγή πλεύσης, τα Ιουλιανά θα μπορούσα να γίνουν ένας σημαντικός ιστορικός κρίκος προς μια ριζική, κοινωνική αλλαγή στη χώρα μας και όχι μόνο προς μια ριζική πολιτική αλλαγή.

Ειπαμε όμως: η κριτική της ιστορίας δέχεται πολύ φειδωλά τα "αν" και τα "εφόσον". Γεγονός είναι ότι πολλοί παράγοντες έδρασαν, ώστε στα χρόνια που ακολούθησαν να μην υλοποιηθεί αυτή η πλευρά των Ιουλιανών. Πράγμα που σημαίνει πως η προοπτική στο βαθμό -μικρό ή μεγαλύτερο- που υπήρχε, ήταν σε αναντιστοιχία με το γενικό πολιτικό επίπεδο της εποχής. Αυτό αποδείχτηκε κι από το ότι χρειάστηκαν πολλά χρόνια για να πραγματοποιηθούν απλώς οι βασικές πολιτικές θεσμικές αλλαγές που τα Ιουλιανά είχαν προαναγγείλει.

Οι εργαζόμενοι όμως δεν μπορούσαν να σταματήσουν τους αγώνες τους, μόνο και μόνο επειδή τότε δεν υπήρχαν όλοι οι όροι της τελειότερης έκβασής τους, προς όφελος των πολιτικών και των κοινωνικών-ταξικών συμφερόντων τους. Μια τέτοια αναστολή αγώνων δεν έγινε ποτέ στην ιστορία. Μέσα από τις κινητοποιήσεις, την πείρα, τα λάθη, τις ήττες και τις επιτυχίες, δημιουργούνται και οι όροι για την επίτευξη, κάθε φορά από διαφορετική αφετηρία, των άμεσων και των μαρκοπρόθεσμων κοινωνικών στόχων των εργαζομένων.

Κυριακή 28 Ιουλίου 2013

Η δολοφονία του Σωτήρη Πέτρουλα

Στο σημερινό κυριακάτικο ιστορικό ένθετο, η κε του μπλοκ καταπιάνεται με τη δολοφονία του σωτήρη πέτρουλα κατά τη διάρκεια των ιουλιανών, τέτοιες μέρες περίπου πριν από 48 χρόνια κι αντιγράφει αποσπάσματα από το σχετικό υποκεφάλαιο, όπως τα βρήκε στο βιβλίο του θείου του αντώνη πέτρουλα «η οδύσσεια ενός αμετανόητου κομμουνιστή» -εκδόσεις κέδρος. Ίσως ξεφεύγει κάπως σε έκταση το κείμενο, αλλά πιστεύω πως αξίζει τον κόπο να το διαβάσετε ως το τέλος.

Η πρώτη μου συνάντηση με τον Σωτήρη –παλικάρι τώρα πια είκοσι χρονών- έγινε το 1962, ένα καλοκαιρινό απόγευμα στα γραφεία της ΕΔΑ. Ξαφνικά όπως βάδιζα αμέριμνος, μου έκοψε τον δρόμο ένας λεβέντης νεαρός –δύο μέτρα σχεδόν- πέφτοντας στην αγκαλιά μου. Με έσφιγγε δυνατά, με φιλούσε και με αποκαλούσε «θείο». Σάστισα προς στιγμή. Ποιος στα αλήθεια ήταν αυτός ο λεβέντης ανιψιός που εγώ δε γνώριζα; Τα χαρακτηριστικά του πολύ γνωστά. Κατάλαβε την αμηχανία μου και με προσγείωσε εγκαίρως. Το τι ένιωσα εκείνη την ώρα δεν περιγράφεται. Όχι μόνο χαρά και υπερηφάνεια, κάτι πιο έντονο και δυνατό. Κι αυτός να χαμογελά και να δηλώνει με υπερηφάνεια πως το Πετρουλαίικο ζει, δεν έσβησε και ούτε μπορεί να χαθεί εύκολα.

Γνώριζε τα πάντα σχετικά με τους κατατρεγμούς της οικογένειας. Γνώριζε και το μαρτύριο που έζησαν οι γονείς του μέχρι να κατορθώσουν να φτάσουν στην Αθήνα και δεν ήθελε με κανέναν τρόπο να μάθουν κάτι συγκεκριμένο για την πολιτική του δράση. Για να μην τους ξαναθυμίζει τα περασμένα και τις λαχτάρες που πέρασαν μέχρι να καταφέρουν να γλιτώσουν από το βέβαιο θάνατο… Με παρακάλεσε για όλους αυτούς τους λόγους να μη μάθουν για τη συνάντησή μας οι γονείς του.

Είχε πολύ καθαρό μυαλό κι αξιόλογο προβληματισμό για τις πολιτικοϊδεολογικές εξελίξεις της εποχής. Δε συμφωνούσε πάντα με την «εισήγηση». Από τις πιο βασικές διαφωνίες του ήταν η πριμοδότηση του Κέντρου (του Παπανδρέου) στις εκλογές του 1964 και η στήριξη της πολιτικής του. Ο Σωτήρης ήθελε πιο ριζοσπαστικές λύσεις. Ήθελε πιο επαναστατική την ΕΔΑ. Είχε ανατεθεί στην κεντρική καθοδήγηση της νεολαίας η ευθύνη να τον μεταπείσει ή τουλάχιστον να χαμηλώσει τους τόνους για το γενικότερο καλό του κινήματος.

