Εγώ πότε θα γίνω πρωτεύουσα;

Σαλούγκα, μια πόλη αντιθέσεων. Όχι τόσο κραυγαλέες κι επιθετικές σαν της Αθήνας, όπου συνορεύουν η φτώχεια και η επίδειξη ή τα Εξάρχεια και το Κολωνάκι -σαν τις δυο όψεις του ίδιου νομίσματος- ενώ μια λάθος ανέμελη οπορτουνιστική στροφή στου Ψυρρή σε βγάζει στο άγριο, λούμπεν τοπίο της Κουμουνδούρου και την κλούβα που φυλάει τα γραφεία του ΣΥΡΙΖΑ -τι έχουν τα έρμα και διασπώνται; Αλλά πανταχού παρούσες, διαποτίζουν μια φαντασμένη φτωχομάνα -κι άλλη αντίφαση, αυτή εν τοις όροις-, πνιγμένη στα «φι», σαν τη φωτιά του ’17 και τα φαντάσματα του παρελθόντος. Κι αν ζορίζεται να βρει άκρη στο κουβάρι με τις αξεδιάλυτες αντιθέσεις που φτιάχνουν Γόρδιο δεσμό, φταίει ο Αλέκος που δε μας άφησε το σπαθί του και οδηγίες για να βρούμε τον τάφο του, παρά μόνο την αδερφή του, βοϊδοκέφαλους φασίστες που γκαβλώνουν κάτω από τα μπρούτζινα πλουμιστά παπάρια του Βουκεφάλα στην παραλία, κι ένα σωρό αναπάντητα ερωτήματα.

Ζει ακόμα ο βασιλιάς Αλέξανδρος; Αυτός μας οδηγεί -μαζί με Νίκο και Ηφαιστίωνα; Ήταν «αμφί-» και τον έθαψαν στην Αμφί(-πολη); Ή μήπως σκόρπισε παντού, στα πέρατα της αυτοκρατορίας του, σαν το ανέκδοτο με τη μικρή Αννούλα και τη συνονόματη φαιδρά Πορτοκαλέα, που εκπροσωπεί στον Τύπο τον τάφο του; Κι αν είναι θαμμένος σε κάποια τρύπα του Μετρό και τον πριονίσουν, γιατί εμποδίζει την ανάπτυξη και την επέκτασή της;

Ήταν ο πρώτος ιμπεριαλιστής; Κι ο Χριστός (ο πρώτος) κομμουνιστής; Ή τον πρόλαβε ο Λακεδαιμόνιος Άγης κι ο πρωτόγονος κομμουνισμός της Σπάρτης, που συκοφαντήθηκε σαν την «αυτοκρατορία του κακού»; Ή μήπως ήταν η αυτοκρατορία του Νέγκρι; Κι αν η Δηλιακή συμμαχία ήταν κάτι σαν το ΝΑΤΟ της εποχής; Πόσοι μπερδεύουν τα διανοητικά παιχνίδια και τις εξωτερικές ομοιότητες με τα διδάγματα της Ιστορίας;

Έκανε το βασίλειο των Μακεδόνων εξαγωγή κεφαλαίου και βασιλιάδων; Μήπως παρήγε περισσότερες Αλεξάνδρειες και διαδόχους από όσ@ς μπορούσε να αντέξει; Ήταν η Ιψός μια Αλεζία αλά ελληνικά, που ξεχάστηκε χάριν της Ισσού; Ήταν υποτελής κι ελληνόδουλη η περσική αστική τάξη; Μην ήταν κι οι πρώτοι κομμουνιστές της ιστορίας -φάε τη σκόνη τους, Τζίζους- κι ένα είδος σοβιετικής νομενκλατούρας, στον αρχαίο ασιατικό τρόπο παραγωγής -που κάποιοι τον μπέρδεψαν με τη χώρα των Σοβιέτ; Κι αν ο α.σ.π. είναι το τελευταίο σκαλοπατάκι πριν την παράνοια και την πτέρυγα των αντιφρονούντων; -ωραίο όνομα για στήλη, όχι επιτύμβια.

Γιατί δεν έκανε ο αρχαίος κόσμος της δουλοκτησίας το άλμα στην κεφαλαιοκρατία; Ήταν όντως αυτή η εσωτερική λογική της εξέλιξης των πραγμάτων, όπως έλεγε ο Κάουτσκι -αν δεν κάνω λάθος; Ήταν ιστορικό πισωγύρισμα ο συκοφαντημένος Μεσαίωνας και η «υποβάθμιση» των πόλεων έναντι των φέουδων; Πώς βρήκε ο Αριστοτέλης τη διπλή ιδιότητα των πραγμάτων, που έχουν μια αξία χρήσης και μια αφηρημένη ανταλλακτική αξία, για να βγουν στο παζάρι; Γιατί επιμένουν σήμερα να αγνοούν όσα ήξερε ο Σταγειρίτης στην εποχή του; Και γιατί ο σύντομος εικοστός αιώνας παρέμεινε σύντομος; Γιατί έμεινε μετέωρο το βήμα του πελαργού και το άλμα στην κοινωνία του μέλλοντος;

Πότε θα πάψουν να λεν νυφούλα τη Νύμφη του Θερμαϊκού; Πώς έγινε η (μπίρα) Νύμφη - νυμφίδιο του (κάθε) Σαββίδη, λεφτόδουλη και άχαρη; Πότε θα πάψει να πιστεύει αφελώς όσους της τάζουν γάμο και ανάπτυξη, ενώ τους νοιάζει μόνο η αρπαχτή; Να ξεπουλά την ψυχή της στο χρήμα και κάθε απόγονο γερολαδά, που περνιέται για αυτοδημιούργητος, αυτός και η υπεραξία που καρπώνεται;

Τόσα δίνω, πόσα θες
Στα γερολαδάδικα πουλάν αυτό που θες

Γιατί περνάνε για Σαλονικιό τον Μητροπάνο; Πόσοι έμαθαν να λεν, σαν κι αυτόν, κάνα λάμδα παραπάνω, χωρίς να είναι απ’ τα μέρη μας; Κι αν το βαρύ λάμδα -με βαριά παλικαρίσια αναπνοή- είναι καταλανικό; Λες να το έφεραν τελικά οι Σεφαραδίτες και να χαθεί μαζί τους, με τα χρόνια, σαν τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της πόλης; Ή είναι απλώς κατάλοιπο της Πόλης, που είναι μεγαλογραφία της δικής μας; Σαν την αιτιατική στο έμμεσο αντικείμενο -με, σε, τον/την και το παπάκι; Τότε, γιατί γελάνε όσοι ονειρεύονται «να πάρουμε την Πόλη»; Δε θα ’ταν προτιμότερο να τη φάμε; Γιατί δε γελάνε και στον πληθυντικό -μας, σας, τους/τις και το παπάκι; Γιατί ο μόνος «πληθυντικός» τους στόχος είναι η «μεγάλη Ελλάδα» και όχι η τάξη τους; Γιατί πιστεύουν πως θα τους κάτσει η καλή, για να αλλάξουν τάξη και όλο μένουν στην ίδια τάξη στο μάθημα της ταξιγνωσίας-ταξισυνειδησίας;

Πότε θα νικήσει αυτή η πόλη τα απωθημένα της; Πότε θα απλώσει σεντόνι -στην Τούμπα ή κάπου αλλού- να αποδείξει τη χαμένη της παρθενιά, άσπιλη και κατάλευκη, όσο και ο Πύργος της; Πότε θα γίνει ξανά συμ-βασιλεύουσα; Και βασικά πότε θα γίνει πρωτεύουσα -των Βαλκανίων και γενικώς; Πρωτεύουσα, διοικητικά μιλώντας, όχι της ψέκας και της μεγάλης ιδέας -που έχει για τον εαυτό της...

Ως πότε θα σκεπάζει ο γύρος, το μπούκοβο και η κουζίνα την προχωρημένη της σήψη; Ως πότε θα περνιέται για ερωτικό και Εύοσμο ένα αστικό κέντρο που πνίγεται στην μπόχα του Θερμαϊκού και -πρωτίστως- την ανθρώπινη; Που σωρεύει τόνους βρωμιά, δίποδα σκουπίδια και άλλα φρούτα που δεν μπορεί να κάψει η μονάδα στην Ευκαρπία -πήξαμε στους ευφημισμούς; Πότε θα φυσήξει ένας Βαρδάρης να τα σαρώσει όλα, να «ξεβρωμίσει ο τόπος» -πχ από τους φασίστες που αγαπούν αυτήν τη φράση;

Πώς έφτασε το επίδοξο «κέντρο των Βαλκανίων» να γίνει «τρύπα στη γεωγραφία», κοντά στην πινέζα του χάρτη του ελληνικού κράτους; Πότε έπαψαν να είναι κόκκινα τα δυτικά προάστια; Γιατί τα λέμε δυτικά, αφού είναι προς τα βόρεια; Γιατί οι ανατολικοί δεν πάνε ποτέ προς τα δυτικά; Γιατί ο Λεξ το παίζει ΔΠ, ενώ είναι από την Κηφισιά -της Καλαμαριάς; Και τι φταίει αυτός αν κάποιοι προβάλλουν πάνω του τις δικές τους επιθυμίες για ταξικά ακούσματα;

Πότε γέμισαν νεόπλουτους οι προσφυγικές περιοχές -από το Πανόραμα ως την Καλαμαριά; Πόσοι ξέρουν πως το τοπωνύμιο «Καλαμαριά» είναι παραφθορά της «καλής μεριάς» (της πόλης) και δεν αντιστοιχεί στα όρια του σημερινού δήμου; Και πόση ακόμα φθορά -οικονομική και γενικώς- χρειάζεται για να ταχθεί το (Αβάντι) πόπολο της πόλης -που κάποτε διάβαζε «Αβάντι»- με τη σωστή πλευρά της ιστορίας και το συμφέρον της τάξης του;

Πόση πείρα ακόμα χρειάζεται για να σταματήσει να κατηγορεί το «κράτος των Αθηνών»; Πόσα ακόμα εκατομμύρια θα μαζευτούν στην Αθήνα, για να βρουν ότι δεν πάει άλλο; Ότι δεν είναι λύση η λογική «μια χώρα - μια πόλη» και όλοι οι άλλοι να παν να ρημαχτούν;

Πώς έγινε έτσι η πόλη του Μάη του ’36 και της Φεντερασιόν -που έβγαζε την «Αβάντι» σε τρεις διαφορετικές γλώσσες, για να μιλήσει τη γλώσσα της τάξης μας-; Και γιατί δεν άρπαξε από τις φλόγες της Οχτωβριανής η πόλη που κάηκε ολοσχερώς το ’17, για να ξαναχτιστεί περίπου από το μηδέν;

Ως πότε θα ψάχνει σε λάθος αγώνες και στίβους τα «περασμένα μεγαλεία» της; Ως πότε θα ψάχνει στη γεωγραφία -βορράς-νότος κτλ- να βρει τι της φταίει; Και ποια είναι τελικά η βασική αντίθεση που την/μας ταλανίζει;

(Συνεχίζεται...)

Κουνούπια του Δεκέμβρη

Τι ήταν ο Δεκέμβρης;

80 χρόνια μετά τη μάχη της Αθήνας, κάθε σχετική ανάλυση καλείται να αναμετρηθεί με το ερώτημα. Κι είναι το καλύτερο τεστ, για να καταλάβουμε κάποιον. Πώς σκέφτεται (α), πώς αντιλαμβάνεται την ιστορία (β) και με ποια πλευρά έχει ταχθεί σήμερα (γ). Σκέφτεται μηχανιστικά, ιδεαλιστική ή υλιστικά; Βλέπει την ιστορία ως σύγκρουση ταξικών συμφερόντων ή ως μια αλληλουχία τυχαίων συμπτώσεων - «ατυχημάτων» και άλματα υποκειμένων (προσώπων, συλλογικών φορέων) στο κενό; Τάσσεται με τον τροχό που κινεί την ιστορία; Με τον βούρκο που την κρατά πίσω; Ή το ίδιο αλλά με άλλη διατύπωση και πολιτικές αποχρώσεις;

Η απλούστερη, αυτονόητη απάντηση στο αρχικό ερώτημα είναι πως ο Δεκέμβρης υπήρξε το προοίμιο του εμφυλίου πολέμου. Σε αυτό συμφωνούν σχεδόν όλοι, το ζήτημα είναι όμως τι αντιλαμβάνονται ως εμφύλιο και πώς τον αποτιμούν.

Για τους πολιτικούς απογόνους της Σκομπίας πχ ο Δεκέμβρης ήταν ένα πραξικόπημα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ενάντια στο κράτος και τη νόμιμη κυβέρνηση. Αντιπροσωπευτικό δείγμα αυτής της αντίληψης είναι το πρόσφατο πόνημα των Στάθη Καλύβα - Σπύρου Τσουτσουμπή, που κυκλοφόρησε πρόσφατα με την «Καθημερινή». Μια προσέγγιση που παθαίνει επιλεκτική αμνησία απέναντι στα γεγονότα, για να τα φέρει βολικά στα μέτρα της, αλλά παραμένει συνεπής στην αστική θεώρηση κάθε επαναστατικού επεισοδίου ως πραξικοπηματικής ενέργειας, που παραβιάζει τη φυσική τάξη των πραγμάτων -είτε μιλάμε για τους μπολσεβίκους στη Ρωσία, είτε ακόμα και για παλιότερες αστικές επαναστάσεις, που δε χωράνε στα σημερινά σχήματα.

Υποκύπτω στον πειρασμό και την ένοχη απόλαυση να ξεχωρίσω κάποια βασικά σημεία του πονήματος. Στο αφήγημα των Καλύβα-Τσουτσουμπή δεν υπάρχουν πουθενά δωσίλογοι, παρά μόνο εθνικιστές -sic- που εξαναγκάζονται να ενταχθούν στα Τάγματα Ασφαλείας του Ράλλη, για να αντιμετωπίσουν την «κόκκινη βία» του ΕΑΜ. Το δίδυμο δε δανείζεται απλώς τη φασιστική εκδοχή των γεγονότων, αλλά υιοθετεί ακόμα και τον αυτοπροσδιορισμό τους ως... εθνικιστών, όπως ακριβώς κάνουν οι σύγχρονοι νεοναζί, για να αποτινάξουν τη ενοχλητική ρετσινιά.

Με το ΕΑΜ -σύμφωνα με το δίδυμο πάντα- συστρατεύονται βασικά όσοι βλέπουν στην ένταξη αυτή μια ευκαιρία απρόσμενης κοινωνικής ανόδου, εκτοπίζοντας τις απονομιμοποιημένες παραδοσιακές ελίτ. Παρά τα καιροσκοπικά τους ελατήρια, τα άτομα αυτά συστρατεύονται μαζί του μέχρι τέλους, για να μη χάσουν τα κεκτημένα προνόμιά τους...

Οι δομές άτυπης -σχεδόν κρατικής- εξουσίας που συγκροτεί το ΕΑΜ στα βουνά και η επιβολή του δια της βίας αναγκάζει ένα τμήμα του πληθυσμού να συμμαχήσει, εκόν (Ρήγας Φεραίος) - άκον, μαζί του ή διαφορετικά να διαβεί τον Ρουβίκωνα του δωσιλογισμού. Ακόμα και οι Βρετανοί «σέρνονται» πίσω από την πρωτοβουλία κινήσεων που διατηρεί το ΕΑΜ, επιχειρώντας να (αντι)δράσουν κατευναστικά και να κρατήσουν ισορροπίες, με μοναδικό γνώμονα την ενίσχυση της Αντίστασης, χωρίς στρατηγικό σχέδιο και υστερόβουλες κινήσεις για την επόμενη μέρα -αν και έχει μεσολαβήσει βέβαια η μοιρασιά των Βαλκανίων και του κόσμου σε σφαίρες επιρροής.

Ο μόνος ενεργός υποκειμενικός παράγοντας -από τους άμεσα εμπλεκόμενους στα Δεκεμβριανά- που δρα με τέτοιο σχέδιο είναι το ΕΑΜ-ΚΚΕ, μια «σταλινική πολιτική οργάνωση» που στοχεύει στην εξουσία. Οι τραγικές αντιφάσεις στην πολιτική του γραμμή και τις συμφωνίες που έκλεισε -και δεν αντιστοιχούσαν στον γενικό συσχετισμό δύναμης- δεν αποτυπώνουν κάποιο στρατηγικό έλλειμμα, αλλά την ταλάντευσή του μεταξύ των νόμιμων μέσων και της ένοπλης πάλης -όταν δεν τελεσφορούν τα πρώτα- για την κατάκτηση της εξουσίας.

Το ΚΚΕ δεν εγκλωβίζεται ούτε εκβιάζεται από καταστάσεις και γεγονότα, παρά επιλέγει συνειδητά την ανταρσία του Δεκέμβρη και αργότερα την κλιμάκωση του εμφυλίου, στοχεύοντας εξ αρχής και διαχρονικά στην εξουσία. Το δίδυμο Καλύβα και Τσουτσουμπή δεν μπαίνει στον κόπο να μας εξηγήσει γιατί το ΚΚΕ παρέδωσε οικειοθελώς την εξουσία που ήταν στο χέρι του μέχρι τις μέρες της Απελευθέρωσης, αν ήθελε να την μονοπωλήσει. Αποφαίνεται όμως πως η διαβόητη Λευκή Τρομοκρατία -που καταλαμβάνει ελάχιστη έκταση στη μελέτη τους, σε αντίθεση με τις εκτενείς αναφορές στη μαύρη βίβλο με τα «εαμικά εγκλήματα»- είναι αποσπασματική, πολιτικά ακέφαλη και ιδεολογικά ασύνδετη. Και δεν αποτελεί τον βασικό λόγο που μας οδηγεί στον εμφύλιο, καθώς το 1946 είχε ήδη αποδυναμωθεί δραστικά!

(Αν εξαιρέσουμε δηλαδή τη νοθεία στις εκλογές και στο δημοψήφισμα για την επαναφορά της βασιλείας, τα εκατοντάδες κρούσματα παρακρατικής βίας (επιθέσεις, δολοφονίες, βασανισμοί και βιασμοί) που καταγγέλλει το ΕΑΜ και την οργανική τους σύνδεση με τα σώματα ασφαλείας, η Λευκή Τρομοκρατία ήταν αμελητέα, ελεγχόμενη και πρακτικά σε ύφεση...)

