Πέμπτη 18 Φεβρουαρίου 2016

Αγρότη μπορείς χωρίς τον τσιφλικά

Πιάνουμε το νήμα από εκεί που το είχαμε αφήσει στην τελευταία σχετική ανάρτηση, για να συνεχίσουμε με δύο-τρία ακόμη σημεία.

Ένα κοινό στοιχείο στον αγροτικό πληθυσμό είναι η βαθιά σύνδεσή του με τη γη που καλλιεργεί. Ένα χαρακτηριστικό που καθορίζει μια λανθάνουσα αντιιμπεριαλιστική συνείδηση σε αυτά τα στρώματα, που βρήκε έκφραση πχ στη μαζική συμμετοχή τους στο Αντιστασιακό κίνημα κατά της ναζιστικής κατοχής. Και το οποίο αποτυπώνεται και στον περίφημο λόγο του Άρη Βελουχιώτη στη Λαμία, με τη διάκριση της αγάπης του λαού για τον τόπο του και την αδιάφορη πλουτοκρατία, που δεν έχει κανένα ψυχικό δεσμό με εδάφη, δεν έμεινε πίσω να τα υπερασπιστεί και μπορεί ανά πάσα στιγμή να φύγει, παίρνοντας μαζί της τα κεφάλαιά της.

Μπορούμε λοιπόν να συμπληρώσουμε το γνωστό σύνθημα για τους προλετάριους που δεν έχουνε πατρίδα, γιατί τα συμφέροντά τους δεν είναι εθνικά, αλλά αυτό δε σημαίνει πως δεν πονάνε τον τόπο τους, το λαό που ζει σε αυτόν και μαζί όλους τους τόπους και τους λαούς του κόσμου. Σε αντίθεση με το κεφάλαιο που δεν έχει πατρίδα παρά μόνο εκεί που βγάζει κέρδος και δε θα είχε πρόβλημα να εγκαταλείψει (αν μπορούσε) εν όψει μιας τέτοιας προοπτικής, ακόμα και τον πλανήτη μας, τον οποίο καταστρέφει συστηματικά.

Ένα δεύτερο σημείο αφορά την προοπτική από ιστορική σκοπιά και ως προς το δικό μας στρατηγικό στόχο.
Απαλλοτριώνοντας μαζικά τους μικροκαλλιεργητές και οδηγώντας τους βίαια στην προλεταριοποίηση, το καπιταλιστικό σύστημα σκάβει το λάκκο του σα γερο-τυφλοπόντικας και "επιλύει" με τα δικά του κριτήρια ένα ακανθώδες ζήτημα, τη μικρή έγγεια ιδιοκτησία, που διαφορετικά θα το κληρονομούσε η σοσιαλιστική εξουσία του μέλλοντος, όπως μας δείχνει και η πείρα της οικοδόμησης κατά τον εικοστό αιώνα. Παράλληλα η εξέλιξη του καπιταλισμού στερεί από μια σειρά στρώματα (όχι μόνο αγροτικά) την αντικειμενική βάση των μικροαστικών τους αυταπατών, δηλ τη μικρή ιδιοκτησία, αυξάνοντας θεαματικά τη δεξαμενή άντλησης-στρατολόγησης δυνάμεων για το ταξικό, επαναστατικά κίνημα.

Αλλά αυτή η ένταξη δε γίνεται αυτόματα. Δεν είναι καθόλου σίγουρο πως ένας μαγαζάτορας που βρισκόταν στο όριο της επιβίωσης αλλά αδιαφορούσε για το μαζικό κίνημα και τις δράσεις του, βγάζει τα απαραίτητα συμπεράσματα και ριζοσπαστικοποιείται η δράση του, επειδή αναγκάζεται να κλείσει το μαγαζί του.
Από την άλλη, οι καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις έχουν πολλαπλές συνέπειες και δεν αφήνουν απλώς αναξιοποίητες τις παραγωγικές δυνάμεις πχ μιας χώρας σαν την Ελλάδα, αλλά τις υποθηκεύουν και σε βάθος χρόνου τις καταστρέφουν/αχρηστεύουν. Είναι πχ αδιανόητο μια χώρα σαν τη δική μας να μην έχει διατροφική αυτάρκεια στα βασικά είδη και να εγκαταλείπει σταδιακά παραδοσιακές καλλιέργειες όπως τα καπνά και το βαμβάκι, γιατί δεν είναι ανταγωνιστικές ως προς το κόστος παραγωγής τους στις χώρες του τρίτου κόσμου. Και είναι άλλο να γίνει μια παρόμοια επιλογή στα πλαίσια ενός κεντρικού σχεδιασμού σε παγκόσμια κλίμακα με κριτήριο τις λαϊκές ανάγκες και την ικανοποίησή τους, και τελείως διαφορετικό να συμβαίνει με όρους αύξησης του καπιταλιστικού κέρδους.

Από αυτήν την άποψη, μπορεί να οξύνονται οι αντιφάσεις και ο κοινωνικός αναβρασμός, ως μια βασική προϋπόθεση του επαναστατικού άλματος, αλλά μακροσκοπικά επιδεινώνεται η βάση εκκίνησης ενός πιθανού σοσιαλιστικού εγχειρήματος στο μέλλον. Κι αυτό καθιστά άμεση κι επιτακτική την αναγκαιότητά του -ή με άλλα λόγια, όσο γρηγορότερα, τόσο καλύτερα.

Στην ανάγνωση κάποιων (καζακόπληκτων, κατά φαντασίαν 15ιστών, λαφαζανικών ή ό,τι άλλο) αυτά τα δύο σημεία, δηλ ο λαϊκός πατριωτισμός (εντός ή εκτός εισαγωγικών) με την έννοια της αγάπης για τον τόπο σου, και οι αναξιοποίητες παραγωγικές δυνάμεις, λόγω της ΚΑΠ και των προτεραιοτήτων της ΕΕ (όπου υποτίθεται πως θα τρώγαμε με χρυσά κουτάλια), αναδεικνύουν το ζήτημα της εθνικής ανεξαρτησίας. Και την αναγκαιότητα ενός σχεδίου, όπου το εθνικό νόμισμα κι η ρήξη με την ΕΕ δεν μπαίνουν καν ως (κατά φαντασίαν) μεταβατικοί επαναστατικοί κρίκοι, αλλά ως εργαλεία-προϋποθέσεις για την ανάκτηση αυτής της ανεξαρτησίας, την παραγωγική ανασυγκρότηση, γενικά και αόριστα, χωρίς ταξικό πρόσημο, κτλ.

