Ιστορία μου, αμαρτία μου

Το κείμενο αυτό γράφεται με αφορμή τη σημερινή επέτειο της ιστορικής ήττας του δημοκρατικού στρατού. Κι εδώ ο επιθετικός προσδιορισμός «ιστορική» έχει διπλή ανάγνωση. Αφενός υπονοεί μια ήττα ιστορικής σημασίας, που βάρυνε για πολλά χρόνια τους συσχετισμούς, τις εξελίξεις και την ανάπτυξη του κινήματος. Αφετέρου όμως επήλθε με τέτοιο τρόπο, μετά από έναν ηρωικό αγώνα και τις χρυσές σελίδες μιας ένδοξης δεκαετίας, που μας άφησε βαριά κληρονομιά και μας έδωσε –για εξίσου μεγάλο χρονικό διάστημα- ένα μεγάλο ηθικό πλεονέκτημα που απέρρεε από αυτό ακριβώς το ιστορικό κεφάλαιο.

Όποια πέτρα κι αν σηκώσεις σε αυτόν τον τόπο, θα δεις το χνάρι του κουκουέ στην ιστορία και τους αγώνες του λαού του, ξέχειλο από αναμνήσεις κι ηρωικές μορφές. Κι αν μελετήσεις τη διαδρομή του θα νιώσεις τη ιστορία πυκνή, να διατρέχει την ατμόσφαιρα γύρω σου, σα να μπορείς να τη δεις και να την πιάσεις.

Το κόμμα αυτό έρχεται από πολύ μακριά και πηγαίνει εκεί που δεν έχει φτάσει κανείς μέχρι τώρα. Στην υπέρβαση της ταξικής προϊστορίας του ανθρώπου και την απαρχή της πραγματικής ιστορίας του είδους μας. Κι ίσως κάποτε, όταν έχει επιτελέσει τον ιστορικό του ρόλο και θα το μνημονεύουμε μεταξύ μας, να λέμε απλώς «το ιστορικό» (νέτα-σκέτα) και να συνεννοούμαστε –όπως στη γλώσσα των φιλάθλων ο όρος «ιστορικός» αναφέρεται στον πανιώνιο.

Δεν είναι τυχαίο εξάλλου που το τμήμα ιστορίας είναι το καλύτερα οργανωμένο τμήμα της κετουκε ή τουλάχιστον το πιο ενεργό και παραγωγικό –αν και όλοι ξέρουμε κατά βάθος πως αυτό συμβαίνει γιατί ο μηχανισμός έχει γεμίσει με υπεράριθμα έμμισθα επαγγελματικά στελέχη, που κατέστρεψαν οικονομικά (και όχι μόνο) το κόμμα και μπούρου-μπούρου, και ιστορίες για αγρίους.

Το κόμμα είχε τη δική του ιστορία, κάποιος την έγραψε στον τοίχο με μπογιά και στους τόμους του δοκιμίου. Ήταν τρεις λέξεις μοναχά, αγώνας και θυσία. Αλλά ας μην προεκτείνουμε τους συνειρμούς καλύτερα και στους επόμενους στίχους {εντός πωλούνται πάσης φύσεως υλικά}, για να μη γίνουν προβοκατόρικοι.

Αυτό λοιπόν το κεφάλαιο το ‘χουν βάλει στο μάτι οι εχθροί του κόμματος –φορώντας ενίοτε και τη μάσκα του φίλου, για να γίνουν οι μασκοφόροι εκδικητές του- και το επιβουλεύονται με χίλιους δύο τρόπους. Γίνονται τιμητές της ιστορίας του κι ισχυρίζονται ταυτόχρονα τα πιο αντιφατικά πράγματα –κι όποιο πιάσει. Πως το κόμμα επιστρέφει ολοταχώς στο παρελθόν του στάλιν και του ζαχαριάδη, αλλά δεν τους αποκαθιστά ειλικρινά κι αποκλίνει από τις θέσεις τους. Ότι δανείζεται το σεχταρισμό τους, αλλά δεν ακολουθεί την τακτική συμμαχιών τους. Ότι προδίδει και ρίχνει στα τάρταρα το εαμ, αλλά μένει εγκλωβισμένο στα αδιέξοδα των λαϊκών μετώπων και τα ρηχά νερά του πατριωτισμού. Κι ότι ρέπει παλιμπαιδίζοντας προς την αρρώστια του αριστερισμού, δέσμιο μια δεξιάς στην ουσία της, κοινοβουλευτικής γραμμής που αναβάλλει την επανάσταση για τη δευτέρα παρουσία. Απ’ όλα έχει ο μπαχτσές. Δεν τους πιάνεις πουθενά.

