Η μέρα που άλλαξε τον κόσμο

Καθώς αποχαιρετάμε το σεπτέμβρη –γιατί μέχρι να τελειώσω το κείμενο, θα ‘χουμε αλλάξει μήνα μάλλον- η κε του μπλοκ θέλει να σταθεί σε μια επέτειο, που την πέτυχε μακριά από μηχανήματα του διαβόλου, χωρίς άμεση δυνατότητα να καταγράψει πρόχειρα κάποιες σκέψεις.

Η 11η σεπτέμβρη πέρασε στην ιστορία και την κρατούσα ορολογία των μμε –που διαμορφώνουν την κοινή γνώμη και την κυρίαρχη ερμηνεία της ιστορίας- ως η μέρα που άλλαξε τον κόσμο. Και το σύνηθες ερώτημα της επετείου στο διαδίκτυο ήταν: εσείς θυμάστε τι κάνατε εκείνη τη μέρα;

Εμείς οι εαμοβούλγαροι εκείνη τη μέρα είχαμε ομιλία της αλέκας στα πλαίσια της δεθ κι ο μικρός απολίθωμας ετοίμαζε τον χώρο κι έστηνε πλαστικές καρέκλες –πιστός στο πνεύμα της ντίσκο και των καρεκλάδικων- στην αριστοτέλους. Την οποία δε γεμίζαμε ακόμα με άνεση, όπως τώρα. Αλλά τουλάχιστον δεν κάναμε τη σκηνοθεσία του σύριζα –δε μπορούσαμε κιόλας- που γέμιζε την πλατεία με ταμπλό από όλες τις συνιστώσες του, για να κόβει τη θέα και να μη φαίνονται τα κενά στις γωνίες. Πόσα άτομα έχει η ρόζα δηλ στη θεσσαλονίκη, για να στήσει και δικό της ταμπλό;

Στο ενδιάμεσο, φιλική κουβέντα με ένα μέλος της κε –όχι του μπλοκ, της κανονικής- που το 89 ήταν στο στρατό, έχασε το πανηγύρι της διάσπασης και παραδέχτηκε, τίμια κι ανθρώπινα, πως δεν θα μπορούσε να ξέρει τι θα γινόταν και που θα ‘τανε, αν τα ‘χε ζήσει από μέσα τα πράγματα. Γιατί το από μέσα τότε στη νεολαία, πολύ εύκολα γινόταν απ’ έξω –και δε θα ‘ταν κι αυτό του βλαδίμηρου. Ο σύντροφος ήταν ειλικρινής κι ανέβηκε αυτόματα στην εκτίμησή μου.

Και μετά, προ-συγκέντρωση με τη σπουδάζουσα, κι ερώτηση για τα γεγονότα στη σφισσα από την καθοδήγηση, που είπε να περιμένουμε να δούμε τι θα πει η αλέκα. Που δε θυμάμαι πια τι ακριβώς μας είπε, αλλά μου έχει μείνει εκείνη η περίφημη διαλεκτική άρνηση: «ούτε κλαίμε, ούτε γελάμε». Που ξεχώριζε από τον κλαυσίγελο των ημερών και τις αριστερές υπογραφές στην αμερικάνικη πρεσβεία, που ήταν για γέλια και για κλάματα μαζί. Δήλωση το κκε δεν υπογράφει. Ούτε συλλυπητήρια, ούτε και μετανοίας.

Μαζί κι οι πολιτικές προεκτάσεις, που πάνε συνειρμικά με τον χώρο.
-Εσείς δηλ θα χαιρόσασταν αν έμενε ο συνασπισμός εκτός βουλής;
-Τι να σου πω; Ούτε κλαίμε, ούτε γελάμε.
Έτσι ανάλγητοι ήσαν πάντοτε αυτοί οι σταλινικοί.

Αυτό που δε μπορεί να εκφράσει όμως η επίσημη γραμμή, μπορείς να το δεις πολλές φορές στη βάση και τον απλό λαό. Πχ στον ηχολήπτη του σταθμού μας που είχε μάθει όλα τα μακάβρια ανέκδοτα για τους πύργους και τα ‘λεγε γελώντας σε όλους τους σφους παραγωγούς με τη σειρά.
–Τι είπαν στον άλλο πύργο, όταν έπεσε ο πρώτος; κτλ
Εμένα δε μου φάνηκαν πολύ αστεία και κράτησα τη γραμμή του κόμματος. Ούτε κλαίμε, ούτε γελάμε.

Και μετά, βραδιά τσάμπιονς λιγκ. Το διπλό του παο στην πόλη όπου ξεκίνησαν οι μπητλς, με τους κατοίκους που λέγονται χάμπουργκερ, και τη σεντ πάουλι για τους εναλλακτικούς αριστερούς. Η ουέφα είπε να γίνουν τα παιχνίδια κανονικά, για να μην χάσει τα λεφτά των χορηγών. Αλλά όταν της απαιτήθηκε σε πολιτικό επίπεδο, επέδειξε επιλεκτική ευαισθησία κι ανέβαλε τους αγώνες της δεύτερης ημέρας. Και τότε μελαγχόλησε πραγματικά πολύς κόσμος ανά την υφήλιο.

