Το κείμενο αυτό το 'χε τάμα (για τις 8 Μάρτη βέβαια, που ήταν η στρογγυλή επέτειος από το μεγάλο, πανελλαδικό, φοιτητικό συλλαλητήριο και την άγρια καταστολή των ΜΑΤ, αλλά κάλλιο αργά παρά αργότερα) στον εαυτό της η κε του μπλοκ, από την αντίστοιχη εκδήλωση του Κ-LAB, τα ερεθίσματα (θετικά κι αρνητικά) από τις παρεμβάσεις και διάφορους συνειρμούς που μου γεννήθηκαν. Αλλά με τον καιρό, εξασθένησε το αποτύπωμά τους στη μνήμη κι υπάρχει ο κίνδυνος να βγουν κάπως άτονα, πράγματα γνωστά και τετριμμένα, που δε χρειάζονταν να επαναληφθούν. Κάτι που θα προσπαθήσω να αποφύγω στη συνέχεια.
Στη δική μου αποτίμηση, ο Μαϊούνης ήταν κάτι σαν το γαλλικό Μάη του 68'. Αυτό το κατάλαβα αργότερα, διαβάζοντας ιστορήματα κι αναλύσεις, όπου έβρισκα διάφορα κοινά στοιχεία (εξωτερικά ή ουσιαστικά) πέρα από το μήνα και τη σύντομη χρονική διάρκεια:
-ο αυθόρμητος χαρακτήρας ενός μαζικού ξεσπάσματος, που ξεκίνησε από τη σπουδάζουσα νεολαία και πήρε γρήγορα μεγάλες διαστάσεις, ξεπερνώντας κάθε προσδοκία, ακόμα και των πρωτεργατών του.
-η αρχική στάση αμηχανίας της κομμουνιστικής πρωτοπορίας, η κακή επαφή της με τις αυθόρμητες διαθέσεις, τα άσχημα αντανακλαστικά κι η καθυστερημένη σύνδεση -από χειρότερες θέσεις- με αυτό το κίνημα, μετά από σχετική απόφαση του ΠΓ, αν θυμάμαι καλά.
Και κάπου εκεί ο παραλληλισμός κι η αξία του εξαντλείται, καθώς ο γαλλικός Μάης κατάφερε να συνδεθεί με το εργατικό κίνημα, τις διεκδικήσεις του, και με μαζικές απεργίες, που έδωσαν τον τόνο και το βάθος των κινητοποιήσεων. Στην Ελλάδα αντίθετα, οι φοιτητές δεν μπόρεσαν να πετύχουν επί της ουσίας κάποια σύνδεση με τους εργαζόμενους και το ευρύτερο λαϊκό κίνημα, μολονότι πήραν κάποιες αξιόλογες πρωτοβουλίες, για να το καταφέρουν (πχ οι εκδηλώσεις-συναυλίες στην Εγνατία, μπροστά από το ΑΠΘ, στα πλαίσια του διημέρου "τα πανεπιστήμια βγαίνουν στην κοινωνία").
Στο αριστεροχώρι συναντά κανείς την άποψη ότι η ΚΝΕ-ΠΚΣ μπήκε στον αγώνα εκ των υστέρων, για να τον ελέγξει και να τον καπελώσει -ή ακόμα και να τον ξεπουλήσει στην κρίσιμη στιγμή, όπως το Μάρτη του 07', που περίμεναν κάποιον να σφυρίξει τη λήξη για να του κολλήσουν τη ρετσινιά του λιποτάκτη, βρίσκοντας ηρωική διέξοδο.
