Αυτοδιάθεση

Η στάση του ΚΚΕ στα σκοπιανοφάγα συλλαλητήρια του 92, τότε που ο Κύρκος ανερυθρίαστα εκστόμιζε το περίφημο "πλην Λακεδαιμονίων" είναι σωστή και γνωστή.
Όμως κάποιες πτυχές της σύγχρονης τοποθέτησης εμένα μου κάθονται στο λαιμό.

Είναι πολύ σωστή ανάλυση ότι η ονοματολογία είναι δευτερεύουσα και αποπροσανατολιστική. Ειδικά τη στιγμή που προκύπτει καίριο ζήτημα με το διαμελισμό του Κοσόβου και ενδέχεται να ανοίξει -μέθοδος ντόμινο- νέος κύκλος επαναχάραξης συνόρων.
Τότε γιατί μας ενδιαφέρει πώς θα λέγονται και κάνουμε υποδείξεις για γεωγραφικό προσδιορισμό στο όνομα;

Θα πει κάποιος ότι την κατάσταση πρέπει να την βλέπουμε μαρξιστικά κι αυτό θα πει να την αναλύουμε συγκεκριμένα.
Δεν θέλουμε να πάρει η ΠΓΔΜ-Μακεδονία, οτιδήποτε άλλο (χάριν συνενόησης θα τη λέω ενίοτε και Σκόπια) τέτοιο όνομα που να δώσει πάτημα σε μελλοντικούς αλυτρωτισμούς και φούντωμα των εθνικισμών.
Άσε που το γεωγραφικό είναι και το πιο δίκαιο. Είναι Μακεδονία γεωγραφικά, αλλά δεν είναι ολόκληρη, παρά ένα κομμάτι της, πχ το βόρειο.
Ναι αλλά οι αλυτρωτισμοί δεν ξεκίνησαν ποτέ από ένα όνομα. Και ούτε χρειάστηκαν σοβαρά προσχήματα για να εκδηλωθούν όταν ήταν να ξεσπάσουν. Ένα όνομα που δεν θα δίνει τέτοιο έρεισμα δεν αρκεί για να μας γλιτώσει αν αυτό το έρεισμα τροφοδοτείται από αλλού.

Το πιο σημαντικό όμως είναι το ζήτημα της αυτοδιάθεσης.
ΌΤαν εμείς λέμε ότι αυτό το όνομα πρέπει να έχει γεωγραφικό προσδιορισμό κι όχι εθνοτικό δεν πηγαίνει κατά διαόλου αυτό το δικαίωμα;
Υπάρχει ένα επιχείρημα που ευτελίζει λίγο την αυτοδιάθεση λέγοντας ότι αν κάποιος λέει ότι είναι απόγονος του Βουκεφάλα, ή του Βούδα, ή όποιου να 'ναι, μπορεί να το λέει και κανείς δεν μπορεί να του το απαγορέψει. Βέβαια σε τελική ανάλυση το χρησιμοποιούν κάποιοι ενάντια στην εθνικιστική έξαρση γιασ να δείξουν ότι κάποιοι γραφικοί μπορούν να λένε ό,τι θέλουν ανεμπόδιστα, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι είναι κι επικίνδυνοι.
Η κατάσταση βέβαια είναι πολύ πιο περίπλοκη. Όποιοι προβάλλουν τέτοια αλυτρωτικά αιτήματα δεν το κάνουν επειδή είναι οι τρελοί του χωριού, αλλά επειδή νιώθουν κάποια καταπίεση. Ή επειδή έχουν και κάποιες γερές πλάτες οι οποίες τους υπαγορεύουν και τους επιβάλλουν έμμεσα αυτή την έξαρση.
Το θέμα πάντως είναι ότι η αυτοδιάθεση είναι δικαίωμα που έχει να κάνει κυρίως με τη θέληση μιας εθνότητας που νιώθει καταπιεσμένη και επιδιώκει να οργανωθεί σε ξεχωριστή κρατική υπόσταση. Περιλαμβάνει κυρίως την έννοια της αυτοδιάθεσης, όσον αφορά την δυνατότητα αποχωρισμού και δημιουργίας ξεχωριστού κράοτυς. Το όνομα δεν είναι στο επίκεντρο, αλλά νομίζω εννοείται η ελευθερία επιλογής και σε αυτό το κομμάτι.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση το κκε μιλώντας για μη εθνοτικό προσδιορισμό, είναι σα να αρνείται εμμέσως το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού των ΠουγουδουΜακεδόνων. Γιατί δεν μπορεί να έχει εθνοτικό χαρακτήρα;
(παρενθετικά: το όνομα Ελλάδα τι προσδιορισμός είναι; Γεωγραφικός -εκεί που θεωρείται γεωγραφικά ελλάδα- ιστορικός -η αρχαία ελλάδα;- ή εθνοτικός -εκεί που ζουν οι έλληνες. Το τελευταίο παραπέμπει λίγο και σε εθνοκάθαρση, Μόνο έλληνες ζουν; Τους άλλους να τους σκοτώσουμε;
Είναι παραλογισμός να έχει καθαρά εθνοτική χροιά το όνομα μια ς χώρας. Αλλά εδώ νομίζω ότι έχουμε να κάνουμε με άλλο πράγμα. Με την άρνηση δυνατότητας αυτοπροσδιορισμού μιας εθνότητας, πχ των Σκοπιανών ως Μακεδόνων)

