Διακοπή για αναρτήσεις

(σημειώσεις του καλοκαιριού)

Φέτος το καλοκαίρι για πολύ κόσμο το πρόγραμμα δεν είχε διακοπές, παρά μόνο διακοπές προγράμματος, όπως στις παλιές καρτέλες (μας συγχωρείτε για τη διακοπή) που δικαιολογούσαν τα τεχνικά προβλήματα της ερτ. Που τώρα όμως έγινε τσεβδή (εδτ) κι εκσυγχρονίστηκε, για να εκπέμπει μαύρο ή ασπρόμαυρο ρετρό χωρίς διακοπή.

Αυτά όμως τα λένε οι κομμουνιστές, που δε διέκοψαν το πρόγραμμα του 902 για να τον πουλήσουν. Και πρέπει να τους στείλουμε γρήγορα για διακοπές στο γνωστό αρχιπέλαγος με το νέο παρθενώνα, ή στην κούβα του κάστρο με τις δωρεάν διακοπές ρεύματος για όλους –όχι όπως εδώ, που τις κάνουν μόνο στη σαντορίνη-, το τελευταίο κάστρο –που ίσως αλωθεί από μέσα, αν δεν προσέξουνε οι σφοι τις μεταρρυθμίσεις- και τελευταία σοβιετική γωνιά του πλανήτη, μαζί με την χώρα μας βεβαίως-βεβαίως, αν πιστέψουμε την κυρίαρχη προπαγάνδα.

Και δεν το λέει μόνο η επάρατος δεξιά αυτό το τελευταίο. Είναι κι ο αριστερός αλέξης που λέει για την τσεβδή δημόσια τηλεόραση πως (του) θυμίζει σοβιετική αισθητική του 70’ και του 80’. Γι’ αυτό μάλλον αντέγραψε και το σήμα της σοβιετικής τηλεόρασης από τα χρόνια του σημαδεμένου γκόρμπι, δικαιώνοντας τον αιώνιο πάγκαλο που τη θεωρεί κομμουνιστική. Μα ποιο σοβιέτ κυβερνά επιτέλους αυτόν τον τόπο με τα μεγάλα σοσιαλιστικά μυαλά, που συναντιούνται;

Οι διακοπές αφορούν βασικά το δικαίωμά μας –όχι στην τεμπελιά, όπως το σατίριζε ο γαμπρός του μαρξ αλλά- στην προσωρινή διακοπή-αποχή από το προτσές της παραγωγής, για να ξεκουραστούμε και να συνεχίσουμε να είμαστε αποδοτικοί. Αλλά το προτσές της ταξικής πάλης που συνδέεται άμεσα με το πρώτο κι αναπαράγεται αδιάκοπα απ’ αυτό, δε σταματά ποτέ. Και στους χαλεπούς καιρούς της κρίσης και της αντεπανάστασης, με τους αρνητικούς συσχετισμούς διεθνώς, οι διακοπές γίνονται από δικαίωμα, που το ασκεί ο καθένας περίπου όποτε θέλει κατ’ επιλογήν του, σε άδεια άνευ αποδοχών για τις μέρες που κλείνει η επιχείρηση, ή σε υποχρεωτική άδεια διαρκείας για τους απολυμένους και τους άνεργους, που έχουν όλο τον χρόνο καλοκαίρι (μόνο οι καιρικές συνθήκες αλλάζουν) αλλά στην τσέπη βαρυχειμωνιά. Κι όχι επίδομα δε σου δίνουν, αλλά στο τέλος η κάρτα ανεργίας θα χρησιμεύει όπως οι καρτέλες της τηλεόρασης, για να γράφουμε κάτι απολογητικό, με συγχωρείτε που περιμένω να φάω από τα έτοιμα των άλλων, είμαι άχρηστος, και να παίρνουμε την ευθύνη πάνω μας. Εξάλλου όποιος θέλει δουλειά, βρίσκει.

Κι έτσι από τα μπάνια του λαού που λέγαμε την εποχή (της κατά φαντασίαν επικράτησης) των μη προνομιούχων, οι διακοπές έφτασαν σήμερα να είναι ακριβό σπορ για λίγους και προνομιούχους. Κι αν σε παίρνει ακόμα να το εξασκείς –έστω και για λίγες μέρες- σε πιάνουν οι τύψεις για αυτούς που μένουν πίσω.