Τέλος, σε όλα τα κεφάλαια του πονήματος υπογραμμίζεται το έκρυθμο κλίμα που επικρατεί ιδίως στην ορεινή επαρχία, οι ταραχές, τα επεισόδια και οι ισχυρές τάσεις εκβαρβαρισμού μιας μεγάλης μερίδας του πληθυσμού, που ευνοούν τη μαζική βία και τις ένοπλες συγκρούσεις, διαρρηγνύουν τον κοινωνικό ιστό και απονομιμοποιούν την παλιά ιεραρχία, τους πολιτικούς θεσμούς και τους δεσμούς με την επίσημη κρατική εξουσία. Με άλλα λόγια, το έπος της Αντίστασης δεν είναι καρπός κάποιας κοινωνικής ανάτασης και λαϊκής παλιγγενεσίας, αλλά μιας σκοτεινής ταραχώδους περιόδου, που γέννησε μόνο βία, ανομία, απειθαρχία και ανεκτική στάση σε αντίστοιχα φαινόμενα. Κάπως σαν το αλήστου μνήμης σχήμα του Παπανδρέου στον Λίβανο: «σκοτώνουν οι δυνάμεις Κατοχής, σκοτώνουν και οι αντάρτες...»

Το πιο εντυπωσιακό δεν είναι ότι μια τόσο μονόπλευρη, φορτισμένη προσέγγιση πλασάρεται με αξιώσεις επιστημονικού λόγου, αλλά ότι μοιράζεται πολλά κοινά σημεία με άλλες «μετριοπαθείς» αναλύσεις, που είναι πιο προσεκτικές με τα προσχήματα, αλλά καταλήγουν στα ίδια συμπεράσματα από άλλο (τρίτο) δρόμο. Αναφέρω ενδεικτικά μια παλιότερη τοποθέτηση του Σφέτα, που πασχίζει να έχει καλές σχέσεις με όλο το αστικό τόξο.

Αυτή θα ήταν μια πολύ καλή ασίστ για να περάσουμε στους πολιτικούς απογόνους του Σβώλου και του Τσιριμώκου και το σοσιαλδημοκρατικό ιστορικό ρεύμα που αποτιμά θετικά την Εαμική εμπειρία, σε αντίστιξη με τον ρόλο του ΚΚΕ -που ήταν ωστόσο η ψυχή του ΕΑΜ. Και θα ένιωθαν πολύ βολικά με ένα άψυχο, ακίνδυνο ΕΑΜ, που θα κέρδιζε δικαιωματικά μια θεσούλα στο αστικό πολιτικό σκηνικό.

Θα το παρακάμψω όμως για να μείνουμε στην ίδια θεματική, της αστικής ναυαρχίδας, και έναν δημοσιογράφο της που κάνει κατάθεση χολής και κόμπλεξ σε αυτό το κείμενο για την ιστορική έκθεση του ΚΚΕ στο κτίριο της Σανταρόζα (πάρτε βαθιά ανάσα και διαβάστε το, για να γίνουν καλύτερα αντιληπτές οι σχετικές αναφορές που ακολουθούν).

Δεν είναι σαφές αν το «ρεπορτάζ» ξεκίνησε τυχαία από μια βόλτα για τα ψώνια της «Black Friday», οπότε ο συντάκτης περίμενε αντίστοιχες (ιδεολογικές) εκπτώσεις και στον χώρο της έκθεσης. Ούτε αν ένιωσε να ασφυκτιά από το περιβάλλον με τους γυμνούς τοίχους, από τη μονομέρεια και την ιδεολογική προσέγγιση της ιστορίας ή από το χρώμα - στίγμα της συγκεκριμένης πολιτικής ιδεολογίας.

Υποθέτω πως ο δημοσιογράφος της Καθημερινής δεν ένιωσε την ίδια «δύσπνοια» με την αντικομμουνιστική μπόχα ιστορικών σαν τον Καλύβα και το γάργαρο, αποχρωματισμένο ξέπλυμα των δωσίλογων, μακριά από φανατισμούς και δογματικές προσεγγίσεις που τους δαιμονοποιούν ως συνεργάτες των ναζί. Υποθέτω επίσης ότι η συνδρομή ενός σοσιαλδημοκράτη ιστορικού -συνεπώς πολιτικού αντίπαλου, όπως ο Σακελλαρόπουλος- στο αφήγημα της μονομέρειας του ΚΚΕ που διεγείρει πολιτικά το κοινό του, για να το κρατά σε εγρήγορση και να μην το χάσει-, είναι τεκμήριο πολυφωνίας, σαν ηπειρώτικο συγκρότημα. Και πως η επιμονή του συντάκτη στο ψυχολογικό σχήμα περί έξαρσης και πένθους -που προκαλεί η έκθεση στον επισκέπτη-, ενώ ο επιμελητής της σου εξηγεί ότι δε στοχεύουν στη συγκινησιακή φόρτιση του κοινού, πιθανότατα δείχνει τον ανοιχτό ορίζοντα της σκέψης του, παρά τις αγκυλώσεις και τα σκαλώματά του.

Ας δούμε μερικά ακόμα σημεία.

Το... στενό -σαν αυτοάμυνα- κοινό της έκθεσης περιλαμβάνει πολλούς και διάφορους. Μεταξύ άλλων συντρόφους, φίλους, σωματεία, περαστικούς, τουρίστες -που είδαν φως και μπήκαν-, δημοσιογραφικές προσκλήσεις στα εγκαίνια της Έκθεσης και τον τυχάρπαστο εκπρόσωπο της ναυαρχίδας. Η επιλογή ενός εμβληματικού χώρου στο κέντρο εντάσσεται ακριβώς στη λογική της απεύθυνσης σε ευρύτερο κοινό, πέραν της κομματικής βάσης -εκτός και αν με την κριτική περί «χλιαρής επικοινωνίας» ο Ρηγόπουλος εννοεί ότι δεν μπήκαν χορηγοί, διαφημίσεις και εισιτήρια. Αν ναι, έχει απόλυτο δίκιο.

Το ΚΚΕ δεν απέφυγε ποτέ τα δύσκολα ερωτήματα. Δεν είχε πάντα τις καλύτερες απαντήσεις, μαθαίνει όμως, μελετώντας την πλούσια πείρα του. Αντιμετωπίζει τα κρίσιμα θέματα, τα επεξεργάζεται, εντάσσει τις απαντήσεις στην πολιτική ανάλυση και τη (γενναία) αυτοκριτική του. Όπως κάθε αδαής και προκατειλημμένος, ο Τ.Ρ. αιφνιδιάζεται από τους... «τόνους αυτοκριτικής» στην Έκθεση, σύντομα όμως αντιλαμβάνεται πως δεν είναι κάποια δήλωση μετανοίας -όπως ίσως θα επιθυμούσε ο ίδιος- αλλά κριτική στους όρους που θα κάνουν το Κόμμα πιο αποτελεσματικό και τον αγώνα του νικηφόρο.

Αυτό που (παριστάνει πως) δεν αντιλαμβάνεται είναι ότι το ΚΚΕ διοργάνωσε μια ιστορική έκθεση για να προβάλει τη δική του ανάλυση και τα συμπεράσματα που έβγαλε από την ιστορία του -και όχι για να παρουσιάσει - τεκμηριώσει τις γνώμες των άλλων. Αξίζουν πολλά συγχαρητήρια στο Κόμμα, γιατί είναι το μόνο που αναλαμβάνει αντίστοιχα εγχειρήματα και τα φέρνει σε πέρας με άρτιο και αξιόλογο τρόπο, από κάθε άποψη -ακόμα και την αισθητική, που αποτελούσε λόγο κριτικής σε άλλες εποχές. Κι η μοναδική μονομέρεια που θα εντοπίσει κανείς σε όλα αυτά είναι τα σύνδρομα της ναυαρχίδας και η δυσκολία του συντάκτη του να πει την αλήθεια για μια σπουδαία έκθεση, που -ακόμα και αυτός- την επισκέφτηκε δυο φορές.

Ακόμα κι έτσι, πάντως, της κάνει την καλύτερη έμμεση διαφήμιση. Κι όσοι δεν έχουν πάει ακόμα, ας σπεύσουν να το κάνουν ως τις 15 του μηνός.

Φτάνοντας στον επίλογο, μπορεί να μην έχουμε ολοκληρωμένες απαντήσεις στο αρχικό ερώτημα για τον Δεκέμβρη, έχουμε προσθέσει όμως άλλο ένα. Πώς εξηγείται τόσο μένος ενάντια στο ΚΚΕ και την ιστορία του; Προφανώς είναι η ταξική πάλη -που διεξάγεται και σε αυτό το επίπεδο-, τα επιχειρηματικά συμφέροντα που κατευθύνουν την «ανεξάρτητη ενημέρωση», το ταξικό ένστικτο των αστών και η συλλογική μνήμη μιας θανάσιμης απειλής, ο φόβος πως το φάντασμά της πλανάται ακόμα πάνω της και μπορεί να (ξανα)πάρει σάρκα και οστά.

Πάνω απ’ όλα όμως είναι η βαθιά ενόχληση για ένα Κόμμα, με το οποίο πίστευαν πως είχαν ξεμπερδέψει, αλλά συνεχίζει να ζουζουνίζει επίμονα στο αυτί τους, σαν κουνούπι που επιζεί μες στον Δεκέμβρη -και χάρη στον Δεκέμβρη- παρά την κλιματική αλλαγή στον αιώνα μας, που θεωρεί τις εξεγέρσεις μας και τα ΚΚ εκτός του κλίματος. Το δείχνουν ως διαχρονικό κάτοχο της ενοχής -και βασικά ένοχο ως κύρια δύναμη κατά της Κατοχής-, μιλάνε για τα «εγκλήματα» του «αιματοβαμμένου ΚΚΕ», για να ξεχάσει ο κόσμος πως άλλοι του πίνουν το αίμα -κι άντε να αποδείξεις πως η προβοσκίδα δε σημαίνει ότι είσαι ελέφαντας. Απέτυχαν να το εξοντώσουν με φλιτ, Βαν Φλιτ και βόμβες Ναπάλμ ή να το βάλουν στο χέρι με πολιτικά μέσα.

Μπορεί σήμερα να μη φαντάζει ως άμεση απειλή για την εξουσία τους, αλλά ούτε στα χρόνια του Μεταξά έμοιαζε τέτοια. Ο (άγριος) σπόρος όμως μπορεί να ανθίσει ανά πάσα στιγμή και να δώσει τους καρπούς του. Αυτό φοβούνται, αυτό είναι που τους ενοχλεί. Σαν κουνούπι του Δεκέμβρη, που ταράζει τον μακάριο ύπνο τους και τον γεμίζει εφιάλτες, στο μπόι των ονείρων μας.

Ρούτε γη, ρούτε νερό - Φελίς ΟΑΚΚΕ

Σύνδεση με τα προηγούμενα. Το Πολυτεχνείο είναι ζωντανό και γέννησε το σύντομο καλοκαίρι της αριστερής ιδεολογικής ηγεμονίας, που ωστόσο ήταν πιο μουντό κι άστατο από όσο θυμόμαστε και πιστεύουμε. Μια ηγεμονία που σβήνει σταδιακά και παράλληλα με τα αυθόρμητα αντι-ΗΠΑ, αντι-ΕΕ αισθήματα των μαζών και τα αντι-ιμπεριαλιστικά αντανακλαστικά, που επιχειρούν να τα θάψουν καλά άπαντες -πλην Λακεδαιμονίων. Έρχεται ωστόσο να μας βγάλει από την πλάνη μας το «γνήσιο λενινιστικό κίνημα» και να μας δείξει πως ακόμα κι αυτοί (οι Λακεδαιμόνιοι) μήδισαν και αρνήθηκαν να δώσουν γη και νερό στις ετερόκλητες (ως αντίθετο του «αυτόκλητες») αντι-ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Στη συνέχεια ξετυλίγουμε μαζί το νήμα της παράνοιας και της αφήγησης ενός παραμυθένιου κόσμου, κατά βάση (νατοϊκή) επινοημένου και φαντασιακού, που συγχέει το α-ι (αντι-ιμπεριαλιστικό μέτωπο) με το ΑΙ -την τεχνητή νοημοσύνη, μέσα από μια μικρή τριλογία.

Α. Ένας είναι ο εχθρός

Μεσημεράκι της τελευταίας Τρίτης του Νοέμβρη. Το ΚΚΕ διοργανώνει συλλαλητήριο ενάντια στην επίσκεψη του γραμματέα του ΝΑΤΟ. Τι γυρεύει η αλεπού στο παζάρι κι ένα γεράκι στη Μεσόγειο; Η απάντηση έρχεται από την ντουντούκα, με τον κορυφαίο του χορού να δίνει το κορυφαίο σύνθημα: ήρθε ο Ρούτε, τις βόμβες του ακούτε! Οριακή στιγμή, που θα μείνει στην ιστορία. Συμπληρώνω συνειρμικά «Ρούτε γη, ρούτε νερό...» αλλά το κρατάω για τον τίτλο της ανάρτησης.

Η κε του μπλοκ προλαβαίνει τα μπλοκ όταν ξεκινάν από τα Προπύλαια και παίρνουν τη στροφή. Η Σταδίου γεμίζει από το Σύνταγμα ως την Κλαυθμώνος. Για τέτοια μέρα και ώρα -μεσημέρι εργάσιμης- έχει πάρα πολύ κόσμο, σκαστό από δουλειές και υποχρεώσεις, με ειδοποιήσεις της προ-τελευταίας στιγμής και άμεσα αντανακλαστικά.

Η ντουντούκα συνεχίζει. Έξω η Ελλάδα από τη σφαγή!
Το ΑΙ, α-ι διαβολάκι σου ψιθυρίζει, σπέρνοντας αμφιβολίες και ερωτήματα.
Ποια σφαγή εννοεί; Της Αργεντινής από τον Πιτσίλκα; Το Σέλτικς-Λέικερς του ’85 -the great massacre; Την καρατιά του Μπρινιόλι στον Σουμάχερ; Δεν είναι σαφές.

Δε σας θέλει ο λαός, πάρ’ τις βάσεις σας και μπρος.
Ποιες βάσεις; Τη βάση του 10; Βάση για κέικ; Κι αν μιλά για βάσεις του θανάτου, που έχουν κάνει γήπεδο baseball τη Μεσόγειο, εννοεί όλες; Και στο Ταρτούς της Συρίας;

Να σημειώσουμε επίσης το σκόπιμο λάθος στον τύπο «πάρ’» -β’ ενικό προστακτικής, αντί για β’ πληθυντικό, για να βγει το μέτρο. Συνθηματική αδεία, όπως στο «χούντες-πολέμοι-τρομοκρατία». Αλλά δεν είναι αυτή η βασική παραφωνία όσων υποστέλλουν τη σημαία του α-ι αγώνα.
Κι όλοι αυτοί που κατέβηκαν στον δρόμο;
Δεν υπάρχουν, είναι ηθοποιοί -σαν τη Γερασιμίδου.

Ένωση και ΝΑΤΟ, πολέμου συνδικάτο!
Για ποια Ένωση λέει όμως; Την ΑΕΚ; Της Κύπρου με την Ελλάδα; Ή μήπως της Κούβας με τους BRICs; Δε μας το εξηγεί.
Ένας είναι ο εχθρός, ο ιμπεριαλισμός.
Ένας, ε; Κράτα το αυτό, να το πιάσουμε μετά. 

Παραδίπλα βλέπω τον σύντροφο της ΣΕΑΝ που φωνάζει συνθήματα -χαρακτηριστική μορφή που δε χάνει πορεία κι ας έχει χάσει το φως του. Δεν μπορεί να διαπιστώσει ιδιοίς όμμασι την κατάντια του κόμματος που υπονομεύει τον α-ι αγώνα. Θα μπορούσε να πει όμως -στους γνήσιους ΑΙ λενινιστές- πως το χειρότερο είδος τύφλωσης είναι οι πολιτικές ιδεοληψίες για το ΚΚΕ.

Στη Βουλή συναντάμε τα ποτάμια του γνήσιου α-ι κινήματος. Ξεχύνονται ορμητικά, σαν τον Κηφισό τον Αύγουστο, παραλίγο να ξεχειλίσει το πεζοδρόμιο της Αμαλίας. Ανοιγοκλείνεις τα μάτια, όπως στο σινεμά, και βλέπεις μπροστά σου τον Στέισι Κινγκ, τον γίγαντα που σκόραρε 70 πόντους μαζί με τον Τζόρνταν σε ένα ματς -αυτός τον έναν, σαν αρχικό κεφάλαιο, και ο Μιχαλάκης την υπεραξία. Τα κλείνεις πάλι για μια στιγμή και τώρα βλέπεις τον Χότζα να καθοδηγεί ένα δισεκατομμύριο προλετάριους στη σοσιαλιστική οικοδόμηση, τον λαό του μαζί με τους Κινέζους -καλά πήγε αυτό, ιδίως για τους φωστήρες που θεωρούν ακόμα σοσιαλιστική την Κίνα.

Β. Φωτιά και Τσεκούρι

Ο ΙΚ είναι στρατιωτικόςαστός και τα λέει τσεκουράτα, σαν συνταγματάρχης, αλλά του δημοκρατικού τόξου -του νεοδημοκρατικού βεβαίως-βεβαίως. Και τις προάλλες, με στόμφο και σουφρωμένα χείλη -σα να βγαίνει προγούλι από το στόμα- μας είπε τα εξής γραπτώς.

Ο Πρετεντέρης έχει δίκιο πως δεν ξέρουμε την ίδια ιστορία. Εκτός κι αν κάνει τον ανήξερο για βασικά γεγονότα. Ότι πχ τον Δεκέμβρη το μακελειό το ξεκίνησε ο Έβερτ στο Σύνταγμα, εναντίον μιας ειρηνικής διαδήλωσης και συνεχίστηκε την άλλη μέρα στην κηδεία των θυμάτων*. Ότι οι Βρετανοί τράβηξαν δυνάμεις από το μέτωπο ενάντια στη ναζιστική Γερμανία -πιο πολλές από όσες είχε η Ιταλία του Μουσολίνι, όταν μας επιτέθηκε τον Οκτώβρη του ’40. Κι ότι είχαν εντολή από τον Τσώρτσιλ να συμπεριφερθούν σαν σε κατεχόμενη πόλη, που εξεγέρθηκε. Ή ότι το ελληνικό κράτος αφιέρωσε μνημείο σε αυτόν τον στρατό Κατοχής, στο Πεδίο του Άρεως -το άγαλμα της προμάχου Αθηνάς, που προστάτεψε τη Σκωμπία από τον ΕΛΑΣ και τους αντάρτες.

*εκτός κι αν διαβάζει τις ιστορίες που πλασάρει ως ιστορία ο Καλύβας στο τελευταίο πόνημά του για τα Δεκεμβριανά, όπου γράφει μεταξύ άλλων κωμικοτραγικών.