Λίγο πριν από τα Ιουλιανά και τη συνδιάσκεψη της νεολαίας, ζήτησε να με συναντήσει ο γενικός γραμματέας της νεολαίας Λαμπράκη, με τον οποίο γνωριζόμασταν αρκετά καλά από τις φυλακές. Αφού με ενημέρωσε για τα προβλήματα που ταλάνιζαν τη νεολαία και τους κινδύνους που εγκυμονούσαν –υπήρχε φόβος μέχρι και διάσπασης- με παρακάλεσε να επιδιώξω μια συνάντηση με τον Σωτήρη ώστε να αποφευχθεί κάτι τέτοιο. Συναντήθηκα πολύ σύντομα με τον Σωτήρη, χωρίς φυσικά να τον μεταπείσω –γιατί οι περισσότερες σκέψεις και θέσεις του ήταν σωστές. Συμφωνήσαμε ωστόσο να αποφευχθούν ακρότητες όπως η διάσπαση στη συνδιάσκεψη της σπουδάζουσας που θα γινόταν εκείνες τις μέρες. Ταυτόχρονα ενημέρωσα και το γραμματέα της νεολαίας και ζήτησα να υπάρξει και από την πλευρά τους σύνεση και αυτοσυγκράτηση.

Οι εξελίξεις ήταν τόσο ραγδαίες εκείνες τις μέρες, που δεν άφηναν περιθώρια για περιττές κουβέντες. Μέχρι που ήρθε εκείνο το μοιραίο βράδυ της 23ης του Ιούλη (1965). Όταν επέστρεψα στα γραφεία της Αυγής, ώρα δέκα ακριβώς το βράδυ, μου ανήγγειλαν τα τραγικά μαντάτα: πως ο ανιψιός μου ήταν νεκρός και δεκάδες άλλοι τραυματίες. Τι κάνουμε τώρα; Τα γεγονότα τρέχουν, δεν περιμένουν. Το παλικάρι το σκότωσαν. Το δολοφόνησαν. Θα προσπαθούσαν, πιθανώς, να το εξαφανίσουν. Για όλα ήταν ικανοί και καλά εκπαιδευμένοι. Δεν έπρεπε να τους επιτραπεί να «ασελγήσουν» πάνω στο σώμα του παλικαριού. Έπρεπε να βιαστούμε, να διεκδικήσουμε, χωρίς την παραμικρή χρονοτριβή, τον νεκρό πριν προλάβουν να τον εξαφανίσουν.

Στα γραφεία της Αυγής συρρέει κόσμος πολύς, ζητώντας να μάθει λεπτομέρειες. Ανάμεσά τους και οι δικηγόροι Γιαννόπουλος και Μανδηλαράς. Αποφασίζουμε να πάμε στο νεκροτομείο, για να ζητήσουμε από τον ιατροδικαστή Καψάσκη να μας ενημερώσει τι γνωρίζει για τα γεγονότα και πού βρίσκεται ο νεκρός. Την ώρα που φτάσαμε και οι τρεις στο νεκροτομείο και μιλούσαμε με τον κύριο Καψάσκη, σταμάτησε ένα ασθενοφόρο που μετέφερε ένα φέρετρο. Στο φέρετρο αυτό βρισκόταν το παλικάρι, ο Σωτήρης, τυλιγμένος με ένα άσπρο σεντόνι γεμάτο αίματα (χρειάστηκε να το ανοίξω και να σηκώσω το σεντόνι από το πρόσωπο για να βεβαιωθώ πως ήταν ο Σωτήρης). Στη συνέχεια είπαμε στον κύριο Καψάσκη ποιος ήμουν, την ιδιότητά μας και ζητήσαμε να μας παραδώσει τον νεκρό. Αρνήθηκε όμως να το κάνει λόγω του ακατάλληλου της ώρας. Αφού του τονίσαμε πως θα επανερχόμασταν το πρωί πριν από τις οχτώ να τον παραλάβουμε, τον καταστήσαμε υπεύθυνο για τυχόν εξαφάνισή του.

Μετά έπρεπε να ενημερωθούν οι γονείς του το συντομότερο, πριν αιφνιδιαστούν από τους δολοφόνους. Ποιος έχει το ψυχικό κουράγιο να τους αναγγείλει το τραγικό μαντάτο; Όσο και αν μου είναι επώδυνο να επωμιστώ μια τόσο τρομερή ευθύνη, κατανοώ ταυτόχρονα πως δε μπορεί να γίνει διαφορετικά. Εγώ θα έπρεπε να μεταφέρω το οδυνηρό μαντάτο στους γονείς. Χρέος βαρύ κι ασήκωτο απέναντι σε ζωντανούς και σκοτωμένους.

Για να συναντήσω την οικογένεια τέτοια ώρα, έπρεπε να γνωρίζω πού ακριβώς έμεναν, κάτι που δυστυχώς αγνοούσα. Το μόνο που γνώριζα ήταν το όνομα της περιοχής: Περιβόλια. Να πας όμως τα μεσάνυχτα στα περιβόλια και να ζητάς την οικογένεια Πέτρουλα δεν ήταν λογικό. Ευτυχώς πάνω στην παραζάλη, μας έβγαλε από το αδιέξοδο ένας νεαρός φοιτητής, φίλος του Σωτήρη, που συνέπεσε να περάσει από τα γραφεία της Αυγής και γνώριζε πού ακριβώς βρισκόταν το σπίτι. Κρίθηκε σκόπιμο από την οργάνωση της νεολαίας να μας συνοδεύσει και κάποιος νομικός. Επελέγη ο πάγκαλος, που ήταν και στο κεντρικό συμβούλιο της νεολαίας λαμπράκη.