Είναι αρκετά ενδιαφέρουσα λοιπόν, σε σχέση και με τα παραπάνω, το κίνημα των αγροτών, που παρά τη συστηματική προσπάθεια να παρουσιαστούν ως φασίστες ή υποκινούμενοι, και παρά τις όποιες υπαρκτές αντιφάσεις τους (και δε θα μπορούσε να είναι διαφορετικά), συγκροτούν ένα ενιαίο μέτωπο αγώνα, με ταξική αναφορά. Που ως προς αυτήν ακριβώς την άποψη, φαίνεται να υλοποιεί ή να θέτει τις βάσεις για μια πλευρά της πρότασης για Λαϊκή Συμμαχία, που συγκροτείται ακριβώς με ταξικά, κοινωνικά κριτήρια και δεν περιορίζει την απεύθυνσή της με βάση την κομματική-πολιτική ένταξη του καθενός (πχ αυτός είναι δεξιός, άρα δεν επιμένουμε, αυτός είναι Συριζαίος, άρα έχουμε καλύτερες πιθανότητες).

Οι αγρότες λοιπόν δεν αυτοπροσδιορίζονται ούτε κομματικά (και έχουν αποκρούσει πολύ εύστοχα όποιον θέλησε να τους καπελώσει) ούτε εθνικά (κι ας κολλάνε πολλοί ντούροι αγωνιστές, όταν βλέπουν ελληνικές σημαίες και χάνουν το δάσος), αλλά ταξική. Είναιο η φτωχομεσαία αγροτιά που πλήττεται άμεσα και αντιμετωπίζει ζήτημα επιβίωσης, όχι προνομιούχοι νεοτσιφλικάδες.  Κι έδιωξαν με συνοπτικές διαδικασίες από το πανελλαδικό συλλαλητήριο της Παρασκευής τους φασίστες που ήθελαν να βγουν να μιλήσουν και να τους καπελώσουν ως "Έλληνες" και όχι ως εκπρόσωποι κάποιου μπλόκου (που δεν ήταν).
Κι αυτή είναι μια πολύτιμη παρακαταθήκη για τη συνέχεια...

25 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Λίγο ως πολύ εκτός θέματος αλλά η έννοια της διατροφικής αυτάρκειας ως στόχου μιας σοσιαλιστικής Ελλάδας είναι προβληματική. Δεν υπάρχει λόγος για διατροφική αυτάρκεια ούτε καν για ισοσκελισμένο εμπορικό ισοζύγιο σε ό,τι αφορά τα τρόφιμα. Το συνολικά ισοσκελισμένο ισοζύγιο θα πρέπει να μας ενδιαφέρει.

ΓΜ

Μπρεζνιεφικό απολίθωμα είπε...

Κι αν χρειαστει να σταθουμε μονοι μας στο ενδιαμεσο;

Ανώνυμος είπε...

Γι' αυτό λέω για ισοσκελισμένο ισοζύγιο, για να μπορούμε να το κάνουμε.

Αν αυτό που εννοείς είναι "Τι γίνεται αν όλες οι χώρες του κόσμου αποφασίσουν να σταματήσουν ακόμα και να μας πουλάνε τρόφιμα;", αυτό μου ακούγεται αντίστοιχο του "Τι γίνεται άμα ανέβει το ΚΚΕ και μας ισοπεδώσει το ΝΑΤΟ;" Σε αυτή την περίπτωση προφανώς πεθαίνουμε ηρωικά και η θυσία μας ετοιμάζει τις επόμενες νίκες.

Αλλά το σενάριο όπου το ΝΑΤΟ μας ισοπεδώνει πλήρως χωρίς καμία πρόφαση είναι πολύ πιο ρεαλιστικό από το να πιστεύουμε πως όλες οι χώρες, ακόμα και οι φτωχότερες μιας και όλες έχουν αγροτική παραγωγή, θα διεξήγαγαν ταυτόχρονο εμπάργκο τροφίμων εναντίον μας, ότι όλα τα ιμπεριαλιστικά στρατόπεδα θα συναινούσαν, ότι εσωτερικά σε αυτά ένας τόσο βάναυσος τρόπος εκτέλεσης πληθυσμού θα γινόταν ανεκτός κοκ.

Αντιθέτως το σενάριο όπου για να εξασφαλίσουμε την "αυτάρκεια τροφίμων" αρχίζουμε να καλλιεργούμε ολοένα και λιγότερες αποδοτικές εκτάσεις, κόβουμε τα δέντρα των λόφων για να φτιάξουμε πεζούλες, αφιερώνουμε ένα μεγάλο μέρος της εργατικής δύναμης στον τομέα αυτό και υστερούμε ως αποτέλεσμα σε όλους τους άλλους είναι πολύ πιο ρεαλιστικό και πολύ πιο επικίνδυνο.

Η Ελλάδα είναι κατά βάση ορεινή χώρα. Ίσως επαρκούν τα γόνιμα εδάφη για να εξασφαλιστεί η αυτάρκεια σε βασικά είδη, αυτό εύκολα θα μπορούσαμε να το δούμε σε μια σχεδιασμένη οικονομία και θα πρέπει να αξιοποιήσουμε όσες δυνατότητες έχουμε, κάτι που λόγω ΚΑΠ δε γίνεται σήμερα, αλλά όχι να ξεκινήσουμε θέτοντας αυθαίρετους στόχους. Το να στείλεις κάποιον να δουλέψει εκεί όπου, λόγω συνθηκών που δεν εξαρτώνται από τον ίδιο, ελάχιστα μπορεί να παράγει είναι σπατάλη.


ΓΜ

Ανώνυμος είπε...

1) μήπως στην 1η παράγραφο θες να πεις "λανθάνουσα ΑΝΤΙιμπεριαλιστική" ; Δεν πολυκαταλαβαίνω διαφορετικά.

2) Ερώτηση : Μήπως τα μπαμπάκια δεν είναι παραδοσιακή καλλιέργεια αλλά επιβλήθηκαν στον καιρό τους και αυτά από την Ε.Ε. αντί των σιτηρών ; Κάτι τέτοιο θυμάμαι, αλλά δεν είμαι σίγουρος. Ρωτάω για επιβεβαίωση.

3) Βάζω 2 κατά τη γνώμη μου πολύ καλά άρθρα που είχα διαβάσει στο ιστολόγιο διέξοδος. https://die3odos.wordpress.com/2016/01/28/%cf%84%ce%bf-%ce%bb%ce%ac%ce%b4%ce%b9-%ce%ba%ce%b1%ce%b9-%cf%84%ce%bf-%ce%b3%ce%ac%ce%bb%ce%b1/ Θεωρώ ότι ανοίγουν δρόμους στη σκέψη και είναι ρηξικέλευθα.

