Κι η αντίστροφη μέτρηση έχει αρχίσει

Όχι, όχι αυτό δεν είναι τραγούδι/ είναι η τρύπια στέγη μιας παράγκας/ είναι η γόπα που μάζεψε ένας μάγκας/ και ο χαφιές που μας ακολουθεί

Όχι, δεν είναι ανασκόπηση. Δεν είναι ένα κείμενο τύπου «24 γαμάτα πράγματα που έμαθα τη χρονιά που μας πέρασε». Ούτε έχει ψαγμένους συμβολισμούς με τα ισάριθμα γράμματα του αλφάβητου, που είναι δύο φορές το δωδεκάθεο -τυχαίο; Στιγμή του αναγκαίου και αυτό;

Όχι, όχι αυτό δεν είναι τραγούδι, ούτε το «πολυαναμενόμενο βιβλίο του Νιόνιου», που έβαλε νιονιό, αγάπησε το σύστημα και τον χαφιέ που τον ακολουθεί. Είναι απλώς μερικές ψηφίδες, μεταμοντέρνα ερριμμένες, για όποιον τυχόν τις βρει χρήσιμες. Και μοιάζει με το 24άρι χρονόμετρο στο μπάσκετ, που κυλάει αντίστροφα μόλις πιάσεις την μπάλα, υπό τους ήχους του τιρινίνι, του Καρβέλα και της Βίσση, που δεν είναι λύση, αλλά ακόμα γεμίζει στάδια, γιατί κατά βάθος ποτέ δεν ξεπεράσαμε τη δεκαετία με τις βάτες και τις περμανάντ -ουδέν μονιμότερο.

24. Κάτι σάπιο κινείται στο βούρκο της γραφειοκρατίας και τα πλάσματα του βάλτου στρέφονται το ένα ενάντια στο άλλο. Ο αιώνιος -σαν τον Γιουλ- Παναγόπουλος στοχοποιεί τον -επίδοξο διάδοχο- Καραγεωργόπουλο και στηρίζει υπόγεια άλλα ψηφοδέλτια, όπως στην ΟΤΟΕ, που έγινε κομπρεμί με τη ΔΑΚΕ. Αλλά η καλή, ανεξάρτητη ΕφΣυν πέτυχε λαβράκι πως όλα αυτά έχουν την ανοχή -αν όχι τη στήριξη- του ΠΑΜΕ. Τα κόμπλεξ και ο βήχας δεν κρύβονται.

23. Τι πιάνουν οι κεραίες της κε του μπλοκ για τον μικρόκοσμο του εξωκοινοβουλίου; Ότι η Αρις έχει εσωτερικά ζητήματα και ίσως επίκειται άλλη μια διάσπαση, ανάμεσα στους φόλα (φιλο)ΚΚΕ και όσους θέλουν αποστάσεις και προσχήματα. Ναι αλλά με ποιους είμαστε; Άσπρη Αρις, μαύρος γάτος, το θέμα είναι να πιάνει τα ποντίκια που εγκαταλείπουν το καράβι και να χτίζεται η κοινωνική συμμαχία. Τι έχουν να χωρίσουν λευκοί και νέγροι γάτοι;

22. Πόσο ευρύχωρο (λαρτζ) είναι αυτό το κόμμα -και η συμμαχία του! Το τελευταίο διάστημα ήταν καλεσμένοι σε ημερίδες και επιστημονικά συνέδρια, μεταξύ άλλων: ο Σαραντάκος -γνωστός και από παλιότερα σχόλιά του στο μπλοκ που αυτοδιαγράφηκαν όπως τα μηνύματα του Κουίμπι στον Σαΐνη- και ο πάλαι ποτέ σοβιετικός κυριούλης, που είχε γράψει και ένα άρθρο στον Ρίζο. Ο μεν πρώτος είναι δηλωμένο μέλος της ΝεΑΡ, δηλαδή της μνημονιακής, νατοϊκής αριστεράς, που επιστρέφει οσονούπω στον ΣΥΡΙΖΑ, ψάχνοντας τη μεγάλη αγκαλιά του νέου σοσιαλδημοκρατικού πόλου -δηλαδή του ΠΑΣΟΚ. Ενώ ο δεύτερος στηρίζει στα κρυφά και Μητροπάνο, αλλά ουδέποτε δηλωμένα, για να μη χαλάσει καρδιές και δημόσιες σχέσεις.

Αλλά καλώς έγινε και καλώς ήρθαν. Κι άσε τον (πάλαι ποτέ) Σπαρίλα να λέει τα δικά του.

21. Δε θυμάμαι σε ποιο φετινό ανάγνωσμα το διάβασα, αλλά πήγαινε περίπου ως εξής.

-Τι είναι ηθικό/νόμιμο; ρώτησαν σε μια λαϊκή σύναξη τους παρόντες.
-Αυτό που πρέπει να κάνουμε, είπε δειλά ένας χωρικός -ή κάτι αντίστοιχο.
-Και τι σημαίνει έλλειψη ηθικής/νομιμότητας; ήταν η επόμενη ερώτηση.
Αμήχανη σιωπή, που την σπάει μια εξίσου ντροπαλή απάντηση.
-Να μη μας λέει κανείς τι να κάνουμε...

Ελπίζω να μην το διαστρεβλώνω πολύ από μνήμης. Ακόμα κι έτσι, έχει τροφή για σκέψη.

20. Εσείς γνωρίζατε ότι το ιδιόλεκτο ημών των βορείων διαφέρει από αυτό των νοτίων ακόμα και στη νοηματική γλώσσα; Κι ότι έχει μικρές διαφορές -πχ στο ταξί, αν το συγκράτησα καλά; Και πώς διάολο προέκυψαν αυτές οι διαφορές;

Μήπως, επίσης, γνωρίζατε πως πάνω από τα Τέμπη, όταν πέφτει ψύχρα, λέμε ότι «έβγαλε κρύο», ενώ οι σφοι χαμουτζήδες λένε ότι «έβαλε κρύο»; Είναι μια στιγμή παραφροσύνης, να βάζεις σπυράκια από το κακό σου...

Η βεβαιότητα ότι η μαρξιστική μας παιδεία, η συντροφική μας ιδιότητα και η αίσθηση σοβαρότητας που μας διακατέχει εν γένει, θα μας επιτρέψει να βρούμε άκρη και θα μας αποτρέψει από καβγάδες και ακρότητες, όταν τεθεί στο τραπέζι το ζήτημα για τα τυριά και τα κασέρια (όπως λέμε queso στα ισπανικά, kase με ουμλάουτ στα γερμανικά κτλ), είναι μία από τις μεγάλες αυταπάτες που τρέφουμε.
Εκτός κι αν μιλάς με ενδοτικούς ριψάσπιδες -έρχονται οι αθηνέζοι και αλλοιώνουν τον μπολιτιζμό μας.

19. Οι ελιές με μπούκοβο μετράνε πολύ -αν αντέχεις τις πικάντικες γεύσεις. Το think tank θα ήταν πολύ πιο εύηχος όρος ως «χαβούζα ιδεών». Και η Αθήνα θα μπορούσε κάλλιστα να λέγεται Χαβούτζα, κατά το Φαλούτζα. Ευχαριστούμε πολύ, περνάμε στο επόμενο παρατράγουδο.

18. Ο Στεφ Κάρι άλλαξε το μπάσκετ όσο κανείς στον αιώνα μας -και ίσως μόνο γι’ αυτό να αξίζει να μπει στη συζήτηση για το κατσίκι. Αλλά θα έχουμε πάντα το Παρίσι, για να θυμόμαστε πως είναι αμερικανάκι σαν όλους τους άλλους, δηλαδή άκρως αντιπαθής σε συγκεκριμένα συμφραζόμενα. Και το ΝΒΑ δε βλέπεται -στην κανονική διάρκεια και γενικώς- κυρίως γιατί δε γίνεται να αποκτήσει κανείς ρυθμός -από τους παίκτες, ως τους θεατές- με τόσες διακοπές για διαφημίσεις.

Η Ευρωλίγκα αισθάνεται ντιβόσο-ντιβόσο για τα λεφτά και μόνο και στέλνει το φετινό Final Four στ@ μπασκετομάν@ Άμπου Ντάμπι. Ενώ η ΟΥΕΦΑ πανηγυρίζει για το νέο σύστημα διεξαγωγής του ΤσουΛου, γιατί μείωσε λέει τα βαθμολογικά αδιάφορα ματς -εν μέσω γενικής αδιαφορίας. Ή ίσως γιατί εφηύρε ένα δυσνόητο σύστημα που συγκρίνει μήλα με πορτοκάλια και συναγωνίζεται ευθέως αυτό του Nations League.

17. Πέτυχα σε ένα βιβλίο τη φράση «εσάς συμπεριλαμβανομένου» και σκάλωσα. Είναι άραγε λάθος μετάφραση ή μένει πιστή στο γράμμα και το πνεύμα του παραλογισμού του πληθυντικού ευγενείας;

Θα υπάρχει πληθυντικός στον σοσιαλισμό -πέρα από τον πληθυντικό της συλλογικότητας, των μαζικών στόχων και των οργανωμένων ονείρων μας που γίνονται πράξη; Κι είναι ασφαλές κριτήριο, για μια επανάσταση, η κατάργηση των τύπων και της υποτελούς νοοτροπίας του ραγιά που κρύβουν επιμελώς πίσω τους -όπως στη Βαρκελώνη του ’36; Ή μήπως αυτό μένει στους τύπους και χάνει την ουσία -όπως στη Βαρκελώνη του ’36;

16. Narr λέει, στα γερμανικά, σημαίνει παλαβός και ανόητος.

Σε άλλα νέα, το ΠΡΙΝ της ανεξάρτητης αριστεράς απαντά στη δική μας εξαρτημένη και κάποια σχόλια του Ριζοσπάστη για τη Συρία και τους πανηγυρισμούς στο Σύνταγμα για την «απελευθέρωση» -όχι της Αθήνας. Βάζει λοιπόν την ανακοίνωση του ΝΑΡ, την ανακοίνωση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, εξηγεί πόσο ελπιδοφόρα ήταν η αραβική άνοιξη -αλίμονο-, κάνει κριτική στο ΚΚΕ που συντάσσεται λέει με τον εθνικισμό της δικής του αστικής τάξης -της ελληνικής- και καταφέρνει κάτι σπουδαίο και μοναδικό: να μη δει τον ελέφαντα στο δωμάτιο (αν κι εδώ χρειαζόμαστε κάτι πιο εμφατικό, πχ ελέφαντα στο αυτοκίνητο -αλλά με τη στρατηγική στο τιμόνι πάντα), που είναι η στάση του ΣΕΚ, που συμμετείχε ολόψυχα στους πανηγυρισμούς. Οι Σεκίτες δεν υπάρχουν, είναι ηθοποιοί -ή παλιάτσοι ή κάτι αντίστοιχο!

Κάνει δηλαδή ό,τι ακριβώς έκανε και με τη διαβόητη εκλογική στήριξη στον Δούκα, στον δεύτερο γύρο (του δήμου Αθηναίων εννοώ, αν και δεν παίρνω όρκο τι έκαναν ανεπίσημα και στις εκλογές του ΠΑΣΟΚ). Και αν δε βλέπεις πουθενά κανέναν ελέφαντα, δε χρειάζεται να αποδείξεις ότι δεν είσαι/είναι τέτοιος.

Tkt Smart GIFfrom Tkt GIFs

15. Ως πότε παλικάρια;
Ως πότε θα πανηγυρίζουμε (το -με εντός εισαγωγικών) παρδαλές ανοίξεις και τις νίκες του ιμπεριαλισμού ως δικές μας;
Και στον αντίποδα.
Ως πότε θα ξεχνάμε να βλέπουμε ταξικά το εθνικό ζήτημα και θα λέμε μόνο «εκτός από τις τάξεις υπάρχουν και τα έθνη» -και εκτός από τον ιμπεριαλισμό η μοναξιά»; Ως πότε ο ιμπεριαλισμός θα νοείται ως δράση κάνα δυο υπερδυνάμεων -ή βασικά μιας- χωρίς άλλες βαριές αναλύσεις και πολλά ταξικά «βαρίδια»;
Ως πότε θα ζούμε στα στενά και σε αυτές τις Συμπληγάδες;

14. Τα σύννεφα του πολέμου πυκνώνουν. Αλλά ο (τρίτος παγκόσμιος ή όπως αλλιώς αποκληθεί) πόλεμος είναι ήδη εδώ. Στη Μέση Ανατολή, στην Ουκρανία, στην Αφρική, στις δεκάδες πολεμικές εστίες ανά τον κόσμο. Και προπαντός στη δράση του δικού μας κράτους, τις πολεμικές αποστολές -που βαφτίζονται ειρηνικές, όπως στο σχήμα «ψάρι-κρέας»-, τις φρεγάτες, τις βάσεις του θανάτου κτλ. Πρέπει δηλαδή να γυρίσουν πίσω φέρετρα με σημαίες, για να δουν κάποιοι την εμπλοκή της Ελλάδας και να αφυπνιστούν; Ή μήπως τα Τέμπη δείχνουν πως ούτε αυτό είναι αρκετό; Ο θάνατος προβάλλεται ως εικόνα στις ειδήσεις κι έγινε μακάβρια συνήθειά μας. Βοήθειά μας...

