Ημερίδα μαρξιστικής σκέψης

Με αφορμή την ημερίδα ντεμέκ μαρξιστικής σκέψης που φιλοξενήθηκε πρόσφατα στην έδρα του σεβ η κε του μπλοκ καταθέτει κάποιες δικές της σκέψεις σχετικά με το ζήτημα και αναπαλαιώνει κάποιες άλλες που είχε γράψει σε προηγούμενή της ανάρτηση.

Ας πάρουμε ένα προς ένα τα επίμαχα τσιτάτα να τα αναλύσουμε.

Η παραγωγή σύμφωνα με το μαρξ και δη η βιομηχανία είναι η έκφραση της πιο δημιουργικής πλευράς του ανθρώπου, μας λέει ο δασκαλόπυλος, πιστεύοντας πιθανότατα πως αφορά άμεσα τον ίδιο ως πρόεδρο του σεβ και τα μέλη του συνδέσμου του, που ανήκουν προφανώς στην κατηγορία των –κατά ζίζεκ και κατά σύριζα- πραγματικά παραγωγικών καπιταλιστών.

Προς επίρρωση των παραπάνω υπάρχει και μία ακόμα γνωστή θέση του μαρξ από τα φιλοσοφικά χειρόγραφα που ορίζει την ουσία του ανθρώπου ως το σύνολο των κοινωνικών του σχέσεων. Και το βασικό στοιχείο που βρίσκεται στον πυρήνα αυτών των σχέσεων και τις καθορίζει είναι η εργασιακή δραστηριότητα του ανθρώπου και η θέση του στην παραγωγή.

Ποια μπορεί να είναι λοιπόν η ουσία της ζωής ενός εργάτη που τον εκμεταλλεύονται σκληρά στη δουλειά του και αμείβεται μόνο με ένα μικρό κλάσμα της αξίας που παράγει, ή ενός μακροχρόνια άνεργου; Και τι σχέση έχουν με το παραγωγικό κομμάτι της δημιουργίας τα καπιταλιστικά παράσιτα που έχουν καθίσει στο σβέρκο της εργατικής τάξης, απομυζώντας υπεραξία και κέρδη βουτηγμένα στο αίμα; Επειδή δηλ αναφέρονται κατ’ ευφημισμόν ως παραγωγικοί εταίροι, τη στιγμή που βλέπουν ως παραγωγικές εταίρες όσους παράγουν τον πλούτο κι αναγκάζονται να εκδίδουν την εργατική τους δύναμη στην αγορά εργασίας για τα προς το ζην;

Ας πάρουμε τώρα το τσιτάτο του βλαδίμηρου που μας δίνει σε μορφή εξίσωσης τον χρυσό κανόνα της σοσιαλιστικής οικοδόμησης:

Κομμουνισμός= Σοβιετική εξουσία + Εξηλεκτρισμός {Κ=ΣΕ+Ε}

Σε μια πρώτη ανάγνωση μπορεί κάποιοι να πιαστούν από τη λενινιστική φόρμουλα για να τον κατηγορήσουν ως φορμαλιστή και θιασώτη του μηχανιστικού μαρξισμού. Στην πραγματικότητα όμως το σύνθημα του λένιν –που δεν πρέπει να κρίνεται ως ολοκληρωμένη θεωρητική μπροσούρα αλλά ακριβώς ως πολιτικό σύνθημα για άμεση δράση- συνδυάζει διαλεκτικά τον αντικειμενικό με τον υποκειμενικό παράγοντα· την οικονομική βάση με την πολιτική προϋπόθεση της οικοδόμησης.