4) Δύναμη και καλή συνέχεια στον αγώνα τον μικροαγροτών. Μέρα με τη μέρα χτίζουμε τη λαϊκή συμμαχία. Έτσι θα νικήσουμε. Γιάννης Ν.

Neophyte_commie είπε...

Αν δεν απατώμαι, υπήρξε μια έρευνα προ δύο-τριών ετών ότι η Ελλάδα παράγει ήδη το 97% των απαραίτητων για τη διατροφή του λαού (άλλο τί γίνονται αυτά, εξαγωγές-εισαγωγές κλπ). Εξάλλου και τα μονοπώλια δεν θέλουν τη γη για να τη βλέπουν ή να βάλουν φωτοβολταϊκά (ζντόιγκ!), αλλά για να την καλλιεργήσουν συγκεντρωμένα. Συνεπώς δεν βρίσκω εκεί το πρόβλημα. Πρόβλημα θα υπάρξει στη βαριά βιομηχανία που δεν έχουμε, οπότε θα πρέπει να εισάγουμε πρώτες ύλες κατά τον πρώτο καιρό. Αλλά κι αυτό λίγο θα κρατήσει. Νομίζω ότι η με χαλαρούς ρυθμούς κολλεκτιβοποίηση απαντά στην ψυχολογική ανάγκη των μικροϊδιοκτητών (αγροτών, προσφερόντων υπηρεσίες ή εμπόρων, το ίδιο κάνει στην τελική) να κρατήσουν την ιδιοκτησία τους αρχικά, και να τη δώσουν αυτοβούλως πια σε μία-δύο δεκαετίες στο κράτος, αφού θα έχουν πεισθεί ότι τους συμφέρει. Γι' αυτό είναι σημαντική η αντιμονοπωλιακή πάλη των αγροτών (και των καταστηματαρχών που όχι τυχαία φάνηκε στην τελευταία απεργία ότι ακολούθησαν τους αγρότες), πάντα υπό την ηγεσία και καθοδήγηση της αντικαπιταλιστικής πάλης των «μισθωτών» (εργατών). Πρόβλημα σε αυτήν τη φάση είναι η παράμετρος «αστικά κόμματα», που καθοδηγούν την πλειοψηφία των μικροϊδιοκτητών, γιατί αυτή θα εξαφανισθεί μόλις χάσει την κυβέρνηση ο ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό είναι το στοίχημα της περιόδου, να μπορέσουμε να πάρουμε αρκετούς με το μέρος μας πριν φύγει η ΝΔ από τους αγώνες, να τους κερδίσουμε τώρα που γυρίζει, και όχι πόσα τρακτέρ μπήκαν στο Σύνταγμα και πόσα όχι.

Όσο για το ΝΑΤΟ, δεν πρέπει να υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι θα μπουκάρει με τη μία (τι να μπουκάρει, μέσα είναι επ' αφορμή του προσφυγικού), για να νικήσει την «τρομοκρατική οργάνωση ΚΚΕ». Η αποφυγή προβοκατσιών είναι σημαντική για το κέρδισμα χρόνου, ώστε η επανάσταση να ξεσπάσει ακριβώς όταν έχουμε όπλα και αριθμούς και όχι νωρίτερα. Και τότε μεγάλη παράμετρος θα είναι η Τουρκία, όπου το ΚΚΤ τώρα είναι ποσοτικώς αδιάφορο (0,11% τον Σεπτέμβρη) αλλά ποιοτικώς καλό (ξαναδιάβασα τον χαιρετισμό του Οκουγιάν στο Σπόρτιγκ, ό,τι κι εμείς έλεγε). Τώρα, άμα χάσουμε, θα πεθάνουμε ηρωικά, που λέει κι ο ΓΜ (και τώρα φυτοζωούμε εργαζόμενοι κι άνεργοι). Αλλά αν προετοιμασθούμε σωστά και βοηθήσει κι ο αστάθμητος παράγων «τύχη», τότε…

«πχ αυτός είναι δεξιός, άρα δεν επιμένουμε, αυτός είναι Συριζαίος, άρα έχουμε καλύτερες πιθανότητες».
Αυτό, κατά τη γνώμη μου, είναι τελείως λάθος. Γιατί ο «αριστερός» έχει τρελή σαβούρα στο κεφάλι του που τον εμποδίζει να δει σωστά, αν μη τι άλλο προηγούμενες λαθεμένες (ή απλά ανεπίκαιρες) επεξεργασίες. Ενώ ο «δεξιός» έχει καθαρό μυαλό, ξέρει τι βλέπει, απλά δεν θέλει τώρα ακόμη να τα παραδεχθεί. Αν όμως το κάνει, είναι πολύ πιο προσβάσιμος σε πέντε σταράτες κουβέντες.

Ανώνυμος είπε...

ΓΜ
θα το θέσω λίγο κυνικά αλλά το πρώτο διάστημα δε νομίζω να υπάρχει ιδιαίτερος λόγος ανησυχίας για θετικό ή έστω ισοσκελισμένο συνολικά, ισοζύγιο.
Θα είναι ισοσκελισμένο α ν α γ κ α σ τ ι κ ά.

Αντιθέτως νομίζω ότι η διατροφική αυτάρκεια-ούτε καν το θετικό ισοζύγιο τροφίμων-θα είναι από τους βασικούς στόχους για την επιβίωση το πρώτο διάστημα. Κατά τη γνώμη μου πάντα, η εμπειρία δείχνει ότι ο πιο γρήγορος και πρόσφορος τρόπος για να λυγίσει ένα κράτος-εξαιρείται η χερσαία πολεμική επέμβαση-είναι να παρεμποδιστεί ο ανεφοδιασμός του σε τρόφιμα παρά σε οτιδήποτε άλλο. Μην ξεχνάμε για παράδειγμα ότι σε συνθήκες εξαιρετικά περιορισμένου εφοδιασμού σε πετρέλαιο, η Γερμανία και η Ιαπωνία είχαν για πολύ σημαντικό χρονικό διάστημα την ικανότητα να διεξάγουν πόλεμο, την ίδια περίοδο η ελληνική κοινωνία υπέστη δραματικές απώλειες το χειμώνα του '41-'42 από την πείνα και κάτι το οποίο μπορεί να έχει περάσει σχετικά στο ντούκου είναι ότι μέρος της ευθύνης είχαν και οι Εγγλέζοι. Προσωπικά δεν έχω καμιά αμφιβολία ότι αυτό το γεγονός θα το "υπενθύμισαν φιλικά" οι Εγγλέζοι στο ΕΑΜ κάποια στιγμή μέσα στο 1944, μια παράμετρος που θα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη κατά τις κρίσεις μας για την εποχή εκείνη και τους καταστροφικούς δισταγμούς στη σύγκρουση του Δεκέμβρη.

