Πώς το λένε;

Ο φάνης παρρής είναι μέλος της ιδεολογικής επιτροπής του κόμματος.
Αλλά προσοχή στον τόνο! Πολύς κόσμος παθαίνει ό,τι και με τη φανή χαλκιά. Μπερδεύεται με την φάνη πάλλη και το λέει λάθος.

Πρώτη του εμφάνιση στο ευρύ κοινό ήταν πέρσι την άνοιξη στα 40χρονα του παρισινού μάη, ένα άρθρο στο ριζοσπάστη κι ένα μεγαλύτερο στην κομεπ με το ίδιο θέμα.
Βασικό του μειονέκτημα –κατά τη γνώμη μου- ήταν ότι στο μεγαλύτερο μέρος του εξηγούσε τι δεν ήταν ο μάης του 68 απαντώντας σε όσους τον είχαν κάνει σημαία τους και σήκωναν επετειακές εκδηλώσεις.
Τρέξιμο πίσω απ’ τη συγκυρία μου φάνηκε εμένα.
Αν θες να μιλήσεις για το γεγονός και τη σημασία του δε βάζεις να γράψει γι’ αυτά κάποιος που ήταν αγέννητος τότε. Ή τον βάζεις συνεπικουρικά, σε δεύτερο πλάνο.

Θα μπορούσε να γράψει γι’ αυτά ο ιστορικός ο μαργαρίτης, που είχε ζήσει τον απόηχο των γεγονότων στο παρίσι και δε θα ‘λεγε και πολύ διαφορετικά πράγματα. Αλλά το στιλ είναι ο άνθρωπος (όπως έλεγε για το σύντροφο με το μουστάκι ο τρότσκι). Κι αυτό του μάργκαρετ είναι αξεπέραστο.

Είναι όπως παλιά με τους ραψωδούς και τα έπη. Ξέρεις πάνω-κάτω την υπόθεση (η γραμμή του κόμματος) αλλά θες να δεις πώς θα το δώσει ο ποιητής. Κι άμα το δώσει καλά φεύγεις χαρούμενος, αισιόδοξος για το κόμμα και τα στελέχη του.
Αν όχι όμως;

Μια βιβλιοπαρουσίαση έχει εγγενείς περιορισμούς γιατί πρέπει να περιγράψεις τα περιεχόμενα χωρίς να τ’ αναλύσεις. Αλλά δεν πρόκειται γι’ αυτό.
Το πιο απογοητευτικό ήταν ότι ο σύντροφος είχε μπροστά του γραμμένη μια εισήγηση και μας τη διάβαζε (αν θέλαμε κάτι τέτοιο αρκούσε η τελευταία κομεπ). Κι όταν χρειάστηκε να απαντήσει σε ερωτήσεις κόμπιαζε, έχανε τα λόγια του και κατέφευγε στο… πώς το λένε;
Φράση που μεταφέρεται από σύντροφο σε σύντροφο σα μαγικό ξόρκι και πρέπει να την είπε πάνω από εκατό φορές σε δυο γύρους απαντήσεων (τον τρίτο που θα είναι ο τελικός τον φυλάξαμε για αργότερα).
Μου τη δίνει να μου απαντάν με ερώτηση. Αλλά δεν ξέραμε τι να του απαντήσουμε και συνέχιζε να αναρωτιέται ακατάπαυστα.

Θα μου πεις, πολύ φτηνή κριτική, ρε απολίθωμα. Γιατί να την πεις σε κάποιον που δεν το έχει το λέγειν, ή κομπλάρει μπροστά σε κοινό; Κάν’ του πολιτική κριτική άμα θες.
Έτσι είναι. Εμένα όμως άλλο με προβληματίζει.
Ένα στέλεχος βγαίνει έξω, μιλάει σε κόσμο, σε συνελεύσεις, σε εξορμήσεις, πιάνει τον παλμό του… κι αφού σπάσει τα μούτρα του πολλές φορές, μαθαίνει στο τέλος να μιλάει μπροστά σε κοινό και να απαντάει σωστά. Άμα δεν τα ‘χει κάνει όλα αυτά, πώς έφτασε να γίνει στέλεχος;
Ρήτορας γίνεσαι, δε γεννιέσαι έτοιμος. Όπου βλέπετε τέτοιους, ξύστε λίγο την επιφάνεια να δείτε αν έχουνε και ουσία (συνήθως δεν έχουν). Στα πανεπιστήμια έχει πολλούς…