Το καλοκαίρι λοιπόν δεν είναι ακριβώς μια εποχή χωρίς ειδήσεις –όπως αποδεικνύει κι η πώληση του 902, άλλωστε. Αλλά θα κινηθούμε για λίγο ακόμα σε χαλαρούς ρυθμούς, εστιάζοντας στο θέμα των διακοπών, κι αφήνοντας την επικαιρότητα για κάποια επόμενη ανάρτηση.

Τα κορυφαία αποσπάσματα σχετικά με το θέμα μπορεί να τα βρει κανείς διάσπαρτα στο έργο των κλασικών. Πχ στον αστερίξ, για τα ψώνια τους πρωτευουσιάνους (λουτετιανούς), που εκστρατεύουν μαζικά στην ύπαιθρο για να βρουν ηρεμία σε φριχτά μποτιλιαρισμένους δρόμους και παραλίες πατείς με πατώ σε –όπως ακριβώς και σήμερα. Αλλά και για τον κυριολεκτικό χαρακτήρα που παίρνουν αυτές οι εκστρατείες στο μικρό νικόλα, όταν η οικογένειά του μαζεύει τα… απολύτως απαραίτητα για τις διακοπές και καταλήγει να συγκεντρώνει όσα χρειάζεται ένας στρατιωτικός λόχος. Συνεπώς μην παρεξηγείτε τις μάνες (του λόχου) που καμιά φορά φωνάζουν σα λοχαγοί, για να κρατήσουν τον έλεγχο και παίρνουν το ρόλο τους πιο σοβαρά απ’ όσο πρέπει. Στο κάτω-κάτω της γραφής κρατάνε τις περισσότερες αγγαρείες για τον εαυτό τους.

Τι άλλα συμπεράσματα βγαίνουν κατά την περίοδο των διακοπών;

Καταρχάς πως οι τουρίστες είναι βλάκες με περικεφαλαία. Κι αυτό δεν είναι δική μου άποψη. Είναι η επίσημη γραμμή κι η βασική κατεύθυνση στην αντίληψη της χώρας για το είδος του τουρισμού και τους τουρίστες που θέλουμε. Λοβοτομημένους καταναλωτές, που τα σκάνε χοντρά και τους πιάνουμε κορόιδα.  Που ενθουσιάζονται με το ψεύτικο και αφόρητα στερεότυπο φολκλόρ «mousaka, souvlaki, bouzoyki» που τους πουλάμε, πηγαίνουν σαν κοπάδι πρόβατα στα μέρη και τα (μεγάλα) μαγαζιά που τους στέλνουμε και φωνάζουν εκστασιασμένοι opa σε μοναδικές στιγμές ευτυχίας.

Με αυτή την έννοια, αν το παμε καταστρέφει τον τουρισμό, όπως λέει ο αστικός μύθος –που αν δε συμφωνεί με τα γεγονότα, όπως το πρόσφατο μπλακ άουτ στη σαντορίνη, τόσο το χειρότερο γι’ αυτά- στην πραγματικότητα αποτελεί, εκτός των άλλων, μέτωπο κατά της οργανωμένης βλακείας. Κι αυτός είναι ο βασικός λόγος που συγκεντρώνει τη μήνη όλων των ηλιθίων. Και αν –όπως μας λέει ο κάρολος- ο καπιταλισμός δεν είναι παρά το σύστημα της γενικευμένης εμπορευματικής παραγωγής, που διεισδύει σε κάθε πτυχή της ανθρώπινης δραστηριότητας, τότε η (αντικαπιταλιστική) πάλη των κομμουνιστών είναι ένα μέτωπο ενάντια στην αποξένωση, που καθιστά τους ανθρώπους εμπορεύματα κι αλλοτριώνει τις μεταξύ τους σχέσεις στο επίπεδο της τυπικής συναλλαγής. Χτίζει παραθαλάσσια τουριστικά εκτρώματα κι οικισμούς φαντάσματα, που νεκρώνουν τον χειμώνα, καταστρέφει κάθε γνήσιο γραφικό στοιχείο στα τουριστικά θέρετρα, διαμορφώνει μαζικά μικροαστικές συνειδήσεις που κυνηγούν το εύκολο κέρδος και κάνουν ευρώ τα μάτια τους στη θέα των ξένων, καθιστώντας τον περιβόητο ξένιο δία μια κερδοφόρα μπίζνα.