Εννοείται βέβαια πως με τον όρο διατροφική αυτάρκεια δεν εννοώ ότι θα είμαστε αυτάρκεις πχ σε μπανάνες και ανανάδες. Διατροφική αυτάρκεια στα βασικά είδη διατροφής. Αφού γίνει αυτό τη πρώτη περίοδο, τότε ναι, στη συνέχεια το κυρίως μέλημα θα πρέπει να είναι στο συνολικό ισοζύγιο όπως έγραψες.

Πάντως, ούτε το επιχείρημα περί ορεινής χώρας μου είναι λίγο δύσκολο να το δεχτώ. Μεγάλη αγροτική παραγωγή και μάλιστα εξαιρετική ποιοτικά αγροτική παραγωγή μπορείς να έχεις και σε ορεινά εδάφη. Η Ελβετία για παράδειγμα είναι πιο ορεινή χώρα από την Ελλάδα. Αυτό δεν την εμποδίζει να παράγει χονδρικά 3.5 εκατομμύρια τόννους αγελαδινό γάλα όταν η Ελλάδα παράγει χονδρικά μόλις 700 χιλιάδες τόννους. Επειδή κάποιος μπορεί να πει "ναι, αλλά στην Ελβετία υπάρχει καλύτερη κατανομή βροχοπτώσεων στο έτος, περισσότερη παραγωγή χόρτου στους βοσκότοπους και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα" πέρα από κάποια απάντηση για το ότι και εκεί υπάρχουν κάποια προβλήματα όπως πχ το ότι για κάποιο διάστημα πολλοί βοσκότοποι μένουν ανεκμετάλλευτοι λόγω μακράς χιονοκάλυψης ή το ότι υπάρχουν λιγότερες πεδινές εκτάσεις που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για ζωοτροφή, μπορεί να πάρει την απάντηση ότι το Ισραήλ με πολύ χειρότερη κατάσταση για βροχοπτώσεις και εδάφη καταφέρνει και παράγει χονδρικά 1.5 εκατομμύρια τόννους αγελαδινό γάλα (δηλαδή υπερδιπλάσια ποσότητα από την ελληνική παραγωγή).

Ο αγροτικός τομέας είναι εκ των πραγμάτων ο χαμηλότερης παραγωγικότητας κλάδος, ο χαμηλότερης έντασης κεφαλαίου κλάδος, άρα αναγκαστικά θα πρέπει σε αυτόν και γύρω από αυτό να διοχετευθεί ανθρώπινο δυναμικό που πριν είτε δεν έβρισκε απασχόληση καταδικασμένο στην ανεργία είτε απασχολείτο σε κλάδους που πλέον δε θα χρειάζονται. Δεν είναι βέβαια καθόλου ανάγκη αυτό να σημαίνει ότι θα γίνουν πεζούλες όλες οι ελληνικές πλαγιές, μπορεί να σημαίνει και μια εντατική προσπάθεια αναζωογόνησης του φυσικού περιβάλλοντος, (δασώσεις, αντιδιαβρωτικά έργα κτλ). Κανένας φόβος δε θα πρέπει να υπάρχει σε αυτό-για κάποιους μια τέτοια απασχόληση ίσως μάλιστα να αποβεί και εξόχως ευεργετική :)

ρα

Ανώνυμος είπε...

Neophyte_commie
νομίζω ότι αναφέρεσαι σε κάτι που είχε δημοσιεύσει η ΠΑΣΕΓΕΣ και πράγματι έβαζε ένα πολύ υψηλό ποσοστό διατροφικής αυτάρκειας. Εντάξει, καλό είναι να χρησιμοποιείται αυτό το παράδειγμα για λόγους ηθικού αλλά νομίζω ότι υπερεκτιμούσε την κατάσταση. Το νομίζω γιατί αν είχα καταλάβει καλά το αποτέλεσμα έβγαινε παίρνοντας ένα καλάθι με κάποιον αριθμό προϊόντων, έβγαζε την αυτάρκεια για το καθένα και μετά έβγαζε το μέσο όρο των ποσοστών. Αυτό νομίζω είναι λάθος. Για να εξηγήσω όσο πιο απλά μπορώ γιατί είναι λάθος ας υποθέσουμε ότι το καλάθι έχει μέσα μόνο δυο προϊόντα, πορτοκάλια και αγελαδινό γάλα. Αν στα πορτοκάλια έχουμε πχ 150% αυτάρκεια και στο γάλα 50% τότε ο μέσος όρος θα βγει στο 100%. Προφανώς όμως το γάλα είναι πολύ πιο σημαντικό για τη διατροφή κρίσιμων μαζών του πληθυσμού σε σχέση με τα πορτοκάλια, το 100% που θα βγάζαμε θα ήταν πολύ περιορισμένης αξίας. Βέβαια παρόμοιο λάθος από την πλευρά όμως της υποτίμησης του ποσοστού αυτάρκειας, νομίζω ότι κάνουν και όσοι χρησιμοποιούν το κλάσμα αξία εισαγωγών/αξία εξαγωγών και παρουσιάζουν την αυτάρκεια της χώρας πολύ μικρή. Νομίζω ότι το πιο ορθό θα ήταν κάποιος διατροφολόγος να κάτσει κάτω να βγάλει ένα σιτηρέσιο που θα καλύπτει τις ανάγκες του (φανταστικού βέβαια) "μέσου έλληνα" με βάση προϊόντα που παράγονται στη χώρα και τότε να βλέπαμε πόσοι τέτοιοι μπορούν να ικανοποιήσουν τις διατροφικές τους ανάγκες με βάση την ελληνική παραγωγή ώστε να προκύψει το κοντινότερο στην αλήθεια ποσοστό διατροφικής αυτάρκειας. Δε γνωρίζω να έχει γίνει κάτι τέτοιο, πιθανολογώ (κοινότυπα) ότι η κατάσταση δε θα είναι ούτε τόσο καλή ισχυρίζεται η ΠΑΣΕΓΕΣ ούτε τόσο κακή ισχυρίζονται οι άλλοι. Υποψιάζομαι ότι αν πειστούμε για την αξία της λεγόμενης "μεσογειακής διατροφής" :) (μιας και το μεγάλο πρόβλημα στο ισοζύγιο εντοπίζεται στη ζωική παραγωγή) τότε η κατάσταση θα είναι σχετικά κάπως υποφερτή αλλά θα απαιτούνται σκληρές προσπάθειες σε κάποιους κρίσιμους τομείς (πχ βρεφικό γάλα, παιδικές τροφές κτλ).

