Τι είναι η διαλεκτική;

Εγώ βασικά σε αυτό το θέμα είμαι με τον μπουχάριν (πριν γίνει δεξιά αντιπολίτευση και ομολογήσει τη δολοφονία του κένεντι και του τζον λένον μεταξύ άλλων) που σύμφωνα με τον λένιν και τη διαθήκη του μια χαρά θεωρητικός ήταν, αλλά δεν είχε κατανοήσει τίποτα από διαλεκτική.
Φαντάσου δηλ να μην ήταν παιδί θαύμα σαν τον ανδρουλάκη τι θα είχε κατανοήσει από μαρξισμό.

Η διαλεκτική βασικά είναι το όπλο του ινστρούκτορα κάθε φορά που τα βρίσκει μπαστούνια και πέφτει σε αντιφάσεις.
Ρωτάς εσύ, μα πώς γίνεται κι έτσι και γιουβέτσι;
-Μα είναι διαλεκτικά δεμένα το έτσι και το γιουβέτσι σου απαντάει αυτός, κι η κουβέντα σταματάει μαζί με τη λογική. Η επιστήμη σηκώνει ψηλά τα χέρια της και τα δικά μου μένουν διαλεκτικά δεμένα πισθάγκωνα.

Ρωτούσες ξέρω γω το μαϊούνη, που γινόταν το φύγε να μη βλέπεις καλύτερα, τι γίνεται ρε παιδιά; Τι δημοκρατία έχουμε στην οργάνωση, άμα τη γραμμή την αλλάζει το κόμμα συγκεντρωτικά από τα πάνω;
-Μα είναι διαλεκτικά δεμένα το ένα με το άλλο. Δημοκρατικός συγκεντρωτισμός, ερχόταν η απάντηση.
Α, έτσι. Ο χέγκελ ίσως έκανε λόγο για συγκεντρωτικό δημοκρατισμό, γιατί αυτός έστησε τη διαλεκτική ανάποδα, με τα πόδια πάνω και το αίμα στο κεφάλι. Όπως μου ανέβαινε και μένα δηλ.

Τέτοια όμορφα τσιτάτα και λογοτεχνικές φρασούλες (τα πόδια πάνω και το κεφάλι κάτω) έχουμε καταλάβει οι περισσότεροι από διαλεκτική.
Άρνηση της άρνησης, ενότητα και πάλη των αντιθέτων, η ποσότητα που μετατρέπεται σε ποιότητα. Πχ με τις ψήφους του κόμματος, που αλλάζουν τους συσχετισμούς υπέρ μας και μετατρέπονται διαλεκτικά σε καινούρια επαναστατική ποιότητα.

Κάτι είχα πάει να πιάσω κι εγώ από την άρνηση της άρνησης.
Η πρωτόγονη ήταν αταξική κοινωνία βασισμένη όμως πάνω στην ανάγκη και τη μάχη για την επιβίωση. Η άρνηση της πρωτόγονης συγκρότησης της κοινωνίας σε γένη και φυλές είναι οι ταξικές κοινωνίες. Kαι η άρνηση της άρνησης θα είναι ο κομμουνισμός και η επιστροφή στην αταξική κοινωνία σε ένα ανώτερο όμως στάδιο από το προηγούμενο το οποίο ο άνθρωπος θα το επιλέξει συνειδητά κι όχι πάνω στη βάση της τυφλής αναγκαιότητας.

Αλλά ο σοβιετικός κυριούλης μου το χάλασε.
Την άρνηση της άρνησης πρέπει λέει να την αντιλαμβανόμαστε κυρίως ως διατήρηση και μετασχηματισμό του παλιού μες στο καινούριο. Όχι σχηματικά με την απλοϊκή μορφή ναι-όχι-ναι.

Κάτσε ρε περικλή, ένα πράγμα κατάλαβα κι εγώ από διαλεκτική και μου το βγάζεις σκάρτο; Γιατί μου κόβεις τα φτερά;
Και το σχήμα χρήμα-εμπόρευμα-χρήμα του μαρξ στο κεφάλαιο τι είναι δηλ; Μέχρι νεωτέρας, εγώ λέω να το κρατήσω.

Με τον καιρό άρχισα να σκαμπάζω κι εγώ πέντε πράγματα. Δεν έλεγα τίποτα καινούριο, απλά καταλάβαινα αυτά που παπαγάλιζα πριν.

Το πρώτο πράγμα που αφομοίωσα ήταν να βλέπω τις πράξεις των ανθρώπων σα διανύσματα (διανυσματική αντίληψη της ιστορίας). Ένας τραβάει προς τα εδώ, άλλος απ' την αντίθετη και τελικά βγαίνει μια κοινή συνισταμένη, που κανείς από τους εμπλεκόμενους δεν είχε ακριβώς κατά νου, γιατί επιδίωκε κάτι άλλο.

Κάπως έτσι (αλλά αρκετά καλύτερα) τα περιγράφει κι ο ένγκελς σε κάποιο σημείο που καταπιάνεται και αναλύει τον ιστορικό υλισμό.
Σημείο που συχνά ξεχνάνε όσοι κρίνουν πχ τη σοβιετία με γνώμονα το ιδανικό που έχουν στο κεφάλι τους κι όχι τις κοινωνικές δυνάμεις (διανύσματα) και το προς τα πού έσπρωχνε η καθεμιά.
Στον αντίποδα ελλοχεύει ο κίνδυνος του διαλεκτικού κεντρισμού, όπου αντί για διαλεκτική βγάζουμε μέσους όρους.