Στην πραγματικότητα, το ΠΑΜΕ ήταν η μόνη δύναμη που ανταποκρίθηκε σε αυτό το άνοιγμα και την εξωστρέφεια του φοιτητικού κινήματος, παρότι απείχε πολύ από το να το "ελέγχει". Παράλληλα όμως βρισκόταν σε εξέλιξη ένα άλλο, μεγάλο καπέλωμα από την Ελευθεροτυπία και το Σύριζα, που άρχισε να πλασάρεται ως "κόμμα του άρθρου 16", που εκπροσωπούσε όλη αυτή τη γενιά. Αυτό το μακροπρόθεσμο προτσές έριξε τότε τους πρώτους σπόρους του, για να καρποφορήσει τα τελευταία χρόνια με την εκλογική εξαργύρωση από τον Σύριζα των συνειδήσεων που ριζοσπαστικοποιήθηκαν εκείνη την περίοδο.
Πριν φτάσουμε εκεί όμως: ποια ήταν η ιδιαίτερη αξία του Μαϊούνη-Φλεβάρτη; Γιατί θεωρείται τόσο σημαντικός κι εξακολουθεί να μας απασχολεί σήμερα, έστω και επετειακά; Το πρώτο και προφανές στοιχείο είναι η αυθόρμητη, μαζική συμμετοχή φοιτητών, που δεν είχαν πατήσει ούτε σε συνέλευση συλλόγου μέχρι τότε, αλλά συμμετείχαν ενεργά και σε ένα βάθος χρόνου στο κίνημα. Τα φοιτητικά συλλαλητήρια στη Θεσσαλονίκη -από την οποία έχω εικόνα- είχαν πέντε και δέκα χιλιάδες κόσμο -νούμερο που φαντάζει άπιαστο όνειρο για το εκφυλισμένο κι αποδιοργανωμένο κίνημα, σήμερα.
Το δεύτερο βασικό στοιχείο είναι πως το φκ κατάφερε να μπει στο επίκεντρο της επικαιρότητας, να δημιουργήσει πολιτικέ εξελίξεις αλλά και την ψευδαίσθηση ότι θα μπορούσε να αποτελέσει, αν όχι ένα είδος πρωτοπορίας, πάντως τη σπίθα που θα πυροδοτήσει το καζάνι με τη συσσωρευμένη λαϊκή οργή. Αυτή ήταν όμως η τελευταία φορά που οι φοιτητές βρέθηκαν μαζικά στο δρόμο. Η απουσία -ή μάλλον σχετικά άμαζη παρουσία τους- ήταν εκκωφαντική τόσο στις κινητοποιήσεις της διετίας 2010-12, όσο και στο επόμενο κύμα καταλήψεων το 11', που δεν προσέγγισε ποτέ τον παλμό του Μαϊούνη και του Φλεβάρτη. Όσο και αν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του φκ, με τη διαρκή εναλλαγή γενιών, δικαιολογούν εν μέρει την αναντιστοιχία και κάμποσα σκαμπανεβάσματα, καθιστώντας δύσκολη τη συνέχεια σε κινηματικό επίπεδο, αυτό δείχνει κάποια πράγματα για το στίγμα των κινητοποιήσεων και την πολιτική παρακαταθήκη που άφησαν.
Κάποιες παρεμβάσεις στην εκδήλωση θέλησαν να τονίσουν πως στο Μαϊούνη δεν υπήρχε μόνο ο αυθόρμητος μαζικός χαρακτήρας, αλλά κι η οργανωμένη, σχεδιασμένη παρέμβαση (πρωτίστως της ΕΑΑΚ) που δεν πρέπει να υποτιμηθεί, γιατί χωρίς αυτήν δε θα γινόταν τίποτα από ό,τι ακολούθησε (έστω κι αν ξέφυγε η δυναμική του από το αρχικό σχέδιο και τις αρχικές εκτιμήσεις).