Ίσως σε κάποιους φαίνονται γραφικά αυτά που λέμε. Αλλά αν μας θεωρούσαν όντως γραφικούς και ακίνδυνους, θα μας είχαν εντάξει στο παιχνίδι, ως ένα ακόμα αξιοθέατο της ελληνικής πολιτικής σκηνής για τους τουρίστες από το εξωτερικό.

Όπως συμβαίνει δηλ, με τελείως διαφορετικό τρόπο, σε κάποια χωριά της κατακόκκινης θάσου –που ήταν και καταπράσινη, πριν τη βάλουν στο μάτι και την ξανακατακάψουν. Αν πας στην καλλιράχη πχ όπου είναι η εστία της πυρκαγιάς –κι όπου είχε πρόσφατα η οργάνωση μια προφεστιβαλική- αυτά που θα δεις με μια σύντομη βόλτα είναι: η πλατεία του χωριού, η εκκλησία, το καφενείο και… τα γραφεία της τοπικής κόβας του κκε, σε περίοπτη θέση. {Υπάρχει βέβαια κι ένα μνημείο για τους πεσόντες υπέρ πατρίδας το 49’, που δεν ξέρεις αν το ‘βαλε το κράτος για να τσατίσει τους ντόπιους, ή μήπως το αντίστροφο, να το ‘βαλαν δηλ οι κάτοικοι για τους δικούς μας, όταν άλλαξαν κάπως τα κόζια με τη μεταπολίτευση). Αυτό συμβαίνει και σε άλλα χωριά του νησιού, όπου στην κυριολεξία η μόνη ζωτική δύναμη, που υπάρχει και κινείται –με πραγματικούς κι όχι εκλογικούς όρους- είναι το κόμμα, που αποτελεί την αυτονόητη επιλογή για κάθε ζωντανό κι ανήσυχο στοιχείο.

Με βάση τα προηγούμενα, κάποιες αντιμνημονιακές ψυχές αναπτύσσουν ενίοτε έναν αυθόρμητο «αντιιμπεριαλισμό» για τους κουτόφραγκους, που δεν ξέρουν να ζουν και ορέγονται τα προκάτ «παραδοσιακά» εδέσματα που τους σερβίρουν ή τις μέτριες πολυσύχναστες παραλίες, γιατί ούτε αυτά δεν έχουν στα μέρη τους οι καημένοι. Γρήγορα όμως βλέπεις πως κι ο έλληνας έχει εθιστεί στην κακογουστιά και κάνει τα ίδια και χειρότερα, όταν τον παίρνει –από οικονομικής άποψης, γιατί τώρα τον παίρνει από γενικότερης άποψης, οπότε δεν του περισσεύουν τόσα λεφτά για σπατάλες και περιορίζεται στα απολύτως απαραίτητα: πχ τατουάζ για την παραλία, ή το υδρομασάζ με τα ψαράκια που σου τρώνε τα νεκρά κύτταρα από τα πόδια. Βέβαια όλο και λιγότερες ελληνικές οικογένειες πάνε σήμερα διακοπές, αλλά αναπτύσσεται τουλάχιστον ο ελληνικός τουρισμός, οπότε ας μην είμαστε μίζεροι, απαξιώνοντας αυτό το σπουδαίο κυβερνητικό success story.

Μια πιο ειδική μορφή «αντιιμπεριαλισμού» είναι να συνταχθείς με την οακκε και το αντι-ρωσικό μπλοκ ενάντια στα στίφη του ξανθού γένους από το πρώην ανατολικό μπλοκ (με την ευρύτερη έννοια αν συμπεριλάβουμε και τους γιούγκους) που κατακλύζουν κάθε γωνιά του αιγαίου –και όχι μόνο. Και για τα οποία ο χρόνος κι η εξέλιξη μοιάζουν να έχουν σταματήσει στη δεκαετία με τις βάτες, από την οποία δανείζονται με πάθος τα πιο καλτ αισθητικά της στοιχεία –ούτε καν αυτά που εννοεί ο τσίπρας. Αν κάποιος θέλει να δει λοιπόν σε προχωρημένη μορφή την παρακμή της περεστρόικα, 25 χρόνια μετά, το καλοκαίρι προσφέρεται για κοινωνιολογική παρατήρηση και χρήσιμα συμπεράσματα. Κι αν απορήσει κανείς πώς κατάφεραν αυτοί οι λαοί να οικοδομήσουν για κάποια χρόνια μια ανώτερη κοινωνία, ας μην ξεχνά πως το δείγμα που φτάνει σε εμάς δεν είναι ακριβώς αντιπροσωπευτικό για το σύνολο του πληθυσμού, παρά μόνο για την αστική παρακμή.