Σε αυτό που έγραψες για τους συριζαίους όχι μόνο συμφωνώ αλλά για κάποιους από αυτούς επαυξάνω. Ορισμένοι (ελπίζω όχι πολλοί) από αυτούς πιστεύω οτι έχουν πλέον περιπέσει σε παρόμοια ψυχολογική κατάσταση άρνησης και αποκτήνωσης με τους μουσολινικούς και τους ναζί όταν το τέλος άρχισε να προδιαγράφεται.

ρα

Ανώνυμος είπε...

ρα
"θα το θέσω λίγο κυνικά αλλά το πρώτο διάστημα δε νομίζω να υπάρχει ιδιαίτερος λόγος ανησυχίας για θετικό ή έστω ισοσκελισμένο συνολικά, ισοζύγιο.
Θα είναι ισοσκελισμένο α ν α γ κ α σ τ ι κ ά."

Από τη στιγμή που θα είναι περιορισμένα τα διαθέσιμα, ναι. Αργότερα όμως μπορεί να σου δίνουν από μόνοι τους δάνεια, όπως έδιναν σε χώρες του ανατολικού μπλοκ εν είδει φάκας.

"Αντιθέτως νομίζω ότι η διατροφική αυτάρκεια-ούτε καν το θετικό ισοζύγιο τροφίμων-θα είναι από τους βασικούς στόχους για την επιβίωση το πρώτο διάστημα. Κατά τη γνώμη μου πάντα, η εμπειρία δείχνει ότι ο πιο γρήγορος και πρόσφορος τρόπος για να λυγίσει ένα κράτος-εξαιρείται η χερσαία πολεμική επέμβαση-είναι να παρεμποδιστεί ο ανεφοδιασμός του σε τρόφιμα παρά σε οτιδήποτε άλλο."

Δεν υπάρχει κανένα παράδειγμα που να έγινε πλήρης αποκλεισμός χωρίς να εξελίσσεται ραγδαία πολεμική σύγκρουση. Τέτοιο παράδειγμα ήταν το 41-42. Επεμβάσεις έχουν γίνει μόνες τους, αποκλεισμός να μην περνάνε τρόφιμα ενώ εσύ είσαι πρόθυμος να πληρώσεις για να αγοράσεις χωρίς να συνοδεύεται από σκληρότατο πόλεμο δεν έχω δει να γίνεται. Ακόμα και το εμπάργκο των ΗΠΑ στην Κούβα εξαιρούσε τα τρόφιμα και δε συμμετείχαν άλλες χώρες. Αντιθέτως, έδωσε τη δυνατότητα στον Καναδά να αποκτήσει πιο στενές εμπορικές σχέσεις με την Κούβα κάτι που δείχνει ότι είναι πρακτικά αδύνατο να συμφωνήσουν οι πάντες όταν υπάρχουν οφέλη να σπάσει η συμφωνία.

Αν υπάρχουν κάποια παραδείγματα που θα πρέπει να καθιστούν τον πλήρη αποκλεισμό ρεαλιστικό φόβο να τα δούμε αλλά δε βλέπω κανένα. Συνεπώς δε βλέπω γιατί θα πρέπει η οικονομία να σχεδιαστεί με βάση έναν μη ρεαλιστικό φόβο.

"Εννοείται βέβαια πως με τον όρο διατροφική αυτάρκεια δεν εννοώ ότι θα είμαστε αυτάρκεις πχ σε μπανάνες και ανανάδες. Διατροφική αυτάρκεια στα βασικά είδη διατροφής. Αφού γίνει αυτό τη πρώτη περίοδο, τότε ναι, στη συνέχεια το κυρίως μέλημα θα πρέπει να είναι στο συνολικό ισοζύγιο όπως έγραψες."

Ο τεράστιος κίνδυνος είναι αυτός ακριβώς που περιγράφεις. Να προτιμήσουμε αντί να δίνουμε μερικά εκατομμύρια για να εισάγουμε σιτάρι ή ρύζι, να επεκτείνουμε την καλλιέργεια σιταριού και σε εκτάσεις με πολύ χαμηλή παραγωγικότητα χάριν της αυτάρκειας. Οπότε το πιθανό αποτέλεσμα είναι και να μην παράγουμε όσο σιτάρι χρειαζόμαστε και να μην έχουμε τα χρήματα να καλύψουμε το κενό με εισαγωγές, λόγω της κακοδιαχείρισης.

Αν βέβαια επαρκούν οι πρόσφορες εκτάσεις για τις ανάγκες μας, δεν έχω καμία αντίρρηση. Η ποιότητα του εδάφους για κάποια καλλιέργεια είναι μετρήσιμο μέγεθος.

"Ο αγροτικός τομέας είναι εκ των πραγμάτων ο χαμηλότερης παραγωγικότητας κλάδος, ο χαμηλότερης έντασης κεφαλαίου κλάδος, άρα αναγκαστικά θα πρέπει σε αυτόν και γύρω από αυτό να διοχετευθεί ανθρώπινο δυναμικό που πριν είτε δεν έβρισκε απασχόληση καταδικασμένο στην ανεργία είτε απασχολείτο σε κλάδους που πλέον δε θα χρειάζονται."

Γιατί να στέλνουμε κάποιον σε χαμηλής παραγωγικότητας -λόγω των όποιων αντίξοων συνθηκών- θέση όταν ακόμη και ανειδίκευτος όντας θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί αλλού, σε κλάδο μεγαλύτερης έντασης κεφαλαίου όπως λες; Με βάση ποιο κριτήριο λαμβάνουμε αυτή την απόφαση;

Να θυμίσω ότι το σπουδαιότερο για την οικονομία είναι η παραγωγή μέσων παραγωγής. Από αυτή εξαρτάται η δυνατότητα εκτεταμένης αναπαραγωγής. Περισσότερο σημαντική μου φαίνεται κάποια πρόοδος στη μηχανουργία από την αυτάρκεια στο σιτάρι.

ΓΜ

Ανώνυμος είπε...

ΓΜ
μιλώ όπως έγραψα για τη πρώτη περίοδο.