Αν όμως κάποιος χώρος διεκδικεί μερίδιο -ή μάλλον τη μερίδα του λέοντος- στην οργάνωση και την καθοδήγηση-επιτυχία του κινήματος, δεν μπορεί να μη χρεωθεί και τις αντίστοιχες ευθύνες σχετικά με το βάθος αυτής της τομής, που έμεινε χωρίς συνέχεια. Δεν μπορεί να διαχωριστεί βολικά ο θετικός πυρήνας και να τον καρπωθεί κάποιος, φορτώνοντας τις αδυναμίες στον κόκορα του αυθόρμητου, των συνθηκών, στις άλλες δυνάμεις κοκ. Και δεν αναφέρομαι μόνο στη φανερή αδυναμία-αδιαφορία να αποκτήσει μια λειτουργική οργανωτική δομή το φκ -που κι αυτό πρωτίστως πολιτικό είναι- αλλά στο αμιγώς πολιτικό περιεχόμενό του.
Τα παραπάνω δεν αποτυπώνονται τόσο/μόνο στη φετιχοποίηση της μορφής που άφηνε σε δεύτερο πλάνο το περιεχόμενο, ή στη λογική της ενότητας πάνω στο πρόβλημα, χωρίς να κατονομάζονται πάντα και σαφώς οι υπεύθυνοι (ΝΔ, ΠαΣοΚ, ΕΕ) ή χωρίς να μπαίνουν πάντα και σαφώς όλοι στο κάδρο των ευθυνών, για να χωράει στα κοινά πλαίσια κι η ΠΑΣΠ που είχε ενεργό συμμετοχή στο "μπλοκ της κατάληψης" σε αρκετές σχολές. Αλλά κυρίως στις αυταπάτες (;) που καλλιεργήθηκαν από τον τακτικό ελιγμό του ΠαΣοΚ και την αποχώρησή του από τη διαδικασία της αναθεώρησης του Συντάγματος, το 07'. Μια κίνηση που έγινε σίγουρα κάτω από την πίεση των κινητοποιήσεων για το άρθρο 16 και τη δημόσια δωρεάν παιδεία, αλλά παρουσιάστηκε από όλους σχεδόν -πλην Λακεδαιμονίων- ως μεγάλη νίκη, κι όχι ως αυτό που πραγματικά ήταν: δηλ τακτικός ελιγμός για τον αποπροσανατολισμό και τον αφοπλισμό του κινήματος, κι όχι επιστέγαση κάποιου θριάμβου του.
Έκτοτε δεν έχουν λείψει -σε γενική κλίμακα, πέρα απ' τους φοιτητές- οι κινητοποιήσεις κι οι μαζικοί, διεκδικητικοί αγώνες. Έλειψαν όμως οι πραγματικές νίκες, που θα έδιναν μια ουσιαστική ώθηση στο κίνημα. Περίσσεψαν οι αυταπάτες κι οι φρούδες ελπίδες, που εκφράστηκαν κατεξοχήν με τον Σύριζα κι αντί για άμεση ανακούφιση, ρήξη και λύσεις "εδώ και τώρα" σκόρπισαν μεγαλύτερη απογοήτευση κι απελπισία-αδράνεια. Χορτάσαμε από ρηχές, θριαμβευτικές αναλύσεις για το κίνημα που πετάει από κορυφή σε κορυφή, ξαποσταίνει λίγο καιρό και ξανά προς τη δόξα τραβά, χωρίς να διδάσκεται τίποτα από τα λάθη του.
Το πρόβλημα όμως δεν ήταν η ισχύς του κινήματος κι αν πέτυχε όντως κάποια νίκη, αλλά η λογική που καλλιεργήθηκε (και συνεχίζει να καλλιεργείται, όπως φάνηκε κι από τη σύνθεση της εκδήλωσης) κι αν αυτή τελικά ενίσχυσε ή αποδυνάμωσε το κίνημα. Και μου έρχεται πάντα συνειρμικά μια αφίσα της ΑΡΕΝ που είχε διασκευάσει στο φότοσοπ το Λαϊκό Στρώμα, γράφοντας από κάτω το σύνθημα: Ευρω-ομόλογο τώρα.