Γέφυρα

Ο Φρανκ Οπενχάιμερ -ο μικρός αδερφός του Ρόμπερτ-, που ήταν κομμουνιστής στα νιάτα του-, έλεγε ότι αν ο κόσμος (ο λαός) δεν καταλαβαίνει τον φυσικό κόσμο γύρω του (γιατί απέτυχαν οι επιστήμονες να τον εξηγήσουν με απλό, κατανοητό τρόπο), μαθαίνει να αδιαφορεί για το περιβάλλον του και αυτό επεκτείνεται στον κοινωνικό, πολιτικό τομέα. Αλλά...

13. ...ο μοναδικός τρόπος να έπαιρνε το Νόμπελ ο αδελφός του, θα ήταν να είχε γεννηθεί - μεγαλώσει στη Σοβιετική Ένωση, να έφτιαχνε για δικό τους λογαριασμό την ατομική βόμβα, αλλά να εξέφραζε αντίστοιχους προβληματισμούς για τη χρήση της, για να τον επιβραβεύσει πρόθυμα η Δύση, σαν «αντιφρονούντα» και μια γενναία ανεξάρτητη φωνή που καταπνίγεται. Τώρα όμως, η ιστορία του πέρασε στα ψιλά της Ιστορίας, ενώ η ταινία για τη ζωή του επισκιάστηκε από τον ροζ δικαιωματισμό της Μπάρμπι.

Παρεμπιπτόντως, αν κάποιος σοβιετικός επιστήμονας είχε υποστεί τα μισά από όσα βίωσε ο Οπενχάιμερ -και το ανελέητο κυνήγι μαγισσών εναντίον του- θα είχε γίνει παγκόσμιο σύμβολο της δημοκρατίας. Η Σοβιετία όμως είχε ανέκαθεν κακούς μάνατζερ στη διαχείριση εικόνας και η διεθνής κοινή γνώμη δείχνει να σοκάρεται επιλεκτικά με κάποια φαινόμενα. Η μαύρη αγορά και η διαφθορά, η πορνεία και η δράση της μαφίας είναι κόλαφος για τις χώρες του υπαρκτού. Όταν όμως τα βρίσκουμε μπροστά μας, εδώ και τώρα, τείνουμε να τα προσπερνάμε με ελαφριά καρδιά. Έλα μωρέ τώρα...

Κι αυτό, στον βαθμό που δεν είναι καρπός της αστικής προπαγάνδας -που είναι-, δείχνει ίσως πόσο υψηλές προσδοκίες έχουν οι λαοί από όσους θέλουν να αλλάξουν τον κόσμο -κι ας μην είναι τέλειοι.

Ιντερμέδιο

Ποίηση (τέχνη) είναι οι αγώνες του λαού. Κάποιοι νομίζουν ότι αγωνίζονται να αλλάξουν τον κόσμο. Κάποιοι βαυκαλίζονται ότι είναι κομμάτι του λαού. Πλαστουργοί της νιας ζωής. Και ποιητές των πάντων. Είναι όμως;

Συνεχίζεται (λογικά του χρόνου)...

Πεθαμένη στα γέλια - Στο κυνήγι της βασικής αντίθεσης

Επανασύνδεση με τα προηγούμενα:

Η Σαλούγκα είναι η πόλη των αντιθέσεων: δύο κόσμους έχει η ψυχή μου, δύση και ανατολή, τα αντίστοιχα προάστια, ο Λεξ που τα παντρεύει, γεμίζει στάδια στο κράτος των Αθηνών, που μας προσάρτησε και μας έκανε ανθυποπινέζα στον χάρτη, να ψάχνουμε τι μας φταίει στη γεωγραφία αντί να βρούμε την αντίφαση που κινεί την ιστορία ή κρατά σταματημένο το ρολόι της, όσο μένει ανεπίλυτη, σαν Γόρδιος Δεσμός. Κι άντε ο Δεσμώτης να διακρίνει το κύριο από το δευτερεύον και να βρει την απάντηση στο Αίνιγμα της Σφίγγας -είναι ο καπιταλισμός, ηλίθιε.

Ναι αλλά ποια είναι η βασική αντίθεση της Σαλονίκης;

Είναι ότι μένει στάσιμη, παρκαρισμένη, σα να φοβάται να χάσει τη θέση της, σε μια πόλη όπου δε βρίσκεις πού να σταθμεύσεις κι οι οδηγοί παίζουν μουσικές καρέκλες. Και δεν υπάρχουν ελεύθεροι χώροι, είναι ηθοποιοί -σαν κι εμάς.

Είναι Παπάζογλου, Νταράλας κι οι Κατσιμίχα. Ότι όλα τριγύρω αλλάζουνε και όλα τα ίδια μένουν, όπως έλεγε ο λαϊκός βάρδος που ξεκίνησε από τους Ολύμπιανς του Πασχάλη -στιγμιαίο λάθος στην καριέρα του. Ναι αλλά τίποτα δεν έχει αλλάξει και τίποτα δεν είναι όπως παλιά. Ίδια πρόσοψη, ίδια κτίρια, ίδιο σκηνικό, σαν ανέβασμα παράστασης, κι εμείς -που δεν υπάρχουμε- κομπάρσοι στη ζωή μας, στο εξής θα παίζουμε σε αυτόν τον θίασο μόνο ως φαντάσματα -στην πόλη των Φαντασμάτων-, βουλιάζοντας στην κίνηση, που είναι ευφημισμός, ακίνητοι στο μποτιλιάρισμα, σαν μολυβένια στρατιωτάκια -δεν υπάρχουμε, είμαστε play mobil, αλλά ούτε mobil, ούτε με ακίνητα -τα πήρε η τράπεζα.

Είναι ότι η πόλη δεν ξέρει πού να βάλει τόσα ΙΧ, αλλά ονειρεύεται fly over και υποθαλάσσια, για να προσελκύσει κι άλλα. ότι έκανε 30 χρόνια να φτιάξει ένα Μετρό, που δεν ήταν σίγουρη αν το χρειάζεται, ούτε είναι ιδιαίτερα χρήσιμο -όπως έγινε. Ότι έχει τον ωραιότερο σταθμό του κόσμου, τους πιο υπερσύγχρονους σταθμούς που στάζουν (απ’ την γκάβλα, σαν σιροπιαστό) και βγαίνουν εκτός λειτουργίας, πριν καν μπουν εντός της.

Ότι πέρασε στην εποχή της πλήρους, ανεπτυγμένης εμπορευματοποίησης, με συρμούς χωρίς οδηγούς -για να μην έχουμε και απεργίες- αλλά τα μισά μηχανήματα δε δουλεύουν -χωρίς να έχουν Σωματείο και αιτήματα-, αποχή κοντά στο 50%.
Ότι το σύστημα σκάβει το λάκκο του, σαν γερο-τυφλοπόντικας, ενώ ο μετροπόντικας έκανε 40 χρόνια να τελειώσει τις τρύπες του και το προλεταριάτο κάνει μια τρύπα στο μετρό, όσο δε συνειδητοποιεί τον ρόλο του ως νεκροθάφτης του κόσμου της εκμετάλλευσης, που στέλνει πάνω μας κοράκια, με νύχια γαμψά.

Ότι καίγεται να αναδείξει το παρελθόν της -ρωμαϊκό, βυζαντινό, οθωμανικό- και τους μνηστήρες της. Παραλίγο όμως να καταστρέψει τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα της σκαπάνης, που βρέθηκαν στο λάθος μέρος, σε λάθος σύστημα. Κι έχει μια άδεια προθήκη, για να εκθέσει το μέλλον και τις προοπτικές της, σαν κενοτάφιο μια ζωής εν τάφω, όπου υπάρχουν ωστόσο διαζώματα, Άνω και Κάτω Τούμπα (=τύμβος, =τάφος) για βολεμένους και για βύσματα.

Ότι κάποιοι ασφυκτιούν με τον επαρχιωτισμό της και την έλλειψη φιλοδοξίας της, την θέλουν ζωντανή, δυναμική και εξωστρεφή, τουριστικό προορισμό, θρησκευτικό κέντρο -με σαράντα εκκλησιές σε ακτίνα ενός τετάρτου. Κι άλλοι δεν αντέχουν τόσο τζεντριφικέσο κι αναπλάσεις, την υπόγεια μεταμόρφωσή της, ότι δε βρίσκουν ένα μέρος να φαν, φτηνό κι αυθεντικό, που να μην απευθύνεται στην τσέπη τους και στους τουρίστες.

Ότι οι επισκέπτες της την κορτάρουν, την λένε ερωτική πόλη, όμως όλοι την θέλουν για το φαΐ της, γιατί ο έρωτας περνά από το στομάχι και νηστικό αρκούδι δεν πηδάει.
Ότι μοιάζει πόλη για να ζεις, αλλά για λίγες μέρες, δεν είναι για χόρταση, αλλιώς σου πέφτει βαριά και ασήκωτη, σαν την κουζίνα και την υγρασία της, που τρυπάει κόκαλα.
Ότι έχει ανοιχτούς ορίζοντες, θέα στο πιάτο τον Όλυμπο. Αλλά η ομίχλη σκεπάζει τα πάντα σαν πέπλο και το βλέμμα μετά βίας διακρίνει τον Πύργο στην παραλία.

Ότι η υγρασία φέρνει μούχλα στα μυαλά αλλά δε διώχνει την ξεραΐλα των ντόπιων, που κάποτε θαύμαζαν τον Μοσκόφ και τώρα περνάν για σπουδαία λογοτεχνία τον Ζουργό και τον Σκαμπαρδώνη, που αυνανίζεται με ό,τι (του) θυμίζει πατρίδα -στρατός, σημαίες, Χριστούγεννα κτλ.
Ότι ήταν κάποτε χωνευτήρι λαών και πολιτισμών, ενώ τώρα σταυροδρόμι ψέκας, σωβινισμού και ακροδεξιάς βλακείας, ιδανικό λίπασμα για κάθε λογής φρούτα: από Παΐσιο (Νίκη) και Βελόπουλο μέχρι κάθε λογής Λεβέντη.
Ότι το φοιτηταριάτο κατακτά το κέντρο της, σε ξεγελά δίνοντας μια ψευδαίσθηση ζωής. Αλλά όποιος θέλει να δουλέψει στο αντικείμενο, πρέπει να ξενιτευτεί στην Αθήνα κι άλλους προορισμούς του εξωτερικού. 

Ότι όλα είναι μινιόν -κι ας μην έχει τέτοιο, από τις αποστάσεις ως τους ορίζοντες, εκτός από τις μερίδες στα πιάτα -ή στο χέρι. Όποιος χάνει στα λεφτά, κερδίζει στα πιτόγυρα.
Ότι η βαρυστομαχιά και το βαρύ κλίμα παντρεύονται με μια ελαφρά, χαλλαρή διάθεση και μπόλικα λάμδα όπως Λένιν, Λίμπκνεχτ, Λούξεμπουργκ «σε λέω», Λητή και Λαγυνά, Λαγκαδάς και Λαγκαδίκια ή Λουδίας -ωραίο συγκρότημα.

Ότι η πόλη βουλιάζει κάθε νύχτα στη στεριά, στην ωραιοπάθεια και τη νοσταλγία, περασμένα μεγαλεία, ακόμα και στα αθλητικά.
Ότι γερνάμε με τις δάφνες του παρελθόντος και την αυταπάτη πως θα ξαναφέρουμε το μπάσκετ στον Βορρά χωρίς λεφτά, αλλά τρώμε 30 πόντους στο Παλέ από την Καρδίτσα Γεωπονική (λες και την μπέρδεψε ο Έβερτ με τους Μπουλς του Τζόρνταν) και 50 από τα δεύτερα του ΠΑΟ.
Ότι αποχαιρέτησε συγκινημένοι τον Μπουτάρη, που -χώρια όλα τα άλλα- πρότεινε, σαν γνήσιος επιχειρηματίας, να γίνει πράξη το σύνθημα «μια πόλη - μια ομάδα», σε κάθε άθλημα: ο ΠΑΟΚ στο ποδόσφαιρο, ο Άρης στο μπάσκετ και ο Ηρακλής στο βόλεϊ.
Ότι όλο σχεδόν το νοτιομακεδονικό έθνος δεν προσκυνά σώβρακα και φανέλες, αλλά τα αφεντικά των ομάδων τους. Και ενώ έπαθαν -δεινοπάθησαν για την ιστορική ακρίβεια- με Μπατατούδη, Κοντομηνά, Μυτιληναίο κτλ, δεν έμαθαν και τα μυαλά τους πονάνε πώς να βρουν Ιβάν στη θέση του Ιβάν -που είναι άρρωστος, αλλά έχει γίνει ήδη εικόνισμα για τους πιστούς.

Ότι κλιματικά, γαστριμαργικά, ακόμα και πληθυσμιακά πριν από έναν αιώνα (και κάτι ψιλά), η πόλη αυτή ανήκε στα Βαλκάνια κι οι Έλληνες ήταν μικρή ψηφίδα στο μωσαϊκό των κατοίκων της. Βρέθηκε όμως κλεισμένη στα σύνορα ενός εθνικού κράτους, να αναζητά την πυξίδα της στην ιστορία. Ο αστυφύλακας ταυτότητα ζητάει, μα αυτή την ψάχνει απ’ τα 19(12). Και βουλιάζει κάθε νύχτα στη στεριά.

Ότι κάνει «κρα» για τουρίστες και συνάλλαγμα, αλλά καιγόταν να διώξει τους αλλοεθνείς, για να αποκτήσει συνοχή και δεν έχει μάθει ακόμα πως το μεγαλύτερο βιολογικό πλεονέκτημα στην εξέλιξη είναι η ποικιλία.
Ότι καμαρώνει ο καθένας σαν Σαλονικιός, αλλά είναι ζήτημα αν έχουν εντόπιες ρίζες σε βάθος δύο γενεών. Οι πιο πολλοί είναι Σερραίοι -σαν τις μπουγάτσες- ή πρόσφυγες Μικρασιάτες, που μαθαίνουν να μισούν τους «ξένους». 

