Από μικρό κι από τρελό

Κάποιοι ίσως περιμένουν κείμενο για το διήμερο των εαακ, αλλά αν έβαζα κάτι θα ήταν το περσινό. Απ’ τα λίγα πράγματα που αντέχουν στον χρόνο σε μια εποχή με χαμένες αξίες και σταθερές.

Συνεχίζουμε λοιπόν την εντρύφηση στην ποσαδική σοφία. Αφορμή για τις παρακάτω σκέψεις του αποτέλεσε η απομάκρυνση ηγετικών στελεχών από την κομσομόλ κι από τα προβλήματα σοσιαλισμού, επειδή τύπωσαν μια παράνομη έκδοση κι επισήμαναν την ανάγκη προγραμματισμού της μαρξιστικής συζήτησης κι ότι ο σολζενίτσιν πρέπει να αντιμετωπιστεί με συζητήσεις κι όχι με αστυνομικές μεθόδους.
Αυτό το ερώτημα βάζουμε εμείς. Γιατί εμφανίστηκε ο σολζενίτσιν; Κανένας δεν τοποθέτησε έτσι το ζήτημα. Ας δούμε πώς το τοποθετεί ο ίδιος.

Πολλές ομάδες υπερασπίστηκαν τον σολζενίτσιν. Η ρουζ στη γαλλία υπερασπίστηκε τον σολζενίτσιν και το δικαίωμά του να μιλάει. Ο ανόητος μαντέλ υποστήριξε το σολζενίτσιν σε ένα άρθρο που έγραφε: ο καλλίτερος ρώσος συγγραφέας πρέπει να έχει κάθε δικαίωμα να μιλάει. Εμείς αντίθετα είπαμε ότι δεν έχει κανένα δικαίωμα να μιλάει.

Ο επιστήμονας μπορεί να είναι το ίδιο χρήσιμος για την πρόοδο της ανθρωπότητας όσο κι επικίνδυνος. Είμαστε σύμφωνοι με τον επιστήμονα που συμβάλλει στην πρόοδο όχι με τον άλλο. Η δημοκρατία για τον τελευταίο σημαίνει δικαίωμα να δολοφονεί. Η δημοκρατία για τους άλλους σημαίνει δικαίωμα να συμμετέχουν στην ανάπτυξη της ανθρωπότητας.

Το ότι στη σοβιετική ένωση γίνεται αυτή η συζήτηση και παίρνονται μέτρα ενάντια σε αυτούς που θέλουν να συζητήσουν αυτά τα ζητήματα σημαίνει ότι έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για την επίδραση του ποσαδισμού. Υπάρχει ανάγκη ανύψωσης των σχέσεων. Γι΄ αυτό ο μπρέζνιεφ παραμερίζεται. Ήδη δεν είναι ο πρώτος αστέρας, ούτε καν ο δεύτερος. Μοιάζει σαν φερέφωνο αυτών που του δίνουν οδηγίες. Δεν έχει αυτός την πρωτοβουλία.

Αυτά γράφονται σεπτέμβρη του 75, επτά χρόνια πριν πεθάνει ο μπρέζνιεφ, που μόνο ο θάνατος τον χώρισε απ’ το κρεμλίνο. Τότε μάλιστα η ελευθεροτυπία έγραφε για το φάρο της ειρήνης που έσβησε, δείγμα της επιρροής που μπορεί να ασκήσει το ρεβιζιονιστικό κίνημα στις αστικές φυλλάδες.
Παρακάτω.

Το πρόβλημα δεν είναι να διωχθεί ο σολζενίτσιν, τη στιγμή που εξακολουθούν να παραμένουν αυτοί που τον δημιούργησαν, αλλά το πώς θα καταστραφεί η βάση που του επέτρεψε να αναπτυχθεί. Αυτό σημαίνει ότι η πολιτική επανάσταση ωριμάζει. Όχι με πολύ ορμητικό ή συνεπή τρόπο, αλλά οπωσδήποτε ωριμάζει.

Για τον χρήστο, τον σολζενίτσιν τον δημιούργησαν τα προνόμια κι η γραφειοκρατία. Η πολιτική επανάσταση που ωριμάζει είναι η περίφημη αντιγραφειοκρατική επανάσταση του τρότσκι που έδωσε τους καρπούς της με τον γκόρμπι δέκα χρόνια μετά και πρώιμο προφήτη της τον αντρόποφ. Στα πρώτα της βήματα η περεστρόικα είχε προκαλέσει τον ενθουσιασμό του ποσάδα κι αρκετών ακόμα τροτσκιστών ανά την υφήλιο.
Το αυτό κι η διεθνιστική επέμβαση στο αφγανιστάν.

