Για όλα φταίνε οι γκόμενες

Σύνδεση με τα προηγούμενα περί γκόρμπι και τροτσκιστών. Συνδετικός κρίκος η μπροσούρα του σεκ, πώς χάθηκε η ρώσικη επανάσταση. Ένα ιστορικό πρόσωπο που έζησε τα γεγονότα της εποχής (δε θυμάμαι ποιο και δεν έχω πια το βιβλίο) έλεγε ότι ο σταλινισμός υπήρχε όντως εν σπέρματι στο λενινισμό, αλλά δεν ήταν η μόνη τάση, ούτε ήταν αναπόφευκτο να επικρατήσει.

Η ιστορία δεν είναι αναπόφευκτη, αλλά διέπεται από νομοτέλειες που ορίζουν ένα φάσμα δυνατοτήτων γύρω από ένα πλέγμα αντιθέσεων κι ανάμεσά τους μια βασική αντίθεση που τις επικαθορίζει. Ο στάλιν ήταν το πιο δυνατό σπερματοζωάριο που γονιμοποίησε την ιστορική προοπτική. Δεν ήταν αναπόφευκτο, ούτε τυχαίο όμως.

Ο σφος με το μουστάκι έγινε πατερούλης των λαών της σοβιετίας και των κκ ανά την υφήλιο. Κι έκτοτε αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα. Οι αμαρτίες των τέκνων όμως είναι τελείως διαφορετική ιστορία, που αυτονομείται από αυτή των γονιών και γράφει ανεξάρτητα τις δικές της σελίδες. Αλλά το οικογενειακό περιβάλλον παίζει συχνά καθοριστικό ρόλο, δεν είναι πάντα άμοιρο ευθυνών.

Το παρόν είναι μετασχηματισμένο παρελθόν: κάποια στοιχεία κρατάει κι άλλα τα αλλάζει ριζικά. Όπως λέει κι η επιγραφή σε ένα θέατρο στην ακαδημίας, υπάρχει ένας άλλος κόσμος, αλλά είναι μέσα σε αυτόν που ζούμε. Κάθε στιγμή είναι μια άρση του παρελθόντος, διαλεκτική άρνηση, τομή και συνέχεια, κοε κι ασυνέχεια.

Κάθε στιγμή είναι μίλκο. Το βούτυρο είναι γάλα μετασχηματισμένο και πιο πριν ήταν χόρτο που το έφαγε αμάσητο η αγελάδα το μηρύκασε και το μετασχημάτισε. Και ποιος ξέρει τι παθαίνει όταν πέφτει στα χέρια μιας γαλακτοβιομηχανίας. Σαν αυτής με το καρτέλ, ή της άλλης που εγκαινίασε κι επισήμως τις επιχειρησιακές συμβάσεις.

Αν δεν το πιεις στην ώρα του το κακάο, να κάνει τον κύκλο του, μένει στο ψυγείο και ξινίζει. Σαν κάτι παμπάλαια επιχειρήματα που τα παίρνουν, τα παστεριώνουν και μας τα πλασάρουν για καινούρια, ενώ μας πάνε πίσω κι απ’ το κεκτημένο της πρώτης διεθνούς και του επιστημονικού σοσιαλισμού. Πολλοί σφοι του χώρου πίνουν ληγμένα και τα έχουν όλα ληγμένα χωρίς να το ψάξουν παραπέρα. Κι αν γλιτώσεις απ’ τα γάλατα, σε περιμένουν στη γωνία τα χημικά.

Τα πάντα ρει κι ουδέν μένει. Αλλά όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν. Σαν τα ρούχα του μανωλιού, που έφυγε νωρίς. Κι ήταν λένε από τους πιο συμπαθείς τροτσκιστές. Οι οποίοι μέχρι πρόσφατα ψήφιζαν χωρίς αυταπάτες έναν άλλο τέως τροτσκιστή που έκανε την αλλαγή σύνθημα, κατάκλεψε τα δικά μας κι έκανε τις λέξεις να χάσουν το νόημά τους. Κι έτσι φτάσαμε στην αλλαγή της αλλαγής και τον επαναπροσδιορισμό της αλλαγής της αλλαγής. Τσάκα την τσαπού ολέ-ολέ.
http://www.youtube.com/watch?v=J1kpLMrzwPE