Ότι η βασική αντίθεση παραμένει αυτή μεταξύ κεφαλαίου εργασίας, της νεκρής εργασίας που ρουφά σαν βρικόλακας υπεραξία για να επιζήσει και της ζωντανής που όταν δεν την απομυζούν, νιώθει πως περισσεύει και μισεύει, με μάτια δακρυσμένα.
Αλλά με τόσες αντιθέσεις, παράγωγες και δευτερεύουσες, κάποιοι χάνουν τα ταξικά γυαλιά τους, βλέπουν εχθρούς που δεν υπάρχουν και ετοιμάζονται να γίνουν κρέας στα κανόνια, μοιραίοι και άβουλοι αντάμα, προσμένοντας ίσως κάποιο θάμα, στη ζωή τους τη μισή, που μισεύει λίγο-λίγο χωρίς να το καταλάβουν.
Θε μου πόσες αντιθέσεις ξοδεύεις, για να κρύψεις την κυρίαρχη.

Κι όμως, εδώ επιβιώνει η τελευταία κόκκινη φωνή στα ερτζιανά, ο 904, που δεν ακολούθησε τη μοίρα του μεγάλου αδελφού (του 902), γιατί είχε κάπως διαφορετικό καθεστώς και έξοδα λειτουργίας.

Βρίσκεις την παλιά καλή συχνότητα, αριστερά στην μπάντα των FM -αρχαίο όνομα, που δεν είχε προβλέψει την ψηφιακή εποχή και τις αλλαγές στο πολιτικό κριτήριο. Ακούς σαν μελωδία στα αυτιά το δελτίο, για τους κόκκινους βουλευτές που καταρρίπτουν ένα-ένα τα επιχειρήματα της αστικής προπαγάνδας για τον προϋπολογισμό -μες στο σπιτάκι τους, σκέφτεσαι, ακόμα υπό την επήρεια του «Μετρόπολις».
Καλησπέρα από την κατακόκκινη Σαλούγκα.

Σταματάς για μια μπουγάτσα -που βασικά είναι προϊόν ΠΟΠ- κι αγαλλιάζεις πριν καν την γευτείς, στη θέα μιας μερίδας, σχεδόν διπλής. Και στην επόμενη γωνία με το πίτσα-γύρο, που απαντά διαλεκτικά στα ψευδοδιλήμματα -σαν το Κόμμα. Αλλά η μπουκιά στέκεται στον λαιμό, μόλις πέφτεις πάνω στη γιγαντοαφίσα για μια συναυλία παπάδων -όχι Παπαροκάδων. Οκ, κάνουν περιοδεία παντού, αλλά μόνο εδώ ίσως έχουν τέτοια προβολή και νιώθουν στο φυσικό τους περιβάλλον.

Επισκέπτεσαι το Μετρό, που με το ζόρι έπιασε διψήφιο αριθμό σταθμών, για να γίνει ερώτηση στο «Πες-Βρες» κι είναι κρίμα που δεν είχε τερματικούς τη Βούλγαρη και τα Σφαγεία, σαν καλό ανέκδοτο. Μπαίνεις στον συρμό, δε νιώθεις μοναξιά, σου κρατούν συντροφιά οι ανακοινώσεις, κάθε δύο δευτερόλεπτα.

Επόμενος σταθμός (...., 1..., 2...). Πλησιάζουμε στον σταθμό (...., 1..., 2...). Φτάσαμε στον σταθμό (...., 1..., 2...). Ευθυγράμμιση του συρμού.
Και πάλι απ’ την αρχή.

Στα μισά της διαδρομής, νιώθεις πως είστε φίλοι, έτοιμοι να πείτε τα νέα σας. Όχι σαν την ψυχρή πρωτεύουσα, που όλα είναι κρύα και άγνωστα.

Ανεβαίνεις στη Βενιζέλου να θαυμάσεις τον καλύτερο σταθμό του κόσμου -και πώς τον κατάντησαν τώρα- και πετυχαίνεις τύπο (τον κλασικό μαλάκα) να σιχτιρίζει δυνατά για τα αρχαία, που πήγαν 20 χρόνια πίσω το έργο. Δεν είναι βαλτός, είναι ηθοποιός, αλλά εσύ καλείσαι να μάθεις πώς γίνεται η αποστασιοποίηση και να συνεχίσεις τη μέρα, χωρίς συναίσθημα και σιχτίρισμα, όπως απαιτεί ο ρόλος.

Κάπου διάβασα πως ο Βακαλόπουλος -που δεν του έλειπε το ταλέντο και οι εύστοχες επισημάνσεις, αλλά το ταξικό κριτήριο για να τον κάνει πραγματικά σπουδαίο ή σύμβολο μιας γενιάς- έλεγε ότι στη Θεσσαλονίκη δεν μπορείς να μείνεις πάνω από δεκαπέντε μέρες, γιατί θα πεθάνεις από την ευχαρίστηση. Κι είχε δίκιο. Ή περίπου.

Στην πράξη, η Θεσσαλονίκη ως σύνολο είναι μια πόλη που αν αποκτήσει ποτέ συνείδηση του ρόλου της ή αν δει ποτέ το μετρό που της έφτιαξαν, κινδυνεύει να πεθάνει από τα γέλια, μαζί με τους κατοίκους της, όπως στο μυθιστόρημα του Πάμπλο Τουσέτ για το μωσαϊκό της Ισπανίας, που θα έγραφε περίπου τα ίδια πράγματα, ακόμα κι αν ήταν Έλληνας. Η διαφορά είναι πως οι πρωταγωνιστές και οι μειονότητες θα είχαν άλλα ονόματα και το δικό του μπεστ σέλερ θα είχε ελαφρώς παραλλαγμένο τίτλο.

Το καλύτερο που μπορεί να συμβεί σε ένα μπουγατσάν

Εγώ πότε θα γίνω πρωτεύουσα;

Σαλούγκα, μια πόλη αντιθέσεων. Όχι τόσο κραυγαλέες κι επιθετικές σαν της Αθήνας, όπου συνορεύουν η φτώχεια και η επίδειξη ή τα Εξάρχεια και το Κολωνάκι -σαν τις δυο όψεις του ίδιου νομίσματος- ενώ μια λάθος ανέμελη οπορτουνιστική στροφή στου Ψυρρή σε βγάζει στο άγριο, λούμπεν τοπίο της Κουμουνδούρου και την κλούβα που φυλάει τα γραφεία του ΣΥΡΙΖΑ -τι έχουν τα έρμα και διασπώνται; Αλλά πανταχού παρούσες, διαποτίζουν μια φαντασμένη φτωχομάνα -κι άλλη αντίφαση, αυτή εν τοις όροις-, πνιγμένη στα «φι», σαν τη φωτιά του ’17 και τα φαντάσματα του παρελθόντος. Κι αν ζορίζεται να βρει άκρη στο κουβάρι με τις αξεδιάλυτες αντιθέσεις που φτιάχνουν Γόρδιο δεσμό, φταίει ο Αλέκος που δε μας άφησε το σπαθί του και οδηγίες για να βρούμε τον τάφο του, παρά μόνο την αδερφή του, βοϊδοκέφαλους φασίστες που γκαβλώνουν κάτω από τα μπρούτζινα πλουμιστά παπάρια του Βουκεφάλα στην παραλία, κι ένα σωρό αναπάντητα ερωτήματα.

Ζει ακόμα ο βασιλιάς Αλέξανδρος; Αυτός μας οδηγεί -μαζί με Νίκο και Ηφαιστίωνα; Ήταν «αμφί-» και τον έθαψαν στην Αμφί(-πολη); Ή μήπως σκόρπισε παντού, στα πέρατα της αυτοκρατορίας του, σαν το ανέκδοτο με τη μικρή Αννούλα και τη συνονόματη φαιδρά Πορτοκαλέα, που εκπροσωπεί στον Τύπο τον τάφο του; Κι αν είναι θαμμένος σε κάποια τρύπα του Μετρό και τον πριονίσουν, γιατί εμποδίζει την ανάπτυξη και την επέκτασή της;

Ήταν ο πρώτος ιμπεριαλιστής; Κι ο Χριστός (ο πρώτος) κομμουνιστής; Ή τον πρόλαβε ο Λακεδαιμόνιος Άγης κι ο πρωτόγονος κομμουνισμός της Σπάρτης, που συκοφαντήθηκε σαν την «αυτοκρατορία του κακού»; Ή μήπως ήταν η αυτοκρατορία του Νέγκρι; Κι αν η Δηλιακή συμμαχία ήταν κάτι σαν το ΝΑΤΟ της εποχής; Πόσοι μπερδεύουν τα διανοητικά παιχνίδια και τις εξωτερικές ομοιότητες με τα διδάγματα της Ιστορίας;

Έκανε το βασίλειο των Μακεδόνων εξαγωγή κεφαλαίου και βασιλιάδων; Μήπως παρήγε περισσότερες Αλεξάνδρειες και διαδόχους από όσ@ς μπορούσε να αντέξει; Ήταν η Ιψός μια Αλεζία αλά ελληνικά, που ξεχάστηκε χάριν της Ισσού; Ήταν υποτελής κι ελληνόδουλη η περσική αστική τάξη; Μην ήταν κι οι πρώτοι κομμουνιστές της ιστορίας -φάε τη σκόνη τους, Τζίζους- κι ένα είδος σοβιετικής νομενκλατούρας, στον αρχαίο ασιατικό τρόπο παραγωγής -που κάποιοι τον μπέρδεψαν με τη χώρα των Σοβιέτ; Κι αν ο α.σ.π. είναι το τελευταίο σκαλοπατάκι πριν την παράνοια και την πτέρυγα των αντιφρονούντων; -ωραίο όνομα για στήλη, όχι επιτύμβια.

Γιατί δεν έκανε ο αρχαίος κόσμος της δουλοκτησίας το άλμα στην κεφαλαιοκρατία; Ήταν όντως αυτή η εσωτερική λογική της εξέλιξης των πραγμάτων, όπως έλεγε ο Κάουτσκι -αν δεν κάνω λάθος; Ήταν ιστορικό πισωγύρισμα ο συκοφαντημένος Μεσαίωνας και η «υποβάθμιση» των πόλεων έναντι των φέουδων; Πώς βρήκε ο Αριστοτέλης τη διπλή ιδιότητα των πραγμάτων, που έχουν μια αξία χρήσης και μια αφηρημένη ανταλλακτική αξία, για να βγουν στο παζάρι; Γιατί επιμένουν σήμερα να αγνοούν όσα ήξερε ο Σταγειρίτης στην εποχή του; Και γιατί ο σύντομος εικοστός αιώνας παρέμεινε σύντομος; Γιατί έμεινε μετέωρο το βήμα του πελαργού και το άλμα στην κοινωνία του μέλλοντος;

Πότε θα πάψουν να λεν νυφούλα τη Νύμφη του Θερμαϊκού; Πώς έγινε η (μπίρα) Νύμφη - νυμφίδιο του (κάθε) Σαββίδη, λεφτόδουλη και άχαρη; Πότε θα πάψει να πιστεύει αφελώς όσους της τάζουν γάμο και ανάπτυξη, ενώ τους νοιάζει μόνο η αρπαχτή; Να ξεπουλά την ψυχή της στο χρήμα και κάθε απόγονο γερολαδά, που περνιέται για αυτοδημιούργητος, αυτός και η υπεραξία που καρπώνεται;

Τόσα δίνω, πόσα θες
Στα γερολαδάδικα πουλάν αυτό που θες

Γιατί περνάνε για Σαλονικιό τον Μητροπάνο; Πόσοι έμαθαν να λεν, σαν κι αυτόν, κάνα λάμδα παραπάνω, χωρίς να είναι απ’ τα μέρη μας; Κι αν το βαρύ λάμδα -με βαριά παλικαρίσια αναπνοή- είναι καταλανικό; Λες να το έφεραν τελικά οι Σεφαραδίτες και να χαθεί μαζί τους, με τα χρόνια, σαν τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της πόλης; Ή είναι απλώς κατάλοιπο της Πόλης, που είναι μεγαλογραφία της δικής μας; Σαν την αιτιατική στο έμμεσο αντικείμενο -με, σε, τον/την και το παπάκι; Τότε, γιατί γελάνε όσοι ονειρεύονται «να πάρουμε την Πόλη»; Δε θα ’ταν προτιμότερο να τη φάμε; Γιατί δε γελάνε και στον πληθυντικό -μας, σας, τους/τις και το παπάκι; Γιατί ο μόνος «πληθυντικός» τους στόχος είναι η «μεγάλη Ελλάδα» και όχι η τάξη τους; Γιατί πιστεύουν πως θα τους κάτσει η καλή, για να αλλάξουν τάξη και όλο μένουν στην ίδια τάξη στο μάθημα της ταξιγνωσίας-ταξισυνειδησίας;

Πότε θα νικήσει αυτή η πόλη τα απωθημένα της; Πότε θα απλώσει σεντόνι -στην Τούμπα ή κάπου αλλού- να αποδείξει τη χαμένη της παρθενιά, άσπιλη και κατάλευκη, όσο και ο Πύργος της; Πότε θα γίνει ξανά συμ-βασιλεύουσα; Και βασικά πότε θα γίνει πρωτεύουσα -των Βαλκανίων και γενικώς; Πρωτεύουσα, διοικητικά μιλώντας, όχι της ψέκας και της μεγάλης ιδέας -που έχει για τον εαυτό της...