Είναι ζήτημα βέβαια αν ο εξηλεκτρισμός κι η εκβιομηχάνιση εν γένει της παραγωγής αποτελεί επαρκή υλικοτεχνική βάση για τη μετάβαση στον κομμουνισμό –όπως φαίνεται να κάνει πχ ο ένγκελς στο αντι-ντίρινγκ- πριν από την ανάδειξη της γενικής διάνοιας που σημειώνει ο μαρξ στα γκρουντρίσε και η οποία εμφανίζεται στη βάση της αυτοματοποιημένης παραγωγής. Είναι φανερό όμως πως ο λένιν αναφέρει μια τεχνολογία αιχμής για τη ρωσία της εποχής του υπονοώντας συνολικά την ανάπτυξη όλων των παραγωγικών μέσων. Εξάλλου στην εποχή της πληροφορικής και των πολυάριθμων εφαρμογών της, τα παραπάνω μοιάζουν με απλό φιλολογικό ζήτημα, χωρίς πρακτικό αντίκρισμα.

Μετά από τα φιλοσοφικά και τα οικονομικά (γκρουντρίσε) χειρόγραφα, ας δούμε τι θα μας πουν και τα μαθηματικά χειρόγραφα του μαρξ. Αν λύσουμε την παραπάνω εξίσωση προς κάθε μεταβλητή θα μας δώσει τα εξής αποτελέσματα.

Α) εξηλεκτρισμός = κομμουνισμός-σοβιετική εξουσία

Αυτή την πορεία ακολούθησαν κατά μία έννοια και οι σοβιετικοί. Κατάφεραν δηλ να καλύψουν την τεράστια απόσταση που τους χώριζε από τις ανεπτυγμένες χώρες της καπιταλιστικής δύσης και να εξελιχθούν σε παγκόσμια υπερδύναμη, καθιστώντας πιο ορατό τον τελικό στρατηγικό στόχο του κομμουνισμού –που ο νικήτας υποσχόταν ότι θα ερχόταν εντός μιας εικοσαετίας. Αλλά σε αυτήν την πορεία ατρόφησε σταδιακά ο κορμός της νέας εξουσίας, ο θεσμός των σοβιέτ, τα οποία ήδη από το σύνταγμα του 36’ δε συγκροτούνταν πλέον σε παραγωγική αλλά σε εδαφική βάση, εν είδει εκλογικής περιφέρειας.

Β) αν στο δεύτερο σκέλος της προηγούμενης εξίσωσης είχαμε {κομμουνισμός-σοβιετική εξουσία}, υπήρχαν κι αυτοί που ονειρεύονταν το ακριβώς αντίστροφο: σοβιετική εξουσία-κομμουνισμός, δηλ σοβιετική εξουσία χωρίς κομμουνιστικό κόμμα, ή σοβιέτ χωρίς μπολσεβίκους, όπως το είχαν διατυπώσει οι αναρχικοί την εποχή του νικηφόρου οχτώβρη. Που στην ουσία του είναι σύνθημα άκρως αντιδραστικό, τόσο από πολιτική όσο κι από οικονομική άποψη –όπως μας αποδεικνύει και η εξίσωση.

Σοβιετική εξουσία-Κομμουνισμός = -εξηλεκτρισμός

Ο πολιτικός σκοταδισμός με τη μορφή του αντικομμουνισμού σηματοδοτεί παράλληλα μια γενική τεχνολογική υποχώρηση και συμβαδίζει με τη ρομαντική –πλην αντιδραστική στην ουσία της- αναρχική αντίληψη περί επιστροφής στη φύση κι ενός πρωτόγονου κομμουνισμού, μακριά από την αλλοτρίωση της τεχνολογίας και τον πολιτισμό ως πηγή δυστυχίας, όπως τον χαρακτήριζε ο φρόιντ σε ένα έργο του.

Γ) όταν όμως νικήσει οριστικά η σοβιετική εξουσία, τότε θα έχουμε

Σοβιετική εξουσία = Κομμουνισμός-Εξηλεκτρισμός

Που σημαίνει ότι ο κομμουνισμός θα έχει επικρατήσει πλήρως και δε θα χρειάζεται να σκοτίζεται κανείς για το τεχνικό κομμάτι της παραγωγής και την αύξηση της νόρμας, αφού θα υπάρχει αφθονία αγαθών για όλους.