Υπάρχουν επίσης και τα διαχρονικά υπαρξιακά ερωτήματα των διακοπών, του τύπου:

Μήπως έχεις γεράσει για να πηγαίνεις πια σε κάμπινγκ; Ή γερνάς ακριβώς όταν/επειδή δεν πηγαίνεις; Είχε δίκιο άραγε ο ηρώδης που εξόντωσε τα νήπια κι όλους τους μικρούς ούννους που σε ενοχλούν στην παραλία; Ή έπρεπε να ‘χει σκοτώσει τους γονείς τους που τα μεγάλωσαν έτσι; Κι είναι λογικό να βλέπεις τα ίδια άτομα (σφους) χειμώνα-καλοκαίρι και να μην αλλάζεις παραστάσεις –έστω για λίγες μέρες; Ή αυτό είναι δείγμα υγείας σε σχέση με άλλες παρέες που μεγαλώνουν –ηλικιακά- και χάνονται στις οικογένειες που φτιάχνουν στην πορεία; Κι υπάρχει κάποια λογική αντίφαση όταν παλεύεις να μην καταργηθεί ο κουτσουρεμένος κοινωνικός τουρισμός, ενώ εσύ λανσάρεις ένα είδος αντικοινωνικού τουρισμού, μακριά από πολυσύχναστα θέρετρα και παραλίες; Ή είναι διαλεκτικά δεμένα μεταξύ τους;

Κι οι απαντήσεις πρέπει να δένουν πάντα με κάποιο ιδεολογικό υπόβαθρο, για να νομιμοποιούνται στη συνείδησή σου και να τις αποδέχεσαι βς κατευθυντήριες γραμμές. Αν και συνήθως έρχονται εκ των υστέρων, ως απολογητική, να δικαιολογήσουν θεωρητικά την πράξη και τις προτιμήσεις σου. Για αυτά όμως έχουμε καλοκαίρια μπροστά μας να τα αναλύσουμε.

Το επιμύθιο μας το δίνουν τα αρχέγονα ένστικτα που ξυπνά η θάλασσα κι η επιστροφή στη φυσική κατάσταση του ανθρώπου. Μες στο νερό δεν υπάρχουν ταξικές διακρίσεις μεταξύ αδύνατων κι απλώς εύσωμων, δυσκίνητων κι ευκίνητων, γέρων και μωρών, φελλών κι έξυπνων. Όλοι επιπλέουν και όλοι αφήνονται στο χάδι της θάλασσας που παίρνει τον καθένα μας και τον κάνει καλύτερο άνθρωπο, όπως περίπου ο κομμουνισμός. Σγουραίνει τα μαλλιά, γραμμώνει τους μύες, μαυρίζει το κορμί, κάνει μπάσα τη φωνή, χαλαρώνει τα νεύρα, ξεκουράζει το μάτι και το αυτί, ταξιδεύει το νου.

Ε κι αν σε αυτή τη μεγάλη υπόθεση, τα κάνουμε μούσκεμα στη διαδρομή και πνιγόμαστε σε μια κουταλιά νερό, σε ένα αρχιπέλαγος ή σε μια λαοθάλασσα που μας ακολουθεί κι έχει απαιτήσεις να τη βγάλουμε στη γη της επαγγελίας, δεν πειράζει. Η ιθάκη θα ‘ναι πάντα εκεί και θα μας περιμένει, πλούσια όσο κι οι γνώσεις από τα λάθη μας, που κερδίζουμε στη διάρκεια του ταξιδιού.

Επίλογος με θεματικές μουσικές επιλογές, ως μια μικρή ωδή στην εποχή του καλοκαιριού και σε αυτήν που κόλλησαν οι ανατολικοί και σημάδεψε τα παιδικά μας χρόνια.