Ως πότε θα σκεπάζει ο γύρος, το μπούκοβο και η κουζίνα την προχωρημένη της σήψη; Ως πότε θα περνιέται για ερωτικό και Εύοσμο ένα αστικό κέντρο που πνίγεται στην μπόχα του Θερμαϊκού και -πρωτίστως- την ανθρώπινη; Που σωρεύει τόνους βρωμιά, δίποδα σκουπίδια και άλλα φρούτα που δεν μπορεί να κάψει η μονάδα στην Ευκαρπία -πήξαμε στους ευφημισμούς; Πότε θα φυσήξει ένας Βαρδάρης να τα σαρώσει όλα, να «ξεβρωμίσει ο τόπος» -πχ από τους φασίστες που αγαπούν αυτήν τη φράση;

Πώς έφτασε το επίδοξο «κέντρο των Βαλκανίων» να γίνει «τρύπα στη γεωγραφία», κοντά στην πινέζα του χάρτη του ελληνικού κράτους; Πότε έπαψαν να είναι κόκκινα τα δυτικά προάστια; Γιατί τα λέμε δυτικά, αφού είναι προς τα βόρεια; Γιατί οι ανατολικοί δεν πάνε ποτέ προς τα δυτικά; Γιατί ο Λεξ το παίζει ΔΠ, ενώ είναι από την Κηφισιά -της Καλαμαριάς; Και τι φταίει αυτός αν κάποιοι προβάλλουν πάνω του τις δικές τους επιθυμίες για ταξικά ακούσματα;

Πότε γέμισαν νεόπλουτους οι προσφυγικές περιοχές -από το Πανόραμα ως την Καλαμαριά; Πόσοι ξέρουν πως το τοπωνύμιο «Καλαμαριά» είναι παραφθορά της «καλής μεριάς» (της πόλης) και δεν αντιστοιχεί στα όρια του σημερινού δήμου; Και πόση ακόμα φθορά -οικονομική και γενικώς- χρειάζεται για να ταχθεί το (Αβάντι) πόπολο της πόλης -που κάποτε διάβαζε «Αβάντι»- με τη σωστή πλευρά της ιστορίας και το συμφέρον της τάξης του;

Πόση πείρα ακόμα χρειάζεται για να σταματήσει να κατηγορεί το «κράτος των Αθηνών»; Πόσα ακόμα εκατομμύρια θα μαζευτούν στην Αθήνα, για να βρουν ότι δεν πάει άλλο; Ότι δεν είναι λύση η λογική «μια χώρα - μια πόλη» και όλοι οι άλλοι να παν να ρημαχτούν;

Πώς έγινε έτσι η πόλη του Μάη του ’36 και της Φεντερασιόν -που έβγαζε την «Αβάντι» σε τρεις διαφορετικές γλώσσες, για να μιλήσει τη γλώσσα της τάξης μας-; Και γιατί δεν άρπαξε από τις φλόγες της Οχτωβριανής η πόλη που κάηκε ολοσχερώς το ’17, για να ξαναχτιστεί περίπου από το μηδέν;

Ως πότε θα ψάχνει σε λάθος αγώνες και στίβους τα «περασμένα μεγαλεία» της; Ως πότε θα ψάχνει στη γεωγραφία -βορράς-νότος κτλ- να βρει τι της φταίει; Και ποια είναι τελικά η βασική αντίθεση που την/μας ταλανίζει;

(Συνεχίζεται...)

Κουνούπια του Δεκέμβρη

Τι ήταν ο Δεκέμβρης;

80 χρόνια μετά τη μάχη της Αθήνας, κάθε σχετική ανάλυση καλείται να αναμετρηθεί με το ερώτημα. Κι είναι το καλύτερο τεστ, για να καταλάβουμε κάποιον. Πώς σκέφτεται (α), πώς αντιλαμβάνεται την ιστορία (β) και με ποια πλευρά έχει ταχθεί σήμερα (γ). Σκέφτεται μηχανιστικά, ιδεαλιστική ή υλιστικά; Βλέπει την ιστορία ως σύγκρουση ταξικών συμφερόντων ή ως μια αλληλουχία τυχαίων συμπτώσεων - «ατυχημάτων» και άλματα υποκειμένων (προσώπων, συλλογικών φορέων) στο κενό; Τάσσεται με τον τροχό που κινεί την ιστορία; Με τον βούρκο που την κρατά πίσω; Ή το ίδιο αλλά με άλλη διατύπωση και πολιτικές αποχρώσεις;

Η απλούστερη, αυτονόητη απάντηση στο αρχικό ερώτημα είναι πως ο Δεκέμβρης υπήρξε το προοίμιο του εμφυλίου πολέμου. Σε αυτό συμφωνούν σχεδόν όλοι, το ζήτημα είναι όμως τι αντιλαμβάνονται ως εμφύλιο και πώς τον αποτιμούν.

Για τους πολιτικούς απογόνους της Σκομπίας πχ ο Δεκέμβρης ήταν ένα πραξικόπημα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ενάντια στο κράτος και τη νόμιμη κυβέρνηση. Αντιπροσωπευτικό δείγμα αυτής της αντίληψης είναι το πρόσφατο πόνημα των Στάθη Καλύβα - Σπύρου Τσουτσουμπή, που κυκλοφόρησε πρόσφατα με την «Καθημερινή». Μια προσέγγιση που παθαίνει επιλεκτική αμνησία απέναντι στα γεγονότα, για να τα φέρει βολικά στα μέτρα της, αλλά παραμένει συνεπής στην αστική θεώρηση κάθε επαναστατικού επεισοδίου ως πραξικοπηματικής ενέργειας, που παραβιάζει τη φυσική τάξη των πραγμάτων -είτε μιλάμε για τους μπολσεβίκους στη Ρωσία, είτε ακόμα και για παλιότερες αστικές επαναστάσεις, που δε χωράνε στα σημερινά σχήματα.

Υποκύπτω στον πειρασμό και την ένοχη απόλαυση να ξεχωρίσω κάποια βασικά σημεία του πονήματος. Στο αφήγημα των Καλύβα-Τσουτσουμπή δεν υπάρχουν πουθενά δωσίλογοι, παρά μόνο εθνικιστές -sic- που εξαναγκάζονται να ενταχθούν στα Τάγματα Ασφαλείας του Ράλλη, για να αντιμετωπίσουν την «κόκκινη βία» του ΕΑΜ. Το δίδυμο δε δανείζεται απλώς τη φασιστική εκδοχή των γεγονότων, αλλά υιοθετεί ακόμα και τον αυτοπροσδιορισμό τους ως... εθνικιστών, όπως ακριβώς κάνουν οι σύγχρονοι νεοναζί, για να αποτινάξουν τη ενοχλητική ρετσινιά.

Με το ΕΑΜ -σύμφωνα με το δίδυμο πάντα- συστρατεύονται βασικά όσοι βλέπουν στην ένταξη αυτή μια ευκαιρία απρόσμενης κοινωνικής ανόδου, εκτοπίζοντας τις απονομιμοποιημένες παραδοσιακές ελίτ. Παρά τα καιροσκοπικά τους ελατήρια, τα άτομα αυτά συστρατεύονται μαζί του μέχρι τέλους, για να μη χάσουν τα κεκτημένα προνόμιά τους...

Οι δομές άτυπης -σχεδόν κρατικής- εξουσίας που συγκροτεί το ΕΑΜ στα βουνά και η επιβολή του δια της βίας αναγκάζει ένα τμήμα του πληθυσμού να συμμαχήσει, εκόν (Ρήγας Φεραίος) - άκον, μαζί του ή διαφορετικά να διαβεί τον Ρουβίκωνα του δωσιλογισμού. Ακόμα και οι Βρετανοί «σέρνονται» πίσω από την πρωτοβουλία κινήσεων που διατηρεί το ΕΑΜ, επιχειρώντας να (αντι)δράσουν κατευναστικά και να κρατήσουν ισορροπίες, με μοναδικό γνώμονα την ενίσχυση της Αντίστασης, χωρίς στρατηγικό σχέδιο και υστερόβουλες κινήσεις για την επόμενη μέρα -αν και έχει μεσολαβήσει βέβαια η μοιρασιά των Βαλκανίων και του κόσμου σε σφαίρες επιρροής.

Ο μόνος ενεργός υποκειμενικός παράγοντας -από τους άμεσα εμπλεκόμενους στα Δεκεμβριανά- που δρα με τέτοιο σχέδιο είναι το ΕΑΜ-ΚΚΕ, μια «σταλινική πολιτική οργάνωση» που στοχεύει στην εξουσία. Οι τραγικές αντιφάσεις στην πολιτική του γραμμή και τις συμφωνίες που έκλεισε -και δεν αντιστοιχούσαν στον γενικό συσχετισμό δύναμης- δεν αποτυπώνουν κάποιο στρατηγικό έλλειμμα, αλλά την ταλάντευσή του μεταξύ των νόμιμων μέσων και της ένοπλης πάλης -όταν δεν τελεσφορούν τα πρώτα- για την κατάκτηση της εξουσίας.

Το ΚΚΕ δεν εγκλωβίζεται ούτε εκβιάζεται από καταστάσεις και γεγονότα, παρά επιλέγει συνειδητά την ανταρσία του Δεκέμβρη και αργότερα την κλιμάκωση του εμφυλίου, στοχεύοντας εξ αρχής και διαχρονικά στην εξουσία. Το δίδυμο Καλύβα και Τσουτσουμπή δεν μπαίνει στον κόπο να μας εξηγήσει γιατί το ΚΚΕ παρέδωσε οικειοθελώς την εξουσία που ήταν στο χέρι του μέχρι τις μέρες της Απελευθέρωσης, αν ήθελε να την μονοπωλήσει. Αποφαίνεται όμως πως η διαβόητη Λευκή Τρομοκρατία -που καταλαμβάνει ελάχιστη έκταση στη μελέτη τους, σε αντίθεση με τις εκτενείς αναφορές στη μαύρη βίβλο με τα «εαμικά εγκλήματα»- είναι αποσπασματική, πολιτικά ακέφαλη και ιδεολογικά ασύνδετη. Και δεν αποτελεί τον βασικό λόγο που μας οδηγεί στον εμφύλιο, καθώς το 1946 είχε ήδη αποδυναμωθεί δραστικά!

(Αν εξαιρέσουμε δηλαδή τη νοθεία στις εκλογές και στο δημοψήφισμα για την επαναφορά της βασιλείας, τα εκατοντάδες κρούσματα παρακρατικής βίας (επιθέσεις, δολοφονίες, βασανισμοί και βιασμοί) που καταγγέλλει το ΕΑΜ και την οργανική τους σύνδεση με τα σώματα ασφαλείας, η Λευκή Τρομοκρατία ήταν αμελητέα, ελεγχόμενη και πρακτικά σε ύφεση...)

Τέλος, σε όλα τα κεφάλαια του πονήματος υπογραμμίζεται το έκρυθμο κλίμα που επικρατεί ιδίως στην ορεινή επαρχία, οι ταραχές, τα επεισόδια και οι ισχυρές τάσεις εκβαρβαρισμού μιας μεγάλης μερίδας του πληθυσμού, που ευνοούν τη μαζική βία και τις ένοπλες συγκρούσεις, διαρρηγνύουν τον κοινωνικό ιστό και απονομιμοποιούν την παλιά ιεραρχία, τους πολιτικούς θεσμούς και τους δεσμούς με την επίσημη κρατική εξουσία. Με άλλα λόγια, το έπος της Αντίστασης δεν είναι καρπός κάποιας κοινωνικής ανάτασης και λαϊκής παλιγγενεσίας, αλλά μιας σκοτεινής ταραχώδους περιόδου, που γέννησε μόνο βία, ανομία, απειθαρχία και ανεκτική στάση σε αντίστοιχα φαινόμενα. Κάπως σαν το αλήστου μνήμης σχήμα του Παπανδρέου στον Λίβανο: «σκοτώνουν οι δυνάμεις Κατοχής, σκοτώνουν και οι αντάρτες...»

Το πιο εντυπωσιακό δεν είναι ότι μια τόσο μονόπλευρη, φορτισμένη προσέγγιση πλασάρεται με αξιώσεις επιστημονικού λόγου, αλλά ότι μοιράζεται πολλά κοινά σημεία με άλλες «μετριοπαθείς» αναλύσεις, που είναι πιο προσεκτικές με τα προσχήματα, αλλά καταλήγουν στα ίδια συμπεράσματα από άλλο (τρίτο) δρόμο. Αναφέρω ενδεικτικά μια παλιότερη τοποθέτηση του Σφέτα, που πασχίζει να έχει καλές σχέσεις με όλο το αστικό τόξο.

Αυτή θα ήταν μια πολύ καλή ασίστ για να περάσουμε στους πολιτικούς απογόνους του Σβώλου και του Τσιριμώκου και το σοσιαλδημοκρατικό ιστορικό ρεύμα που αποτιμά θετικά την Εαμική εμπειρία, σε αντίστιξη με τον ρόλο του ΚΚΕ -που ήταν ωστόσο η ψυχή του ΕΑΜ. Και θα ένιωθαν πολύ βολικά με ένα άψυχο, ακίνδυνο ΕΑΜ, που θα κέρδιζε δικαιωματικά μια θεσούλα στο αστικό πολιτικό σκηνικό.

Θα το παρακάμψω όμως για να μείνουμε στην ίδια θεματική, της αστικής ναυαρχίδας, και έναν δημοσιογράφο της που κάνει κατάθεση χολής και κόμπλεξ σε αυτό το κείμενο για την ιστορική έκθεση του ΚΚΕ στο κτίριο της Σανταρόζα (πάρτε βαθιά ανάσα και διαβάστε το, για να γίνουν καλύτερα αντιληπτές οι σχετικές αναφορές που ακολουθούν).