Στην τελική αν δε μπορούν οι πιο διαβασμένοι να αρθρώσουν δυο κουβέντες για θεωρητικά ζητήματα, ποιος θα το κάνει; Κι αν δε μπορούν να τα καταφέρουν με συντρόφους, τι θα κάνουν άμα βγουν να μιλήσουν παραέξω;

Πάμε και στο πολιτικό.
Δε θα σταθώ στο κομμάτι της παρουσίασης, τα περιεχόμενα του λευκώματος μπορεί να τα βρει κανείς εύκολα, μεταξύ άλλων στο χτεσινό ρεπορτάζ του ρίζου. Παρεμπιπτόντως όμως ακούσαμε πολύ ενδιαφέροντα πράγματα:
Ότι επικρίνουμε τη θεωρία περί αυτόνομου αντι-ιμπεριαλιστικού σταδίου κι εθνικής αστικής τάξης (αυτοκριτική στην ουσία σε παλιές αμαρτίες του κόμματος).
Ότι το κκ ηπα ζήτησε να φύγει από την κομιντέρν εν μέσω (βήτα παγκοσμίου) πολέμου και στο επόμενο συνέδριό του το 44 αυτοδιαλύθηκε!

Ότι εκτός από τη διεθνή των κκ υπήρχαν κι άλλα τμήματα της διεθνούς, συνδικαλιστικό, των νεολαιών κι η κόκκινη αθλητική διεθνής που διοργάνωνε προπολεμικά τις σπαρτακιάδες. Αλλά μετά τις σταμάτησαν κι οι σοβιετικοί συμμετείχαν στους ολυμπιακούς. Υπάρχει και θεωρία που το συνδέει αυτό με τη γιάλτα, τον οηε και την ειρηνική συνύπαρξη που ως αυταπάτη είχε ξεκινήσει επί στάλιν (στα τελευταία του).

Ότι τον όρο σιδηρούν παραπέτασμα τον χρησιμοποίησε πρώτα ο γκαίμπελς (για να τον οικειοποιηθεί μετά κι ο υπόλοιπος αστικός κόσμος).
Κι ότι το κόμμα αρχικά στην ονομασία του αναφερόταν ως κκε-ετκδ, δηλ ελληνικό τμήμα της κομμουνιστικής διεθνούς.
Από αυτό το τελευταίο ορμώμενες ξεπήδησαν μέσα μου ένας ποταμός απορίες.

Ήταν λάθος η διάλυση της διεθνούς; Βεβαίως. Ένα σωρό κομματικά ντοκουμέντα το αναγνωρίζουν.
Πρέπει να φτιάξουμε διεθνή στην εποχή μας; Χρειάζεται ένα ενιαίο, διεθνές κέντρο να καθοδηγεί και να συντονίζει; Να συγκεντρώνει τη διεθνή εμπειρία και να επεξεργάζεται τακτική και στρατηγική;
Στα λόγια δύσκολα θα βρεις κάποιον να διαφωνεί.
Γιατί δεν προχωράει στην πράξη; Πρέπει να παίρνουμε υπ’ όψιν και τη διεθνή κατάσταση, σε συνθήκες ανασύνταξης για το κομμουνιστικό κίνημα. Γίνονται κάποια βήματα, αργά αλλά σταθερά. Ένα από αυτά είναι η έκδοση διεθνούς κομμουνιστικής επιθεώρησης (κομεπ) που είναι στα σκαριά. Δεν είναι ακόμα ώριμες οι συνθήκες.

Ως εδώ πάει καλά. Πάμε και στα πιο δύσκολα.
Πώς το φανταζόμαστε αυτό το κέντρο; Συγκροτημένο με αυστηρή δομή, δεσμευτικές αποφάσεις για όλα τα μέλη του κι εθνικά τμήματα ανά χώρα, όπως η κομιντέρν;
Ή ως συνέχεια της σημερινής κατάστασης της χαλαρής σύνδεσης με διεθνείς συσκέψεις και κοινές επεξεργασίες που να πιάνουν ένα μίνιμουμ;

Το άλφα, ε; Ναι, αλλά δεν είναι αυτονόητα η σωστή απάντηση.
Δεν είναι αυτόνομα τα εθνικά κκ για να χαράξουν αυτόνομα τακτική; Τι συμβαίνει στην περίπτωση διαφωνίας με το διεθνές κέντρο; Πόσες νικηφόρες επαναστάσεις καθοδήγησε η κομιντέρν;
Κι η ηγεσία; Θα είναι κούτβης σταλμένος έξωθεν που θα ανακαλείται από τα πάνω; Ή δεν θα περιλαμβάνεται αυτό στη δικαιοδοσία της διεθνούς;