Το βασικό όμως για την διαλεκτική είναι ότι αποτελεί την τέχνη (επιστήμη) των αντιφάσεων.
Την επίγνωση ότι δεν υπάρχει μόνο άσπρο και μαύρο.
Υπάρχει η ζέβρα, τα σκυλάκια δαλματίας κι ο ασπρόμαυρος κινηματογράφος. Υπάρχει και το γκρίζο, σαν την πραγματικότητα που ζούμε, που είναι το κατεξοχήν πεδίο της διαλεκτικής και των αντιφάσεων.

Υπάρχουν όμως κι οι κρουέλες ντε βιλ που σκοτώνουν τα σκυλάκια δαλματίας και τη διαλεκτική. Με χαριτωμένα λογοπαίγνια για την κριτική των όπλων τινάζουν τη διαλεκτική και τα μυαλά μας στον αέρα. Η αθλιότητα της φιλοσοφίας...

Η διαλεκτική δεινοπαθεί όταν καταντάει τέχνασμα των σοφιστών και των τσαρλατάνων.
Κι από τέτοιους στον χώρο μας άλλο τίποτα. Για κάθε πρωτοπόρο του μαρξισμού, υπάρχουν άλλοι τόσοι κομπογιανίτες.
Πηγαίνουν μαζί, διαλεκτικά δεμένοι. Ενότητα και πάλη των αντιθέτων.

Κλασικό παράδειγμα διαλεκτικών αντιφάσεων είναι η σοβιετία.
Οι σοβιετολάτρες σκοτώνονται στον εμφύλιο με τους σοβιετομάχους, αλλά την ίδια αντιδιαλεκτική σκέψη έχουνε κατά βάθος. Σα δυο όψεις του ίδιου νομίσματος. Ενότητα και πάλη των αντιθέτων.

Είναι νομοτελειακή η συγγένεια σκέψης.
Όταν βλέπεις μόνο ήρωες κι επαναστάτες στα πρώτα σοβιετικά χρόνια, λογικό είναι να ψάχνεις μετά τον προδότη που μας πούλησε και τα κατέστρεψε όλα.
Άλλο που εγώ νιώθω πιο κοντά μου τους σοβιετολάτρες. Τουλάχιστον είμαστε στην πλευρά του νομίσματος που βλέπει τον ήλιο.

Όμως η σοβιετία ήταν ηρωισμός και "προδοσίες" μαζί. Ανεπτυγμένος σοσιαλισμός μαζί με μπρεσνιεφική στασιμότητα. Εικόνα από το μέλλον ανάκατη με βρωμιές και παλιοπράγματα από την ανθρώπινη προϊστορία. Η μάχη του παλιού με το καινούριο. Και το ένα και το άλλο. Θρίαμβος και τραγωδία μαζί (όπως έγραφε ο βολγογκάνοφ για το στάλιν). Πολεμική συνύπαρξη.

Ο σύντροφος με το μουστάκι είναι ακόμα πιο κλασική περίπτωση.
Τι να πάρεις και τι να αφήσεις; Κοπτοραπτική να πάρεις μόνο τα καλά, δε γίνεται. Τον δέχεσαι όπως ακριβώς ήταν.
Ο σύντροφος προβιβάζεται με μηδέν και κόβεται με άριστα δέκα. Του παίρνουμε την κόλλα για να τον μηδενίσουμε (κλασικός μηδενισμός) αλλά του βάζουμε άριστα.

Προσοχή όμως, όχι πέντε. Το θέμα δεν είναι να πιάσει ίσα-ίσα τη βάση. Αλλά να δείξουμε ότι την πέρασε αλλά κι απέτυχε ταυτόχρονα. Οι μέσοι όροι είναι διαλεκτικός κεντρισμός. Στον οποίο ο μυστακοφόρος σύντροφος ήτανε μάστορας από τους λίγους.

Ας πάρουμε άλλο παράδειγμα, με το κόμμα (που βασικά είναι το ίδιο. Το κόμμα κι η σοβιετία ταυτίζονται).
Το αγαπάμε το κόμμα ή το βρίζουμε; Και τα δύο φυσικά (το δεύτερο απλώς με διαφορετική διατύπωση).
Το ένα ακριβώς εξαιτίας του άλλου. Όσοι το βρίζουν με τόση συνέπεια, δεν έπαψαν ποτέ κατά βάθος να το αγαπούν. Λένε ότι η επανάσταση δεν θα γίνει ποτέ από το κόμμα, ξέρουν όμως ότι χωρίς αυτό μέσα δεν θα γίνει με πολύ σοβαρούς όρους (για νίκη το συζητάμε στην πορεία).

Όπως λέει ο επιστήθιος φίλος του σοβιετικού κυριούλη (κάτι σαν τον ένγκελς) για τον ορισμό της διαλεκτικής, οι δυο πόλοι μιας διαλεκτικής σχέσης αλληοπροϋποτίθενται αλληλοαποκλειόμενοι.
Έτσι, να μιλάμε τη γλώσσα του λαού, για να τα πιάνει στουπόγαλο όσα του λέμε.

Μπορεί για κάποιους όλα αυτά να μοιάζουν αυτονόητες κοινοτοπίες. Στις μέρες μας όμως πρωτότυπα έχουν γίνει τα αυτονόητα. Διαλεκτικά δεμένα τα μεν με τα δε.