Έτσι έκανε και με τον ανασχηματισμό (μοιάζει λίγο με το μετασχηματισμό που λέγαμε πριν) που τον είχε για ψωμοτύρι. Μια φορά, μου έλεγε ο άβερελ, διέψευδε τα σενάρια για ανασχηματισμό και προχώρησε σε αναδόμηση (sic). Ο πανούσης τον πήρε πρέφα κι έβγαλε το σκετς με τη μπάντα του για να εξηγήσει τι είναι ανασχηματισμός. Θα σας το δείξω πώς γίνεται. Κάποια στιγμή θα φύγει ο ηλίας από τα τύμπανα, θα πάει στα πλήκτρα κι ο ορέστης από τα πλήκτρα θα πάει στα τύμπανα.
Κι ο χάρρυ κλυνν έπιασε το νήμα από το κουβάρι του κοσκωτά που είχε αρχίσει να ξετυλίγεται κι είπε: τόσους ανασχηματισμούς έχει κάνει, αλλά δεν τραβάει η ομάδα. Ποιον να βάλει; Τον ντέταρι;


Τα πάντα ρει κι ουδέν μένει. Ηράκλειτος (στην ταινία εκ παραδρομής λέει δημόκριτος). Ναι, αλλά τι αξία έχει ο γάμος στην αγάπη μας μπροστά, είναι κι άλλοι παντρεμένοι, όμως ζούνε χωριστά. Ζαμπέτας! απαντά ο ταξιτζής. Κι επίσης μπάγερν-μπορούσια μένχεν γκλάντμπαχ 1-0. Καρλ χάιντς ρουμενίγκε.
Κι αυτό χαρούλης, δεύτερο μέρος, από made in greece. Στο τέλος του κειμένου θα γίνει τριλογία.

Κλείνει η παρένθεση κι η (οπορτουνιστική) παρέκκλιση από το θέμα. Η εικόνα του παρελθόντος που περικλείει μέσα του το μέλλον ως δυνατότητα, φαίνεται ανάγλυφα στο παραδοσιακό παιχνίδι των ρώσων, τη μπάμπουσκα. Ο φυντανίδης της ελευθεροτυπίας διηγείται σε ένα βιβλίο τις αναμνήσεις του από ένα ταξίδι του στη μόσχα, όπου βρήκε μια μπάμπουσκα με όλους τους σοβιετικούς ηγέτες. Ξεκινούσε από το λένιν, όταν τον άνοιγες είχε μέσα του το στάλιν, κοκ, για να καταλήξει στο τέλος στον γκόρμπι –μπορεί και στο γέλτσιν, δε θυμάμαι καλά, και δεν έχω πια και το βιβλίο.

Η εικόνα είναι εκπληκτική από κάθε άποψη. Καταρχήν ως σημειολογία για το μέγεθος και την αξία του κάθε ηγέτη. Ο λένιν είναι η μεγαλύτερη κούκλα. Ο στάλιν λίγο μικρότερη αλλά σαφώς μεγαλύτερη απ’ όλες τις άλλες. Κι ο γκόρμπι ένας πολιτικός νάνος, μικρότερος κι από τον τσερνιένκο, που ελάχιστοι πλέον τον θυμούνται και τον μνημονεύουν. Κοινώς, απ’ έξω κούκλα, κι από μέσα η πανούκλα της περεστρόικα.

Στο βιβλίο του για τη γραφειοκρατία, ο σοβιετικός κυριούλης λέει ότι η παρακμή του συστήματος, φαίνεται παραστατικά στην παρακμιακή αλληλουχία των ηγετών του: από τον κορυφαίο επαναστάτη λένιν στον στερούμενο θεωρητικών-στρατηγικών ικανοτήτων, αλλά τουλάχιστον ικανό τακτικιστή στάλιν, μετά στις μεγάλες μετριότητες των χρουστσόφ και μπρέζνιεφ, κατόπιν στον φαινομενικά πολλά υποσχόμενο αλλά ανεξακρίβωτο τελικά προθέσεων και δυνατοτήτων αντρόποφ, για να ακολουθήσουν ο καθολικά ανίκανος τσερνιένκο και τέλος ο πρωτεργάτης της αποδόμησης γκορμπατσόφ.