Έχω την αίσθηση ότι έτσι καταπατάμε το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των λαών.
Μπόνους τρακ κάποιοι προβληματισμοί.

Πολλές φορές είναι προβληματικό να υποστηρίζεις κάποιους λαούς υποχείρια μεγάλων δυνάμεων -πχ Τσετσένους, Κοσοβάρους. Αυτοί οι λαοί όμως απεμπολούν το διακίωμα αυτοδιάθεσης; Όχι. Αλλά τι γίνεται.
-Πόσο επίκαιρο είναι το δικαίωμα αυτοδιάθεσης, σε μια εποχή όπου έχουν ολοκληρωθεί οι αντιαποικιακές επαναστάσεις και οι εθνικοαπελευθερωτικοί αγώνες που είχαν αστικοδημοκρατικό χαρακτήρα; Δε μπαίνει τέτοιο ζήτημα στην εποχή μας πια.
-Είχε δίκιο η Ρόζα Λούξεμπουργκ που διαφωνούσε με την ψήφιση αυτού του προγράμματος στο πρόγραμμα των κομμουνιατών;
Αν κατάλαβα καλά το σκεπτικό της και στο βαθμό που μπορώ να το μεταφέρω καλά ήταν ότι: θεωρούμε φετίχ ένα αστικό δικαίωμα, μια ελευθερία, που ούτως ή άλλως δεν έχει απόλυτη παρά σχετική εφαρμογή και άσκηση μες στον καπιταλισμό -πόσο πραγματικά ανεξάρτητη και αυτοδιατιθέμενη είναι σήμερα η Ελλάδα πχ για να μην πάμε πιο πέρα- τη στιγμή που άλλα παρόμοια δικαιώματα -πχ πλήρη ελευθεροτυπία και συντακτική συνέλευση- τα πετούσαμε στο χρονοντούλαπο της ιστορίας ως αναχρονιστικά. Γιατί μας έπιανε τέτοια ευασισθησία με την αυτοδιάθεση ώστε να την θεωρούμε προϋπόθεση για να γίνει η σοσιαλιστική επανάσταση;
Σ.Σ: Η κριτική αφορά πρωτίστως τους μπολσεβίκους και τον Λένιν που καθιέρωσαν αυτό το σύνθημα. Καμβάς πάνω στον οποίο εδράζεται και διαμορφώνεται η διαφωνία Λένιν-Ρόζας είναι ότι η Ρόζα πολωνικής καταγωγής δε θέλει αυτοδιάθεση γιατί φοβάται την αναβίωση του μικροαστικού πολωνικού εθνικισμού μες στα πλαίσια της τσαρικής αυτοκρατορίας. Ο Λένιν της χρεώνει ότι το μίσος της για τους εθνικιστές της Πολωνίας, την τυφλώνει και την κάνει να μη βλέπει τον μεγαλορωσικό ιμπεριαλισμό και την επίδρασή του. Αλλά νομίζω ότι κι η Λούξεμπουργκ θα μπορούσε να το αντιστρέψει και να του πει το ακριβώς αντίθετο.
-Είμαστε υπέρ του δικαιώματος αυτοδιάθεσης κάποιου λαού που αισθάνεται καταπιεσμένος, αλλά -αν κατάλαβα καλά- χωρίς να σημαίνει αυτό ότι παίρνουμε γενικά και αόριστα έξω από τη συγκεκριμένη ανάλυση της κατάστασσης το μέρος οποιουδήποτε εθνικού "αιτήματος";
Είμαστε υπέρ του να έχουν το δικαίωμα να το κάνουν, αλλά δεν είμαστε πάντα υπέρ της άσκησης αυτού του δικαιώματος.
Πχ στην Ισπανία η καταπίεση που υπάρχει είναι δι-εθνική και δεν μπορεί να νοείται ξεκομμένη από το ταξικό κριτήριο. Αποχωρισμός της Βασκονίας και της Καταλονίας, δεν θα πήγαινε πραγματικά μπροστά την οικονομική ζωή, την συνεργασία των λαών (ίσως και την υπόθεση της επανάστασης).
Κάποτε νόμιζα ότι αυτό το τελευταίο το είχα καταλάβει μέχρι που προσπάθησα να το εξηγήσω σε κάποιον τρίτο και κατάλαβα ότι είναι αδύνατο.
Μοιάζει με παραλογισμό να έχεις ως γενική αρχή το δικαίωμα, αλλά να μην είσαι σε όλες τις περιπτώσεις υπέ της άσκησής του. Και μάλιστα επειδή βάζει φραγμούς, σύνορα, όρια στον καπιταλισμό και την οικονομική ανάπτυξη.

