Σχεδόν πενήντα χρόνια

Σχεδόν πενήντα χρόνια (βάσανα και διωγμοί) από τη δολοφονία του γρηγόρη λαμπράκη στη θεσσαλονίκη, η επέτειος αυτή προσφέρεται –κι επιβάλλεται να γίνει αφορμή- για κάποιες συγκρίσεις και συμπεράσματα. Τα οποία ωστόσο ενδέχεται να είναι εξόχως καταθλιπτικά. Πρόσφατα πχ είχαν συμπληρωθεί πενήντα χρόνια από τη μέρα που οι κάτοικοι μιας σοβιετικής πόλης είχαν γράψει μια επιστολή και τη σφράγισαν σε ένα φάκελο –μπορεί και σε ένα άδειο κιβώτιο, δεν παίρνω όρκο- για να ανοιχτεί μισό αιώνα αργότερα και να στείλουν έτσι ένα μήνυμα στο μέλλον. Πού να φαντάζονταν οι άνθρωποι τι θα είχε μεσολαβήσει μες σε αυτή την πεντηκονταετία. Ότι δηλ ο σάπιος κόσμος εκεί που σάπιζε ξανατονώθηκε, και πως το διακηρυγμένο τέλος της ιστορίας θα έφερνε ένα τεράστιο πισωγύρισμα στην κοινωνική εξέλιξη.

Αυτοί πίστευαν πως θα έγνεφαν από τα βάθη της ιστορίας στην κοινωνία του μέλλοντος και το σοσιαλισμό του εικοστού πρώτου αιώνα –απλή συνωνυμία με αυτόν του τσάβες και του ανδρουλάκη. Σκέψου να υπήρχε ανάμεσά τους κάποιος πιστός επιζών και να έκανε τις μελαγχολικές συγκρίσεις μεταξύ του ονείρου και της πραγματικότητας. Πώς να μην αυξήσει μετά τα ποσοστά αλκοολισμού –που ούτως ή άλλως έχουν ξεφύγει μετά τις ανατροπές- για να ξεχάσει· όχι το ένδοξο παρελθόν, αλλά το δυσοίωνο παρόν στο οποίο ζει σήμερα. Κλείνει εδώ η παρένθεση και επιστρέφουμε στη δική μας μελαγχολία.

Πενήντα χρόνια μετά λοιπόν μπορεί πλέον να μην κυκλοφορούν τόσα τρίκυκλα και να μη δολοφονούνται στους δρόμους αριστεροί βουλευτές –όχι ακόμα τουλάχιστον- αλλά πιο εύκολα θα έβρισκες στην πόλη μας επίδοξους παρακρατικούς γκοτζαμάνηδες, παρά μιμητές του τίγρη που τον κυνήγησε και τον.. συνέλαβε, σε μια ιδιότυπη αντιποίηση αρχής –γιατί αν περιμέναμε την ποίηση της επίσημης αρχής, ζήτω που καήκαμε, και είναι ζήτημα αν θα γνωρίζαμε σήμερα τον αυτουργό της δολοφονίας του λαμπράκη. Άλλωστε τα παληκάρια της φακής ευδοκιμούν ως είδος μόνο όταν έχουν εξασφαλισμένη ατιμωρησία.

Κι εδώ μπαίνει το κλασικό ερώτημα, πώς έγινε τέτοια δεξιούπολη η θεσσαλονίκη της φεντερασιόν και του μάη του 36’; Μια εικόνα που ενισχύεται ίσως από κάποια πρωτευουσιάνικα στερεότυπα και τις φαιδρές μορφές μερικών τοπικών αρχόντων, σαν το ζορό ψωμιάδη και τον χαζοχαρούμενο παπαγεωργόπουλο, που δεν του το ‘χες, λόγω βλακείας, ότι μπορούσε να στήσει τέτοια κομπίνα. Μπορεί εδώ βέβαια να μην έχουμε τέτοιας έκτασης οργανωμένη δράση χρυσαυγιτών, αλλά αυτό συμβαίνει αφενός γιατί δεν έχουμε συγκριτικά πολλούς μετανάστες –ακόμα- και αφετέρου γιατί η εντόπια ακροδεξιά απορροφάται παραδοσιακά από την επίσημη δεξιά και δεν της μένει ζωτικός χώρος για αυτόνομη δράση.