Οι υπουργοί του ΕΑΜ παραιτήθηκαν ομαδικά το πρωινό της 2ας Δεκεμβρίου και την ίδια ημέρα το ΕΑΜ κάλεσε τον λαό της πρωτεύουσας σε μαζική διαμαρτυρία στην πλατεία Συντάγματος για την επόμενη ημέρα, εξαγγέλλοντας γενική απεργία για την 4η Δεκεμβρίου. Η κυβέρνηση φάνηκε αρχικά διατεθειμένη να παραχωρήσει άδεια για τη διαδήλωση αλλά την απέσυρε όταν ο υπουρός Τύπου πληροφόρησε τον Παπανδρέου πως είχε προγραμματιστεί ομιλία του Βρετανού πρέσβη στη λέσχη «Παρνασσός» την ίδια ημέρα. Η γειτνίαση της λέσχης με την πλατεία Συντάγματος οδήγησε τελικά την κυβέρνηση να απαγορεύσει τη διαδήλωση, καθώς ο Παπανδρέου φοβόταν ότι η διαδηλωτές θα στοχοποιούσαν τον πρέσβη.

Το ΕΑΜ απέρριψε την απαγόρευση δηλώνοντας πως η συγκέντρωση θα λάμβανε χώρα στον προγραμματισμένο χώρο και χρόνο. Η κυβέρνηση προσπάθησε να την αποτρέψει, αλλά τα μέτρα που έλαβε δε στάθηκαν ικανά να εμποδίσουν το πλήθος από το να συγκεντρωθεί στην πλατεία Συντάγματος. Η αστυνομική δύναμη που είχε αναλάβει να επιτηρεί τη διαμαρτυρία πανικοβλήθηκε και έστρεψε τα όπλα εναντίον των πολιτών. Ο τελικός απολογισμός ήταν 11 νεκροί και 33 τραυματίες. Την επόμενη ημέρα οι συγκρούσεις επεκτάθηκαν σε όλη την Αθήνα. Η ένοπλη αναμέτρηση ξεκίνησε.

Ο ΙΚ φαίνεται να αγνοεί και τις σύγχρονες εξελίξεις. Ότι η Ελλάδα συμμετείχε και συμμετέχει σταθερά ως μέλος του ΝΑΤΟ σε μια σειρά σφαγές της σύγχρονης Ιεράς Συμμαχίας. Δίνοντας γη και ύδωρ -δηλαδή βάσεις-ορμητήρια-, στρατό για «ειρηνευτικές αποστολές», πολεμικό υλικό στη φασιστική κυβέρνηση της Ουκρανίας, ή φρεγάτες που φυλάνε τα σύνορά μας στην Ερυθρά Θάλασσα και τα κυριαρχικά δικαιώματα των εφοπλιστών. Το τίμημα που πληρώνει ο λαός για όλα τα παραπάνω είναι βαρύτατο και -ευτυχώς- δε μετριέται πάντα με φέρετρα, ούτε θέλουμε να τα ξαναδούμε.

Ο Πρετεντέρης φαντάζεται τους κομμουνιστές σαν ένα τάγμα φανατικών, που τραγουδούν με έκσταση στα ’κονίσματα του Περισσού, και λένε στον σφο με το μουστάκι: «γιατί εγώ ζω στον κόσμο τον δικό μου/ κι εσύ υπάρχεις μόνο εσύ μωρό μου». Δε μας εξηγεί όμως πώς κατάφερε να επιβιώσει και να τον ενοχλεί ένα φαντασιόπληκτο κόμμα, χωρίς επαφή με τον αληθινό κόσμο και τις ανάγκες του.

Ο ΙΚ πλασάρει επιθετικά ως θέσφατο τη χοντροκομμένη άγνοια και την αμορφωσιά της τάξης του. Ξέρει όμως περισσότερα από όσα δείχνει. Και βασικά γνωρίζει πολύ καλά ποιος ανοίγει σήμερα το μέτωπο ενάντια στα ιμπεριαλιστικά σφαγεία -αυτό που «αγνοεί» δηλαδή το ΑΙ κίνημα- και ποιον πρέπει να χτυπήσει για να προσφέρει υπηρεσίες στο σύστημα.

Παρεμπιπτόντως, αν θέλετε να δείτε τι περιλαμβάνει η ιστορική Έκθεση που ενόχλησε τόσο τον Πρετεντέρη, προλαβαίνετε για λίγες μέρες ακόμα, καθώς πήρε παράταση. Θα άξιζε τον κόπο και μόνο για το ιστορικό πλην ξεχασμένο κτίριο, την εντυπωσιακή του ανάδειξη και την υποβλητική ατμόσφαιρα, που κερδίζει ακόμα και τους αδαείς -πχ περαστικούς τουρίστες! Κι επιβάλλεται για όσους δεν είναι απλώς τουρίστες-φασαίοι ή επιθετικά αμόρφωτοι σαν τον ΙΚ και δε ρίχνουν λήθη στην ιστορία του τόπου.

Γ. Φελίς ΟΑΚΚΕ - Μια Μάντρα ναζίδια

It’s the most wonderful time of the year...

Είναι η ωραιότερη στιγμή του χρόνου -και δεν είναι Χριστούγεννα. Είναι η εποχή που τα αστικά ΜΜΕ ανακαλύπτουν την αδιάκριτη γοητεία των γκρουπούσκουλων και τα κάνουν «Πρώτο Θέμα». Η εποχή που ζευγαρώνουν φασίστες και ΑΙ -κατά φαντασίαν- αριστεροί, και τα κυβερνητικά τρολ αιφνιδιάζονται ευχάριστα από την ωριμότητα των «συντρόφων» που βρίζουν το ΚΚΕ. Είναι εκείνη η εποχή του χρόνου, που η ΟΑΚΚΕ κερδίζει 500.135 λεπτά δημοσιότητας, που δεν της αναλογούν, αλλά δεν ξοδεύει ούτε ένα για να αντικρούσε τη χυδαία προπαγάνδα για τον λιμό στη σοβιετική Ουκρανία.

Φελίς ΟΑΚΚΕ -τουρουτουτουμ- Φελίς ΟΑΚΚΕ...

Είναι η εποχή που ο μετακλητός Γρηγόρης βρήκε ένα λιμάνι να ξαποστάσει και να πληρώνεται για να αγανακτεί με τους «κόκκινους φασίστες». Φελίς Ψαριανός. Τώρα ξέρει ποιο θα είναι το επόμενο κόμμα του ως γυρολόγος. Η ζεστή αγκαλιά τον περιμένει αν χάσει ποτέ το ζεστό χρήμα της κυβέρνησης. Αλλά όσο αυτό πέφτει, δεν πάει πουθενά. Εδώ είναι τα τα-ξίδια...

Αυτοί οι ερυθροφασίστες είναι Πουτινάκια -που διαδήλωσαν έξω από τη ρωσική πρεσβεία. Τάγματα κρούσης - εφόδου, με ασυλία, που τους επιτέθηκε με χημικά η αστυνομία. Σταλινικά απολιθώματα -γιατί είχαν πανό που θύμιζε πως οι δυο λαοί ζούσαν ειρηνικά στον σοσιαλισμό -κι αυτή είναι η μόνη δυνατή ειρηνική συνύπαρξη. Αλλά αν διαβάσεις ανάποδα, πολλές φορές το πανό τους, θα ακούσεις το κρυφό τους μήνυμα:

I wanna wish you a holodomor
From the bottom of the well...

Για τους αστούς ο εχθρός έχει χρώμα, όνομα και αιτία. Μισούν το ΚΚΕ, γιατί τους θυμίζει την υπαρξιακή τους αγωνία και δεν τους αφήνει σε χλωρό κλαρί, ούτε στη Μάντρα, ούτε πουθενά -στη Σούδα, στο Σύνταγμα, στη Καισαριανής τον τοίχο, είτε Δεκέμβρη, είτε Μάη. Κι αν βαυκαλίζονται πως θα μας σταματήσει η αστεία προπαγάνδα τους -ότι τάχα επιτέθηκαν αγριεμένοι σημαιοφόροι κομμουνιστές στους φιλήσυχους Ουκρανούς φασίστες- είναι βαθιά γελασμένοι. Ή αλλιώς θα μας γελάσουν μια Μάντρα ναζίδια.

Αλλά αν υπάρχει ελπίδα για την ΟΑΚΚΕ, τότε υπάρχει για όλους. Το θείο, χαρμόσυνο μήνυμά της είναι απλό: όσο πιο γραφικές επιθέσεις κάνεις, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να αποκτήσεις δημόσιο λόγο, σαν χρήσιμο παρατράγουδο. Φελίς ΟΑΚΚΕ! Όσο για τους αυθεντικούς (ΑΙ) α-ι, που τσακίζουν κάθε μέρα ναζί και ποδοπατάν τον ιμπεριαλισμό στο πληκτρολόγιό τους, μπορεί να γυρίσει το χαρτί. Όσο υπάρχουν πρεσβείες, κανείς καλός δεν πάει χαμένος.

Η τριλογία θα μπορούσε να εμπλουτιστεί με το μπλοκάρισμα των ναυτεργατών που σταμάτησαν την αποστολή πολεμικού στο Ισραήλ, τις αντι-ιμπεριαλιστικές παρεμβάσεις πολλών γενναίων φαντάρων και δεκάδες άλλα παραδείγματα. Αλλά ας μείνουμε στα πιο πρόσφατα -είναι υπερ-αρκετά για να περάσουμε σε κάποια συμπεράσματα.

Ένας είναι ο εχθρός, ο ιμπεριαλισμός. Αυτό είναι μάλλον αυτονόητο -μέχρι και η ΟΑΚΚΕ το δέχεται. Το πρόβλημα ξεκινά όταν κάποιες δυνάμεις δανείζονται αντεστραμμένο το σχήμα της ΟΑΚΚΕ (για τη ρωσόδουλη αστική τάξη) και το προσαρμόζουν αντίστοιχα στη δική τους ανάλυση.

Αν ξύσουμε κάτω από τη χούφτα όσων αυνανίζονται πνευματικά με την φράση «μια χούφτα καπιταλιστικές χώρες» -από τον «Ιμπεριαλισμό» του Λένιν- και το σχήμα της εκμετάλλευσης κράτους από κράτος, δεν πρόκειται να βρούμε μια ομάδα ιμπεριαλιστικών κρατών, αλλά μία και μόνη δύναμη: τις ΗΠΑ. Ένας είναι ο εχθρός -στην κυριολεξία- και άλλος ουδείς. Ακόμα και η Γερμανία πχ περνά σε δεύτερο πλάνο -και ίσως να μη θεωρείται τυπική ιμπεριαλιστική δύναμη- καθώς προσδεμένη στο νατοϊκό άρμα, διακόπτει τις σχέσεις της με τη Ρωσία -που ήταν ο βασικός τροφοδότης της σε φτηνό φυσικό αέριο- ενώ φιλοξενεί νατοϊκές βάσεις στο έδαφός της. Κι αντί αυτό να αποτελεί αφορμή για σκέψη και προβληματισμό -πχ πάνω στην έννοια της ανισότιμης αλληλεξάρτησης ή κάποιο άλλο σχήμα- οι «γνήσιοι λενινιστές» συνεχίζουν μακάριοι στην ίδια γραμμή. Κι αν κάποτε, το βασικό πολιτικό καθήκον που απέρρεε από το σχήμα της εξάρτησης ήταν μια αστικοδημοκρατική επανάσταση -για την ανεξαρτησία της χώρας και της... «υποτελούς αστικής της τάξης»-, στην παρούσα «α-ι» φάση, το κύριο καθήκον των «γνήσιων» φαίνεται να περνάει μέσα από την επίθεση στο ΚΚΕ, που έχει υποστείλει τα λάβαρα του α-ι αγώνα κτλ...

Τελικά, ποιος σηκώνει αυτόν τον αγώνα, όμως; Και πώς θα το κρίνουμε; Με βάση τις φλογερές διακηρύξεις και τις πολυσέλιδες αναλύσεις ή στην πράξη;

Για την αστική τάξη ένας είναι ο εχθρός: ο κομμουνισμός (και οι... παραφυάδες του). Μπορεί να έχει φαιδρούς διανοούμενους - δημοσιολόγους και ενίοτε κοντόφθαλμο κριτήριο -που θολώνει από τη δίψα της για άμεσο, μέγιστο κέρδος. Δεν παύει όμως να διαθέτει πείρα, ταξικό ένστικτο και να αναγνωρίζει πολύ καλά ποια είναι η βασική απειλή για την εξουσία της. Κι αν τα παραπάνω δεν είναι αρκετά, υπάρχει άλλο ένα αδιάψευστο κριτήριο, μακριά από διακηρύξεις και λόγια.

Είναι η στάση της βάσης κάθε χώρου, τα αντανακλαστικά που δείχνει, που δεν είναι εξαρτημένα, αλλά σε πλέρια -sic- αλληλεξάρτηση με την ηγεσία, με τις επεξεργασίες, τον δημόσιο λόγο και την πολιτική του κόμματος -ή όποιου άλλου χώρου. Κι η πράξη απέδειξε -πχ στην επίσκεψη του Ρούτε, που θα είχε μείνει ουσιαστικά αναπάντητη, χωρίς τους Λακεδαιμόνιους- πως χωρίς το ΚΚΕ δε νοείται (ρ)ούτε υφίσταται αντι-ιμπεριαλιστικό κίνημα -πραγματικό και όχι ΑΙ. Αν όμως το ΚΚΕ είχε όντως υποστείλει τα λάβαρα κτλ-κτλ, ο κόσμος του θα είχε πάρει το μήνυμα και δε θα είχε την ίδια αντίδραση.

Συνεπώς, ισχυρίζεσαι Απολίθωμα πως τα κάνουμε όλα καλά;

Ούτε κατά διάνοια. Κι όσα κάνουμε είναι λίγα κι ανεπαρκή για τις απαιτήσεις των καιρών, στην παρούσα συνθήκη. Μπορούσαμε να κάνουμε (ακόμα) περισσότερα για την Παλαιστίνη -δεν είναι ποτέ αρκετά. Και προκύπτουν διαρκώς νέα μέτωπα, σε κάθε γωνιά του πλανήτη -από τη Ρουμανία, ως τη Νότια Κορέα, όπου κηρύσσεται στρατιωτικός νόμος, γιατί η κυβέρνηση δε μπορεί να περάσει νομοσχέδια και υπάρχουν παντού πράκτορες του Κιμ. Αλλά τα ανεξάρτητα ΜΜΕ ιεραρχούν τις δικές τους προτεραιότητες και μας ενημερώνουν υπεύθυνα -για άλλη μια φορά- για τους βορειοκορεάτες που πολεμούν στην Ουκρανία με τους Ρώσους...

Ας δούμε άλλο ένα παράδειγμα -που ομολογώ πως αγνοούσα μέχρι πρόσφατα. Η Κούβα βρίσκεται σε εξαιρετικά δεινή θέση -διαχρονικά λόγω του δολοφονικού εμπάργκο, πολύ περισσότερο τα τελευταία χρόνια μετά την πανδημία. Αν διοργάνωνε κάποιος φορέας στη χώρα μας ένα «καραβάνι αλληλεγγύης», θεωρώ αυτονόητο πως θα ήταν αυθόρμητη και μαζική -πολύ περισσότερο από ό,τι αντίστοιχο έχουμε δει ως τώρα- και θα συλλεγόταν ένα τεράστιο υλικό (φάρμακα, τρόφιμα κτλ) για τον κουβανικό λαό. Αυτό που ελάχιστοι γνωρίζουν είναι πως δε θα υπήρχε ασφαλής και εύκολος τρόπος να σταλεί άμεσα το υλικό αυτό στο νησί της Επανάστασης -κι οι ανεπίσημοι τρόποι θα περιλάμβαναν μεσάζοντες που δεν είναι υπεράνω πάσης υποψίας, ίσα-ίσα.

Έχω πλήρη άγνοια για το πώς θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί το ζήτημα και ποιος θα έπρεπε να δρομολογήσει τη λύση του -η κουβανική πρεσβεία; Πολιτικοί φορείς; Κάποιος άλλος; Θεωρώ αυτονόητο, όμως, ότι το βασικό όπλο που έχουν οι επαναστατικές δυνάμεις στο νησί δεν είναι οι τακτικές διεθνείς συμμαχίες για να αξιοποιήσουν τις αντιθέσεις -πόσο μάλλον όταν αυτό το βήμα τείνει να ιδεολογικοποιηθεί, αντί να κατανοηθεί ως ελιγμός. Το βασικό όπλο ήταν και παραμένει η αλληλεγγύη των λαών, κι αυτό δεν είναι κούφιο σύνθημα -είναι όμως ζήτημα πώς μπορεί να περάσει στην πράξη.

Θεωρώ επίσης ότι επιβάλλεται να γίνει σοβαρή, μεθοδική, θεωρητική κι επιστημονική δουλειά -πχ κάποια Συνδιάσκεψη- για τη συνολική αντίληψη του κόμματος για τον σύγχρονο ιμπεριαλισμό, που θα πιάνει όλες τις πτυχές. Το έργο του Λένιν -που δεν ήταν ολοκληρωμένο-, την επικαιροποίησή του (με ποιον τρόπο και σε ποια κατεύθυνση), τη θεωρία της ανισότιμης αλληλεξάρτησης, το σχήμα της πυραμίδας και τη θέση κάθε χώρας σε αυτήν, τα ιδιαίτερα καθήκοντα που προκύπτουν για κάθε χώρα, ιδίως σε έναν πόλεμο, κτλ. Προφανώς η δουλειά αυτή δεν ξεκινά από μηδενικήβάση. Είναι κρίσιμο κι ουσιαστικό, όμως, να αντιμετωπίσει - ερμηνεύσει όλα τα φαινόμενα και όχι να επιλέξει εκείνα τα σημεία -από το πλούσιο εμπειρικό υλικό- που επιβεβαιώνουν μια ήδη έτοιμη, διαμορφωμένη ανάλυση.

Το ίδιο οφείλει να κάνει κάθε κόμμα, αφήνοντας στην είσοδο της έρευνας τις «προκαταλήψεις» του. Αλλιώς δεν αποκλείεται να φτάσει στο σημείο του ρώσικου ΚΕΚΡ, που αναγνώριζε τη Ρωσία ως ιμπεριαλιστική δύναμη, δικαιολογώντας ωστόσο στη συνέχεια την ανάγκη να υποστηριχθεί και να νικήσει στον πόλεμο της Ουκρανίας. Με άλλα λόγια, επέλεγε ιμπεριαλιστή -και το παραδεχόταν ανοιχτά.