Το σκεπτικό του αναλύεται καλύτερα στην περίπτωση του ζαχάρωφ που παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες. Ας το παρακολουθήσουμε.
Δε μπορεί να υπερασπίζεται την ελευθερία χωρίς να ορίζει ελευθερία για ποιον και για ποιον σκοπό. Ο δολοφόνος ζητάει την ελευθερία να σκοτώνει. Ο ζαχάρωφ γιατί τη ζητάει; Τι σημαίνει ελευθερία; Είναι η ατομική ελευθερία να κάνει κανείς ό,τι θέλει, ή η ανάγκη να κάνει εκείνο που προωθεί το καλό, τα συμφέροντα της πλειοψηφίας του πληθυσμού;

Ο ζαχάρωφ ζητάει την ελευθερία κρίσης και λόγου, όμως δεν καταδικάζει τον πόλεμο στο λίβανο, την επέμβαση των γιάνκηδων που σκοτώνουν, δολοφονούν, βασανίζουν στην αφρική, στην ασία, στη λατινική αμερική. Λοιπόν, ποια είναι αυτή η ελευθερία που διεκδικεί ο ζαχάρωφ; Η ελευθερία γνώμης; Όμως η γνώμη για να κάνει τι; Όταν κανείς ζητάει την ελευθερία γνώμης πρέπει να αρχίσει να αναλύει.

Η σοβιετική ένωση είναι ένα εργατικό κράτος, έχει κρατικοποιήσει την ιδιοκτησία, έχει ξεκινήσει από πολύ καθυστερημένο βιοτικό επίπεδο όπου τα 80% του πληθυσμού ήταν αναλφάβητοι και δεν έτρωγαν κρέας, δεν είχαν παρά στοιχειώδεις γνώσεις για τη ζωή. Τώρα δεν υπάρχουν αναλφάβητοι, ούτε άνεργοι στη σοβιετική ένωση. Τα εργατικά ατυχήματα είναι ελάχιστα. Η μορφωτική ανάπτυξη είναι πιο ανυψωμένη απ’ ό,τι σε όλες μαζί τις καπιταλιστικές χώρες αν και δεν είναι ακόμη αυτή που χρειάζεται.

Ούτε ένας σοβιετικός εργάτης δεν αρνήθηκε να υποστηρίξει το βιετνάμ. Ούτε ένας πολίτης σοβιετικός σύντροφος δε διαμαρτυρήθηκε λέγοντας: θέλω τα λεφτά μου για τον εαυτό μου, δε θέλω να μου πάρουν το μισθό μου για να τα βγάλει πέρα το βιετνάμ. Η βοήθεια στο βιετνάμ, στο περού, σε άλλες χώρες, όπως για παράδειγμα η κούβα, αντιπροσωπεύει 500 ως χίλια εκατομμύρια δολάρια τον χρόνο. Όλα αυτά προέρχονται από τους μισθούς των εργατών των σοβιετικών μαζών. Οι εργάτες οι σοβιετικοί αγρότες δε διαμαρτύρονται. Τι πάει να πει αυτό; Είναι ελευθερία ναι ή όχι; Είναι καταπίεση;

Βοήθεια γραφειοκρατική, αλλά αποφασιστική πρακτικά κι υλικά. Τι λέει ο ζαχάρωφ για όλα αυτά; Απαιτεί την ελευθερία ακριβώς όπως ο χοντρός ο σοάρες απαιτεί δημοκρατία δημοκρατικό σοσιαλισμό, πλουραλιστικό; Για να κάνει κανείς τι;

Θέλουμε η οικονομία να οργανωθεί στη βάση της κρατικοποίησης της ιδιοκτησίας της σχεδιοποίησης της παραγωγής, του κρατικού μονοπωλίου στο εξωτερικό εμπόριο. Από εδώ προέρχεται όλη η ελευθερία. Πρέπει να μπουν οι βάσεις που ευνοούν την πρόοδο όλου του πληθυσμού. Από δω πηγάζει όλη η ελευθερία.

