Τρίτη 27 Οκτωβρίου 2015

Ηχορρύπανση

Όταν ήμουν μικρός κι άκουσα πρώτη φορά τον όρο, είχα την τάση να τα παίρνω όλα τοις μετρητοίς και πίστευα ότι υπάρχει χωροταξικό πρόβλημα και σε λίγο δε θα ξέρουμε πού να χωρέουμε ή να θάψουμε τους περιττούς ήχους, όπως ακριβώς και με τα σκουπίδια. Σταδιακά ξεπέρασα αυτόν το φόβο, τουλάχιστον μέχρι κάποιος φυσικός να μου αναπτύξει κάποια θεωρία που δε θα καταλάβω και να μου ανατρέψει τις σταθερές. Ενώ όλο και πιο σπάνιες ήταν οι αναφορές σε αυτή την έννοια. Σε μια εποχή που κυριαρχεί και θριαμβεύει παταγωδώς το θορυβώδες τίποτα, ενώ χιλιάδες τίποτα θορυβούν διαρκώς για να τραβήξουν την προσοχή μας, κανείς δεν ασχολείται ουσιαστικά με ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα των καιρών.

Ίσως γιατί πολλοί από εμάς έχουν αναπτύξει στρεβλούς τρόπους άμυνας, για να τα βγάλουν πέρα. Ωτοασπίδες για το ροχαλητό του άλλου, ακουστικά που δημιουργούν ένα περιβάλλον απομόνωσης κι ηχητικής ασφάλειας, για  να μην αντιμετωπίσουμε ποτέ τον κόσμο κι ό,τι μας ενοχλεί. Η αφαίρεση από την πραγματικότητα που καλούμαστε να αλλάξουμε κι η αφηρημάδα, όταν μιλάει κάποιος, εκτός από το σημείο όπου λέει κάτι που μας ενδιαφέρει και πετιόμαστε αντανακλαστικά από τον πνευματικό λήθαργο. Μπλα-μπλα-μπλα-ποδόσφαιρο/προτσές/σεξ-μπλα, μπλα (και όχι, δεν πρόκειται για το ΜΠΛΑ της Αγκόλα).
Ή σαν το σύστημα που περιγράφει κάπου ο Μίσσιος για τους κομμουνιστές, που φοράνε νοερά ένα ζευγάρι ακουστικά, εκτός από τις στιγμές που μιλάνε οι ίδιοι -και μετά τα ξαναβάζουν.

Μπορεί να είναι απλώς μια δική μου εμμονή με τη συγκεκριμένη δεκαετία/περίοδο της μεταπολίτευσης, αλλά δε θεωρώ τυχαίο ότι ο όρος κι ο προβληματισμός για το φαινόμενο που περιέγραφε, ευδοκίμησε ακριβώς τότε, που ο ήχος και οι ραδιοφωνικοί παραγωγοί είχαν πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα, κυκλοφορούσαν παιδικές κασέτες άρτιες ακουστικά (αν οι πιο πολλοί έχουν υπόψη τους τη Λιλιπούπολη, εγώ αντιθέτως εννοώ το Μορμόλη και ηχογραφημένες παραστάσεις Καραγκιόζη-ενώ μετά ήρθε η παρακμή το Άλτερ και τα Ζουζούνια), ο φέρτης κι ο παπαστεφάνου έκαναν τους εκφωνητές σε διαφημιστικά σποτάκια, ακόμα και στους απαράδεκτους ή το ρόδα, τσάντα και κοπάνα υπήρχε μουσική επιμέλεια, ενώ στην τηλεόραση μπορούσες να παρακολουθήσεις ουσιαστικές συζητήσεις, χωρίς να γίνεται χάβρα. Είχε βγει πρόσφατα μάλιστα ένα στατιστικό που έδειχνε πως ο μέσος όρος που μιλούσε ένας πανελίστας, χωρίς να τον διακόψουν ήταν κοντά στο τρίλεπτο, ενώ σήμερα μετά βίας φτάνει τα είκοσι δευτερόλεπτα. Κι ίσως κάποιος να μην μπορεί να την παρακολουθήσει, όπως δε θα μπορούσαμε να παρακολουθήσουμε μια αναμέτρηση σκάκι, που μεταδίδονταν ζωντανά στη σοβιετική ένωση, λόγω του ρυθμού (αυτό ακριβώς που συμβαίνει και με τους παλιούς αγώνες μπάσκετ η ποδοσφαίρου). Αυτό όμως δεν αφαιρεί κάτι από την αξία τους.

