Ο Αστερίξ στην Κρήτη

Ερχόμενος πριν μερικά χρόνια για πρώτη φορά στη μεγαλόνησο, είχα φτιαγμένη στο μυαλό μου μια εικόνα για τους κρητικούς, που έμοιαζε αρκετά με τους κορσικανούς από την αντίστοιχη περιπέτεια του αστερίξ στο νησί. Πεισματάρηδες κι ιδιότροποι, αγύριστα κεφάλια, ανυπότακτοι και περήφανοι, αλλά γλεντζέδες και έξω καρδιά άνθρωποι, που αν δεν κάνουν ένα γάμο με τετραψήφιο τουλάχιστον αριθμό καλεσμένων, θεωρείται σε στενό, οικογενειακό κύκλο. Με ιδιαίτερα επώνυμα και καταλήξεις, κάτι σαν το ελληνικό αντίστοιχο του οκατεριναμπελατσιτσίξ (του αρχηγού των κορσικανών από το αστερίξ). Και το βασικότερο γνώρισμά τους: ζουν για να πίνουν ρακή ή τσικουδιά, ανάλογα σε ποιο μέρος της κρήτης βρίσκεσαι.

Μπορεί οι κρητικοί να μην έχουν τις αγελαδες και τις άπειρες γαλακτοβιομηχανίες της μακεδονίας –ένα από τα λίγα μειονεκτήματα του νησιού- αλλά έχει ρακή σε αφθονία που τη φέρνει στο τέλος κάθε γεύματος κέρασμα το μαγαζί, μαζί με το γλυκό. Και αν είσαι στο «πολιτισμένο» βόρειο τμήμα του νησιού, πάει και έρχεται. Αλλά αν βρεθείς στα σφακιά πχ δε γίνεται να αρνηθείς το κέρσμα, θα είναι ασυγχώρητη προσβολή για τον οικοδεσπότη. Και δεν έχει σημασία αν παίρνεις αντιβίωση πχ και δεν επιτρέπεται να συνδυαστεί με αλκοόλ, γιατί «ίντα μωρέ κοπέλι, δεν κατέ’εις πράμα, τούτω δω γιατρικό ‘ναι και διώχνει κάθε αρρώστια». Κάπως έτσι πρέπει να την πάτησε εδώ και ο χαλβατζής, σε μια περιοδεία του στα μικρά γαλατικά χωριά που έχουμε δύναμη. Και δώστου ένα ποτηράκι και άλλη μια, να μην προσβάλλεις τον οικοδεσπότη κιάλλο ένα στην ακατάλυτη φιλία των λαών ξέρω γω και την υγεία του αποτέτοιου, που θα ‘λεγε κι ο οβελίξ μεθυσμένος. Το αποτέλεσμα ήταν να κάνει κεφάλι ο σύντροφος και να καταλήξει στην κομματική δουλειά που ακολουθούσε, στο ακλόνητο συμπέρασμα δια της διαλεκτικής μεθόδου, ότι «εδώ πίνετε πάάάρα πολύ».

Η κρήτη λοιπόν είναι ένας ευλογημένος τόπος που τα έχει όλα, μαζί με την αμάλθεια και το κέρας της: λάδι, κρι-κρι, καλό φαγητό, ζεστό κλίμα, τουρισμό, βουνό και θάλασσα, φυσικές ομορφιές, δυο πελάγη (το λιβυκό για τις πιο ψαγμένες εκδρομές), όλα κλεισμένα σε μια λωρίδα γης· ακόμα και τρεις ομάδες στη σούπερ λίγα, που μπορεί του χρόνου να γίνουν τέσσερις (αν ανέβει ο αο χανίων), ενώ η θεσσαλονίκη πχ κινδυνεύει άμεσα να μείνει με μόνο μία ομάδα (μία πόλη, μια τζατζίκι, μια πατάτες). Κι αυτό πέρα από τις όποιες σχέσεις (ανισότιμης αλληλ)εξάρτησης με τον εκάστοτε μαρινάκη ή βαρδινογιάννη, δείχνει κυρίως πως την κρήτη την έχει αγγίξει η κρίση λιγότερο από κάθε άλλη περιοχή της ελλάδας.

Σε αυτό τον ευλογημένο τόπο λοιπόν, που ουσιαστικά δεν έχει χειμώνα (εμείς στο βορρά αυτό το λέμε πρωινή δροσούλα) κι είναι κάτι σα βόρεια αίγυπτος, ευδοκιμούν σχεδόν τα πάντα στο εύκρατο, μικροαστικό του κλίμα κι ειδικότερα στα εναλλακτικά χανιά. Μαγαζάκια με βιολογικά, μπαχαρικά, με τζίντζαλα μίντζαλα (που κάτω από τα τέμπη, πρέπει να τα λένε κάπως αλλιώς), με ανταλλακτικό εμπόριο. Ένα προποτζίδικο προς το νοσοκομείο που γράφει στην ταμπέλα ευτ. μπιτσάκης (και δεν ξέρω αν είναι του ίδιου ή αν πρόκειται για κάποια συνωνυμία, συγγένεια, κτλ), μια οδός κωνσταντίνου μητσοτάκη και ας είναι εν ζωή ακόμα. Τα εναλλακτικά στέκια των πολυτεχνιτών, αν και πολλοί σφοι προτιμούν το ρέθυμνο, που είναι σαν μικρογραφία των χανίων, αλλά έχει περισσότερες θεωρητικές σχολές και πιο πολλά κορίτσια.