Ήρθαν κι έδεσαν και δυο ερωτήσεις απ’ το κοινό για τα παλιά.
Πώς εξηγούνται οι διαγραφές του 56; (αυτές είχαν γίνει επί κομινφόρμ)
Ποιος είχε πάρει την απόφαση για συμμετοχή στον ελληνο-ιταλικό πόλεμο; Η διεθνής, ή το κόμμα κι ο ζαχαριάδης;
Το ίδιο πράγμα ρωτούσαν στην ουσία οι σύντροφοι.

Δεύτερος κύκλος ερωτήσεων. Το ποτάμι δε γυρίζει πίσω πια.
Τι λέμε για τους 21 όρους του λένιν για συμμετοχή στην κομιντέρν; Ισχύουν αυτούσιοι ως κριτήριο στο σήμερα;
Ίσως κάποια σημεία θέλουν επικαιροποίηση. Αλλά στην ουσία οι 21 όροι είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του κόμματος νέου τύπου κι η σημασία τους διατηρείται στο ακέραιο.
Και αυτός που μιλάει (ακόμη και) για ένοπλη πάλη (συνδυασμός νόμιμων και παράνομων μορφών); Φυσικά. Το κόμμα εξάλλου δε δίστασε να πάρει τα όπλα όταν έπρεπε.
Την περίμενα μέσες άκρες την απάντηση κι ήθελα να δω πώς θα το δώσει. Τα όπλα τα πήρε το κόμμα επειδή αναγκάστηκε, όχι όταν έπρεπε. Δεν είναι παράδειγμα προς μίμηση αυτό.

Τι γίνεται όμως με τα κόμματα που δεν πιάνουν ούτε κατά προσέγγιση τους 21 όρους; Ποια είναι η τακτική μας απέναντί τους;
Ένας σύντροφος το έκανε πιο συγκεκριμένο. Πώς αξιολογούμε όσα είπε ο τσάβες για την ανάγκη να γίνει μια τέταρτη διεθνής;
Δεν είναι θέμα ονομασίας, αλλά χαρακτήρα. Η διεθνής που θέλουμε έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και φυσιογνωμία (κομμουνιστική).

Κατανοητό. Αλλά γιατί έχουμε πάρε-δώσε με κόμματα που μόνο στο όνομα έχουν τέτοια φυσιογνωμία (κι αυτό όχι πάντα); Γιατί υπογράφουμε από κοινού διακηρύξεις που όσο περισσότερους χωράνε, τόσο λιγότερα λένε; Γιατί δεν κρατάμε ίδια μέτρα και σταθμά ιδεολογικής καθαρότητας με αυτά που έχουμε εντός συνόρων;

Τι σχέσεις μπορεί να μας δένουν με το ακελ που στέλνει τον ηγέτη του στη φιέστα του τείχους, δίνει αυξήσεις πασοκικού τύπου κι έχει το συντελεστή φορολόγησης κερδών στο 10%;
Το τελευταίο το ‘πε ο κύρτσος στην κανέλλη σε ένα πάνελ για το ασφαλιστικό κι έκοψε τη φόρα της λιάνας (που ως τότε τον είχε πάρει παραμάζωμα).

Οι ιστορικοί δεσμοί δε λένε τίποτα από μόνοι τους. Και με τον κάουτσκι έχουμε τέτοιους, αλλά τους κόψαμε από καιρό.
Η ιδεολογική καθαρότητα είναι η μισή αρχοντιά, αλλά (εμείς ψάχνουμε την ολόκληρη και) τη θυμόμαστε κατά περίσταση.

Τι σημαίνει ότι δεν είναι ώριμες οι συνθήκες; Γι' αυτό ακριβώς τη θέλουμε τη διεθνή, για να ωριμάσουν. Ο λένιν ξεκίνησε την κομιντέρν με ελάχιστους αντιπροσώπους.
Ναι, αλλά ο λένιν είχε πίσω του τον αέρα της οκτωβριανής επανάστασης που φύσηξε σε όλη την ευρώπη. Πρέπει δηλ να νικήσει πρώτα μια επανάσταση και μετά να χτίσουμε τη διεθνή γύρω απ' το νικηφόρο κκ της;

Δε μπορώ να πω ότι πήραμε ικανοποιητικές απαντήσεις (σε όσα από αυτά διατυπώσαμε).
Κάποια γενικά πράγματα που ήταν πολύ σωστά, αλλά δεν απαντούσαν σε αυτά που είχαμε ρωτήσει. Μαζί με παραπομπές στο τρέχον τεύχος της κομεπ που έχει σχετικό αφιέρωμα και στον υπό έκδοση δεύτερο τόμο απ’ το δοκίμιο ιστορίας του κόμματος για τις διαγραφές του 56 (για το 89-91 θα περιμένουμε τον τρίτο).