Τότε αυτά μπορεί να φαίνονταν αστεία, σήμερα δυστυχώς δεν είναι, γιατί τα ξεπερνά (ή τα μιμείται) η πραγματικότητα.
Τι έκανε όμως η δική μας πλευρά για να αποτρέψει αυτήν την εξέλιξη και πώς αποτιμάται η στάση της -πέρα από το σημείο που μπαίνει στην εισαγωγή, για την κακή σχέση της με το αυθόρμητο;
Η συνέχεια σε επόμενο επεισόδιο...
Στη δική μου αποτίμηση, ο Μαϊούνης ήταν κάτι σαν το γαλλικό Μάη του 68'. Αυτό το κατάλαβα αργότερα, διαβάζοντας ιστορήματα κι αναλύσεις, όπου έβρισκα διάφορα κοινά στοιχεία (εξωτερικά ή ουσιαστικά) πέρα από το μήνα και τη σύντομη χρονική διάρκεια:
-ο αυθόρμητος χαρακτήρας ενός μαζικού ξεσπάσματος, που ξεκίνησε από τη σπουδάζουσα νεολαία και πήρε γρήγορα μεγάλες διαστάσεις, ξεπερνώντας κάθε προσδοκία, ακόμα και των πρωτεργατών του.
-η αρχική στάση αμηχανίας της κομμουνιστικής πρωτοπορίας, η κακή επαφή της με τις αυθόρμητες διαθέσεις, τα άσχημα αντανακλαστικά κι η καθυστερημένη σύνδεση -από χειρότερες θέσεις- με αυτό το κίνημα, μετά από σχετική απόφαση του ΠΓ, αν θυμάμαι καλά.
Και κάπου εκεί ο παραλληλισμός κι η αξία του εξαντλείται, καθώς ο γαλλικός Μάης κατάφερε να συνδεθεί με το εργατικό κίνημα, τις διεκδικήσεις του, και με μαζικές απεργίες, που έδωσαν τον τόνο και το βάθος των κινητοποιήσεων. Στην Ελλάδα αντίθετα, οι φοιτητές δεν μπόρεσαν να πετύχουν επί της ουσίας κάποια σύνδεση με τους εργαζόμενους και το ευρύτερο λαϊκό κίνημα, μολονότι πήραν κάποιες αξιόλογες πρωτοβουλίες, για να το καταφέρουν (πχ οι εκδηλώσεις-συναυλίες στην Εγνατία, μπροστά από το ΑΠΘ, στα πλαίσια του διημέρου "τα πανεπιστήμια βγαίνουν στην κοινωνία").
Στο αριστεροχώρι συναντά κανείς την άποψη ότι η ΚΝΕ-ΠΚΣ μπήκε στον αγώνα εκ των υστέρων, για να τον ελέγξει και να τον καπελώσει -ή ακόμα και να τον ξεπουλήσει στην κρίσιμη στιγμή, όπως το Μάρτη του 07', που περίμεναν κάποιον να σφυρίξει τη λήξη για να του κολλήσουν τη ρετσινιά του λιποτάκτη, βρίσκοντας ηρωική διέξοδο.
Στην πραγματικότητα, το ΠΑΜΕ ήταν η μόνη δύναμη που ανταποκρίθηκε σε αυτό το άνοιγμα και την εξωστρέφεια του φοιτητικού κινήματος, παρότι απείχε πολύ από το να το "ελέγχει". Παράλληλα όμως βρισκόταν σε εξέλιξη ένα άλλο, μεγάλο καπέλωμα από την Ελευθεροτυπία και το Σύριζα, που άρχισε να πλασάρεται ως "κόμμα του άρθρου 16", που εκπροσωπούσε όλη αυτή τη γενιά. Αυτό το μακροπρόθεσμο προτσές έριξε τότε τους πρώτους σπόρους του, για να καρποφορήσει τα τελευταία χρόνια με την εκλογική εξαργύρωση από τον Σύριζα των συνειδήσεων που ριζοσπαστικοποιήθηκαν εκείνη την περίοδο.