Τι εστί όμως ηχορύπανση; Οι διαφημίσεις στο ράδιο, η τηλεόραση στη δαπασών, για να υπάρχει κάτι να παίζει στο σπίτι κι να ξεγελά τη μοναξιά μας, που δεν αποτυπώνει ακριβώς το φόβο της μοναξιάς, αλλά το φόβο να μείνουμε μόνοι, αντιμέτωποι με τον εαυτό μας και την πραγματική του εικόνα. Η απώλεια των φυσικών ήχων (σώπα δάσκαλε, σώπα να ακούσουμε το πουλί), ή ακόμα και των βιομηχανικών που δεν είναι σπάνιοι και ξεχωριστοί, πχ όπως το τρένο που έμπαινε μια καθορισμένη ώρα στην πόλη και ενημέρωνε τους κατοίκους τη, οι ανόητες άχρωμες φωνές των εκφωνητών, που ήταν και παλιά εκνευριστικοί, αλλά είχαν τουλάχιστον ένα ιδιαίτερο ηχόχρωμα, τα κλαμπ, η έλλειψη μουσικής καλλιέργειας, κτλ.

Κι επειδή δεν έχω κάποιο τελικό συμπέρασμα, για να μετατρέψω αυτή τη ρομαντική αναπόληση μας εξιδανικευμένης εικόνας από το παρελθόν σε κάτι χρήσιμο για το σήμερα, ενώ στην επικοινωνιολογία η εκπομπή άσκοπων μηνυμάτων, που δεν έχουν κάτι να πουν κι αποτυγχάνουν συνεπώς να επικοινωνήσουν, λέγεται θόρυβος, το σημερινό κείμενο θα σταματήσει απότομα και θα αποσυρθεί στη σιωπή του.

4 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

και η Ντενεκεδούπολη καλή ήτανε. Λιλιππούπολη πολύ ξενέρα. Μορμόλης ρουλς. Γιάννης Ν.

Ανώνυμος είπε...

@ hammer & sickle man

Άψογο το κείμενο σου. Ειλικρινά μπράβο.

Κάποιες (εξ αφορμής) σκέψεις, ίσως φαινομενικά άσχετες, μπορεί και ουσιαστικά σχετικές:

Η αλήθεια είναι ότι οι λαοί της Δ.Ε. [και της χώρας μας με κάποιες (κλασικά) "ανατολίτικες" παραλλαγές] ήταν εντελώς απροετοίμαστοι για τον ερχομό της κρίσης. Από κάθε άποψη.
Η κρίση μας πέτυχε ίσως στην χειρότερη δυνατή καμπή όσον αφορά τον τρόπο ζωής των ανθρώπων.
Δε θεωρώ ότι αυτό, όπως πολλοί - "συνωμοσιολογικά" κατ' εμέ - λένε, ήταν απλά ένα σχέδιο των αστών. Οι εξελίξεις στην τεχνολογία (η τεράστια επέκταση των δυνατοτήτων του διαδικτύου και η αντίστοιχη πρόοδος στην τεχνολογία της επικοινωνίας) και η αποπολιτικοποίηση που προήλθε από τον συνδυασμό σχετικής βελτίωσης όρων ζωής και υποχώρησης της ταξικής πάλης διεθνώς (κυρίως στα 90's αμφότερα) "αλληλ-επέδρασαν" με την καπιταλιστική κρίση και τα παράγωγά της σε οικονομικό επίπεδο και διαμόρφωσαν ένα πολιτικό και κοινωνικό μείγμα που αποτελείται σε μεγάλο βαθμό από ανθρώπους αποξενωμένους τόσο από την κοινωνία (με τη μορφή της γειτονιάς,της παρέας, του χώρου δουλειάς, της κοινωνικής τάξης κ.ο.κ.) όσο και από τον εαυτό τους.
Ποτέ άλλοτε θεωρώ ότι οι υποκειμενικές συνθήκες δεν ήταν σε τέτοια αναντιστοιχία με τις αντικειμενικές (τόσο αναφορικά με το επίπεδο που "θα μπορούσαν να είναι"/δυνητικά όσο και σε σχέση με το επίπεδο που είναι).