Τακτική που πηγάζει απ’ το σχολείο της ζωής.
Ο μέσος σύντροφος βομβαρδίζεται με τόσα αντιδιαλεκτικά ερωτήματα που νιώθει την ανάγκη να ξεκινήσει από την αλφαβήτα (του μπουχάριν) και καταλήγει να λέει την ιστορία της ζωής του. Δε γίνεται αλλιώς.
-Μα γιατί δεν ενώνεστε εσείς οι αριστεροί;
Ξεκινάς απ’ το συνέδριο του σδεκρ το 1903, αλλά σε κόβουν πριν καν πεις για τον κάουτσκι, γιατί χαθήκαν στις στροφές της ιστορίας κι έχασαν τη σύνδεση με το σήμερα.

Οι πρόλογοι βοηθούν επίσης να κερδίσεις χρόνο και να σκεφτείς καλύτερα την ερώτηση. Δεν είναι μηχανές οι σύντροφοι να έχουν έτοιμες απαντήσεις σε χαρτάκια. Το θέμα είναι να μη μείνουνε στους προλόγους. Από αυτό προτιμώ τα χαρτάκια.

Αλλά η συντονίστρια ήθελε να το μαζεύουμε (μην ξεχειλώσει). Ο κόσμος έφυγε με χαμόγελο. Η ζωή συνεχίζεται χωρίς τις απαντήσεις που θέλαμε. Με σημαίες και με ταμπούρλα.
Το βασικό μας στόχο τον πετύχαμε. Πουλήθηκαν αρκετά λευκώματα. Δεν είχα εικοσάευρο πάνω μου (ειδική τιμή για την παρουσίαση) κι έφυγα με άδεια χέρια.

Φεύγοντας πέσαμε στη γιορτή των αγγέλων, σαν πάρτι της δαπ στην αριστοτέλους. Πήχτρα κόσμος, τριπλάσιος απ’ όσο μαζεύουμε στην αλέκα. Πού είναι ο μπιρσίμ να βάλει μια τάξη;
Σπρωξίδι, πανικός. Με τα πολλά βγήκαμε. Αλλά χάσαμε μες στο μπούγιο την αισιοδοξία μας. Πώς σκατά θα αλλάξει αυτός ο κόσμος κεμάλ, μου λες;

Δε βαριέσαι… Ό,τι κι αν είναι οι σύντροφοι, μπροστά σε αυτό είναι χρυσοί και άγιοι. Πάνω απ’ όλα σύντροφοι. Με τις αδυναμίες και τις ανεπάρκειές τους. Και ποιος δεν έχει;…

Ένας σύντροφος λέει πως όταν μιλάει με τους απ' έξω που είναι κοντά μας τους βλέπει μες στην κριτική και τη γκρίνια. Γιατί αυτό, γιατί το άλλο, λάθος εκείνο...
Αλλά αν τους πετύχει σε άλλη κουβέντα, με απ' έξω που μας τη λένε, σηκώνουν αυτοί την υπεράσπιση κι αυτός κάθεται στη γωνία και τους απολαμβάνει.
Εδώ στο μπλοκ μιλάω σε όλους μαζί ανάκατα. Οπότε να με συμπαθάτε για τις αντιφάσεις και τη σχιζοφρένεια. Μιλ μερσί.

Υστερόγραφο

Ανακάλυψα με αρκετή καθυστέρηση κάποια παλιά σχόλια σε παλιότερα κείμενα. Σόρι που δεν τα είδα εγκαίρως.
Ενημερώνω τους φίλους, συντρόφους, συναγωνιστές (ισχύει για τον καθένα η αρχή του αυτοπροσδιορισμού) ρασκώληκα, κόκκινο δρόμο, χρήστο και το εξαφανισμένο τιτοϊκό κατασκεύασμα ότι το εμεσέν μου είναι σε αχρησία κι ότι στα υπόλοιπα θα απαντήσω εντός των ημερών.
Πρόσχωμεν...