Αλλάζεις, αλλάζεις και με τρομάζεις

Ο περισσότερος κόσμος νιώθει την ανάγκη για μια αλλαγή στη ζωή του –και θα ήταν παράλογο να μην τη νιώθει, έτσι που έχουν γίνει τα πράγματα τελευταία. Μερικοί νιώθουν την ίδια ανάγκη για αλλαγή, ακόμα κι όταν περνάνε καλά, για να μην πέσουνε στη λούμπα της ρουτίνας –που είναι ο χειρότερος εχθρός του ενθουσιασμού.

Η ανάγκη αυτή καταγράφηκε στο συλλογικό φαντασιακό του λαού μας κι έγινε αντικείμενο εκμετάλλευσης –σε βαθμό λεηλασίας- από το πασόκ με το ψευδεπίγραφο σύνθημα της αλλαγής. Που αποδείχτηκε απλή παραλλαγή, σοσιαλδημοκρατικής κοπής, κι επέφερε φυσιολογικά ως αντίλογο το σύνθημα της απαλλαγής. Ενώ ο χαρίλαος με τα αποφθέγματα, είπε σε έναν πασόκο δημοσιογράφο: αλλαγές βλέπω, αλλαγή δεν βλέπω. Κι έβαλε τα πράγματα στη θέση τους.

Στη δεκαετία με τις βάτες, σε μία από τις ιστορίες του αρκά, ο απεγνωσμένος κόκορας κάνει την αυτοκριτική του (είμαι εραστής παλιάς μόδας, γι’ αυτό δε μπορώ να σταυρώσω γκόμενα) και ψάχνει τι μπορεί να αλλάξει για να τα καταφέρει. Κι αν το έβαφα πράσινο;

Η κε του μπλοκ απορρίπτει από θέση αρχής το πράσινο χρώμα για το σφυροδρέπανο, αλλά δε μπορεί παρά να συμμορφωθεί στις επιταγές των νέων καιρών και να ακολουθήσει το πνεύμα τους. Ποιο είναι αυτό;

Το περιγράφουν πολύ καλά οι κλασικοί στο μανιφέστο.
Η συνεχής ανατροπή της παραγωγής, ο αδιάκοπος κλονισμός όλων των κοινωνικών καταστάσεων η αιώνια αβεβαιότητα και κίνηση. Διαλύονται όλες οι στέρεες, σκουριασμένες σχέσεις (...) κι όλες οι καινούριες που διαμορφώνονται, παλιώνουν πριν προλάβουν να αποστεωθούν. Καθετί το κλειστό και στάσιμο εξατμίζεται, καθετί το ιερό βεβηλώνεται.

Και δυο παραγράφους πιο πάνω.
Όπου ήρθε η αστική τάξη στην εξουσία, κατέστρεψε όλες τις ειδυλλιακές σχέσεις. Έσπασε χωρίς οίκτο τα ποικίλα, φεουδαρχικά δεσμά και δεν άφησε κανέναν άλλο ανθρώπινο δεσμό, εκτός από το γυμνό συμφέρον, την αναίσθητη πληρωμή τοις μετρητοίς.

Το κεφάλαιο κινείται αδιάκοπα για την αναπαραγωγή του, σέρνοντας πίσω του ασθμαίνοντα τον εργάτη απ’ την ταινία του τσάπλιν, τα καλούπια και τις παραδόσεις της παλιάς εποχής που σπαν και διαλύονται. Κατέστρεψε, μαζί με τα φεουδαρχικά δεσμά, κάθε έννοια ανθρώπινου δεσμού και καλλιέργησε τον ατομισμό και την αλλοτρίωση.

Ταυτόχρονα ωστόσο επαναστατικοποιεί συνεχώς τα μέσα παραγωγής και δημιουργεί τις υλικές δυνατότητες, μέσω της αυτοματοποίησης, για την ουσιαστική κοινωνικοποίηση και την σύνδεση των παραγωγικών –κι όχι μόνο- δραστηριοτήτων σε ένα ανώτερο επίπεδο από το βιολογικό.

Η κε του μπλοκ θεωρητικά αναγνωρίζει τη μεγαλειώδη σημασία αυτού του προτσές. Στην πράξη όμως έχει χάσει αμετάκλητα το τρένο της επιστημονικοτεχνικής επανάστασης κι αντιμετωπίζει την ετε με το δέος του σφου τραμπάκουλα, μπροστά στο μαγικό κουτί της τηλεόρασης. Τέσσερα, πέντε, εβδομήντα τρία... τετράγωνα, τρίγωνα, ρόμβοι... τούτα τα πράγματα παιδάκι μου είναι εκ διαμέτρου αξιοθαύμαστα. Έχει και λατινικά, dum, spiro, spero, όλα μέσα.