Ακριβώς επειδή τα διαθέσιμα θα είναι λίγα, βρίσκω άτοπο να ξοδέψουμε από αυτά για κάτι που θα μπορούμε να παράξουμε εδώ. Τα όποια λιγοστά διαθέσιμα, είναι προτιμότερο να δοθούν για εφόδια που πιθανόν να απαιτούνται άμεσα (σπόρους, λιπάσματα, μοσχεύματα, ζώα αναπαραγωγής κτλ) παρά για έτοιμο προϊόν που θα απαιτεί μεγαλύτερο ποσό διαθεσίμων. Και προφανώς η εξοικονόμηση που θα επιτευχθεί θα πρέπει να διοχετευθεί στον τομέα κατασκευής μέσων παραγωγής. Για τον ίδιο λόγο εξοικονόμησης, δε θεωρώ ότι θα πρέπει να είναι προτεραιότητα η προμήθεια καινούργιου/επιπλέον μηχανολογικού εξοπλισμού για την αγροτική παραγωγή. Αναγκαστικά η αύξηση της απαιτούμενης παραγωγής θα πρέπει να γίνει με περισσότερα εργατικά χέρια μιας και άμεση ανάγκη θα είναι η διάθεση των πόρων σε υψηλότερης παραγωγικότητας κλάδους (προφανώς και σε εκείνους τους κλάδους θα διοχετευτεί εργατικό δυναμικό).

Τώρα για τους αποκλεισμούς νομίζω ότι έχουμε ως χώρα πικρή πείρα. Και το χειμώνα του 1941-42 που ναι μεν η Γερμανία που κατείχε την Ελλάδα ήταν σε πόλεμο με την Αγγλία αλλά όχι ακόμα με τις ΗΠΑ ή χώρες όπως η Αργεντινή, και το φθινόπωρο του 1916 που ναι μεν η Γερμανία ήταν σε πόλεμο με την Αντάντ αλλά η Ελλάδα ήταν ουδέτερη και το 1850 που δεν υπήρχε κανένας πόλεμος. Δε νομίζω ότι επιτρέπεται να θεωρήσουμε αυτόν τον κίνδυνο μη ρεαλιστικό. Το πιο πιθανό άλλωστε σενάριο είναι ότι η αλλαγή της κοινωνικο-οικονομικής κατάστασης θα έχει προέλθει εν μέσω πολεμικής κατάστασης. Η Κούβα είναι κάπως διαφορετική περίπτωση καθώς όταν κηρύχθηκε το εμπάργκο, υπήρχε η ΕΣΣΔ-οι ΗΠΑ μπορούσαν να πάνε τα πράγματα μέχρι μόνο ενός σημείου και όχι παραπέρα. Αν έχουμε σε κάτι αντίστοιχο να στηριχτούμε τότε σαφώς και τα πράγματα αλλάζουν.

Σχετικά με το σιτάρι που φαίνεται ότι σε ανησυχεί ιδιαίτερα. Στο σιτάρι είναι σχετικά εύκολο να αποκτήσουμε αυτάρκεια, την είχαμε παλιότερα ενώ και σήμερα δεν είμαστε μακριά από το να την έχουμε και στα δυο είδη (μαλακό και σκληρό). Μην ανησυχείς βρε, δε λέω να σκάβει ο κόσμος με τις τσάπες για να καλλιεργήσει σιτάρι σε ορεινά εδάφη. Τα ορεινά εδάφη άλλο σκοπό θα έχουν (κτηνοτροφία, δενδροκαλλιέργειες, ξυλεία, σποροπαραγωγή κτλ). Με την τεχνολογία μάλιστα, σε αρκετά προϊόντα (λαχανικά) ακόμα και η γονιμότητα του εδάφους χάνει τη παλιά της σημασία (υδροπονία).

ρα

Ανώνυμος είπε...

Με ανησυχεί η ιδέα ότι θα πρέπει ντε και καλά να στείλουμε 10.000 ανειδίκευτους εργάτες να καλλιεργήσουν κάτι, οτιδήποτε, επειδή αποφασίσαμε ότι πρέπει αυτό το κάτι να το παράγουμε όλο όσο χρειαζόμαστε εμείς, τη στιγμή που θα μπορούσαν πχ να επεκτείνουν το σιδηροδρομικό δίκτυο και να έχουμε πολύ μεγαλύτερες βελτιώσεις και στην εγχώρια παραγωγή λόγω ταχύτερων και πιο σταθερών μεταφορών και στο εξωτερικό ισοζύγιο λόγω μείωσης αναγκών σε καύσιμα. Θα με ανησυχούσε το ίδιο αν λέγαμε -που δεν το λέει κανείς- ότι θα πρέπει να έχουμε και εθνική αυτοκινητοβιομηχανία όπως είχε παλιά κάθε χώρα.

Δε ξέρω αν τα νούμερα είναι αυτά. Μπορεί πράγματι να είναι ωφέλιμη η παραγωγή του συνόλου των βασικών ειδών που καταναλώνουμε. Μπορεί η χειρότερη χρησιμοποιούμενη έκταση που θα καλλιεργούσαμε να απείχε ελάχιστα ποιοτικά από τη μέση.
Λέω απλά πως θα πρέπει να κοιτάμε τα νούμερα και να πορευόμαστε με τρόπο που θα εξασφαλίζει την καλύτερη πορεία της οικονομίας σε ένα βάθος χρόνου. Όχι αυθαίρετα.

Είναι πολύ προτιμότερο να μας κάνουν αποκλεισμό άλλοι από το να κακοδιαχειριστούμε την οικονομία μόνοι μας φοβούμενοι τον αποκλεισμό.

ΓΜ

Ανώνυμος είπε...

ΓΜ
Συμφωνώ στα περισσότερα στο τελευταίο σου σχόλιο χωρίς να θεωρώ ότι έρχεται κάτι σε αντίθεση με ότι έγραψα πριν ακόμα κ για τη πρώτη περίοδο. Μόνο μια επισήμανση. Μια κακοδιαχείριση (για οποιοδήποτε λόγο και αιτία, ακόμα και άσχετη με αυτό που συζητάμε) επιφέρει κατάρρευση με αρκετά πιο αργο ρυθμό από ότι ο αποκλεισμός ενώ για αρκετό χρονικό διάστημα μπορεί να είναι και αντιστρέψιμη η κατάσταση. Ο αποκλεισμός μπορεί να επιφέρει κατάρρευση της οικονομίας ακόμα και σε λιγότερο απο δώδεκα μήνες. Θα είναι κρίμα να έχουμε υποστεί θυσίες, να έχουμε νικήσει στο εσωτερικό και μετά να αφήσουμε να μας καταρρεύσουν από το εξωτερικό σε ένα εξάμηνο σχεδόν χωρίς ντουφεκιά. Θα πρέπει πάσει θυσία να είμαστε προετοιμασμένοι να αντέξουμε 3-4 χρόνια. Νομίζω ότι ακόμα και ένα γερό αποκλεισμό είναι δύσκολο να τον κρατήσουν οι αντίπαλοι το ίδιο λειτουργικό και αποτελεσματικό πέραν μιας διετίας-τριετίας. Μετά από ένα τέτοιο χρονικό διάστημα, λογικά οι αντιθέσεις θα έχουν δημιουργήσει τα απαραίτητα ρήγματα για να τα εκμεταλλευτούμε.