Η κριτική για ένα ΚΚ είναι οξυγόνο. Η πολεμική εναντίον του από άλλους χώρους δεν έχει καμία υποχρέωση να είναι καλοπροαίρετη, οφείλει όμως να μην παίρνει διαζύγιο με την πραγματικότητα. Και η δική μας δουλειά είναι να μην της δίνουμε μεγαλύτερη σημασία και βάρος, από όσο έχει στην πραγματική ζωή. Να μη χάνουμε το δάσος, να μην ξεχνάμε το καθήκον της αυτοκριτικής και της αναζήτησης των δικών μας ελλείψεων. Το δύσκολο δεν είναι να ξεχωρίζεις στους τυφλούς -που δεν πιάνουν μία μπροστά στον σύντροφο από τη ΣΕΑΝ και τους δικούς του- αλλά να βλέπεις μακριά, αξιοποιώντας τη ματιά κάθε σφου.

Κι έτσι να φτάσουμε να είμαστε φελίς Κουκουέ...

Παν Μετρό Άχρηστον

Θέλω να μένω πάντα στην Ελλάδα
Να ανοίγω τρύπες για να βρω μετρό
Και τα ταξί να καίνε φασολάδα
Και κάρβουνο

Σάκης Μπουλάς - Μιχάλης Ρακιντζής
Πολλά χρόνια μπροστά -περίπου τρεισίμισι δεκαετίες, μέχρι τα εγκαίνια του Μετρό της Θεσσαλονίκης.

Στην Πορτογαλία έχουν τα fados, λαϊκά μελαγχολικά τραγούδια γεμάτα πόνο, παρηγοριά στον άρρωστο και μοιρολάτρη λαό, που όμως έκανε την επανάσταση των γαριφάλων κι έκτοτε σχεδόν πενήντα χρόνια βάσανα, καημοί και αυταπάτες για σοσιαλιστικές κυβερνήσεις.

Στην Ελλάδα πάλι έχουμε τον χαβαλέ και τα ανέκδοτα, που επιτελούν την ακριβώς αντίστροφη λειτουργία από τη σάτιρα: συμφιλίωση με τη νοσηρή πραγματικότητα, κάτι σαν το έκτο στάδιο του πένθους μετά την αποδοχή.

Αλλά πώς να πάρεις σοβαρά τη φαρσοκωμωδία που βγήκε χτες στις αίθουσες και σπάει ταμεία (για τους εργολάβους) με τίτλο «Μετρό Θεσσαλονίκης»;

Έχουμε και λέμε:

-Το πρώτο μετρό της χώρας ήταν περιοδικό, όταν στις άλλες χώρες έτρωγαν βελανίδια και μετρούσαν μετρο-ιωβηλαία.
-Ο Κούβελας άνοιξε στα χρόνια με τις βάτες την πρώτη τρύπα, που τελικά ήταν μαύρη, ρουφώντας σχέδια, χρόνο, ενέργεια και κάθε φως στο τούνελ του μετροπόντικα. Ουδείς γνώριζε τι συνέβαινε εντός της και πού ήταν η διέξοδος.
-Ο Τσίπρας έκανε εγκαίνια στους μουσαμάδες του πρώτου ολοκληρωμένου σταθμού. Κι ο αρχαιότερος υπάλληλος του οργανισμού (του Μετρό Θεσ/νίκης) παραλίγο να βγει στη σύνταξη, πριν ξεκινήσουν οι πρώτοι συρμοί.

-Οι αντιδράσεις του Ιερατείου για το Παπάφειο πήγαν μια τριετία πίσω τα έργα, οπότε εύλογα -και με τις ευλογίες σας- στοχοποιήθηκαν οι αρχαιολόγοι που αντιδρούσαν για τον σταθμό Βενιζέλου -κολλημένα, οπισθοδρομικά μυαλά που μισούν την ανάπτυξη και το κέρδος.

-Όσοι μαγαζάτορες είχαν την ατυχία να εδρεύουν πάνω στην Εγνατία και τα έργα της, ήταν πρακτικά αποκλεισμένοι από το κοινό τους, που έπρεπε να κάνει ακροβατικά πάνω από σανίδες και σκάμματα για να φτάσει στην πόρτα τους. Μετά την πενταετία άρχισαν να δηλώνουν μετροπαθείς -χωρίς γιώτα- ή μετρόπληκτοι και κινδύνευαν να κλείσουν σαν το Μετρόπολις.

-Οι επίσημες τελετές-παράτες για τα εγκαίνια του Μετρό ακυρώθηκαν λόγω κακοκαιρίας -ό,τι καλύτερο μετά τη ματαίωση των τελετών για τα 200 χρόνια από την επανάσταση του ’21. Και στα εγκαίνια έσταζε η οροφή τριών σταθμών, λόγω βροχής -για το καλορίζικο. Τόσες προετοιμασίες και να πάνε κουβά... Τουλάχιστον δε χτίσαμε τη γυναίκα του πρωτομάστορα -μόνο τρεις εργάτες για το έθιμο. Μετρό τους χτύπους, το αίμα μετρό.

-Κι αν τελικά βγουν αληθινές οι προειδοποιήσεις για τα ελλιπή μέτρα ασφαλείας και γίνει καμιά στραβή, ο χαβαλές θα μας βγει ξινό. Θα θυμηθούμε πως η Κασσάνδρα είχε δίκιο -και η φράση για τις συνονόματές της που διαψεύδονται είναι ανιστόρητη και... αμύθητη -sic- σαν τα κέρδη των μονοπωλίων.

-Η αρχή της ιστορίας με την τρύπα του Κούβελα ήταν το ήμισυ του παντός -μια τρύπα στο Μετρό. Αλλά ύστερα ήρθε το τέλος της Ιστορίας, ο αραιός ιστορικός χρόνος κι οι εξαγγελίες της μαρμότας, όπου κάθε υπόσχεση μετρούσε σαν μέρα και μια αιωνιότητα. Μετά από χρόνια καθυστέρησης, το έργο μπήκε στην τελική ευθεία το ’16 και θα τελείωνε το ’19, δηλαδή μες στο ’20, ετοιμοπαράδοτο μες στο ’23, για να φτάσουμε (απ)αισίως τέλη του ’24, με μια εύλογη αργοπορία ενός ακαδημαϊκού τετάρτου -του αιώνα. Σιγανά και χαλαρά...

-Η προγονόπληκτη πατριδοκάπηλη Δεξιά επέσπευσε χωρίς τύψεις το έγκλημα με τις μεσαιωνικές αρχαιότητες της Βενιζέλου (απόσπαση κι επανακόλληση, σα να λέμε αντιγραφή - επικόλληση αρχείου) αλλά τώρα καμαρώνει για τον ωραιότερο σταθμό της Ευρώπης και του κόσμου. «Πριόνισαν» τα αρχαία και σχεδίαζαν αρχικά να τα εκτοπίσουν. Αλλά έχουν μούτρα να στηλιτεύουν τον Έλγιν και να (συ)ζητάν (για) την επιστροφή των μαρμάρων -που ούτε καν αυτό δεν είναι-, για να μην είναι αποσπασμένα από το αυθεντικό τους περιβάλλον...

-Μετρό ή αρχαιότητες; Τελικά βρέθηκε μια... Μέση Οδός, που προσβάλλει την κοινή λογική και την επιστημονική κοινότητα. Τουλάχιστον όμως δε θίγει το «επιχειρείν» που ρισκάρει πρωτόβουλα και ανταμείβεται με πλουσιοπάροχες ρήτρες επειδή τα αρχαία δεν του επέτρεψαν να κρατήσει τις προθεσμίες και το χρονοδιάγραμμα του έργου!

-Μια άλλη εταιρεία τσέπωσε 30 χιλιάρικα για να σχεδιάσει ένα μικρό «μι» -του μαλάκα- που συνδυάζει τη βυζαντινή ζωγραφική του Ελ Γκρέκο με τη σύγχρονη αισθητική και τους αυλικούς του άνακτα με το σύγχρονο καπιταλιστικό (μέγιστο) κέρδος.

-Οι οπαδοί της ομάδας μου απειλούσαν με ξεσηκωμό για μια πιθανή -πιθανώς άδικη- τιμωρία της ομάδας τους, γιατί το παν σε αυτή τη ζωή είναι να έχεις προτεραιότητες, ιδανικά και συλλογικούς στόχους -για τον σύλλογο.

-Τη μέρα που η Σαλούγκα αποκτούσε το δικό της Μετρό, η Αθήνα βίωνε μια σπάνια βροχόπτωση διαρκείας, μετά από ένα καλοκαίρι πλήρους ανομβρίας, όπου ξεράθηκαν ακόμα κι οι ελιές στους λόφους κι ο Ποσειδώνας εκδικήθηκε το δώρο της Αθηνάς -καλά για σοφία ούτε λόγος, πόσο μάλλον όταν μιλάμε ακόμα για «θεομηνίες». Φταίει ο θεός που μας μισεί...

Και τώρα που έβρεξε και έχουμε μετρό, πώς θα φωνάζει το πόπολο συνθήματα για τους χαμουτζήδες και τους Βούλγαρους -βασική αντίθεση στη χώρα μας για το λούμπεν προλεταριάτο των γηπέδων. Ήταν κι αυτά μια κάποια λύση -ιδίως όσο τα έργα του Μετρό προχωρούσαν με το σταγονόμετρο, σταγόνα-σταγόνα -σαν το αντίστοιχο μαρτύριο.

Το «καλύτερο» είναι πως κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά αν το Μετρό ήταν όντως απαραίτητο -και με αυτή τη μορφή- στη Σαλονίκη, με το ιδιαίτερο επίμηκες σχήμα κατά μήκος του Θερμαϊκού, αν θα βοηθήσει ουσιαστικά στην επίλυση - βελτίωση του κυκλοφοριακού ή αν θα έπρεπε να προκριθεί κάποια άλλη λύση -όπως τα τραμ- ή συνδυαστικά μέτρα. Κανείς δε βάζει το χέρι του στη φωτιά αν οι ειδικοί που τοποθετούνται επί του ζητήματος εκφράζουν την προσωπική, επιστημονική τους εκτίμηση ή αν την προσαρμόζουν ευέλικτα στα επιχειρηματικά συμφέροντα που εκπροσωπούν. Και κανείς δε γνωρίζει αν τελικά το χειρότερο είναι τα προβλήματα -μποτιλιάρισμα, θέσεις στάθμευσης- που προκαλεί αυτό το μοντέλο στην καθημερινότητα της πόλης (κυνήγι κέρδους, άναρχη ανάπτυξη, παντελής έλλειψη προγραμματισμού για τις δημόσιες συγκοινωνίες, την ανάδειξη της Πολιτιστικής Κληρονομιάς κτλ) ή ο τρόπος που επιλέγει να «λύσει» τα προβλήματα που γεννά το ίδιο -απόσπαση αρχαιοτήτων, fly-over κτλ.

Βιωματική παρένθεση

Την εποχή που δεν είχαμε ακόμα gps στα κινητά, η κε του μπλοκ επιχειρούσε τις πρώτες καθόδους στην πρωτεύουσα (στα χνάρια των Δωριέων), έχοντας φτάσει στα όρια της απελπισίας με τα λεωφορεία που δε σταματούσαν οικειοθελώς αν δεν ήσουν πολύ αποφασισμένος και με τα λεφτά που έδινε για ταξί. Το μετρό ήταν μια κάποια σπουδαία λύση -μάννα αλλά όχι εξ ουρανού, αντιθέτως- όχι μόνο για μένα, αλλά για εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου, από εργαζόμενους μέχρι ζευγαράκια που μένουν στην ίδια πόλη αλλά κινδυνεύουν να χωρίσουν λόγω απόσταση -πχ Αγία Παρασκευή, Άλιμος.

Αργότερα αναθάρρησα, πιστεύοντας λανθασμένα ότι όλη η Αθήνα είναι κατά μήκος του ηλεκτρικού, που περνούσε από το λιμάνι, ένα γνωστό νοσοκομείο (ΚΑΤ), τα πιο γνωστά γήπεδα (ΟΑΚΑ, Καραϊσκάκη-ΣΕΦ, ακόμα και Ριζούπολη) και τα βασικά πολιτικά αξιοθέατα -Περισσός και παλιά ΚΟΑ στην Ομόνοια. Αλλά το πρώτο φρενάρισμα του συρμού στο σκοτεινό λαγούμι ήταν η πιο επώδυνη υπόμνηση της επιστροφής στην κανονικότητα, μετά από κάθε απόδραση αναψυχής στη ΛΔ του Βορρά. Πάλι εδώ, πάλι αυτό, μία από τα ίδια. Φαύλος κύκλος, χωρίς σπειροειδής εξέλιξη.

Το πιο δύσκολο αυτές τις μέρες είναι να απαντάω στους χαμουτζήδες σφους και φίλους και την κλασική ερώτηση που σου απευθύνουν με το ειρωνικό υπομειδίαμα της Τζοκόντα στα χείλη τους.

-Πώς αισθάνεσαι τώρα που έχετε Μετρό;

Πρέπει να πεις κάτι κλισέ κι ανάλαφρο, πχ οι συνθήκες ωρίμασαν, παίρνει σειρά η επανάσταση. Να μη δείξεις αγανάκτηση -πχ δε μας -μπιπ- κι εσείς με το Μετρό, γιατί έτσι επιβεβαιώνεις το αβάσταχτα ακλόνητο στερεότυπο του «κομπλεξικού» που σου έχουν ράψει - φορέσει, έτσι και αλλιώς. Ούτε να πεις κάτι βαθύ κι ολοκληρωμένο, γιατί τους έχεις χάσει πολύ πριν το ολοκληρώσεις -πχ ότι το ανέκδοτο του Μετρό συμπυκνώνει το βασικό αστικό αφήγημα ότι παρόλα όσα, η χώρα προοδεύει διαρκώς -κάτι σαν την ανοδική πορεία της ιστορίας, μέσα από ζιγκ-ζαγκ και σκαμπανεβάσματα.

Ή ότι το Μετρό της Σαλούγκας - Σελανίκ - SKG κτλ έχει γίνει ανέκδοτο μεταξύ πόλεων, ενώ είναι ανέκδοτο το πώς φέρεται ένα -αστικό, σύμφωνοι- κράτος στους υπηκόους του και το σανό που τους ταΐζει πάνω και και κάτω από τα Τέμπη -και πάνω από όλα για το έγκλημα στα Τέμπη. Ότι γενικά δεν έχει πολλή πλάκα, όταν βιώνεις στο πετσί σου το ανέκδοτο, σαν Μπόμπος. Κι ότι η βασική διαφορά της σάτιρας από τον χαβαλέ είναι πως τα βάζει με τους ισχυρούς και τους κρατούντες. Το άλλο είναι απλώς εκτόνωση -ξεγκάβλωμα, που λένε και στο χωριό μου.

Θες επίσης να τους πεις πως σε αυτή την πόλη των φαντασμάτων -όπου το Μετρό πήρε σάρκα και οστά επιτέλους, αλλά διάφορα φαντάσματα πλανώνται ακόμα στον υγρό ουρανό της- τα πάντα σαπίζουν κι αργοπεθαίνουν, σε αντίθεση με τις γλυκανάλατες εκθεσούλες ιδεών που μας μάθαιναν στο σχολείο -ότι είναι πύλη στα Βαλκάνια και στην Ευρώπη, εμπορικός κόμβος, που θα αποκτήσει πλωτή σύνδεση με τας Ευρώπας, μέσω Αξιού κτλ. Και πως το ίδιο συμβαίνει με όλη την ελληνική επαρχία ανά την επικράτεια -όπου δεν υπάρχει τουρισμός.

Όσο κι αν υπάρχουν ιστορικοί -και άλλοι- λόγοι που ερμηνεύουν αυτή την εξέλιξη, δεν παύει να είναι άκρως προβληματικό, σχεδόν παγκόσμια αποκλειστικότητα, να έχει ένα -σχετικά προηγμένο κι ευμέγεθες- κράτος τον μισό πληθυσμό του και το μεγαλύτερο μέρος της οικονομικής του δραστηριότητας συγκεντρωμένα σε μια πόλη. Κι αν αξιωθούμε να πάρουμε κάποτε την εξουσία σε αυτόν τον τόπο -οι κομμουνιστές και η εργατική τάξη, όχι η Σαλούγκα- αυτό θα είναι από τα πιο δύσκολα, σύνθετα προβλήματα - αποστήματα που πρέπει να σπάσουμε. Η αποκέντρωση και η αντιμετώπιση της αστυφιλίας με κίνητρα δεν είναι κούφια λόγια της Αλλαγής και εκθεσούλες ιδεών της δεκαετίας με τις βάτες -σαν αυτά που μαθαίναμε για την ανάπτυξη της Σαλονίκης.

Θες ακόμα να πεις ότι η μπουγάτσα είναι ΠΟΠ προϊόν, κι όταν τρως στην Αθήνα -κατά κανόνα- είναι σα να τρως σε κρητικό μαγαζί εκτός Κρήτης ή σε ελληνικό εκτός συνόρων -οκ, καλούτσικα είναι, αλλά καμία σχέση. Κι ότι όποιος θέλει τέτοια ντεμέκ προϊόντα, ας καταναλώσει στιχάκια του Λεξ, που δε μεγάλωσε καν στα (δικά μας) δυτικά προάστια, που είναι ακόμα χωρίς την παραμικρή σύνδεση με το μετρό.

Ότι τα «με, σε, τον/την» και το παχύ λάμδα είναι κυρίως Πολίτικα. Ότι κανείς δε μας υποχρεώνει να κάνουμε στο έμμεσο αντικείμενο τη δοτική γενική κι όχι αιτιατική. Κι ότι δεν υπάρχει κανένα απολύτως μπέρδεμα στη φράση «θα σε κάνω κεφτεδάκια», όπως δεν υπάρχει ούτε στον πληθυντικό, όπου συμπίπτουν οι (αδύνατοι και δυνατοί) τύποι της αντωνυμίας σε γενική και αιτιατική (εμάς/μας, εσάς/σας): θα σας κάνω κεφτεδάκια. Κανείς δεν τρέχει να σωθεί, όλοι πιάνουν το νόημα.

Ότι μια μέρα θα γυρίσει ο τροχός της ιστορίας -να πηδήξει κι ο φτωχός προλετάριος- γιατί είναι στρόγγυλος, με τόνο στο πρώτο «ο», όπως στο «ολοστρόγγυλος» -δεκτοί όμως και οι δύο τύποι, χωρίς κόμπλεξ.