Δεν είναι σαφές αν το «ρεπορτάζ» ξεκίνησε τυχαία από μια βόλτα για τα ψώνια της «Black Friday», οπότε ο συντάκτης περίμενε αντίστοιχες (ιδεολογικές) εκπτώσεις και στον χώρο της έκθεσης. Ούτε αν ένιωσε να ασφυκτιά από το περιβάλλον με τους γυμνούς τοίχους, από τη μονομέρεια και την ιδεολογική προσέγγιση της ιστορίας ή από το χρώμα - στίγμα της συγκεκριμένης πολιτικής ιδεολογίας.

Υποθέτω πως ο δημοσιογράφος της Καθημερινής δεν ένιωσε την ίδια «δύσπνοια» με την αντικομμουνιστική μπόχα ιστορικών σαν τον Καλύβα και το γάργαρο, αποχρωματισμένο ξέπλυμα των δωσίλογων, μακριά από φανατισμούς και δογματικές προσεγγίσεις που τους δαιμονοποιούν ως συνεργάτες των ναζί. Υποθέτω επίσης ότι η συνδρομή ενός σοσιαλδημοκράτη ιστορικού -συνεπώς πολιτικού αντίπαλου, όπως ο Σακελλαρόπουλος- στο αφήγημα της μονομέρειας του ΚΚΕ που διεγείρει πολιτικά το κοινό του, για να το κρατά σε εγρήγορση και να μην το χάσει-, είναι τεκμήριο πολυφωνίας, σαν ηπειρώτικο συγκρότημα. Και πως η επιμονή του συντάκτη στο ψυχολογικό σχήμα περί έξαρσης και πένθους -που προκαλεί η έκθεση στον επισκέπτη-, ενώ ο επιμελητής της σου εξηγεί ότι δε στοχεύουν στη συγκινησιακή φόρτιση του κοινού, πιθανότατα δείχνει τον ανοιχτό ορίζοντα της σκέψης του, παρά τις αγκυλώσεις και τα σκαλώματά του.

Ας δούμε μερικά ακόμα σημεία.

Το... στενό -σαν αυτοάμυνα- κοινό της έκθεσης περιλαμβάνει πολλούς και διάφορους. Μεταξύ άλλων συντρόφους, φίλους, σωματεία, περαστικούς, τουρίστες -που είδαν φως και μπήκαν-, δημοσιογραφικές προσκλήσεις στα εγκαίνια της Έκθεσης και τον τυχάρπαστο εκπρόσωπο της ναυαρχίδας. Η επιλογή ενός εμβληματικού χώρου στο κέντρο εντάσσεται ακριβώς στη λογική της απεύθυνσης σε ευρύτερο κοινό, πέραν της κομματικής βάσης -εκτός και αν με την κριτική περί «χλιαρής επικοινωνίας» ο Ρηγόπουλος εννοεί ότι δεν μπήκαν χορηγοί, διαφημίσεις και εισιτήρια. Αν ναι, έχει απόλυτο δίκιο.

Το ΚΚΕ δεν απέφυγε ποτέ τα δύσκολα ερωτήματα. Δεν είχε πάντα τις καλύτερες απαντήσεις, μαθαίνει όμως, μελετώντας την πλούσια πείρα του. Αντιμετωπίζει τα κρίσιμα θέματα, τα επεξεργάζεται, εντάσσει τις απαντήσεις στην πολιτική ανάλυση και τη (γενναία) αυτοκριτική του. Όπως κάθε αδαής και προκατειλημμένος, ο Τ.Ρ. αιφνιδιάζεται από τους... «τόνους αυτοκριτικής» στην Έκθεση, σύντομα όμως αντιλαμβάνεται πως δεν είναι κάποια δήλωση μετανοίας -όπως ίσως θα επιθυμούσε ο ίδιος- αλλά κριτική στους όρους που θα κάνουν το Κόμμα πιο αποτελεσματικό και τον αγώνα του νικηφόρο.

Αυτό που (παριστάνει πως) δεν αντιλαμβάνεται είναι ότι το ΚΚΕ διοργάνωσε μια ιστορική έκθεση για να προβάλει τη δική του ανάλυση και τα συμπεράσματα που έβγαλε από την ιστορία του -και όχι για να παρουσιάσει - τεκμηριώσει τις γνώμες των άλλων. Αξίζουν πολλά συγχαρητήρια στο Κόμμα, γιατί είναι το μόνο που αναλαμβάνει αντίστοιχα εγχειρήματα και τα φέρνει σε πέρας με άρτιο και αξιόλογο τρόπο, από κάθε άποψη -ακόμα και την αισθητική, που αποτελούσε λόγο κριτικής σε άλλες εποχές. Κι η μοναδική μονομέρεια που θα εντοπίσει κανείς σε όλα αυτά είναι τα σύνδρομα της ναυαρχίδας και η δυσκολία του συντάκτη του να πει την αλήθεια για μια σπουδαία έκθεση, που -ακόμα και αυτός- την επισκέφτηκε δυο φορές.

Ακόμα κι έτσι, πάντως, της κάνει την καλύτερη έμμεση διαφήμιση. Κι όσοι δεν έχουν πάει ακόμα, ας σπεύσουν να το κάνουν ως τις 15 του μηνός.

Φτάνοντας στον επίλογο, μπορεί να μην έχουμε ολοκληρωμένες απαντήσεις στο αρχικό ερώτημα για τον Δεκέμβρη, έχουμε προσθέσει όμως άλλο ένα. Πώς εξηγείται τόσο μένος ενάντια στο ΚΚΕ και την ιστορία του; Προφανώς είναι η ταξική πάλη -που διεξάγεται και σε αυτό το επίπεδο-, τα επιχειρηματικά συμφέροντα που κατευθύνουν την «ανεξάρτητη ενημέρωση», το ταξικό ένστικτο των αστών και η συλλογική μνήμη μιας θανάσιμης απειλής, ο φόβος πως το φάντασμά της πλανάται ακόμα πάνω της και μπορεί να (ξανα)πάρει σάρκα και οστά.

Πάνω απ’ όλα όμως είναι η βαθιά ενόχληση για ένα Κόμμα, με το οποίο πίστευαν πως είχαν ξεμπερδέψει, αλλά συνεχίζει να ζουζουνίζει επίμονα στο αυτί τους, σαν κουνούπι που επιζεί μες στον Δεκέμβρη -και χάρη στον Δεκέμβρη- παρά την κλιματική αλλαγή στον αιώνα μας, που θεωρεί τις εξεγέρσεις μας και τα ΚΚ εκτός του κλίματος. Το δείχνουν ως διαχρονικό κάτοχο της ενοχής -και βασικά ένοχο ως κύρια δύναμη κατά της Κατοχής-, μιλάνε για τα «εγκλήματα» του «αιματοβαμμένου ΚΚΕ», για να ξεχάσει ο κόσμος πως άλλοι του πίνουν το αίμα -κι άντε να αποδείξεις πως η προβοσκίδα δε σημαίνει ότι είσαι ελέφαντας. Απέτυχαν να το εξοντώσουν με φλιτ, Βαν Φλιτ και βόμβες Ναπάλμ ή να το βάλουν στο χέρι με πολιτικά μέσα.

Μπορεί σήμερα να μη φαντάζει ως άμεση απειλή για την εξουσία τους, αλλά ούτε στα χρόνια του Μεταξά έμοιαζε τέτοια. Ο (άγριος) σπόρος όμως μπορεί να ανθίσει ανά πάσα στιγμή και να δώσει τους καρπούς του. Αυτό φοβούνται, αυτό είναι που τους ενοχλεί. Σαν κουνούπι του Δεκέμβρη, που ταράζει τον μακάριο ύπνο τους και τον γεμίζει εφιάλτες, στο μπόι των ονείρων μας.

Ρούτε γη, ρούτε νερό - Φελίς ΟΑΚΚΕ

Σύνδεση με τα προηγούμενα. Το Πολυτεχνείο είναι ζωντανό και γέννησε το σύντομο καλοκαίρι της αριστερής ιδεολογικής ηγεμονίας, που ωστόσο ήταν πιο μουντό κι άστατο από όσο θυμόμαστε και πιστεύουμε. Μια ηγεμονία που σβήνει σταδιακά και παράλληλα με τα αυθόρμητα αντι-ΗΠΑ, αντι-ΕΕ αισθήματα των μαζών και τα αντι-ιμπεριαλιστικά αντανακλαστικά, που επιχειρούν να τα θάψουν καλά άπαντες -πλην Λακεδαιμονίων. Έρχεται ωστόσο να μας βγάλει από την πλάνη μας το «γνήσιο λενινιστικό κίνημα» και να μας δείξει πως ακόμα κι αυτοί (οι Λακεδαιμόνιοι) μήδισαν και αρνήθηκαν να δώσουν γη και νερό στις ετερόκλητες (ως αντίθετο του «αυτόκλητες») αντι-ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Στη συνέχεια ξετυλίγουμε μαζί το νήμα της παράνοιας και της αφήγησης ενός παραμυθένιου κόσμου, κατά βάση (νατοϊκή) επινοημένου και φαντασιακού, που συγχέει το α-ι (αντι-ιμπεριαλιστικό μέτωπο) με το ΑΙ -την τεχνητή νοημοσύνη, μέσα από μια μικρή τριλογία.

Α. Ένας είναι ο εχθρός

Μεσημεράκι της τελευταίας Τρίτης του Νοέμβρη. Το ΚΚΕ διοργανώνει συλλαλητήριο ενάντια στην επίσκεψη του γραμματέα του ΝΑΤΟ. Τι γυρεύει η αλεπού στο παζάρι κι ένα γεράκι στη Μεσόγειο; Η απάντηση έρχεται από την ντουντούκα, με τον κορυφαίο του χορού να δίνει το κορυφαίο σύνθημα: ήρθε ο Ρούτε, τις βόμβες του ακούτε! Οριακή στιγμή, που θα μείνει στην ιστορία. Συμπληρώνω συνειρμικά «Ρούτε γη, ρούτε νερό...» αλλά το κρατάω για τον τίτλο της ανάρτησης.

Η κε του μπλοκ προλαβαίνει τα μπλοκ όταν ξεκινάν από τα Προπύλαια και παίρνουν τη στροφή. Η Σταδίου γεμίζει από το Σύνταγμα ως την Κλαυθμώνος. Για τέτοια μέρα και ώρα -μεσημέρι εργάσιμης- έχει πάρα πολύ κόσμο, σκαστό από δουλειές και υποχρεώσεις, με ειδοποιήσεις της προ-τελευταίας στιγμής και άμεσα αντανακλαστικά.

Η ντουντούκα συνεχίζει. Έξω η Ελλάδα από τη σφαγή!
Το ΑΙ, α-ι διαβολάκι σου ψιθυρίζει, σπέρνοντας αμφιβολίες και ερωτήματα.
Ποια σφαγή εννοεί; Της Αργεντινής από τον Πιτσίλκα; Το Σέλτικς-Λέικερς του ’85 -the great massacre; Την καρατιά του Μπρινιόλι στον Σουμάχερ; Δεν είναι σαφές.

Δε σας θέλει ο λαός, πάρ’ τις βάσεις σας και μπρος.
Ποιες βάσεις; Τη βάση του 10; Βάση για κέικ; Κι αν μιλά για βάσεις του θανάτου, που έχουν κάνει γήπεδο baseball τη Μεσόγειο, εννοεί όλες; Και στο Ταρτούς της Συρίας;

Να σημειώσουμε επίσης το σκόπιμο λάθος στον τύπο «πάρ’» -β’ ενικό προστακτικής, αντί για β’ πληθυντικό, για να βγει το μέτρο. Συνθηματική αδεία, όπως στο «χούντες-πολέμοι-τρομοκρατία». Αλλά δεν είναι αυτή η βασική παραφωνία όσων υποστέλλουν τη σημαία του α-ι αγώνα.
Κι όλοι αυτοί που κατέβηκαν στον δρόμο;
Δεν υπάρχουν, είναι ηθοποιοί -σαν τη Γερασιμίδου.

Ένωση και ΝΑΤΟ, πολέμου συνδικάτο!
Για ποια Ένωση λέει όμως; Την ΑΕΚ; Της Κύπρου με την Ελλάδα; Ή μήπως της Κούβας με τους BRICs; Δε μας το εξηγεί.
Ένας είναι ο εχθρός, ο ιμπεριαλισμός.
Ένας, ε; Κράτα το αυτό, να το πιάσουμε μετά. 

Παραδίπλα βλέπω τον σύντροφο της ΣΕΑΝ που φωνάζει συνθήματα -χαρακτηριστική μορφή που δε χάνει πορεία κι ας έχει χάσει το φως του. Δεν μπορεί να διαπιστώσει ιδιοίς όμμασι την κατάντια του κόμματος που υπονομεύει τον α-ι αγώνα. Θα μπορούσε να πει όμως -στους γνήσιους ΑΙ λενινιστές- πως το χειρότερο είδος τύφλωσης είναι οι πολιτικές ιδεοληψίες για το ΚΚΕ.