Μπορώ να βεβαιώσω προσωπικά ότι ο περικλής έχει πολύ καλύτερη άποψη για το στάλιν και πολύ χειρότερη για τον αντρόποφ, από αυτήν που μπορεί να φαίνεται στις πιο πάνω διατυπώσεις. Αλλά η φθίνουσα πορεία παραμένει γεγονός. Κάτι σα νόμος της πτωτικής τάσης της αξίας (των ηγετών).

Σε ένα δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης η μπάμπουσκα με τους σοβιετικούς ηγέτες είναι μια ευφυής αναπαράσταση της διαλεκτικής εξέλιξης, της τομής και της συνέχειας. Κάθε κούκλα περιέχει μέσα της τη διάδοχη κατάσταση και δημιουργεί ταυτόχρονα τους όρους άρνησής της, αναπαράγοντας το αντίθετό της. Μοιάζει με τις άλλες, αλλά είναι διαφορετική.

Ο στάλιν θέτει τις βάσεις του σοσιαλισμού κι ολοκληρώνει αυτό που ξεκίνησαν οι μπολσεβίκοι επί λένιν, αλλά οι τροτσκιστές (κι όχι μόνο) λένε πως το προδίδει και το εκφυλίζει. Ο χρουστσόφ και η ρεβιζιονιστική κλίκα έκαναν την αποσταλινοποίηση στο εικοστό συνέδριο, αλλά γεννήθηκαν και ανδρώθηκαν επί στάλιν. Ο λεωνίδας ανέτρεψε το νικήτα, αλλά συνέχισε στην ίδια ρεβιζιονιστική ρότα, ενώ οι ανανεωτές λέγανε ότι αποκαθιστούσε ένα σταλινισμό λάιτ. Ο γιούρι αντρόποφ ήταν ο πρόδρομος του γκορμπατσόφ που έριξε το ανάθεμα στη μπρεζνιεφική περίοδο της στασιμότητας κι έφερε στον αφρό τον γέλτσιν, που δάγκωσε το χέρι που τον τάιζε γιατί ήταν μοναχοφάης και φιλόδοξος. Κι έτσι η ιστορία επαναλήφθηκε σαν φάρσα κι ο γκόρμπι ήταν ο μόνος μαζί με τον νικήτα (τον πνευματικό του πατέρα) που έφυγε από το κρεμλίνο πριν πεθάνει.

Όπως έλεγε κι ο χαρούλης το 89’. Τι να κάνουμε ρε παιδιά, μπερδεμένοι είμαστε κι εμείς. Ήρθε να πούμε αυτή η κουφάλα ο γκορμπατσόφ με τις περεστρόικες και τις μαλακίες και μας έφερε τα πάνω κάτω ρε παιδί μου. Καλά ήμασταν εμείς έτσι πως μας λέγανε, παραδοσιακοί, απολιθωμένοι. Καλά, μια χαρά ήμασταν. Είχαμε εκεί να πούμε έναν γενικό γραμματέα, τον κρατάγαμε τρακόσια, τετρακόσια, πεντακόσια χρόνια, πέθαινε, τον ταριχεύαμε, τον ξαναβάζαμε στη θέση του... μια χαρά ήμασταν, τώρα τι να κάνουμε. Σάμπως ξέρουμε τι θα γίνει από μέρα σε μέρα; Έχουμε μια ανασφάλεια ρε παιδί μου, ένα κομματικό σασπένς, πώς το λένε.