Και τέλος, θες να τους πεις -χωρίς να χάνεις στιγμή τα ταξικά γυαλιά σου, πως η οθωμανική Σελανίκ ήταν μια ακμάζουσα πολυεθνική πόλη, που θα μπορούσε να γίνει/θεωρηθεί πρωτεύουσα των Βαλκανίων. Αλλά η προσάρτησή της στο ελληνικό κράτος με τη βίαια άνωθεν ομογενοποίηση του πληθυσμού της, χαντάκωσε σταδιακά τη δυναμική και τις προοπτικές της, αφήνοντάς την να πλέει σε ένα τέλμα και αναζήτηση ταυτότητας.

Αλλά αυτό είναι μεγάλο θέμα, μιας άλλης ανάρτησης, που όπως λέει και ένας σφος, είναι υπεκφυγή, για να μην το πιάσουμε ποτέ αναλυτικά.

Τα πράγματα είναι (;) απλά

Αν το Πολυτεχνείο ήταν απλώς ο ετεροχρονισμένος αντίκτυπος του Παρισινού Μάη στην απομονωμένη βαλκανική μας επαρχία που «δεν έχει περάσει Διαφωτισμό», θα του είχαν πάρει προ πολλού τα μέτρα για να το φέρουν στα δικά τους και θα το είχαν εντάξει στο κυρίαρχο αφήγημα. (Όσοι ενδιαφέρονται πάντως για το πολιτιστικό αποτύπωμα της Μεταπολίτευσης, προλαβαίνουν να επισκεφτούν μια σχετική έκθεση στο Νιάρχος, που πιάνει και το κομμάτι της λαϊκής κουλτούρας -εκδοτική άνοιξη, δισκογραφία, περιοδικά, κόμικ, φεμινιστικά έντυπα κτλ. Κάντε μια αφαίρεση από το αποστειρωμένο περιβάλλον του ιδρύματος και δε θα χάσετε τον χρόνο σας).

Αν το Πολυτεχνείο ήταν ο θεμέλιος ιδρυτικός λίθος της «καλύτερης δημοκρατίας που είχαμε ποτέ» -φαντάσου δηλαδή πώς ήταν οι χειρότερες-, θα το τιμούσαν ακόμα ως τέτοιο, δηλαδή ως λίθο και όχι ως «μύθο», που του φορούσαν τα πρώτα χρόνια φωτοστέφανο για να του αφαιρέσουν κάθε ζωντανό περιεχόμενο, πριν ρίξουν μαύρο λίθο πίσω τους για να το ξεχάσουν και να το καταργήσουν σιωπηλά (πολύ θα ήθελαν). Κι αν ο τριήμερος εορτασμός του τους ενοχλεί τόσο, δεν είναι (μόνο) γιατί το θεωρούν θλιβερή ανάμνηση και κατάλοιπο της μακαρίτισσας αριστερής ιδεολογικής ηγεμονίας. Τους ενοχλεί γιατί δεν είναι ένα απλό μνημόσυνο, με επικήδειους και παξιμαδάκια, ένα κεφάλαιο που έκλεισε οριστικά και μπήκε στο χρονοντούλαπο, δίπλα στα σεμεδάκια της γιαγιάς. Τους ενοχλεί γιατί είναι η μόνη αντιιμπεριαλιστική πορεία στον πολιτισμένο σάπιο κόσμο της εκμετάλλευσης που γίνεται ανελλιπώς κάθε χρόνο και καταλήγει με διαδήλωση έξω από την πρεσβεία, καταγγέλλοντας τον -διαχρονικό- ρόλο της υπερδύναμης κι υπενθυμίζοντας πως στη ζωή η μόνη υπερδύναμη είναι οι λαοί.

Τα πράγματα είναι απλά, σε τελευταία ανάλυση, δηλαδή ταξική, για όσους δεν ξέχασαν να σκέφτονται έτσι κι αγωνίζονται να γίνουν οι κοινωνικά έσχατοι πρώτοι, δηλαδή εξουσία, και όχι να καταργήσουν την πάλη των τάξεων -προτού γίνουν οι έσχατοι πρώτοι. Αλλά δεν ήταν/ είναι πάντα τόσο απλά. Ακόμα και η περίφημη ιδεολογική ηγεμονία στα χρόνια του μεταπολιτευτικού ριζοσπαστισμού ήταν κάπως σχετική -και πάντως όχι δεδομένη.

Στα χρόνια της σοσιαλ-μυθο-μανίας για παράδειγμα, ο... ευρωπαϊστής Καραμανλής λάνσαρε το σχήμα του «αριστεροχουντισμού» -πρόδρομος της θεωρίας των δύο άκρων, ενώ η κυβέρνησή του αρνούνταν να αναγνωρίσει την Εαμική αντίσταση και προστάτευε τα «σταγονίδια» στον στρατό και τα σώματα ασφαλείας -και όταν λέμε ισόβια, εννοούμε ιδιότυπη ασυλία και στιγμιαίο αδίκημα, σαν του Πασχάλη Αρβανιτίδη. Μη με μαρτυρήσεις, μη...

Η Ελλάδα ετοιμαζόταν να μπει στον λάκκο των λεόντων της ΕΟΚ -όχι όμως για να κάνει τον χριστιανό μάρτυρα- και στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, έξι μόλις χρόνια μετά το έγκλημα στην Κύπρο. Οι νοσταλγοί της χούντας κατέγραφαν 7% στις εκλογές του ’77 κι έβαζαν ανενόχλητοι βόμβες σε σινεμά που πρόβαλαν σοβιετικές ταινίες. Αλλά η βία στη χώρα μας είχε πάντα αριστερή προέλευση, όπως απεφάνθη κι ένα πολιτικά εξόριστο βρέφος της εποχής, που όταν μεγάλωνε θα έμπαινε στη δουλειά του πατέρα του και θα γινόταν πρωθυπουργός.

Το κράτος σκότωνε εν ψυχρώ Κουμή και Κανελλοπούλου, χωρίς να αναζητά καν ενόχους ως αποδιοπομπαίους τράγους, ενώ ακριβώς το ίδιο έκανε και με τον ιδιότυπο γιατρό Βασίλη Τσιρώνη, που έχασε όλως τυχαία τη ζωή του μετά από μια αστυνομική επέμβαση στην οικία του -σαν τον «τυχαίο θάνατο ενός αναρχικού» κι ας ήταν απλώς αστός δημοκράτης ο Τσιρώνης, που κηρύχθηκε επισήμως «αυτόχειρας» από τις αρχές. Πώς δε σκέφτηκαν να κάνουν το ίδιο και για τα θύματα του Πολυτεχνείου.

Η αστυνομία σκότωνε τον αντιστασιακό Τάσο Μαγλαρίδη -εμποδίζοντας τους αντιστασιακούς να παρελάσουν- ενώ οι μπράβοι της εργοδοσίας είχαν ένα «ατύχημα» που σκότωσε τη Σωτηρία Βασιλακοπούλου, έξω από τις πύλες εργοστασίου, χωρίς να φοβούνται τις συνέπειες -και που λες Σωτηρία, σωτηρία και δικαιοσύνη δε βρήκαμε. Η δικτατορία του κεφαλαίου είχε συνέχεια, αλλά η πάλη των τάξεων τερματιζόταν δια νόμου και δια στόματος του υπουργού Λάσκαρη.

Εν κατακλείδι, τα «καλύτερά μας χρόνια» -όπως καταγράφηκαν στη συλλογική μνήμη του κινήματος και στην κυριαρχία του πολιτικού, στρατευμένου τραγουδιού- ήταν στην πραγματικότητα λίγο μουντά και γκρίζα, με αρκετές χακί και κατάμαυρες αποχρώσεις. Κι όμως, αυτόν τον Καραμανλή, της... δημοκρατικής επταετίας, αποτίμησαν ως διαφορετικό, αλλαγμένο, σχεδόν προοδευτικό, με θετικό έργο και όραμα, όχι μόνο αστοί ιστορικοί -που απέτιναν φόρο τιμής στον ηγέτη της τάξης τους- αλλά και οι διανοούμενοι της αριστεράς του σαλονιού, που είχε υπερψηφίσει την ένταξη στην ΕΟΚ, πολύ πριν το τρίτο μνημόνιο -που ήρθε ως φυσική συνέπεια.

Διάβαζα τις προάλλες ένα μικρό αφιέρωμα στην πορεία του Πολυτεχνείου το 1980, με την κυβερνητική απαγόρευση να φτάσει η πορεία στην αμερικάνικη πρεσβεία, τα επεισόδια και τις δύο κρατικές δολοφονίες διαδηλωτών, που ήταν έγκλημα χωρίς τιμωρία. Το αφιέρωμα είναι γραμμένο από σαφώς μη δική μας σκοπιά, από ένα παλιό μέλος της Β’ Πανελλαδικής, αλλά έχει ενδιαφέρον για τα στοιχεία που δίνει -πχ για τη συζήτηση στη Βουλή και την πολιτική στάση κάθε κόμματος.

Η ΝΔ προχωρούσε στον ωμό συμψηφισμό των επεισοδίων και των δολοφονιών, θεωρώντας πιο σημαντικές τις σπασμένες βιτρίνες από τις χαμένες ανθρώπινες ζωές. Ο Ράλλης έλεγε πως ακόμα και ο Μιχαήλ Άγγελος κρατούσε ρομφαία... Η Ένωση Κέντρου, με το βραχύβιο καλτ αρκτικόλεξο «ΠΑΡΚΕ» έλεγε πως η πρεσβεία είναι χώρος ιερός -όπως λέμε σήμερα «Ιερά Συμμαχία»! Ο Ζίγδης της ΕΔΗΚ έλεγε πολύ σωστά πως τα ΜΑΤ είναι Σώμα Ες-Ες για τους Χίτλερ και τους Μουσολίνι! Κι αν σήμερα αυτά μας ηχούν κάπως παράξενα, ιδίως από τα χείλη ενός μετριοπαθούς κεντρώου, δε φταίει η αριστερή ιδεολογική ηγεμονία της εποχής, αλλά η καταθλιπτική κυριαρχία της αστικής προπαγάνδας στη δική μας εποχή, λες και είναι αυτονόητη η δολοφονική, αποκτηνωμένη δράση ενός στρατιωτικού κατ’ ουσίαν σώματος με αστυνομικές στολές.

Ο Ανδρέας ορμήνευε την κυβέρνηση πως έπρεπε να αφήσει την πορεία να προχωρήσει -μετά τα Λουλουδάδικα- για να εκτονωθεί, συμπυκνώνοντας σε έναν έξοχο συμβολισμό την ουσία της πολιτικής του που θα ενσωμάτωνε την αμφισβήτηση και θα κατάπινε το αριστερ(ιστ)οχώρι. Το «εσωτερικού» πατούσε κλασικά σε δύο βάρκες, δίνοντας από τη μία διαπιστευτήρια για τη νομιμότητά του και επιχειρώντας από την άλλη να χαϊδέψει τα αυτιά αριστεριστών, αναρχικών και μπαχαλάκηδων -που δεν ήταν ακόμα καπουτσίνοι, ούτε σχηματισμένη ομάδα. Και ο Ριζοσπάστης σημείωσε σωστά πως αυτοί οι αγωνιστικοί θεατρινισμοί δεν ξεπλένουν τις ερωτοτροπίες του χώρου με την χουντοκυβέρνηση Μαρκεζίνη.

Ο Φλωράκης στη Βουλή κατήγγειλε την προβοκάτσια κατά του κινήματος και επαναλάμβανε τη φράση του ότι «αριστερά της αριστεράς βρίσκεται η Δεξιά» -αν και κατά μια άλλη ανάγνωση, ο αριστερισμός είναι η τιμωρία του κόμματος για τα δεξιά του λάθη. Και η ΚΝΕ συναίνεσε στην αλλαγή της απόφασης της ΕΦΕΕ -που αρχικά είχε κάλεσμα για πορεία ως την πρεσβεία.

Τα πράγματα -ποτέ- δεν είναι απλά.

Είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς το πολιτικό σκεπτικό αυτής της απόφασης. Είναι φαιδρή η κατηγορία πως το ΚΚΕ τα είχε κάνει πλακάκια με το αστικό κράτος, ενώ μετρούσε μέχρι και νεκρούς στο πεδίο των ταξικών αγώνων. Είναι προς διερεύνηση κατά πόσο επηρέαζε η στρατηγική του -και ορισμένα προβληματικά στοιχεία της, όπως το «άθροισμα των δημοκρατικών δυνάμεων»- τέτοιες επιμέρους επιλογές. Είναι αυτονόητο πως σήμερα θα αντιμετώπιζε διαφορετικά μια αντίστοιχη περίπτωση. Κι είναι γνωστό -ίσως όχι ευρύτερα αλλά στους παροικούντες του κινήματος- ότι στο πιο πρόσφατο παρελθόν έσπασε στην πράξη τέτοιες απαγορεύσεις -στην επίσκεψη Κλίντον, στην πανδημία ή σε ένα αστυνομικό μπλόκο για την ισραηλινή πρεσβεία- όχι μόνο για τα δικά του μπλοκ αλλά για το σύνολο της πορείας.

 Κι αν δεν αγαπούσα τα λάθη μου...

Λέγαμε όμως για ιδεολογική ηγεμονία, που παρά τις όποιες αντιφάσεις ή παλινωδίες, ήταν υπαρκτή και αποτυπωνόταν για πολλά χρόνια στα συνθήματα του Πολυτεχνείου, τον έντονο αντι-ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα της πορείας ή τα (συντριπτικά πλειοψηφικά) αντιαμερικάνικα αντανακλαστικά του ελληνικού λαού.

Τι έχει μείνει σήμερα από όλα αυτά;

Το ΠΑΣΟΚ -ο πιο αντιπροσωπευτικός πολιτικός εκπρόσωπος της ανόδου και του τέλους της Μεταπολίτευσης- εξακολουθεί να πιπιλά τις αρχές της 3ης Σεπτέμβρη, αλλά αυτό είναι πιο πολύ για να φωνάζουν συνθήματα στη Νεολαία. Σχεδόν καμία δύναμη δε μιλάει σήμερα για το σχήμα όπου η εθνική ανεξαρτησία είναι βασική προϋπόθεση της λαϊκής κυριαρχίας, που είναι προαπαιτούμενο για την Αλλαγή, τη Λαοκρατία κοκ. Κι αυτό συμβαίνει είτε γιατί κάποιες δυνάμεις εγκατέλειψαν απροκάλυπτα τις αρχές τους, είτε γιατί μετεξέλιξαν τις θέσεις - επεξεργασίες τους. Ακόμα και στο εξωκοινοβούλιο πχ ηγεμονεύουν πλέον δυνάμεις της λεγόμενης «νέας Αριστεράς» -και δεν εννοώ προφανώς τη ΝεΑΡ- που έχουν διαφορετικές θεωρητικές αντιλήψεις - καταβολές από το κυρίαρχο τότε σχήμα της εξάρτησης. Κι αυτό δε σημαίνει απαραίτητα ότι πρόδωσαν ή εγκατέλειψαν το πνεύμα του Πολυτεχνείου.

Το «Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία» είναι καθ’ όλα επίκαιρο, αλλά θεωρήθηκε ξεπερασμένο, λες και έχουμε χορτάσει χρήματα, μόρφωση και δικαιώματα στο ενδιάμεσο. Παρόλα αυτά, αρκετοί επαναλαμβάνουν το σύνθημα (Ψ-Π-Ε) με τον ίδιο γενικό κι ανέξοδο τρόπο που λένε και τψρμ. Αλλά όταν φτάνουμε στα συνθήματα που ήταν γραμμένα στην Πύλη το ’73, χάνουν τη λαλιά τους κι αρχίζουν τις αφίσες με την ταράτσα της Νομικής, για να μην εκτεθούν.

Αν ήταν στο χέρι τους, η πορεία του Πολυτεχνείου θα σταματούσε στη Βουλή, στο Χίλτον (Αλέξης) ή στο Μαξίμου (Στέφανος) για να μη θιγεί η σύγχρονη Ιερά Συμμαχία με τους σατανικά καλούς φίλους μας -οι Αμερικάνοι είναι φίλοι μας. Κι ο Κλίντον δε θα είχε κανένα λόγο να απολογηθεί δημόσια το ’99 για τη χούντα -ίσως του ζητούσαμε και συγνώμη που ταπεινώθηκε και υποχρεώθηκε να μας ζητήσει αυτός συγνώμη. Μεταξύ φίλων τώρα...

Κι αν η πρεσβεία -που ενίοτε αρνούνται να την αναφέρουν καν στις ανακοινώσεις τους για το Πολυτεχνείο- πανηγυρίζει ανοιχτά γιατί σήμερα οι σχέσεις των δύο κρατών βρίσκονται στο καλύτερο ιστορικά σημείο τους, εννοώντας ότι έχει υποχωρήσει στην ελληνική κοινωνία το αντι-αμερικάνικο αντι-ιμπεριαλιστικό αίσθημα, αυτό εν πολλοίς το πιστώνεται η κυβερνώσα Κεντροαριστερά, ως καλή υπηρέτρια του μεγάλου αφεντικού, με τη διαλυτική της δράση και τον μαζικό εκμαυλισμό συνειδήσεων.

Τα πράγματα είναι απλά και συνοψίζονται στο περίφημο «πλην Λακεδαιμονίων», που είχε διατυπώσει σοφά ο Νέστωρας Λεωνίδας της οπορτουνιστικής αριστεράς, σε μια άλλη περίσταση.

Αλλά αν οι Λακεδαιμόνιοι του ΚΚΕ είναι σήμερα η βασική δύναμη που κρατά ψηλά τη σημαία του αγώνα ενάντια στον ιμπεριαλισμό, υπάρχει ωστόσο ένας αντίλογος που ισχυρίζεται ότι στην πράξη την υποστέλλει. Ότι (το ΚΚΕ) δεν ανοίγει μέτωπο στον ευρωνατοϊκό ιμπεριαλισμό και τον τσουβαλιάζει με τους αντιπάλους του (πχ τη Ρωσία). Ή -για να μείνουμε στα του Πολυτεχνείου- ότι δε χαρακτηρίζει πια αμερικανοκίνητη τη χούντα των συνταγματαρχών (όταν τονίζει τους εσωτερικούς παράγοντες που οδήγησαν στο πραξικόπημα) και ότι στην πρόσφατη απεργία το σύνθημα του ΠΑΜΕ «έξω η Ελλάδα από του πολέμου τα σφαγεία» δεν κατονόμαζε συγκεκριμένα τους σφαγείς -πχ «Βούλγαροι - Σφαγεία», που έλεγε και το παλιό ανέκδοτο για τους παλιούς τερματικούς σταθμούς του θρυλικού αστικού 31 στη ΛΔ του Βορρά.