Στη Βουλή συναντάμε τα ποτάμια του γνήσιου α-ι κινήματος. Ξεχύνονται ορμητικά, σαν τον Κηφισό τον Αύγουστο, παραλίγο να ξεχειλίσει το πεζοδρόμιο της Αμαλίας. Ανοιγοκλείνεις τα μάτια, όπως στο σινεμά, και βλέπεις μπροστά σου τον Στέισι Κινγκ, τον γίγαντα που σκόραρε 70 πόντους μαζί με τον Τζόρνταν σε ένα ματς -αυτός τον έναν, σαν αρχικό κεφάλαιο, και ο Μιχαλάκης την υπεραξία. Τα κλείνεις πάλι για μια στιγμή και τώρα βλέπεις τον Χότζα να καθοδηγεί ένα δισεκατομμύριο προλετάριους στη σοσιαλιστική οικοδόμηση, τον λαό του μαζί με τους Κινέζους -καλά πήγε αυτό, ιδίως για τους φωστήρες που θεωρούν ακόμα σοσιαλιστική την Κίνα.

Β. Φωτιά και Τσεκούρι

Ο ΙΚ είναι στρατιωτικόςαστός και τα λέει τσεκουράτα, σαν συνταγματάρχης, αλλά του δημοκρατικού τόξου -του νεοδημοκρατικού βεβαίως-βεβαίως. Και τις προάλλες, με στόμφο και σουφρωμένα χείλη -σα να βγαίνει προγούλι από το στόμα- μας είπε τα εξής γραπτώς.

Ο Πρετεντέρης έχει δίκιο πως δεν ξέρουμε την ίδια ιστορία. Εκτός κι αν κάνει τον ανήξερο για βασικά γεγονότα. Ότι πχ τον Δεκέμβρη το μακελειό το ξεκίνησε ο Έβερτ στο Σύνταγμα, εναντίον μιας ειρηνικής διαδήλωσης και συνεχίστηκε την άλλη μέρα στην κηδεία των θυμάτων*. Ότι οι Βρετανοί τράβηξαν δυνάμεις από το μέτωπο ενάντια στη ναζιστική Γερμανία -πιο πολλές από όσες είχε η Ιταλία του Μουσολίνι, όταν μας επιτέθηκε τον Οκτώβρη του ’40. Κι ότι είχαν εντολή από τον Τσώρτσιλ να συμπεριφερθούν σαν σε κατεχόμενη πόλη, που εξεγέρθηκε. Ή ότι το ελληνικό κράτος αφιέρωσε μνημείο σε αυτόν τον στρατό Κατοχής, στο Πεδίο του Άρεως -το άγαλμα της προμάχου Αθηνάς, που προστάτεψε τη Σκωμπία από τον ΕΛΑΣ και τους αντάρτες.

*εκτός κι αν διαβάζει τις ιστορίες που πλασάρει ως ιστορία ο Καλύβας στο τελευταίο πόνημά του για τα Δεκεμβριανά, όπου γράφει μεταξύ άλλων κωμικοτραγικών.

Οι υπουργοί του ΕΑΜ παραιτήθηκαν ομαδικά το πρωινό της 2ας Δεκεμβρίου και την ίδια ημέρα το ΕΑΜ κάλεσε τον λαό της πρωτεύουσας σε μαζική διαμαρτυρία στην πλατεία Συντάγματος για την επόμενη ημέρα, εξαγγέλλοντας γενική απεργία για την 4η Δεκεμβρίου. Η κυβέρνηση φάνηκε αρχικά διατεθειμένη να παραχωρήσει άδεια για τη διαδήλωση αλλά την απέσυρε όταν ο υπουρός Τύπου πληροφόρησε τον Παπανδρέου πως είχε προγραμματιστεί ομιλία του Βρετανού πρέσβη στη λέσχη «Παρνασσός» την ίδια ημέρα. Η γειτνίαση της λέσχης με την πλατεία Συντάγματος οδήγησε τελικά την κυβέρνηση να απαγορεύσει τη διαδήλωση, καθώς ο Παπανδρέου φοβόταν ότι η διαδηλωτές θα στοχοποιούσαν τον πρέσβη.

Το ΕΑΜ απέρριψε την απαγόρευση δηλώνοντας πως η συγκέντρωση θα λάμβανε χώρα στον προγραμματισμένο χώρο και χρόνο. Η κυβέρνηση προσπάθησε να την αποτρέψει, αλλά τα μέτρα που έλαβε δε στάθηκαν ικανά να εμποδίσουν το πλήθος από το να συγκεντρωθεί στην πλατεία Συντάγματος. Η αστυνομική δύναμη που είχε αναλάβει να επιτηρεί τη διαμαρτυρία πανικοβλήθηκε και έστρεψε τα όπλα εναντίον των πολιτών. Ο τελικός απολογισμός ήταν 11 νεκροί και 33 τραυματίες. Την επόμενη ημέρα οι συγκρούσεις επεκτάθηκαν σε όλη την Αθήνα. Η ένοπλη αναμέτρηση ξεκίνησε.

Ο ΙΚ φαίνεται να αγνοεί και τις σύγχρονες εξελίξεις. Ότι η Ελλάδα συμμετείχε και συμμετέχει σταθερά ως μέλος του ΝΑΤΟ σε μια σειρά σφαγές της σύγχρονης Ιεράς Συμμαχίας. Δίνοντας γη και ύδωρ -δηλαδή βάσεις-ορμητήρια-, στρατό για «ειρηνευτικές αποστολές», πολεμικό υλικό στη φασιστική κυβέρνηση της Ουκρανίας, ή φρεγάτες που φυλάνε τα σύνορά μας στην Ερυθρά Θάλασσα και τα κυριαρχικά δικαιώματα των εφοπλιστών. Το τίμημα που πληρώνει ο λαός για όλα τα παραπάνω είναι βαρύτατο και -ευτυχώς- δε μετριέται πάντα με φέρετρα, ούτε θέλουμε να τα ξαναδούμε.

Ο Πρετεντέρης φαντάζεται τους κομμουνιστές σαν ένα τάγμα φανατικών, που τραγουδούν με έκσταση στα ’κονίσματα του Περισσού, και λένε στον σφο με το μουστάκι: «γιατί εγώ ζω στον κόσμο τον δικό μου/ κι εσύ υπάρχεις μόνο εσύ μωρό μου». Δε μας εξηγεί όμως πώς κατάφερε να επιβιώσει και να τον ενοχλεί ένα φαντασιόπληκτο κόμμα, χωρίς επαφή με τον αληθινό κόσμο και τις ανάγκες του.

Ο ΙΚ πλασάρει επιθετικά ως θέσφατο τη χοντροκομμένη άγνοια και την αμορφωσιά της τάξης του. Ξέρει όμως περισσότερα από όσα δείχνει. Και βασικά γνωρίζει πολύ καλά ποιος ανοίγει σήμερα το μέτωπο ενάντια στα ιμπεριαλιστικά σφαγεία -αυτό που «αγνοεί» δηλαδή το ΑΙ κίνημα- και ποιον πρέπει να χτυπήσει για να προσφέρει υπηρεσίες στο σύστημα.

Παρεμπιπτόντως, αν θέλετε να δείτε τι περιλαμβάνει η ιστορική Έκθεση που ενόχλησε τόσο τον Πρετεντέρη, προλαβαίνετε για λίγες μέρες ακόμα, καθώς πήρε παράταση. Θα άξιζε τον κόπο και μόνο για το ιστορικό πλην ξεχασμένο κτίριο, την εντυπωσιακή του ανάδειξη και την υποβλητική ατμόσφαιρα, που κερδίζει ακόμα και τους αδαείς -πχ περαστικούς τουρίστες! Κι επιβάλλεται για όσους δεν είναι απλώς τουρίστες-φασαίοι ή επιθετικά αμόρφωτοι σαν τον ΙΚ και δε ρίχνουν λήθη στην ιστορία του τόπου.

Γ. Φελίς ΟΑΚΚΕ - Μια Μάντρα ναζίδια

It’s the most wonderful time of the year...

Είναι η ωραιότερη στιγμή του χρόνου -και δεν είναι Χριστούγεννα. Είναι η εποχή που τα αστικά ΜΜΕ ανακαλύπτουν την αδιάκριτη γοητεία των γκρουπούσκουλων και τα κάνουν «Πρώτο Θέμα». Η εποχή που ζευγαρώνουν φασίστες και ΑΙ -κατά φαντασίαν- αριστεροί, και τα κυβερνητικά τρολ αιφνιδιάζονται ευχάριστα από την ωριμότητα των «συντρόφων» που βρίζουν το ΚΚΕ. Είναι εκείνη η εποχή του χρόνου, που η ΟΑΚΚΕ κερδίζει 500.135 λεπτά δημοσιότητας, που δεν της αναλογούν, αλλά δεν ξοδεύει ούτε ένα για να αντικρούσε τη χυδαία προπαγάνδα για τον λιμό στη σοβιετική Ουκρανία.

Φελίς ΟΑΚΚΕ -τουρουτουτουμ- Φελίς ΟΑΚΚΕ...

Είναι η εποχή που ο μετακλητός Γρηγόρης βρήκε ένα λιμάνι να ξαποστάσει και να πληρώνεται για να αγανακτεί με τους «κόκκινους φασίστες». Φελίς Ψαριανός. Τώρα ξέρει ποιο θα είναι το επόμενο κόμμα του ως γυρολόγος. Η ζεστή αγκαλιά τον περιμένει αν χάσει ποτέ το ζεστό χρήμα της κυβέρνησης. Αλλά όσο αυτό πέφτει, δεν πάει πουθενά. Εδώ είναι τα τα-ξίδια...

Αυτοί οι ερυθροφασίστες είναι Πουτινάκια -που διαδήλωσαν έξω από τη ρωσική πρεσβεία. Τάγματα κρούσης - εφόδου, με ασυλία, που τους επιτέθηκε με χημικά η αστυνομία. Σταλινικά απολιθώματα -γιατί είχαν πανό που θύμιζε πως οι δυο λαοί ζούσαν ειρηνικά στον σοσιαλισμό -κι αυτή είναι η μόνη δυνατή ειρηνική συνύπαρξη. Αλλά αν διαβάσεις ανάποδα, πολλές φορές το πανό τους, θα ακούσεις το κρυφό τους μήνυμα:

I wanna wish you a holodomor
From the bottom of the well...

Για τους αστούς ο εχθρός έχει χρώμα, όνομα και αιτία. Μισούν το ΚΚΕ, γιατί τους θυμίζει την υπαρξιακή τους αγωνία και δεν τους αφήνει σε χλωρό κλαρί, ούτε στη Μάντρα, ούτε πουθενά -στη Σούδα, στο Σύνταγμα, στη Καισαριανής τον τοίχο, είτε Δεκέμβρη, είτε Μάη. Κι αν βαυκαλίζονται πως θα μας σταματήσει η αστεία προπαγάνδα τους -ότι τάχα επιτέθηκαν αγριεμένοι σημαιοφόροι κομμουνιστές στους φιλήσυχους Ουκρανούς φασίστες- είναι βαθιά γελασμένοι. Ή αλλιώς θα μας γελάσουν μια Μάντρα ναζίδια.

Αλλά αν υπάρχει ελπίδα για την ΟΑΚΚΕ, τότε υπάρχει για όλους. Το θείο, χαρμόσυνο μήνυμά της είναι απλό: όσο πιο γραφικές επιθέσεις κάνεις, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να αποκτήσεις δημόσιο λόγο, σαν χρήσιμο παρατράγουδο. Φελίς ΟΑΚΚΕ! Όσο για τους αυθεντικούς (ΑΙ) α-ι, που τσακίζουν κάθε μέρα ναζί και ποδοπατάν τον ιμπεριαλισμό στο πληκτρολόγιό τους, μπορεί να γυρίσει το χαρτί. Όσο υπάρχουν πρεσβείες, κανείς καλός δεν πάει χαμένος.

Η τριλογία θα μπορούσε να εμπλουτιστεί με το μπλοκάρισμα των ναυτεργατών που σταμάτησαν την αποστολή πολεμικού στο Ισραήλ, τις αντι-ιμπεριαλιστικές παρεμβάσεις πολλών γενναίων φαντάρων και δεκάδες άλλα παραδείγματα. Αλλά ας μείνουμε στα πιο πρόσφατα -είναι υπερ-αρκετά για να περάσουμε σε κάποια συμπεράσματα.

Ένας είναι ο εχθρός, ο ιμπεριαλισμός. Αυτό είναι μάλλον αυτονόητο -μέχρι και η ΟΑΚΚΕ το δέχεται. Το πρόβλημα ξεκινά όταν κάποιες δυνάμεις δανείζονται αντεστραμμένο το σχήμα της ΟΑΚΚΕ (για τη ρωσόδουλη αστική τάξη) και το προσαρμόζουν αντίστοιχα στη δική τους ανάλυση.

Αν ξύσουμε κάτω από τη χούφτα όσων αυνανίζονται πνευματικά με την φράση «μια χούφτα καπιταλιστικές χώρες» -από τον «Ιμπεριαλισμό» του Λένιν- και το σχήμα της εκμετάλλευσης κράτους από κράτος, δεν πρόκειται να βρούμε μια ομάδα ιμπεριαλιστικών κρατών, αλλά μία και μόνη δύναμη: τις ΗΠΑ. Ένας είναι ο εχθρός -στην κυριολεξία- και άλλος ουδείς. Ακόμα και η Γερμανία πχ περνά σε δεύτερο πλάνο -και ίσως να μη θεωρείται τυπική ιμπεριαλιστική δύναμη- καθώς προσδεμένη στο νατοϊκό άρμα, διακόπτει τις σχέσεις της με τη Ρωσία -που ήταν ο βασικός τροφοδότης της σε φτηνό φυσικό αέριο- ενώ φιλοξενεί νατοϊκές βάσεις στο έδαφός της. Κι αντί αυτό να αποτελεί αφορμή για σκέψη και προβληματισμό -πχ πάνω στην έννοια της ανισότιμης αλληλεξάρτησης ή κάποιο άλλο σχήμα- οι «γνήσιοι λενινιστές» συνεχίζουν μακάριοι στην ίδια γραμμή. Κι αν κάποτε, το βασικό πολιτικό καθήκον που απέρρεε από το σχήμα της εξάρτησης ήταν μια αστικοδημοκρατική επανάσταση -για την ανεξαρτησία της χώρας και της... «υποτελούς αστικής της τάξης»-, στην παρούσα «α-ι» φάση, το κύριο καθήκον των «γνήσιων» φαίνεται να περνάει μέσα από την επίθεση στο ΚΚΕ, που έχει υποστείλει τα λάβαρα του α-ι αγώνα κτλ...

