Χωρίς ΕΤ-1 γρανάζι δε γυρνά

(εντάξει, πρόλαβαν να το σκεφτούν και να το γράψουν άλλοι το σύνθημα του τίτλου, αλλά νομίζω πως δεν υπάρχουν πνευματικά δικαιώματα σε τέτοιες περιπτώσεις).

Την κυριακή το απόγευμα στη λδ του βορρά ήταν η ώρα του παιδιού. Εν αρχή στο πάρκο απέναντι από την ετ3. Προσπερνούσες στην είσοδο τους πορτιέρηδες απ’ το ξεκίνημα, που σου άπλωναν στο πρόσωπο την εφημερίδα τους σαν ένταλμα σύλληψης και έβρισκες πιο κάτω, προς τις κούνιες, την ανοιχτή συνέλευση, όπου είχε μετακινηθεί προς άγρα σκιάς. Πρόλαβα τρεις ομιλητές που άρχισαν όλοι λέγοντας πως θα σταθούν σε πιο πρακτικά ζητήματα. Και δεν έχω πρόθεση να αμφισβητήσω ή να ειρωνευτώ τις προθέσεις τους, αλλά είναι ζήτημα αν κατάφεραν να περάσουν ποτέ στο πεδίο της πράξης, γιατί σε τέτοια οργανωτικά ζητήματα, όπου ακούς πολλούς συντρόφους, αργεί να ξημερώσει, ιδίως όταν μιλάμε για εξωκοινοβούλιο κι αντάριζα. Αν τα παιδιά έμεναν μόνα τους να παίζουν, θα ξαναζούσαν τη φαντασίωση της κάτω βουλής και του λευκού πύργου, που είναι ο πιο γρήγορος δρόμος προς τον εκφυλισμό, για ένα και βασικό λόγο: πως είναι η πλέον αυτοαναφορική διαδικασία ατομικής εκτόνωσης κι ικανοποίησης ιδεολογικών φετίχ, η οποία μιλά εξ ονόματος του συνόλου, χωρίς ποτέ να γίνεται συλλογική επί της ουσίας.

Προχωρώντας προς το δημαρχείο και τον χώρο της προσυγκέντρωσής μας, πέτυχα ένα λεφούσι από άλλα παιδιά, μικρότερης ηλικίας, που γιόρταζαν μαζί με τους γονείς τους τη μέρα του πατέρα. Κι έβαζαν τα κεφάλια τους σε μια χάρτινη φιγούρα με ένα σχέδιο και τη λεζάντα: όταν μεγαλώσω, θέλω να γίνω δυνατός κι έξυπνος σαν τον μπαμπά μου. Και μια άλλη παραδίπλα για τα κοριτσάκια, όπου άλλαζαν μόνο τα γένη στη λεζάντα. Αλλά αν οι διοργανωτές είχαν σκεφτεί οικονομικά και κινηματικά, θα είχαν φτιάξει μόνο ένα και θα συμπλήρωναν τη λεζάντα. Θέλω να γίνω δυνατός-ή κι έξυπνος-η, σαν τον/την μπαμπά μου –γιατί ως γνωστόν, στη λογική του χώρου, το φύλο αποτελεί κοινωνική κατασκευή, βεβαίως-βεβαίως. Αλλά αν το ‘χαν φτιάξει άλλες συνιστώσες του χώρου, θα έλεγε: όταν μεγαλώσω, θέλω να γίνω δυνατός σαν το κουκουέ. Και αν αφορούσε εμάς το πράγμα, θα διοργανώναμε τη μέρα του πατερούλη και θα βάζαμε τη φιγούρα του συντρόφου με το μουστάκι, για να βγάζουμε συλλεκτικές φωτογραφίες.

Επόμενος σταθμός η έκθεση βιβλίου κι η παρουσίαση του βιβλίου του γκίντερ για την εξέγερση του σπάρτακου, από τον τηλέμαχο λουγγή. Που είχε προλάβει να γνωρίσει το συγγραφέα, όταν ήταν νέος και είναι –κατά δήλωσή του- τσιτατολόγος, γιατί «έχω κάνει πολλά χρόνια και με τους κλασικούς»! Ο βυζαντινολόγος λουγγής δεν ασχολήθηκε με τις βυζαντινολογίες του κινήματος, αλλά με το θέμα της δουλοκτησίας, κάνοντας αρκετούς παραλληλισμούς (χωρίς να έχει πάντα πολύ αυστηρό ειρμό, γι’ αυτό και μας ρωτούσε διαρκώς αν τον παρακολουθούμε) και προεκτάσεις στον χρόνο –μολονότι στην ιστορία επαναλαμβάνονται μόνο οι εξωτερικές μορφές κι όχι η ίδια η ιστορία.