Το πιο αστείο -και από την ουσία των κατηγοριών- είναι ότι αυτοί που τις εκτοξεύουν είναι συχνά άτομα που το ’80 ήταν στην ΚΝΕ και αντέκρουαν τις ίδιες -ή παρεμφερείς- κατηγορίες. Αλλά αυτό μπορούμε να το δούμε ίσως στο επόμενο σημείωμα, γιατί ξεφύγαμε ήδη αρκετά σε έκταση.

Το χρυσοψαράκι της γυάλας

Λένε πως οι 24ωρες απεργίες είναι ντουφεκιές στον αέρα. Κι ειδικά αυτές για τον προϋπολογισμό κάποιο ετήσιο εθιμοτυπικό, κάτι σαν το σεμεδάκι της γιαγιάς στο κομοδίνο της τηλεόρασης, όπου βγαίνει κάθε χρόνο τέτοιες μέρες κι ο Γιάννης ο Παναγόπουλος, ο άρχοντας της εργατιάς.

Ναι αλλά δεν υπάρχει χειρότερο έθιμο από τις κλασικές δικαιολογίες του απεργοσπάστη, που είναι έτοιμος - ψημένος για απεργίες διαρκείας ή να ανέβει στο βουνό για αντάρτικο, αλλά δεν ευκαιρεί να χαλάσει τη ζαχαρένια του ή να χάσει τη δουλειά του για μια 24ωρη. Άσε που στο γραφείο είναι κι ένα ψαράκι στη γυάλα, που πρέπει οπωσδήποτε να το ταΐσει, για να μην πεθάνει της πείνας -όλοι οι άλλοι είναι ασυνείδητοι, ταξικώς και γενικώς. Μακάρι να έρθει μια κυβέρνηση να μας ταΐσει κι εμάς, ανταμείβοντας την υποταγή μας.

Το ξέρεις, θα ήμουν πρώτος σε μια απεργία διαρκείας, αλλά δεν περισσεύουν λεφτά για 24ωρες. Έβγαλα όμως διαρκείας για την ομαδάρα, που κάνει ένα μηνιάτικο -ή ένα νεφρό αν θες να πας δίπλα στην όποια Μαριγκόνα.

Και δεν υπάρχει χειρότερος αφοπλισμός από τον εκούσιο, από τον εργάτη που αγνοεί τη δύναμή του και αρνείται να χρησιμοποιήσει ένα τόσο βασικό όπλο σαν την απεργία -όχι στον αέρα, αλλά στο ψαχνό, ενάντια στην τάξη ή το κράτος που τον καταπιέζει, με τους οποίους βρίσκεται σε ανειρήνευτο ταξικό πόλεμο κάθε μέρα, είτε το έχει συνειδητοποιήσει είτε όχι.

Κι αν δεν το γνωρίζει αυτός, το ξέρει πολύ καλά ο αντίπαλος κι οι δυνάμεις καταστολής, που λειτουργούν συχνά σα λαγωνικά Ραντανπλάν, αλλά έχουν αλάνθαστο ταξικό ένστικτο -γνωρίζουν καλά τα αφεντικά τους και ποιος τα απειλεί. Μπορεί να συλλάβουν πχ έναν σύντροφο γιατί είχε μια σημαία που «παρέπεμπε σε επικίνδυνο όπλο» -sic. Δεν είναι η «αθάνατη ελληνική αστυνομία» που χαρίζει θάνατο μαζί με γέλιο και μακροζωία. Ο συμβολισμός εννοεί πως η απεργία και η διαδήλωση είναι το πιο επικίνδυνο όπλο. Αναγνωρίζουν δηλαδή αυτό που αγνοούν πολλοί εργάτες, που έχουν μάθει να κουνάνε χαρούμενα την ουρά τους στους ισχυρούς και τους γεμίζουν σάλια. Άραγε ο Παβλόφ να μελέτησε τέτοιου είδους εξαρτημένα αντανακλαστικά -ούτε καν ανισότιμη αλληλεξάρτηση, γιατί «χωρίς εσένα γρανάζι δε γυρνά...;

Το ρεύμα των αναθεωρητών ιστορικών ψάχνει σε κάθε πόλεμο μικρές προσωπικές αφηγήσεις για να ανατρέψει την ιστορική αλήθεια, ατομικά παραδείγματα και μικρές προσωπικές ιστορίες για να αναιρέσουν τα γεγονότα και να αλλάξουν την Ιστορία -με γιώτα κεφαλαίο- και τα γρανάζια που την κινούν -τα ταξικά συμφέροντα, την πάλη τους, τους μαζικούς αγώνες. Χωρίς αυτούς γρανάζι δε γυρνά και ο πυκνός ιστορικός χρόνος αρχίζει να γυρίζει προς τα πίσω, στον εργασιακό Μεσαίωνα.

Στον -ακήρυκτο, πλην προαιώνιο- κοινωνικό πόλεμο, όλες οι κυρίαρχες αφηγήσεις εστιάζουν στο «προσωπικό δράμα» του απεργοσπάστη, που ποθεί κολασμένα να δουλέψει αλλά δεν τον αφήνουν της γης οι κολασμένοι που απεργούν. Και το Σύνταγμα προστατεύει το δικαίωμα στην εργασία -εκτός και αν μιλάμε για απολύσεις, ανεργία και άλλα τέτοια φυσικά ταξικά φαινόμενα, όπου το κράτος δεν μπορεί να επέμβει και αφήνει το αόρατο χέρι της αγοράς να μας χουφτώνει κανονικά.

Για αυτόν γίνονται όλα! Ο παροιμιώδης μέσος ανθρωπάκος, βιδωμένος στον καναπέ, να αυνανίζεται με οθόνες σαν τον Αλ Μπάντι, ζει μακάβριος στη νιρβάνα του -τηλεοπτική ή καταναλωτική. Έγκλειστα χρυσόψαρα, με συλλογική μνήμη μερικών δευτερολέπτων, που καταναλώνουν πλάνα ακόμα μικρότερης διάρκειας για την απεργία και τα αιτήματά της. Η αγανακτισμένη σιωπηλή μάζα, που αφήνει σε άλλους να ερμηνεύουν τη σιωπή της, κατά το δοκούν και συμφέρον τους, ή να της λένε πώς και πότε πρέπει να αγανακατεί, πχ για τη μεγάλη ταλαιπωρία της στους δρόμους -που είναι πάντα πιο άδειοι και εύκολοι, τις μέρες της απεργίας.

Βλέπει τα πάντα από τη γυάλα του, με τις 55 ίντσες, θολούρα και στερεότυπα υψηλής ευκρίνειας. Μαθαίνει ακόμα και πώς να εκτονώνεται, βλέποντας πχ πόσο καλά τα λέει ο Λάκης, που η μόνη του απεργιακή κουβέντα ήταν ότι τη Γερασιμίδου δεν την αφήνει το κόμμα της να εμφανιστεί ζωντανά, σε μέρα απεργίας, για αυτό βγήκε κονσέρβα το σκετς τους.

Είναι λογικό να (θες αλλά να) φοβάσαι να απεργήσεις, με τόση τρομοκρατία -που αφήνει παντού αποτυπώματα αλλά μένει ασύλληπτη και ατιμώρητη. Κι είναι άλλο να μη φοβάσαι το αφεντικό σου αλλά τους απεργούς. Να γίνεσαι ένα φοβισμένο ανθρωπάκι (όχι του Τσίρκα, αλλά του Λάκη) που αγαπά τους εκ-βιαστές του όσο κανείς ή ένα κανίς -το σύνδρομο της ταξικής υποταγής, που ονειρεύεται τη Στοκχόλμη και το σουηδικό μοντέλο. Κι ενίοτε σιχτιρίζει ψιθυριστά -άει χάσου, εξουσία- ή της βροντοφωνάζει στον τοίχο του πως γαμιέται -που είναι χειρότερο κι από ψίθυρος, συνέψεια της υποταγής με άλλα μέσα και άλλα ντεσιμπέλ. Μια ανέξοδη βαλβίδα εκτόνωσης σαν τον γελωτοποιό του Μαρινάκη, που σήκωσε το λάβαρο της αντιπολίτευσης -ου μην και της επανάστασης- κατά της κυβέρνησης, για τους δικούς του λόγους -δηλαδή συμφέροντα.

Όταν φοβάσαι την απεργία, δύο πράγματα μπορεί να συμβαίνουν. Είτε να είσαι επιχειρηματίας που σου κλείνουν το μαγαζί, τα γραφεία, το εργοστάσιο κοκ. Είτε να μην ξέρεις απολύτως τίποτα γι’ αυτήν, να νιώθεις φόβο μπρος στο άγνωστο, που είναι τέτοιο γιατί το έχεις «γνωρίσει» μόνο μέσα από φτηνά στερεότυπα και τα κανάλια που τα διαμορφώνουν.

Ο μέσος ανθρωπάκος - χρυσόψαρο φαντάζεται πως στην απεργία θα δει κομματικούς στρατούς, που ξερνάνε φλόγες και μπάχαλα, αργόσχολους και ανεπάγγελτους, αιώνιους φοιτητές που μασουλάνε τα λεφτά του πατέρα, εργατοπατερούληδες που δεν έχουν κολλήσει ποτέ ένσημα και ό,τι άλλο έχει μάθει από τα δελτία ειδήσεων. Και τα φαντάζεται όλα αυτά, γιατί έχει άποψη, για κάτι που δεν είδε ποτέ. Ας κατέβαινε, να έχει δική του άποψη, και ας ήταν προκατειλημμένη.

Ο πραγματικός κόσμος είναι πάντα διαφορετικός, πολύ πιο πλούσιος σε χρώματα, αντιφάσεις, συναισθήματα και ιστορίες. Κι η μόνη κομματική επαφή που θα έχει ένας άτυχος κυρ-Παντελής -για να μη βρει μπελά- είναι ίσως οι Κνίτες που έχουν οικονομική εξόρμηση και μια μεγάλη ποικιλία τετράδια κι ημερολόγια για να σε στραγγίξουν, από Τσε μέχρι Παλαιστίνη -το καλύτερο όμως είναι αυτό με το στιγμιότυπο από τα Δεκεμβριανά, τους αντάρτες και την υπογραφή ΚΚΕ στον τοίχο πίσω τους.

Επίσης περνάμε ξώφαλτσα τη Σανταρόζα και την έκθεση του ΚΚΕ για τα 80χρονα της απελευθέρωσης. Μια καλή ευκαιρία να μάθει κανείς ιστορία, να δει συγκλονιστικά ντοκουμέντα -όπως τη χειρόγραφη επιστολή του Άρη στο Κόμμα, που κλείνει συνωμοτικά με το «κάπου...» ή τις ανατριχιαστικές εικόνες από το βασανισμένο γυμνό σώμα της Ηλέκτρας. Ή να μάθει απλώς τι ενοχλεί τον Πρετεντέρη και τους ένοικους της Σκομπίας, που οχυρώνονται στον δικό τους κόσμο -όπως ο τηλεθεατής πίσω από τη γυάλα του.

Τι άλλο θα δει κανείς στην απεργία;

Ταξικά σωματεία που ξέρουν να οργανώνουν αγώνες και να πετυχαίνουν μικρές νίκες, να ξεχωρίζουν εχθρούς και φίλους ή ποια είναι η ενότητα που χρειαζόμαστε -με τους στόχους του αφεντικού για «ανάπτυξη» και κέρδη ή με το συμφέρον της τάξης μας. Κι αυτά τα δυο, σε έναν κοινωνικό ιστό που ξεσκίζεται από ανταγωνισμούς, δεν πάνε ποτέ μαζί, παρά μόνο στις καρτ-ποστάλ της κοινωνικής ειρήνης που δείχνουν τα δελτία, χωρίς αντιθέσεις -ούτε καν ασπρόμαυρες.

Θα δει πχ τους διανομείς της Wolt που έκαναν το δικό τους Σωματείο και έχουν πολύ δρόμο ακόμα αλλά έκαναν το πιο σημαντικό βήμα. Θα δει το μπλοκ του ΕΚ Λαυρίου με τη «φοιτητική» μαυροκόκκινη αισθητική, τον παλμό και τη δράση που ξεχωρίζει. Θα δει την επιτροπή αγώνα Λαϊκών Αγορών, με το κορυφαίο, εμπνευσμένο σύνθημα: αυτή η πολιτική, η αντιλαϊκή/βάζει λουκέτο στη λαϊκή...

Θα δει το μπλοκ της ΕΝΕΔΕΠ, που βιώνουν στο κορμί τους πώς δενότανε το ατσάλι. Τους εκπαιδευτικούς που έρχονται αντιμέτωποι με ωμούς εκβιασμούς, για όσους νομίζουν πως στο δημόσιο είναι χαλαρά και ειδυλλιακά κι έχεις δεμένο τον γάιδαρό σου στο μικρό σπίτι στο λιβάδι, όπου τρέχεις με ξέπλεκες κοτσίδες. Καληνύχτα (Τζον-μπόι) και καλή τύχη.

Θα δει τους εποχιακούς πυροσβέστες, τους ήρωες του καλοκαιριού, που τους πετάνε σα στυμμένες λεμονόκουπες τον χειμώνα -εν μέσω πυρκαγιών και πλημμύρων- να καταγγέλλουν με τρεμάμενη φωνή από το μικρόφωνο την άγρια καταστολή που αντιμετώπισαν από το επιτελικό κράτος.

Θα δει τους εργαζόμενους στους ΟΤΑ, που εγγράφουν στο Σωματείο τους συμβασιούχους υπαλλήλους, δείχνοντας στην πράξη τι σημαίνει ενότητα (κι αγώνας), αλλά η Ομοσπονδία -που λατρεύει το δίκιο και τη νομιμότητα- τους αποκλείει για αυτό ακριβώς, επικαλούμενη το καταστατικό και τους κανόνες.

Θα δει τους ιδιωτικούς υπαλλήλους, που συσπειρώνονται στο πιο μαζικό σωματείο, που -για αυτό ακριβώς- έχει και τις πιο μαζικές νοθείες, όπου μεταξύ πολλών και κραυγαλέων, ξεχωρίζουν οι εργατοπατέρες με τουρμπάνια (!), όχι από ταξική, διεθνιστική αλληλεγγύη στους μετανάστες συναδέλφους τους, αλλά ασορτί με τη νοθεία που ετοίμαζαν και τη δημοκρατία του φερετζέ -σε χώρους δουλειάς και γενικώς.

Αυτοί είναι, έτσι κάνουν εκλογές οι συνδικαλιστές του ΣΥΡΙΖΑ

ΕΞΩ ΟΙ ΝΟΘΟΙ απο τις Ομοσπονδίες και τα Εργατικά Κέντρα

ΕΞΩ ΟΙ ΕΡΓΟΔΟΤΕΣ απο τα Σωματεία

ΣΥΝΔΙΚΑΤΑ ΕΡΓΑΤΩΝ όχι των νόθων και των εργοδοτών! pic.twitter.com/ou6tHAt0Gi

— Π.Α.ΜΕ (@PAMEhellas) November 22, 2024

Θα δεις τους εργαζόμενους στο ΣΕΤΗΠ, που έχουν τις δικές τους εκλογές και έκαναν έναν έξυπνο χειρισμό για να μην κοπεί το Σωματείο για γραφειοκρατικούς λόγους, αποφεύγοντας την καταγραφή και το φακέλωμα του νόμου Χατζηδάκη. Η «Ταξική Πορεία» του πίσω μουλού βρήκε μια καλή ευκαιρία για σπέκουλα -πως το ΠΑΜΕ συναινεί τάχα στην εφαρμογή του νόμου- για να της απαντήσει η παράταξη που πρόσκειται στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ και να τους θυμίσει πως η διοίκηση του Σωματείου διώκεται δικαστικά για αυτόν ακριβώς τον λόγο -από μήνυση της Teleperformance. Κι ας παίρνει τελικά το μέρος τους, στα γύρω-γύρω από την ουσία.

Με άλλα λόγια θα δεις πολλές μικρές ιστορίες ταξικής συνδικαλιστικής δράσης, το ειδικό που αναδεικνύει το γενικό, αλλά δε θα βρει ποτέ θέση στο μικροσκόπιο της ανάλυσης των αναθεωρητών ιστορικών. Εδώ υπάρχει ένας έρωτας μεγάλος -με την τάξη των αφεντικών- κι εσύ μιλάς για κάτι πράγματα μικρά, σαν τους εργάτες...

Και πλάι σε όλους αυτούς, τη συγκέντρωση της ΓΣΕΕ - ΑΔΕΔΥ, στην πλατεία Κλαυθμώνος, με φόντο το Μνημείο Εθνικής Συμφιλίωσης -σημειολογικά ταιριαστά και τα δύο, για την περίσταση. Εκεί που θριαμβεύει η ενότητα -με όσους θέλουν να πάμε στον βούρκο. Κι εκτός από τους χρήσιμους ανόητους -όπως το ΣΕΚ και το άλλο μουλού με τον «ΕΡΓΑΣ»- ή διάφορους Πασόκους όλων των αποχρώσεων, θα έβλεπες δύο ξεχωριστές εξέδρες, της ΓΣΕΕ και της ΑΔΕΔΥ, που έχουν βαθιές διαφορές και χάσμα να τους χωρίζει -όση και η απόσταση που χώριζε τις δύο εξέδρες, στην ίδια πλατεία. Που δεν ήταν γεμάτη, αλλά για τα δικά τους δεδομένα, κάτι είχε -ακόμα κι εκεί. Κι αν είχαν χιούμορ, αντί να παίζει Αρβανιτάκη από τη μικροφωνική τους, έπρεπε να βάλουν Άσιμο.

Μια διαδήλωση, δέκα μικρόφωνα και τα μεγάφωνα στη διαπασών.
Ξεπουληθήκατε στο Γιουσουρούμ, για ένα κουστούμ, για ένα κουστούμ.

Την ίδια στιγμή, ο κόσμος ήταν πραγματικά πολύς στη συγκέντρωση του ΠΑΜΕ, στην Πανεπιστημίου -σε κάποια φάση ακούστηκε από τα μεγάφωνα ότι τα μπλοκ έφταναν από το Σύνταγμα ως την Ομόνοια. Κι αν ήταν κάπως υπερβολική εκτίμηση, πάντως είχαν πυκνές γραμμές, δύσκολο πέρασμα από τα πλάγια και αρκετό κόσμο και στα Προπύλαια ή στην Κοραή -μακριά από το οδόστρωμα δηλαδή. Φαντάσου να μη γινόταν ξεχωριστή συγκέντρωση στον Πειραιά και στην Ελευσίνα δηλαδή...