Περνάμε τώρα στη σύγχρονη τσιπρίζουσας παραλλαγή της παραπάνω λενινιστικής φόρμουλας, για να αντλήσουμε πολύτιμα συμπεράσματα και αποδείξεις για το πολιτικό του ποιόν. Εάν λοιπόν η ανάπτυξη ισούται με το συνδυασμό δημοκρατίας κι επενδύσεων…

{ανάπτυξη = δημοκρατία + επενδύσεις}

…τότε λύνοντας προς επενδύσεις βρίσκουμε ότι

επενδύσεις = ανάπτυξη-δημοκρατία

Το οποίο σημαίνει ότι οι επενδυτές για να μας «ευεργετήσουν» με τα παραγωγικά τους κεφάλαια, πρέπει πρώτα να εξασφαλίσουν την ισοπέδωση κάθε δημοκρατικού και εργατικού δικαιώματος, από τα μισθολογικά μέχρι το δικαίωμα στην απεργία, για να καταστεί η επένδυσή τους προσοδοφόρα. Και τότε θα μπορούμε να πανηγυρίζουμε όλοι μαζί με την κυβέρνηση του αλέξη (αριστερή, εθνικής σωτηρίας, του βουνού, ή όπως αλλιώς τν έχει βαφτίσει μέχρι τότε) και να υποδεχτούμε με τυμπανοκρουσίες την ανάπτυξη που θα ‘ρθει να πατήσει επί πτωμάτων.

Γιατί όπως λέει κι ο χτεσινός ριζοσπάστης

Μια οικονομία που έχασε μέσα σε τρία χρόνια (2008 - 2011) το 20,1% του ΑΕΠ της, που υποτίμησε την εργατική δύναμη σχεδόν στο μισό σε σχέση με πριν την κρίση, είναι αναμενόμενο ότι κάποτε θα αρχίσει να ανακάμπτει.

Και τότε η επαναφορά μισθών στα επίπεδα του μακροπρόθεσμου ή στα 700 ευρώ μπορεί να μοιάζει με προοδευτική ευλογία, ή ως αλλαγή με κατεύθυνση το σοσιαλισμό.

Λίγο πιο κάτω στο ίδιο άρθρο διαβάζουμε επί λέξει.

Η ανάκαμψη της οικονομίας θα γίνει με μοχλό τις επενδύσεις ξένων και ντόπιων επιχειρηματικών ομίλων, οι οποίοι, μέσω και των ιδιωτικοποιήσεων ή των συμπράξεων, θα εκμεταλλευτούν κρατικές υποδομές, τομείς οικονομίας κρατικής ιδιοκτησίας που ιδιωτικοποιούνται ή ακόμη θα κλάνουν επενδύσεις και σε άλλους τομείς, (πχ ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) και εργατικό δυναμικό κατά 50% τουλάχιστον φθηνότερο σε σχέση με πριν την κρίση.

Κάποιοι θα το αποδώσουν ίσως στο δαίμονα του τυπογραφείου και τη γειτνίαση του λάμδα με τον τόνο στο πληκτρολόγιο, που έκανε κι όλη τη ζημιά. Στην πραγματικότητα όμως, έχουμε μια τυπική εφαρμογή της παροιμίας «γλώσσα λανθάνουσα ταληθή λέγει» και το βαθύτερο πνεύμα του συντάκτη του ριζοσπάστη για την προδιαγραφόμενη αναιμική ανάκαμψη στο άμεσο μέλλον θα μπορούσε να αποδοθεί αγοραία κι ως εξής: τι να κλάσουν κι οι επενδύσεις, η ανάπτυξη που έρχεται θα ‘ναι αναιμική.

Υγ: μες σε όλα τα άλλα ο ζίζεκ έδωσε πολύ καλή πάσα και για το θέμα των γκούλαγκ, αλλά θα το κρατήσουμε κάβα για κάποια από τις επόμενες αναρτήσεις.