Κι από έμψυχο δυναμικό, παραδοσιακοί βρακοφόροι μουστακαλήδες από καρτ ποστάλ, που καμιά φορά κατεβαίνουν στις πόλεις, τώρα που έκλεισαν οι εφορίες στην ενδοχώρα κι αλίμονο αν δε γίνει η δουλειά τους και έχουν κατέβει τζάμπα. Ψηφοφόροι της ντόρας και νοσταλγοί της χούντας, που είχε φτιάξει πέντε δρόμους κι έκτοτε δεν ξανάδε βελτίωση το οδικό δίκτυο. Εναλλακτικός (;) κόσμος, που ήταν σύριζα πολλά χρόνια τώρα, αλλά δεν το ήξερε. Οι τελευταίοι ψηφοφόροι του πασοκ, γιατί όλοι εδώ ήταν με το βενιζέλο (που τον βλέπεις παντού, σαν τον κεμάλ στην τουρκία) και με το πασόκ –κι εξακολουθούν να είναι, άλλο αν (κάνουν πως) δεν το ξέρουν. Πίσω μ-λ, πυρήνες (πληθυντικός, έτσι;) του επαμ, αναρχικοί που δηλώνουν ανοιχτά εκλογική στήριξη στο σύριζα, αντιρατσιστικό φεστιβάλ που μαζεύει μισή μυριάδα κόσμο κάθε χρόνο και γενικώς όλα όσα μπορείς να φανταστείς.

Όλα; Όχι. Γιατί ένα μικρό γαλατικό κόμμα με γενναίους πολεμιστές αντιστέκεται και θα συνεχίσει να αντιστέκεται στις (π)ορδές των βαρβάρων. Δεν είναι πως δε θα βρεις συντρόφους στις πόλεις και τα πανεπιστήμια, αλλά μαζευόμαστε περισσότεροι στα τσιμπούσια στο τέλος της ιστορίας –όχι του φουκουγιάμα, το άλλο- και στις κομματικές συνεστιάσεις, παρά σε πορείες και συγκεντρώσεις –όπως σήμερα πχ, με την απεργία της αδεδυ, που είχαμε συγκέντρωση, αλλά δεν κάναμε πορεία, γιατί στο δημόσιο ειδικά, το νησί παραμένει καταπράσινο, και δεν εννοώ τη βλάστηση. Κι έξω από τις πόλεις, οι σύντροφοι ευδοκιμούν σποραδικά, κατά τόπους και σε ομάδες, σε μικρά γαλατικά χωριά, σαν τα παλιά ρούματα και τα ανώγεια, που είναι νησίδες-προπύργια –με τη σχετική έννοια, που έχει ο όρος αυτός σε ένα νησί σαν την κρήτη. Ενώ σε άλλες περιοχές, όπως στα σφακιά, όπου ο δήμαρχος είναι κάπως «οικουμενικός» και έχει (ή είχε τουλάχιστον) μέχρι και τη στήριξη της ανταρσύα, εμείς δεν έχουμε ούτε καν υποψήφιο, να βρει στην κάλπη την ψήφο του. Και αν κάποιο από αυτά τα γαλατικά χωριά, είναι κάπως ξεχασμένο κι αποκομμένο, μπορεί να συναντήσεις κοινοτικά κατάλοιπα προηγούμενων αιώνων, ακόμα και σε δικούς μας, που δε βλέπουν πάντα πχ με καλό μάτι την ισοτιμία στην κοβ με μια συντρόφισσα, πόσο μάλλον να έρθει να τους καθοδηγήσει –άσε που μπορεί να είναι χαλασμένη.

Δεν μπορεί φυσικά να νοηθεί γαλατικό χωριό, χωρίς ρωμαϊκά οχυρά (τα διάφορα μπαμπαορούμ και πετιμπονούμ) να το περιστοιχίζουν και να περιφρουρούν την παξ αμερικάνα. Οι νατοϊκοί έχουν καταλάβει με τις βάσεις τους το μεγαλύτερο φυσικό λιμάνι της μεσογείου, στη σούδα και σκορπίζουν το θάνατο, όχι άμεσα με τα όπλα τους, αλλά με τα απόβλητα και τη ραδιενέργεια των βάσεών τους. Ο καρκίνος θερίζει αδιακρίτως και βάζει σημάδια παλικάρια απ’ τα χανιά, για να ισοφαρίζει λίγο την αδικία για τις άλλες γωνιές της ελλάδας, που δεν είναι προικισμένες σαν την κρήτη και να θυμίζει στους λεβέντες κρητίκαρους το σύνθημα: λεβεντιά με βάσεις δε γίνεται. Και σα να μη φτάνουν αυτά, βγαίνει τώρα το μείζον ζήτημα της επικείμενης εν πλω υδρόλυσης των χημικών όπλων της συρίας, κάπου στη μεσόγειο (που είναι κλειστή θάλασσα) στον χώρο μεταξύ κρήτης και σικελίας, για την οποία οι ιθύνοντες καμώνονται τους ανήξερους.