Τελικά, ποιος σηκώνει αυτόν τον αγώνα, όμως; Και πώς θα το κρίνουμε; Με βάση τις φλογερές διακηρύξεις και τις πολυσέλιδες αναλύσεις ή στην πράξη;

Για την αστική τάξη ένας είναι ο εχθρός: ο κομμουνισμός (και οι... παραφυάδες του). Μπορεί να έχει φαιδρούς διανοούμενους - δημοσιολόγους και ενίοτε κοντόφθαλμο κριτήριο -που θολώνει από τη δίψα της για άμεσο, μέγιστο κέρδος. Δεν παύει όμως να διαθέτει πείρα, ταξικό ένστικτο και να αναγνωρίζει πολύ καλά ποια είναι η βασική απειλή για την εξουσία της. Κι αν τα παραπάνω δεν είναι αρκετά, υπάρχει άλλο ένα αδιάψευστο κριτήριο, μακριά από διακηρύξεις και λόγια.

Είναι η στάση της βάσης κάθε χώρου, τα αντανακλαστικά που δείχνει, που δεν είναι εξαρτημένα, αλλά σε πλέρια -sic- αλληλεξάρτηση με την ηγεσία, με τις επεξεργασίες, τον δημόσιο λόγο και την πολιτική του κόμματος -ή όποιου άλλου χώρου. Κι η πράξη απέδειξε -πχ στην επίσκεψη του Ρούτε, που θα είχε μείνει ουσιαστικά αναπάντητη, χωρίς τους Λακεδαιμόνιους- πως χωρίς το ΚΚΕ δε νοείται (ρ)ούτε υφίσταται αντι-ιμπεριαλιστικό κίνημα -πραγματικό και όχι ΑΙ. Αν όμως το ΚΚΕ είχε όντως υποστείλει τα λάβαρα κτλ-κτλ, ο κόσμος του θα είχε πάρει το μήνυμα και δε θα είχε την ίδια αντίδραση.

Συνεπώς, ισχυρίζεσαι Απολίθωμα πως τα κάνουμε όλα καλά;

Ούτε κατά διάνοια. Κι όσα κάνουμε είναι λίγα κι ανεπαρκή για τις απαιτήσεις των καιρών, στην παρούσα συνθήκη. Μπορούσαμε να κάνουμε (ακόμα) περισσότερα για την Παλαιστίνη -δεν είναι ποτέ αρκετά. Και προκύπτουν διαρκώς νέα μέτωπα, σε κάθε γωνιά του πλανήτη -από τη Ρουμανία, ως τη Νότια Κορέα, όπου κηρύσσεται στρατιωτικός νόμος, γιατί η κυβέρνηση δε μπορεί να περάσει νομοσχέδια και υπάρχουν παντού πράκτορες του Κιμ. Αλλά τα ανεξάρτητα ΜΜΕ ιεραρχούν τις δικές τους προτεραιότητες και μας ενημερώνουν υπεύθυνα -για άλλη μια φορά- για τους βορειοκορεάτες που πολεμούν στην Ουκρανία με τους Ρώσους...

Ας δούμε άλλο ένα παράδειγμα -που ομολογώ πως αγνοούσα μέχρι πρόσφατα. Η Κούβα βρίσκεται σε εξαιρετικά δεινή θέση -διαχρονικά λόγω του δολοφονικού εμπάργκο, πολύ περισσότερο τα τελευταία χρόνια μετά την πανδημία. Αν διοργάνωνε κάποιος φορέας στη χώρα μας ένα «καραβάνι αλληλεγγύης», θεωρώ αυτονόητο πως θα ήταν αυθόρμητη και μαζική -πολύ περισσότερο από ό,τι αντίστοιχο έχουμε δει ως τώρα- και θα συλλεγόταν ένα τεράστιο υλικό (φάρμακα, τρόφιμα κτλ) για τον κουβανικό λαό. Αυτό που ελάχιστοι γνωρίζουν είναι πως δε θα υπήρχε ασφαλής και εύκολος τρόπος να σταλεί άμεσα το υλικό αυτό στο νησί της Επανάστασης -κι οι ανεπίσημοι τρόποι θα περιλάμβαναν μεσάζοντες που δεν είναι υπεράνω πάσης υποψίας, ίσα-ίσα.

Έχω πλήρη άγνοια για το πώς θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί το ζήτημα και ποιος θα έπρεπε να δρομολογήσει τη λύση του -η κουβανική πρεσβεία; Πολιτικοί φορείς; Κάποιος άλλος; Θεωρώ αυτονόητο, όμως, ότι το βασικό όπλο που έχουν οι επαναστατικές δυνάμεις στο νησί δεν είναι οι τακτικές διεθνείς συμμαχίες για να αξιοποιήσουν τις αντιθέσεις -πόσο μάλλον όταν αυτό το βήμα τείνει να ιδεολογικοποιηθεί, αντί να κατανοηθεί ως ελιγμός. Το βασικό όπλο ήταν και παραμένει η αλληλεγγύη των λαών, κι αυτό δεν είναι κούφιο σύνθημα -είναι όμως ζήτημα πώς μπορεί να περάσει στην πράξη.

Θεωρώ επίσης ότι επιβάλλεται να γίνει σοβαρή, μεθοδική, θεωρητική κι επιστημονική δουλειά -πχ κάποια Συνδιάσκεψη- για τη συνολική αντίληψη του κόμματος για τον σύγχρονο ιμπεριαλισμό, που θα πιάνει όλες τις πτυχές. Το έργο του Λένιν -που δεν ήταν ολοκληρωμένο-, την επικαιροποίησή του (με ποιον τρόπο και σε ποια κατεύθυνση), τη θεωρία της ανισότιμης αλληλεξάρτησης, το σχήμα της πυραμίδας και τη θέση κάθε χώρας σε αυτήν, τα ιδιαίτερα καθήκοντα που προκύπτουν για κάθε χώρα, ιδίως σε έναν πόλεμο, κτλ. Προφανώς η δουλειά αυτή δεν ξεκινά από μηδενικήβάση. Είναι κρίσιμο κι ουσιαστικό, όμως, να αντιμετωπίσει - ερμηνεύσει όλα τα φαινόμενα και όχι να επιλέξει εκείνα τα σημεία -από το πλούσιο εμπειρικό υλικό- που επιβεβαιώνουν μια ήδη έτοιμη, διαμορφωμένη ανάλυση.

Το ίδιο οφείλει να κάνει κάθε κόμμα, αφήνοντας στην είσοδο της έρευνας τις «προκαταλήψεις» του. Αλλιώς δεν αποκλείεται να φτάσει στο σημείο του ρώσικου ΚΕΚΡ, που αναγνώριζε τη Ρωσία ως ιμπεριαλιστική δύναμη, δικαιολογώντας ωστόσο στη συνέχεια την ανάγκη να υποστηριχθεί και να νικήσει στον πόλεμο της Ουκρανίας. Με άλλα λόγια, επέλεγε ιμπεριαλιστή -και το παραδεχόταν ανοιχτά.

Η κριτική για ένα ΚΚ είναι οξυγόνο. Η πολεμική εναντίον του από άλλους χώρους δεν έχει καμία υποχρέωση να είναι καλοπροαίρετη, οφείλει όμως να μην παίρνει διαζύγιο με την πραγματικότητα. Και η δική μας δουλειά είναι να μην της δίνουμε μεγαλύτερη σημασία και βάρος, από όσο έχει στην πραγματική ζωή. Να μη χάνουμε το δάσος, να μην ξεχνάμε το καθήκον της αυτοκριτικής και της αναζήτησης των δικών μας ελλείψεων. Το δύσκολο δεν είναι να ξεχωρίζεις στους τυφλούς -που δεν πιάνουν μία μπροστά στον σύντροφο από τη ΣΕΑΝ και τους δικούς του- αλλά να βλέπεις μακριά, αξιοποιώντας τη ματιά κάθε σφου.

Κι έτσι να φτάσουμε να είμαστε φελίς Κουκουέ...

Παν Μετρό Άχρηστον

Θέλω να μένω πάντα στην Ελλάδα
Να ανοίγω τρύπες για να βρω μετρό
Και τα ταξί να καίνε φασολάδα
Και κάρβουνο

Σάκης Μπουλάς - Μιχάλης Ρακιντζής
Πολλά χρόνια μπροστά -περίπου τρεισίμισι δεκαετίες, μέχρι τα εγκαίνια του Μετρό της Θεσσαλονίκης.

Στην Πορτογαλία έχουν τα fados, λαϊκά μελαγχολικά τραγούδια γεμάτα πόνο, παρηγοριά στον άρρωστο και μοιρολάτρη λαό, που όμως έκανε την επανάσταση των γαριφάλων κι έκτοτε σχεδόν πενήντα χρόνια βάσανα, καημοί και αυταπάτες για σοσιαλιστικές κυβερνήσεις.

Στην Ελλάδα πάλι έχουμε τον χαβαλέ και τα ανέκδοτα, που επιτελούν την ακριβώς αντίστροφη λειτουργία από τη σάτιρα: συμφιλίωση με τη νοσηρή πραγματικότητα, κάτι σαν το έκτο στάδιο του πένθους μετά την αποδοχή.

Αλλά πώς να πάρεις σοβαρά τη φαρσοκωμωδία που βγήκε χτες στις αίθουσες και σπάει ταμεία (για τους εργολάβους) με τίτλο «Μετρό Θεσσαλονίκης»;

Έχουμε και λέμε:

-Το πρώτο μετρό της χώρας ήταν περιοδικό, όταν στις άλλες χώρες έτρωγαν βελανίδια και μετρούσαν μετρο-ιωβηλαία.
-Ο Κούβελας άνοιξε στα χρόνια με τις βάτες την πρώτη τρύπα, που τελικά ήταν μαύρη, ρουφώντας σχέδια, χρόνο, ενέργεια και κάθε φως στο τούνελ του μετροπόντικα. Ουδείς γνώριζε τι συνέβαινε εντός της και πού ήταν η διέξοδος.
-Ο Τσίπρας έκανε εγκαίνια στους μουσαμάδες του πρώτου ολοκληρωμένου σταθμού. Κι ο αρχαιότερος υπάλληλος του οργανισμού (του Μετρό Θεσ/νίκης) παραλίγο να βγει στη σύνταξη, πριν ξεκινήσουν οι πρώτοι συρμοί.

-Οι αντιδράσεις του Ιερατείου για το Παπάφειο πήγαν μια τριετία πίσω τα έργα, οπότε εύλογα -και με τις ευλογίες σας- στοχοποιήθηκαν οι αρχαιολόγοι που αντιδρούσαν για τον σταθμό Βενιζέλου -κολλημένα, οπισθοδρομικά μυαλά που μισούν την ανάπτυξη και το κέρδος.

-Όσοι μαγαζάτορες είχαν την ατυχία να εδρεύουν πάνω στην Εγνατία και τα έργα της, ήταν πρακτικά αποκλεισμένοι από το κοινό τους, που έπρεπε να κάνει ακροβατικά πάνω από σανίδες και σκάμματα για να φτάσει στην πόρτα τους. Μετά την πενταετία άρχισαν να δηλώνουν μετροπαθείς -χωρίς γιώτα- ή μετρόπληκτοι και κινδύνευαν να κλείσουν σαν το Μετρόπολις.

-Οι επίσημες τελετές-παράτες για τα εγκαίνια του Μετρό ακυρώθηκαν λόγω κακοκαιρίας -ό,τι καλύτερο μετά τη ματαίωση των τελετών για τα 200 χρόνια από την επανάσταση του ’21. Και στα εγκαίνια έσταζε η οροφή τριών σταθμών, λόγω βροχής -για το καλορίζικο. Τόσες προετοιμασίες και να πάνε κουβά... Τουλάχιστον δε χτίσαμε τη γυναίκα του πρωτομάστορα -μόνο τρεις εργάτες για το έθιμο. Μετρό τους χτύπους, το αίμα μετρό.

-Κι αν τελικά βγουν αληθινές οι προειδοποιήσεις για τα ελλιπή μέτρα ασφαλείας και γίνει καμιά στραβή, ο χαβαλές θα μας βγει ξινό. Θα θυμηθούμε πως η Κασσάνδρα είχε δίκιο -και η φράση για τις συνονόματές της που διαψεύδονται είναι ανιστόρητη και... αμύθητη -sic- σαν τα κέρδη των μονοπωλίων.

-Η αρχή της ιστορίας με την τρύπα του Κούβελα ήταν το ήμισυ του παντός -μια τρύπα στο Μετρό. Αλλά ύστερα ήρθε το τέλος της Ιστορίας, ο αραιός ιστορικός χρόνος κι οι εξαγγελίες της μαρμότας, όπου κάθε υπόσχεση μετρούσε σαν μέρα και μια αιωνιότητα. Μετά από χρόνια καθυστέρησης, το έργο μπήκε στην τελική ευθεία το ’16 και θα τελείωνε το ’19, δηλαδή μες στο ’20, ετοιμοπαράδοτο μες στο ’23, για να φτάσουμε (απ)αισίως τέλη του ’24, με μια εύλογη αργοπορία ενός ακαδημαϊκού τετάρτου -του αιώνα. Σιγανά και χαλαρά...