Όπως λέει ο σοβιετικός κυριούλης στο βιβλίο του για τη γραφειοκρατία στη σοβιετία, η ηγεσία της γραφειοκρατίας γνωρίζει τον κόσμο μέσα από τις δομές και τις υπηρεσίες του μηχανισμού –εν προκειμένω του μπλοκ- γιατί μόνο αυτές εμπιστεύεται. Αλλά οι κατώτερες βαθμίδες ενημερώνουν τις ανώτερες για τα πράγματα βάση των αρχών και των επίσημων απόψεων που έχουν καθιερώσει οι δεύτερες. Κι όλα φαίνονται ακίνητα και ψεύτικα, σχεδόν αγγελικά (γραφειοκρατικά πλασμένα).

Φαύλος κύκλος με σημείο αναφοράς τον βάλτο του τέλματος. Η γραφειοκρατία αδυνατεί να συλλάβει τις αλλαγές –νοητικά και κυριολεκτικά- προσπαθεί να τις ελέγξει, να τις εμποδίσει και καταλήγει νομοτελειακά στη ρουτίνα και τη (μπρεζνιεφική) στασιμότητα. Στο τέλος αποδέχεται απρόθυμα τις αλλαγές, αλλά αποδεικνύεται ανίκανη να τις ακολουθήσει -όπως η μπρεζνιεφική φρουρά με την περεστρόικα.

Παρόλα αυτά το μοντέλο είναι δυσλειτουργικό και δεν επιδέχεται μεταρρυθμίσεων. Δεν παίρνει διορθώσεις, αλλά ανατροπή, όπως λέει και το σύνθημα. Και το υπόδειγμα (template) του μπλοκ είναι ασύμβατο με τις νεότερες τεχνολογικές προσθήκες. Γίνεται φανερό ότι η αλλαγή πρέπει να είναι καθολική. Κι ότι χρειάζεται κάποιος εξωτερικός παράγοντας, ένα απ’ έξω να την επιτελέσει.

Αυτουργός αυτής της πολιτισμικής μεταρρύθμισης (ως διαλεκτικό συμπλήρωμα της επανάστασης του μάο) είναι ο σφος blogger αλέξανδρος δελάρζ. Μπορεί να άλλαξε το ψευδώνυμό του σε ένα ρεβιζιονιστικής κοπής άλεξ ντι, που παραπέμπει στο ντούμπτσεκ και την άνοιξη της πράγας, αλλά στην πραγματικότητα είναι ένας μικρός μαγιακόφσκι των ρεντ μπλόγκερς.

Μέγας είσαι αλέξανδρε και θαυμαστά τα έργα σου

Επικεφαλής ενός πρωτοπόρου, καλλιτεχνικού ρεύματος που συνδυάζει το φουτουρισμό με την ρετροσπεκτίβα, δεν καταπιάστηκε με εφημερίδες τοίχου, ή με αφίσες, όπως ο βλαδίμηρος, αλλά με πράγματα της εποχής του, όπως τα ιστολόγια. Μπορείτε να δείτε μια δουλειά του με γαλαξιακά στοιχεία στο καινούριο σκηνικό του red fly -μικρός φόρος τιμής στα 50χρονα από την πρώτη διαστημική πτήση του γιούρι γκαγκάριν, που συμπληρώθηκαν φέτος.

Κάθε αλλαγή είναι μια απιστία, μια προδοσία των παραδόσεων. Αλλά διαλεκτική υπέρβαση είναι η ενότητα των αντιθέτων, τομή και συνέχεια σ’ ένα σύνολο. Όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν.

Η κε του μπλοκ θέτει τη νέα αισθητική πρόταση στη διάθεση της βάσης –αν υποθέσουμε ότι την ενδιαφέρει κάτι τέτοιο- για κριτικές παρατηρήσεις, προτάσεις κι αναθέματα. Οι προτάσεις αυτές έχουν συμβουλευτικό, κι όχι δεσμευτικό χαρακτήρα. Δηλ κάτι σαν το δημοψήφισμα που ετοιμάζει ο τζέφρυ.

Υγ: θέτω επίσης υπ’ όψιν της βάσης του μπλοκ, μια σχετικά πρόσφατη ανακάλυψη. Ένα ιστολόγιο για τη διάδοση των κειμένων της κομεπ (κομμουνιστικής επιθεώρησης), που φαντάζομαι ότι θα το βρείτε αρκετά χρήσιμο και λειτουργικό. Αξίζει τον κόπο να το επισκεφτείτε.