Πενήντα χρόνια μετά λοιπόν κάποιοι θεωρούν το φιλειρηνικό κίνημα αναχρονισμό κι οι μαραθώνιες πορείες ειρήνης έχουν φυλλορροήσει –αν και η προχτεσινή ήταν από τις πιο μαζικές των τελευταίων χρόνων-, σε βαθμό που να ζηλεύουμε ακόμα και τις σκηνές από την κόρη μου τη σοσιαλίστρια. Κι όσο κι αν ρίχνουν αντι-ιμπεριαλιστικές κορόνες περί μερκελισμού και κατοχής αυτοί που ενθουσιάζονται με «αλάνθαστο αντι-ιμπεριαλιστικό κριτήριο» με τις διάφορες πολύχρωμες (αντ)επαναστάσεις… όσο κι αν μοιάζουν γολγοθάς τα σαράντα χιλιόμετρα της κλασικής διαδρομής μες στον καύσωνα για τη δική μας γενιά –που δεν είναι βολεμένη, αλλά ξέμαθε από τέτοια-.. οι μόνοι που εξακολουθούν να βαδίζουν σήμερα στο δρόμο του λαμπράκη, είναι οι γνωστοί –και πάντα εξαιρετέοι- λακεδαιμόνιοι.

Θεωρητικά βέβαια όλοι είναι φλογεροί υπέρμαχοι της ειρήνης. Στον πόλεμο του ιράκ η πασπ είχε βγάλει κεντρική αφίσα και πράσινα μπλουζάκια με το σήμα της και σύνθημα me gusta la paz –και δεν εννοούσαν την πρωτεύουσα της βολιβίας. Την ίδια στιγμή που στις συνελεύσεις υποστήριζε ότι η ελλάδα πρέπει να σεβαστεί και να τηρήσει τις διεθνείς συμφωνίες της, δηλαδή τις υποχρεώσεις που απέρρεαν από την ένταξή της στο νατο. Ε τι θέλαμε δηλ, να βγάλουν μπλουζάκια me gusta NATO, για να μας το πούνε ξεκάθαρα;

Που για να είμαστε ακριβείς δηλ θα έπρεπε να λένε «me gusta OTAN», γιατί έτσι σχηματίζεται στα ισπανικά το αρκτικόλεξο (οργκανιθαθιόν τρατάδο, κτλ, κτλ…). Το οποίο μου θυμίζει συνειρμικά και παρενθετικά το θρυλικό καρδιτσιώτη ντι τζέι, ο οποίος στον απόηχο των κινητοποιήσεων στο λιμάνι το 99’, στον πόλεμο της γιουγκοσλαβίας, τηρώντας αυστηρά τους κανόνες της επαναστατικής συνωμοτικότητας, έκανε τις ειδοποιήσεις για αντίστοιχες κινητοποιήσεις με έναν άσπαστο κώδικα: τονίζοντας δηλ το ΟΤΑΝ, «ΟΤΑΝ λέμε» –που είναι το νατο αντεστραμμένο- για να καταλάβει το συνθηματικό ο σύντροφος και να αφήσει στο πηχτό σκοτάδι  της άγνοιας τον λίτη που πιθανόν μας παρακολουθούσε.

Μεγάλες στιγμές του κινήματος.