Αναφέρθηκε μεταξύ άλλων: στην κρίση της δουλοκτητικής κοινωνίας και τις κρίσεις εν γένει, που ναι μεν διαρκούσαν περισσότερα χρόνια τότε, αλλά παραδοσιακά οδηγούν την εκάστοτε άρχουσα τάξη στην εξαθλίωση των κατώτερων στρωμάτων και σε αντιπαραγωγικές επενδύσεις κεφαλαίων –μπορεί να μην υπήρχαν τράπεζες στην ελβετία, αλλά έφτιαχναν βίλες, θέρμες, πολυτελή λουτρά, κτλ. Στις εξπανσιονιστικές (sic) τάσεις της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας –θυμίζοντάς μας πως ένας είναι ο εχθρός, ο εξπανσιονισμός. Στους τίμιους ρεφορμιστές της εποχής, τους γράκχους, που προσπάθησαν να επιβάλλουν κάποιες φιλολαϊκές μεταρρυθμίσεις , αλλά βρήκαν τραγικό θάνατο σε ενέδρα από πληρωμένους μπράβους και το λούμπεν προλεταριάτο που τρεφόταν με άρτο και θεάματα. Ενώ ανέφερε 4-5 φορές και την αδυναμία σύναψης μιας Λαϊκής Συμμαχίας των δούλων με τα κατώτερα λαϊκά στρώματα. Κι όταν επεκτάθηκε στα αίτια της ήττας και συμπεριέλαβε την έλλειψη ωρίμανσης του υποκειμενικού παράγοντα (καθώς οι δούλοι δεν αποτελούσαν πλειοψηφία στον ιταλικό χώρο), περίμενα συνειρμικά να σημειώσει και την καθοριστική σημασία ενός ισχυρού κκ ως συνειδητής πρωτοπορίας.
Κι αν όλα αυτά σου φαίνονται (και είναι) κάπως τραβηγμένα σφε αναγνώστη, πρέπει να σκεφτείς πως οι διάφορες μορφές δουλείας (και δουλοπαροικίας) παρέμειναν στο ιστορικό προσκήνιο μέχρι και τον εικοστό αιώνα, για να εξαφανιστούν οριστικά μόνο με την οκτωβριανή επανάσταση που έβαλε στο στόχαστρό της και τη μισθωτή δουλεία.

Φεύγοντας από τον χώρο της έκθεσης μαζί με άλλους συντρόφους πού ήταν «χρεωμένοι» εκεί –γιατί το παμε είναι τόσο διασπαστικό, που διασπά ακόμα και τις δικές του δυνάμεις, σύντροφε παπαδημούλη- πετύχαμε την πορεία, που είχε ξεκινήσει ήδη από την ετ3. Κι ακολούθησε ένας ιδιότυπος τηλε-μαραθώνιος στους δρόμους της πόλης, για να επιστρέψουμε στο ίδιο σημείο, και να δώσουμε τη σκυτάλη στους μουσικούς που θα έδιναν συναυλία. Κι εκεί υπήρχε πολύς φρέσκος κόσμος, που προτίμησε να μην ιδρώσει με άσκοπες βόλτες στο κέντρο, αλλά να δώσει κατευθείαν το παρών στη στρατού για το μουσικό πρόγραμμα –που θα ολοκλήρωνε ιδανικά μια ωραία μέρα τους στην παραλία για μπάνιο.

Αλλά η αναδυόμενη μπόχα δεν ερχόταν από αυτούς, ούτε από το δικό μας μπάνιο στον ιδρώτα –ούτε καν απ’ τον παρακείμενο θερμαϊκό. Ερχόταν απ’ τα δελτία ειδήσεων των ιδιωτικών καναλιών που έσπαγαν στην ψύχρα την απεργία, για να σπάσουν τα νεύρα του κόσμου με την αντικειμενική τους ενημέρωση και να βοηθήσουν το σαμαρά να σπάσει αυγά και να κάνει ομελέτα με τα τσόφλια του σάπιου κατεστημένου (που σπάει κι αυτό από στιγμή σε στιγμή). Και φυσικά για να δώσουν γραμμή πως οι εκλογές πρέπει να αποφευχθούν πάση θυσία. Είπαν και ελάλησαν.

Ευτυχώς στην αστική δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα. Αν κάποιος καναλάρχης θέλει να σπάσει την «απεργιακή ομερτά», μπορεί να πάρει άδεια για πεντάλεπτο απεργιακό δελτίο και να το βγάλει κανονικά, με ωριαία σχεδόν διάρκεια. Και στο καπάκι να βγάλει πχ τον τράγκα με ένα καυτό απεργιακό θέμα για τα πραγματικά αίτια του θανάτου του χριστόδουλου, με την πολύτιμη συμβολή της δήμητρας λιάνη. Κι εάν κάποιος πολιτικός αρχηγός της συμπολίτευσης θέλει να αποφύγει τις εκλογές χωρίς να γίνει ρεζίλι, μπορεί να περιμένει το συμβούλιο της επικρατείας να τον βγάλει από τη δύσκολη θέση και να το παίζει εκ του ασφαλούς υπεύθυνη κι αγωνιστική δύναμη, που ξέρει από μεταρρυθμίσεις.

Και από την άλλη όμως. Αν θες να στήσεις προ-εκλογικού χαρακτήρα φιέστα, χωρίς να χάσεις την καλή έξωθεν μαρτυρία του ενωτικού αγωνιστή, μπορείς να ρίξεις το ανάθεμα στο διασπαστικό παμε, που βάζει συγκέντρωση στην αγία παρασκευή, αντί να ‘ρθει στο σύνταγμα να γίνει χειροκροτητής του πρωθυπουργήσιμου αλέξη. Κι αν είσαι συνδικαλιστής του ίδιου χώρου και κατά βάθος θες να σπάσει η απεργία, για να δείξουν τα κανάλια τη φιέστα του αρχηγού, αλλά να κρατήσεις το φιλεργατικό προφίλ και να μη σε πουν απεργοσπάστη, μοιράζεις τα κουκιά στην εσηεα, ένας υπέρ, ένας κατά και δεν επιβάλλεις κυρώσεις στους απεργοσπάστες που δυστυχώς σε παράκουσαν –εσύ όμως είχες όλη την καλή θέληση. Να σημειωθεί στα πρακτικά.

Κι έτσι όλοι μαζί είναι μια ωραία δημοκρατική ατμόσφαιρα, που εξέρχεται σταδιακά από το αδιέξοδο, όχι ακριβώς αλώβητη, αλλά φιλοδοξώντας να κλείσει γρήγορα κι ομαλά το όποιο ρήγμα άνοιξε. Κι εναπόκειται σε εμάς να το κρατήσουμε ανοιχτό και να το βαθύνουμε.