Οι ποιητές της κερκίδας εκδικήθηκαν με στιχάκια, όπου η έμπνευση υπερέβαινε διαλεκτικά την καφρίλα. Ρε μπιν λάντεν, τι να κάνω, που δεν ξέρω να οδηγώ αεροπλάνο.. Κι εναλλακτικά, ρε μπιν λάντεν εμφανίσου, ρίξε βόμβα στους... κακούς κι εξαφανίσου. Όπου κακοί, μπορεί να είναι οτιδήποτε: στην επτά, στον πειραιά, στη βουλή, στους αστούς κοκ.

Τα επόμενα χρόνια οι ηπα έζησαν στον αθλητισμό μία ακόμα εκδοχή μαύρου σεπτέμβρη. Είδαν τη μπασκετική-ομάδα όνειρο να γίνεται εφιάλτης και να γκρεμίζεται από την κορυφή, ακολουθώντας πορεία παράλληλη με τους δίδυμους πύργους και το αμερικάνικο όνειρο εν γένει.

Η τελευταία τους ήττα ήταν το σεπτέμβρη του 06’ στην ιαπωνία απ’ την εθνική μας. Κι οι νεοσύλλεκτοι της 296 στο καμπάνη ψάχναμε τρόπο να δούμε τον ημιτελικό, που έπεφτε πρωινές ώρες προς μεσημέρι. Τελικά προκρίθηκε η λύση της συνδικαλιάς –διαπραγμάτευση με το λοχαγό- κι ο κλήρος έπεσε στους κομμουνιστές. Η συντονιστική επιτροπή πήρε ατύπως ακρόαση, κατέθεσε το λαϊκό αίτημα και πέτυχε μια μικρή νίκη στο σήμερα, βασικά επειδή ήρθε εντολή από πάνω, απ’ τα κεντρικά, να δουν τον αγώνα σε όλα τα στρατόπεδα της επικράτειας –ένεκα η εθνική υπερηφάνεια. Αλλά αυτό δεν το ήξεραν τα άλλα συφάνταρα, που ενθουσιάστηκαν με τους καρπούς της δράσης μας κι είδαν στην πράξη πώς παίρνονται οι κατακτήσεις στον καπιταλισμό.

Πριν απ’ το χτύπημα στους πύργους, στο επετειολόγιο της μέρας ξεχώριζε η πτώση κι ο θάνατος του αλιέντε. Αυτού του ηρωικού ιδεαλιστή, όπως είπε κι η αλέκα στο φεστιβάλ, που πέθανε με το όπλο στο χέρι, πληρώνοντας ακριβά τις αυταπάτες του για ειρηνική μετάβαση στο σοσιαλισμό. Τις οποίες πλήρωσε εξίσου ακριβά η χιλή, που έγινε προτεκτοράτο των ηπα, με δικτατορικό καθεστώς, κι ακολούθησε πρώτη στον κόσμο τη συνταγή θανάτου του δντ.

Κάποιοι λένε ότι η εποχή αυτή ανήκει στο παρελθόν, θαμμένη στα συντρίμμια των δίδυμων πύργων και του σημείου μηδέν. Στην ουσία όμως η ενδεκάτη σεπτέμβρη ήταν η μέρα που άλλαξε τον κόσμο, χωρίς ουσιαστικά να αλλάξει πολλά πράγματα από τη νέα τάξη πραγμάτων, όπως αυτή διαμορφώθηκε στο τέλος του αιώνα που μας πέρασε –και πέρασε κυριολεκτικά από πάνω μας, μαζί με το τέλος της ιστορίας.

Στο λυκαυγές του εικοστού πρώτου αιώνα, η πρόσφατη ιστορία επαναλήφθηκε σαν τραγωδία. Αμερικάνικη επέμβαση στο αφγανιστάν κι ένας ακόμα πόλεμος στον περσικό κόλπο και το ιράκ, με έναν μπους επικεφαλής. Το μόνο που άλλαξε ήταν το μεσαίο όνομα του προέδρου (ο περίφημος τάμπλογιου, όπως έγραφε ο αλήστου μνήμης τηλέπαθος) κι ο ρόλος των παλιών συμμάχων των ηπα –σαντάμ, ταλιμπάν- που αναγορεύτηκαν πλέον σε μέλη της αυτοκρατορίας του κακού.