Αν δούμε όλη την αλληλουχία σαν μια αδιατάρακτη συνέχεια, χάνουμε τη διαλεκτική, ακόμα και την τυπική λογική κι οδηγούμαστε σε απίθανα συμπεράσματα: ο γέλτσιν βρισκόταν στην καρδιά της μπάμπουσκας του σοσιαλισμού, ο λένιν μας οδήγησε στην περεστρόικα, το σπερματοζωάριο στάλιν φταίει για τις μ-λ κίες του γκόρμπι. Ή ακόμη: η νεπ κι η κροστάνδη φταίνε για τη διάλυση. Μεταμοντέρνες ερμηνείες που θυμίζουν το φαινόμενο της πεταλούδας. Πέταξε μία στο τόκιο στα 1930 κι εξήντα χρόνια μετά, διαλύθηκε το ανατολικό μπλοκ κι η εσσδ.

Κι έτσι όλοι ψάχνουμε την τομή και τον αδύναμο κρίκο όπου έσπασε η αλυσίδα στα πολλαπλάσια του 28. Άλλοι λένε το 28' που εξορίστηκε ο τρότσκι, άλλοι το 56 με το εικοστό συνέδριο κι εμείς δίνουμε βάρος και στο 85' που έγινε γραμματέας ο γκόρμπι.

Υπάρχει και μία ακόμα ανάγνωση στην ηγετική αλληλουχία. Η τακτική φόρτωσε όλες τις ευθύνες στον προηγούμενο. Σαν το γνωστό ανέκδοτο με τους τρεις φακέλους που αφήνει στο διάδοχό του ο πρωθυπουργός. Και κατά το γνωστό κλισέ: παραλάβαμε καμένη γη. Εξαιρείται μόνο ο λένιν, γιατί όλοι έπιναν νερό στο όνομά του για να τον φέρουν στα μέτρα τους και να τον διαστρεβλώσουν. Κι η πλάκα είναι ότι μόνο αυτός «παρέδωσε» στην κυριολεξία καμένη γη, λόγω του εμφυλίου που ‘χε ρημάξει την χώρα.

Ο στάλιν τα έβαλε με την ενωμένη αντιπολίτευση, οι ρεβιζιονιστές με το στάλιν, ο μπρέζνιεφ είχε ενδορεβιζιονιστικές διαφορές με το νικήτα και τον έριξε κι ο γκόρμπι τα έριξε όλα στο μπρέζνιεφ κι εκ νέου στο στάλιν. Κι όλοι όσοι επέζησαν του τέλους της ιστορίας, τα 'βαλαν με τον καραφλό ιούδα.

Στις αρχές του 89’ αυτό το τελευταίο δεν είχε γίνει φανερό σε πολλούς. Αλλά ο προφητικός χάρρυ κλυνν διηγούνταν στις παραστάσεις του την εξής ιστορία.
Τις προάλλες σε ένα κομματικό φροντιστήριο που έγινε στην κνε, ο καθοδηγητής εξέταζε τους κνίτες να δει αν μπορούν να προβιβαστούν (το βραβείο είναι πενήντα ριζοσπάστες κι εξόρμηση στα χαυτεία). Ρωτά λοιπόν ο καθοδηγητής έναν κνίτη πες μου σύντροφε ποιος είναι ο μεγαλύτερος προδότης του κινήματος. Ο στάλιν σύντροφε λέει αυτός, μπράβο παιδί μου του λέει ο καθοδηγητής προάγεσαι. Ρωτάει έναν άλλον, ο χρουτσώφ λέει αυτός, προάγεσαι κι εσύ. Ποιος είναι σύντροφε ο μεγαλύτερος προδότης του κινήματος ρωτάει ο καθοδηγητής ένα γνωστό μου κνιτάκι.
Ο γκορμπατσόφ λέει αυτός. Α, μόλις άκουσε γκορμπατσόφ ο καθοδηγητής ανέβηκε το αίμα του στο κεφάλι, γυαλίσανε τα μάτια του, ορμάει στο κνιτάκι, το πλακώνει στα χαστούκια, κωλόπαιδο του λέει, λέγε γρήγορα ποιος σου έδωσε τις απαντήσεις των εξετάσεων της επόμενης χρονιάς.
Πάντα μπροστά από την εποχή του ο χάρης (τότε).

Το ταξικό επιμύθιο είναι αυτό που τραγουδάει ο μούτσης.
Για όλα φταίνε οι γκόμενες, οι πρώην κι οι επόμενες. Εξ ου κι ο σεξισμός στον τίτλο του κειμένου.