Οι μεν λένε πως το κουκουέ είναι ένα κόμμα με πλούσια ιστορία, αλλά έχει μείνει σε αυτήν, κολλημένο στον περασμένο αιώνα, και πρέπει να περάσει μαζί του στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, όπως έλεγε και μια ψυχή, εκφράζοντας βασικά τους μύχιους πόθους τους. Ξεχνάν όμως πως όποιος δεν έχει ιστορία, δεν έχει και μέλλον. Κι είναι ακριβώς από τη σκοπιά του μέλλοντός μας που ο κομμουνισμός εκφράζει την προοπτική και την ελπίδα της ανθρωπότητας να ξεκινήσει η πραγματική της ιστορία. Και τα κομμουνιστικά κλείνουν μέσα τους, στο μέτρο του δυνατού, κάποια στοιχεία απ’ την κοινωνία του μέλλοντος.

Οι δε θυμούνται το ρεφραίν της ρίτας σακελλαρίου (που πήγαινε στα μπουζούκια να την ακούσει μια ψυχή) «ιστορία μου, αμαρτία μου», θεωρώντας όλη την ιστορία του κόμματος μια πελώρια αμαρτία –με προπατορικό αμάρτημα τις «πλάνες του ίδιου του μαρξισμού» ή τη «λενινιστική ανάγνωσή του». Κι επιδίδονται στη στείρα λαθολογία, παρουσιάζοντας το κουκουέ ως ένα κόμμα συνεχών λαθών και προδοσιών. Κι αν δεν ήταν το κόμμα, όλα θα είχαν κυλήσει καλύτερα στο μύλος της αντίδρ… εε… δηλ της ιστορίας κι ίσως να ήμασταν συνεπείς ως λαός στο μεγάλο πράσινο –και εσχάτως λίγο ροζ- ραντεβού με την ιστορία, που μας έστησε στη γωνιά για εκτέλεση. Ή αλλιώς πόσο πασόκοι είσαστε...

Κάποιοι πάλι το παίζουν ιστορία και πέφτουν πάνω της σαν αρχαιοκάπηλοι, να οικειοποιηθούν μορφές και σύμβολα που άφησαν εποχή, λέγοντας πως οι νικητές ξαναγράφουν την ιστορία του κόμματος και τον πρώτο τόμο καταπώς τους βολεύει. Η ιστορία όμως γράφεται συλλογικά, από την κίνηση των μαζών, κι εν προκειμένω με μαζικές συλλογικές διαδικασίες και συνδιασκέψεις κι όχι από παρέες, ή από ειδικές, συντακτικές επιτροπές.

Ενώ άλλοι κρίνουν εξ ιδίων τα αλλότρια και, παραφράζοντας το γνωστό τσιτάτο των κλασικών που συμπυκνώνει τον ιστορικό υλισμό (και για τους φίλους ιστ-ματ), θεωρούν πως όλη η μέχρι τώρα κομματική ιστορία είναι ουσιαστικά η εξέλιξη της πάλης των τά(κ)σεων στο εσωτερικό του. Και μια αέναη διαδρομή του σισσύφου από το σεχταρισμό στο ρεφορμισμό και τούμπαλιν. Σπουδαίο πράμα η αυτογνωσία, ακόμα και (ότ)αν την προβάλλει κανείς σε άλλους χώρους και πρόσωπα, πλην του εαυτού του.

