Αντιθεσμοί και αλληλεγγύη

Βλέπω ότι έχει επέλθει ένας κορεσμός με τα θεωρητικά. Θα γράψω κάτι ακόμα σχετικό με τη συζήτηση που ακολούθησε στον όμιλο κι από το επόμενο κείμενο αλλάζω τροπάρι.

Όλα ξεκίνησαν απ’ τη ταμπέλα των ζαπατίστας και κατέληξαν στους αντιθεσμούς.
Είναι οι αντιθεσμοί τακτικό μέσο που προωθεί το σκοπό μας; Κι από πότε η αλληλεγγύη είναι έξω από τη λογική της αριστεράς (και βασικά των κομμουνιστών, για να συνεννοούμαστε);

Αντίλογος (όχι της πάτρας):
Από τότε που έγιναν αυτοσκοπός. Κι από πότε η φιλανθρωπία είναι ο κοινωνικός σκοπός, το ιδεώδες των κομμουνιστών; Ήταν κι η μητέρα τερέζα αντιθεσμός; Αυτά μπορεί να τα κάνει κι η εκκλησία κι είναι σε κάθε περίπτωση ενσωματώσιμα.
Μπορεί να τα καπελώσει κι ο βαλέσα ή ο βοϊτίλας που έβαλε το αλάθητό του να συγκρουστεί με τη σοβιετική ορθοδοξία.

Θυμίζει λίγο την κουβέντα για το ρεφορμισμό. Κι εκεί βρίσκεται κι όλη η ουσία. Ο λογικός τους πυρήνας μπορεί να μας κλείσει σε μικρές κοινότητες και νησίδες σοσιαλισμού που αποφεύγουν να συγκρουστούν αποφασιστικά με το καπιταλιστικό αρχιπέλαγος κι επιδίδονται σε έναν πόλεμο χαρακωμάτων τα οποία πέφτουν ένα-ένα στα χέρια μας. Και μια μέρα όλοι οι συνασπισμένοι θα μπουν στο πασόκ και θα ‘μαστε εξουσία σύντροφε κωνσταντόπουλε. (Ακραίος συνειρμός με ένα παλιό σκετσάκι του αμαν για το βούγια).

Σημασία βέβαια έχει ποιος κάνει τι και με τι σκεπτικό. Γιατί φιλανθρωπία κάνει κι η εκκλησία αλλά δεν είναι το ίδιο με τη δική μας αλληλεγγύη. Άλλος σκοπός, άλλη ποιότητα. Κι οι μικρές νίκες στο σήμερα, παρμένες ξεχωριστά είναι σκέτα παυσίπονα και μέτρα ασπιρίνες. Βαλμένες όμως σε ένα συνολικό σχέδιο, μπορούν να ανοίξουν δρόμους και προοπτικές.

Όταν γελάμε με το επιχείρημα για τις επιτροπές αλληλεγγύης του εαμ στην κατοχή περισσότερο γελάμε με αυτούς που το λένε, όταν τους φανταζόμαστε στη θέση του εαμ. Κι όταν ο χολογουέι αναφέρει την ταμπέλα των ζαπατίστας, γελάς είναι η αλήθεια λίγο με το περιεχόμενο, που είναι πιο αστείο αν το μεταφράσεις στα ελληνικά –κακιά κυβέρνηση μείνετε έξω. Πιο πολύ γελάς όμως με τον ίδιο τον χολογουέι που το ανάγει σε πρότυπο. Ειδικά αν τον βλέπεις ζωντανά, να κάνει τα χορευτικά του.

Ποια πρακτική σημασία έχουν όλα αυτά όμως; Πάνω απ' όλα απαντάνε σε μια άμεση ανάγκη. Να ζήσουμε διαφορετικά, να σπάσουμε το μίζερο πλαίσιο που μας εσωκλείει. Να ανακαλύψουμε εκ νέου αξίες σαν τη συντροφικότητα, την ανθρωπιά και την αλληλεγγύη που χάθηκαν πίσω από τοίχους κι οθόνες. Είναι μια απάντηση στην αλλοτρίωση, μια αντίδραση που μπορεί να γίνει και θετική δράση.
-Μα από μόνο του δεν οδηγεί κάπου. -Σάμπως οδηγούν τα άλλα; Άστο να πάει ρε σύντροφε.

Ζητούμενο είναι να μην τα κάνουμε φαντασιακά ή στο μικρόκοσμό μας. Όχι απλώς να μην πάνε αντιπαραθετικά, αλλά να δέσουν σε μια προοπτική. Να μην κάνουμε πράγματα στο περιθώριο που μας αφήνει το σύστημα, αλλά κάτι που θα μας δείχνει τα όριά του και την ανάγκη να συγκρουστούμε με αυτό.