Επειδή έπεσαν πολλά σοβαρά πράγματα μαζεμένα, είπε να το ελαφρύνει.
Οι τροτσκιστές κι η παγκόσμια προλεταριακή πρωτοπορία δεν επιτέθηκαν ούτε μια φορά ενάντια στη σοβιετική ένωση. Όταν έγινε η εισβολή των ναζί την υπερασπίστηκαν με αδιαλλαξία επειδή κατανοούσαν την πρόοδο που αντιπροσώπευε η σοβιετική ένωση σε σχέση με το καπιταλιστικό σύστημα. Ο ζαχάρωφ για ποια πρόοδο μιλάει;

Και συνεχίζει.
Γιατί δε μιλάει για την ελευθερία με την οποία οι δολοφόνοι των επα έκαμαν σφαγές στο βιετνάμ και στις ίδιες τις επα; Γιατί δε λέει για την ελευθερία καταπίεσης που υπάρχει στις ηπα; Το χρήμα είναι η αιτία της καταπίεσης. Η γραφειοκρατία καταπιέζει εξίσου όμως τα συμφέροντά της συνδέονται με την ανάπτυξη του εργατικού κράτους που βρίσκεται σε ανταγωνισμό με το καπιταλιστικό σύστημα.

Η συζήτηση που κάνουν ο σολζενίτσιν κι ο ζαχάρωφ είναι ηλίθια κι αφηρημένη. Δεν αναφέρονται παρά στον εαυτό τους σαν άτομα. Το παγκόσμιο προτσές δεν τους ενδιαφέρει. Δεν εξηγούν πώς ζούσαν στον τσαρισμό και πώς τώρα. Στη σοβιετική ένωση δεν υπάρχουν πια αγρότες να πουλάνε τους γιους τους για να μπορέσουν να ζήσουν. Δεν είναι το 1905. τώρα τουφεκίζουν τους διευθυντές επιχειρήσεων και τους κομμουνιστές επίσης επειδή κάνουν απάτες κι αισχροκέρδεια σε βάρος των εργατών και του κράτους. Το να τους τουφεκίζουν βέβαια δεν είναι η σωστή μέθοδος. Με κανένα τρόπο όμως δεν πάνε χαμένες οι σφαίρες.

Δίκιο έχει. Κι από εκεί ο ζντάνοφ απέχει μόνο ένα βήμα.
Η ζωή είναι διάφανη. Το βιετνάμ κι οι αγώνες των λαών προσφέρουν στους ζωγράφους θέματα που μπορούν να τους εμπνεύσουν. Αντίθετα η κοπιαστική διανοητική επεξεργασία του κυβισμού και του σουρεαλισμού φανερώνουν έναν τρόπο σκέψης ξένο προς τη ζωή. Οι ανθρώπινες εμπνεύσεις δεν προσανατολίζονται προς τις εμπνεύσεις του κυβισμού και του σουρεαλισμού που αποτελούν διαστρέβλωση, αποσύνθεση, κομμάτιασμα του ανθρώπινου όντος. Η ζωγραφική πρέπει να δείχνει την ενότητα που υπάρχει στην ανθρώπινη θέληση για πρόοδο, τις ιδέες κι όλο τον πληθυσμό.
Όταν αυτοί οι ζωγράφοι κάνουν αφηρημένη τέχνη είναι γιατί αντιπροσωπεύουν στρώματα που έχουν ξεπεραστεί από την ιστορία, που διαθέτουν εξουσία μικρών ομάδων, ή που ελπίζουν να αποκτήσουν κάποια μορφή εξουσίας.

Αυτό το στρώμα έχει τους εκφραστές του και στη λογοτεχνία επειδή υπάρχει βαθιά αποσύνθεση στον ηγετικό μηχανισμό. Νιώθουν πολύ πιο κοντά στον καπιταλισμό παρά στο εργατικό κράτος. Ενώνονται από ένα ατομικό αίσθημα, βασίζονται από αυτή την αντίληψη. Δεν εξαρτώνται από το εμπόριο, την πώληση και την παραγωγική ικανότητα, αλλά σαν διανοούμενοι έχουν κάποια πελατεία, μπορούν και διακηρύσσουν κάποια ανεξαρτησία σύμφωνη με τα συμφέροντα της ατομικής ιδιοκτησίας.

Ο κόσμος βλέπει τη σοβιετική ένωση δε βλέπει τη γραφειοκρατία, κατανοεί τον ιστορικά παροδικό ρόλο της. Αντίθετα αυτοί οι τύποι δε συζητούν συγκρίνοντας την κοινωνική σπουδαιότητα του ενός καθεστώτος του ενός κράτους με το άλλο. Αν υπάρχει κάτι να διορθωθεί, πρέπει να δούμε τι. Το εργατικό κράτος, η κρατικοποιημένη ιδιοκτησία, η πολιτική ηγεσία; Δεν το συζητούν.
Όπως έλεγε κι ο μπρεχτ, η κριτική των αστών δεν αφορά τα στραβά που πρέπει να διορθώσουμε, αλλά την ουσία του συστήματος που κατάργησε την εκμετάλλευση.