Πενήντα χρόνια μετά τη μετεμφυλιακή τρομοκρατία των «νικητών» που εμπόδιζε τους κομμουνιστές να δηλώνουν κάτι άλλο πέρα από αριστεροί και τους κυνηγούσε να τους εξοντώσει, ακόμα και για αυτή τους την ιδιότητα, κάποιοι γίνονται αριστεροί επειδή είναι μόδα· αριστεροί γενικά και αόριστα, κι ουδέν άλλο πέραν αυτού, εσωτερικεύοντας αναδρομικά τους περιορισμούς του μετεμφυλιακού κράτους. Φαντασιώνονται ότι αποτελούν τη νέα εδα και ότι θα ταράξουν το σύστημα στη νομιμότητα. Κι αυτή είναι η ειδοποιός διαφορά τους με τον εδαΐτη λαμπράκη, που μες στις όποιες αντιφάσεις του ήταν συνεπής αριστερός –χωρίς να είναι κομμουνιστής- σε μια εποχή που η στάση αυτή μπορούσε να του στοιχίσει την ίδια του τη ζωή –όπως αποδείχτηκε.

Κάποιοι μπορεί να πουν πως το σημερινό κκε δε θα συμμαχούσε ποτέ με το λαμπράκη, γιατί θα τον θεωρούσε ρεφορμιστή. Στην πραγματικότητα όμως πρέπει μάλλον να αντιστρέψουμε το ερώτημα και να αναλογιστούμε αν οι σημερινοί ρεφορμιστές έχουν –όχι το αγωνιστικό φρόνημα αλλά έστω- τη συνέπεια και την τιμιότητα του λαμπράκη, ώστε να τους περιλάβουμε τουλάχιστον στην τιμητική κατηγορία των τίμιων οπορτουνιστών. Κι αν έχουν τη στοιχειώδη τιμή να παραδεχτούν πως η δική τους αντίληψη για την πολυφορεμένη ενότητα –που έχει δεινοπαθήσει στα χείλη τους ως έννοια- είναι κατ’ ουσίαν ένα όχημα για να διαλύσουν το κκε και να ξεμπερδεύουν οριστικά μαζί του –όπως επιχείρησαν να το κάνουν δυο φορές μέχρι τώρα, επί εδα και συνασπισμού.

Στην πραγματικότητα οι σημερινοί εκπρόσωποι του ρεφορμισμού είναι πωρωμένοι αντικομμουνιστές για έναν πολύ απλό λόγο. Όσοι συσπειρώνονταν παλιά στην εεδυε καταλάβαιναν το στοιχειώδες, ότι η πάλη για την ειρήνη περνάει μέσα από την πάλη ενάντια στον ιμπεριαλισμό, που γεννά τον πόλεμο, όπως το σύννεφο τη βροχή. Σήμερα ο οπορτουνισμός υποτιμά αυτό το μέτωπο, γιατί τώρα έχουμε δημοκρατία κι έχει εκλείψει η «ψυχροπολεμική σύγκρουση» με το σοσιαλιστικό μπλοκ –το οποίο όμως ήταν ακριβώς ο εγγυητής της ειρήνης και το αντίβαρο στην ιμπεριαλιστική επιθετικότητα. Έτσι τάσσεται αντικειμενικά με τη νέα τάξη πραγμάτων και την υποστηρίζει –κρυφά ή ανοιχτά- στις διάφορες ειρηνιστικές αποστολές της με ανθρωπιστικό μανδύα.

Πενήντα χρόνια μετά την ιστορία που αφηγείται το Ζ του γαβρά και του βασιλικού, τα ζητούμενα για το φιλειρηνικό κίνημα παραμένουν πολλά και κομβικής σημασίας. Και δυστυχώς βρισκόμαστε σε χειρότερες θέσεις από τότε, έχοντας ως ζητούμενο τα στοιχειώδη. Αυτά που υπερασπίστηκε ο δρόμος του λαμπράκη. Κι όχι η «ρεαλιστική» λεωφόρος της υποταγής στην εκάστοτε νομιμότητα –που δυστυχώς φαίνεται να επέλεξε και ένας από τους γιους του, που πολιτεύτηκε με τη νδ. Ο άλλος ευτυχώς παραμένει πιστός στους λακεδαιμόνιους.