Το εγχείρημα των ζαπατίστας είναι ρομαντικό και γοητευτικό σαν ουτοπία. Η κοινωνικοποίηση της φτώχειας καταλήγει μακροπρόθεσμα στην αναβίωση όλων των παλιών βρωμιών της ταξικής κοινωνίας. Κι αυτό χωρίς καμιά διάθεση μηδενισμού του σπουδαίου αγώνα που κάνουν.

Ουτοπιστές είναι κι όσοι προσπαθούν μηχανιστικά να μεταφέρουν αυτούσιο το μοντέλο των ζαπατίστας στις δυτικές κοινωνίες. Τα βέλη της κριτικής δεν αφορούν αυτούς που αγωνίζονται θαρραλέα, αλλά αυτούς που πλασάρουν την ουτοπία ως διέξοδο με θεωρητική τεκμηρίωση που θυμίζει ουτοπικό σοσιαλισμό του 19ου αιώνα.

Αν υπάρχει παρόλα αυτά κάτι που ζηλεύουμε σε αυτή την ουτοπία και θέλουμε να μεταφέρουμε στη δική μας πραγματικότητα είναι η αλληλεγγύη και το κοινοτικό κεκτημένο, το οποίο έχει χαθεί στις μέρες μας. Ο αστικός τρόπος ζωής διέλυσε την κοινότητα κι άφησε μια γλυκιά ανάμνηση που μας βαραίνει με την απώλειά της.

Κι αυτό που μοιάζει μαρξιστικά παράδοξο, ή έστω αντιφατικό είναι πως όλες οι παλιές βρωμιές της ταξικής κοινωνίας δεν αναπτύχθηκαν στο έδαφος της φτώχειας που κοινωνικοποιήθηκε. Η αλληλεγγύη έσπασε ακριβώς πάνω στο έδαφος μιας σχετικής ευημερίας κι επάρκειας αγαθών που προώθησε τον αστικό τρόπο ζωής μαζί με την αποξένωση και την εξατομίκευση. Έφερε στο προσκήνιο την εργατική αριστοκρατία και την ενσωμάτωση κι έσπασε κάθε κοινοτικό και συλλογικό δεσμό.

Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές και στον χώρο της ελλάδας. Ο έντονα κοινοτικός χαρακτήρας της υπαίθρου όπου αναπτύχθηκε κατά πρώτο λόγο το αντάρτικο. Τα έντονα κοινοτικά κατάλοιπα των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων, μέχρι να γίνει κυρίαρχο φαινόμενο η αστυφιλία που έκανε τις πόλεις στρατόπεδα αποξένωσης κι αντί για μαζικές συνειδήσεις προωθεί μαζικά την αποχαύνωση και την ιδιώτευση.

Αυτά είναι στοιχεία κι αξίες που καλούμαστε να ξαναβρούμε και να τους ξαναδώσουμε νόημα σε καινούριο έδαφος. Όχι στη βάση της ισοπεδωτικής ισότητας της κοινότητας και της εκ των πραγμάτων αλληλεγγύης των απελπισμένων. Αλλά στη βάση αυτόνομων, δυναμικών προσωπικοτήτων που ξεφεύγουν από το στείρο ατομισμό και παλεύουν να γίνουν κοινωνικές ατομικότητες μέσα σε άλλα πλαίσια, όπου η ανάπτυξη του ενός θα είναι προϋπόθεση για την ανάπτυξη της προσωπικότητας του άλλου. Κι ο καθένας μας θα βρίσκει στο σύνολο ένα συμπλήρωμα του εαυτού του κι όχι την κόλαση των άλλων που τον εμποδίζει να αναπτυχθεί ολόπλευρα.

Αυτό μοιάζει εν μέρει αντιφατικό. Ο κομμουνισμός φαίνεται σαν μια ιδέα που καλούμαστε να ασπαστούμε κι όχι αναγκαιότητα που απορρέει από τη φυσική ροή των πραγμάτων. Από την άλλη είναι μια συνειδητή επιλογή, μία δυνατότητα από το φάσμα επιλογών της νομοτέλειας που έχουμε μπροστά μας. Ο άνθρωπος στο στάδιο της ωριμότητάς του καλείται να βαδίσει αυτό το δρόμο συνειδητά και να πάρει την τύχη στα χέρια του. Είναι ελεύθερος να επιλέξει, δηλαδή να συνειδητοποιήσει την αναγκαιότητα των καιρών μας για σοσιαλισμό.
Αλλιώς του μένει η εναλλακτική της βαρβαρότητας.