Και το ζήτημα έχει πάμπολλες προεκτάσεις. Τι λέγαμε για το Μακεδονικό και τι λέμε τώρα; Γιατί να αρνούμαστε εθνικό προσδιορισμό στους μουσουλμάνους της Θράκης, αφού Τούρκοι νιώθουν οι άνθρωποι; Προφανώς και έπρεπε να ήμασταν φιλικοί απέναντί τους για να νιώσουν έλληνες πολίτες κι όχι πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Αλλά έλληνες πολίτες, όχι έλληνες ντε και καλά. Τι γίνεται με τους Σλαβομακεδόνες, τους Μουσουλμάνους στο θέμα της αυτοδιάθεσης.

Σόρι για το παρλήρημα, αντανακλά σύγχυση, αλλά νομίζω όχι μόνο τη δική μου. Γενικά τη δική μας απέναντι στο εθνικό ζήτημα.
Όποιος διαβάσει κλασικούς και καταλάβει κάτι παραπάνω από το "συγκεκριμ΄νη ανάλυση της συγκεκριμένης στιγμής" ας μου γράψει. Όχι ειρωνικά, στα σχόλια εννοώ.

Επειδή λοιπόν είναι εξαιρετικά δύσκολο να κάνεις συγκεκριμένες αναλύσεις, περιοριζόμαστε στα γενικά του τύπου "τα Βαλκάνια είναι καζάνι που βράζει, οι αλλαγές συνόρων είναι αρνητικές" και μπαίνουμε μαζί με πολλούς άλλους στην πλατιά συσπείρωση παράταξη του "χαίρω πολύ" Δηλ αυτών που δε λένε τίποτα καινούριο παρά τα αυτονόητα.

Το σίγουρο είναι ότι οποιαδήποτε συγκεκριμένη ανάλυση πρέπει να έχει ως οδηγό της ότι ο εθνικισμός δεν παλεύεται χωριστά από τον ιμπεριαλισμό στο σύνολό του. Είτε Σκόπια είτε Μακεδονία δεν είναι αυτό το βασικό. Ήταν ακίνδυνα επί σοσιαλισμού (λέμε τώρα) επί Τίτο και ως Μακεδονία. και άκρως επικίνδυνα -και επισφαλή ταυτόχρονα ως ΠΓΔΜ ή Σκόπια την τελυταία 15ετία.
Διανοήθηκα τόσο πολύ που νομίζω ότι κάνω για πρόεδρος στην παράταξη του χαίρω πολύ. Ε-ε, ΓΓ ήθελα να πω.