ρα

Ανώνυμος είπε...

Αυτό φαίνεται είναι ζήτημα οπτικής αλλά θα προτιμούσα να ζήσω σε μια παρισινή κομμούνα παρά σε μια σοσιαλιστική Πολωνία. Μάλιστα, από το να κάνουμε θυσίες για να καταλήξουμε σε μια ούτως ή άλλως θνησιγενή σοσιαλιστική Πολωνία, προτιμότερο λέω να κάτσουμε κι έτσι όπως είμαστε. Τουλάχιστον τώρα δε δυσφημείται ο σοσιαλισμός, παρά τις προσπάθειες των ΓΑΠ και Τσίπρα.

Το πραγματικό κρίμα και για μας αλλά κυρίως συνολικότερα δεν θα είναι να ανατραπεί ο σοσιαλισμός με παρέμβαση απ' έξω αλλά να γίνει αυτό από δικό μας φταίξιμο.

ΓΜ

Neophyte_commie είπε...

Θα συμφωνήσω με τον Ρα. Βραχυπρόθεσμα αυτό που χρειάζεται εξασφάλιση είναι το φαγητό, η στέγη, ο ρουχισμός, η υγεία. Τα υπόλοιπα θα κτισθούν σταδιακά. Και ναι μεν η στέγη και τα ρούχα καταναλώνονται αργά και υπάρχουν υπεράφθονα αυτή τη στιγμή, όμως τα τρόφιμα καταναλώνονται άμεσα και διαρκώς, οπότε είναι πρώτη προτεραιότητα. Όσο για τους ανέργους, μερικοί θα πετάμε από τη χαρά μας, αν μας εξασφαλισθεί τροφή και στέγη σε ένα σοβχόζ. Όσο για την έρευνα, δεν θυμάμαι καθόλου από πού είναι, ούτε γνωρίζω τίποτε από τα αγροτικά, δέχομαι την αυθεντία των ειδικών :) Σε ό,τι αφορά τους αποκλεισμούς, έχει ενδιαφέρον να μάθουμε τι ακριβώς γίνεται (στον τομέα των τροφίμων) με τη Γάζα.

Μπρεζνιεφικό απολίθωμα είπε...

Γιάννη, έχεις δίκιο για το 1, το διόρθωσα. Για το 2 που λες, δεν είχα υπόψη μου αυτήν την άποψη.

ΓΜ, δεν εννοούσα εντατικές καλλιέργειες με μειούμενη απόδοση, αλλά αξιοποίηση των ήδη υπαρχουσών. Κι η εγκατάλειψή τους, όπως και να 'χει, δυσχεραίνει την προοπτική.

Ανώνυμος είπε...

"Βραχυπρόθεσμα αυτό που χρειάζεται εξασφάλιση είναι το φαγητό"

Δε νομίζω να υποστήριξα ότι το φαγητό δε χρειάζεται εξασφάλιση και ότι μπορούμε να ζήσουμε και χωρίς. Υποστήριξα ότι ο βέλτιστος τρόπος να εξασφαλιστεί δεν είναι κατ' ανάγκη να το παράγουμε όλο εμείς.

Και στη ΛΔΚ είχαν την πολύ έξυπνη ιδέα ότι δεν μπορούν να εμπιστεύονται κανέναν και ότι βραχυπρόθεσμα χρειάζονταν φαγητό, καλλιέργησαν κάθε σπιθαμή στην επαρχία και έμειναν και χωρίς συσσώρευση και χωρίς φαγητό. Όχι 100% με δική τους ευθύνη σίγουρα αλλά και με δική τους ευθύνη.

Ούτε στη Ρωσία θυμάμαι κάποια εκστρατεία "Στείλτε τους ανέργους στα σοβχόζ να καλλιεργήσουν". Το ακριβώς αντίθετο θυμάμαι να γίνεται με την ΕΣΣΔ να έχει μάλιστα κατά κανόνα ελλείμματα και στο εξωτερικό ισοζύγιο κατά την δεκαετία του 20 (ανατρέξτε αν θέλετε στους απολογισμούς των συνεδρίων της εποχής), ιδίως όταν τύχαινε οι σοδειές να μην είναι καλές και έπρεπε να βασιστεί σε μεγάλο βαθμό σε εισαγωγές. Και μιλάμε για χώρα που μόλις έβγαινε από λιμό και όπου οι λιμοί ήταν σταθερό φαινόμενο στην ιστορία της.

Ελπίζω λοιπόν ότι όταν έρθει η ώρα να σχεδιάσουμε εμείς την οικονομία μας, θα το κάνουμε βλέποντας τι είναι καλύτερο σε ένα βάθος 10-15 ετών και όχι με χειροτεχνισμό.

ΓΜ

Ανώνυμος είπε...

Θα ήταν παράλογο να είχε υπάρξει τέτοιου είδους εκστρατεία ώστε να το θυμάσαι ΓΜ σε μια χώρα με το τεράστιο ποσοστό αγροτικού πληθυσμού που είχε η Ρωσία του τότε.
Αντίθετα νομίζω ότι στο Ισραήλ ακριβως το πρώτο διάστημα, όχι μόνο ανειδίκευτοι αλλά ακόμα και ειδικευμένοι απασχολήθηκαν, για κάποιο διάστημα τουλάχιστον, στον αγροτικό τομέα. Δεν ήταν χαζοί παρόλο που αν κάποιος κοίταγε σε τι γαίες πήγαιναν να ξεκινήσουν καλλιέργεια, ίσως και να τους περνούσε για χαζούς.

ρα

Ανώνυμος είπε...

Επίσης θα ήταν παράλογο να έχει υπάρξει τέτοια εκστρατεία σε χώρα που συνειδητοποιούσε ότι το μέλλον της εξαρτάται όχι από την αγροτική παραγωγή, πόσο μάλλον από την αυτάρκεια στην αγροτική παραγωγή που η Ρωσία όπως είπα δεν είχε, αλλά από την εκμηχάνιση και τις οικονομίες κλίμακας (συνολικά στην οικονομία, συμπεριλαμβανομένης της αγροτικής παραγωγής).