Θα μπορούσαμε ακόμα να μιλήσουμε για τις διαλεκτικές έννοιες του λογικού και του ιστορικού στο μαρξ, και πώς τις συνδέει στον τίτλο της η «λογική της ιστορίας» του σοβιετικού βαζιούλιν. Ή να χαριτολογήσουμε για το θουκυδίδη, που ήταν ο πατέρας της ιστορίας γιατί… ερωτοτροπούσε με τη μητέρα της –κατά το γνωστό ‘ευφυολόγημα’ για το μαρξισμό και το φλωράκη, που είχε στενή σχέση με τη μαμά πατρίδα του πατερούλη. {Και προσέξτε πόσο αρμονικά (διαλεκτικά θα λέγαμε στη δική μας διάλεκτο) συνδυάζονται τα δύο γένη στη σοβιετική μητέρα πατρίδα, με τα πάτρια εδάφη, σε ένα τέλειο, ερμαφρόδιτο σύνολο, που είναι άρτιο και δεν του λείπει τίποτα: ούτε το ταξικό, ούτε το εθνικό). Μέχρι που αυτή τα γ… δηλ τα μούσκεψε και μουσκεύτηκε η πλάση, που ήταν κατά το ένα τρίτο της ξηρά και σοσιαλιστική, αλλά μαζί με την ξηρά μούσκεψαν και τα χλωρά. Και ζήσανε αυτοί καλά κι οι λαοί χειρότερα.

Γιατί οι δικές μας ιστορίες, μπορεί να είναι όμορφες αλλά συνήθως δεν έχουν αίσιο τέλος –τα χάπι εντ είναι εξάλλου αμερικανιές, χωρίς ανθρώπινη μυρωδιά- παρά μονάχα ένδοξο, και κατά βάση δεν τελειώνουν ποτέ. Σε κάθε περίπτωση, όπως λέει κι ο τζατζάνης στο βιβλίο που έβγαλε το 91’, ήταν η πιο όμορφη ιστορία-περιπέτεια, μακριά από τα προβλέψιμα κλισέ των νερόβραστων παραμυθιών, κι ευχαριστούμε ευγνώμονες τους πρωταγωνιστές της που μας την χάρισαν –κι ας μη φτάσαμε τελικά στην ιθάκη, στην τελευταία σκηνή.

Κι αν τώρα ξέβρασε η πόρνη –σαν την μπάλα του όσιμ- η ιστορία αρχαία οράματα, και οι αστοί ιδεολόγοι βιάστηκαν να κηρύξουν το τέλος της, δεν είναι (μόνο) ότι επέσπευσαν το τριπλό σφύριγμα, για να σπεύσουν να κλειδώσουν τα επισφαλή τους οφέλη, αλλά γιατί γνωρίζουν πως η ιστορία είναι συνυφασμένη με τους κομμουνιστές και τον αγώνα τους –κι ουσιαστικά το δικό μας τέλος θέλησαν να διακηρύξουν τότε, ως μύχιο πόθο τους. Κι αντιστρόφως, η ήττα των κομμουνιστών, θα σήμαινε το προσωρινό σταμάτημα του ρολογιού της ιστορίας που όσο προχωρά μπροστά, πλησιάζει νομοτελώς στο ιστορικό τέλος της αστικής τάξης –εκτός κι αν προλάβει να μας θάψει όλους μαζί αυτή, ινα πληρωθή το δεύτερος σκέλος της ‘προφητείας’ «σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα».

Αν θέλουμε λοιπόν η ιστορία να φανεί καλή μαζί μας, πρέπει να την πάρουμε στα χέρια μας και να τη γράψουμε εμείς με πράξεις. Και μπορεί η ιστορία να μη γράφεται με αντιδιαλεκτικές υποθέσεις και με τα «αν», όμως… αν ξυπνήσουμε μονομιάς, θα ‘ρθει ανάποδα ο ντουνιάς.

¡Hasta la historia siempre!