Μία ακόμα ομοιότητα μπορούμε να βρούμε διαβάζοντας τα εξής.
Αρχές σεπτέμβρη, η ευρώπη ζούσε υπό το κράτος του φόβου μιας νέας αμερικάνικης επίθεσης κατά της λιβύης, καθώς τα αεροπλανοφόρα του έκτου στόλου μαζεύονταν και πάλι στη μεσόγειο (...). Ενώ το άρθρο δημοσιευόταν έχοντας σαν επίκεντρο τη λιβύη, άρχιζε κιόλας η αντισυριακή φάση της συνωμοσίας αυτής, προσθέτοντας νέο υλικό. Τα δημοσιεύματα του δυτικού τύπου άρχισαν να συνθέτουν ένα εκπληκτικό παζλ, καθώς αποκαλυπτόταν κομμάτι-κομμάτι, μια τεράστια συνωμοσία απροσδόκητα μεγάλης έκτασης, που αγκάλιαζε όλες τις χώρς της μεσογείου.
Όσο κι αν φαίνεται περίεργο, αυτά γράφτηκαν το δεκέμβρη του 86’ κι είναι παρμένα από το βιβλίο του δελαστίκ, συνωμοσία στη μεσόγειο –εκδόσεις σύγχρονη εποχή.

Στον πρόλογο ο δελαστίκ αναφερόμενος στο ρόλο του δυτικού τύπου στην εξέλιξη της συνωμοσίας λέει ότι δίνει ένα συγκεκριμένο, εξαιρετικό παράδειγμα για το σημαίνει «ιμπεριαλισμός πληροφόρησης». Αυτή τη φορά είχαμε όμως κι εθνική αστική τάξη, που συμμετείχε πρόθυμα με εγχώριους εκπροσώπους σε αυτή την επιχείρηση. Κι έναν τουλάχιστον εξ αυτών, μπορεί να τον συναντά στα γραφεία της εφημερίδας που διευθύνει και να ανταλλάσσουν συντροφικά γνώμες για θέματα της επικαιρότητας.

Ίσως κάποιοι κολλήσουν στον τίτλο του βιβλίου, για να επιβεβαιώσουν πόσο αρέσουν στους κομμουνιστές οι θεωρίες συνωμοσίας -ήδη πριν από την πτώση του υπαρκτού και των πύργων. Όπου το ένα εμπεριέχει το άλλο και διαπλέκονται διαλεκτικά. Η πτώση της μίας υπερδύναμης του ψυχρού πολέμου, του ενός πόλου της αντίθεσης, φέρνει νομοτελειακά τη διάλυση του άλλου. Που είναι αναγκασμένος να μετασχηματιστεί και να ανακαλύψει μια καινούρια αντίθεση για να τον τροφοδοτεί, ένα νέο εχθρό που να δικαιολογεί τη δική του ύπαρξη.
Και τώρα τι θα κάνουμε χωρίς βαρβάρους; Αν δεν υπήρχαν, θα έπρεπε κάπως να τους ανακαλύψουμε.

Οι θεωρίες συνωμοσίας είναι το αγαπημένο άθλημα των αστικού κόσμου, που προσπαθεί να συσκοτίσει την ουσία με φετιχισμούς, ψευδείς συνειδήσεις και μύθους για τους εβραίους, τη λέσχη μπίλντεμπεργκ, τον πράκτορα των γερμανών λένιν, το πραξικόπημα του κόκκινου οκτώβρη, την αμύθητη μυστική περιουσία των κομμουνιστών. Έλα τώρα που δεν τα ξέρεις..

Αφήνουν τον κάθε λιακόπουλο να αλωνίζει συνειδήσεις και να πλασάρει την πραμάτειά του ως αντίσταση στη νέα τάξη πραγμάτων. Κι έχουν αφήσει ισχυρά βιώματα στους παλιότερους σφους, που ξέρουν από πρώτο χέρι ότι οι 'πρακτόρικες μέθοδες' είναι ένα από τα βασικά μέσα του ταξικού εχθρού, για να μας διαβρώσει και να μας καταστήσει ακίνδυνους.

Αυτές οι μέθοδοι διαιωνίζουν το σύστημα, αλλά δεν του εξασφαλίζουν κάποιου είδους επανεκκίνηση για να το γλιτώσουν απ’ τις αντιφάσεις του. Οι αμερικάνοι ονόμασαν το σημείο της επίθεσης μηδέν, και το 89’ 'έτος 1', το πρώτο μετά το τέλος της ιστορίας. Αλλά η πτώση της σοβιετικής ένωσης, δεν ήταν παρά μια μικρή τονωτική ένεση στο γερασμένο κι άρρωστο κορμί του καπιταλισμού, που σπαράσσεται από τις εσωτερικές του αντιθέσεις και την κρίση που αγκαλιάζει όλα τα επίπεδα.

Ο καπιταλισμός σκίζει τις σάρκες του, μαζί με τις μικροαστικές αυταπάτες και τα ιδεολογήματα που νανούριζαν τη συνείδηση του εργαζόμενου λαού. Ο οποίος καταλαβαίνει πια ότι δεν αρκεί να θέλει κάτι πάρα πολύ και να περιμένει να συνωμοτήσει το σύμπαν, για να το αποκτήσει. Φτιάχνει τη δική του «συνωμοσία» κι οργανώνει τον αγώνα του, για να ‘ρθει ανάποδα ο ντουνιάς, κι η μέρα που θα αλλάξει πραγματικά τον κόσμο. Και θα τον κλονίσει συθέμελα, σαν τις δέκα πρώτες μέρες του οκτώβρη.