-Η προγονόπληκτη πατριδοκάπηλη Δεξιά επέσπευσε χωρίς τύψεις το έγκλημα με τις μεσαιωνικές αρχαιότητες της Βενιζέλου (απόσπαση κι επανακόλληση, σα να λέμε αντιγραφή - επικόλληση αρχείου) αλλά τώρα καμαρώνει για τον ωραιότερο σταθμό της Ευρώπης και του κόσμου. «Πριόνισαν» τα αρχαία και σχεδίαζαν αρχικά να τα εκτοπίσουν. Αλλά έχουν μούτρα να στηλιτεύουν τον Έλγιν και να (συ)ζητάν (για) την επιστροφή των μαρμάρων -που ούτε καν αυτό δεν είναι-, για να μην είναι αποσπασμένα από το αυθεντικό τους περιβάλλον...

-Μετρό ή αρχαιότητες; Τελικά βρέθηκε μια... Μέση Οδός, που προσβάλλει την κοινή λογική και την επιστημονική κοινότητα. Τουλάχιστον όμως δε θίγει το «επιχειρείν» που ρισκάρει πρωτόβουλα και ανταμείβεται με πλουσιοπάροχες ρήτρες επειδή τα αρχαία δεν του επέτρεψαν να κρατήσει τις προθεσμίες και το χρονοδιάγραμμα του έργου!

-Μια άλλη εταιρεία τσέπωσε 30 χιλιάρικα για να σχεδιάσει ένα μικρό «μι» -του μαλάκα- που συνδυάζει τη βυζαντινή ζωγραφική του Ελ Γκρέκο με τη σύγχρονη αισθητική και τους αυλικούς του άνακτα με το σύγχρονο καπιταλιστικό (μέγιστο) κέρδος.

-Οι οπαδοί της ομάδας μου απειλούσαν με ξεσηκωμό για μια πιθανή -πιθανώς άδικη- τιμωρία της ομάδας τους, γιατί το παν σε αυτή τη ζωή είναι να έχεις προτεραιότητες, ιδανικά και συλλογικούς στόχους -για τον σύλλογο.

-Τη μέρα που η Σαλούγκα αποκτούσε το δικό της Μετρό, η Αθήνα βίωνε μια σπάνια βροχόπτωση διαρκείας, μετά από ένα καλοκαίρι πλήρους ανομβρίας, όπου ξεράθηκαν ακόμα κι οι ελιές στους λόφους κι ο Ποσειδώνας εκδικήθηκε το δώρο της Αθηνάς -καλά για σοφία ούτε λόγος, πόσο μάλλον όταν μιλάμε ακόμα για «θεομηνίες». Φταίει ο θεός που μας μισεί...

Και τώρα που έβρεξε και έχουμε μετρό, πώς θα φωνάζει το πόπολο συνθήματα για τους χαμουτζήδες και τους Βούλγαρους -βασική αντίθεση στη χώρα μας για το λούμπεν προλεταριάτο των γηπέδων. Ήταν κι αυτά μια κάποια λύση -ιδίως όσο τα έργα του Μετρό προχωρούσαν με το σταγονόμετρο, σταγόνα-σταγόνα -σαν το αντίστοιχο μαρτύριο.

Το «καλύτερο» είναι πως κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά αν το Μετρό ήταν όντως απαραίτητο -και με αυτή τη μορφή- στη Σαλονίκη, με το ιδιαίτερο επίμηκες σχήμα κατά μήκος του Θερμαϊκού, αν θα βοηθήσει ουσιαστικά στην επίλυση - βελτίωση του κυκλοφοριακού ή αν θα έπρεπε να προκριθεί κάποια άλλη λύση -όπως τα τραμ- ή συνδυαστικά μέτρα. Κανείς δε βάζει το χέρι του στη φωτιά αν οι ειδικοί που τοποθετούνται επί του ζητήματος εκφράζουν την προσωπική, επιστημονική τους εκτίμηση ή αν την προσαρμόζουν ευέλικτα στα επιχειρηματικά συμφέροντα που εκπροσωπούν. Και κανείς δε γνωρίζει αν τελικά το χειρότερο είναι τα προβλήματα -μποτιλιάρισμα, θέσεις στάθμευσης- που προκαλεί αυτό το μοντέλο στην καθημερινότητα της πόλης (κυνήγι κέρδους, άναρχη ανάπτυξη, παντελής έλλειψη προγραμματισμού για τις δημόσιες συγκοινωνίες, την ανάδειξη της Πολιτιστικής Κληρονομιάς κτλ) ή ο τρόπος που επιλέγει να «λύσει» τα προβλήματα που γεννά το ίδιο -απόσπαση αρχαιοτήτων, fly-over κτλ.

Βιωματική παρένθεση

Την εποχή που δεν είχαμε ακόμα gps στα κινητά, η κε του μπλοκ επιχειρούσε τις πρώτες καθόδους στην πρωτεύουσα (στα χνάρια των Δωριέων), έχοντας φτάσει στα όρια της απελπισίας με τα λεωφορεία που δε σταματούσαν οικειοθελώς αν δεν ήσουν πολύ αποφασισμένος και με τα λεφτά που έδινε για ταξί. Το μετρό ήταν μια κάποια σπουδαία λύση -μάννα αλλά όχι εξ ουρανού, αντιθέτως- όχι μόνο για μένα, αλλά για εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου, από εργαζόμενους μέχρι ζευγαράκια που μένουν στην ίδια πόλη αλλά κινδυνεύουν να χωρίσουν λόγω απόσταση -πχ Αγία Παρασκευή, Άλιμος.

Αργότερα αναθάρρησα, πιστεύοντας λανθασμένα ότι όλη η Αθήνα είναι κατά μήκος του ηλεκτρικού, που περνούσε από το λιμάνι, ένα γνωστό νοσοκομείο (ΚΑΤ), τα πιο γνωστά γήπεδα (ΟΑΚΑ, Καραϊσκάκη-ΣΕΦ, ακόμα και Ριζούπολη) και τα βασικά πολιτικά αξιοθέατα -Περισσός και παλιά ΚΟΑ στην Ομόνοια. Αλλά το πρώτο φρενάρισμα του συρμού στο σκοτεινό λαγούμι ήταν η πιο επώδυνη υπόμνηση της επιστροφής στην κανονικότητα, μετά από κάθε απόδραση αναψυχής στη ΛΔ του Βορρά. Πάλι εδώ, πάλι αυτό, μία από τα ίδια. Φαύλος κύκλος, χωρίς σπειροειδής εξέλιξη.

Το πιο δύσκολο αυτές τις μέρες είναι να απαντάω στους χαμουτζήδες σφους και φίλους και την κλασική ερώτηση που σου απευθύνουν με το ειρωνικό υπομειδίαμα της Τζοκόντα στα χείλη τους.

-Πώς αισθάνεσαι τώρα που έχετε Μετρό;

Πρέπει να πεις κάτι κλισέ κι ανάλαφρο, πχ οι συνθήκες ωρίμασαν, παίρνει σειρά η επανάσταση. Να μη δείξεις αγανάκτηση -πχ δε μας -μπιπ- κι εσείς με το Μετρό, γιατί έτσι επιβεβαιώνεις το αβάσταχτα ακλόνητο στερεότυπο του «κομπλεξικού» που σου έχουν ράψει - φορέσει, έτσι και αλλιώς. Ούτε να πεις κάτι βαθύ κι ολοκληρωμένο, γιατί τους έχεις χάσει πολύ πριν το ολοκληρώσεις -πχ ότι το ανέκδοτο του Μετρό συμπυκνώνει το βασικό αστικό αφήγημα ότι παρόλα όσα, η χώρα προοδεύει διαρκώς -κάτι σαν την ανοδική πορεία της ιστορίας, μέσα από ζιγκ-ζαγκ και σκαμπανεβάσματα.

Ή ότι το Μετρό της Σαλούγκας - Σελανίκ - SKG κτλ έχει γίνει ανέκδοτο μεταξύ πόλεων, ενώ είναι ανέκδοτο το πώς φέρεται ένα -αστικό, σύμφωνοι- κράτος στους υπηκόους του και το σανό που τους ταΐζει πάνω και και κάτω από τα Τέμπη -και πάνω από όλα για το έγκλημα στα Τέμπη. Ότι γενικά δεν έχει πολλή πλάκα, όταν βιώνεις στο πετσί σου το ανέκδοτο, σαν Μπόμπος. Κι ότι η βασική διαφορά της σάτιρας από τον χαβαλέ είναι πως τα βάζει με τους ισχυρούς και τους κρατούντες. Το άλλο είναι απλώς εκτόνωση -ξεγκάβλωμα, που λένε και στο χωριό μου.

Θες επίσης να τους πεις πως σε αυτή την πόλη των φαντασμάτων -όπου το Μετρό πήρε σάρκα και οστά επιτέλους, αλλά διάφορα φαντάσματα πλανώνται ακόμα στον υγρό ουρανό της- τα πάντα σαπίζουν κι αργοπεθαίνουν, σε αντίθεση με τις γλυκανάλατες εκθεσούλες ιδεών που μας μάθαιναν στο σχολείο -ότι είναι πύλη στα Βαλκάνια και στην Ευρώπη, εμπορικός κόμβος, που θα αποκτήσει πλωτή σύνδεση με τας Ευρώπας, μέσω Αξιού κτλ. Και πως το ίδιο συμβαίνει με όλη την ελληνική επαρχία ανά την επικράτεια -όπου δεν υπάρχει τουρισμός.

Όσο κι αν υπάρχουν ιστορικοί -και άλλοι- λόγοι που ερμηνεύουν αυτή την εξέλιξη, δεν παύει να είναι άκρως προβληματικό, σχεδόν παγκόσμια αποκλειστικότητα, να έχει ένα -σχετικά προηγμένο κι ευμέγεθες- κράτος τον μισό πληθυσμό του και το μεγαλύτερο μέρος της οικονομικής του δραστηριότητας συγκεντρωμένα σε μια πόλη. Κι αν αξιωθούμε να πάρουμε κάποτε την εξουσία σε αυτόν τον τόπο -οι κομμουνιστές και η εργατική τάξη, όχι η Σαλούγκα- αυτό θα είναι από τα πιο δύσκολα, σύνθετα προβλήματα - αποστήματα που πρέπει να σπάσουμε. Η αποκέντρωση και η αντιμετώπιση της αστυφιλίας με κίνητρα δεν είναι κούφια λόγια της Αλλαγής και εκθεσούλες ιδεών της δεκαετίας με τις βάτες -σαν αυτά που μαθαίναμε για την ανάπτυξη της Σαλονίκης.

Θες ακόμα να πεις ότι η μπουγάτσα είναι ΠΟΠ προϊόν, κι όταν τρως στην Αθήνα -κατά κανόνα- είναι σα να τρως σε κρητικό μαγαζί εκτός Κρήτης ή σε ελληνικό εκτός συνόρων -οκ, καλούτσικα είναι, αλλά καμία σχέση. Κι ότι όποιος θέλει τέτοια ντεμέκ προϊόντα, ας καταναλώσει στιχάκια του Λεξ, που δε μεγάλωσε καν στα (δικά μας) δυτικά προάστια, που είναι ακόμα χωρίς την παραμικρή σύνδεση με το μετρό.

Ότι τα «με, σε, τον/την» και το παχύ λάμδα είναι κυρίως Πολίτικα. Ότι κανείς δε μας υποχρεώνει να κάνουμε στο έμμεσο αντικείμενο τη δοτική γενική κι όχι αιτιατική. Κι ότι δεν υπάρχει κανένα απολύτως μπέρδεμα στη φράση «θα σε κάνω κεφτεδάκια», όπως δεν υπάρχει ούτε στον πληθυντικό, όπου συμπίπτουν οι (αδύνατοι και δυνατοί) τύποι της αντωνυμίας σε γενική και αιτιατική (εμάς/μας, εσάς/σας): θα σας κάνω κεφτεδάκια. Κανείς δεν τρέχει να σωθεί, όλοι πιάνουν το νόημα.

Ότι μια μέρα θα γυρίσει ο τροχός της ιστορίας -να πηδήξει κι ο φτωχός προλετάριος- γιατί είναι στρόγγυλος, με τόνο στο πρώτο «ο», όπως στο «ολοστρόγγυλος» -δεκτοί όμως και οι δύο τύποι, χωρίς κόμπλεξ.

Και τέλος, θες να τους πεις -χωρίς να χάνεις στιγμή τα ταξικά γυαλιά σου, πως η οθωμανική Σελανίκ ήταν μια ακμάζουσα πολυεθνική πόλη, που θα μπορούσε να γίνει/θεωρηθεί πρωτεύουσα των Βαλκανίων. Αλλά η προσάρτησή της στο ελληνικό κράτος με τη βίαια άνωθεν ομογενοποίηση του πληθυσμού της, χαντάκωσε σταδιακά τη δυναμική και τις προοπτικές της, αφήνοντάς την να πλέει σε ένα τέλμα και αναζήτηση ταυτότητας.

Αλλά αυτό είναι μεγάλο θέμα, μιας άλλης ανάρτησης, που όπως λέει και ένας σφος, είναι υπεκφυγή, για να μην το πιάσουμε ποτέ αναλυτικά.