Πριν φτάσουμε εκεί όμως: ποια ήταν η ιδιαίτερη αξία του Μαϊούνη-Φλεβάρτη; Γιατί θεωρείται τόσο σημαντικός κι εξακολουθεί να μας απασχολεί σήμερα, έστω και επετειακά; Το πρώτο και προφανές στοιχείο είναι η αυθόρμητη, μαζική συμμετοχή φοιτητών, που δεν είχαν πατήσει ούτε σε συνέλευση συλλόγου μέχρι τότε, αλλά συμμετείχαν ενεργά και σε ένα βάθος χρόνου στο κίνημα. Τα φοιτητικά συλλαλητήρια στη Θεσσαλονίκη -από την οποία έχω εικόνα- είχαν πέντε και δέκα χιλιάδες κόσμο -νούμερο που φαντάζει άπιαστο όνειρο για το εκφυλισμένο κι αποδιοργανωμένο κίνημα, σήμερα.
Το δεύτερο βασικό στοιχείο είναι πως το φκ κατάφερε να μπει στο επίκεντρο της επικαιρότητας, να δημιουργήσει πολιτικέ εξελίξεις αλλά και την ψευδαίσθηση ότι θα μπορούσε να αποτελέσει, αν όχι ένα είδος πρωτοπορίας, πάντως τη σπίθα που θα πυροδοτήσει το καζάνι με τη συσσωρευμένη λαϊκή οργή. Αυτή ήταν όμως η τελευταία φορά που οι φοιτητές βρέθηκαν μαζικά στο δρόμο. Η απουσία -ή μάλλον σχετικά άμαζη παρουσία τους- ήταν εκκωφαντική τόσο στις κινητοποιήσεις της διετίας 2010-12, όσο και στο επόμενο κύμα καταλήψεων το 11', που δεν προσέγγισε ποτέ τον παλμό του Μαϊούνη και του Φλεβάρτη. Όσο και αν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του φκ, με τη διαρκή εναλλαγή γενιών, δικαιολογούν εν μέρει την αναντιστοιχία και κάμποσα σκαμπανεβάσματα, καθιστώντας δύσκολη τη συνέχεια σε κινηματικό επίπεδο, αυτό δείχνει κάποια πράγματα για το στίγμα των κινητοποιήσεων και την πολιτική παρακαταθήκη που άφησαν.
Κάποιες παρεμβάσεις στην εκδήλωση θέλησαν να τονίσουν πως στο Μαϊούνη δεν υπήρχε μόνο ο αυθόρμητος μαζικός χαρακτήρας, αλλά κι η οργανωμένη, σχεδιασμένη παρέμβαση (πρωτίστως της ΕΑΑΚ) που δεν πρέπει να υποτιμηθεί, γιατί χωρίς αυτήν δε θα γινόταν τίποτα από ό,τι ακολούθησε (έστω κι αν ξέφυγε η δυναμική του από το αρχικό σχέδιο και τις αρχικές εκτιμήσεις).
Αν όμως κάποιος χώρος διεκδικεί μερίδιο -ή μάλλον τη μερίδα του λέοντος- στην οργάνωση και την καθοδήγηση-επιτυχία του κινήματος, δεν μπορεί να μη χρεωθεί και τις αντίστοιχες ευθύνες σχετικά με το βάθος αυτής της τομής, που έμεινε χωρίς συνέχεια. Δεν μπορεί να διαχωριστεί βολικά ο θετικός πυρήνας και να τον καρπωθεί κάποιος, φορτώνοντας τις αδυναμίες στον κόκορα του αυθόρμητου, των συνθηκών, στις άλλες δυνάμεις κοκ. Και δεν αναφέρομαι μόνο στη φανερή αδυναμία-αδιαφορία να αποκτήσει μια λειτουργική οργανωτική δομή το φκ -που κι αυτό πρωτίστως πολιτικό είναι- αλλά στο αμιγώς πολιτικό περιεχόμενό του.