Ποια θα είναι τώρα η επόμενη μέρα; Η επόμενη μέρα ξεκίνησε ήδη, περιφρουρώντας - προστατεύοντας όσους συμμετείχαν και βρέθηκαν στο στόχαστρο. Είναι σαν την καλή άμυνα στο μπάσκετ, που τελειώνει πάντα με το ριμπάουντ -και όχι απλά με ένα άστοχο σουτ. Κι η καλή (αντ)επίθεση, αρχίζει με μια γενική απεργία διαρκείας. Μια μέρα δε θα είναι εικονική πραγματικότητα, σαν αυτή που βιώνουν τα τηλεοπτικά ψαράκια, που ψαρώνουν να κατέβουν στον δρόμο, για να δουν τι παίζει.

Μπορεί αυτή η απεργία να μη νέκρωσε τα πάντα, ως θα όφειλε. Έδειξε όμως ότι δεν έχει νεκρώσει το κίνημα, δεν είμαστε όλοι ακίνητοι κι απαθείς, κλινικά νεκροί μπροστά σε μια οθόνη, με μια ευθεία γραμμή για σφυγμό και ταξική συνείδηση. Η ζωή τραβά την ανηφόρα, μαζί με τον Σίσσυφο, αλλά το σημαντικό είναι πως κινείται και μια μέρα θα νικήσει, γιατί δεν παραδέχτηκε τη νέκρα και τα σφαγεία του πολέμου, που ζητάνε εργατικό κρέας για τα κανόνια τους.

Εδώ Πολυτεχνείο, εκεί Πολυτεχνείο, πού είναι το Πολυτεχνείο;

Μην το είδατε πουθενά στις ειδήσεις; Ψάξε-ψάξε δε θα το βρεις. Βγήκαν δελτία και επισήμως δεν είπαν τίποτα. Κάποια κανάλια έβγαλαν την υποχρέωση με ξεπέτες λίγων δευτερολέπτων. Αν δεν μπορείς να καταργήσεις κάτι, αποσιώπησέ το -σα να μην έγινε ποτέ. Αλάνθαστη συνταγή μισού αιώνα -και βάλε- στην καλύτερη (αστική) δημοκρατία που (δεν) είχαμε ποτέ. Η οποία δεν παύει να είναι μυριάδες φορές χειρότερη από τη χειρότερη σοβιετική δημοκρατία, όπως είχε πει προφητικά ο Βλαδίμηρος, για όσους ξέχασαν να σκέφτονται ταξικά.

Τι είναι σήμερα όμως το Πολυτεχνείο;

Μην είναι Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία;
Το ψωμί που λες ψωμάκι, μπας και βγει ο μήνας. Η «δημόσια δωρεάν» Παιδεία, που έχει γίνει ιδιωτική και πανάκριβη. Και η κουτσή ελευθερία να κάνεις ό,τι θες -αρκεί να έχεις λεφτά να το υποστηρίξεις. Κάτω ο φασισμός, λες, που θεριεύει εντός και εκτός συνόρων. Έξω αι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, που είναι ιερή συμμαχία για δεξιά κι αριστερά δεκανίκια της εξουσίας. Το Πολυτεχνείο ζει, αλλά θέλουν να το θάψουν ζωντανό τα κόμματα του «δημοκρατικού τόξου» και το βέλος του έρωτα των αφεντικών με τους φασίστες, που τους ενώνουν ισόβια, ιερά δεσμά. Κι όταν λέμε ισόβια, εννοούμε ισόβια, που θα έλεγε μια εθναρχική ψυχή.

Μην είναι οι Πασπίτες, που πάνε τρέχοντας για να μην τους πάρουν τη σημαία -αξίζει, και μόνο γι’ αυτό, να ξαναγίνει η ΕΦΕΕ για μια μέρα; Κι ήρθαν με πόζα κι αλυσίδες στο Πολυτεχνείο, η γη να τρέμει -σαν τα γόνατά τους-, και ο Τεμπονέρας ζει -μια μέρα ο γιος του ίσως μας καθοδηγεί. Και... «οι αρχές της 3ης του Σεπτέμβρη», όπου κάθε έννοια ξεκλειδώνει την επόμενη πίστα -η εθνική ανεξαρτησία είναι προϋπόθεση της λαϊκής κυριαρχίας, που είναι το θεμέλιο του σοσιαλισμού. Μα εγώ το έχω περάσει αυτό το στάδιο... Κι ίσως του χρόνου η ΠΑΣΠ κάνει πορεία στις 16 Νοέμβρη, για μεγαλύτερη ασφάλεια. Μια μέρα πριν νωρίς, μια μέρα μετά θανάσιμο λάθος, αλλά του φευγάτου η μάνα δεν έκλαψε ποτέ.

Μην είναι ο Κασσελάκης που έσπασε το στοιχειωμένο ρεκόρ του Αλέξη, σημειώνοντας νέα επίδοση μικρότερης διαδρομής και πιο σύντομης παρουσίας στην πορεία; Ναι, αλλά τουλάχιστον δεν έστριψε στα λουλουδάδικα. Έστριψε λίγο μετά, στην Ηρώδου Αττικού, όπου έχει εντοπίσει κάτι ωραία μέγαρα, με θέα στον κήπο, οικόπεδα-γωνία, επενδυτική ευκαιρία πρώτης τάξης. Κι είναι ο μόνος διαδηλωτής που έσπασε το μπλόκο με τις κλούβες και πέρασε ανάμεσά τους χωρίς να πέσει ούτε ένα δακρυγόνο. Άξιος!
Λίγο πριν, οι Κασσελίστας έκαναν σαματά που δεν τους άφησαν να μπουν αμέσως μετά το μπλοκ του ΣΦΕΑ -φασισμός παντού, ρε φίλε. Αλλά τα τρολ του προέδρου χωρίς κόμμα έλεγαν πως τη φασαρία την έκανε το ΜΛ-ΚΚΕ -που είναι προκλητικό και το ξέρουν όλοι. Κι αν συνεχίσουν να διασπώνται σε αποκόμματα, σαν πολιτικές αμοιβάδες, θα έχουμε ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ, ΠΣ ΣΥΡΙΖΑ, Π ΣΥΡΙΖΑ Σ, ΣΥΡΙΖΑ Μπουλκουμέ, και δε θα γελά κανείς πια με τις διασπάσεις του εξωκοινοβουλίου.

Μην είναι τα χουντικά πρωτοσέλιδα του Σπορτάιμ και το ψεκασμένο κοινό του, που αρνείται ότι υπήρχαν νεκροί και ζητά VAR για να διαπιστώσει τη γραμμή, αν ήταν εντός ή εκτός περιοχής και προαυλίου; Θα το δούμε το βράδυ στην τηλεόραση, με τον Νίκο Μαστοράκη, που είναι μάστορας στις αυθόρμητες μαρτυρίες, για όσους θέλουν να μαρτυρήσουν στα χέρια της Ασφάλειας.

Μην είναι τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια που δεν έκαναν σχολικές γιορτές; Μα το Πολυτεχνείο δεν ήταν γιορτή, ήταν εξέγερση και πάλη μαζική, και μια μέρα θα την βρούνε μπροστά τους, να γράφει ιστορία που δε θα χωρέσει ποτέ στα επίσημα εγχειρίδια.

Μην είναι οι δεκάδες γονείς, που φέρνουν τα παιδιά τους να μυηθούν, η δική μας «βάφτιση», κι ας μη νιώθουν την ίδια κατάνυξη τα τέκνα; Παρακαλούν να τους κάτσει ένα κλικ, έστω τυχαίο και παραπλανητικό, ένα καλό στιγμιότυπο που θα ανέβει στον τοίχο τους, θα σαρώσει τα like και θα τους αποζημιώσει για όλα όσα τράβηξαν. Χαμογέλα ρε, τι σου ζητάνε; Τα στέλνουν σε ξεναγήσεις, με Χαλβατζή, Χάγιο και λοιπούς βετεράνους, να μάθουν όσα δεν τους λένε τα βιβλία και να ρωτήσουν ό,τι θέλουν στο τέλος.
-Τι είναι η Ενωτική Κίνηση Σχημάτων;
-Δεν έχω ιδέα. Να σου πω για το φύλλο νούμερο 8;

Η ΕΚΣ, βασικά, δεν είναι με τα παλιά ΕΑΑΚ -που πλέον αυτοπροσδιορίζονται ως πολλά και ουδέτερα, «τα» -χωρίς θηλυκό αντίστοιχο- ούτε με την Ατάκ του ΝΑΡ -που έλεγε η ΕΑΑΚ, αλλά είχε χάσει την ηγεμονία, στο άρθρο και γενικώς- αλλά με μια τρίτη κατάσταση (Παρέμβαση, Μετάβαση κοκ), που στη γενιά του Χαλβατζή θα την έλεγαν «το Χάος». Αλλά δύσκολα θα βρεις πιο πολύ χάος και σύγχυση από ό,τι σε αυτούς, σήμερα.

Μην είναι η βεντέτα που άνοιξε η ΑΡΑΣ με την αναρχία;
Μπορεί, αλλά μες στο τριήμερο δεν έγινε κάτι σοβαρό και το ματς πήγε στην παράταση. Ο νικητής παίρνει για έπαθλο τα γύρω μαγαζιά -ο νοών νοείτω.

Μην είναι η βασική αντίφαση στο αριστεροχώρι, που όσο συνεχίζει τις διασπάσεις, τόσο λιγοστεύουν τα τραπεζάκια του χώρου αντί να αυξάνονται; Σαν το παράδοξο του αριστεροχωρίτη Αχιλλέα και της αρραβωνιαστικιάς του, που πήγε με το Εσωτερικού -τους αναθεωρητές, ντε- γιατί δε συμπαθούσε το λιοντάρι του Ντανφέρ και έφτασε στα βαθιά γεράματα να ψηφίζει «ΝΑΙ» στο δημοψήφισμα, για να μη φύγουμε από την ΕΕ. Ο χώρος ακολουθεί τη βιβλική εντολή, κάτι σαν «μειώνεσθε και πληθύνεσθε» ή μάλλον το ακριβώς αντίστροφο. «Αυξάνεσθε κι εξαϋλώνεσθε», για να βρείτε τον δημιουργό σας, με μια τελευταία έφοδο -με τη Ρίτα Χέιγουορθ- στον ουρανό.

Μην είναι η φασέικη αλλεργία προς κάθε τι συνειδητό κι οργανωμένο;
-Είκοσι λεπτά περπατάω κι ακόμα να τελειώσει το ΚΚΕ...
Η κόλασή μας/της είναι τα μπλοκ των άλλων. Και δε θα έχει καζάνια στη σειρά, αλλά μια μαραθώνια πορεία, με κόκκινα μπλοκ κατά μήκος, από τον Μαραθώνα ως το Καλλιμάρμαρο. Να τους βρίσκει σε κάθε βήμα και να της ρίχνουν τρικάκια στις πληγές.
-Έχουν πάρει τη μικροφωνική και λένε τα δικά τους...
Ναι, για να ακούγεται κάτι σωστό. Και δε λέμε μόνο τα δικά μας -και πολύ δημοκρατικοί είμαστε, αν θες να ξέρεις. Η κόλασή τους εκτός από κόκκινα μπλοκ θα έχει και μεγάφωνα με την ανακοίνωση της ΚΝΕ για το Πολυτεχνείο, σε όλη τη μαραθώνια διαδρομή.

Μην είναι οι αναμνήσεις μας, που είναι αμείλικτες;
Δεν είμαστε δα τόσο παλιοί -ίσως πάλι να είμαστε και δεν το ξέρουμε, αλλά όχι και βετεράνοι. Κι όμως, έχω να το λέω πως έχω προλάβει τριήμερο με την Πατησίων γεμάτη τραπεζάκια, από άκρη σε άκρη, να στρίβουν στη Στουρνάρη και να φτάνουν στην άλλη είσοδο. Κι έχω προλάβει τη ΔΑΠ να θέλει να καταθέσει στεφάνι, έστω πετώντας το σαν δίσκο από μακριά, για να γλιτώσει τις μπούφλες απ’ το αριστεροχώρι. Κι όμως, τη λύση την είχε δείξει ο Θάνος Πλεύρης, όταν έκανε αξημέρωτη καταδρομική στα Εξάρχεια, μιλώντας στην κάμερα σιγά και προσεκτικά, σαν ρωμαϊκή περίπολος στο γαλατικό δάσος, χωρίς να δίνει δικαιώματα, μες στα ξημερώματα.
Να ’ταν Νοέμβρης και Σαββάτο, σαν θα γύριζα -όπως τότε, το ’73...

Μην είναι οι μπάτσοι που σου ψάχνουν το σακίδιο και σε κάνουν να νιώθεις πάλι νέος κι επικίνδυνος; Που κάνουν προσαγωγές, για να φοβίσουν τον κόσμο -σε αυτό το πλευρό της ιστορίας να κοιμούνται- και να τον κρατήσουν μακριά, να κοιτάζει ήσυχος τη δουλειά του, όπως κάποτε; Μιλάμε για το σώμα που πέτυχε να γίνει πιο αυταρχικό κι αντιπαθητικό από τον στρατό, εν μέσω της στρατιωτικής χούντας. Και γιορτάζει τη δική του επέτειο, με έργα -προσαγωγές, τραμπουκισμόυς κτλ. Αν η πολιτική του ηγεσία πιστεύει όντως πως το Πολυτεχνείο έχει πεθάνει, ας ενημερώσει τουλάχιστον τους αστυνομικούς, να μη χτυπιούνται μόνοι τους -και βασικά να μη χτυπάνε τον κόσμο.

Μην είναι τελικά το ΚΚΕ, που είχε και γενέθλια ανήμερα της επετείου;
Ναι, μονολεκτικά και ολογράφως, με τρία κόκκινα γράμματα. Που μπορεί να είναι και από το αίμα των αγωνιστών που έδωσαν τη ζωή τους, για να νικήσει η ζωή -όχι στη μετά θάνατον ζωή, αλλά σε τούτη τη γη που την πατούμε.

Μπορεί κάποιος να πιστεύει πως το Πολυτεχνείο δεν ανήκει στους Κνίτες -και σε κανέναν άλλον εξάλλου- να μην τους συμπαθεί πολιτικά ή αισθητικά, να πιστεύει ότι έρχονται για να το καπελώσουν κτλ. Οφείλει να σκεφτεί όμως: τι θα ήταν το Πολυτεχνείο σήμερα χωρίς την ΚΝΕ; Ένα κουτσουράκι, τόσο δα μικρούτσικο -ούτε καν κοντόξυλο για τα ντου. Ένα τριήμερο χωρίς παλμό και κόσμο. Μια μικρής εμβέλειας εκδήλωση, που αν την αναλύαμε, θα μας έμεναν στο τέλος μια πέτρα, μια κατάληψη και ένας ασφαλίτης, που σημαίνει πως με αυτά τα υλικά μπορείς να το (ξανα)διαλύσεις. Ή απλά να φέρεις έναν Αρασίτη, που τα διαλύει όλα με τα αναλυτικά του εργαλεία.

Όσοι κατεβαίνουν κάθε χρόνο στο Πολυτεχνείο, οφείλουν στο ΚΚΕ μια σιωπηλή ευγνωμοσύνη, κι ας μην το ξέρουν. Ακόμα και αυτοί που ξέρουν πως ο μόνος δρόμος είναι να στοιχηθούν πίσω από τα παιδιά -δηλαδή τα μπλοκ μας- για να γλιτώσουν από τη γιούχα και πιο άγριες αντιδράσεις. Και πάνω από όλους όσοι δεν το συμπαθούν, αλλά χωρίς αυτό θα είχαν ξεπέσει σε συμμαχίες και παναριστερά μέτωπα, για να μη νικήσει η Δεξιά -μερικοί το κάνουν και τώρα, άλλωστε. Αν δεν υπήρχε το ΚΚΕ σήμερα, θα έπρεπε να το επανεφεύρουμε και να το επανιδρύσουμε -αλλά είδες τι περιπέτειες περνάει η επανίδρυση σε μια σειρά χώρες -καλή ώρα σαν την Ιταλία.

Εδώ το Πολυτεχνείο, εκεί το Πολυτεχνείο, πού είναι το Πολυτεχνείο;

Δεν είναι στους λόγους και τις ανακοινώσεις, στις ξύλινες γαλιφιές των επισήμων, στο φωτοστέφανο που του φορούν για να το φέρουν στα μέτρα τους και να ρουφήξουν κάθε ζωντανό χυμό από μέσα του. Το Πολυτεχνείο ζει στους αγώνες της γενιάς μας, αλλά βασικά της τάξης μας, σαν τη σημερινή απεργία. Σε κάθε αγώνα που τον συκοφαντούν, τον αποσιωπούν αλλά δεν μπορούν να τον εξαφανίσουν. Ζει και αναπνέει στον δρόμο, που είχε τη δική του ιστορία και συνεχίζει να τη γράφει, όταν τον κατακτούν οι μάζες. Κι είναι μονόδρομος για όσους έχουν ερωτευτεί μια χρονολογία -το ’17 ή το ’73- και έχουν βαρεθεί να προσμένουν τον πυκνό ιστορικό χρόνο να συμπυκνωθεί σε πιο ενδιαφέρουσες εποχές και γεγονότα.

Ο μόνος δρόμος δεν είναι πίσω απ’ τα παιδιά, αλλά μαζί τους. Για να νικήσουμε την πραγματική κόλαση και να χτίσουμε έναν άλλο επίγειο κόσμο, που δε θα είναι παράδεισος χωρίς αντιφάσεις αλλά μπορεί να είναι στο μπόι των ονείρων μας.

Υγ: στους φαντάρους που δε φοβήθηκαν και την Παλαιστίνη που δε λυγίζει.

Η χούντα του κεφαλαίου δεν τελείωσε το ’73 - Ούτε το ’74

Μια εκδήλωση με την Αλέκα έχει πάντα ενδιαφέρον, είτε συμφωνεί κανείς είτε διαφωνεί με τις επεξεργασίες του ΚΚΕ. Μισό λεπτό, όμως, ντεζαβ(ο)ύ. Θυμάμαι να γράφω τα ίδια τις προάλλες για τον Ελισαίο -για όλους τα ίδια λες, Απολίθωμα. Αυτό που αλλάζει όμως είναι η τεκμηρίωση.