ΓΜ

Ανώνυμος είπε...

Πιθανότατα-αν βέβαια κάποιος μίλαγε για το μέλλον κι όχι για την άμεση επιβίωσή της. Και νομίζω ότι η άμεση επιβίωση προηγείται άλλων αν θυμάμαι καλά από την εμπειρία της ΕΣΣΔ.
Νομίζω επίσης οτι η ΕΣΣΔ αρχικά εξήγαγε σιτάρι, οι εισαγωγές ξεκίνησαν από το τέλος της δεκαετίας του '60 και μετά. Δεν παίρνω όρκο γι' αυτό αλλά έτσι νομίζω

ρα

Ιστρολλικός είπε...

Οι προβληματισμοί του ΓΜ είναι σε σωστή κατεύθυνση. Ο κίνδυνος στρεβλής ανάπτυξης της οικονομίας λόγω λάθος ιεράρχισης των πρωτεραιοτήτων είναι υπαρκτός. Καλό είναι να θυμόμαστε όμως ότι η αγροτική παραγωγή δεν είναι μόνο για εγχώρια κατανάλωση και 'αυτάρκεια' αλλά και για εξαγωγές που μπορούν να φέρουν συνάλλαγμα που θα διατεθεί μετά για την αγορά μηχανών, την χρηματοδότηση της έρευνας κλπ κλπ. Δεν υπάρχει ας πούμε λόγος μια σοσιαλιστική Ελλάδα να μην συνεχίσει/επεκτείνει την ιχθυοκαλλιέργεια, δραστηριότητα που έχει και μεγάλες δυνατότητες αειφορίας.

Νομίζω το ζήτημα που θίγεται εδώ είναι το γενικό πρόβλημα του μέτρου της αποδοτικότητας/λειτυοργικότητας στο σοσιαλισμό. Αυτό δυστυχώς δεν είναι κάτι που λύνεται στη θεωρία. Θα χρειαστούν πολλά χρόνια και η εργασία πολλών μαθηματικών και οικονομολόγων για να δημιουργηθούν οι δείκτες και τα μοντέλα που θα καθοδηγούν τις επενδύσεις/αποεπενδύσεις, τις σχέσεις μεταξύ διαφορετικών τομέων της οικονομίας κλπ κλπ. Όσο η επιστημονική έρευνα υπηρετεί τις ανάγκες του κεφαλαίου (και όσο φυσικά δεν υπάρχει κεντρικός σχεδιασμός ώστε να υπάρχουν εμπερικά δεδομένα για μελέτη) θα βαδίζουμε αναγκαστικά στο σκοτάδι και πολλές πρωτοβουλίες θα έχουν τον χαρακτήρα ερασιτεχνισμού/αυτοσχεδιασμού. Τα λάθη στην αρχή θα είναι πολλά και ίσως και σημαντικά (θυμίζω ότι πριν την ΝΕΠ είχε γίνει προσπάθεια να καταργηθεί το χρήμα) αλλά αυτά έχουν οι κοσμοιστορικές αλλαγές. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε μέχρι τότε είναι να μελετήσουμε εξονυχιστικά την ιστορική εμπειρία του σχεδιασμού στον 20ο αι.

@Νεοφ, πραγματικά δεν νομίζω ότι θα υπάρξει στεγαστικό ζήτημα στην Ελλάδα για αρκετό καιρό μετά την επανάσταση. Είναι πολλά τα ολοκαίνουργια ακίνητα που 'κάθονται', στις πόλεις τουλάχιστον

Ανώνυμος είπε...

http://www.iskra.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=23554:parodia-dialogos&catid=81:kivernisi&Itemid=198

ξέρει κανένας τι εννοεί ο επικεφαλής του σοβιέτ των αγροτών ότι το αίτημα είναι "ανενεργό" ?

Κώστας

Μπρεζνιεφικό απολίθωμα είπε...

Κώστα, το σχόλιο μπαίνει, για να μη νομίζεις ότι σε λογοκρίνει κανείς.
Αλλά από τη στιγμή που έχεις ήδη πηδήξει μία συζήτηση, που ήταν για τα αγροτικά, αλλά δε σου έκανε, και επειδή δε σου φτάνει, έρχεσαι να πηδήξεις και δεύτερη, με κακές ειρωνείες του τύπου "ο επικεφαλής των σοβιέτ" (ενώ ούτε επικεφαλής υπάρχει, ούτε πολιτική επιρροή, ούτε σοβιέτ), θέτεις εαυτόν εκτός μπλοκ (για να στο πω στην πασοκική γλώσσα σου, μπας και το καταλάβεις).

Ανώνυμος είπε...

νευράκια, και γω αν είχα τέτοια κωλοτούμπα να πουλήσω θα ήμουν λίγο δυσανεκτικός στο χιούμορ

δεν λογοκρίνεις ένα και θα λογοκρίνεις όλα τα μελλοντικά, ωραίο, ότι θες κάνε.

Κώστας

Μπρεζνιεφικό απολίθωμα είπε...

Κι εγώ αν είχα τόση πασοκιά να πουλήσω, το μαλάκα θα 'κανα, ότι δεν καταλαβαίνω τι μου γράφουν.

Αντίο.

zoot horn rollo είπε...

Ο τύπος φαινόταν από την αρχή, όπως και σε άλλες παρόμοιες περιπτώσεις, δεν είναι πυρηνική φυσική να τον πάρεις χαμπάρι.
Απλά άργησε λιγάκι παραπάνω να εκφραστεί πραγματικά και χωρίς περιστροφές.
Αυτοί είναι.

Ανώνυμος είπε...

"ξέρει κανένας τι εννοεί ο επικεφαλής του σοβιέτ των αγροτών ότι το αίτημα είναι "ανενεργό" ?"

Το νομοσχέδιο είναι ανενεργό, χαΐβάνι, όχι το αίτημα, επειδή οι αγρότες είναι ένα μήνα στους δρόμους και έχουν βάλει στον τοίχο τους πρώην συντρόφους σου (οι οποίοι παρέμεναν νυν σύντροφοι σου μέχρι να διαγραφεί ο Λαφαζάνης και να χάσει τη σίγουρη καρέκλα).

Η ίσκρα γιατί έχει αυτά τα αστεία ρεπορτάζ όπου γίνονται πάντα αναφορές σε "κύκλους";
Την έχουν δει σοβαρή εφημερίδα;

ΓΜ