Να δώσω και ένα παράδειγμα προς προβληματισμό, που ακουμπάει ακριβώς και στο ζήτημα του "ήχου":

Μέχρι και τη δεκαετία του '80 στην Αγγλία (και αλλού) υπήρχαν οι skinheads ["φυλή (=tribe)" που δημιούργησε αυθόρμητα η αγγλική εργατική νεολαία με διακριτά ταυτοτικά χαρακτηριστικά και καθαρή ταξική αναφορά]. Με εντελώς συγκεχυμένες πολιτικές/ή και "α-πολίτικες" θέσεις (δείγμα και της ανυπαρξίας ΚΚ) αλλά με συγκεκριμένη μουσική κουλτούρα (που προήλθε από πρόσμιξη του punk με τη μουσική των μαύρων μεταναστών που ενσωματώνονταν στην αγγλική κοινωνία των 60's/70's).
Στην Ελλάδα των 10's θα μπορούσαμε να βρούμε αντίστοιχο τέτοιο παράδειγμα; Για να το θέσω διαφορετικά, στην εργατική νεολαία της χώρας μας εντοπίζουμε διακριτά χαρακτηριστικά από την αστική; Δεν εννοώ στις οικονομικές δυνατότητες προφανώς.
Υπάρχει "χώρος" για την κοινωνικοποίηση της; Και να το δούμε αυτό και σε συνδυασμό με τα ποσοστά ανεργίας και με τα ποσοστά μετανάστευσης στο εξωτερικό κλπ.
Αυτά νομίζω είναι τεράστια ζητήματα για το κόμμα και το κίνημα.

ΒΧ

Ανώνυμος είπε...

Τη Λιλιπούπολη ομολογώ ότι τη θεωρώ υπερεκτιμημένη. Ο μορμόλης είναι φ-α-ν-τ-α-σ-τ-ι-κ-ό-ς. Για τη ντενεκεδούπολη δεν έχω άποψη. Όλα όμως νομίζω ότι είναι δημιουργία της δεκαετίας του '70 και όχι της αγαπημένης δεκαετίας σου σφυροδρέπανε (παλαίουρας του '76 speaking). Μένα μου άρεσαν πολύ και κάτι δίσκοι με κλασσικά παραμύθια που είχαν γίνει ακόμα παλιότερα (τη δεκαετία του '60). Είχαν τις φωνές του Φέρτη, της Καλογεροπούλου του Ξενίδη και άλλων. Αν δεν κάνω λάθος υπεύθυνος ήταν κάποιος Ζηρώ. Όποιος και να 'ταν όμως, θεωρώ ότι είχε κάνει εξαιρετική δουλειά στη παραγωγή τους.

ρα

Ανώνυμος είπε...

Υπάρχει και σήμερα τέχνη που να εκφράζει τους απο κάτω, τους άφραγκους και απόκληρους ΒΧ.

https://www.youtube.com/watch?v=5MKokVf4VwA
https://www.youtube.com/watch?v=aIYmmefb6mo
https://www.youtube.com/watch?v=F259wNQOedo



Μαρξιστής-Λεξιστής