Τα παραπάνω δεν αποτυπώνονται τόσο/μόνο στη φετιχοποίηση της μορφής που άφηνε σε δεύτερο πλάνο το περιεχόμενο, ή στη λογική της ενότητας πάνω στο πρόβλημα, χωρίς να κατονομάζονται πάντα και σαφώς οι υπεύθυνοι (ΝΔ, ΠαΣοΚ, ΕΕ) ή χωρίς να μπαίνουν πάντα και σαφώς όλοι στο κάδρο των ευθυνών, για να χωράει στα κοινά πλαίσια κι η ΠΑΣΠ που είχε ενεργό συμμετοχή στο "μπλοκ της κατάληψης" σε αρκετές σχολές. Αλλά κυρίως στις αυταπάτες (;) που καλλιεργήθηκαν από τον τακτικό ελιγμό του ΠαΣοΚ και την αποχώρησή του από τη διαδικασία της αναθεώρησης του Συντάγματος, το 07'. Μια κίνηση που έγινε σίγουρα κάτω από την πίεση των κινητοποιήσεων για το άρθρο 16 και τη δημόσια δωρεάν παιδεία, αλλά παρουσιάστηκε από όλους σχεδόν -πλην Λακεδαιμονίων- ως μεγάλη νίκη, κι όχι ως αυτό που πραγματικά ήταν: δηλ τακτικός ελιγμός για τον αποπροσανατολισμό και τον αφοπλισμό του κινήματος, κι όχι επιστέγαση κάποιου θριάμβου του.
Έκτοτε δεν έχουν λείψει -σε γενική κλίμακα, πέρα απ' τους φοιτητές- οι κινητοποιήσεις κι οι μαζικοί, διεκδικητικοί αγώνες. Έλειψαν όμως οι πραγματικές νίκες, που θα έδιναν μια ουσιαστική ώθηση στο κίνημα. Περίσσεψαν οι αυταπάτες κι οι φρούδες ελπίδες, που εκφράστηκαν κατεξοχήν με τον Σύριζα κι αντί για άμεση ανακούφιση, ρήξη και λύσεις "εδώ και τώρα" σκόρπισαν μεγαλύτερη απογοήτευση κι απελπισία-αδράνεια. Χορτάσαμε από ρηχές, θριαμβευτικές αναλύσεις για το κίνημα που πετάει από κορυφή σε κορυφή, ξαποσταίνει λίγο καιρό και ξανά προς τη δόξα τραβά, χωρίς να διδάσκεται τίποτα από τα λάθη του.
Το πρόβλημα όμως δεν ήταν η ισχύς του κινήματος κι αν πέτυχε όντως κάποια νίκη, αλλά η λογική που καλλιεργήθηκε (και συνεχίζει να καλλιεργείται, όπως φάνηκε κι από τη σύνθεση της εκδήλωσης) κι αν αυτή τελικά ενίσχυσε ή αποδυνάμωσε το κίνημα. Και μου έρχεται πάντα συνειρμικά μια αφίσα της ΑΡΕΝ που είχε διασκευάσει στο φότοσοπ το Λαϊκό Στρώμα, γράφοντας από κάτω το σύνθημα: Ευρω-ομόλογο τώρα.
Τότε αυτά μπορεί να φαίνονταν αστεία, σήμερα δυστυχώς δεν είναι, γιατί τα ξεπερνά (ή τα μιμείται) η πραγματικότητα.
Τι έκανε όμως η δική μας πλευρά για να αποτρέψει αυτήν την εξέλιξη και πώς αποτιμάται η στάση της -πέρα από το σημείο που μπαίνει στην εισαγωγή, για την κακή σχέση της με το αυθόρμητο;
Η συνέχεια σε επόμενο επεισόδιο...