Η κοινωνία δε μπορεί να αναπτυχθεί παρά μόνο ενάντια στον καπιταλισμό. Όταν ζητάν αυτό το είδος του πλουραλισμού, το κάνουν γιατί θέλουν να αφήσουν τον καπιταλισμό στη θέση του. Ο ζαχάρωφ ζητάει το ίδιο πράγμα. Όλοι αυτοί αντιπροσωπεύουν την καθυστέρηση της ιστορίας.

Προτείνουμε μια δημόσια, ανοιχτή συζήτηση για να γίνει δυνατό να εξαφανιστεί η γραφειοκρατία. Να τι είναι πλουραλισμός. Η κοινωνία για να προχωρήσει πρέπει να εξαφανίσει τον καπιταλισμό, δε μπορεί να γίνει διαφορετικά.

Η αστική τάξη θα χρησιμοποιήσει τον ζαχάρωφ, όπως ήδη έκανε με τον σολζενίτσιν, σαν μέσο προπαγάνδας για να προκαλέσει, να υποκινήσει συζητήσεις. Αυτό θα κρατήσει δυο μήνες, κατόπιν δε θα μιλάνε πια για αυτόν. Ο σολζενίτσιν κράτησε έξι μήνες, γέμισε τις τσέπες του λεφτά κι εξαφανίστηκε.
Τώρα γράφει για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Είναι ηλίθιο. Δεν υπάρχουν σήμερα στη σοβιετική ένωση. Τιμωρίες, φυλακίσεις, βασανιστήρια βρίσκονται στις καπιταλιστικές χώρες. Ο ιμπεριαλισμός χρησιμοποίησε τανκς, αεροπλάνα, βόμβες, δηλητηριώδη αέρια για να εμποδίσει την πρόοδο. Το καθεστώς της ατομικής ιδιοκτησίας το επιτρέπει.
Η κρατικοποιημένη ιδιοκτησία εξαφάνισε το στάλιν και προχώρησε. Ενώ στα καπιταλιστικά κράτη εξαφανίζεται ένας πρόεδρος μετά άλλος κι η κρίση του συστήματος συνεχίζεται.

Καπιταλισμός σημαίνει πόλεμος, σοσιαλισμός σημαίνει ειρήνη έλεγε ο λένιν κι εμείς το επαναλαμβάνουμε. Αν η σοβιετική ένωση πρέπει να προετοιμάζεται στρατιωτικά είναι γιατί ο ιμπεριαλισμός έχει όπλα. Διαφορετικά τα εργατικά κράτη δε θα τα είχαν ανάγκη.

Τα εργατικά κράτη δεν έχουν κάνει καμία εισβολή. Η επέμβαση στην τσεχοσλοβακία δεν έχει τίποτα κοινό με εισβολή. Εισβολή σημαίνει υποταγή μιας χώρας. Η εσσδ σε τι υποτάσσει κι εκμεταλλεύεται την τσεχοσλοβακία; Δεν την εκμεταλλεύεται και μάλιστα οικονομικά χάνει. Πού βρίσκεται η εισβολή στην τσεχοσλοβακία; Έκαναν μια γραφειοκρατική υπεράσπιση της σοβιετικής εξουσίας, όχι μια αντιδραστική επέμβαση. Η μέθοδός τους ήταν αντιδραστική, όχι όμως κι ο σκοπός τους. Για αυτό το λόγο δώσαμε αυτό τον ορισμό: αντιδραστική μέθοδος, αλλά μη αντεπαναστατικός στόχος.

Εντάξει, έχει οπωσδήποτε τις δικές του εμμονές.
Αλλά, αν κάποιοι που θεωρούν τον ποσάδα γραφικό, μπορούσαν να συλλάβουν με τον ίδιο τρόπο την έννοια της ελευθερίας και κάποια ζητήματα για τη σοβιετία, δε θα φάνταζαν τόσο γραφικοί στα μάτια των υπόλοιπων.

Και παραμένει πάντοτε το ερώτημα πού διάολο θα βρούμε την ανάλυσή του για τους εξωγήινους.