Η Αλέκα δείχνει την αξία της όταν μιλάει εκτός κειμένου, ενίοτε και εκτός θέματος ή έτσι νομίζουν όσοι δεν την ξέρουν και δεν προσέχουν πολύ. Εκεί που φαίνεται να το απλώνει, να ξεχειλώνει, να χάνεται ο ειρμός, εκεί που πάει να σβήσει, κάνει μια ντρίπλα μαγική (σαν την Αργεντινή του Μέσσι), προσφέροντας θέαμα και ουσία, δηλαδή ατάκες και περιεχόμενο. Κι η αναφορά στην ντρίπλα δεν είναι υποτιμητική, για πολιτικάντικα τεχνάσματα. Απλώς μια μικρή ωδή στη λατρεία της Αλέκας για το ποδόσφαιρο.

Η Παπαρήγα η καλή είναι πολύ καλή με τα παιδιά, νταντεύει πρόθυμα όσα βρέφη βρεθούν στον διάβα της, σαν τη γιαγιά που τους λέει ιστορίες για να την ακούν με ανοιχτό στόμα. Κι η εν λόγω περίσταση είχε σαφείς ομοιότητες, με τη διαφορά πως οι ιστορίες ήταν από την κρύπτη του κινήματος, μιλούσαν για την Ιστορία με γιώτα κεφαλαίο, σε ενήλικα παιδιά, που είναι όμως πολιτικά νήπια, στα πρώτα βήματα της διαδρομής τους και βλέπουν δικαίως την Αλέκα με δέος.

Κι εσύ, Απολίθωμα, τι έκανες για να στηρίξεις τη (νέα) ηγεσία της Αλέκας; Κράτησα πρόχειρες σημειώσεις εν είδει ανταπόκρισης από όσα είπε στην εκδήλωση στη Νομική για τα 50 χρόνια από τη Μεταπολίτευση -ήθελα να πω την επαναφορά της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Κι αν είχε καταγραφεί σε βίντεο, θα το μελετούσα για να μην έχω το άγχος πως μεταφέρω κάτι στο περίπου και το στρεβλώνω ακούσια, λόγω έλλειψης ακριβολογίας ή των συμφραζόμενων. (Αλλά μόλις με ενημερώνουν από το κοντρόλ ότι έχει βγει ολόκληρο το κείμενο της εισηγητικής ομιλίας της στο portal, οπότε όσοι θέλουν ας ανατρέξουν εκεί, χωρίς άγχος).

Ας δούμε λοιπόν κάποια βασικά σημεία.

Η μετάβαση στην αστική δημοκρατία ήταν προϊόν συναινετικού συμβιβασμού μεταξύ της χούντας και πολιτικών στελεχών της αστικής σκηνής, με επικεφαλής τον Καραμανλή τον πρεσβύτερο -αναγκαία η διευκρίνιση σε τέτοιες ηλικίες. Ωστόσο, η χούντα ήταν ήδη απονομιμοποιημένη στη συνείδηση του λαού. Κι αν είχε πέσει από τη δική του πάλη, οι εξελίξεις θα ήταν διαφορετικές.

Η δικτατορία βρήκε τελείως απροετοίμαστο το λαϊκό κίνημα και κυρίως την οργανωμένη πρωτοπορία του. Ο βασικός λόγος που επιβλήθηκε ήταν η βαθιά κρίση του αστικού πολιτικού συστήματος και η ανάγκη εκσυγχρονισμού του, που απέφερε την κατάργηση του θρόνου και δύο νέα κόμματα με διαφορετικά χαρακτηριστικά, σε μια νέα φάση καπιταλιστικής ανάπτυξης -κεϊνσιανές κρατικοποιήσεις και μια σειρά μεταρρυθμίσεις, που θεωρήθηκε λανθασμένα ότι είχαν προοδευτικό, φιλολαϊκό πρόσημο.

Η χρήση του όρου «μεταπολίτευση» είναι αποπροσανατολιστική. Στην επέτειο των 50 χρόνων, τα αστικά κόμματα υμνούν το «κράτος δικαίου», το «κράτος πρόνοιας», την αστική δημοκρατία και στηλιτεύουν την «παραβίασή» της -τότε από τους Συνταγματάρχες ή σήμερα από την κυβέρνηση της ΝΔ. Αλλά το κράτος έχει πάντα ταξικό περιεχόμενο και η δικτατορία του κεφαλαίου έχει συνέχεια με διάφορες μορφές -δημοκρατικές ή δικτατορικές.

Η χούντα ακολούθησε την ίδια πολιτική σε δυο κρίσιμους τομείς -τις διεθνείς σχέσεις και την οικονομία, δρώντας με συνέπεια υπέρ των μονοπωλίων. Σύντομα οι αντιδράσεις του αστικού πολιτικού κόσμου καταλάγιασαν, καθώς η κυρίαρχη τάξη είδε τα συμφέροντά της να διασφαλίζονται. Ας σημειωθεί, επίσης, ότι μέτρα καταστολής όπως οι εξορίες - εκτοπίσεις και οι φάκελοι κοινωνικών φρονημάτων, προϋπήρχαν της χούντας.

Αυτό δε σημαίνει πως εξισώνουμε τη χούντα με την αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία, όπου το κίνημα έχει σχετικά περισσότερη ελευθερία να δράσει. Δε θεωρούμε όμως την τελευταία ως απαύγασμα δημοκρατίας. Σημειωτέον ότι η Χρυσή Αυγή αναδείχθηκε (και) μέσω εκλογικών διαδικασιών, ότι η δικτατορία του Μεταξά επικυρώθηκε από το αστικό κοινοβούλιο -με πλήρη συναίνεση των δύο μεγάλων συνασπισμών- και ότι ο Χίτλερ ανήρθε στην εξουσία με εκλογές. Επιπλέον, η ναζιστική διακυβέρνηση είχε -για τους δικούς της πολεμικούς σκοπούς- αρκετά στοιχεία κεϊνσιανισμού, ενισχύοντας το συμπέρασμα πως η δικτατορία του κεφαλαίου είναι ανεξάρτητη από την απόχρωση της εκάστοτε κυβέρνησης -δεξιάς, «αριστερής» κτλ.

Η αστική τάξη προτιμά την αστική δημοκρατία, που της παρέχει ευρεία πολιτική νομιμοποίηση, χωρίς να απεμπολεί τα εργαλεία της κρατικής καταστολής.

Το ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι κόμματα που μπορούσαν να κάνουν καλύτερα τη δουλειά των αστών, ξεγελώντας κάποια λαϊκά στρώματα ότι είναι τάχα προοδευτικά. Σήμερα παρουσιάζονται δυσκολίες στη δικομματική εναλλαγή και τη συγκρότηση του σοσιαλδημοκρατικού πόλου, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ έχει γίνει έξι κομμάτια. Δεν τον διέλυσε όμως ο Κασσελάκης -αλίμονο αν ένα μόνο άτομο μπορεί να διαλύσει ένα κόμμα. Ο ΣΥΡΙΖΑ εκφυλίστηκε γιατί ανέλαβε την ευθύνη να διασώσει το σύστημα, σε μια δύσκολη καμπή. Όσοι λένε σήμερα ότι δεν υπάρχει αντιπολίτευση, το κάνουν συνήθως εκ του πονηρού. Η μόνη πραγματική αντιπολίτευση είναι στους δρόμους και είναι η άνοδος της ταξικής πάλης.

Τα αστικά κόμματα καταθέτουν σειρά «ρεαλιστικών, κοστολογημένων» προτάσεων. Δηλαδή αντιλαϊκών. Με αυξήσεις που δεν ξεπερνούν το ένα ευρώ/μέρα -δεν έχουν πρόβλημα να δώσουν μερικά ψίχουλα, εφόσον το λαϊκό εισόδημα είναι κάτω κι από τα επίπεδα του ’09. Παράλληλα, συνεχίζεται η επέλαση των μονοπωλίων της ιδιωτικής εκπαίδευσης -που γιγαντώνεται διαρκώς τις τελευταίες δεκαετίες. Δεν υφίσταται όμως, ούτε μπορεί να νοηθεί κάποιου είδους «ειρηνική συνύπαρξη» της δημόσιας Παιδείας, με την ιδιωτική.

Τα αστικά κόμματα τσακώνονται κυρίως για τα λεφτά του Ταμείου Ανάκαμψης -σε ποια τσέπη και ποιον όμιλο θα καταλήξουν. Δε λένε ούτε λέξη όμως για το σφαγείο του πολέμου, τις υπέρογκες δαπάνες, τη μετατροπή σχεδόν όλων των λιμανιών σε πολεμικά ορμητήρια. Η σημερινή κατάσταση θυμίζει έντονα τον Μεσοπόλεμο, όταν την παγκόσμια κρίση τη διαδέχτηκε ο παγκόσμιος πόλεμος -ως διέξοδος για τις αστικές τάξεις. Σήμερα τα σύννεφα πυκνώνουν επικίνδυνα, όχι γιατί τάχα δεν υπάρχουν κεφάλαια για επενδύσεις, αλλά γιατί αυτά λιμνάζουν αναξιοποίητα και δημιουργούν το έδαφος για μια νέα συγχρονισμένη οικονομική κρίση.

Στον δεύτερο γύρο τέθηκαν ενδιαφέροντα ερωτήματα, πχ για την ντε φάκτο νομιμοποίηση του ΚΚΕ -και πώς επιτεύχθηκε-, για το (εσωχουντικό) πραξικόπημα του Ιωαννίδη, για το Κυπριακό και την αστικοποίηση του ΑΚΕΛ, για το πόσο δημοκρατικά διαμορφώνεται η κοινή γνώμη σε μια αστική δημοκρατία, με την τυπική ισότητα των πολιτών και κάθε γνώμης.

Απαντώντας, μεταξύ άλλων η Αλέκα είπε:

-για την εμπειρία της επί χούντας ως λογίστρια σε ένα μαγαζί της Ερμού και για μια απεργία των εμποροϋπαλλήλων για το ωράριο, που δείχνει πως το κίνημα θα είχε πολύ μεγαλύτερα περιθώρια αντίδρασης -αν ήταν κατάλληλα προετοιμασμένο και προσανατολισμένο- το ’67, πριν δηλαδή σταθεροποιηθεί το καθεστώς της δικτατορίας.

-για το ΚΚΕ που ποτέ δε συμβιβάστηκε, ποτέ δε δείλιασε να δώσει μια μάχη, ακόμα και όταν η στρατηγική του είχε κάποια προβληματικά στοιχεία (περί εθνικής αστικής τάξης κτλ).

-για τα συνθήματα που ακούστηκαν στην πόλη της Βαλένθια -el pueblo salva al pueblo- αντιγράφοντας ίσως τα αντίστοιχα δικά μας.

-για την ιμπεριαλιστική πυραμίδα -ας την πούμε έτσι-, την άνοδο περιφερειακών δυνάμεων όπως η Νιγηρία και την παρουσία της Ρωσίας, που είναι μια σημαντική ιμπεριαλιστική δύναμη. Αν δεν κάνω λάθος, είναι η πρώτη φορά που αναφέρεται ανοιχτά ως τέτοια κι όχι πχ ως μέλος του υπό διαμόρφωση πόλου των BRICs ή στο πλαίσιο του σφοδρού καπιταλιστικού ανταγωνισμού της με τον ευρωνατοϊκό ιμπεριαλισμό.

-για το ΚΚΕ που έπαψε να υποστηρίζει τη θέση του ΑΚΕΛ για διζωνική, δικοινοτική Ομοσπονδία, εκτιμώντας πως οδηγεί αντικειμενικά σε μια μορφή συνομοσπονδίας, συνεπώς σε δυο διαφορετικά κράτη χωρίς υπόσταση και κατ’ επέκταση σε μια πιθανή απορρόφησή τους -με διπλή ένωση.

-για αυτό που είδε ο κόσμος στον ΣΥΡΙΖΑ και δεν το είδε στο ΚΚΕ την περίοδο 2012-15: μια κυβερνητική πρόταση, που ευτυχώς δεν την στηρίξαμε, γιατί θα ήμασταν για κρέμασμα -και θα είχαμε περάσει μόνοι μας τη θηλιά. Το πρόγραμμα του ΚΚΕ δε μιλούσε για συμμετοχή σε μια αστική κυβέρνηση. Δεν αρκεί όμως να έχεις μια θέση, αν δεν την συζητάς με τον κόσμο, και πρέπει όλοι να μελετήσουν τη σοβαρή αυτοκριτική που έκανε σχετικά η κετουκε στο 19ο Συνέδριο.

-Για την πείρα της Αλέκας από την τριβή της με τον κόσμο και πολλούς εργάτες στα εργοστάσια, που παράγουν όλο τον πλούτο αλλά αμφιβάλλουν για τη δύναμη της τάξης τους: Μπορούμε εμείς να γίνουμε εξουσία και να διευθύνουμε την κοινωνία; Άντε ρε...

-για την κρίσιμη απουσία μιας κομμουνιστικής νεολαίας επί 25 χρόνια, από όταν η ΟΚΝΕ απορροφήθηκε από την ΕΠΟΝ. Κι αυτό έχει ιδιαίτερη αξία όταν το σημειώνει μια σφισσα της γενιάς των Λαμπράκηδων, που έζησε από πρώτο χέρι την εμπειρία, τις αντιφάσεις και τους περιορισμούς εκείνης της μορφής, και την ανάγκη να γίνει η ΚΝΕ από το μηδέν, μες στα σκοτάδια της χούντας και της κρίσης του Κόμματος.

-Για τη γραφομηχανή που χρησιμοποιεί -εκτός και αν το ’πε χαριτολογώντας- και τα γράμματα που δεν μπορεί να βγάλει πια. Στο κλείσιμο έκανε και μια υπενθύμιση -όχι απλώς ευχή- πως θα ξαναβρεθούμε, στο Πολυτεχνείο και την απεργία.

Η κε του μπλοκ από την πλευρά της είχε διάφορες σκέψεις, συνειρμούς και προβληματισμούς, αλλά προτίμησε να τους κρατήσει για μια άλλη περίσταση, με περισσότερους συνομήλικους παρόντες. Αυτή έγινε κυρίως για τα παιδιά της ΚΝΕ από τη ΝΟΠΕ, που είχαν προτεραιότητα.

Ρίχνω απλώς μερικά ερωτήματα προς μελλοντική διερεύνηση;

Μπορούσε να γίνει με άλλον τρόπο ο αστικός εκσυγχρονισμός της πολιτικής σκηνής;
Μπορεί να δούμε και στην εποχή μας κάποιο πραξικόπημα για τον ίδιο λόγο;
Γιατί δεν ήταν αρκετή για τον απαιτούμενο εκσυγχρονισμό η στήριξη μιας κυβέρνησης της ΕΚ, που είχε ισχυρό λαϊκό έρεισμα και είχε επιμέρους βασικές διαφωνίες με το Παλάτι;
Υπήρχε επαναστατική κατάσταση το ’74; Έπρεπε/μπορούσε να τεθεί ζήτημα εξουσίας;

Και ως κατακλείδα, κάτι σχετικά με τις δύσκολες ισορροπίες ανάμεσα σε διάφορα εύκολα δίπολα.

Η «ανωμαλία» της επταετίας ήταν το κλειδί για την ομαλή αναπαραγωγή της αστικής κυριαρχίας. Αλλά η χούντα δε θα μπορούσε να σταθεί ούτε μέρα χωρίς τη στήριξη του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Είναι απολύτως σωστό και αναγκαίο να αναδεικνύονται οι εσωτερικές αιτίες που οδήγησαν στο πραξικόπημα, χωρίς όμως να βγαίνει λάδι ο ιμπεριαλισμός των ΗΠΑ -ένα άθλημα στο οποίο διαπρέπουν πχ οι ανακοινώσεις του ΣΥΡΙΖΑ, από όταν έγινε υπεύθυνη κυβερνητική δύναμη, μέχρι σήμερα που πιθανότατα παύει να έχει αυτόν τον ρόλο.

Ένα άλλο δίπολο: οι παλιοί αγωνιστές επιμένουν πως δεν πρέπει να ευτελίζουμε ως όρο τη χούντα, με την κατάχρησή του για ασήμαντες αφορμές. Και θεωρούν συχνά πως όσοι φωνάζουν το σύνθημα «η χούντα δεν τελείωσε το ’73» δεν έζησαν τι ακριβώς ήταν για να εκτιμήσουν τι κατακτήσαμε με τη Μεταπολίτευση και τι σημαίνει να μην έχεις παντού τον χαφιέ που μας ακολουθεί.

Κι ίσως έχουν δίκιο. Αλλά όσοι φωνάζουν αυτό το σύνθημα, ξέρουν καλά πως αυτό που ζουν δεν είναι η δημοκρατία που τους διαφημίζουν -μέχρι και ο χλιαρός, ρηχός Πορτοκάλογλου έγραφε: χούντα δε γνωρίσαμε, ούτε δημοκρατία. Και ίσως όλος αυτός ο κόσμος -που φωνάζει το σύνθημα- να προσεγγίζει διαισθητικά τη θέση του ΚΚΕ για το αστικό κράτος και τη δικτατορία του κεφαλαίου, που έχει συνέχεια.

Στο Πολυτεχνείο θα ήταν πιθανότατα τυχοδιωκτισμός να τεθεί ζήτημα εξουσίας. Οι φοιτητές θεωρούσαν προβοκάτορες όσους έγραφαν απογειωμένα συνθήματα -πχ κάτω το Κράτος και το Κεφάλαιο. Στον αντίποδα, ήταν θεμιτό και απαραίτητο να υπάρξει ρήξη με τη γραμμή συναίνεσης (του Ρήγα και άλλων) στην απόπειρα «φιλελευθεροποίησης» της χούντας, που στόχευε στη μακροχρόνια εδραίωσή της, με δημοκρατικό μανδύα.

Κατά συνέπεια, η σωστή γραμμή δεν είναι το μίζερο κυνήγι του «εφικτού», ούτε όμως το πιο τολμηρό - προχωρημένο σύνθημα, που «κερδίζει» όλα τα άλλα. Η σωστή γραμμή περνάει μέσα από την ανάλυση της κατάστασης και από στόχους που συσπειρώνουν τον λαό, για να ανεβάσουν τις διαθέσεις του, το κριτήριό του και την αγωνιστική του πείρα. Κι αυτό μπορεί να ακούγεται εύκολο στα λόγια, αλλά είναι από τα πιο δύσκολα καθήκοντα στην πράξη.

Ίσως όλα αυτά απαιτούν ειδική ανάλυση, αλλά και περισσότερο χώρο, οπότε καλύτερα να μείνουν για μια άλλη μελλοντική ανάρτηση.