Το ζητούμενο λοιπόν σε μια τέτοια πόλη-περιφέρεια, όπου είναι βαθιά ριζωμένη η πασοκιά και σχετικά υψηλό το βιοτικό επίπεδο, είναι η ανάπτυξη της ταξικής πάλης, που ξεδιπλώνεται αργά και βασανιστικά πολλές φορές. Στα αγροτικά μπλόκα πχ δεν υπήρχε κλιμάκωση και κάποια ιδιαίτερη σύγκρουση με την αστυνομία, όπως λχ στο μπλόκο της νίκαιας, παρά μόνο κάποιοι συμβολικοί δεκάλεπτοι αποκλεισμοί του δρόμου, κατόπιν συνεννόησης με έναν πιο νουνεχή αξιωματικό. Και ως επιβράβευση οι αγρότες κέρασαν και στους μπάτσους ανκοράκια (κάτι σα μανταρινάκι) και φτύναμε όλοι μαζί πλάι-πλάι τα κουκούτσια στην άσφαλτο. Αλλά οι δικοί μας συνειδητοποιημένοι αγρότες δεν είναι η πλειοψηφία. Κάποιοι άλλοι πασοκόψυχοι είχαν πάει παλιότερα στο λιμάνι και πετούσαν ντομάτες στους απεργούς ναυτεργάτες, για να λύσουν την απεργία και να μεταφέρουν τα ευπαθή προϊόντα τους, για να μην χαλάσουν.

Κι είναι κάτι τέτοια σκηνικά –και άλλες ιστορίες καθημερινής κρητικής τρέλας και τοπικισμού, σαν κι αυτή που είχε περιγράψει κάποτε ο άθλιος για τα κτελ χανίων και ηρακλείου- που σε κάνουν να σκέφτεσαι πως αν αξιωθούμε ποτέ να δούμε λαϊκή εξουσία στην χώρα μας, δύσκολα θα κάνει ζάφτι τέτοιους κρητίκαρους και το συντεχνιακό τους πνεύμα. Κι ίσως θα ‘ταν καλύτερα να το έχουν κάνει τελικά πρόπερσι αυτό το δημοψήφισμα, στα εκατό χρόνια από την ένωση και να αυτονομηθούν από την υπόλοιπη χώρα –έτσι κι αλλιώς η κρήτη είναι σχεδόν αυτάρκης.

Όταν όμως αδειάζει από τουρίστες και τα στίφη του ξανθού γένους από την πρώην σοβιετική ένωση, που κατακλύζει κάθε καλοκαίρι το νησί απ’ άκρη σε άκρη, μια απλή βόλτα στα τοπικά παραρτήματα του οαεδ, όπου γίνεται το αδιαχώρητο, αρκεί να καταδείξει πως δίπλα στη γενική ευημερία κι όσους πιστεύουν πως έχουν λυμένο το πρόβλημα της ζωής τους, υπάρχουν κι άλλοι τόσοι με εκρηκτικά και συνεχώς διογκούμενα προβλήματα. Κι όσο παραμένει ιστορικά αδικαίωτη η ταξική πάλη και οι γαλάτες πολεμιστές, τόσο θα συνεχίσει να ξεδιπλώνεται, έστω με αργούς, βασανιστικούς ρυθμούς…

Υγ: με αυτό το κείμενο η κε του μπλοκ εγκαινιάζει μια καινούρια ετικέτα με τίτλο «αυτοδιοικητικές ιστορίες» -καμία σχέση με τις «οικογενειακές ιστορίες» στην τηλεόραση. Μες στο επόμενο χρονικό διάστημα κι ενόψει των δημοτικών-περιφερειακών εκλογών, θα γίνει μια προσπάθεια να μαζευτούν διάφορες αντίστοιχες ή και πιο πολιτικές ιστορίες-ανταποκρίσεις από διάφορες γωνιές της ελλάδας, για να δώσουν το κλίμα και μια εικόνα για την κάθε περιοχή. Όποιος σφος αναγνώστης της βάσης, θεωρεί πως θέλει και μπορεί να συμβάλει με κάποιο δικό του κείμενο καλείται να επικοινωνήσει με την κε του μπλοκ στο ηλεκτρονικό της ταχυδρομείο, ή να αφήσει κάποιο σχετικό σχόλιο.